.:: تاریخچه و اطلاعات شهر های ایران ::.

گویندهء این قطعهء ماده تاریخ، حاج ملا هادی همدانی متخلص به نسبت است که از جمله شعرای آن عصر و مجاورین نجف اشرف بود. اولاد الاطهار، ص 125. به زلزله های تبریز در کتب متعددی از قبیل معجم البلدان، آثار البلاد، نزهت القلوب، جهان نما، مرآت البلدان، روضهء اطهار، تاریخ مینورسکی و رسالهء زلزله های تبریز آقای عزیز دولت آبادی به اجمال یا تفصیل اشاره شده، اما ما در اینجا به نقل ملخصی از نوشتهء صاحب اولاد الاطهار قناعت می کنیم. وی می نویسد:« در اواخر قوس، یکساعت از شنبه، سلخ ذیحجهء گذشته، زلزلهء شدیدی در تبریز رخ داد. این هشتمین زلزلهء هایله بود که بعد از ظهور صداهای جانگداز و هبوب بادهای رعد آواز شهر را چنان تکان داد که گویی زمین را به آسمان برده دوباره به زیر انداختند- همه جا ویران شد، اثری از عمارتهای بلند و بناهای محکم نماند، گنبد شنب غازان، رشیدیه، علائیه، دمشقیه، مقصودیه، مظفریه، نصریه، سلیمانیه و عمارات شیخ اویس و تکیه های متعدد، خصوصاً تکیهء سید مفتول بند و مساجد و مدارس خصوصاً مقصورهء مسجد جامع، مسجد علیشاه، مسجد استاد شاگرد، مسجد جهانشاه . مسجد پادشاه که در استحکام ضرب المثل بودند فرو ریختند.

چشمه های شهر بعضی در زیرزمین فرو رفتند و برخی از جای دیگر سر بر آوردند. در سمت شمال شهر شکافهای عمیقی پیدا شد، چنانکه اگر سنگی در آنها می افکندند صدای سقوط آن به گوش نمی رسید، اطراف شهر نیز تا بیست فرسنگ ویران شد. قریب چهار سال، هر چند روز یکبار زلزلهء خفیفی مردم را بیم می داد، مردم تبریز زمستان هول انگیزی را در زیر سقف های شکسته و یا خانه های چوبین در هم پیوسته، به بهار آوردند- بیگلربیگی شهر، نجفقلی خان دنبلی که از زیر خاک به سلامت جسته و از مرگ فرزند در این حادثه دلشکسته بود، دامن همت به کمر زد و به آباد ساختن تبریز قیام نمود.»باتغییرعبارت از همان کتاب، ص 120- 125. باید یادآور شد که پاره ای از بناهایی که مرحوم طباطبائی در اینجا یاد کرده قبلاً ویران شده بودند و پاره ای دیگر نیز فقط سقف و گنبدشان فرو ریخته بود، اما به هر حال بنا به نوشتهء صاحب ریاض الجنه زلزلهء شدید و هول انگیزی بود.

29. در 1216 ه. ق ، فرمانی از طرف فتحلیشاه قاجار صادر شد که ازبازرگانان تبریز عوارض صادرات و واردات نگیرند، تا تجار مجبور به ترک شهر نشوند و شهر رو به پریشانی و ویرانی نگذارد. متن این فرمان در سنگ مرمر بزرگیبه خط نستعلیق برجسته کنده شده و به بالای در ورودی مدرسهء طالبیهء تبریز نصب گردیده است. آثار و ابنیهء تاریخی تبریز، کارنگ، ص 31 ، تبریز 1347 ش.

DOROTHy hunt Smith. 30 .

خانم دروتی ه. اسمیت در وینچستر ماساچوست، از ناحیهء شمال شرقی ایالات متحده که نیواینگلند نامیده می شود به دنیا آمده، پدر او مهندس برق و یکی از ماًموران کمپانی بزرگ هیدروالکتریک آن منطقه بود. تحصیلات عالی او در کالج واسار یکی از قدیمی ترین دانشگاه های دخترانهء آمریکایی صورت گرفته، پس از ازدواج در شهر دانشگاهی پرینستون اقامت اختیار کرده و چند بار به اروپا مسافرت نموده و در سال 1961 نیز به اتفاق شوهرش یک سفر دور دنیا به عمل آورده و خاطرات این سفر را به صورت چند مقاله و دو کتاب به نامهای:

Memories of the East, 1966 خاطراتی از شرق)

I like People and Places, 1968

چاپ پرینستون، نیو جرسی منتشر کرده است- و در هر دو کتاب که در واقع مجموعهء چند مقالهء اوست فصلی راجع به بازدید تبریز مندرج است.

