-
تصوير جديدي از هابل
تصوير جديدي از هابل : نمايشي از باقيمانده ابرنواختر
جرمي توفاني و نامنظم از گاز و غبار در اين تصوير تلسكوپ فضائي هابل در نزديكي بقاياي ابر نو اختري كه با نام N 63 A ناميده شده ديده مي شود. اين جرم از بقاياي ستاره بزرگي است كه پس از انفجار ، لايههاي گازي آن در حال فوران به داخل يك منطقه آشفتهاند . باقيمانده ابرنواختر يكي از اعضاء N 63 است كه يك منطقه ستاره اي شكل در ابر ماژلاني بزرگ LMC ( Large magellanic claud ) است و از نيمكره جنوبي آن قابل رؤيت است. LMC كهكشان نامنظمي است كه در فاصله 160000 سال نوري از كهكشان راه شيري قرار گرفته است. LMC نمونههاي بسيار خوبي از تشكيل ستارههاي فعال و باقيمانده ابر نواخترها را در اختيار ما قرار ميدهد كه بوسيله تلسكوپ هابل قابل مطالعهاند . بسياري از ستارههائي كه درمحوطه N 63 A قرار دارند بسيار بزرگتر از خورشيداند. چنين ستارة حجيمي ، بادهاي ستارهاي چنان عظيمي توليد ميكند كه ميتواند محيط اطراف آن را از هر چيزي تخليه كند . و حباب فوران باد تشكيل دهد . تصور ميشود ابر نواختري كه N 63 A را بوجود آورده ، درون گودال چنين حباب فورانياي منفجر شده است كه آن نيز در يك بخش انبوهي از فضاي بين ستارهاي LMC جاي گرفته است .
تصاوير مادون قرمز ، ايكس ري و امواج راديوئي بدست آمده از بقاياي اين ابرنواختر نشان دهنده آن است كه حباب منبسط بسيار بزرگتر از آني است كه هابل قادر به ديدي اپتيكي از آن باشد . ميني ابرها وكوچك ابرهاي عجيبي كه بسيار چگالتر از آن هستند كه بادهاي ستارهاي بتوانند آنها را از محيط پيرامون تخليه كنند ، در فضاي داخلي حباب غوطه ورند . ابرنواختر موج تكانهاي انتشاري توليد ميكند كه حركت مداوم و سريعي را در فضاي كم چگال داخلي حباب انجام ميدهد و اين كوچك ابرها را حركت داده و به قطعات كوچكتر تبديل ميكند.
اينطور كه از تصاوير هابل برميآيد ، N 63 A هنوز جوان است و تكان هاي شديد آن بيشتر موجب نابودي ابرهاي گاز محصور شده آن ميشود تا اينكه باعث فروريختن آنها و شكل گرفتن ستارههاي جديد شود . اطلاعات بدست آمده از ساير آشكارسازها در طول موجهاي گوناگون حاكي از تشكيل ستارههائي در فاصلة 10 تا 15 سال نوري از N 63 A است . طي چند ميليون سال بقاياي ابرنواختر N 63 A به منطقة تشكيل ستاره خواهد رسيد و شايد در آنجا كراتي در اطراف ستارههاي خورشيدي تشكيل دهد، منظومهاي بسيار شبيه به ابتداي تاريخ منظومة شمسی.
-
شبيه سازي كل هستی
يك گروه بين المللي از محققان برنامه اي كامپيوتري طراحي كرده اند كه رشد و انبساط جهان را پس از انفجار بزرگ (Big Bang) شبيه سازي مي كند
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
كه شامل اطلاعاتي از كهكشانها ، خوشه ها و اختروش ها است . شبيه سازي هزاره ، 10 ميليارد ذرات مجازي را بكار برده و حركت آنها را در 2 ميليارد سال نوري مكعب فضائي به همانگونه كه هستي تكامل يافته ترسيم كرده است. اين فضاي شبيه سازي شده شامل 20 ميليون كهكشان مجازي است و انرژي تاريك منبسط كننده هستي ، ماده تاريك سرد cold dark matter) ) و ماده منظم ( regular matter) راشرح مي دهد .
ائتلاف سنبله یا (Virgo Constrium) يك گروه بين المللي از اختر شناسان انگلستان، ژاپن ، كانادا ، آلمان و ايالات متحده در تاريخ 2 ژوئن اولين نتايج واقعي ترين و بزرگترين شبيه سازي كه تاكنون تكامل ساختاركيهان و تشكيل كهكشانهاواختروشها راشبيه سازي ميكند منتشر كردند . اين گزارش نشان مي دهد كه چگونه چنين اطلاعات شبيه سازي شده به نقشه هاي ديداري عظيم ، ميتواند پروسه هاي فيزيكي را كه پشت پرده تكامل و ساخت كهكشانهاي حقيقي و سياه چاله هاقرار دارند آشكار كند.
در شبيه سازي هزاره ("Millennium Simulation") ازبيش از 10 ميليارد جرم براي ترسيم تكامل توزيع ذرات در فضائي سه بعدي به طول 2 ميليارد سال نوري استفاده شده است . بدين منظور از ابررايانه انجمن ماكس پلانك در گارشينگ آلمان به مدت يك ماه استفاده شد. با بكار گيري تكنيك هاي پيچيده مدل سازي در حجمي معادل 25 ترابايت ( 20 ميليون مگابايت ) اين محققان قادرند گذشته تكاملي نزديك به 20 ميليون كهكشان و سياه چاله هاي بسيار عظيمي كه بعضاً به شكل اختروش ها در قلب آنها مشاهده مي شوند بررسي نمايند .
تلسكوپهايي كه به آشكار سازهاي امواج مايكروويومجهز هستند قادراند تصاويري از زماني كه هستي فقط 400000 سال عمر داشت به دست دهند . تنها ساختار آن زمان موج هاي ضعيفي در درياي يكنواختي از ذرات و تشعشعات بودند . سپس قوه جاذبه باعث تكامل اين تشعشعات به صورت ساختارهاي با شكوهي كه امروزه مي بينيم شد . اين همان پيشرفت و تكاملي است كه شبيه سازي هزاره براي بررسي آن طراحي شده است با اهداف تواُم بررسي اين موضوع كه اين نمونه براي تكامل كيهان براستي سازگار و نامتناقض با آنچه كه ما مشاهده مي كنيم هست ، وكاوش فيزيك مختلط كه منجر به كهكشانها و سياه چاله هاي مركزي آنها شد.پيشرفت هاي اخير در علم كيهان شناسي حاكي از آن است كه 70 درصد عالم هستي شامل انرژي تاريك (dark energy) است .ميدان نيروي مرموزي كه باعث انبساط سريع روز افزون هستي مي شود . حدود يك چهارم ديگر شامل جرم تاريك سرد است، نوع جديدي از ذره ابتدائي كه هنوز نمونه اي از آن مستقيماً بر روي زمين كشف نشده است،و تنها در حدود 5 درصد هستي از ماده معمول اتمي كه ما با آن آشنا هستيم تشكيل شده كه بيشترين سهم آن هم مربوط به اتم هاي هيدروژن و هليوم است ، تمامي اين اجزا در شبيه سازي هزاره مورد استفاده قرار گرفته اند. در بخش طبيعي آنها دانشمندان اين گروه اين شبيه سازي را براي مطالعه تكامل ابتدائي سياه چاله ها بكار مي برند.
SDSS(Sloan Digital Sky Survey ) شماري از اختروش هاي بسياردرخشان و دوري را كشف كرده كه در دسته سياه چاله هائي پديدار مي شوند كه حداقل يك ميليارد برابر جرم خورشيد در زماني كه هستي كمتر از يك دهم عمر كنوني آن را داشت قرار دارند.
دكتر ولكا اسپرينگل مي گويد: (رهبر پروژه هزاره و نويسنده مقاله ) بسياري از اخترشناسان بر اين باور بودند كه تطبيق رشد تدريجي ساختار پيش بيني شده ، با تصاوير استاندارد ناممكن است . وقتي كه ما مدل سازي كهكشان و تشكيل اختروش را آزمايش كرديم فهميديم كه سياه چاله هاي حجيم اندكي در مدت زماني كوتاه به شكل كاملي ميرسند تا اطلاعاتي در مورد اين اختروش هاي نادر به ما بدهند.شبيه سازي هزاره اولين ظهور كهكشان را هنگامي ارائه ميكند كه جهان فقط چند صد ميليون سال عمر داشت ، كه امروزه آنها به حجيم ترين كهكشانهاي واقع در مراكز بزرگترين خوشه هاي كهكشان تبديل شده اند .
براي پروفسور كارلوس فرنك ( عضو انستيتو كيهانشناسي كامپيوتري دانشگاه دورهام) و رئيس بخش انگليسي اين ائتلاف ، جالب ترين جنبه نتيجه مقدماتي، اين حقيقت است كه شبيه سازي هزاره براي اولين بار ثابت كرد كه الگوهاي مشخص در مورد توزيع جرم در دوران ابتداعي و همچنين نقشه هاي مايكروويو قابل رؤيت كماكان بايد ارائه شوند و در توزيع ديداري كهكشانها بايد قابل كشف باشند . اگر بتوانيم مارپيچ هاي باريون(baryon wiggles ) را به خوبي اندازه گيري كنيم آنها الگوهاي اندازه گيري استانداردي براي تعيين ژئومتري و تاريخ انبساط هستي و در نتيجه فهم ماهيت انرژي تاريك به ما ارائه ميدهند.
پروفسور ريچارد ويد ميگويد:
اين شبيه سازي ،تصاوير متناوبي توليد ميكند كه واقعه مهمي براي فهم چگونگي شكل ابتدائي هستي ارائه مي كند . شبيه سازي هزاره نمونه درخشاني از ارتباط بين تئوري و تجربه در اخترشناسي به عنوان جديدترين مشاهدات اخترفيزيكي اشياء است كه مي تواند براي تست پيش بيني هاي تئوري مدل هاي تاريخچه هستي مورد استفاده قرار گيرد.
طبق گفته پروفسور سيمون وايت ، جالب ترين و گسترده ترين كاربردهاي شبيه سازي هزاره هنوز قابل بررسي است . فعاليت هاي ديداري جديد ، اطلاعات دقيق بي سابقه اي را در اختيار ما قرار ميدهند ، وي اشاره ميكند ، توانائي ما براي پيش بيني نتايج تئوري هاي ما در صورتي كه بخواهيم اين اطلاعات را به نحو مؤثري براي فهم اصل و ماهيت جهان بكار بريم بايد به سطح دقيقي از تطبيق برسيم. شبيه سازي هزاره ابزار منحصر بفردي است كه كارهاي زيادي ميتواند براي ما انجام دهد.بزرگترين رسالت ما در حال حاضر در دسترس قرار دادن اين توان براي اختر شناسان اقصي نقاط است تا آنها بتوانند اطلاعات مدلهاي كهكشان و شكل گيري اختروش هاي خودشان را به منظور ترجمه و تفسير وارد اين شبيه ساز كنند.
-
کوتوله های قهوه ای و تعجب دانشمندان
یک گروه از دانشمندان آمریکایی موفق به کشف بزرگی در یک سیستم دوتایی شامل دو کوتوله قهوه ای شدند.
در نشست این هفته ی انجمن نجوم آمریکا ، یک تیم شش نفره از دانشجویان گزارش کاملی از رصد های خود بر روی اولین سیستم دوتایی با دو کوتوله قهوه ای ، ارائه دادند .
این گروه با استفاده از
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
این دو کوتوله قهوه ای را در سحابی بزرگ جبار ( M42) زیر نظر گرفتند و با استفاده از اثر داپلر و خمش نور ، سرعت مداری و اندازه دو ستاره را تعیین نمودند .
مولفه اول این سیستم جرمی برابر 053/0 جرم خورشید و قطری معادل 89/0 قطر خورشید دارد و جرم مولفه دوم 034/0 جرم خورشید و قطرش 70/. برابر قطر خورشید میباشد ، این دو کوتوله در 78/9 روز مدار بزرگ خود را به دور مرکز جرمشان طی میکنند. به نظر میرسد این دو نیز مانند دیگر دوتایی ها از یک ابر گازی تشکیل شده باشند و دارای ترکیبات و سن یکسان باشند . بنا به نظریه شکل گیری ستاره گان ستاره پر جرم تر باید داغ تر باشد اما در کمال شگفتی دمای مولفه کوچکتر 250 کلوین ( 4/270 فارنهایت ) و مولفه بزرگتر تنها 85/2 کلوین (67/4 فارنهایت ) میباشد.
سرپرست این گروه اظهار داشت: (( ما نمیدانیم چرا مولفه کوچکتر داغ تر است ، شاید کوتوله های قهوه ای از قانون شکل گیری ستارگان تبعیت نمیکنند و یا شاید مولفه کوچکتر کهن سال تر است که این بعید به نظر میرسد. )) به هر حال شاید این کشف منجر به تکمیل و یا اصلاح نظریه های اختر فیزیک شود
-
ناسا نظریه دکتر بهرام مبشر را پذیرفت
تیمهای تلسکوپ های فضایی Spitzer و Hubble قدمی تاره برای شناخت یک بچه کهکشان در عالم نوزراد برداشتند.
دو تا از بزرگترین رصدخانه های ناسا یعنی تلسکوپ های فضایی هابل و اسپیتزر یک کهکشان فوق العاده پرجرم را در فضا شناسایی کردند که در دورترین فاصله هایی که تاکنون شناخته شده است رصد شده اند . این از آن جهت برای اخترشناسان تعجب آور بود که اولین کهکشان ها در عالم عرفاً این گمان را به یدک می کشند که این توده های ستاره ای بسیار کوچکتر از آن هستند که پس از چندی با یکدیگر برخورد کنند و پدید آور کهکشان های بزرگتری چون راه شیری ما باشند .
دکتر بهرام مبشر از موسسه علوم تلسکوپ های فضایی که کاشف این کهکشان بوده است گفت : به نظر میرسد این کهکشان در ظرف صد میلیون سال اولیه پس از انفجار بزرگ بسرعت و به طرزی شگفت انگیزعظیم الجثه تر شده است . او افزود : این کهکشان تقریبا 8 بار بیشتر از راه شیری در ستارگان جرم سازی کرده است و تنها در یک لحظه شکل گیری ستارگان در آن متوقف شده است . به نظر می رسد این کهکشان به طور نا بهنگامی رشد کرده است .
