ويتامين A براي سلامت پوست و تشكيل استخوان‌ها ضروري است
دوره بلوغ با افزايش سرعت جسمي همراه است و به تبع آن نيازهاي جسمي از جمله پروتئين، انرژي، ويتامين‌ها و املاح افزايش پيدا مي‌كند.
وي گفت: در اين دوران تغيير عادات غذايي و تمايل به مصرف غذاهاي غيرخانگي مثل انواع ساندويج‌ها، پيتزاها و مصرف تنقلاتي كه اغلب ارزش غذايي كافي ندارند نوجوانان را به سمت كمبود زيست مغذي‌ها سوق مي‌دهند.
كارشناس اداره بهبود تغذيه وازتر بهداشت اضافه كرد: ويتامين A يكي از ويتامين‌هايي است كه نوجوانان در سن بلوغ به آن نيازمندند. فرم فعال اين ويتامين فقط در منابع غذايي حيواني يافت ميشود و كاروتوئيدها دانه‌هاي زرد، نارنجي و قرمز موجود در گياهان پيشتازهاي ويتامين A هستند كه مهمترين آنها بتاكاروتن نام دارد.
عبداللهي گفت: اين ويتامين در چرخه بينايي، تشكيل استخوان‌ها و دندان كه براي تقويت سيستم ايمني و سلامت پوست ضروري است و گاهي كمبود اين ويتامين با كمبود آهن همراه است.
وي اضافه كرد: كمبود ويتامين A ممكن است با جذب، انتقال يا ذخيره آهن تداخل پيدا كند يا به طور مستقيم در خونسازي نقش داشته باشد.
كارشناس اداره بهبود تغذيه وزارت بهداشت اضافه كرد: از منابع غذايي حاوي ويتامن A مي توان هويج، كدوحلوايي، كاهو، اسفناج، جگر، شير، تخم‌مرغ و كره را نام برد.
كمبود ويتامين B6 موجب بروز افسردگي ميشود
عوامل تغذيه‌اي نقش مهمي در بروز افسردگي دارد. اغلب كساني كه دچار افسردگي مي‌شوند تغذيه نامناسبي دارند.
وي گفت: هنگامي كه فردي دچار افسردگي شود سطح انرژي در او كمتر از معمول است و اشتياق و اشتها براي بسياري از چيزها از جمله غذا در او از بين مي‌رود در نتيجه تغذيه فرد دچار اختلال ميشود.
اين متخصص تغذيه افزود: جذب ناكافي ويتامين ها و مواد معدني با افسردگي ارتباط دارد.
ترابي گفت: مصرف ويتامين B6 در درمان و پيشگيري از افسردگي موثر است كه اين ويتامين در گوشت، غلات كامل بخصوص گندم، سبزي‌ها و مغزها وجود دارد.
وي اضافه كرد: سطح بالاتر ويتامين B12 در خون افراد افسرده سبب ميشود كه اين افراد به درمان پاسخ بهتري دهد كه منابع غذايي B12 عبارتند از جگر، شير، ماهي، تخم مرغ و گوشت است.
كمبود ويتامين B2 موجب كاهش رشد نوجوانان ميشود
دوره بلوغ با افزايش سرعت رشد جسمي همراه است و نيازهاي تغذيه‌اي از جمله انرژي، پروتئين، ويتامين‌ها و املاح افزايش مي‌يابد.
وي گفت: در اين دوران تغيير عادات غذايي، تمايل به مصرف غذاهاي غير خانگي مثل انواع ساندويچ‌ها، پيتزاها و مصرف تنقلاتي كه اغلب ارزش غذايي كافي ندارند نوجوانان را به سمت كمبود ريزمغذي‌ها سوق مي‌دهد.
اين متخصص تغذيه افزود: در دوران بلوغ، به دليل افزايش نياز به انرژي، نياز به ويتامين‌هاي گروه B افزايش مي‌يابد. اين ويتامين‌ها براي آزاد شدن انرژي از كربوهيدرات‌ها لازمند.
