نقش ویتامینE در رشد و تقویت موها
یکی از مشکلات رایج امروزی آقایان و خانمها در جوامع مختلف شیوع ریزش موی بیش از حد می باشد که زیبایی افراد را تحت تأثیر قرار می دهد. برهمین اساس درمانهای متفاوت برای بهبود رشد مو و نیز راههای جلوگیری از ریزش مو از استقبال قابل توجهی برخوردار می باشد. خیلی از توصیه های مطرح شده متأسفانه از پایه علمی معتبری برخوردار نبوده و گاه می تواند حتی سلامتی شما را تحت تأثیر قرار دهد، لذا توصیه اول آنست که حتماً در انتخاب داروها و نیز مکملهای غذایی با پزشک متخصص خودتان مشورت نمایید.
توصیه متخصصین پوست و تغذیه حاکی از آنست که یکی از ویتامینهای قابل توجه در رشد مو ویتامینE است. لازم بذکر است که این نوع ویتامین از ویتامینهای محلول در چربی بوده و میزان بیش از حد مصرف آن می تواند اثرات سوئی بر سلامتی شما داشته باشد.
● نقش ویتامینE در سلامتی
اگرچه ویتامینE یک عنصر کلیدی و حیاتی برای رشد موها است، ولی این عنصر حیاتی همچنین مزایای بسیاری را برای سلامت سایر اعضای بدن دربر دارد، مطالعات انجام شده درمورد عملکرد این ویتامین در بدن نشان داده اند که ویتامینE دارای خواص آنتی اکسیدانی است و برای جلوگیری از بروز آسیبهای رادیکالهای آزاد بسیار مؤثر است. ویتامینE همچنین از اکسیداسیون و تخریب چربیها جلوگیری کرده و همچنین از غشاهای سلولی که بخش عمده آنها را چربی ها تشکیل می دهند محافظت به عمل می آورد.
مطالعات در زمینه تأثیر این ویتامین در سلامت بدن حاکی از آنست که مصرف کافی ویتامینE با کاهش گرفتگی عروق قلبی و نیز سکته قلبی همراه می باشد. اثرات آنتی اکسیدانی این ویتامین از بروز سرطان نیز جلوگیری بعمل می آورد. جالب است که بدانید مصرف ویتامینE همچنین در بهبود کبد چرب توصیه می گردد.
علاوه بر این نشان داده شده است که ویتامینE به رشد موها و پیشگیری از کاهش موها نیز کمک می نماید. مکانیسم اثر ویتامین ای بر تقویت موها هنوز به طور دقیق شناخته نشده است یکی از دلایل احتمالی این است که ویتامینE به رشد عروق خونی و مویرگ های خونرسان به ریشه موها کمک می نماید و زمانی که مویرگ ها افزایش یابند جریان خون بهتر می شود. لذا به نظر می رسد که با مصرف ویتامینE میزان جریان خون به پوست سر بهتر می گردد و پیشگیری از ریزش موها تقویت می گردد.
▪ ویتامینE رشد موها را بهبود می بخشد:
از آنجا که ویتامینE می تواند سبب بهبود رشد و توسعه مویرگ ها و عروق خونی گردد می تواند به رشد موها کمک نماید و در بسیاری از افراد سبب افزایش جریان خون به ریشه موهای سر می گردد و رشد موها را در بسیاری از افراد تسریع می نماید.
علاوه بر این نشان داده شده است که مصرف مقادیر بیشتر ویتامینE در رژیم غذایی می تواند از موخوره و چند شاخه شدن انتهای موها پیشگیری نماید و به بهبود تخریب موها به علت استفاده بیش از حد از سشوآر و... کمک می نماید.
▪ ویتامینE موهای خشک را بهبود می بخشد:
ویتامینE می تواند برای موهای خشک و آسیب دیده مفید باشد و مصرف مقادیر کمی ویتامین ای در روز موهای خشک را بهبود خواهد داد و ساقه موها را تقویت خواهد نمود. همواره راه بهتر آن است که مقادیر ویتامین ای را در رژیم غذایی خود افزایش دهید ولی برای افرادی که مو و پوست سرشان بسیار خشک است استعمال خارجی روغن حاوی ویتامین ای نیز مفید است. (برای تهیه یک ماسک درمانی جهت استعمال خارجی می توانید چند عدد کپسول ویتامین ای را با سوزن بشکافید و آنها را به موی خود بمالید و انتهای موهایتان را نیز به آن آغشته نمایید و آن را برای ۱ساعت و یا بیشتر روی سرتان نگه دارید و سپس موهایتان را بشویید.) البته راهکار اساسی برای برطرف کردن مشکل آن است که دریافت ویتامین ای را از طریق رژیم غذایی افزایش دهید.
میزان مصرف: میزان دوز مصرف مجاز روزانه ویتامین ای در حدود ۴۰۰ واحد بین المللی (IU) می باشد و مصرف دوز بیشتر از ۱۰۰۰ واحد بین المللی (IU) می تواند سمی باشد و مصرف دوز بالای ۱۰۰۰۰ واحد در روز در صورتی که مکرر مصرف شوند می تواند بالعکس موجب کاهش موها شود. البته پس از توقف مصرف دوز بالا، موها باز خواهند گشت.
منابع غذایی طبیعی ویتامینE: ویتامینE یک ویتامین محلول در چربی است که به طور طبیعی در روغن های گیاهی و سبزیجات برگ سبز تیره، جگر و تخم مرغ و مغزها یافت می شود (روغن های گیاهی ای مثل: سویا، ذرت، گلرنگ، آفتابگردان و جوانه گندم از منابع خوب ویتامین ای به شمار می آیند.) بنابراین برای دریافت مقادیر بیشتری از ویتامین ای می توانید موارد مذکور را به رژیم غذایی تان بیفزایید و یا اینکه تحت نظر پزشک مکمل های ویتامینE را مصرف نمایید.
مصرف ویتامینE در رژیمهای کاهش وزن: از آنجا که در رژیمهای غذایی کاهش وزن منابع چربی دریافتی محدود می گردند خطر کمبود دریافت ریز مغذیها بویژه ویتامینهای محلول در چربی همیشه وجود دارد. این خطر بویژه در رژیمهای بسیار محدود شونده بیشتر مشاهده می گردد. برهمین اساس یکی از مشکلات رایج در زمان رژیم کاهش وزن ریزش مو بوده که می تواند ناشی از دریافت ناکافی ویتامینE باشد. لذا در هنگام رژیم غذایی اول آن که از رژیمهای بسیار محدود کننده استفاده ننمایید و دوم آن که درمورد استفاده از ریزمغذیها بویژه ویتامینE با پزشک معالج خود مشورت نمایید.
آنچه باید درباره اختلال خواب بدانید
یکی از مهم ترین پدیده هایی که طی دوره سالمندی تغییر می کند، خواب است و این تغییر در بسیاری از موارد، مشکل ساز است. ساختار خواب در سالمندان دچار تغییر می شود؛ طوری که معمولا شروع خواب به تاخیر می افتد و مراحل خواب عمیق نیز کاهش می یابد. دانستی هایی در مورد خواب و اختلالات آن در دوران سالمندی وجود دارد که بهتر است با آنها آشنا شوید...
افراد بزرگسال به طور متوسط به ۶ تا ۹ ساعت خواب شبانه نیاز دارند. فاز خواب یا زمان خواب رفتن و بیدارشدن به این صورت است که معمولا، افراد ساعت ۱۰ تا ۱۲ شب می خوابند و حدود ۶ تا ۸ صبح بیدار می شوند.
خواب از مراحل منظم و قابل پیش بینی تشکیل می شود. این مراحل سیکل خواب نام دارد. هر سیکل خواب از ۲ مرحله خواب بدون حرکات سریع چشم و خواب با حرکات سریع چشم تشکیل می شود.
مرحله ۱ خواب سبک، مرحله ۲ خواب بینابینی و مراحل ۳ و ۴ خواب عمیق نام دارد. پس از آن مرحله خواب رویا شروع می شود. از زمانی که برای خواب به بستر می رویم، تقریبا ۱۰ دقیقه طول می کشد تا به خواب برویم. هر سیکل خواب تقریبا ۹۰ دقیقه طول می کشد. این سیکل با تغییراتی در تمام طول شب تکرار می شود. خواب عمیق در آغاز خواب بیشتر است.
در دوران سالمندی، فاز خواب نیز زود شروع می شود؛ یعنی افراد پیر معمولا شب ها زودتر به خواب می روند و صبح ها زودتر از خواب بیدار می شوند. اگر شب ها خواب خوب نداشته باشیم، روز بعد احساس خستگی، خواب آلودگی و بی حوصلگی داریم. بعضی از بررسی ها نشان داده که حدود ۶۰ درصد افراد بالای ۶۰ سال دچار مشکل خواب هستند. هرچه سن بالاتر باشد، بیماری های خواب بیشتر است.
● الگوی خواب سالمندان یکسان نیست
الگوی خواب در افراد سالمند طبیعی با الگوی خواب افراد جوان فرق می کند. به خصوص سیکل خواب بیداری ۲۴ ساعته در پیری تغییراتی می کند. در این افراد فاز خواب بیداری زودتر شروع می شود. یعنی افراد پیر زودتر به خواب می روند و صبح ها زودتر از خواب بیدار می شوند. خواب شب به میزان قابل ملاحظه ای کاهش می یابد.