این کهکشان با دقت زیادی به تقریباً 10000 کهکشان دیگر که در بسته ای کوچک ازآسمان قرار دارند و میدانهای فرا ژرف هابل نامیده می شوند اشاره می کند . در سایه تحقیقات هابل این منطقه ژرف ترین مناظر و تصاویر را بصورت مرئی و نزدیک به طول موج فروسرخ ازعالم به دست می دهد و نیز در عمیق ترین زمینه دید تلسکوپ فضایی اسپیتزر است که البته این دو بزرگترین رصدخانه های بنیادین پیمایش عمقی در آسمان هستند .
این کهکشان به دوری دورترین اجرام و کوازارهایی است که تاکنون شناخته شده اند . نوری که امروز از آن به ما می رسد در واقع سفر خود را زمانی آغاز کرده است که هستی تنها 800 میلیون سال عمر داشته است . دانشمندان با عکاسی از آن گمان می بردند کهکشانی بسیار جوان یا اصطلاحاً کهکشانی نوزاد را یافته اند ، اما در عوض کهکشانی نوجوان را آشکار کرده بودند که نسبت به کهکشانهای هم عصر کیهانی خود بسیار بزرگتر بوده است و پیش از این کاملاً به حد بلوغ رسیده بوده است . دوربین پیشرفته پیمایش آسمان هابل ( ACS) هرگز موفق به رویت این کهکشان نشده است . این در حالی است که در حقیقت میدان فرا ژرف هابل دورترین تصویر تهیه شده ای است که تاکنون در نور مرئی از اعماق جهان بدست آمده است و نمایانگر این واقعیت است که نور آبی آن به جهت سفری از نوع سال نوری و گذر از میان گاز های هیدروژن حائل جذب شده بوده است . ( همچون تلاش برای دیدن کف دریاچه ای که مملو از لجن است ) . فی الواقع این کهکشان با استفاده از دوربین فروسرخی هابل ( دوربین فروسرخی نزدیک ) و طیف نمایی چند جزئی ( NICMOS) و نیز با یک دوربین فروسرخی که بروی تلسکوپ بسیار بزرگی ( VLT) واقع در رصدخانه جنوبی اروپا نصب است روئت گردیده است . اما در این طول موج ها کهکشان بسیار کم نور و قرمز رنگ است . با این حال تعجب واقعی در آنجاست که چقدراین کهکشان در تصاویر اسپیتزر درخشان تر و واضح تر است و به راحتی آنرا در طول موجی 5 بار بلند تر از طول موج روئت شده بوسیله هابل آشکار میکند .
اسپیتزر به نور دریافتی از ستارگان پیرتر که باید بیشتر جرم کهکشان را شامل شوند حساس تر است و درخشندگی کهکشان براستی بر این مدعا که کهکشان بسیار پر جرم است اشاره دارد .
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
از رصدخانه ملی مرئی ( NOAO) گفت : این کهکشان امروز باید یک زوج کهکشان عظیم باشد . او افزود : در آن زمان که گیتی تنها 800 میلیون سال سن داشته است این کهکشان واقعاً و به طور قطع غول پیکر بوده است . دکتر مبشر و همکاران او از طریق آمیختن اطلاعات ناشی از رصد های هابل ، اسپیتزر و VLT فاصله تااین کهکشان را تخمین زدند .این رصد ها جمعاً ردپای وسیعی را از طیف الکترومغناطیس – از طول موج مرئی تا نیمه های فروسرخ ( از 4/0 تا 8 میکرون ) – را پوشش می دهد .
درخشندگی نسبی ابن کهکشان در طول موج های مختلف با نظریه انبساط عالم به خوبی توافق دارد و به اخترشناسان اجازه میدهد تا با استفاده از سایر روشها فاصله را با تقریب مناسبی تخمین بزنند آنها در این زمان همچنیین می توانند تصویری از پیشروی کهکشان چه از نظر جرم ویا سن ستارگان بدست آورند . این تیم همچنان تلاش می کنند تا فاصله تخمینی را به وسیله سنجش طیف نمایی با بزرگترین تلسکوپ های مستقر در زمین یعنی VLT ، KECK و رصد خانه های GEMINI به درستی تثبیت کنند . اما این کهکشان اثبات کرده است که برای رصد های زمینی سوژه ای بس کمنور و ضعیف است ؛ اگرچه در نتیجه رصدهای بسیاری در طول موج های متفاوت تاثیر رنگ در آن بسیار منحصر به فرد به نظر می رسد و آنرا از حیث جرم و اندازه بسیار عظیم الجثه معرفی می کند .
بسیاری از اختر شناسان بر این باورند که کهکشانها پس از چندی اقدام به کوچک شدن می کنند و به ازای آن جرم خود را تقویت می نمایند . هرچند این موضوع به دکتر مبشر و همکاران او نظریاتی سنتی و قدیمی را گوشزد می کند که در آنها برخی کهکشان ها بطور یکپارچه متولد می شوند و به سرعت شکل می گیرند و در جمع کل همچون گذشته هستند . برای چنین کهکشان بزرگی این باید به صورت یک رویداد انفجاری هولناک بوده باشد و انرژی حاصل از ظهور سریع ستارگان احتمالاً به گرم کردن عالمی که پس از انفجار بزرگ سرد شده بوده است کمک کرده است .این حادثه زود هنگام ( 5 درصد اولیه عمر هستی ) زمینه ای پر ثمر برای انتظار تلسکوپ فضایی James Webb (JWST) است که حساسیتی فروسرخی دارد تا شاید به تماشای ستارگان بسیار قدیمی که پس از مهبانگ مشتعل شده اند بپردازد .
به امید موفقیت هرچه بیشتر اخترشناسان ایرانی
-
ناسا نظریه دکتر بهرام مبشر را پذیرفت
-
كشف سياره فراخورشيدي ديگر
با استفاده از تكنيك گذر سيارات از مقابل خورشيد ، سياره فرا خورشيدي ديگري كشف شد .
اخترشناسان تا كنون موفق به كشف بيش از صد سياره فراخورشيدي شده اند. تقريبا در اكثر موارد فاصله سياره تا ستاره و دوره تناوب اين سيارات مشخص شده است اما درمورد جرم آنها تنها محدوده هايي پيش بيني شده است و تعيين جرم دقيق آنها با دقتي مناسب مقدور نيست. علت اين امر در آنجا است كه در روشهاي معمول، كشف سياره فراخورشيدي بر اساس رصد و ثبت تغييرات سرعت ستاره مادر انجام مي شود. اين تغييرات يكي از نتايج اثرات گرانشي سياره بر مدار ستاره مادر است اما ازآنجا كه ممكن است عوامل ديگري نيز در تغييرات اين سرعت ستاره اي نقش ايفا كند تعيين جرم دقيق سياره ممكن نيست.
اما تا كنون در كشف سيارات فراخورشيدي از روشي استفاده شده است كه مي تواند اطلاعات بيشتري از سياره را در اختيار ما قرار دهد.در اين روش هنگامي كه سياره فراخورشيدي از مقابل قرص ستاره مادر گذر مي كند تغييراتي كه در منحني نوري و همچنين طيف ستاره به وجود مي ايد محاسبه شده و از طريق آن نه تنها وجود سياره فراخورشيدي بلكه عناصر جو آن و جرم آن نيز تعيين مي گردد. اين روش با وجود محاسن فراوانش نقصي اساسي دارد . با كمك اين روش قوي (كه حتي دانشمندان اميدوارند با كمك آن و ابزارهاي بزرگ، سيارات زمين مانند فرا خورشيدي را كشف كنند) تنها مي توان سياراتي را كشف كرد كه از ديد ناظر زميني داراي گذر باشد. يعني صفحه مداري آن از ديد زمينيان از ميان قرص ستاره مادر بگذرد.
اخيرا گروهي از اخترشناسان آلماني موفق به كشف سومين سياره فرا خورشيدي با اين روش شده اند. آنها اين سياره را حول ستاره اي موسوم به Ogl-tr3 يافته اند. اين سياره كه تنها اندكي از مشتري بزرگتر است تنها نيمي از جرم مشتري را دارد و هر 5/28 ساعت يكبار از مقابل قرص خورشيد عبور مي كند .ستاره ماد راين سياره ستاره اي معمولي و شبيه به خورشيد است و فاصله آن با سياره غول پيكرشتنها 5/3 ميليون كيلومتر است.به خاطر نزديكي زياد اين سياره كه با كمك طيف نگار تلسكوپ 2/8 متري Vlt كشف شده است، به ستاره اصلي دماي جو آن به 2000 درجه مي رسد و عملا جو آن در مجاورت گرماي سياره در حال تبخير شدن است. يلفتن ين گونه سيارات اين اميد را ايجاد كرده است كه با كمك گرفتن از سيستمهاي اپتيك سازگار و تكميل تداخل سنجي تلسكوپهاي Vlt و با استفاده ازاين تكنيك سيارات احتمالي زمين مانند فرا خورشيدي نيز در آينده اي دور كشف شوند.
-
تصوير چاندرا از يك فوران جت پر انرژي
تصويري تركيبي از يك جت پر انرژي جزييات واكنش جتهاي با گازخاي درون كهكشان را آشكا رمي كند .
تصوير فوق، تصويري تكيبي از است كه با ادغام تصاوير يك جت پر انرژي در دو ناحيه مختلف طيف الكترومغناطيس به دست آمده است.بخشهاي آبي رنگ را تلسكوپ فضايي پرتو X چاندرا تهيه كرده است و بخشهاي قرمز مربوط به طول موج راديي است كه توسط VLA تهيه شده است.اين تصوير عمق 4000 سال نوري از يك جت بسيار پر انرژي و مغناطيسي را در صورت فلكي قنطورس نمايش مي دهد(منبع راديويي قنطورسA ).نواحي كه در تصوير فوق به رنگ ارغواني مي درخشند در واقع نشان دهنده نواحي هستد كه در هردو طول موج بسيار درخشان بوده اند. اين جت عظيم در نزديكي سياهچاله ابر پر جرم مركز كهكشان قرار گرفته است كه در اين تصوير در سمت راست و پايي كادر تصوير قرار دارد. بخش راديويي اين تصاوير بين سالهاي 1370 تا 1381 تهيه شده است و نشان گر آن است كه قسمت مركزي اين جت با سرعتي معادل نصف سرعت نور از مركز كهكشان دور مي شوند. در نواحي دور تر از مركز، مواد اين جت در اثر برخورد با لايه هاي غبار ديگر نمي تواند مسير خود را به راحتي طي كند و در واقع لايه هاي غبار مانند يك ترمز مانع حركت جت مي شود و به همين دليل به دليل افزايش دما پرتوهاي X (بخش آبي تصوير) درخشان تر مي شوند. اهميت اين تصوير زماني چند برابر مي شود كه بدانيم قنطورس A ، تنها 11 ميليون سال نوري از ما فاصله دارد و با توجه به اين فاصله اندك جزييات فراواني كه اين تصوير آشكار مي كند موجب به دست آوردن درك بهتري نسبت به واكنش اين جت پر انرژي با محيط ميان ستارهاي درون كهكشان مي شود. جتهايي نظير آنچه در تصوير فوق به چشم مي خورد پديده اي رايج در كيهان بوده و شاهدي اصلي در خصوص اين امر است كه در اطراف سياهچاله ها فوراني از انرژي و مواد پر انرژي وجود دارند. برخي از اين جت ها تا يك ميليون سال نوري امتداد مي يابند.
منبع :
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
-
تيتان يخ زده
داده هاي جديد نشان از وجود يخ آب بر سطح تيتان، قمر سياره زحل دارد .
در نوامبر سال 1997 سازمان فضايي آمريكا NASA و آژانس فضايي اروپا ESA در طرحي مشترك فضاپيماي كاسيني و كاوشگر هويگنس را به سوي سياره زحل و بزرگترين و رازآلودترين قمر آن تيتان روان ساختند.امروزه و با گذشت 5/5 سل از آن روز دانشمندان هنوزمطمئن نيستند زماني كه هويگنس در آغاز سال 2005 ميلادي با گذر از جو غليظ تيتان بر سطح آن فرود آيد با چه منظره اي روبرو خواهد شد.اما اخيرا رصدهايي انجام شده است كه بيان مي دارد احتمالا هويگنس در دشتي وسيع و ميان صخره هاي يخي فرود خواهد آمد.
از زمان كشف اين قمر در سال 1655 ، تيتان همواره به عنوان پرسشي اساسي در مقابل دانشمندان قرار داشته است. اخترشناسان بسيار مايلند تا بدانند در زير اتمسفر غليظ و مبهم تيتان چه چيزي پنهان شده است.حتي گذر دو فضا پيماي پايونير و ويجر در دهه هاي 1970 و 1980 از كنار زحل نيز نتوانست اطلاعات زيادي را به دست اخترشناسان دهد. در بهترين تصاوير تيتان تنها به شكل پرتغالي بزرگ خود نمايي مي كرد.دانشمندان هنوز مشغول يادگيري در خصوص اين قمر بزرگ منظومه شمسي و جو غليظ آن هستند.جوي كه 10 برابراز جو زمين سنگين تر است و عمدتا از نيتروژن و متان تشكيل شده است.اين جو آكنده از متان زماني كه پرتوهاي ماورا بنفش خورشيد را دريافت مي كند دچار فعل و انفعالات شيميايي شده و تركيبات آلي توليد مي كند و موجب مي شود تا ابرهاي متان بارشهايي از مواد آلي را بر سطح اين قمر انجام دهند.اخترشناسان گمان مي كنند اگر اين روند بارش مواد آلي طي 6/4 ميليرد سال حيات تيتان تا كنون ادامه داشته باشد، سطح اين قمر بايد تا ارتفاع 800 متر آكنده از اين رسوبات به شكل جامد يا مايع باشد و حتي ممكن است درياچه ها و ايانوسهاي بزرگي در سطح اين سياره ايجاد شده باشد.باوجود اين اخيرا گروهي از سياره شناسان دانشگاه آريزونا اعلام كردند بر اساس شواهدي كه به دست آورده اند اين رسوبات تمامي سطح سياره را نپوشانده است.اين گروه با كمك دو تلسكوپ مادن قرمز بريتانيا و رصدخانه مادون قرمز ناسا در موناكي هاوايي موفق به نفوذي هرچند اندك به لايه هاي زيرين جو اين قمر شده و مداركي مبتني بر وجود يخ آب را به دست آورند.آنها با مقايسه طيف حاصل از اين رصد با طيف قمر گانيمد مشتري و بررسي دقيق طيف تيتان حدس مس زنند كه سطح اين قمر مملو از صخره هاي يخي باشد .صخره هايي كه بستر اين قمر راشكل داده و مواد آلي برروي آن جاري مي شود و گاهي حركت و جابجايي اين مواد بر روي سطح تيتان موجب آشكار شدن يخهاي بستر مي شود.با توجه به اهميت اين يافته بعيد نيست كه بزودي تلسكوپهاي بزرگي نظير هابل و همچنين تلسكوپهاي بزرگ زميني دوربينهاي خود را متوجه اين قمر كنند تا پيش از آنكه هويگنس بر اين قمر فرود آيد اطلاعت ما ازاين قمر افزايش يابد.