Datus C. Smith31.

32. خاطراتی از شرق، تاًلیف خانم دوروتی ه. اسمیت، ترجمهء کارنگ، ص 45 و 46، تبریز 1344ش.

33. سرای حاج رسول سه در دارد یکی به بازار شیشه گر خانه، یکی به خیابان تربیت، یکی به کوچهء هفت کچل، سرای حاج میرزا علی نقی نیز به بازار شیشه گر خانه دالان و دری داشت که بعد از احداث خیابان توپخانه از طرف شهرداری، آن دالان و در از بین رفت، اکنون در این سرای به خیابان توپخانه( شاه بختی) باز می شود.

34. بناهای امیر بین خیابان شاه بختی، بازار امیر و بازار مقبره واقع شده اند و به این سه محل راه دارند.

35. سرای میرزا مهدی به بازار کفاشان و راسته بازار در دارد.

36. سرای گرجیلر به خیابان فردوسی، راسته بازار و قیزبستی بازار راه دارد.

37. تیمچه های حاج شیخ و دالان وی به سه بازار راسته، سراجان و قیزبستی بازار راه دارند.

38. سرای حاج محمد قلی بین بازار حلاجان و راسته بازار واقع شده و به این بازار راه دارد.

39. دالان خان و سرای وی بین راسته بازار و خیابان دارائی واقع شده، دالان همچنان باقی است ولی سرای خان ویران شده و دوباره به صورت چند سرای آباد در آمده است. که در یکی از آنها به هزینهء آقای دکتر عبدالعلی شاهید، طبیب تبریزی در سالهای اخیر ساخته شده و به نام ابو علی حسین بن علی بن سینا، طبیب معروف ایرانی، سرای « بوعلی» نامیده شده است.

40. سرای میرزا جلیل بین راسته و آئینه ساز بازار واقع شده و به هر دوبازار راه دارد.

41. در عباسی سرائی است زیبا، سه طبقه و به دو بازار راسته و یمنی دوز بازارراه دارد.

42.یرای آقا دو در دارد یکی به یمنی دوز بازار باز می شود و یکی به بازارآقا که اکنون خیابان دارائی آن را قطع کرده است.

43. سرای میرزا شفیع بین سه بازار راسته، دلاله زن و یمنی دوز بازار قرار گرفته و به هر سه راه دارد.

44. یمنی نام یک نوع کفش بود.

45. سرای دو دری چهار در دارد، دو در آن به راسته قدیم بازار باز می شود و دو در دیگر به راستهء جدید.

46. دو در سرای حاج سید حسین کهنه به بازار راستهء قدیم و یک در آن به بازار میر ابوالحسن باز می شود.

47. سرای بزرگ شاهزاده دو در دارد یکی به یمنی دوز بازار و دیگری به بازار صادقیه باز می شود . سراهای شاهزاده از بناهای میرزا صادق وزیر آذربایجان بوده که به وسیلهء شاهزاده نایب السلطنه از وراث وی اجاره شده و مرمت یافته و به نامشاهزاده معروف گردیده اند.

48.محل آن مغازهء نانوائی بود، حاج حسین پیرامون فرش فروش، آنجا را مبدل به تیمچه کرد و مغازه ها ساخت. پیرامون در 1349 ش، در گذشت.

49. تیمچهء شعر بافان دو در دارد یکی به بازار میر ابوالحسن و دیگری به عباچی بازار باز می شود، تیمچهء اخلاقی نوسازاست، مغازه و انباری بود که چند سال پیش بوسیلهء فرشفروشی بنام اخلاقی به تیمچه مبدل شد.

50. مظفریه و قند فروش بازار و سرای میرزا محمد هر سه به دو بازار میر ابوالحسن و قیز بستی بازار راه دارند.

51. سرای حاج علی اکبر راهی نیز به عباچی بازار دارد.

52. در دیگر تیمچه های امید و حاج ابوالقاسم به بازار حلاجان باز می شود.