از آنجا که افراد سالمند اغلب چرت های روزانه دارند، زمان کلی خواب آنها طی ۲۴ ساعت در مقایسه با افراد جوان تفاوت جدی ندارد. افراد سالمند اغلب چند بار طی شب از جمله ساعت های اولیه صبح بیدار می شوند. مراحل خواب عمیق در آنها کوتا ه تر و مراحل خواب سبک طولانی تر است.
در سالمندی زمان کلی خواب در ۲۴ساعت همان مقدار قبل باقی می ماند اما خواب شبانه کاهش می یابد و با خواب کوتاه روزانه جبران می شود. علت دقیق تغییرات خواب در افراد سالمند طبیعی روشن نیست، اما تغییرات فیزیولوژیک متعددی (مانند کاهش ترشح ملاتونین و هورمون رشد و افزایش ترشح کورتیزول) ممکن است باعث تغییرات ریتم خواب بیداری شود. در نتیجه این تغییرات، زمان بیشتری طول می کشد تا افراد سالمند به خواب روند، در خواب شبانه بیشتر بیدار می شوند و خواب عمیق نیز کاهش می یابد.
● شایع ترین مشکلات خواب در سالمندان
اختلالات خواب در سالمندان، شایع تر و شدیدتر از جوانان است. بی خوابی و خواب آلودگی مفرط روزانه از شایع ترین شکایت های خواب در افراد سالمند هستند. بی خوابی از مشکلات شایع در پیری است. از دست دادن همسر، بازنشستگی، ترس از مرگ هنگام خواب، اضطراب و افسردگی از علل بی خوابی هستند. کاهش فعالیت جسمانی در سن پیری و تماس کمتر با نور خورشید نیز در بی خوابی موثر هستند.
▪ دردهای مزمن، سر درد، دیابت و بیماری های قلبی نیز از دیگر علت های بی خوابی هستند.
▪ آپنه خواب یا وقفه تنفسی هنگام خواب در سنین بالا شایع است.
▪ نشانگان پاهای بی قرار وحرکات متناوب اندام در خواب از شایع ترین مشکلات در پیری هستند.
▪ اختلالات خواب ثانویه به طیفی از بیماری های پزشکی عمومی مانند بیماری ریه، بیماری قلبی، آرتریت و دیگر وضعیت های دردناک نیز شایع است.
▪ مشکلات روان پزشکی مانند افسردگی و اضطراب نیز از علت های مهم بیماری های خواب در دوره سالمندی است.
تهیه یک شرح حال و معاینه فیزیکی دقیق و به دنبال آن تست های آزمایشگاهی برای تشخیص اختلال خواب در سالمندی ضروری هستند. بسیاری از این اختلالات قابل درمان بوده و با درمان، کیفیت زندگی به نحو چشمگیری بهبود می یابد. علاوه بر درمان دارویی، رعایت بهداشت خواب و مشارکت در فعالیت های فیزیکی و ورزشی منظم و برنامه ریزی شده در درمان اختلالات خواب سالمندی اهمیت دارند.
رعایت بهداشت خواب در سالمندان برای درمان مشکلات خواب مفید است. فعالیت فیزیکی کافی و مناسب، مواجهه با نور خورشید در صبح ها، دوری از مصرف مواد محرک و سیگار بسیار مؤثرند.
روشی برای شادابی موقت پوست!
داشتن پوستی سالم و شاداب یکی از دغدغه های فکری خیلی ها، مخصوصا خیلی از خانم هاست و امروز برای رسیدن به این منظور، روش های مختلفی پیشنهاد می شود؛ به عنوان نمونه، گفته می شود که دستگاه های مختلف لیزر می توانند بسیاری از نیازهای بانوان را از این نظر برآورده کنند...
از طرف دیگر، با وجود دستگاه های مکانیکی مانند میکرودرم ابریشن می توان با ذرات و کریستال های اکسید آلومینیوم، پوست را لایه برداری کرد و به این ترتیب، شادابی خاصی به پوست بخشید.
متخصصان پوست با اسیدهای میوه (گلیکولیک اسید) می توانند لایه برداری شیمیایی پوست را انجام دهند و به این ترتیب شادابی خاصی به پوست ببخشند. البته این لایه برداری ها، اصول فنی و کاملا تخصصی دارد و باید حتما توسط متخصص پوست انجام شود؛ زیرا اشتباه در میزان باقی ماندن اسید روی پوست می تواند منجر به نفوذ بیش از حد اسید به داخل پوست و ایجاد زخم شود. اما راه آسان تری نیز برای تمیز و شاداب کردن پوست وجود دارد؛ استفاده از بخور!
● نظر متخصصان پوست درباره بخور
هر چند به ندرت شاهد آن هستیم که متخصص پوستی به بیمارش بخور پوستی را توصیه کند اما در بسیاری از موارد افرادی که از بخورهای مختلف استفاده و ماسک های مختلف گیاهی را امتحان می کنند، بسیار راضی هستند. به نظر می رسد اگرچه این اعمال به ظاهر ساده و پیش پا افتاده در متون درسی آکادمیک تخصص پوست وجود ندارند، اما با توجه به علاقه افراد به استفاده از این اعمال ساده و گاهی اوقات مفید، حداقل می توان گفت که بخور و ماسک های مختلف تا زمانی که برای فرد مشکلات حساسیتی مانند خارش، تورم و التهاب ایجاد نکنند قابل توصیه هستند. بخور می تواند باعث شادابی موقت پوست شود. پاک و تمیز کردن پوست با استفاده از بخار به زمان رومی ها برمی گردد.
● فایده های بخور پوستی
بخار دادن به پوست صورت فواید متعددی دارد؛ از جمله، باز کردن منافذ پوست و در نتیجه، نفوذ بهتر داروها و کِرِم های درمانی از طریق پوست، پاک کردن سلول های مرده پوست، تسریع جریان خون پوست، فراهم آوردن امکان پاک سازی عمیق کومدون ها (سرسیاه ها و سرسفیدها).
● چندبار در هفته؟
بخار دادن (بخور) به صورت را می توان هفته ای یک بار انجام داد و پس از آن، از ماسک صورت (آماده یا تهیه شده از مواد طبیعی توسط خود فرد) استفاده کرد. به طور کلی، افراد می توانند به ۲ صورت از بخور استفاده کنند؛ یکی اینکه صورت خود را در برابر یک منبع مولد بخار قرار دهند (که این بخار می تواند گرم یا سرد باشد) و پس از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه تماس پوست صورت با بخار، با آب سرد صورت تان را بشوید تا منافذ بازشده پوست بسته شوند و سپس از یک کِرِم مرطوب کننده یا یک ماسک صورت استفاده کنند.
در روش دوم، فرد حوله ای را که در آب گرم غوطه ور شده است، روی صورت خود قرار می دهد و پس از سرد شدن حوله، آن را برمی دارد. این کار باید ۵ تا ۱۰ مرتبه تکرار شود. سپس مجددا با آب سرد، صورت خود را آبکشی و از مرطوب کننده یا ماسک صورت استفاده می کند. در هر کدام از روش های بالا فرد باید مراقب باشد تا پوست حساس صورت دچار سوختگی، با بخار یا حوله گرم نشود. توصیه می کنیم اگر پوست حساسی دارید یا دچار بیماری های عفونی فعال پوستی مانند تبخال یا زرد زخم هستید، از بخور دادن پوست صورت تان صرف نظر و به توصیه های پزشک و متخصص پوست تان توجه کنید.
● بخور بابونه
برای بخور دادن می توان از آب معمولی استفاده کرد. همچنین می توان گیاهان مختلفی را نیز به آب اضافه کرد تا از مزایای آن گیاهان نیز بهره مند شد؛ به عنوان نمونه، می توان از بابونه، آویشن، اسطوخودوس، گزنه، رازیانه، بومادران، اکلیل کوهی (رزماری)، نعناع صحرایی یا کافور استفاده کرد. بخور بابونه یکی از بخورهای موردعلاقه دختران و خانم های جوان است زیرا برای بهبود آکنه و جوش های صورت مفید است. از طرفی، بابونه خاصیت ضدالتهابی دارد و در کاهش التهابات صورت هم موثر است.
● پس از بخورهای پوستی
اگر افرادی که پوست خشکی دارند، بعد استفاده از بخور، بلافاصله از مرطوب کننده استفاده نکنند، پوست تان بیش از حد خشک می شود. اگر کسی سابقه آلرژی به گیاه خاصی دارد واضح است که از بخور آن نوع گیاه نیز نمی تواند و نباید استفاده کند. برخی عادت دارند بعد از استفاده از بخور از ماسک های صورت خانگی استفاده کنند. چنین ماسکی می تواند حاوی زرده یا سفیده تخم مرغ، روغن زیتون، لیموترش، خیار یا حتی کاکائو باشد. پس از انجام بخور، چون پوست به گونه ای عمیق پاکسازی شده است، پوست بسیار شاداب می شود. از طرفی بخار، موجب آب گرفتن سلول های شاخی و خشک پوست می شود و این مساله نیز باعث شاداب شدن پوست به صورت موقت خواهد شد. هر چند بخور های گرم برای پوست های چرب مناسب ترند اما امروزه دستگاه های مختلف بخور سرد نیز وجود دارند که به روش های مختلف شامل اولتراسونیک بخار سرد تولید می کنند که افراد مبتلا به هر نوع پوست چه خشک و چه چرب، می توانند از آن استفاده کنند. این دستگاه ها همچنین قادر به تولید یون های منفی هستند که به تصفیه هوا و نیز شاداب کردن پوست کمک می کنند.