منبع :
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
-
مريخ مي خندد
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
در تصوير جديد سطح مريخ يكي از حفره هاي اين سياره به زمينيان لبخند مي زند
نقشه بردار سراسر مريخ (MGS) هرروزه تصاوير متعددي از سطح مريخ تهيه مي كند اين تصاوير اخترشناسان را كمك مي كند تا عوارض سطحي مريخ و تغييرات آب و هوايي سياره سرخ را زير نظر داشته باشند. اخيرا MGS تصويري از يك گودال مريخي موسوم به دهانه Galle تهيه كرده است كه نماي آن را با دو روش پردازشي گوناگون در بالا مشاهده مي كنيد.اين گودال كه به شكل غير رسمي به صورتك خندان مريخي موسوم است در تصوير جديد لبخند خود را آشكار تر از قبل نمايش مي دهد.اين تصوير در اوايل فصل زمستان نيمكره جنوبي مريخ گرفته شده است. در اين هنگام لايه اي از رفك هاي دي اكسيد كربن بر سطح مريخ ظاهر مي شود كه در اين تصوير سايه روشنهاي سفيد – خاكستري را به وجود آورده اند.اين اختلاف رنگي ايجاد شده بر اثر برفهاي دي اكسيد كربن باعث آشكار تر شدن لبخند مريخي شده است شيد در اين شرايط بهتر با شد كه آن را قهقهه ي مريخي بنامييم .حفره Galle در مختصات 51 S و 31 W قرار دارد و خورشيد از جهت بالا و سمت چپ تصوير به اين موضع مي تابد.قطر اين دهانه خندان 230كيلومتر است.
پيش از اين نيز تصويري از يك صورت مريخي در تصاوير وايكينگ به دست آمده بود كه بحثهاي فراواني در خصوص امكان وجود هوش فرازميني به وجود آورد اما بعدها معلوم شد كه بازتاب نور از يكي از كوههاي مريخ عامل ايجاد آن صورتك بوده است.
منبع :
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
-
بازيابي مدارك عظيم ترين بمباران شهابي تاريخ
برخوردي مهيب در كمربند سياركها در حدود پانصد ميليون سال پيش بارش عظيمي از شهابها را براي زمين به ارمغان آورده بود كه مدارك آن اخيرا يافت شده است .
حدود 500 ميليون سال پيش آسمان زمين شاهد بارشي از شهابهايي بود كه در اثر يك تصادم عظيم در كمربند سياركها ايجاد شده بودند.در اين برخورد عظيم سيارك اصلي كه ساختاري كندريتي داشت به چند قطعه تقسيم شده و سيلي از ذرات ريز و درشت به سمت ما حركت كرده بودند كه با ورود به جو زمين آتش باز بي نظيري را به وجود مي آوردند.تعداد شهابهايي كه اجداد ما! در 500 ميليون سال پيش از اين هر شب مي ديدند بيش از 100 برابر تعدادي بود كه امروز ما مي توانيم ببينيم.حتي پس از گذشت 500 ميليون سال امروزه نيز 20% شهابهاي سرگرداني كه هرشب سينه شب را مي شكافد بازمانده اي از آن واقعه عظيم است.گروهي از محققان اخيرا با كمك تحقيقات زمين شناسي موفق به بازيابي مدارك طوفان شهابسنگي آن دوره شده اند..اين گروه كه تحقيقات خود را زير نظر برگر اشميت (Birger Schmitz) به انجام رسانده اند نتيجه تحقيقات خود را در شماره 19 ارديبهشت مجله Science به چاپ رساندند.اين گروه 5 ناحيه گوناگون را در منطقه اي با وسعت 250000 كيلومتر مربع در جنوب سوئد ، مورد بررسي قرار دادند و و در هر 5 ناحيه فسيلهايي از شهابسنگهاي آن دوره را در سنگچينهاي مورد بررسي به دست آوردند.در آن دوره تعداد آذرگويهايي كه در آسمان ديده مي شده است بيش از صد برابر امروز بوده است .قطعات ناشي از برخوردهاي شهابسنگي آن دوره درون لايه اي از رسوبات زميني محافظت شده و امروزه به شكل فسيلهايي از شهابسنگهاي اوليه قابل بازيافت است..اين گروه 50 فسيل شهابي را در ناحيه مورد بررسي به دست آوردند و اميدوارند بتوانند موارد مشابهي را در چين و آفريقاي جنوبي كه هدف پژوهشاهاي بعدي آنهاست بيابند.
اشميت معتقد است روش كار آنها باعث پيشرفت دانش اخترشناسي خواهد شد . پيشرفتي كه اين بار بر اثر جستجو در سطح زمين به جاي جستجو در آسمانها به دست خواهد آمد.
منبع :
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
-
دوربین پیشرفته نقشه برداری تلسکوپ هابل مجددا فعال شد
متخصصین ناسا در صبح روز سی ام ژوئن (نه تیر) اعلام کردند که موفق به راه اندازی مجدد دوربین پیشرفته نقشه برداری تلسکوپ فضایی هابل شده اند.این دوربین که در 19 جولای(29 خرداد) سال جاری به دلیل وجود خللی در منبع تولید ولتاژ، از کار افتاده بود برای انجام یک سری معاینات فنی و تعمیرات از تلسکوپ مادر جدا شد، این در حالی بود که
سایر ابزار های اپتیک هابل به فعالیت خود همچنان ادامه می دادند.
جالب اینجاست که بر طبق پیش بینی متخصصین، مراحل تعمیر و راه اندازی مجدد این دوربین تا پیش از سوم جولای (سیزدهم تیر) امکان پذیر نبود ،در حالیکه دو روز پیش از زمان تعیین شده این عملیات با موفقیت به اتمام رسید.همچنین سایر پروژه هایی که با این تلسکوپ در ارتباط است فردا مجددا شروع به فعالیت خواهند کرد.
اد رویتبرگ نماینده مدیر بخش اخترفیزیک مرکز پروازهای فضایی ناسا که با این پروژه در ارتباط است، می افزاید: این موفقیت بهترین خبر ممکن است،ما کاملا اطمینان داریم که تمامی پژوهش های تحقیقاتی دوباره پیگیری خواهد شد و از این پس می توانیم شاهد در یافت داده های با ارزش بیشتری از این دوربین نسبت به قبل باشیم.
در طی روز های گذشته ، مهندسین سازمان تلسکوپ فضایی هابل ، مشغول ارسال فرمان هایی به این دوربین بوده اند که طی ارسال یکی از این فرامین، وضعیت عملیاتی آن مجددا به حالت اولیه بازگردانده شد.
این ابزار پیشرفته نقشهبرداری که سومین نسل از تجهیزات تلسکوپ فضایی هابل است،در مارس (اسفند) سال 2002 میلادی در سومین ماموریت هابل روی این آن نصب شد. این دوربین به سه دوربین الکترونیکی با وضوحی بسیار بالا مجهز است که توان در یافت و بررسی پرتوهای نور در طول موج فرابنفش تا نزدیک به فروسرخ را دارا می باشد.
برای اطلاعات بیشتر پیرامون تلسکوپ فضایی هابل و سایر ابزرار های همراه آن به سایت زیر مراجعه نمایید:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
-
طوفان فضايي ستارگان با امواج گرانشي
دانشمندان با استفاده از رصد خانه پرتو ايکس چاندرا , مدرکي از دو ستاره ريزنقش سفيد يافتند که در حال گردش به دور يکديگر در چنگ مرگ ,عازم ترکيب شدن هستند.
اطلاعات نشان مي دهند که امواج گرانشي , انرژي را به خارج از سيستم ستاره اي با سرعتي حيرت آور حمل مي کنند, که يک موضوع عمده براي طراحي ماموريتهاي آينده به کشف مستقيم اين حرکت موجي در فضا -زمان را سبب مي شود.
طبق نظریه نسبیت عام انشتین ستاره های دوتایی باید امواج گرانشی را با سرعت نور منتشر کنند و این امر باعث میشود که این دو ستاره به هم نزدیک تر شوند .
در حاليکه دو ستاره به يکديگر نزديکتر مي شوند, دوره زماني مدار کاهش يافته و اين مي تواند بوسيله رصد خانه چاندرا اندازه گيري شود.دوره زماني مداري اين سيستم کاهشي به اندازه 1.2 ميلي ثانيه در هر سال دارد.اين نرخ با تلفات انرژي ناشي از امواج گرانشي در تئوري که پيشگويي شده بود سازگار است.سيستمي شناخته شده مانند
RX J0806.3+1527 يا J0806 است.جفت ريزنقش سفيد در سيستم J0806 ميتواند کوچکترين مدار از هر سيستم دوتايي شناخته شده اي را دارا باشد.ستاره ها فقط در حدود 50.000 مايل دورتر از يکديگر , يک پنجم زمين تا ماه فاصله دارند.تاد استروماير از مرکز فضايي گدارد در نشست انجمن اخترشتاسي اطلاعاتي ارائه کرد:"اگر تائيد شود.
J0806 مي تواند يکي از درخشانترين منابع امواج گرانشي در کهکشان ما باشد."ريز نقشهاي سفيد بقايايي از ستاره هايي هستند که تمام سوختشان استفاده شده ,که همراه با ستاره هاي نوتروني و سياهچاله ها ,اجرام متراکم خوانده مي شوند, زيرا آنها مقدار زيادي از جرم را در حجمي کوچک جاي مي دهند.جرم هر کدام از ريزنقشهاي سفيد در سيستم J0806 يک و نيم برابر خورشيد تخمين زده مي شود.با اينحال فقط در حدود اندازه زمين هستند.رصذخانه هاي اشعه ايکس و نوري تغييرات و دگرگونيهاي دوره اي 321.5 ثانيه اي يا بطور دقيقتر بيش از 5 دقيقه از اين سيستم نشان داده اند.مشاهدات در اين سيستم بیشتر احتمالا بر دوره زماني مداري سيستم ريزنقش سفيد است
-
کانالهای آبی مریخ
فضاپيماي آژانس فضايي اوروپا، Mars Express تصاويري را از كانال هاي جرياني كه شبيه به كانال هاي آبي است، گرفته است.
فضاپيماي آژانس فضايي اوروپا، Mars Express تصاويري را از كانال هاي جرياني كه شبيه به كانال هاي آبي است، گرفته است. اين كانال ها كه واقع بر درّه اي مي باشند، وسعتشان حدود 1400 كيلومتر مي باشد. در اين ناحيه برآمدگي هايي وجود دارد كه شبيه به جزاير اقيانوس ها مي باشد؛ با اين تفاوت كه اين ناحيه خالي از آب است.
اين عكس مي تواند به ما در مورد تاريخ و ساختار پيچيده كره مريخ كمك كند. اين دره يكي از بزرگترين دره هاي مريخ است كه كانال هاي آن هزاران سال و يا ميليون ها سال پيش تشكيل شده اند. دانشمندان در اين مورد چنين اظهار نظر مي كنند كه اين كانال ها از باقيمانده هاي يك منظره خاكي و طبيعي كه از قبل بر روي سطح مريخ وجود داشته است، مي باشد. كه پس از فروريختن اين چشم انداز خاكي، گودالي تشكيل شده كه در اين گودال بزرگ اين كانال ها بر روي سطح خاكي ايجاد مي شوند. البته اگر وجود آب در گذشته در اين كره خاكي اثبات شود، مي توان احتمال داد كه اين كانال ها بر اثر فرسايش توسط جريان هاي آبي صورت گرفته است.
-
کشف جدید چاندرا
تلسکوپ فضایی چاندرا تصویر یک شراره از ستاره ای جوان را در پرتو ایکس آشکار کرد.
تصاویر تهیه شده توسط این تلسکوپپ از ستارگان سحابی جبار نشان میدهد که شراره های بزرگی در اشعه ایکس از ستارگانی شبیه به گذشته خورشید جدا میشوند.
تلسکوپ چندرا در یک کار بی سابقه برای تهییه عمیق ترین رصد اشعه ایکس 13 روز 1400ستاره سحابی بزرگ جبار را بررسی کرد که 30 ستاره شبیه به خورشید جوان کشف شد که این شراره ها را از خود ساطع می کردند .
این کشف منجر به ارائه نظریه جدیدی شد.
طبق این نظریه این شراره ها میتوانند آشفتگی هایی را ایجاد کنند که در شکل گیری سیارات تاثیر دارد و در مکان قرار قرار گیری پیش سیاره ها اثر میگذارد.
همچنین این آشفتگی ها از حرکت سریع پیش سیاره ها به سمت ستاره مادر خود و نابودی صخره ها قبل از تبدیل به سیارات جلوگیری میکند.احتمالا این شراره ها در زمان شکل گیری منظومه شمسی از خورشید جوان ساطع میشده و احتمال بقای زمین و قرار گیری آن در کمربند حیاط را افزایش داده است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
سحابی جبار زادگاه ستارگان
-
یک فرفره چرخان !
قمر آشفته و زمین گونه کیوان بنام "هیپریون" در این تصویر بوسیله کاسینی شکار شده است .