53. هر دو تیمچهء نوسازی هستند.

54. نادر میرزا در سال 1242 ه. ق ، در استرآباد متولد شده و در سال 1303 ه. ق، در تبریز در گذشته است. چهل مقالهء حاج حسین نخجوانی، ص 343، تبریز 1343 ش.

55. تاریخ و جغرافی دارالسلطنهء تبریز، ص 46.

56. حاج میرزا مهدی قاضی از اجداد خاندان قاضی طباطبائی تبریز است، مردی محترم و مستجاب الدعوه بود. نادر میرزا وی را ستوده، آثار خیر متعددی از او باقی مانده که غالباً به نام میرزا مهدی معروفند، نظیر مسجد مهدی و یخچال میرزا مهدی در خیابان ملل متحد.

57. ابنیه و آثاری که به هزینهء حاج شیخ جعفر قزوینی در تبریز و اطراف آن ساخته شده بسیار است از جمله پل سعید آباد و چند چشمه از پل رودآجی را می توان نام برد. حاج شیخ در قزوین و رشت نیز روستاها و مستغلاتی داشت و از خانواده های منسوب به وی، در تبریز خانواده های امینیان و نقشینه و در رشت خانواده های آصف و سمیعی معروفند.

58. رونوشت وقف نامه در ادارهء کل اوقاف آذربایجان نگهداری می شود. آقای حاج عبدالغفار نیشابوری مدیر کل محترم اوقاف از سر لطف نسخه ای از آن را به نگارنده مرحمت فرمودند.

59. حاج سید حسن جد خاندان معروف عدل است. به سال 1263 ه. ق ، در تبریز در گذشته و در مقبرهء خانوادهء انگجی به خاک سپرده شده است.

60. بنا به نوشتهء نادر میرزا، ص 239، محمد امین خیابانی از شعرای آن زمان در این باره دو قصیده گفته در یکی جعفروالهیاررا ستوده که مطلع آن بیت زیراست:

گل سنه بیر عرض ایدیم اول جعفر درداردن اول پلنگ بیشهء غیرت حاج ا للهیاردن

و در قصیدهء دیگر حسین کوزه گر را ستوده که مطلع آن چنین است:

من حسینون گورموشم دعوا سنی هر دلیر اولسا چالار حلواسنی

61. تلخیص با تغییر عبارت از ص 238- 240 و 305- 306 .

62. این فرمان را آقای دکتر سید هادی انگجی فرزند مرحوم حاج میرزا مهدی آقا، در اختیار نگارنده گذاشتند.

63. حاج میرزا محمد شیخ الشریعه در سال 1321 ه. ق ،در گذشته و در گورستان ده خسرو شاه دفن شده است. حاج میرزا ابوالحسن آقا یکسال پس از درگذشت حاج میرابوا لحسن یعنی به سال 1282 ه. ق ، در تبریز متولد شد، ادبیات و مقدمات علوم و قسمتی از ریاضیات و درس سطحی فقه و اصول را از آقا میرزا فتاح سرابی و میرزا محمود اصولی فرا گرفت و در سال 1304 ه. ق ، به قصد ادامهء تحصیلات به نجف اشرف عزیمت کرد و در حوزهء درس استدلالی فقه و اصول آقا شیخ محمد حسن مامقانی و فاضل ایروانی و حاج میرزا حبیب الله رشتی و دیگر اجله حضور یافت تا به درجهء اجتهاد رسید. در سال 1308 ه. ق ، به تبریز بازگشت و تا آخر عمر به تدریس و تاًلیف و رفع نیاز مسلمانان پرداخت.

از تاًلیفات وی از احة الالتباس عن حکم المشکوک من اللباس، حاشیهء رسائل شیخ مرتضی انصاری، حاشیهء ریاض، حاشیهء مکاسب شیخ انصاری، کتاب الارث( شرح باب ارث نجاة العباد صاحب جواهر)، کتاب الحج، کتاب الصلوة و کتاب الطهارة را می توان نام برد.