عبداللهي گفت: ويتامين‌هاي گروه B بايد در دوران بلوغ بيشتر مصرف شوند و كمبود ويتامين B2 در كودكان موجب ميشود كه رشد آنها كمتر از حد طبيعي باشد. اين ويتامين در خونسازي نيز نقش دارد.
وي افزود: نوجواناني كه شير را از برنامه غذايي خود حذف مي‌كنند، در معرض كمبود ويتامين B2 قرار مي‌گيرند. ويتامين‌هاي B6 و B12 نيز در خونسازي نقش دارند. اين گروه از ويتامين‌ها در گوشت، جگر، زرده تخم مرغ، غلات وحبوبات وجود دارند و ويتامين B12 فقط در غذاهاي حيواني مانند گوشت قرمز و سفيد، جگر و دل و قلوه، شير و مواد لبني وجود دارد.
اين متخصص تغذيه اضافه كرد: ويتامين C در حفظ سلامت سيستم ايمني در مقابله با عفونت‌ها و بيماري‌ها، التيام زخم‌ها، تقويت استخوان‌ها و دندان‌ها نقش دارد. ويتامين C جذب كلسيم و آهن را افزايش مي‌دهد.
عبداللهي گفت: كمبود ويتامين C مي‌تواند موجب كوفتگي و خونريزي زير پوستي، افتادن دندان‌ها، خونريزي لثه‌ها، تأخير در التيام زخم‌ها و افزايش ابتلا به بيماري‌ها و عفونت‌ها شود.
وي افزود: نوجوانان به‌طور معمول در برنامه غذايي روزانه خود از سبزي و ميوه به اندازه كافي استفاده نمي‌كنند به همين دليل احتمال كمبود ويتامين C در آنها افزايش مي‌يابد.
اين متخصص تغذيه گفت: مصرف سبزي‌ها و ميوه‌هاي تازه و خام و استفاده از منابع غذايي غني از ويتامين C مانند انواع مركبات، انواع فلفل سبز، كلم، گل كلم، گوجه فرنگي، پياز، ترب، شلغم، طالبي، كاهو و انواع سبزي‌هاي تازه براي حفظ ويتامين C بدن در سطح مطلوب ضروري اس
ويتامين B12 براي سلامت سيستم مغز و اعصاب مفيد است
ويتامين‌هاي گروه B براي آزاد شدن انرژي از كربوهيدرات‌ها لازم است. در دوران بلوغ، به دليل افزايش نياز به انرژي، نياز به ويتامين‌هاي گروه B افزايش مي‌يابد.
وي گفت: ويتامين B1 در سبوس غلات وجود دارد، بنابراين توصِيه ميشود از نان‌هاي حاوي سبوس بيشتر استفاده شود. كمبود اين ويتامين ضمن تأثير شديد بر يادگيري، موجب ضعف و فلج عضلاني نيز ميشود. آب كش كردن برنج مقدار زيادي از اين ويتامين را ضايع مي‌كند.
عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران افزود: ويتامين B2 در لبنيات به مقدار مناسب وجود دارد. عدم دريافت اين ويتامين موجب قرمز و متورم شدن زبان و خونريزي گوشه لب و عوارض عصبي ميشود و يادگيري و حافظه را نيز مختل مي‌كند.
درستي مطلق گفت: ويتامين‌هاي B1، B2 و B6 در گوشت، جگر، زرده تخم مرغ، غلات و حبوبات وجود دارند. ويتامين B9 يا اسيد فوليك در سبزي‌ها فراوان است و براي سلامت سيستم عصبي و رشد كودكان ضروري است.
وي افزود: ويتامين B12 فقط در غذاهاي حيواني مانند گوشت قرمز، جگر، تخم مرغ، شير و لبنيات وجود دارد. اين ويتامين براي رشد و همچنين سلامت سيستم مغز و اعصاب و خونسازي به شدت ضروري است و كمبود آن موجب كم خوني بدخيم و كشنده ميشود.