در بالای تصویر دهانه 130 کیلومتری که در برخی از تصاویر ارسالی از کاوشگر ویجر نیز دیده شده بود نمایش داده شده است . نمایان ساختن طرح خاص , اولین پله برای پی بردن به چرخش کنونی هیپریون (با قطری 266 کیلومتری) است . این دومین تصویر از نمای نزدیک هیپریون تهیه شده بوسیله کاوشگر کاسینی است . نزدیکترین تصویر تاکنون از فاصله بسیار دوری و از به هم پیوستن چندین تصویر جدا از هم تهیه شده است .
این تصویر بوسیله دوربین narrow-angle کاسینی در نور مرئی در 19 مارس 2005 با فاصله 1.3 میلیون کیلومتری نسبت به هیپریون گرفته شده است .کیفیت این عکس 8 کیلومتر بر هر پیکسل است .این تصویر بوسیله یک عامل از سه کمک دهنده مرئی دچار افزایش کنتراست شده است .دو کاوشگر کاسینی و هویگنس تاکنون اطلاعات بسیار جالبی را از کیوان ,اقمار آن و نیز قمر زمین نمای تیتان در اختیار دانشمندان قرار داده است .
-
کهکشان گردابی و همدمش
تلسکوپ فضایی هابل ساختارهایی پنهان از یک کهکشان و همدمش را آشکار کرد.
بازوها و ساختارهای مارپیچی بزرگ کهکشان مارپیچی M 51 به صورت یک پلکان حلزونی شکل در فضا توسط هابل آشکار شد. این ساختار در واقع یک مسیر باریک از ستارگان و گاز هستند که با غبار پیوند خورده اند. این تصویری از یک کهکشان گردابی است که در ماه ژانویه 2005 میلادی با پیشرفته ترین دوربین های تلسکوپ فضایی هابل پیمایش و پدیدار شدند. اسم این کهکشان "گرداب" نام گرفته، زیرا ساختمان و ترکیب آن همانند یک گرداب واقعی است. سیمای قابل توجه این کهکشان گردابی دو بازوی آن است. بسیاری از کهکشانهای مارپیچی دارای بیشمار بازوهای بی قائده اند که ساختمان مارپیچی مشخص این کهکشان ها توسط این بازوها از دست میرود.
این بازوها یک هدف مهم و یکپارچه را در کهکشانهای مارپیچی خود دنبال میکنند , کارخانه هایی که کار آنها تولید ستارگان است، از هیدروژن فشرده و گاز و خوشه هایی از ستاره ها هستند. دانشمندان معتقدند که بازوهای این کهکشان برجسته است زیرا در اثر رویارویی و برخورد مداوم با کهکشان NGC 5195 است. این کهکشان زرد فام در دورترین نقطه خارج یکی از این بازوهاست.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
عکس از Nasa, Esa. برای دیدن عکس بزرگتر
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
-
فضا پیمای مسنجر سایبان های خود را مقابل خورشید گرفت
فضا پیمای مسنجر سایبان های خود را مقابل خورشید گرفت
با نزدیک شدن فضا پیمای مسنجر به سیاره عطارد و متعاقب آن خورشید دما نیز افزایش می یابد، بر این اساس در روز بیست و یک ژوئن(سی و یک خرداد) سال جاری این فضا پیما با چرخشی 180 درجه ای سایبان های خورشیدی را به منظور حفاظت از خود و تجهیز اتی که حمل می نماید،فعال کرده است.
نتیجه این فرایند که باعث ایجاد سایه ای بر روی فضا پیما و ثابت نگه داشتن دما در حد مجاز است، در تداوم ماموریت نقشی بسیار مهمی را ایفا می کند ،پیش از این هم از ماه مارس(اسفند) کاوشگر به خورشید پشت کرده و به سوی مقصد پیش می رود.
این عملیات شانزده دقیقه ای که از لابراتوار دانشگاه فیزیک کاربردی جان هاپکینز هدایت می شد،با ارسال سیگنال هایی از پایگاه مجهز به آنتن فضایی(وابسته به سیستم ارتباط ژرف فضایی ناسا) واقع در گلداستون کالیفرنیا به کاوشگر مخابره شده و توسط آنتن گیرنده مخابراتی کاوشگر که در قسمت پیشران آن قرار دارد دریافت و عملیات با موفقیت انجام شد.
مارک هالدریج مدیر بخش اجرایی این ماموریت می افزاید:همه چیز آن طور که ما می خواستیم و از قبل پیش بینی می شد ،صورت گرفت.هم اکنون دمای فضا پیما در حال کاهش است، و تمامی ابزار های آن در حالت نرمال به سر می برند.این کاوشگر هم اکنون در فاصله 5/196 میلیون کیلومتری از زمین و 6/144 میلیون کیلو متری از خورشید همچنان به راه خود ادامه می دهد.
در حال حاضر دانشمندان مشغول آماده کردن طرح های ویژه ای برای گذر این فضا پیما از کناره سیاره زهره در 24 اکتبر (دوم آبان) هستند،البته این عملیات جنبه آزمایشی خواهد داشت و به منظور تست ابزارها و تجهیزات کاوشگر به خصوص دوربین تعبیه شده در آن که مجهز به سیستم تصویر برداری دوگانه می باشد صورت می پذیرد.
-
پایان فعالیت مدار گرد اسمارت 1
مدارگرد اسمارت 1 که توسط سازمان فضایی اروپا جهت کاوش پیرامون یگانه قمر زمین در سال 2003 میلادی به فضا پرتاب شده بود در کمتر از سه ماه دیگر به فعالیت خود که نزدیک به 16 ماه ادامه داشت پایان خواهد داد.
مهمترین دلیل این فرایند اتمام سوخت مدارگرد است. با توجه به پیشبینی متخصصان، این مدارگرد در سوم سپتامبر (12 شهریور) امسال در طی سقوطی ، با سطح ماه برخورد کرده و منهدم می شود.اگر این فرایند به روال طبیعی انجام گیرد ،مدارگرد رفته رفته با کاهش گستره مدار خود به سطح ما نزدیک تر شده و پس از مدتی در 17 جولای (26 تیر) در نقطه ای با آن برخورد می کند ،این محل از دید ناظران زمینی پنهان خواهد ماند،اما دانشمندان قصد دارند تا با اجرای یک برنامه استراتژیک ،نقطه ای را برای برخورد تعیین کنند که از دید ناظر زمینی و یا رصد خانه ها، قابل مشاهده باشد.یکی از مهمترین ویژگی های این برنامه، مشاهد مستقیم و نزدیک تر سطح ماه است که می تواند در افزایش و بهبود داده ها نسبت به این قمر موثر باشد.
مدارگرد اسمارت 1 نخستین پروژه موفق سازمان فضایی اروپا در طی تحقیق و بررسی دقیق از ساختار ماه است.
-
پرتاب دیسکاوری تا سهشنبه به تاخیر افتاد
ابرهای طوفانی برای دومین روز متوالی، آسمان مرکز فضایی کندی را در فلوریدا پوشاندند و پرواز شاتل دیسکاوری را به سوی ایستگاه فضایی بینالمللی به تعویق انداختند. مقامات ناسا زمان پرتاب بعدی را ساعت 14:38 دقیقه روز چهارم جولای به وقت محلی (22:08 به وقت ایران)اعلام کردند
فرمانده استیو لیندسی و شش فضانورد همراهش امیدوار بودند امروز راهی فضا شوند، اما گویی آسمان سر ناسازگاری دارد و دو ساعت مانده به زمان برنامهریزی شده پرتاب، تعویق پرتاب دومین ماموریت بعد از انفجار کلمبیا اعلام شد. البته این تعویق برای سرنشینان شاتل چندان ناراحتکننده نبود، زیرا مهندسان 48 ساعت تا پرتاب بعدی فرصت دارند تا سوخت هیدروژن و اکسیژن پیلهای سوختی درون شاتل را تجدید کنند و شرایط لازم را برای حداکثر تمدید ماموریت شاتل آماده کنند. پیشاز این، هیدروژن ذخیرهشده در شاتل تنها برای یکروز حضور بیشتر در فضا کافی بود و پس از آن، توان تولید الکتریسیته شاتل به صفر میرسید.
مسوولان هواشناسی ناسا اعلام کردهاند 60درصد احتمال دارد آبوهوا در بعدازظهر سهشنبه مناسب باشد، اما خبرنگارانی که در مرکز فضایی کندی مستقر شدهاند، گزارش میدهند آبوهوا لحظه به لحظه بدتر میشود. پنجره پرواز روز سهشنبه ساعت 14:33 بعدازظهر آغاز میشود و ده دقیقه بعد پایان مییابد. بهترین زمان پرتاب ساعت 14:37:51 است، اما ممکن است بر اساس تازهترین موقعیتسنجی ایستگاه فضایی بینالمللی چند ثانیهای جابجا شود. فضانوردان امیدوارند دیسکاوری در روز چهارم جولای پرواز خود را آغاز کند و مردم ایالات متحده، روز استقلال خود را با خبر خوش بازگشت به فضا جشن بگیرند.
-
ژئوششصد، چشمانش را بر نیمه تاریک جهان گشود
آشکارساز مشترک آلمانی- بریتانیایی امواج گرانشی، GEO600، دوره جدید فعالیت خود را با جستجوی هجده ماهه امواج گرانشی آغاز کرده است و پژوهشگران امیدوارند اینبار، بزرگترین پیشبینی نظریه نسبیت عام را تایید کنند. آشکارسازی مستقیم امواج گرانشی سالها است به یکی از مشکلترین مسایل فیزیک جدید تبدیل شده است و دانشمندان امیدوارند با دستیابی به فناوری مشاهده این امواج، توانایی مشاهده بخش اعظم جهان را بدست آورند. 96درصد جهان از موادی مرموز تشکیل شده است که تنها با گرانش برهمکنش میکنند
آلبرت اینشتین در نظریه نسبیت عام، چهره جدید از گرانش را معرفی کرد؛ اینکه گرانش آنطور که نیوتون میگفت یک نیرو نیست، بلکه نتیجه هندسه فضازمان است. نسبیت عام، جهان را بهجای هندسه مسطحه با هندسه غیراقلیدسی توضیح میدهد و این هندسه را تحت تاثیر توزیع ماده و انرژی در جهان تحلیل میکند. در نسبیت عام، این ماده است که انحنای فضازمان را تعیین میکند و انحنای فضازمان هم به نوبه خود، حرکت ماده را هدایت میکند. بنابراین مسیر حرکت یک جسم تحت تاثیر پیچوتابها و ارتعاشهای فضازمان است که ناشی از تاثیر جرمهای دیگر است و این همان پدیده جاذبه گرانشی است که نیوتون آن را نیروی گرانشی نامید. اجرام متحرک، این ارتعاشهای فضایی را افزایش میدهند و آنها را در تمام جهات پخش میکنند. این ارتعاشها هم بهشکل امواج گرانشی با سرعت نور در فضازمان حرکت میکنند و فضازمان را تغییر میدهند.
هرچه اجرام متحرک، جرم و سرعت بیشتری داشته باشند، شدت امواج گرانشی هم بیشتر میشود. بهترین منبعهای تولید امواج گرانشی، گردش اجرام بسیار سنگین با سرعت بسیار زیاد به دور یکدیگر است، مانند یک منظومه دوتایی از ستارگان نوترونی یا سیاهچالهها. انفجارهای ابرنواختری هم امواج قدرتمندی را تولید میکنند، اما تمام این منبعها یک ضعف بزرگ دارند: هرچه فاصلهشان از ما دورتر شود، امواج گرانشی بهشدت ضعیف میشوند.
کارستن دانزمن، رییس مرکز بینالمللی فیزیک گرانشی که ادارهکننده ژئوششصد است، میگوید:« اگر در چندماه آینده ابرنواختری در همسایگی ما منفجر شود، شانس آشکارسازی و اندازهگیری امواج گرانشی آن بسیار بالا است. ما اولین گام را برای دستیابی به نجوم امواج گرانشی برداشتهایم و امیدواریم بتوانیم در آینده نزدیک، 96درصد از عالم را که در پرتوهای الکترومغناطیسی نامریی است، ببینیم».
بخشهای وسیعی از جهان را ابرهای تاریک پوشاندهاند و نمیتوان آن مناطق را با پرتوهای الکترومغناطیسی و روشهای معمولی اخترشناسی بررسی کرد. اما امواج گرانشی به راحتی از این ابرها عبور میکنند و به ما میرسند. از سوی دیگر، 96درصد جهان از ماده تاریک و انرژی تاریک تشکیل شده است که ماهیت نامشخصی دارند، اما با گرانش برهمکنش میدهند. نجوم امواج گرانشی میتواند توزیع دقیق ستارگان نوترونی و سیاهچالهها را در جهان نشان دهد و اطلاعات دقیقی از ابرنواخترها و سیاهچالههای برخوردی فراهم کند. کیهانشناسان حتی معتقدند امواج گرانشی تولیدشده در مهبانگ هنوز در حال عبور از جهان است و میتوان آنها را آشکار کرد. همچنین بررسی امواج گرانشی تولیدشده در منظومههای ستارگان دوتایی میتواند آهنگ انبساط عالم را با دقت بسیار زیادی مشخص کند و تمام اینها در درک چگونگی خلق، ترکیب، تحول و سرنوشت عالم مفید خواهد بود.
بهترین منبع تولید امواج گرانشی، ابرنواختری است که در کهکشان خودمان، راهشیری، منفجر شود؛ اما این امواج فاصله زمین تا خورشید را تنها به اندازه قطر یک اتم تغییر میدهند که آنهم بیش از چندهزارم ثانیه دوام نمیآورد. اگر بخواهیم امواج گرانشی رسیده از کهکشانهای همسایه را هم آشکار کنیم، حساسیت ابزارهایمان باید هزار برابر بیشتر باشد. بدین ترتیب حساسیت نسبی یک آشکارساز امواج گرانشی حدود 1021 است. دانزمن در مورد حساسیت ژئوششصد میگوید:« در اوایل کار، ما فقط میتوانستیم بخش کوچکی از کهکشان خودمان را تحت پوشش داشته باشیم. اما امروز، حساسیت ابزارهایمان سههزار بار بیشتر شده است و میتوانیم رویدادهایی را که چندین بار دورتر از فاصله همسایگان کهکشانیمان است نیز تشخیص دهیم».