فقط مادران و مادربزرگها بخوانند!
آیا شیردهی نیاز به مهارت خاصی دارد؟ از کجا بدانیم مادر به اندازه کافی شیر برای سیرشدن نوزاد دارد؟در دوره شیردهی چه داروهایی را نباید خورد؟ و چندین سوال دیگر از دکتر وحید قبادی دانا متخصص کودکان...
● آیا شیردهی نیاز به مهارت خاصی دارد؟
پاسخ این است که همه مادران این امکان را دارند که به نوزادان خود شیر دهند. اما روش صحیح شیردادن به گونه ای است که:
۱) بدن نوزاد روبه روی مادر و در تماس نزدیک با بدن او باشد.
۲) سر و بدن نوزاد در یک امتداد باشند.
۳) صورت نوزاد روبه روی پستان مادر و چانه اش به پستان چسبیده باشد.
۴) لب بالای نوزاد روی لبه بالایی هاله قهوه ای پستان و لب پایین نوزاد هم روی لبه پایینی هاله قهوه ای باشد.
۵) مادر هنگام شیردادن احساس درد و ناراحتی نکند.
۶) پستان مادر با سوراخ های بینی شیرخوار فاصله داشته و راه تنفس او را نبندد.
۷) صدای بلعیدن شیر به خوبی شنیده شود.
● از کجا بدانیم مادر به اندازه کافی شیر برای سیرشدن نوزاد دارد؟
مقدار تولید شیر مادر بستگی به دفعات مکرر تغذیه شیرخوار و مکیدن صحیح و موثر و تخلیه کامل پستان دارد. ترشح شیرمادر معمولاً از روز دوم افزایش می یابد. البته در زایمان اول ممکن است این افزایش ترشح ۵ تا ۶ روز طول بکشد. شیر مادر در روزهای اول حجم محدودی دارد، البته نیاز نوزاد هم در همین حد است. پس از آنکه شیر مادر جریان پیداکرد، (معمولاً روز سوم تا چهارم تولد) اگر نوزادی که فقط شیرمادر می خورد حداقل ۶ پوشک خیس در ۲۴ ساعت داشته باشد، نشانه آن است که حجم شیرمادر کافی است. البته بهترین راه برای تشخیص کافی بودن شیرمادر، کنترل افزایش وزن شیرخوار با مراجعه به پزشک یا مراکز بهداشتی درمانی و پایش منظم رشد است.
● در دوره شیردهی چه داروهایی را نباید خورد؟
گرچه هر دارویی که مادر مصرف می کند به مقدار کمی (۲ ۱ درصد) وارد شیرش می شود اما مصرف قابل توجهی از داروها برای شیرخوار عارضه ای در پی ندارد. مصرف داروهایی نظیر استامینوفن، مسکن های ساده، داروهای ضدسرماخوردگی و آنتی هیستامین ها به مقدار معمولی و مدت کوتاه و همچنین اکثریت قریب به اتفاق آنتی بیوتیک ها مانعی برای شیردادن نیستند. با این حال لازم است قبل از مصرف آنتی بیوتیک با پزشک متخصص مشورت شود.
● چرا بینی نوزاد ما کیپ می شود؟
بینی نوزاد بسیار ظریف است با سوراخ های باریک که با کوچکترین تغییر در دما و جریان هوا دیواره های مخاط بینی متورم می شود و راه عبور هوا را می بندد در این صورت نوزاد به راحتی تنفس نمی کند و دچار خشکی دهان شده و به علت ترشحات پشت حلق حالت عق زدن پیدا می کند. در این حالت است که نوزاد نمی تواند به راحتی شیربخورد و پس از هر مک که به سینه می زند سینه را رها می کند تا از دهان نفس بکشد.بنابراین باید با چکاندن قطره «کلرورسدیم ۶۵/۰%) و سپس تمیز کردن بینی با «مکنده بینی» یا «فین گیر» راه عبور هوا را باز نگه داشت. مرطوب کردن هوای اتاق با استفاده از دستگاه بخور نیز به رفع این مشکل کمک خواهد کرد. در صورت ادامه این مشکل، پزشک به شما کمک خواهد کرد.
● با بند ناف نوزاد چه باید کرد؟
بند ناف نوزاد به طور معمول پس از ۵ تا ۱۰ روز می افتد البته در بعضی از نوزدان، این مدت تا ۱۵ روز و بیشتر هم می رسد. باید دقت داشت بندناف زیر پوشک نرود و خشک نگه داشته شود. روی ناف پماد نمالید و بند ناف را چرب نکنید چون افتادن بند ناف به تاخیر می افتد. تنها پس از جدا شدن و افتادن بند ناف است که می بایست توجه بیشتری به بهداشت ناف داشت. برای تمیز کردن ناف می توان از محلول رقیق شده الکل طبی استفاده کرد. پس از افتادن بند ناف اکثراً روی ناف «دلمه ای» می بندد. توصیه می شود هر بار که ناف را تمیز می کنید این دلمه را به آرامی با پنبه آغشته به الکل طبی از روی ناف جدا کرده و بردارید و گودی ناف را تمیز کنید.
● از چه موقع می شود نوزاد را به حمام برد؟
بسیاری از مادران، حمام بردن نوزاد را تا افتادن بند ناف به تعویق می اندازند و فکر می کنند که خیس شدن بند ناف باعث عفونت خواهد شد. باید گفت مادران می توانند نوزاد خود را پس از تولد و در حالی که بند ناف او هنوز نیفتاده است، استحمام کنند. فقط باید با ملایمت با بند ناف مواجه شوند تا موجب کنده شدن و خونریزی نشود. بنابراین شست وشوی نوزاد و خیس شدن ناف، او را در معرض هیچ خطری قرار نخواهد داد. البته حمام کردن نوزاد که در محیطی گرم صورت می گیرد در مجموع نباید از چند دقیقه تجاوز کند و از ریختن آب بسیار گرم و یا سرد روی سر و بدن نوزاد باید جداً خودداری کرد.
● در حالت عادی مدفوع نوزاد چگونه است؟
اولین مدفوع نوزاد که غلیظ، چسبناک و به رنگ سیاه یا سبز تیره است حداکثر تا ۴۸ ساعت بعد از تولد دفع می شود. البته بسیاری از نوزادان چند دقیقه پس از تولد شروع به دفع مدفوع اولیه می کنند. پس از ۲ الی ۳ روز شیرخوردن رنگ مدفوع تغییر می کند. مدفوع نوزادی که شیر مادر می خورد رقیق و گاهی حتی آبکی است. رنگ آن زرد روشن و طلایی است و در داخل آن دانه های کوچک سفیدی دیده می شود. معمولاً به تعداد دفعاتی که مادر به نوزاد در شبانه روز شیر بدهد، نوزاد دفع مدفوع خواهد داشت و این کاملاً برای نوزاد طبیعی است و نمی توان آن را اسهال نامید.
● دمای اتاق نوزاد چقدر باید باشد؟ چقدر باید به نوزاد لباس پوشاند؟
درجه هوای اتاق نوزاد را باید با تناسب تغییر فصل، نارسی یا رسیده بودن و وزن هنگم تولد نوزاد تعیین کرد. هر چه هوا گرم تر باشد باید به تناسب هوای اتاق خنک تر و هر چه هوا سردتر باشد هوای اتاق باید گرم تر نگه داشته شود. اما هیچگاه نباید نوزاد در برابر باد مستقیم پنکه یا کولر قرار گیرد. اگر نوزاد نارس به دنیا آمده یا به نسبت وزن کمی دارد باید در دوره نوزادی او را گرمتر نگه داشت. دمای نرمال بدن نوزاد ۳۷ ۶/۳۶ درجه سانتی گراد است که می بایست با تکنیک مناسب اندازه گیری شود. همچنین درباره دمای مناسب هوای اتاق نوزاد باید گفت که بهتر است این دما در تابستان در حدود ۲۲ ۲۰ درجه سانتی گراد و در زمستان در حدود ۲۴ ۲۲ درجه سانتی گراد نگه داشته شود.
سلامتی، گمشده ای در مطبخ های مدرن!
حدود ۴۰، ۵۰ سال قبل در روزگاری که خانواده ها خود را خیلی با چرخ دنده های تکنولوژی و زندگی ماشینی درگیر نکرده بودند، مادران در مطبخ های ساده و کوچکشان با چند وسیله ابتدایی مثل دیگ و دیگچه و یک کفگیر و ملاقه مسی و زیر چراغ های نفتی یا اجاق ها و تنورهایی سرخ و برافروخته از آتش هیزم های خشک همراه با گرمایی برخاسته از دلهایی پرعشق و محبت آشپزی می کردند و درهربار کوبیدن دسته هاون برنجی برسر مشتی از مغز گردوهای چرب زیرلب زمزمه های عاشقانه شان را چاشنی غذاهای خوش عطر و طعم خانگی با روغن محلی، برنج صدری، گوشت تازه و خلاصه تمام مواد اولیه سالم و مقوی می کردند.