تاثير كمبود ويتامين D در بروز پاركينسون
طبق مقاله‌اي كه در آرشيو نورولوژي منتشر شده است پيش از اين روشن شده بود كه كمبود ويتامين D با بسياري از بيماري‌هاي از جمله آلزايمر، سرطان‌ها، ناراحتي‌هاي قلبي – عروقي و... رابطه مستقيم دارد اما اين بار بررسي‌هاي محققان فنلاندي نشان داد با كاهش ويتامين D در بدن خطر ابتلا به پاركينسون هم افزايش مي‌يابد. پاركينسون نوعي بيماري تحليل برنده اعصاب مركزي است كه مي‌تواند مشكلات بيشماري براي فرد پيش آورد. محققان براي روشن كردن رابطه ميان كمبود ويتامين D و ابتلا به پاركينسون 3173 فرد 50 تا 79 ساله را به مدت 29 سال زير نظر گرفتند. بررسي‌ها نشان داد از اين ميان 50 نفر به پاركينسون دچار شدند. آزمايش نمونه‌هاي خوني اين افراد نشان داد كمبود ويتامين D خطر ابتلا به پاركينسون را 3 برابر افزايش مي‌دهد. محققان مي‌گويند از آنجا كه ويتامين D وظيفه حمايت از سلول‌هاي عصبي آسيب‌ديده را دارد كمبود آن سبب آسيب‌ديدگي بيشتر و زوال عقل ميشود.
ويتامين B6 در حفظ غشاي سلول‌هاي عصبي مؤثر است
ويتامين B6 به عنوان يك ويتامين بسيار ضروري براي ورزشكاران از اهميت زيادي برخوردار است.
وي گفت: ويتامين B6 در متابوليسم مواد غذايي حاوي كربوهيدرات دخالت دارد. اين كار را با دخالت در متابوليسم گليكوژن انجام مي‌دهد و مي‌تواند باعث آزادسازي گلوكز از منابع گليكوژني براي سوخت و ساز بدن و توليد انرژي شود.
اين متخصص تغذيه افزود: متابوليسم چربي‌ها كه اين تأثير خود را از طريق تسريع در پديده تغيير و تبديل چربي‌ها، ذخيره سازي و مصرف اسيدهاي چرب ضروري اعمال مي‌كند.
مراداف گفت: ويتامين B6 در متابوليسم پروتئين‌ها نقش بسيار مهم و چشمگير دارد. اين ويتامين تشكيل دهنده اختصاصي كوآنزيمي است كه در واكنش‌هاي مهم متابوليسم پروتئين‌ها مؤثر است.
وي افزود: ويتامين B6 در حفظ سلول‌هاي عصبي و غشاي آنها كه ميلين نام دارد، مؤثر است و همزمان هم در ساخت و هم در تجزيه پروتئين‌ها ايفاي نقش مي‌كند.
اين متخصص تغذيه اضافه كرد: مهمترين نقشي كه اين ويتامين دارد اين است كه بدن را براي دريافت بالاي پروتئين كه از نيازهاي اصلي رژيم روزانه يك فرد ورزشكار است، آماده مي‌كند.
مراداف افزود: با توجه به نقش‌هاي متعدد ويتامين B6 در متابوليسم مواد مغذي و خصوصاً پروتئين‌ها، در صورتي كه ميزان بالائي از پروتئين‌ها در روز دريافت شود، به تبع آن نياز به ويتامين B6 هم افزايش مي‌يابد و بر اثر دريافت بالاي پروتئين و عدم توجه به افزايش نياز به اين ويتامين، فرد دچار كمبود ويتامين B6 و عوارض ناشي از اين كمبود شود.