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
حساسیت بالای یک آشکارساز امواج گرانشی را تنها میتوان با یک تداخلسنج لیزری بدست آورد. تداخلسنج، از دو بازوی هماندازه و عمود بر هم تشکیل شده است که دو پرتو نور با اختلاف فاز 180 درجه در آن حرکت میکنند. در انتهای مسیر، آینهای قرار دارد که پرتوهای نور از آن بازتاب میشوند و پس از عبور از یک مجموعه اپتیکی، به یک آشکارساز هدایت میشوند. اگر طول مسیر پرتوهای نور در دو بازوی تداخلسنج برابر باشد، پرتوهای رسیده به آشکارساز همان اختلاف فاز اولیه را خواهند داشت و یکدیگر را خنثی خواهند کرد؛ اما اگر دو مسیر اختلاف داشته باشند، پرتوها یکدیگر را خنثی نخواهند کرد و درخشی از نور در آشکارساز ثبت میشود. این ابزار را نخستین بار آلبرت مایکلسون برای آزمایش نظریه اتر استفاده کرد و نشان داد چیزی به نام اتر وجود ندارد.
امروزه پیشرفتهترین تداخلسنج مایکلسون در آزمایشگاه ژئوششصد ساخته شده است. بازوهای این تداخلسنج در دو تونل زیرزمینی به طول ششصد متر قرار گرفته است. پایدارترین پرتوهای لیزر زمین به لولهای خلأ (با فشار کمتر از یک میکرو پاسکال یا 11-10 برابر فشار جو) و فاقد هرگونه جذب نوری تابیده میشوند و یک مجموعه بسیار پیشرفته ضدارتعاش، از انتقال هر نوع ارتعاش خارجی به مجموعه تداخلسنج جلوگیری میکند. اگر امواج گرانشی به این تداخلسنج برسد، طول دو بازو تغییر میکند، فاز مخرب پرتوهای لیزر جابجا میشود و درخشی از نور در آشکارساز ثبت میشود. دانشمندان سالها است درخشهای ناشی از منبعهای مختلف امواج گرانشی را شبیهسازی کردهاند تا با مقایسه آنها با درخش ثبتشده، بتوانند نوع و محل منبع را مشخص کنند.
اما کار به همین سادگی نیست. اختلالهای بسیاری وجود دارد که احتمال آشکارسازی اشتباه امواج گرانشی را بالا میبرد. نویزهای کوانتومی نور که به ماهیت موجذرهای نور برمیگردد، نویز گرمایی ناشی از حرکتهای براونی مولکولهای آینهها و زمینلرزههای شدیدتر از 6 درجه ریشتر در هر جای زمین میتوانند اختلالهایی را در تداخلسنج ایجاد کنند و پیام اشتباهی را مخابره کنند. از سوی دیگر، برای تعیین دقیق محل منبع موج گرانشی به حداقل چهار آشکارساز نیاز است که همزمان این پدیده را رصد کنند. به همین دلیل ژئوششصد و دیگر آشکارسازهای امواج گرانشی باهم قرار گذاشتهاند تا دادههای بدست آمده را با یکدیگر مبادله کنند. دیگر آشکارسازهای امواج گرانشی عبارتند از دوقلوهای لایگو در ایالات متحده (با بازوهای 4 کیلومتری)، ویرگو در ایتالیا ( راهاندازی در پاییز امسال) و تاما در ژاپن (با بازوی سیصدمتری).
ژئوششصد از سوی ایالت فدرال ساکسون جنوبی، بنیاد فولکسواگن، موسسات ماکسپلانک، وزارت فدرال آموزش و تحقیقات آلمان و انجمن تحقیقات اخترشناسی و فیزیک ذرات انگلستان تاسیس شده است و موسسه فیزیک گرانشی ماکس پلانک همراه با دانشگاههای هانوفر، گلاسکو و کاردیف مسوولیت علمی آن را برعهده دارد
-
مبدا تاریخی رشد ناگهانی سیاهچاله ها و کهکشان ها کشف شد.
کهکشان های دوردست که احتمالا پرورش دهنده بزرگترین سیاهچاله های عالم اند توسط رصد خانه فضایی چاندرا ناسا کشف شدند .
برخورد های میان کهکشانی در جهان آغازین ممکن است باعث رشد سریع چنین سیاهچاله هایی شده باشد. یک تیم جهانی از دانشمند به سرپرستی دیوید الکساندر از دانشگاه کمبریج دریافته اند که کهکشان های جوان بسیار درخشان و سیاهچاله مرکزیشان در حدو 10 بیلیون سال پیش جهشی ناگهانی در رشد داشته اند این رشد ناگهانی سیاهچاله ها و کهکشان ها تنها در کهکشان های دوردستی که دارای فعال ترین سیاهچاله های جهان هستند مشاهده شده که ممکن است یکی از مراحل تولد کوازار (اخترنما ) باشد.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
این تصویر نمایانگر دو کهکشان جوان در حال برخورد است این برخورد باعث تغییر بزرگ در شکل ستاره ها و ایجاد منبع سوخت برای سیاهچاله های فوق پرجرم است. تصویر پایین –چپ که توسط رصدخانه فضایی چاندرا گرفته شده سیاهچاله های مرکزی دو کهکشان در حال برخورد را نشان میدهد .
-
کمبرند سیارکها در خارج از منظومه شمسی
تلسکوپ فضایی اسپیتزر یک کمبربند سیارکی را در فاصله 41 سال نوری از زمین رصد کرد .
این کمربند سیارکی جدید اولین کمربند سیارکی است که به دور ستاره ای با جرم تقریبا برابر خورشید میگردد ( قبل از این کشف تنها دو کمربند مشابه کشف شده بودند که به دور ستاره گان پرجرم تر از خورشید میگشتند)
این کمربند که به دور ستاره ای به نام HD69830 در فاصله 41 سال نوری از ما میگردد HD69830 جرمی تقریبا برابر با خورشید دارد. کمربند کشف شده چند تفاوت با کمربند سیارکهای ما در منظومه شمسی دارد کمربند سیارکهای منظومه شمسی در فاصله بین مریخ و مشتری قرار دارد در صورتی که کمربند سیارکی کشف شده فاصله ای کمتر از 0/7 واحد نجومی از ستاره خود دارد ( فاصله کمربند سیارکی جدید تا ستاره مادرش از فاصله سیاره زهره تا خورشید کمتر است ) کمربند کشف شده بسیار زخیم تر از کمربند سیارکی ماست به طوری که اگر کمربند سیارکی ما چنین ضخامتی داشت باعث روشن شدن غبار در نظومه شمسی میشد و نواری نورانی شبها در آسمان قابل رویت بود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
-
آخرین خبر از شاتل دیسکاوری: یک ترک بزرگ در مخزن خارجی سوخت پیدا شد
در پی لغو پرتاب شاتل دیسکاوری در بعدازظهر روز یکشنبه و بهتعویق افتادن آن تا روز سهشنبه، مهندسان پرواز به بازرسی مجدد مخزن سوخت پرداختند و ترکی را در یکی از عایقهای آن یافتند. این پوشش عایق نزدیک به بالاترین قلابی است که لوله 43 سانتیمتری انتقال اکسیژن مایع را به مخزن متصل کرده است. برخی از مهندسان معتقدند این ترک باید تعمیر شود، اما مدیران برنامه پرتاب شاتل گفتهاند راهحلهای دیگری نیز وجود دارد
مهندسان همچنین توانستهاند قطعه کوچکی از عایق کفآلود را روی سکوی متحرک پرتاب دیسکاوری پیدا کنند که احتمالا با این ترک مرتبط است. هنوز مشخص نیست چه عاملی این ترک را ایجاد کرده، اما قطعا اختلاف دمای شدید بین سوخت هیدروژن مایع و هوای بیرون بیتاثیر نبوده است. سخنگوی ناسا با تایید وجود این ترک افزوده است:« طول این ترک بین 10 تا 12 سانتیمتر است، اما نمیدانم چطور کسی چنین ترک بزرگی را ندیده است. لوله انتقال اکسیژن مایع باید در جاهایی خم شود و در بعضی مناطق، بخشی از فلز به اجبار باید لخت بماند. اختلاف شدید دما در این مناطق میتواند خطرساز باشد».
تا زمان نگارش این خبر هنوز تصمیمی قطعی اعلام نشده است و مشخص نیست آیا این وجود این ترک، سومین پرتاب شاتل را که برای روز سهشنبه برنامهریزی شده است، بهتعویق خواهد انداخت یا خیر. پیشاز این قرار بود شاتل دیسکاوری در روز شنبه به فضا پرتاب شود که به دلیل آبوهوای طوفانی، این پرواز دو بار به تعویق افتاد. قرار است دیسکاوری ساعت 14:38 روز سهشنبه 13 تیرماه (به وقت محلی) از مرکز فضایی کندی در فلوریدا رهسپار ایستگاه فضایی بینالمللی شود
-
گودال کپلر از نگاه مدارگرد اروپایی
آزمایش تصویربرداری پیشرفته ماه، AMIE، مستقر در فضاپیمای اسمارت1، توانسته است تصاویر دقیقی از گودال کپلر تهیه کند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصاویر اسمارت1 از فاصله 1613 تا 1702 کیلومتری سطح ماه گرفته شده است و وضوح تصویر، 146 تا 154 متر در هر نقطه است. گودال کپلر، گودال برخوردی کوچک و جوانی است که بین اقیانوس طوفانها و دریای جزیرهها (Mare Insularum) قرار گرفته است. این گودال با قطر 32 کیلومتر و ژرفای 2.6کیلومتر، از زمین با یک ابزار اپتیکی ساده نیز دیده میشود و همانطور که از اسمش برمیآید، به افتخار یوهانس کپلر (1571 – 1630)، منجم بزرگ آلمانی نامگذاری شده است
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصویری سه بعدی که گودال کپلر و نواحی اطراف آن را نشان می دهد.
گودال کپلر، ساختاری شعاعی را در خارج خود نشان میدهد که پس از ترکیب با ساختارهای شعاعی دیگر گودالها، تا سیصد کیلومتر گسترده میشوند. دیواره خارجی شبیه به کثیرالاضلاع است، اما دیواره درونی ریزش کرده و فضای تخت ناهمواری را درون گودال ایجاد کرده است.این تصویر به کمک قابلیت پیگردی فضاپیمای اسمارت1 گرفته شده است. مهندسان اروپایی از این قابلیت برای رهگیری اهداف ثابت به هنگام عبور از فراز آنها استفاده میکنند، بدین شکل که فیلتر وضوح دوربین تصویربردار بر روی هدف ثابت میماند
-
ردپای گردباد بر سطح مریخ
دوربین مدارگرد مریخ (MOC)، مهمترین ابزار تصویربرداری نقشهبردار سراسری مریخ (MGS)است که ماموریت دارد سطح سیاره سرخ را با دقت بررسی کند. بیشاز هشت سال است این فضاپیما گرد مریخ میچرخد، اما کیفیت ابزارهای آن تغییری پیدا نکرده است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصویر اول، سطح غبارآلود نزدیک به دیواره مالیا پترا (Malea Patera) را نشان میدهدکه در جنوب غربی هلاس پلانیتیا واقع شده است. عارضه مدوری که در بالای تصویر دیده میشود، یک گودال برخوردی است که از غبار پوشیده شده و شکلش تقریبا معکوس شده است؛ اما هنوز دیوارههای برافراشته خوشتعریفی را نشان میدهد. رگههای تیره متعددی که در تصویر دیده میشود، ردهای برجامانده از چشمههای زودگذر و گردبادهای غبارآلود تابستانی است که در این ناحیه به وفور روی میدهد. مرکز تصویر در 63.4 جنوبی و 312.5 غربی مریخ قرار دارد و پهنای تصویر تقریبا 3 کیلومتر است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
نمای دوم که بخشی از ناحیه 77.3 شمالی و 95.4 غربی را به عرض 3 کیلومتر نشان میدهد، شنهای روان قطب شمال مریخ را به تصویر کشیده است. سرمای زمستان در نیمکره شمالی مریخ موجب یخزدن دیاکسید کربن و رسوب یخ خشک بر این تپهها شده است. تصویر در بهار مریخ گرفته شده و نقاط تیرهای که در اطراف تپهها دیده میشوند، مربوط به شبنمهای یخزدهای است که یا در حال تصعیدند، یا ساختاری زبر را تشکیل دادهاند و یا این ساختار را در حال تصعیدشدن تشکیل دادهاند
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصویر سوم نیز بخشی از دشت غباری لبیتیس فوسائی (Labeatis Fossae) را نشان میدهد که بریدگی بزرگی آن را قطع کرده است. سنگهایی که از بالای دیواره جدا شدهاند، به پایین غلتیدهاند و در بستر بریدگی ساکن ماندهاند. البته بعضی از این سنگها نیز در شیبهای دیواره گیر کردهاند. لبیتیس فوسایی در موقعیت 22.1 شمالی و 95.4 غربی مریخ واقع شده است.
-
پیچوتابهای اسرارآمیز ماه
اگر سطح ماه را با تلسکوپ دیده باشید، حتما عوارض پیچخوردهای را روی سطح آبلهگون قمر زمین دیدهاید که شبیه به خامه روی قهوه است. این عوارض مسطح که لونارسویرل (پیچوتابهای روی ماه) نام دارند، تودههای غبار رنگپریدهای هستند که در الگوهایی پیچخورده روی سطح تاریکتر ماه پخش شدهاند. جالب اینجا است که میدان مغناطیسی این مناطق با محیط اطرافشان تفاوت دارد. برخی دانشمندان حدس زدهاند که میدان مغناطیسی این نواحی از برنزهشدن خاک ماه بر اثر بادهای خورشیدی جلوگیری میکند و الگویی غیرعادی را پدید میآورد
ک فنجان قهوه داغ را تصور کنید که رنگ کاملا تیرهای دارد. حال یک قطره شیر روی آن بریزید و فنجان را آرام تکان دهید. قطره آرام آرام در مسیرهایی مارپیچ بر سطح قهوه پخش میشود. اگر این تصویر را یک میلیون بار بزرگ کنید، به الگویی میرسید که در پیچخوردگیهای روی ماه دیده میشود! بهنظر میرسد لونارسویرلها جلگههایی پیچوتاب خورده از غبار رنگپریده سطح ماه باشند که دهها کیلومتر بر سطح این قمر پیچ خوردهاند. آنها کاملا مسطحند و میدانی مغناطیسی از آنها محافظت میکند. باب لین، استاد دانشگاه کالیفرنیا، برکلی که چهل سال است این پدیده را مطالعه میکند در مورد آنها میگوید:« ما هنوز نمیدانیم این پیچخوردگیها چیستند، فقط فهمیدهایم که بسیار عجیبند
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
یکی از بزرگترین این پیچخوردگیها را میتوان با یک تلسکوپ آماتوری هم دید. این عارضه که رینرگاما نام دارد، نزدیک ساحل غربی اقیانوس طوفانها (Oceanus Procellarum) واقع شده و در نگاه اول همانند گودالی برخوردی بهنظر میرسد که به شکل غریبی نامنظم است. راستش را بخواهید، سیارهشناسان هم تا سالها فکر میکردند که این عارضه یک گودال عجیب است، اما در سال 1966، لونار اوربیتر2 با پرواز بر فراز این منطقه توانست تصاویری از رینرگاما تهیه کند. این تصاویر سیاهوسفید و کم کیفیت نشان داد این پدیده هرچه باشد، یک گودال نیست.