در هجدهم ذی قعدهء 1357 ه. ق ، در تبریز در گذشت، ماده تاریخ وفات مرحوم کلمهء « المغفور» است، ( مستفاد از ریحانة الادب، ج7، ص 60 - و نوشتهء مرحمتی حضرت آیت الله حاج میرزا حسن انگجی مدظله.) « فرزندان آن مرحوم آقایان حاج میرزا حسن آقا، حاج میرزا محمد علی آقا و حاج میرزا مهدی آقا هر سه در قم از آیة الله حاج شیخ عبدالکریم حائری درس خوانده و در فقه و اصول و علم و معرفت به مرتبهء اجتهاد رسیده اند.

هر سه صاحب محراب و منبر و آسمان روحانیت تبریز را به منزلهء سه اختر فروزانند. نجابت و آقائی از سیمای آنان ساطع است.وقتی که انسان این سه برادر با فضل و کمال را می بیند به یاد اشراف عصر بنی عباس مانند سید مرتضی و سید رضی می افتد و بی اختیار به احترام قیام می کند. آنان از حیا و وقار سر به زیر می افکنند و چشم روی هم می گذارند، دیگران از مهابت آنان سر به زیر می افکنند و چشم بلند نمی کنند..... آقایان دکتر اسماعیل، دکتر محمود و دکترابراهیم انگجی در طب و شیمی دکتر هستند، در سویس رنج تحصیل کشیده اند هر سه برادر به ایران و آذربایجان علاقمندند، خدا هر شش برادر را در خدمت به نوع توفیق مرحمت فرمایاد.

نقل از رجال آذربایجان در عصر مشروطیت، تاًلیف دکتر مهدی مجتهدی، ص 182».

حاج میرزا مهدی آقا چند سال پیش در تهران به رحمت ایزدی پیوست، آقای دکتر سید هادی انگجی جراح معروف تبریز و آقای حاج سید علی انگجی امام مقیم مرکز، از فرزندان آن مرحوم هستند.

64- تاريخ و جغرافی دارالسلطنه تبريز ص.212

65. حاج شیخ جعفر قزوینی در همهء کارها آدم منظمی بود، زندگی اشرافی داشت، همیشه ندیمی با او بود، میرزا حسن خان خوئی درمنزل آقای حسین مهدوی واصف ازکارمندان ادارهء آمار، می گفت

ندیم وی از منسوبین ما بود، حکایت می کرد: روزی حاج شیخ دردی در پا داشت، ولی همچنان موًدب روی دو زانو نشسته و به مخده ای تکیه زده بود، آثار رنج از وجهاتش به چشم می خورد. من بودم و او، گفتم: حاج شیخ اگر دردی در پا دارند، اینجا کسی نیست، پای خود را به راحت دراز کنند. گفت: فلانی ما خود کس نیستیم؟، من از ادب و تربیت و نظم و ترتیب در زندگی وی در شگفت ماندم.

66. نقل از آثار و ابنیهء تاریخی تبریز، کارنگ، ص 35 و36، تبریز 1347 ش.

67.در بازدید سرایها و تیمچه ها آقای ابو ا لحسن ولائی با کمال لطف نگارنده را همراهی فرمودند.