این قدر آمپول ب- کمپلکس نزنید
این قدر آمپول ب- کمپلکس نزنید
خطرات مصرف بی رویه داروهای تزریقی
داروی تزریقی
شاید شما هم جزو افرادی باشید که معتقدند داروی تزریقی بهتر از نوع خوراکی است، چون سریع تر اثر می کند و باعث می شود روند درمان زودتر طی شود. اما واقعیت چنین نیست و هر بیماری ای برای درمان، نیاز به داروهای خاصی دارد که نوع تزریقی یا خوراکی دارو را پزشک تشخیص می دهد.
در این باره با دکتر ایرج خسرونیا، رییس جامعه متخصصان داخلی گفتگو کرده ایم.
داروی تزریقی بهتر است یا خوراکی؟
اصولا داروها به چند دسته ی کلی تقسیم می شوند و بسته به نوع بیماری، پزشک تشخیص می دهد که بیمار نیاز به داروی خوراکی دارد یا تزریقی.
بعضی از داروها توسط روده جذب نمی شوند و باید با تزریق آمپول وارد بدن شوند. گاهی اوقات نیز دوز تجویزی دارو زیاد است مانند آنتی بیوتیک ها، که باید از طریق رگ جذب شوند و به همین دلیل تزریق، بهترین انتخاب است.
اما در بسیاری از مواقع دارو باید به صورت شربت یا پودر حل شدنی در آب مصرف شود و داروی تزریقی در این مورد، بی فایده و حتی زیان آور است.
در مورد داروهای مشابه چه طور؟
در مورد داروهای مشابه، باز هم اولویت با داروی خوراکی است؛ مثلا اگر دارویی هم به صورت آمپول و هم به صورت قرص و کپسول موجود باشد، توصیه ما این است که بیمار حتی الامکان داروی خوراکی را مصرف کند، زیرا هر تزریقی می تواند یک واکنش به همراه داشته باشد و بروز حساسیت از جمله مهم ترین عوارض داروهای تزریقی است.
در صورت بروز حساسیت دارویی در قرص و کپسول و شربت، می توان مصرف آن را بلافاصله قطع کرد و یا حتی با شستشوی معده، دارو را از بدن خارج کرد، اما در صورت بروز حساسیت داروی تزریقی، اقدام خاصی نمی توان انجام داد.
بنابراین عوارض داروهای خوراکی بسیار کمتر از انواع تزریقی است و همواره در علم پزشکی توصیه می شود که از درمان های تزریقی کمتر استفاده شود.
چرا عده ای معتقدند که داروی خوراکی کم اثرتر از نوع تزریقی است؟
متاسفانه بسیاری از افراد بر این باورند که داروی خوراکی بی تاثیر است و فقط با تزریق آمپول، بیماری شان بهبود می یابد. حتی بیمارانی هم وجود دارند که با مراجعه به پزشک از او می خواهند که برای شان داروی تزریقی تجویز کند و استدلال شان هم این است که داروی خوراکی بر بدن آنها تاثیری ندارد و به پزشکی که برای شان داروی تزریقی تجویز نکند، مجددا مراجعه نمی کنند؛ مگر اینکه حداقل یک قلم داروی تزریقی (مثلا ب- کمپلکس) در نسخه آنها وجود داشته باشد.
به مصرف خودسرانه ب- کمپلکس اشاره کردید. هر چند وقت یک بار لازم است که این آمپول تزریق شود؟
هیچ نیازی نیست که فردی به صورت خودسرانه ب- کمپلکس تزریق کند، بلکه با مصرف میوه و سبزی تازه و مواد غذایی مختلف می تواند این ویتامین ها را دریافت کند.
این یک باور اشتباه است که فردی که احساس کسالت و ضعف می کند، باید ب- کمپلکس تزریق کند تا وضعیت بدنی اش بهبود یابد.
متاسفانه بسیاری از افراد نمی دانند که مصرف بی رویه ویتامین ها نیز خطرناک است و می تواند باعث مسمومیت شود.