چندی بعد، دو پیچخوردگی دیگر نیز پیدا شد. این دو دقیقا در آن سوی ماه، مقابل بسترهای برخوردی بین دریای بارانها (Mare Imbrium) و دریای شرقی (Mare Orientale) واقع شدهاند. بهنظر میرسید برخوردی در یک سوی ماه منجر به پدید آمدن پیچخوردگیهایی در سوی دیگر ماه میشود، اما کسی نتوانست این پدیده را توضیح دهد.
در سال 1972، لین و همکارانش بهطور اتفاقی کشف کردند که این پیچخوردگیها خواص مغناطیسی دارند. این کشف هم مانند بسیاری دیگر از کشفیات علمی، زمانی اتفاق افتاد که این گروه بر روی موضوع کاملا متفاوتی مطالعه میکردند؛ دنباله مغناطیسی زمین، ادامه میدان مغناطیسی زمین که بر اثر برهمکنش بادهای خورشیدی با این میدان بیشاز یکونیم میلیون کیلومتر در فضا کشیده شده است. لین و همکارانش برای بررسی این دنباله دو ماهواره کوچک ساختند و از ناسا خواستند آنها را در مدار ماه قرار دهد. ماه ، جای بسیار مناسبی برای آزمایش این دنباله مغناطیسی است، زیرا در هر گردش ماهیانه خود به دور زمین از میان این دنباله عبور میکند.
این ماهوارهها را سرنشینان آپولو15 در سال 1971 و آپولو16 در سال 1972 در مدار ماه قرار دادند و چندی بعد، آشکارسازهای الکترون و مغناطیسسنجهای نصبشده روی ماهوارهها، جمعآوری اطلاعات را آغاز کردند. نتایج ارسالی این ماهوارهها اطلاعات ارزشمندی را از دنباله مغناطیسی زمین فراهم کرد، اما دانشمندان توانستند به اطلاعات مهمتری از ماه نیز دست پیدا کنند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
هنگامیکه ماهوارهها از فاصله صد کیلومتری سطح ماه عبور میکردند، میدان مغناطیسی عجیبی را ثبت میکردند. این میدان مغناطیسی از سطح ماه خارج میشد، تا ارتفاع بالایی صعود میکرد و حسگرهای ماهوارهها را تحت تاثیر قرار میداد. دانشمندان نتیجه گرفتند که ماه دارای میدان مغناطیسی است، اما این میدان برخلاف میدان سراسری زمین، شبیه به لحافی بزرگ بود که جایجای آن را سوراخ کرده باشند.
قویترین میدان مغناطیسی برفراز پیچخوردگیهای ماه ثبت شده بود. میدان مغناطیسی در سطح این پیچخوردگیها چند صد نانوتسلا (میدان مغناطیسی زمین سیهزار نانو تسلا است) اندازهگیری شد و جالب این بود که جهتگیری میدان مرتب تغییر میکرد.
لین هنوز هم معتقد است که این میدانهای مغناطیسی عجیب، نقش مهمی در منشا این پیچخوردگیها برعهده دارند. او حدس میزند حدود چهار میلیارد سال پیش، ماه هستهای از آهن مایع داشت و بالتبع یک میدان مغناطیسی سراسری هم در اطراف این قمر وجود داشت. اگر سیارکی به ماه برخورد میکرد، ابری از گاز رسانای الکتریکی (یک محیط پلاسمایی) تشکیل میشد که اطراف ماه را دربر میگرفت و میدان مغناطیسی ماه را به عقب میراند. این ابر میتوانست در نقطهای کاملا مقابل محل برخورد سیارک بسته شود و میدان مغناطیسی را در آنجا متمرکز کند. میلیونها سال بعد، هسته ماه سرد شد و میدان مغناطیسی سراسری ماه از بین رفت، اما قویترین بخشهای میدان مغناطیسی باقی ماندند و همان پیچوتابهایی را تشکیل دادند که امروز میبینیم.
این نظریه میتواند ظاهر روشن و خامهمانند (!) این پیچوتابها را توضیح دهد. برخی از پژوهشگران نشان دادهاند که برخورد بادهای خورشیدی به سطح ماه، آن را در درازمدت تیره میکند. اما میدان مغناطیسی این پیچوتابها سبب میشود بادهای خورشدی بازتاب شوند و آنها روشن باقی بمانند. اگر این نظر درست باشد، این پیچخوردگیها، سایهای سفید از پیچوتابهای میدان مغناطیسی بر فراز این نواحی است.
این نظریه بسیاری از مشکلات را پاسخ میدهد، اما یک مشکل بزرگ وجود دارد: دو پیچخوردگی ماه دقیقا در مقابل یک گودال برخوردی قرار دارند، اما رینرگاما چنین خاصیتی ندارد. بنابراین نظریه برخورد سیارک و ایجاد ابر پلاسمایی برای این پیچخوردگی مناسب نیست. چه باید کرد؟
خوشبختانه ناسا قصد دارد به ماه بازگردد و شواهد بیشتری جمعآوری کند. مدارگرد بازاکتشافی ماه، LRO، نخستین ابزاری است که در سال 2008 رهسپار قمر زمین خواهد شد و با دوربین بسیار پیشرفته خود که به پرتوهای لیزر مجهز است، نقشههایی سهبعدی از تمام سطح ماه تهیه خواهد کرد. دانشمندان از هماکنون منتظر تصاویر هیجانانگیز این مدارگرد از پیچخوردگیهای ماه هستند.
یکی دیگر از ابزارهای ناسا به نام نقشهبردار کانیشناسی ماه، قرار است در سال 2008 سوار بر فضاپیمای هندی چاندرایان1 رهسپار ماه شود. این ابزار به یک طیفنگار فروسرخ مجهز است که میتواند پوسته ماه را بررسی کند و جزئیات دقیقی از ترکیبات شیمیایی موجود در سطح ماه را آشکار کند. این ابزار نیز تمام سطح ماه را بررسی خواهد کرد.
سالها است سیارهشناسان در جستجوی پاسخ این پرسشند که این پیچوتابها از چه ساخته شدهاند؟ آیا آنها واقعا مسطحند؟ چرا این پیچوتابهای خامهای با پوسته قهوهمانند متفاوتند؟ اما شاید پاسخ اینها در یک فنجان قهوه نهفته باشد!
-
حلقه الماس برای عروس منظومه شمسی
فضاپیمای کاسینی در ادامه ماموریت خود، تصویری زیبا از چگونگی پراکندگی نور خورشید در جو تایتان، بزرگترین قمر سیاره زحل تهیه کرده است. کاسینی برای تهیه این تصویر مجبور شد به پشت تایتان برود و حوالی خط واصل خورشید- تایتان قرار بگیرد.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تایتان، تنها قمر منظومه شمسی است که جو غلیظی دارد و از آنجا که گرانش این قمر بسیار ضعیفتر از گرانش زمین است، جو این قمر تا ارتفاع بیشتری نسبت به زمین گسترده شده است. کاسینی این تصویر را از فاصله 2.3 میلیون کیلومتری تایتان گرفته است و همانطور که در تصویر میبینید، ساختارهایی را در جو شمالی این قمر آشکار کرده است. هر نقطه تصویر تایتان متناظر با جزئیاتی به ابعاد 14 کیلومتر است و عدم تقارن حلقه به این دلیل است که کاسینی بالاتر از خط واصل تایتان و خورشید قرار گرفته است.
در سمت چپ تایتان و بالاتر از حلقههای زحل، قمر کوچک ژانوس دیده میشود که 181 کیلومتر قطر دارد و در برابر تایتان 5150 کیلومتری، خرده سنگی بیش بهنظر نمیرسد. ژانوس که در فاصله 3.7 میلیون کیلومتری کاسینی است، در آن سوی حلقههای زحل قرار گرفته است. حلقههای زحل هم مانند ژانوس و تایتان، چهره تاریک خود را به نمایش گذاشتهاند.
کاسینی پس از پشتسر گذاشتن نیمی از ماموریت چهارساله خود، در آخر تیرماه به نزدیکترین فاصله از این قمر خواهد رسید. سیارهشناسان بیصبرانه منتظرند تا کاسینی تصاویر خود را از ارتفاع 950 کیلومتری سطح این قمر ارسال کند. تایتان شباهتهای زیادی به زمین دارد و از این رو، مدیران ماموریت کاسینی مدار این فضاپیما را به نحوی طراحی کردهاند که تا خردادماه سال آینده، این فضاپیما هفده بار از نزدیکی این قمر عبور کند و اطلاعات بیشتری را از سطح آن که زیر پوشش غلیظ جو آن پنهان مانده است، جمعآوری کند
-
کشف یک ستاره نوترونی که جتهای سیاهچالهای تولید میکند
اخترشناسان دانشگاه ساوثمپتون به شواهدی دست یافتهاند که نشان میدهد سیاهچالهها تنها اجرامی نیستند که از جتهای نسبیتی ماده، پرتوهای فروسرخ تولید میکنند. جت نسبیتی، باریکهای از ذرات است که با سرعت نزدیک به سرعت نور به فضا پرتاب میشوند
این جتهای نسبیتی پایدار تاکنون فقط در سیاهچالههایی پیدا شده است که عضوی از یک منظومه دوتایی تابنده پرتوهای ایکس هستند. چنین منظومهای از یک سیاهچاله تشکیل شده که ستارهای معمولی در فاصلهای نزدیک برگرد آن میچرخد. گرانش شدید سیاهچاله لایههای خارجی ستاره را به سوی خود میکشد و مواد گازی ستاره را در قرص برافزایشی اطرافش جمع میکند. دوران سریع مواد در قرص برافزایشی، دمای آنها را بهشدت افزایش میدهد و این مواد داغ پرتوی ایکس میتابانند.
اما اخترشناسان با استفاده از ابزارهای بسیار حساس فروسرخ مستقر در تلسکوپ فضایی اسپیتزر توانستهاند یکی از این جتهای پایدار را کشف کنند که از ستارهای نوترونی واقع در یک منظومه دوتایی تابش ایکس خارج میشود. سالها بود اخترشناسان شک داشتند که آیا سیاهچالهها خاصیتی یکتا دارند که جتهای نسبیتی را تولید میکند یا خیر؛ اما با کشف این منظومه ستاره نوترونی مشخص شد عامل تشکیل این جتهای ماده، یکی از خواص مشترک ستارگان نوترونی و سیاهچالهها است.
ستارگان نوترونی و سیاهچالهها در مرگ ستارگان سنگین تولید میشوند. اگر سنگینی ستارهای 1.4 تا 2.5 برابر جرم خورشید باشد، ستاره در انفجاری عظیم منفجر میشود و فشار بسیار زیادی در مرکز ستاره تولید میشود که الکترون و پروتون (ماده معمولی) را باهم ترکیب میکند. موجود جدیدی تشکیل میشود که تقریبا از نوترون ساخته شده است، حدود بیست کیلومتر قطر دارد و با سرعت بسیار زیادی دوران میکند. چگالی این موجود که ستاره نوترونی نام دارد، تقریبا به اندازه چگالی هسته یک اتم است. اما اگر ستاره سنگینتر از 2.5 برابر جرم خورشید باشد، فشار گرانشی به قدری شدید است که حتی نوترونها هم نمیتوانند در برابر آن مقاومت کنند و ستاره به جسمی با گرانش بسیار قوی تبدیل میشود. شدت این میدان گرانشی بهقدری است که حتی پرتوهای نور هم که سریعترین موجودات این عالمند، نمیتوانند از آن بگریزند. در نتیجه جسمی تاریک تشکیل میشود که همه چیز را میبلعد، همانند یک حفره سیاه و از این رو این موجود را سیاهچاله نام نهادهاند.
دکتر توماس مکارونه، اخترشناس دانشگاه ساوثمپتون و از کاشفان این ستاره نوترونی میگوید:« اخترشناسان برای دیدن جتهای سیاهچالهای معمولا از تلسکوپهای رادیویی استفاده میکنند، زیار با بررسی امواج رادیویی میتوان این جتها را از دیگر اجزای منظومه دوتایی تفکیک کرد. اما امواج رادیویی جتهای یک ستاره نوترونی خیلی ضعیف است و اگر بخواهیم از تلسکوپ رادیویی استفاده کنیم، باید زمان زیادی را صرف جمعآوری اطلاعات بکنیم».
ستاره نوترونی تازه کشف شده، 4U 0614+091 نام دارد و در فاصله دههزار سال نوری زمین در صورت فلکی جبار واقع شده است. حداقل یک روز طول میکشد تا قویترین تلسکوپهای رادیویی زمین علایم رادیویی این جت ماده را آشکار کنند، اما اسپیتزر توانسته است با چند ساعت خیره ماندن به موقعیت این ستاره نوترونی، جتهای کمنور ماده را آشکار کند و اطلاعات جالبی از هندسه این جت را فراهم کند.بهنظر میرسد حضور یک قرص برافزایشی در کنار یک میدان گرانشی شدید، تمام آن چیزی است که برای تولید چنین جتهای نسبیتی لازم است.