مقبره سلطان محمود سلطان محمودغازان در سال 697 ه. ق، به فکر افتاد که برای خود آرامگاهی بنا کند، برای ساختن آن قريه شام را انتخاب کرد و در کنار عمارت عادليه مه به امر ارغون خان ساخته شده بود، مقبره و عمارات منضمی آن را بنياد نهاد و موقوفاتی با در آمد قريب يکصد تومان (1) جهت ادارهء اين تاًسيسات تخصيص داد. خواجه رشيدالدين فضل الله در تاريخ مبارک غازانی در اين باره می نويسد: « پادشاهان مغول را رسم چنان بوده که مدفن ايشان نامعلوم و از آبادانی دور و در موضعی باشد که به جز معتمدان آفريده ای بر آن مطلع نبود و هيچ کس را بدان نزديک نگذارند. غازان خان چون مسلمان شد، فرمود هر چند رسم پدران ما اين است و اگر مسلمانی نيز نخواهد که مدفن او معين بود در دينداری او خللی نيست، ليکن چون مسلمان شده ايم بايد شعار ما نيز بر طريقه اسلاميان باشد، خصوصاً چون رسوم اسلامی بسياربهتر از آن عادات است و در اوائل حال به زيارت مشهد مقدس طوس علی ساکنه السلام و تربت سلطان بايزيد و ابوالحسن خرقانی و شيخ ابو سعيد ابوالخير و ديگر اولياء آن جا رفته و تربتهای آن بقاع و مجاوران آن مشاهده کرده و چون مسلمان شد زيارت مشهد مقدس امير المومنين علی عليه السلام و ديگر مشاهد و مزارات اوليای بغداد دريافت، روزی فرمود کسی که بر اين گونه مرده باشد و مزار او بر اين گونه بود چگونه او را از مردگان توان شمرد؟ هر چند ما را مرتبهء صلحا نيست ليکن از راه تشبه به ايشان ابواب البری بايد ساختن تا به برکات آن رحمت خدای تعالی ما را دستگيری نمايد و چون در دارالملک تبريز بود آن جا را اختيار فرمود و در جانب غربي، در موضع شنب(2) خويشتن طرح کشيده آن را بنياد نهاد و اين زمان چند سال است که به عمارت آن مشغولند و از گنبد سلطان سنجر سلجوقی به مرو که معظم ترين عمارات عالم است و ديده بود بسياربا عظمت تر از آن بنياد نهاده و هياًت و طرح آن بقاع و کيفيت مصارف آن خيرات به طريق اجمال برين موجب است:
گنبد عالي- اضافت فرش و طرح و بهای شمع و عطرومذاب مصالح حلاوه در شبهای جمعه به اسم حفٌاظ ؛ و مواجب مرتزقه از حفاظ و عمله.
مسجد جامع- اضافت فرش و طرح و بهای شمع و مذاب و عطر؛ و مواجب مرتزقه از خطيب و امام و واعظ و موًذن و مکبر و عمله.
مدارس- اضافت فرش و طرح و وجه روشنايی و عطر و آلات خزفي(3) و غيرها؛ و مواجب مرتزقه از مدرٌسان و معيدان و فقها و عمله.
خانقه- اضافت فرش و طرح و آلات مطبخ و وجه روشنايی و عطر؛ و مواجب مرتزقه از شيخ و امام ومتصوفه و قوالان و خادم و ديگر اصناف عمله؛ و مصالح آش بامداد و شبانگه و سماع عام در ماهی دو نوبت؛ وصدقهء معينه به رسم فقرا و مساکين جهت بهای کرباس و مداس (4) و پوستين گول (5 ) .
دارالسياده- اضافت فرش و طرح و بهای شمع و مذاب و عطر؛ و وظيفهء مرتبٌ که به مهماتٌ دارالسياده قيام نمايد و خدمت سادات به موجب شرط واقف به جای آورد؛ و معاش سادات از نقيب که مقيم آنجا باشد و سادات آينده و رونده؛ و مواجب عمله از خادم و مصبخی و ديگر کارکنان که آنجا باشند.
رصد- اضافت فرش و طرح و بهای مذاب و بزر و عطر؛ و اصلاح و مرمت آلات و ادوات ساعت و رصد و آنچه به کار آيد؛ و مواجب مرتزقه از مدرس حکيمات و معيد و متعلمان و خازن و مناول6 و ساير عمله.
دارالشفاء- اضافت فرش و طرح و بهای مذاب و بزر و عطر و آلات خزفي؛ و مواجب مرتزقه از طبيب و کحال و جراح و خازن و خادم و عمله؛ و مصالح ادويه و اشربه و معاجين و مراهم و اکحال7 و مزوٌرات8 و جامهء خواب و ملابس بيماران؛ و تجهيز اموات9 که بيگاه آنجا وفات يابند.
بيت ا لکتب- اضافت فرش و طرح و بهای مذاب؛ و مواجب مرتزقه از خازن و منازل و فراش؛ و مصالح و مرمت کتب و ثمن کتب ضروری و بياض صحيح.
بيت القانون – اضافت فرش و طرح و بهای مذاب وبزر؛ و مواجب مرتزقه از کاتب و خازن و فراش؛ و مصالح و اخراجات قوانين و نسخ و احياء آن و بياض صحيح.
بيت المتوالي- مواجب به نام يکنفر بواب که آن را مقرر است.
حوضخانه- مصالح مذاب و بزر و عطر و ابريق و سبو و خم و کوزه؛ و مواجب به اسم يک نفر فراش.
گرمابهء سبيل- مصالح ميرز10 و سطل و گل و چراغ و بيل و مجرفه11 و هيزم و علف گلخن؛ و مواجب عمله از حماٌمی و نوکران و جامه دار و وقاٌد12.» وسپس از انواع خيرات و مبراتی نام می برد که نشان می دهد دستگاه حکومت آن روز به چه نکات باريک توجه و عنايت داشته. ما برای روشن شدن ذهن خوانندهء عزيز به ذکراجمالی آنها قناعت می کنيم:
آش بيروني- که امراء مغول و تازيک و کسانی که آن جا آيند بعداز زيارت به کوشک روند و آن آش را آن جا بخورند.
آش بزرگ- که هر سال در سالروز در گذشت واقف، بعد از حضور در مجلس ختم و خواندن فاتحه، به حضار از مجاوران بقاع، ائمه، اعيان و مستحقان تبريز بدهند.
حلاوه- که در شبهای جمعه به رسم اهل مسجد و خانقاه و مدارس و ايتام و ساير جماعت بدهند. اخراجات عيدين و ايام و ليالی متبرکه ازعاشورا و شب براة و غيره.
مکتب ايتام- که همواره صد نفر يتيم را قرآن آموزند و تربيت کنند؛ چون قرآن آموختند، به عوض ايشان صد کودک ديگر بياورند و معيشت همهء اين کودکان را تاًمين و همه را سنٌت بکنند و مواجب پنج نفر معلم و پنج رقيب و پنج عورت را که از کودکان مزبور غمخوارگی کنند بپردازند.
هديهء پوستين- به مستحقان مسکين هر سال دو هزار پوست گوسفند خريداری و هديه کنند.
هديهء مصحف- هر سال صد مجلد مصحف تازه برای هديه ابتياع بکنند.
تربيت اطفال سر راهي- کودکانی را که به راه می اندازند بر گيرند و اجرت دايگان و مايحتاج ايشان بدهند تا آنگاه که بزرگ شوند و به سن تمييز رسند و صنعتی يا پيشه ای توانند آموخت.
تجهيز اموات غريب- غربائی که د ر تبريز وفات يابند و مستحق باشند ايشان را کفن و دفن کنند.
چينهء مرغان- انواع مرغان که در شش ماه زمستان که سرما و برف باشد گندم و دانه بر بام ريزند تا بخورند و هيچ کس آن مرغان را نگيرد.
پنبهء بيوه زنان- برای پانصد تن بيوه زن درويش، هر سال پنبهء محلوج دهند هر يکی را چهار من، تا مايه سازند.
عوض ظرفهای شکسته- امينی را در شهر تبريز نصب گرداندند که عوض سبو و کوزه ای را که غلامان و کنيزکان و کودکان هنگام آب کشيدن بشکنند و از خداوندگان بترسند، بدهد.
راه و پل- هزينهء پاک کردن راهها از سنگ وپل بستن بر برجويها تا هشت فرسنگی تبريز از محل معين پرداخت شود.
تعمير موقوفات- ساختمانها و ضياع و عقار و مستغلات موقوفه از وجه معين در ولايت تعميير و مرمت گردد13.» و چون موقوفات همه معين شد ، برای اينکه اخلالی در کار ايجاد نشود، وقفنامه را در هفت نسخه تهيه کردند و به امضاء علما و قضات بزرگ رسانيدند، يک نسخه به کعبه، يک نسخه به بغداد فرستادند و يک نسخه در تبريز ماند و چهار نسخهء ديگر را به چهار شهر معتبر ارسال داشتند و مقرر شد هر حاکم و قاضی و امامی که سر کار می آيد اين وقفنامه از طرف وی نيز امضاء و مهر شود تا وقفنامه و مفاد مندرجات آن هميشه معتبر و در مدٌ نظر باشد.
وصاف الحضرة شهاب الدين عبدالله شيرازی اديب و مورخ معروف معاصر خواجه رشيدالدين نيز عمارت شام را ستوده و نوشته است:

اين بنا در سال 697 ه.ق، آغاز گرديد و در سال 702 ه . ق ، پايان پذيرفت. تا شام . بام روزگار در پی هم بوده، کسی بنيانی بدين رصانت نديده است. برای ساختن آن مهندسان حاذق و صنعتگران آزموده از همه سو گرد آمدند، آهن و ارزير مورد نياز از روم آورده شد. پايه ء بنا را تا ارتفاعی از سنگ تراش و بقيه را با آجر ساختند، اکنون بلندی برج يکصد و سی گز است: بلندی ديوارهشتاد گز، بلندی طاقهای مقرنس و محل کتابه ده گز و بلندی طاس گنبد چهل گز. قطر دايرهء برج پنجاه گز و عرض ديوار آن ده گز- سی و سه آجر – است.بناهايی که در کنار آن ساخته شده اند عبارتند از : مسجد، خانقاه، مدرسهء شافعيهٌ ، مدرسهء حنيفٌيه، دارالشفا، بيت المتولي، بيت الکتب؛ رصد خانه، برای استفادهء طلاب علم نجوم، رصد حرکات ستارگان، ترويج حساب و زيح و مقام احکام حوادث؛ حکيميهٌ، برای اقامت حکماء ربانٌی و اطبای جسماني؛ بيت السياده، جهت اقامت سادات که آيهء شريفهء « انماٌ ير يدالله ليذهب عنکم الرجس اهل البيت و يطهٌراً 15 » پيرايهء مناقب ايشان است؛ و حوضخانه. بعد اساره به متن کتابهء بنا کرده که با« الحمدلله القديم، الذی بقاءه دائم و وجوده واجب» شروع شده و پس ازثناء پروردگار و نعمت پيامبران عظام و رسول برگزيدهء اسلام و تمجيد مفصل متداول خان بزرگ، نصرة الدنيا والدين محمودبن ارغون خان بن اباقاخان، با آرزوی مغفرت و رحمت و جنان و رضوان برای وي، پايان پذيرفته است14. و سپس به توصيف تزئينات بنا پرداخته و نوشته که: آراستگی صورو غرائب نقوش آن مايهء شگفت آزر بتگر است. سيصد من لاجورد در نقاشی سطوح ديوارها مصرف شده، ساير رنگها و طلای لازم برای تلوين و تذهيب را نيز از آن قياس می توان کرد. اسباب زينت بنا چند عدد قنديل زرين و سيمين گرانبهاست و مخصوصاً يکی از آنها که سقف خانقاه آويخته شده است يکهزار مثقال طلا دارد16.