یادم می آید هر روز صبح قبل از اینکه شال و کلاه کنیم و آماده رفتن به مدرسه شویم، خانم جان غذا را در یکی از دیگ های مسی روی چراغ سه فتیله ای بار می گذاشت و ظهر که ما خسته و گرسنه به خانه برمی گشتیم عطر و بوی غذا نه تنها فضای خانه که نصف کوچه را هم پرمی کرد و اشتهایمان هنوز به خانه نرسیده باز دهانمان پراز آب می شد و وقتی همه اعضا خانواده دور سفره می نشستیم و در مجمه کنگره دار غذا را نوش جان می کردیم غذاخوردن لطف و صفای دیگری داشت که اصلا قابل مقایسه با زندگی مدرن امروز و سرو غذاهای فست فود در ساندویچی و یا رستوران ها نیست.
امروز، اکثر زنان به بهانه اینکه در بیرون از منزل به کار و فعالیت مشغول هستند و وقت آشپزی ندارند، سلامتی و تندرستی خود و دیگر اعضا خانواده را در آشپزخانه های مجهز، لوکس و اپن، ظروف یکبار مصرف، غذاهای نیمه آماده و آماده انواع و اقسام کنسروها، ناگتها و سوسیس و کالباس ها به مخاطره می اندازند و در خوش بینانه ترین حالت و کمی دیده اغماض عده ای فقط زحمت سفارش غذا از آشپزخانه های غذای آماده تحویل را با یک تماس تلفنی به خود می دهند.
● فراوانی غذاهای آماده
هدف نخست از تهیه غذاهای آماده و نیمه آماده نظیر کنسروها، خوراک ها و... فقط در شرایط خاص مانند جنگها و حوادث غیرمترقبه سیل، زلزله و بحران های غذایی بود، اما آرام آرام این مهم جای خود را دربین سایر غذاها باز کرده، تا اینکه امروزه می بینیم از سیب زمینی های سرخ کرده و انواع پیتزاها و برگرها گرفته تا انواع سوپ ها، خورشت ها، همه و همه در طبقات غذایی فروشگاه های بزرگ جا خوش کرده و خودنمایی می کنند و این درحالی است که متخصصان توصیه می کنند مصرف این غذاها بجز مواقع ضروری استفاده نشود. زیرا مصرف زیاد این دسته موادغذایی در گروه های خاصی نظیر زنان باردار، کودکان و سالمندان عوارض زیادی را درپی دارد. به طوری که این افراد کالری زیادی را وارد بدن خود کرده اند، اما املاح و ویتامین های زیادی را هنوز در رژیم غذایی خود ندارند و در واقع بسیاری از این ویتامین ها در این شرایط از بین می روند.
تا به حال هیچ آگهی تبلیغاتی درباره موادغذایی پخش نشده که آن ماده غذایی را برای سلامتی مضر بداند. همه آنها به مواداولیه مرغوب و سالم غذاهای تهیه شده اشاره می کنند. از این رو بعداز یک عمر گوش دادن، نگاه کردن و خواندن آگهی های تبلیغاتی و تجارتی، بیشتر افراد اطلاعات بسیار نادرستی از این گونه موادغذایی خواهند داشت. بنابراین وقتی به سوپر مارکتها و فروشگاه های موادغذایی می رویم، نه تنها این گونه موادغذایی را به چشم دشمن خود نگاه نمی کنیم، بلکه احساس می کنیم وارد محیط صمیمانه ای شده ایم که دسته ای از تولید کنندگان موادغذایی برای ما ایجاد کرده و آن چنان احساس امنیت موادغذایی می کنیم که اگر موجودی کیفمان زیاد باشد، دوست داریم تمامی محصولات را خریداری کنیم!
● سوسیس و کالباس، از گوشت بوقلمون یا نان خشک و پوست مرغ!
سوسیس و کوکتل ممتاز ۷۰درصد، کالباس لیونر ۵۵ درصد، کراکو ۷۰ درصد، کالباس مرغ پرسی ۹۰درصد، بیکن مرغ و گوشت ۹۸ درصد، فیله بوقلمون ۹۸درصد،... این تنها چند قلم از لیست بلند بالایی از انواع و اقسام سوسیس و کالباس هایی است که در یکی از فروشگاه های بزرگ و مجهز شرکت فرآورده های گوشتی است... که در بدو ورود توجهت را به خود جلب می کند. و از سوی دیگر بسته های سفید و قرمز ژامبون ها و ران مرغهای وکیوم شده هم از پشت پیشخوان و درون یخچالهای دورتادور مغازه نیز دائما به تو چشمک می زنند.
آقای فرهاد مشیری بازنشسته و ۶۸ سال سن دارد و از فروشنده تقاضای مقداری ژامبون مرغ و سوسیس و کالباس می کند. وقتی دلیل انتخاب این مواد به اصطلاح پروتئینی را از وی سؤال می کنم بدون معطلی می گوید: «به نظر من این مواد کاملا بهداشتی و تمیز است و برای ما که گوشت قرمز نباید بخوریم ژامبونهای مرغ خیلی خوب است.» به او می گویم چرا از گوشت مرغ تازه استفاده نمی کنید، اضافه می کند: «در برخی از مغازه های عرضه، دیدم که مرغها را با پا این ور و آن ور می کنند و روی زمین می ریزند طبیعی است تا وقتی این فروشگاههای تمیز و مرتب بامحصولات بسیار خوشمزه و خوش طعم وجود دارد، دیگر چه دلیلی وجود دارد که مرغ پاک نکرده و پر از آشغال مصرف کنیم!»
و خانم آذری ۴۵ ساله هم که ضمن خرید گوشش به حرفهای ماست، در تایید صحبتهای این آقا اینطور به اظهارنظر می پردازد: «در خانه ما که همه شاغل هستند و کسی فرصت آشپزی ندارد، چاره ای نداریم جز اینکه از این فروشگاهها محصولات آماده طبخ را خریداری کنیم، ضمن اینکه سوسیس و کالباسهای خوشمزه ای وارد بازار شده که خیلی عوارضی هم برای سلامتی ندارد چون دکترها می گویند اگر هفته ای یک بار از غذاهای فست فود استفاده کنید اشکالی ندارد و ما سعی می کنیم از فروشگاههای معتبر خرید کنیم.»
از وی سؤال می کنم معیار شما برای انتخاب یک فروشگاه خوب با محصولات معتبر چیست که در پاسخ می گوید: «خوب اولا تجربه این را به ما ثابت می کند و ثانیا کیفیت جنس و تمیز و مرتب بودن فروشگاه هم یکی دیگر از معیارهای انتخاب یک محصول خوب است.» به او می گویم اما عوارض مصرف زیاد این گونه مواد در درازمدت بروز می کند، سری به حالت «نمی دانم» کج می کند و می گوید: «شکر خدا که تا به حال کسی از خانواده ما بیمار نشده است اما با شرایط امروز چاره ای دیگر نداریم. و اگر واقعا خوردن این غذاها برای سلامتی ضرر دارد، مسئولان باید به فکر چاره ای باشند و جلوی تولید این محصولات را بگیرند.»
● فریب رنگ قرمز ژامبونها را نخورید
مدتی قبل تعدادی از دانشجویان رشته صنایع غذایی جهت بازدید از تهیه فرآورده های گوشتی مثل سوئیس و کالباس به کارخانه ما... مراجعه کردند، متوجه شدم هنگامی که مشغول توضیح در خصوص چرخه تولید این گونه محصولات برای آنها هستم عده ای دائماً به اطراف کارخانه نگاه می کنند. دلیل این کار را از آنها جویا شدم. گفتند دنبال نان خشک، تاج سر خروس، پوست سر گاو و گوسفند، لاشه حیوانات و پوست و آشغالهای مرغ، روده گوسفند می گردیم، چون شنیده ایم که مواد اولیه سوسیس و کالباس را تشکیل می دهند...»
دکتر واقیناک قازاریان عضو هیئت مدیره انجمن فرآورده های گوشتی ایران و رئیس هیئت مدیره یکی از شرکتهای فرآورده های گوشتی که از سال ۱۳۳۷ وارد این صنعت شده است، در پاسخ به این سؤال که چرا علی رغم اینکه تصور اکثر مردم این است که مواد اولیه سوسیس و کالباس از امعاء و احشاء حیوانات می باشد، ولی این محصولات محبوبیت زیادی بین سفره ایرانیان طی چند سال اخیر پیدا کرده است، با بیان مقدمه فوق، می گوید: «فرآورده های گوشتی در ایران از تنوع زیادی برخوردار است و تمام کارخانه ها را نمی توانیم به تولید این گونه محصولات بی کیفیت متهم کنیم، ضمن اینکه وزارت بهداشت، مؤسسه استاندارد و وزارت بازرگانی بر کار تمام کارخانه های معتبر نظارت دارد.»