در 25 سال گذشته، اخترشناسان در اهمیت سیاهچاله در تولید جتهای ماده شک کرده بودند و حدس میزدند این جتها در اطراف اجرام غیر معمول دیگری هم وجود داشته باشد. آنها سالها است تلاش میکنند با مقایسه رفتار جتهای نسبیتی در دوتاییهای تابش ایکس ستاره نوترونی و دوتاییهای تابش ایکس سیاهچالهای، ستارگان نوترونی و سیاهچالهها را مستقیما باهم مقایسه کنند و بررسی کنند آیا این جتهای ماده انرژی دورانی سیاهچاله را کاهش میدهند یا خیر. دکتر مکارونه میگوید:« امیدواریم با کشف این ستاره نوترونی بتوانیم ساختار جتهای نسبیتی را درک کنیم و به اطلاعات جالبی از ستارگان نوترونی و سیاهچالهها دست پیدا کنیم
-
شاتل دیسکاوری علیرغم مشکلات پیشآمده امروز پرواز میکند
ناسا در تلاش است شاتل را برای پرتاب امشب آماده کند. مدیران ارشد ناشا در جلسه شب گذشته خود که دو ساعت به طول انجامید، به این نتیجه رسیدند که نیازی به تعمیر ترک ایجاد شده در مخزن خارجی سوخت نیست و شاتل دیسکاوری میتواند در ساعت 14:37 امروز ( 18:37 به وقت جهانی) از مرکز فضایی کندی پرتاب شود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
روز گذشته، مهندسان ناسا قطعهای از عایق کفآلود مخزن خارجی سوخت را روی سکوی پرتاب پیدا کردند که مربوط به پوشش محافظ لوله 43سانتیمتری انتقال اکسیژن مایع بود. تحقیقات نشان داده است بارانی که در روز شنبه بر روی مخزن خارجی سوخت بارید، به مفصل متحرک لوله سرایت کرد و در مجاورت سوخت اکسیژن مایع یخ زد. دو بار تزریق و تخلیه سوخت اکسیژن و هیدروژن مایع (در روزهای شنبه و یکشنبه) سبب انبساط موضعی و تنشهای حرارتی ناهماهنگ یخ شد و این عامل به نوبه خود، قطعه مثلثی شکل عایق را سست و در نهایت آن را از بدنه مخزن جدا کرد. بهنظر بسیاری از مهندسان، تنشهایی که در دوبار تزریق و تخلیه سوخت بسیار سرد به مخزن ایجاد شده است، بیشتر از تنشهای واردشده در پرتاب شاتل است
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
پیشاز این مهندسان ناسا تخمین زده بودند اگر قطعهای از این بخش جدا شود، حداقل باید 5.9 گرم وزن داشته باشد تا به شاتل آسیب جدی وارد کند، اما این قطعه مثلثی شکل 7 سانتیمتری تنها 2.6 گرم وزن دارد که خوشبختانه نصف آن چیزی است که بتواند خطر یکدرصدی برخورد فاجعهبار را ایجاد کند. اگر این قطعه در حین پرتاب شاتل جدا میشد، تنها میتوانست به یکی از سفالهای عایق حرارتی آسیب وارد کند که آنهم در فضا قابل ترمیم بود و خطر بزرگی محسوب نمیشد.
در جلسه دیشب مدیران ارشد ناسا سه موضوع مهم مطرح شده است، آیا حرارت تولید شده در این ترک غیر آیرودینامیک برای مخزن سوخت خطرنام نیست، آیا احتمال دارد تودههای دیگری هم از این عایق جدا شود و آیا قلاب نگاهدارنده لوله اکسیژن مایع که بخشی از عایقش را از دست داده، میتواند آنقدر سرد شود که در طول پرواز در هوای مرطوب فلوریدا، بخار آب را به یخ تبدیل کند و دوباره بخشی از عایق جدا شود؟ مدیران ناسا به این نتیجه رسیدهاند که هیچیک از این سه موضوع برای این پرواز دردسرساز نیست.
دیشب، مهندسان ناسا با ابزاری دستساز، دوربینی را تا 15 سانتیمتری ترک ایجادشده رساندند و آن منطقه را بهدقت بازرسی کردند. نشانهای از عایقهای سست دیده نشد. مهندسان همچنین پیشبینی کردهاند که در این ترک بیشاز 2.27 گرم یخ تشکیل نخواهد شد و این مقدار، بسیار کمتر از چیزی است که برای مسافران شاتل دردسرساز باشد.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
ترک مورد بحث در بالاترین قلاب نگاهدارنده لوله انتقال سوخت اکسیژن مایع ایجاد شده است که در نزدیکی دماغه شاتل واقع شده و فاصله نسبتا نزدیکی با محدوده دوپایهای بال چپ دارد. در حادثه انفجار شاتل کلمبیا، برخورد یک قطعه عایق 750 گرمی به محدوده دوپایهای بال چپ، پوشش عایق این بخش را سوراخ کرد. در بازگشت به زمین، پلاسمای داغ از این روزنه به داخل شاتل راه یافت و شاتل را متلاشی کرد.
اگر شرایط پرواز برای امروز مناسب باشد، اولین بار است که شاتل در روز استقلال ایالات متحده به فضا پرتاب میشود، از این رو مهندسان ناسا تمام تلاش خود را بهکار گرفتهاند تا این پرواز سرنوشتساز شاتل را با موفقیت انجام دهند. پیشبینی وضع هوا نشان میدهد چهل درصد احتمال آبوهوای نامناسب وجود دارد که بهترین پیشبینی برای این هفته است. ماموران ناسا همچنین سی لاشخور را در تلههای زنده به دام انداختهاند تا در زمان پرتاب شاتل، پرندهای در آن نزدیکی نباشد. برخورد یک لاشخور چند ده کیلویی با شاتل، بدترین حادثهای است که میتواند برای این فضاپیمای رفتوبرگشت پیش بیاید، حتی بدتر از جداشدن تمام پوشش عایق مخزن سوخت!
-
آیا سومین تلاش برای پرتاب شاتل دیسکاوری موفق خواهد بود؟
بامداد امروز، مخزن خارجی سوخت شاتل فضایی دیسکاوری برای سومین بار در چهار روز گذشته پر شد تا در صورت مناسب بودن شرایط آبوهوایی، این شاتل در ساعت 14:38 امروز (23:08 به وقت تهران) از مرکز فضایی کندی به فضا پرتاب شود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
در ساعت 4:36 بامداد امروز به وقت محلی (12:06 ظهر به وقت تهران)، عملیات سوخترسانی به مخزن خارجی سوخت آغاز شد و در طول سه ساعت، 542 مترمکعب اکسیژن مایع و 1540 متر مکعب هیدروژن مایع به درون مخزن نارنجیرنگ منتقل شد. (هر متر مکعب، حجم مکعبی به ضلع یک متر است و معادل هزار لیتر است).
پیش از این قرار بود دیسکاوری پرواز خود را در روزهای شنبه و یکشنبه آغاز کند که به دلیل آبوهوای طوفانی و رعدوبرق در مرکز فضایی کندی، این پروازها به تعویق افتاد. در روز یکشنبه (بامداد دوشنبه در ایران)، بازرسان شاتل متوجه قطعهای کوچک از عایق کفآلودی شدند که از مخزن خارجی سوخت جدا شده و بر روی سکوی پرتاب افتاده بود. اما مدیران ناسا در جلسه دیشب خود به این نتیجه رسیدند که خطر قابل قبولی پرواز شاتل را تهدید نمیکند
همچنین گرمکن یکی از موتورهای پیشران فرعی انتهای دیسکاوری نیز از کار افتاده است. این بخش فقط برای کار در فضا طراحی شده است، اما مهندسان ناسا اعلام کردهاند که این خرابی تاثیری بر ماموریت و فعالیتهای فضانوردان نخواهد داشت. تازهترین پیشبینیهای هواشناسی ناسا احتمال آبوهوای نامناسب را برای پرواز امروز شاتل تنها 20 درصد تعیین کرده است. بهنظر میرسد همه چیز برای پرواز شاتل در روز استقلال ایالات متحده آماده است.
این ماموریت شاتل دیسکاوری، STS-121 نام دارد و با هفت سرنشین، به منظور تعمیر و ارتقای ایستگاه فضایی بینالمللی انجام میشود. قرار است در این ماموریت، مسافر سومی از آژانس فضایی اروپا به دو سرنشین ایستگاه فضایی بینالمللی ملحق شود و برای اولین بار پس از انفجار شاتل کلمبیا، تعداد سرنشینان این ایستگاه را به سه نفر افزایش دهد. پایگاه خبری پارساسکای، شما را در جریان آخرین اخبار پرواز شاتل فضایی دیسکاوری قرار خواهد داد
-
همه چيز براي پرتاب شاتل فضايي ديسکاوري مهيا است
درحالي که کمتر از يک ساعت به پرتاب شاتل فضايي ديسکاوري باقي مانده است، تلاش ناسا براي فراهم کردن بهترين شرايط پرتاب همچنان ادامه دارد.
مهندسان در طول سوختگيري سه ساعته شاتل که در ساعت 7:28 بامداد به وقت محلي (14:58 به وقت ايران) پايان يافت، به آزمايش موتور اصلي شاتل پرداختند و روزنه هاي احتمالي نشت سوخت را بررسي کردند تا از ايمن بودن شرايط پرواز اطمينان حاصل کنند. از آنجايي که سوخت پيشران شاتل، هيدروژن و اکسيژن مايع است و اين دو به سرعت به جوش مي آيند، سوخت به شکل مداوم بين مخزن و منبع اصلی جريان دارد تا دقايق نهايي پرتاب فرا رسد؛ در آن زمان لوله هاي منبع اصلي از مخزن خارجي جدا مي شوند و دقايقي بعد، شاتل به پرواز در مي آيد.
صبح زود، باران کوتاهي بر سکوي پرتاب 39ب باريد و سطح شاتل و مخزن خارجي را خيس کرد، اما بازرسي از بخش هاي مختلف شاتل و مخزن، بخصوص محلی که يک تکه عايق مثلثي شکلي در روز يکشنبه جدا شده بود، نشان داد هيچ بلور يخ يا شبنمي تشکيل نشده است. بنابراين خطر خاصي در اين محل، شاتل را تهديد نمي کند. مشکل کوچکي نيز در سيستم کنترل گرمايش موشکهاي سوخت جامد ايجاد شده است که يک گروه متخصص مشغول رفع آن هستند.
آخرين بازرسی سراسری از شاتل، مخزن سوخت و موشک های سوخت جامد را مهندسان و بازرسان باتجربه ناسا و کارشناسان شرکت لاکهيدمارتين، سازنده مخزن خارجی سوخت به مدت دو ساعت انجام دادند. آنها با استفاده از يک اسکنر فروسرخ، دمای سراسر مجموعه شاتل و موشک ها را اندازه گيری کردند تا تغييرات دما را در تمام اين مجموعه بزرگ بررسی کنند. اين ابزار همچنين می توانست نشت سوخت بسيار سرد را نيز آشکار کند. اين گروه بازرسی، لباس هايی ضدآتش و ضد الکتريسيته ساکن پوشيده بودند که رنگ نارنجی تندی داشت و هر يک از آنها برای شرايط اضطراری، به يک کيف امداد اوليه و مخزن اکسيژن مجهز بود. ساعت 10 صبح (17:27 تهران)، گروه بازرسی گزارش داد ديسکاوری در بهترين شرايط پروازی به سر می برد.
سرنشيان شاتل در ساعت 11:54 وارد شاتل شدند و نيم ساعت بعد، درب وروی شاتل از بيرون قفل شد. اداره هواشناسي مرکز فضايي کندي در فلوريدا پيش بيني کرده است شرايط آب و هوايي براي پرتاب امروز 80 درصد مناسب است. اگر شرايط به همين شکل پيش رود، شاتل در ساعت در ساعت 14:37:55 به وقت محلی (22:07:55 به وقت تهران) رهسپار ايستگاه فضايي بين المللی خواهد شد.
-
دیسکاوری پرواز خود را با موفقیت آغاز کرد
شاتل دیسکاوری، ساعت 14:37:55 امروز به وقت محلی (22:07:55 به وقت ایران) پرواز خود را آغاز کرد و اولین مرحله از ماموریت 13 روزه خود را با موفقیت به انجام رساند.
تصاویر ارسالی دوربین های نصب شده روی شاتل نشاندهنده این است که هیچ مشکلی برای قطعات خطرناک شاتل پیش نیامده است و شاتل و مسافرانش در سلامت کامل به سر می برند. گزارش های ارسالی حاکی است تمامی برنامه های از پیش تعیین شده با موفقیت انجام شده است.
8 دقیقه و 53 ثانیه پس از پرتاب، مخزن خارجی سوخت که سوختش به پایان رسیده بود، از شاتل جدا شد و بدین ترتیب، پرتاب شاتل با موفقیت صددرصد به انجام رسید.
مسافران شاتل روز اول ماموریت خود را به تعقیب ایستگاه فضایی خواهند پرداخت و در روز دوم، عملیات به ایستگاه فضایی بین المللی متصل خواهند شد. برنامه مفصل ماموریت STS-121 در گزارش های آینده به اطلاع شما خواهد رسید.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
-
تصویری باورنکردنی از یک منظره ماورای بنفش
اخترشناسان بوسيله آشکارساز متعلق به تلسکوپ فضایی جستجوگر فرابنفش سیر تکامل کهکشان های ناسا فوران عظيم یک غول ستاره ای را ثبت کرده اند.
همه چیز برای همدم ستاره GJ 3685A به کلی آرام پیش می رفت تا اینکه به ناگاه در ساعت 2 بعدازظهر به وقت pacific در 24 آوریل 2004 منفجر شد و نور خیره کننده ای ایجاد کرد .آشکارساز متعلق به تلسکوپ فضایی جستجوگر فرابنفش سیر تکامل کهکشان های ناسا به محض مشتعل شدن ستاره شروع به کار کرد .پس از پایان برانگیختگی اخترشناسان تازه دریافتند که تنها فوران یک غول ستاره ای یا یک شراره که تقریبا یک میلیون بار پرانرژی تر از نوع خورشیدی آن است را ثبت کرده اند ! یافته ها در مورد این رویداد فریب دهنده در دویست و ششمین نشست انجمن نجوم آمریکا مطرح شد . در حالیکه تلسکوپ بسوی کهکشان های لکه ای متوجه بود مکرراً شاهد یک آسمان پریشان با شراره های فرابنفشی و انفجارها و نوار های سریع السیر بود . زمانیکه شراره ها و انفجارها از دونوع ستاره متفاوت هستند نوارها و رگه هاسیارک ها یا اقمار مصنوعی و یا شاید ذرات شناوری باشند که از مقابل تلسکوپ می گذرند .