دونالد ويلبر مولًف کتاب « معماری اسلامی ايران در دورهء ايلخانان» اشاره به وجود مينياتوری کرده که معتقد است در حدود 717 ه. ق ، يعنی حداکثر چهارده سال بعد از در گذشت غازان خان ترسيم يافته است. اين مينياتور برج غازانی را نشان می دهد که بنايی است دوازده ضلعي، در ميان باغ عادليهٌ ارغون خان وعبارت کتابه های آن يکی « سلطان محمود غازان خلد الله ملکه و خلافته» و ديگری « لااله الاالله، محمد رسول الله» و چند حديث معروف است، ولی معلوم نيست نقٌاش عين متن کتابه های اصلی بنا را در مينياتور آورده باشد. ويلبر با استفاده از اين مينياتور طرح زيبايی از برج مقبرهء غازان تهيه کرده که ما عين آن را در صفحهء پيش آورديم17

مقبرهء غازان و عمارت منضمی آن ساليان دراز معمور بود چنانکه اين بطوطه جهانگرد معروف مغربی هنگام مسافرت به تبريز در عمارت غازانی فرود آمده و در بارهء آن چنين نوشته است:

« پس از دو روز راه پيمايی به شهر تبريز رسيديم و در خارج شهردر محلی موسوم به شام منزل کرديم .قبر غازان پادشاه عراق در اين محل است. در کنار مقبرهء وی يک مدرسه و يک زاويهء زيبا ساخته اند، در اين زاويه مهمانسرائی وجود دارد که در آن اشخاصی که به شهر وارد يا از آن خارج می شوند اطعام می گردند. غذای آنان عبارت است از نان و گوشت و حلوا و برنجی که با روغن پخته می شود. مرا نيز در اين زاويه که در ميان آبهای روان و درختان سر سبز قرار گرفته بود منزل دادند و فردای آن روز از دروازهء بغداد وارد شهر شديم18».