دکتر قازاریان با این اظهار نظر که در کارخانه محل فعالیت وی اجازه تولید محصولات ارزان و بی کیفیت به هیچ کس داده نمی شود، در توضیح بیشتری در خصوص مواد اولیه انواع و اقسام سوسیس و کالباسها به گزارشگر کیهان می گوید: «مواد اولیه فرآورده های گوشتی عرضه شده در این شرکت مرغ نیم چه (جوجه) گوشت بوقلمون، گوساله و گوشتهای وارداتی مورد تایید وزارت بهداشت است که در حال حاضر روزانه ۳ تا ۴ تن گوشت بوقلمون و ۷ تن گوشت مرغ و گوساله برای تولید انواع فرآورده های گوشتی استفاده می کنیم و به طور میانگین ۱۰ تا ۱۵ تن گوشت برای تمام محصولات مورد استفاده قرار می گیرد.»
از وی سؤال می کنم اگر واقعاً اینطور است که شما می گویید و مواد اولیه فرآورده های گوشتی مثل ژامبونها و... از گوشت و مرغ است، پس چرا اینقدر شایعه و حرف و حدیثهای مختلف درخصوص تهیه سوسیس و کالباس از امعاء و احشاء حیوانات و نان خشکی ها و... وجود دارد، که در پاسخم اینطور توضیح می دهد: «متأسفانه برخی از آنها خیلی هم شایعه نیست و تعدادی از کارخانه های غیراستاندارد و کارگاههای زیرپله ای دور از چشم مسئولان، بازرسان و ناظران وزارت بهداشت و انجمن اقدام به تولید محصولات فوق الذکر می کنند و آنها را پشت وانت، با قیمتی بسیار نازل و بخاطر سود زیاد در معرض فروش قرار می دهند و البته در بازدید از بعضی کارخانه های فرآورده های گوشتی هم متوجه شدیم برخی از سودجویان بخاطر جلب مشتری و رضایت خاطر مسئولان انجمن و بازرسان وزارت بهداشت فضای کارخانه را مثل هتل ۵ ستاره بسیار لوکس و مدرن و سنگهای مرمر ساخته اند، اما کیفیت محصولات آنها بسیار پایین است و به عنوان نمونه در یکی از کارخانه ها ما یک کیلو گوشت مرغ ندیدیم بلکه فقط از خمیر مرغ و انواع طعم دهنده ها و ادویه جات خوشبو استفاده می کنند که متأسفانه با دیدن شکل ظاهری آنها هیچ خریداری متوجه این موضوع نمی شود.
عضو هیئت مدیره انجمن فرآورده های گوشتی ایران در ادامه ضمن اظهار گلایه ای از وزارت بهداشت درخصوص منع خمیرمرغ در کارخانجات، اضافه می کند: «منع این موضوع برای کارخانه های معتبر ضرر است چون تمام شرکتهای مورد تایید مؤسسه استاندارد مرغها را پس از پوست کندن و تمیز کردن شکم آنها در دستگاه های مخصوص (لیما) به صورت خمیر درمی آورند و سپس به آن طعم دهنده، مواد افزودنی و نگه دارنده می زنند و در این روش استخوانها هم کاملا از مرغ جدا می شود، البته نباید این موضوع را هم نادیده بگیریم که وزارت بهداشت این کار را به منظور جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده انجام داده است.»
دکتر قازاریان اضافه می کند: «اما متأسفانه تعدادی از شرکتها و کارگاهها تمام آشغالهای مرغ را از مرغ فروشان که در ظرفی که به همین منظور در مغازه ها تعبیه و جمع آوری می شود، خریداری می کنند و سپس به صورت خمیر مرغ به شکل سوسیس و کالباس در اختیار مردم قرار می دهند.»
از وی سؤال می کنم اقدام شما به عنوان یکی از اعضای انجمن و یک فرد با سابقه در این صنعت برای جلوگیری از این سوءاستفاده ها چه بوده است که در پاسخ می گوید: «اعضای انجمن بارها به مدیرکل صنایع غذایی اعلام کردند که باید جلوی این کار متخلفان گرفته شود، اما آنها نداشتن امکانات و محدودیت پرسنل را مانع جلوگیری از کار متخلفان ذکر کردند.»
دکتر قازاریان همچنین می گوید: «برخی از کارخانه های زیر پله ای بدلیل اینکه سوسیس و کالباسها به رنگ قرمز و طبیعی گوشت درآید، از برنجهای قرمز، رب و یا گوجه فرنگی و کمی رنگهای خوراکی هم استفاده می کنند و معمولا تمام این کارها دور از چشم ناظران وزارت بهداشت صورت می گیرد.» وی با اشاره به اینکه اتحادیه صنایع گوشتی ایران (وطن) که قدمتی ۱۵ ساله دارد، هنوز قدرت اجرایی لازم برای برخورد با متخلفان را ندارد، از مجلس شورای اسلامی و نمایندگان ومسئولان وزارت بهداشت می خواهد به سلامتی مردم بیشتر توجه کرده و دست سودجویان را از این کارها قطع کنند.
● هر شهروند باید ناظر سلامتی خودش باشد، ناظر کم داریم!
«اینکه بگوییم موضوع موارد بهداشتی و هر آنچه که مربوط به سلامت مردم و اجتماع می شود فقط در حوزه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی می گنجد، این مجوز کافی برای برخورد با متخلفان و کسانیکه از رعایت اصول بهداشتی عدول می کنند نیست، چون در بحث سلامت تمام ارگانها اعم از مؤسسه استاندارد، وزارت بازرگانی و... باید دست به دست هم دهند.»
اکبر رنجبرزاده، نماینده مردم اسدآباد و عضو کمیسیون بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به مطلب فوق و با تاکید بر اینکه برای برخورد با متخلفان و نظارت همه جانبه به اندازه کافی پرسنل نداریم، خاطرنشان می کند: «نکته ای که در این بین حائز اهمیت می باشد، انعکاس اخبار موارد خلاف و نشان دادن کار این سودجویان از طریق رسانه ها است.»
وی با بیان این مطلب که باید اشد مجازات برای این افراد در نظر گرفته شود، اضافه می کند: «وزارت بهداشت ابزار آن را دارد و مجلس شورای اسلامی هم اعتباراتی خاص در این خصوص در نظر می گیرد تا نیروهایی را جهت نظارت قویتر جذب کنند چرا که دغدغه اصلی ما وضعیت سلامت مردم و مواد خوراکی است.»
این عضو کمیسیون بهداشت در ادامه از مردم و مصرف کنندگان درخواست می کند که خود آنها هم به عنوان ناظر، موارد بهداشتی را با دقت زیر نظر داشته باشند و انتظار ما این است که هر شهروند ایرانی نظارتی قوی بر سلامت جامعه داشته باشد.»
وی می گوید: «ما طرحی را در مجلس پیشنهاد کردیم که روی مواد خوراکی عوارض گرفته شود ولی این طرح تصویب نشد، امید است ان شاءالله در لایحه بودجه ۹۰ مورد بررسی قرار گیرد تا سلامت مردم بیشتر مورد توجه قرار گیرد و با متخلفان به صورت جدی تر برخورد گردد چون این موضوع برای مجلس و وزارت بهداشت نگران کننده است و لذا مردم هم باید در این زمینه خود را دخیل بدانند.»
پسرک هنوز کلیدش را از توی توپی قفل درنیاورده که زنگ تلفن شروع به نواختن می کند و صدای گرم مادرش را از پشت خط و هزاران سیم اینطور می شنود: چند تکه شنیسل مرغ، مقداری سیب زمینی نیمه سرخ شده و مقداری سبزیجات آماده را توی یک قابلمه پیرکس گذاشتم، همه را داخل مایکروویو گرم کن و به همراه یک بطری نوشابه و مقداری سالاد که درون یک ظرف یکبار مصرف است میل کن، غذا نوش جانت پسرم. مطمئنم از غذایی که صبح برایت آماده کردم خوشت می آید، ضمناً اگر دوست داشتی ته لیست برنامه غذایی هفتگی هم یادداشت کن.
هیچ با خود فکر کرده اید که چرا این روزها اکثراً خواسته و ناخواسته با مصرف بی رویه، متنوع و البته خوش رنگ و لعاب غذاهای آماده، ناگتها و فست فودها، آن هم در ظروفی که به قول تمام متخصصان بهداشت و تغذیه سرطان زاست، سلامتی خود و افراد خانواده را به خطر می اندازند. مصرف بی رویه فرآورده های گوشتی چه مضراتی برای بدن دارد که این همه پزشکان بر مصرف کم آن تأکید می کنند و از سوی دیگر استقبال مردم نیز روزبه روز بر مصرف بی حد و حصر این قبیل محصولات بیشتر و بیشتر می شود، به طوری که اگر یک شب تعطیل آخر هفته سری به چند ساندویچی و یا رستوران بزنید، می بینید ساعتها باید در صف عریض و طویل مثلا یک هات داگ ساده منتظر بمانید.
● شکمهای گرسنه و تبلیغات وسوسه انگیز
بالانس بودن اسیدهای آمینه ضروری و ارزش غذایی بالای ناگت مرغ در تغذیه روزانه می تواند نقش بسزایی را ایفا کند.