در مورد سرماخوردگی چطور؟ تزریق دارو زودتر جواب نمی دهد؟
این هم یکی از باورهای غلط است که خیلی ها فکر می کنند اگر پنی سیلین بزنند، سرماخوردگی شان زودتر خوب می شود، غافل از اینکه 99 درصد سرماخوردگی ها و انواع آنفلوآنزا ویروسی هستند و درمان آنها هیچ نیازی به آنتی بیوتیک ندارد (نه خوراکی، نه تزریقی). از طرفی عملکرد آنتی بیوتیک ها همانند یک شمشیر دو لبه است و عوارض زیادی به همراه دارد.
چه عوارضی؟
مشکلات کبدی و کلیوی از مهم ترین عوارض مصرف بی رویه آنتی بیوتیک هاست. در عین حال، مصرف بی جای آنتی بیوتیک ها موجب می شود بدن نسبت به این داروها مقاوم شود و در صورت نیاز هم، مصرف آنها تاثیری در بهبود بیماری نداشته باشد. البته در مورد برخی بیماری ها ، نوع تزریقی سریع تر از نوع خوراکی اثرگذار است.
در عین حال، بسیاری از خانواده ها داروهای بی مصرف و باقی مانده شان را نگهداری می کنند تا شاید روزی به آنها احتیاج پیدا کنند و این بدترین کار ممکن است و مصرف آنها عوارض خطرناکی به همراه دارد.
بسیار دیده شده که فردی با تزریق یک ویتامین ساده یا خوردن یک قرص بدون تجویز پزشک، جان خود را از دست داده است.
به نظر شما، آیا پزشکان با تجویز غیر موجه این داروها، مصرف بی رویه آنها را در جامعه رواج نمی دهند؟
متاسفانه همین طور است. مسکن ها، آنتی بیوتیک ها و مولتی ویتامین ها از جمله داروهایی هستند که مثل نقل و نبات توسط ایرانی ها مصرف می شوند. اصلا در هیچ جای دنیا به اندازه ایران، دارو بدون تجویز پزشک مورد استفاده قرار نمی گیرد. ما عادت کرده ایم که با احساس کوچک ترین دردی، مسکن بخوریم و یا با احساس هر گونه ضعفی آمپول ویتامین بزنیم، اما به این موضوع توجه نمی کنیم که مصرف همین داروهای به ظاهر ساده، اعتیادآور است و حتی مصرف آسپیرین بدون تجویز پزشک، سلامت فرد را به خطر می اندازد.
البته تبلیغات در این بین نقش مهمی ایفا می کنند، طوری که این روزها در مجلات و روزنامه ها و به ویژه شبکه های ماهواره ای، انواع مکمل و ویتامین تبلیغ می شوند، اما باید بدانید که مصرف بی رویه هر ماده ای، حتی آب هم برای بدن مضر است. ما باید یاد بگیریم که مصرف هر گونه دارو، چه خوراکی و چه تزریقی، باید با تجویز پزشک صورت گیرد و باید انتخاب هر یک از این داروها را به پزشک مان واگذار کنیم.
حرف آخر؟
پزشک خوب، پزشکی نیست که چند نوع دارو تجویز کند. در بسیاری از بیماری ها مثل سرماخوردگی اصلا نیازی به مصرف دارو نیست و درمان آن، استراحت و مصرف مایعات گرم است. در عین حال، ما باید آستانه ی تحمل را در خودمان بالا ببریم و به جای مصرف مسکن، علت درد را پیدا کنیم تا مشکل از ریشه حل شود.
باز هم تاکید می کنم که جمله ی "تاثیر داروهای تزریقی بیشتر از داروهای خوراکی است" همیشه صادق نیست و این موضوع به نوع بیماری، نوع دارو، نیاز بیمار و تشخیص پزشک بستگی دارد.
مصاحبه کننده : سامان گلناری