این فوران تنها یکی از بسیار مواردی است که کاوشگر ناسا از زمان پرتاب در سال 2003 تاکنون کشف کرده است . از طرفی این یافته ها به اخترشناسان کمک کرد تا بتوانند آسمان فرابنفشی که سابقاً یک پرده ساکن برای نشان دادن کهکشان ها پنداشته می شد را بهتر استنتاج کنند . اما اکنون بر آنها پوشیده نیست که این پرده بسیار لرزان است .
دکتر Barry Welsh از دانشگاه برکلی در کالیفرنیا گفت : " ما فکر نمیکردیم که آسمان فرابنفش انبوه از اشیای بسیاری است که در شب به سرعت می لرزند . او افزود : همه این اشیا تا وقتیکه رصدها و مشاهدات آزاد صورت گیرد ، یک امتیاز مهم برای منجمان و اختر شناسان است .یک تحلیل ابتدایی از این شراره های غول پیکر که بوسیله کاوشگر ناسا در اطراف GJ 3685A که بزرگترین نور فرابنفش تاکنون از آن ثبت شده است ، نشان می دهد ساختار اساسی این انفجارها و فوران های شبه اختری به احتمال زیاد از باورهای قبلی پیچیده تر است . شراره ها انفجارهای کلان و عظیمی از انرژی در مناطق یگانه سطح ستاره هستند . این پدیده بطور منظم در بسیاری از انواع ستارگان رخ می دهد.
-
يك لكه داغ روي تيتان
كاسيني تصويري را از يك لكه داغ واقع بر روي تيتان گرفته است.
كاسيني تصويري را از يك لكه داغ واقع بر روي تيتان گرفته است. اين لكه، دانشمندان را سخت متحير كرده و آن ها تاكنون نتوانسته اند توجيهي براي اين لكه ارائه كنند. پهناي مساحت اين لكه حدود 300 مايل است كه توسط نور مرئي و نور فرو سرخ قابل مشاهده است.
احتمال است كه اين لكه داغ ناشي از سقوط و ضربه شديد يك سيارك و فرايند هاي جوي تيتان باشد. و يا ممكن است در آن قسمت از سطح تيتان دهانه فعال آتشفشان وجود دارد كه ابرهايي را در آن ناحيه ايجاد كرده است.كاسيني اين لكه را يك بار با نور مرئي و بار ديگر با استفاده از نور فرو سرخ به وجود چنين لكه داغي پي برده است.
-
پرتاب دیسکاوری به روایت تصویر
سرنشینان شاتل دیسکاوری ، فرمانده استیون لیندسی، کمکخلبان مارک کلی، و دانشمندان پرواز مایکل فوسیوم، لیزا نواک، استفانی ویلسون و پیرس سلرس به همراه توماس ریتر (سرنشین سوم ایستگاه فضایی بینالمللی) به سوی شاتل میروند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
لحظاتی به پرتاب، بخشی از عایق بوستر موشک های سوخت جامد جدا شد که تاثیری در ادامه ماموریت نداشت.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
و پرواز شاتل دیسکاوری آغاز شد
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
مردم زیادی برای جشن گرفتن بازگشت به فضا به مرکز فضایی کندی در فلوریدا آمده بودند
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
این نخستین بار است که یک ماموریت فضایی در روز استقلال ایالات متحده آغاز میشود
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
همه کارکنان مرکز فضایی کندی منتظر پرتاب شاتل دیسکاوری بودند
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
حتی مسوول سرکشی آنتنهای مخابراتی هم از محل کار خود به تماشای پرتاب دیسکاوری پرداخت
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصویری هنری از بازگشت به فضا.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
مدیران برنامه پرتاب شاتل از شادی در پوست خود نمی گنجیدند
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
با جداشدن مخزن خارجی سوخت از شاتل در 8:53 پس از پرتاب، تمامی مراحل پرتاب شاتل با موفقیت به انجام رسید و شاتل در مدار زمین جای گرفت.
-
دیسکاوری ماموریت خود را در سلامت کامل آغاز کرد
روز گذشته، ناسا بزرگترین آتشبازی جشنهای روز استقلال ایالات متحده را بهراه انداخت و با پرتاب موفقیتآمیز شاتل فضایی دیسکاوری، موجی از شادی را در میان علاقهمندان برنامههای فضایی بهوجود آورد. این نخستین پرواز در تاریخ ماموریتهای فضایی ناسا است که در روز استقلال ایالات متحده انجام میشود و دومین پروازی است که پساز انفجار غمبار شاتل کلمبیا در زمستان 1381 صورت میگیرد
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
سرنشینان پرواز دیسکاوری امروز را در تعقیب ایستگاه فضایی بینالمللی استراحت خواهند کرد و فردا پنجشنبه به این ایستگاه ملحق خواهند شد. شش فضانورد دیسکاوری، ماموریت دارند در برنامهای دوازده روزه، همسفر آلمانی خود را برای برای اقامتی شش ماهه در ایستگاه فضایی بدرقه کنند و 2300 کیلوگرم تجهیزات جدید روی ایستگاه فضایی بینالمللی نصب کنند. در میان این تجهیزات میتوان به یک فریزر آزمایشگاهی، گلخانه اروپایی پرورش گیاهان و یک مولد اکسیژن جدید اشاره کرد که شرایط اقامت شش نفر را در ایستگاه فضایی آماده میکند.
شاتل دیسکاوری ساعت 14:38 بعدازظهر دیروز به وقت محلی (22:08 به وقت تهران) از مرکز فضایی کندی در فلوریدا به فضا پرتاب شد و 8 دقیقه و چهل ثانیه بعد در مدار زمین قرار گرفت. پیش از این، ابرهای طوفانزا مانع از انجام دو پرتاب قبلی در روزهای شنبه و یکشنبه گذشته شده بود. از سوی دیگر، بروز مشکلات مهمی همانند جداشدن قطعهای از عایق مخزن خارجی سوخت نگرانیها را در مورد پرتاب شاتل افزایش داده بود، اما مدیران ناسا اطمینان داده بودند که خطری پرواز شاتل دیسکاوری را تهدید نمیکند
و اما عایقهای جداشده...
در طول پرتاب، دوازده دوربین شامل سه دوربین روی هر یک از موشکهای سوخت جامد، یک دوربین روی مخزن خارجی سوخت و دوربینی دیگر روی کف شاتل، جایی که لولههای انتقال سوخت از مخزن خارجی وارد موتورهای شاتل میشوند، همراه با سه رادار پیشرفته نیروی هوایی ایالات متحده، شاتل و مخزن خارجی سوخت را تعقیب کردند. هدف این تصویربرداریها، جستجوی کوچکترین شکستگی در عایقهای مخزن سوخت و نشانههایی از برخورد احتمالی این قطعات با بدنه شاتل بود. مهندسان پرواز برای کاهش تنشهای آیرودینامیک در بدنه شاتل و مخزن، قدرت موتورهای شاتل را در بخشی از جو که بیشترین فشار آیرودینامیکی را اعمال میکند، به دو سوم حالت معمول کاهش دادند تا شاتل با سرعت کمتر و نیروی مقاوم کمتری از این منطقه عبور کند. در همین حین، مسیر پرتاب شاتل نیز به شکلی تغییر کرد که شاتل در سریعترین زمان ممکن از جو تحتانی زمین خارج شود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
مدیران برنامه شاتل پیش از پرتاب اعلام کرده بودند احتمال دارد قطعاتی از عایقهای کفآلود مخزن خارجی سوخت جدا شوند، اما این قطعات بزرگ و خطرساز نخواهند بود. دوربین نصبشده روی مخزن خارجی سوخت جداشدن حداقل پنج قطعه عایق را نشان داده است که همگی کوچکند. اگر قطعهای بخواهد برای شاتل خطرناک باشد، باید وزن زیادی داشته باشد یا با سرعت نسبی بالایی به بدنه شاتل برخورد کند. این حالت زمانی حاصل میشود که نیروی مقاومت هوا بسیار زیاد باشد و در فاصله زمانی اندک، سرعت نسبی بدنه شاتل و قطعه جداشده را افزایش دهد. محاسبات نشان میدهد چنین شرایطی تنها در 135 دقیقه نخستین پرتاب شاتل وجود دارد، اما پنج قطعه جداشده در فاصله زمانی 167 ثانیه تا 340 ثانیه پس از پرتاب جدا شدهاند، زمانی که شاتل به بخشهای رقیق جو رسیده بود و نیروی مقاومت هوا بهقدری کاهش یافته بود که نمیتوانست سرعت قطعات را بهشدت کاهش دهد.
البته بررسی کامل تصاویر ارسالی دوربینها، فیلم ها، تصاویر ویدیویی، دادههای راداری و اطلاعات ارسالی حسگرهای نصبشده بر لبه هدایتگر بالهای شاتل چندین روز طول میکشد، اما بهنظر نمیرسد خطری سرنشینان شاتل را تهدید کند. وین هیل، مدیر برنامه شاتل در گفتگوی مطبوعاتی اعلام کرد:« بهنظر من مخزن خارجی سوخت امتحان خود را بهخوبی پس داد. در مقایسه با پرواز سال گذشته، اتفاق نگرانکنندهای نداشتهایم و از بابت سلامت سرنشینان و شاتل فضایی اطمینان دارد
-
-
خمش در حلقه های کیوان
تصویری شگفت انگیز از خمیدگی حلقه های زحل در آخرین تصویر ارسالی از فضاپیمای کاسینی
دراین تصویر که از میان اتمسفر فوقانی زحل گرفته شده است حلقه ها بطور شگفت انگیزی خمیده به نظر می رسند .
حرکات اتمسفر همچون یک عدسی عمل می کند و نور بازتابی از حلقه ها را دچار شکست می کند .
این تصویر با گذشتن از میان یک فیلتر نسبتا حساس به طول موج مادون قرمز تهیه شده است . در واقع مشخصه این فیلتر در طول موجی است که متان در آن نور را جذب نمی کند بدین سان حلقه ها به خوبی از اتمسفر بالایی قابل رویت می شوند . از مقایسه این نما با تصویر دیگری که در آن متان جاذب نور است،دانشمندان براحتی توانسته اند با برشی عمودی به وفور متان را مورد رویت وبررسی قرار دهند .
این تصویر با دوربین narrow-angle کاسینی و در طول موج نور مرئی و نیز با گذشت از میان فیلتری حساس به مادون قرمز (فروسرخ) در 14 آوریل 2005 در فاصله ای 197000 کیلومتری از زحل بدست آمده است . مقیاس کیفی این عکس نیز 820 متر بر پیکسل است .
-
میکرو لنزینگ گرانشی و کشف دورترین فراخورشیدی
تیمی از ستاره شناسان حرفه ای وآماتور سیاره ی فراخورشیدی جدیدی را با تکنیک میکرو لنزینگ گرانشی کشف کردند
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
این سیاره بوسیله اثرات گرانشی اش برروی پس زمینه ای تاریک از ستارگان دورتر کشف شده که به آن اثر میکرو لنزینگ گرانشی می گویند .این دومین بار است که از این روش برای کشف سیارات فراخورشیدی استفاده میشود .
به گفته پروفسور آندره گولد اگر سیاره ای فراخورشیدی حتی با جرم زمین وجود داشته باشد با این روش قابل کشف است .میکرولنزینگ گرانشی که سال پیش اولین کشف خود را انجام داده بود با کشف امسال خود به جهانیان نشان داد که در آینده کشف فراخورشیدی ها یک کار عادی خواهد بود.این سیاره ی جدید که جرمی تقریبا برابر مشتری دارد در مداری به اندازه مدار زمین به دور ستاره مادر خود میچرخد .(این ((مشتری داغ)) ! بیش از حد به ستاره مادر خود نزدیک است و یک پارادوکس را ایجاد میکند.)این سیاره و ستاره مادرش در فاصله ی 15000 سال نوری از زمین قرار دارند که دورترین فراخورشیدی شناخته شده است .
ستاره شناسان پیش بینی میکنند به کمک میکرو لنزینگ گرانشی سیارات بسیار دورتری را شناسایی کنند .
-
بادهای غباری شیطانی در سطح مریخ
کاوشگر روح در چند هفته اخیر موفق به تهیه چندین تصویر از بادهای غباری موسوم به بادهای شیطانی در سطح مریخ شده است ،
کاوشگر اکتشافی مریخ ، روح ، که در دهانه آتشفشانی Gusev به سر می برد نتنها سرگذشت کهن این سیاره سرخ را بازگو می کند بلکه تجسمی از وضعیت کنونی آنرا نیز در اختیار دانشمندان و ما قرار می دهد .
این کاوشگر در چند هفته اخیر موفق به تهیه چندین تصویر از بادهای موسوم به غبار شیطانی شده است ، مانند آنهایی که در اوایل مارس از روی کاوشگر عبور کرده و صفحات خورشیدی آنرا کاملا تمیز نمود . در پانزدهم و هجدهم آوریل هم دو باد غباری متفاوت سوژه عکاسی این کاوشگر پیر شدند . این تصویر نیز به انیمیشن کوتاهی مرتبط می شود که حاصل گذشتن آنها از این صحنه است . بادهای غباری شیطانی دردهانه Gusev پدیده هایی فصلی و موسمی هستند و این دلیل مناسبی برای چرایی رویت چندباره آنها در فصول اخیر بوسیله کاوشگر روح است .
مناظری از این دسته به دانشمندان برای ایجاد ایده هایی بهتر در مورد چگونگی شکل گیری بادهای مریخی کمک شایانی خواهد کرد .در نیمه دیگر سیاره سرخ کاوشگر فرصت در حالیکه هر شش چرخ آن عمیقا در گودالی شنی فرو رفته است در دهانه یک شکاف بی حرکت مانده است وتا زمانیکه پای خطری جدی در میان نباشد اعضای تیم کاوشگرها به بررسی موقعیت آن برای یافتن حیله ای در راه گریز از این مخمصه خواهند بود .
قابل ذکر است که چندی پیش ماموریت این دو کاوشگر مریخی از سوی ناسا تا هجده ماه دیگر تمدید شد .