با استفاده از ناگت گوشت علاوه بر تأمین پروتئین مورد نیاز بدن مزه واقعی گوشت را نیز می توان احساس کرد، ترکیبات آن ۷۵ درصد گوشت گوساله، انواع پودر سوخاری، روغن، نمک، پیاز و انواع ادویه جات.
فیله سوخاری محصولی لذیذ با طعمی منحصر به فرد و متفاوت.
تبلیغات خیلی فریبنده و جذابی هستند که به سرعت افراد گرسنه و پرمشغله و مخصوصاً نوجوانان و زوجهای جوان را سخت تحت تأثیر قرار می دهند و سلامتی و تندرستی را هم به همان سرعت به مخاطره می اندازند.
به همراه محمدعلی شیخ زاده عکاس روزنامه مقابل یک ساندویچی می ایستیم، چند پسر جوان که سرخوش از ایام جوانی و غرق در صحبت هستند و با لذت و اشتهای زیاد ستاره هایی کوچک از ناگتهای مرغ را به دندان می کشند، سوژه گزارشم می شوند.
علی ۱۸ساله داوطلب می شود و در پاسخ به این پرسشم که چرا غذای خانه را به چند تکه مرغ آن هم با انواع و اقسام مواد افزودنی و نگه دارنده ترجیح می دهد، می گوید: «البته سوسیس و کالباس نمی خورم اما ناگت مرغ و شنیسل خیلی دوست دارم و هفته ای دو سه بار با دوستان سری به ساندویچی های خوش نام و نشان می زنیم، این گونه غذاها خیلی خوشمزه است و سریع هم در دسترس است، دیگر کسی حال و حوصله غذاهای خانگی را ندارد.»
سورنا هم صحبتهای دوستش را قطع می کند و با دهان نیمه پر می گوید: «مادرم هرچه تلاش کند و تمام هنرهای پنج انگشتش را هم ساعتها خرج آشپزی در منزل کند، اصلا نمی تواند یک وعده غذایی به این خوشمزگی درست کند.»
او که به اشاره دوست دیگرش، سس گوشه لبش را با پشت دستش پاک می کند، ادامه می دهد:«فریزر ما مدتی است که پراز انواع و اقسام سبزی های کنسروی و آماده طبخ خورشت های آماده، ناگتهای گوشت و مرغ به همراه نوشابه های رنگارنگ است و هرکس هر ساعتی که به خانه برسد می تواند غذایی برای خودش انتخاب کند و در عرض چند دقیقه با استفاده ازگرمای مایکروویو، لذیذترین غذای روز را میل کند.
● زیان مصرف بی رویه غذای آماده
«اگر غذاهای آماده درحد متعادل مصرف شود، خطری برای سلامتی ندارد، همانطور که غذاهای خانگی و غیرآماده هم سراپا خواص نیستند و مصرف بیش از حدبرخی از آنها هم می تواند برای سلامتی مضر باشد.»
مجتبی دجله طلب، مدیرعامل شرکت غذاهای آماده و نیمه آماده کایسر در گفت وگو با گزارشگر کیهان ضمن بیان مطلب فوق و با تاکید بر اینکه دراین شرکت برای تهیه انواع ناگتها مواد نگه دارنده استفاده نمی شود، به روش طبخ انواع ناگتها و شنیسل اشاره می کند و می گوید: «دراین روش طبخ پس از پخت کامل مواد به روش انجماد سریع (IQf) آماده می شود و سپس در کمتر از ۳۰ دقیقه در دمای منهای ۳۵ درجه سانتیگراد منجمد می شود که این عمل ضمن حفظ سلامت، بهداشت، طعم و مزه واقعی و خواص غذایی ماندگاری بالایی هم دارد.» وی می گوید: «با توجه به اینکه شرایط نگهداری این نوع غذاها باید در دمای ۱۸ درجه یا منجمد باشد، بنابراین دراین روش محصولات تا ۶ ماه بدون مواد نگه دارنده، ماندگاری خواهند داشت، اما با توجه به اینکه کالری این نوع غذاها بالاست، اگر درحد متعادل سه وعده در هفته استفاده شود مشکل خاصی برای مصرف کنندگان ندارد اگر بیشتر از این مقدار مصرف شود ممکن است فرد را با اضافه وزن روبه رو سازد که البته در غذاهای خانگی هم در صورت مصرف بی رویه گوشت و چربی و نمک می تواند این مشکلات را برای افراد ایجاد کند.»
دجله طلب، در ادامه به دلیل استقبال زیاد مردم از انواع غذاهای آماده اشاره می کند و می گوید: «کمبود وقت و طبخ سریع این غذاها و اشتغال اکثر زنان در بیرون از منزل و ارزان و مقرون به صرفه بودن این نوع محصولات از جمله عواملی هستند که باعث شده گرایش مردم روزبه روز به سوی این فرآورده ها و فست فوت ها بیشتر شود.»
به او می گویم وقتی یک بسته ۴ قطعه ای شنیسل مرغ بیش از ۵ هزار تومان قیمت دارد چطور می توانید بگویید این بسته از یک مرغ تازه ارزانتر است، با ذکر مصداقی این گفته خود را چنین توجیه می کند: «مثلا در یک بسته ۶۰۰ گرمی شنیسل، ۴ قطعه ۱۵۰ گرمی وجود دارد که قیمت آن ۵ هزار و ۵۰۰ تومان است، حال اگر بخواهید همین تعداد را از یک مرغ تازه به دست آورید، قیمت تمام شده آن برای شما بیشتر از مبلغی خواهد بود که ما با روشی کاملا بهداشتی به اضافه پودرسوخاری، ادویه در اختیار شما قرار می دهیم ضمن اینکه در وقت شما هم صرفه جویی کرده و کار شما را راحتتر کرده ایم.»
از آقای دجله طلب درخصوص نحوه بازرسی بازرسان وزارت بهداشت سؤال می کنم که در پاسخ می گوید: «ماموران بصورت کاملا سرزده و هفته ای یک تا دوبار از شرکتها بازدید می کنند تا جلوی هرگونه تخلفی گرفته شود.»
به او می گویم مگر در محصولات شما هم امکان تقلب وجود دارد، محصولات شما که باید از تکه های مرغ و گوشت باشد و جای تقلب ندارد در پاسخ می گوید: «حتی در تهیه این محصولات هم عده ای سودجو هستند که به صورت جسته و گریخته با استفاده از خمیرهای مرغ و پودرهای سوخاری نامرغوب اقدام به تولید این گونه محصولات می کنند و توصیه ما این است که مصرف کنندگان همیشه در انتخاب خود دقت لازم به خرج دهند.»
● چاقی، اپیدمی قرن
پیشرفت روزافزون علم و تکنولوژی باعث شده استفاده از فست فودها و پخت وپز توسط دستگاه هایی همچون مایکروویو و سرخ کن افزایش بیشتری پیدا کند، اما یافته های مطالعاتی نشان می دهد، غذاهای فوری و غذاهایی که توسط این دستگاهها در اختیار همه قرار می گیرد، عوارض شدیدی را بر سیستم ایمنی بدن افراد خصوصا کودکان برجای می گذارد و از جمله پیامدهای مصرف این نوع غذاها در کودکان دریافت کالری بالا و افزایش امکان بروز چاقی در بزرگسالی است که معمولا این چاقی در بزرگسالی، با بیماری های قلبی و عروقی، فشارخون بالا، سرطان و دیابت همراه می شود.
دکتر فرشته خدادادی، متخصص تغذیه در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه ترکیبات موجود در فرآورده های گوشتی مانند سوسیس و کالباس، همبرگر و... موجب بروز بیماری هایی همچون فشارخون بالا و پوکی استخوان می شود، می گوید: «در اغلب فرآورده های گوشتی موادمغذی همچون پروتئین خالص وجود نداشته ولی موادی مانند فسفات، نیترات، نمک، چربی و ... که برای سلامتی بدن مضر است به وفور یافت می شود.»
وی در ادامه اظهار می کند: «نیترات و فسفات بدلیل خاصیت ضدباکتریایی به عنوان نگه دارنده این موادغذایی و جهت حفظ رنگ آن استفاده می شود، به این ترتیب نیترات پس از وارد شدن به دستگاه گوارش به نیتریت و نیتروزآمین تبدیل و سرطان زا می شود، همچنین فسفات با PH بالایی که دارد ضمن ایجاد اختلال در جذب کلسیم توسط بدن، احتمال ابتلا به پوکی استخوان را در افراد بویژه زنان و سالمندان افزایش می دهد.»
وی به مضرات دیگر سوسیس و کالباس اشاره می کندو می گوید: «سرانه مصرف سوسیس و کالباس در کشور ما پایین تر از کشورهای دیگر است ولی متاسفانه ما با چالش تغییر الگوی غذایی به سمت فست فود روبرو هستیم، بنابراین باید از حالا نگران تبعات این مسئله باشیم.»
دکتر خدادادی می گوید: «گذشته از مسئله نیترات و نیتریت در سوسیس و کالباس، محتوای چربی بویژه چربی های اشباع و ترانس در این محصولات بالاست ضمن اینکه با جذب روغن در طی سرخ کردن، چربی آن بالاتر می رود طوری که هر ۳۰ گرم سوسیس (حدود ۱ سوسیس کوکتل) ۸ گرم چربی، ۱۲ میلی گرم کلسترول و ۳۲۰ میلی گرم سدیم دارد و کمتر از ۳ درصد آهن مورد نیاز را تامین می کند.»
وی می گوید: «میزان بالای نمک در این محصولات در ایجاد پرفشاری خون و همراه با بالا بودن فسفات باعث به هم خوردن تعادل کلسیم و فسفر شده و در جذب کلسیم تداخل ایجاد می کند.»
● ۵۰ درصد افراد جامعه اضافه وزن دارند
امروزه با توجه به تغییر الگوی زندگی با مشکلی در جامعه به عنوان اضافه وزن و چاقی روبرو هستیم و کشور ما در یک گذار تغذیه ای به سرعت به طرف یک مشکل مضاعف پیش می رود. از یک طرف با مشکل سوءتغذیه کودکان زیر ۵ سال و نیز کمبود ریزمغذی ها مواجه هستیم و از سوی دیگر با گسترش بیماریهای متابولیک که اضافه وزن و چاقی بدلیل افزایش مصرف غذاهای پرکالری و کم ارزش سهم بزرگی در بروز آنها دارند، مواجه شدیم.
اما سؤال اساسی که در این مورد پیش رو داریم این است که چه عواملی باعث شده این مشکلات پیش آید و برای مقابله با آن چه باید کرد؟ دکتر مجید حاجی فرجی رئیس انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه در این خصوص با دو مشکل مواجه هستیم، خاطرنشان می کند: «افراد در جامعه، در عین حال که با کمبود و رشد ریزمغذی ها روبه رو هستند، از افزایش وزن و چاقی و عوارض متابولیک آن مثل بیماریهای قلبی و عروقی، دیابت و انواع سرطان ها رنج می برند به طوری که طبق آمار حدود ۵۰ درصد افراد به صورت میانگین دچار اضافه وزن هستند و این مشکل بین ۱۹ تا ۲۰ درصد کودکان و حتی بچه های پیش دبستانی نیز شایع شده است.»
دکتر حاجی فرجی می گوید: «اگر مصرف غذاهای پرکالری و کم ارزش با همین سرعت در زندگی روزمره پیش رود، بچه ها خیلی زود دچار کمبود ریزمغذی ها شده و به سوءتغذیه مبتلا می گردند، بنابراین تنها راه حل این مشکلات اولاً جایگزین کردن غذاهای خانگی به جای فست فودها است و راه حل دیگر افزایش تحرک و ورزش در برنامه های روزانه و پیاده روی می باشد.»
رئیس انستیتو تحقیقات صنایع غذایی کشور با اشاره به مصرف نوشابه های گازدار به همراه فست فودها به عوارض ناشی از مصرف زیاد آنها هم اشاره می کند و می گوید: «یک قوطی نوشابه گازدار معادل ۱۰ قاشق شکر و معادل ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلو کالری است. این مسئله غیر از آنکه برای بیماران دیابتی مضراتی را به همراه دارد، برای افراد معمولی هم انرژی زیادی تولید می کند، ضمن آنکه گاز موجود در نوشابه به دلیل وجود اسید فسفریک و دی اکسید کربن وارد محیط طبیعی معده می شود و جذب بسیاری از عناصر مغذی مثل کلسیم، منیزیم، روی و آهن را در یک ساعت در روده کوچک به حداقل می رساند و باعث طپش قلب و بروز اضطراب در فرد می شود.»
وی اضافه می کند: «در مجموع مصرف سوسیس وکالباس و فست فودها را به عنوان یک غذای سالم تایید نمی کنم چون مصرف طولانی و مستمر آن می تواند باعث بروز بیماریهای مزمن و حتی بدخیم شود و این مسئله از نظر پزشکی کاملاً ثابت شده است.»
● مصرف بی رویه فست فودها، ممنوع!
تمام محصولات غذایی که از وزارت بهداشت مجوز تولید می گیرند، شرایط کنترل کیفیت آنها مورد تایید مسئولان بهداشتی است و مشکل از خود محصولات نیست، بلکه فقط افزودنی ها و مصرف بی رویه آنهاست که برای مصرف کنندگان مشکل ساز می شود.
دکتر حامدپور آرام کارشناس ارشد دفتر امور تغذیه در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه مصرف زیاد سوسیس و کالباس و فرآورده های گوشتی با وجود تخلفات زیاد در تولید این محصولات توصیه نمی شود، می گوید: «متاسفانه با وجود کارخانه های زیرپله ای و دور از چشم بازرسان عده ای سودجو فرصت این کار را پیدا می کنند و چون نظارت کاملی در این خصوص وجود ندارد، زمینه بیشتری برای فعالیت آنها فراهم شده است که امیدواریم نمایندگان مجلس و مسئولان وزارت بهداشت این موضوع را به صورت جدی در دستور کار خود قرار دهند.»
وی می گوید: «توصیه ما این است تا آنجا که می توانیم از محصولات مرغوب به همراه سبزیجات تمیز و فراوان و آب و دوغ به جای نوشابه های گازدار استفاده کنیم.»
پسرک هنوز کلیدش را از توی توپی قفل درنیاورده که زنگ تلفن شروع به نواختن می کند و صدای گرم مادرش را از پشت خط و هزاران سیم اینطور می شنود: چند تکه شنیسل مرغ، مقداری سیب زمینی نیمه سرخ شده و مقداری سبزیجات آماده را توی یک قابلمه پیرکس گذاشتم، همه را داخل مایکروویو گرم کن و به همراه یک بطری نوشابه و مقداری سالاد که درون یک ظرف یکبار مصرف است میل کن، غذا نوش جانت پسرم. مطمئنم از غذایی که صبح برایت آماده کردم خوشت می آید، ضمناً اگر دوست داشتی ته لیست برنامه غذایی هفتگی هم یادداشت کن.
هیچ با خود فکر کرده اید که چرا این روزها اکثراً خواسته و ناخواسته با مصرف بی رویه، متنوع و البته خوش رنگ و لعاب غذاهای آماده، ناگتها و فست فودها، آن هم در ظروفی که به قول تمام متخصصان بهداشت و تغذیه سرطان زاست، سلامتی خود و افراد خانواده را به خطر می اندازند. مصرف بی رویه فرآورده های گوشتی چه مضراتی برای بدن دارد که این همه پزشکان بر مصرف کم آن تأکید می کنند و از سوی دیگر استقبال مردم نیز روزبه روز بر مصرف بی حد و حصر این قبیل محصولات بیشتر و بیشتر می شود، به طوری که اگر یک شب تعطیل آخر هفته سری به چند ساندویچی و یا رستوران بزنید، می بینید ساعتها باید در صف عریض و طویل مثلا یک هات داگ ساده منتظر بمانید.
شکمهای گرسنه و تبلیغات وسوسه انگیز
بالانس بودن اسیدهای آمینه ضروری و ارزش غذایی بالای ناگت مرغ در تغذیه روزانه می تواند نقش بسزایی را ایفا کند.
با استفاده از ناگت گوشت علاوه بر تأمین پروتئین مورد نیاز بدن مزه واقعی گوشت را نیز می توان احساس کرد، ترکیبات آن ۷۵ درصد گوشت گوساله، انواع پودر سوخاری، روغن، نمک، پیاز و انواع ادویه جات.
فیله سوخاری محصولی لذیذ با طعمی منحصر به فرد و متفاوت.
تبلیغات خیلی فریبنده و جذابی هستند که به سرعت افراد گرسنه و پرمشغله و مخصوصاً نوجوانان و زوجهای جوان را سخت تحت تأثیر قرار می دهند و سلامتی و تندرستی را هم به همان سرعت به مخاطره می اندازند.
به همراه محمدعلی شیخ زاده عکاس روزنامه مقابل یک ساندویچی می ایستیم، چند پسر جوان که سرخوش از ایام جوانی و غرق در صحبت هستند و با لذت و اشتهای زیاد ستاره هایی کوچک از ناگتهای مرغ را به دندان می کشند، سوژه گزارشم می شوند.
علی ۱۸ساله داوطلب می شود و در پاسخ به این پرسشم که چرا غذای خانه را به چند تکه مرغ آن هم با انواع و اقسام مواد افزودنی و نگه دارنده ترجیح می دهد، می گوید: «البته سوسیس و کالباس نمی خورم اما ناگت مرغ و شنیسل خیلی دوست دارم و هفته ای دو سه بار با دوستان سری به ساندویچی های خوش نام و نشان می زنیم، این گونه غذاها خیلی خوشمزه است و سریع هم در دسترس است، دیگر کسی حال و حوصله غذاهای خانگی را ندارد.»
سورنا هم صحبتهای دوستش را قطع می کند و با دهان نیمه پر می گوید: «مادرم هرچه تلاش کند و تمام هنرهای پنج انگشتش را هم ساعتها خرج آشپزی در منزل کند، اصلا نمی تواند یک وعده غذایی به این خوشمزگی درست کند.»
او که به اشاره دوست دیگرش، سس گوشه لبش را با پشت دستش پاک می کند، ادامه می دهد:«فریزر ما مدتی است که پراز انواع و اقسام سبزی های کنسروی و آماده طبخ خورشت های آماده، ناگتهای گوشت و مرغ به همراه نوشابه های رنگارنگ است و هرکس هر ساعتی که به خانه برسد می تواند غذایی برای خودش انتخاب کند و در عرض چند دقیقه با استفاده ازگرمای مایکروویو، لذیذترین غذای روز را میل کند.
درمانهای ارتودنسی باید توسط چه کسی انجام شود؟
حکایت درمان های ارتودنسی در دندان پزشکی مشابه حکایت جراحی زیبایی بینی در پزشکی است. متولی اصلی درمان های ارتودنسی مشخص نیست. اینجا مدعیان دو دسته اند؛ ارتودنتیست ها و دندان پزشکان عمومی...
متخصصان ارتودنسی انجام درمان های ارتودنسی را حق مسلم خود می دانند و اغلب اعتقاد دارند دندان پزشکان عمومی نباید وارد این حوزه تخصصی شوند یا حداکثر حق دارند به درمان های ارتودنسی متحرک و پیشگیرانه دست بزنند. اما دندان پزشکان عمومی زیر بار این حرف نمی روند. آنها معتقدند در درمان های دندان پزشکی هیچ حریمی میان دندان پزشکی عمومی و متخصص وجود ندارد و هر دندان پزشکی در صورت داشتن مهارت کافی، می تواند در حوزه های مختلف دندان پزشکی وارد شود.
● تعداد ارتودنتیست های کشور
کافی نیسترییس انجمن ارتودنتیست های ایران در مصاحبه با خبرگزاری ایرنا با بیان جوان بودن جمعیت کشور و افزایش آگاهی جامعه نسبت به خدمات ارتودنسی تاکید کرده است تعداد ارتودنتیست های کشور نسبت به جمعیت کشور ناکافی است.
دکتر محسن شیرازی پس از اشاره به تعداد محدود متخصصان ارتودنسی در سطح کشور از لزوم انجام درمان های پیشگیرانه برای بسیاری از کودکان و نوجوانان گفته تا در آینده به ناهنجاری فک یا بی نظمی دندان ها دچار نشوند و در ادامه اظهار امیدواری کرده که با افزایش شمار دانشکده های دندان پزشکی که به آموزش ارتودنسی پرداخته اند، مشکل کمبود متخصص ارتودنسی برطرف شود.
در حال حاضر بین ۲۵۰ تا ۲۶۰ دندان پزشک ارتودنتیست در کشور فعالیت می کنند. طی ۳ سال گذشته تعداد دانشکده هایی که مجاز به جذب دستیار تخصصی در رشته ارتودنسی بوده اند، از ۵ به ۹ دانشکده، افزایش یافته و شمار ورودی تخصصی در این رشته از ۲۰ به ۴۰ نفر رسیده است. با این حال هنوز بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ کشور از وجود متخصص ارتودنسی محروم اند یا تعداد ارتودنتیست ها در آنها کافی نیست.
مشکل کمبود متخصص ارتودنسی در سطح کشور البته یک راه حل دیگر هم دارد؛ راه حلی که معمولا ارتودنتیست ها به آن نمی اندیشند یا آن را قبول ندارند: آموزش دانش و مهارت های علم ارتودنسی به دندان پزشکان عمومی.
بیشتر متخصصان ارتودنسی مخالف ورود دندان پزشکان عمومی به حیطه ارتودنسی هستند و درمان های ارتودنسی را کاملا تخصصی و معمولا خارج از توانایی و دانش دندان پزشکان عمومی می دانند. اگر پای صحبت این دسته از متخصصان بنشینید، برای اثبات ادعای خود شواهد فراوانی دارند. این ادعای ارتودنتیست ها البته سخن گزافی نیست. بسیاری از دندان پزشکان عمومی بدون داشتن دانش و مهارت کافی به درمان های ارتودنسی دست می زنند که نتیجه کار آنها گاهی با خواسته و انتظار بیمار متفاوت است. ممکن است هزینه مادی و معنوی زیادی به بیمار وارد کند و حتی جبران خسارت آن ممکن نباشد.
● چرا عمومی ها به سراغ ارتودنسی می روند؟
ارتودنسی از زمان تولد رشته های تخصصی در دندان پزشکی به عنوان رشته ای لوکس و پرطرفدار میان دندان پزشکان مطرح بود. در نظر بسیاری از دندان پزشکان، ارتودنسی رشته ای شیک و بدون دغدغه بود که تنها قشر مرفه جامعه طالب آن بودند و درمانگر به سادگی چند برابر هزینه سایر درمان های دندان پزشکی را به دست می آورد.
بیشتر شاخه های دندان پزشکی در دوره عمومی به شکل کافی و حتی کاملی به دانشجویان دندان پزشکی آموزش داده می شود. اما آموزش مباحث ارتودنسی در دوره عمومی تنها شامل شناخت ناهنجاری ها و طرح درمان های پیشگیرانه است. همین طرح درمان ها نیز معمولا در زمان محدودی که دانشجویان در بخش ارتودنسی می گذرانند به صورت عملی به آنها آموخته نمی شود. به همین دلیل بسیاری از دندان پزشکان عمومی حتی قادر به تشخیص ناهنجاری ها در دهان کودکان و نوجوانان نیستند تا چه رسد به درمان آنها. دوره های بازآموزی رسمی و کلاس های تکمیلی نیز معمولا جوابگوی نیاز دندان پزشکان عمومی نیست. تشخیص ها و طرح درمان های غلط که رضایت بیمار را جلب نمی کند و گاه به طرح شکایت از دندان پزشک در مراجع قضایی می انجامد، نتیجه آموزش ناکافی دندان پزشکان عمومی است.
● دندان پزشکان عمومی بیشتر
محکوم می شونددر سال ۸۶، دکتر احمدآخوندی و همکارانش در قالب یک طرح پژوهشی تعداد شکایت های طرح شده در سازمان نظام پزشکی را در رابطه با درمان های ارتودنسی بررسی کردند.
این مطالعه به صورت مقطعی و به روش اسنادی و پرونده های سنواتی شکایت از دندان پزشکان عمومی و متخصص در ارتباط با درمان های ارتودنسی از سال ۷۲ تا ۸۴ شعب بدوی و تجدید نظر سازمان نظام پزشکی که مورد بررسی و صدور حکم قرار گرفته است، انجام شد. از بین ۵۴ پرونده شکایت ثبت شده در شعب بدوی و تجدیدنظر سازمان، ۳۱ مورد مربوط به دندان پزشکان عمومی، ۱۶ مورد متخصصان ارتودنسی، ۳ مورد متخصصان اطفال و ۴ مورد دندان پزشکان تجربی بودند. از بین ۳۱ دندان پزشک عمومی، محاکم بدوی و عالی برای ۲۰ نفر توبیخ کتبی با درج در پرونده و برای ۲ نفر توبیخ شفاهی و برای ۹ نفر حاکم برائت صادر شده بود.
پایان انحصار متخصص هاانحصار درمان های ارتودنسی از چند سال پیش از دست متخصصان ارتودنسی خارج شد. یک دندان پزشک عمومی که روی علاقه شخصی خود، دوره تخصصی این رشته را در یک کشور خارجی گذرانده بود، اقدام به برگزاری دوره های کوتاه مدت برای آموزش تکنیک خاصی از این رشته به دندان پزشکان عمومی کرد. این دوره های آموزشی اگرچه بدون مجوز وزارت بهداشت یا انجمن های رسمی دندان پزشکی برگزار می شد، مورد استقبال شدید دندان پزشکان عمومی قرار گرفت. به طوری که کلاس ها ابتدا در تهران و بعدها در بسیاری از شهرهای بزرگ برگزار شدند و بسیاری از دندان پزشکان عمومی توانستند پس از گذراندن این دوره ها، ناهنجاری های فکی و دندانی بیماران خود را درمان کنند.
بر خلاف استقبال و رضایت دندان پزشکان عمومی، متخصصان ارتودنسی به هیچ وجه از برگزاری این کلاس ها خوشحال نشدند. توجیه آنها کاملا منطقی بود. آموزش کوتاه مدت و چند هفته ای ارتودنسی هیچ گاه نمی تواند جایگزین دوره تخصصی ۳ ساله این رشته در دانشکده های دندان پزشکی شود. اما به رغم اعتراض ارتودنتیست ها و پیگیری های رسمی انجمن ارتودنتیست های ایران، هیچ وقفه ای در برگزاری این کلاس ها ایجاد نشد.
● نقطه پایان اختلاف کجاست؟
در چشم دندان پزشکان عمومی، انحصارطلبی ارتودنتیست ها چندان منصفانه نیست. دندان پزشکان عمومی همان طور که در سایر رشته های دندان پزشکی دست می برند، می خواهند از بازار گسترده و پولساز ارتودنسی سهم داشته باشند. سهمی بیشتر از آنچه ارتودنتیست ها برای دندان پزشکان عمومی قایل اند؛ یعنی درمان های پیشگیرانه با استفاده از پلاک های ارتودنسی متحرک. پس کاستی دانش خود را در رشته ارتودنسی از طریق کلاس های غیررسمی و آزمون و خطا پر می کنند، اتفاقی که منجر به طرح درمان های غلط و واردشدن هزینه مادی و معنوی به بیماران می شود.