حمدالله مستوفی متوفی در 740 ه. ق ، می نويسد: « در زير شهر به موضعی که شام می خوانند، خارج باروی غازاني، غازان خان شهرچه ای بر آورده و جهت خوابگاه خود در آنجا عمارات عاليه کرده چنانکه مثل آن در تمامت ايران نيست.19»
بناهای شام غازان تا قرن يازدهم همچنان آباد و پا بر جا بود. اسکندر بيگ ترکمان می نويسد:« در 1012 ه. ق ، سال هفدهم جلوس شاه عباس اول، هنگامی که روميان پس از اقامت متمادی مجبور به ترک تبريز و هزيمت به ديار خود شدند، تبريز به اندازه ای ويران بود که محلی مناسب برای جلوس پادشاه پيدا نشد و در شنب غازان که معمور و آباد بود اجلال نزول نمود20.» همچنين در ضمن ذکر وقايع سال 1019 ه . ق ، سال بيست و چهارم سلطنت همان شاه می نويسد: « چون عمارت شنب غازان تبريز که ساخته و پرداختهء معمار همت پادشاه غازان است و مدارس و خوانق بر دور گنبد پادشاه مرحوم که در رفعت و بلندی مشهور جهان و ازغايت ارتفاع ثانی گنبد هرمان است ساخته شده جای مستحکم است به خاطر انور رسيد که مبادا روميه آن را در مقابل کوب قلعهء تبريز گردانيده به ذخاير و يراق و حارس و نگهبان استحکام داده باز گردند و تسخير آن به سهولت دست ندهد، به آنجا نيز توپ و تفنگ و آذوقه و يراق کشيده فوجی از تفنکچيان قدر انداز را به خراست آن تعيين کردند21.»

اما متاًسفانه در همين سال می بينيم که به دستور ماًمور شاه عباس عمارتهای کهن موجود در حوالی گنبد شام غازان تخريب و مصالح ساختمانی آن در بنای قلعه ای که برای جلوگيری موقت از هجوم روميان ضرورت داشت به کار می رود. صاحب عالم آرا دليل اين تخريب را چنين بيان می کند:« اما بنا بر وصول آوازهء لشکر روم فرصت تخريب قلعهء سابق و ترتيب قلعهء جديد ولاحق نمی شد، در اين وقت که مراد پاشا به قاعده ای که گذشت عود نمود، آن اراده از خاطر خطير سر زد که منوچهر بيگ ايشيک آقاسی را که مرد کارديدهء کاردان بود به سر کاری عمارت قلعه تعيين فرموده مقرر داشتند که تا اول بهار مصالح و ضروريات از عمارات منهدمهء تبريز خصوصاً شنب غازان که ويرانی به آن راه يافته بود به ربع رشيدی کشيده، در وقت بهار که هوا روی به اعتدال آرد شروع در عمارت قلعه نمايند واحکام مطاعه به صدور پيوست که استادان بناء و سنگتراش و عمله و فعلهء عمارت ازعراق و هر طرف به تبريزآمده به زودی عمارت قلعه را به اتمام رساند22. اما با وجود اين اقدام ناشايست، باز گنبد و قسمتی از بناهای آن از خطرتخريب در امان می ماند، چنانکه کاتب چلبی که در 1045 ه . ق ، همراه سلطان مراد چهارم پادشاه عثمانی به تبريز آمده، در اين باره می نويسد:« بناهای عظيم غازان مانند قلهء غلطه در ميان باغچه ها از مسافت دور به نظر می رسد.جانب غربی و شمالی و جنوبی تپهء مزبور جلگهء وسيعی است که به درياچهء « اروميه» منتهی می شود و تمام آبهايش بدان سمت جاری است و در همه جا خانه های منقش و با شکوه و باغچه های صفا بخش و خلد آسا و در هر طرف گلزارها و باغهای پر درخت و در هر گوشه آبهای روان و نشيمنهای فراوان وجود دارد. کثرت و وسعت باغچه ها به اندازه ای است که عساگر بيشمار آل عثمان سه روز به بريدن اشجار آن پرداختند ولی نتوانستند عشر آن را قطع کنند و در موقع کوچ باز سواد درختان مثل اول ديده می شد. انگور باغها بدون دانه و بسيار لطيف و چنان زياد بود که هنگام اقامت ما، هم افراد سپاه ازآنها استفاده کردند وهم به مال و مواشی داده شد ولی باز نقصان محسوسی درآن پديد نيامد23.»البته عساکر آل عثمان تنها به قطع اشجار و نهب اثمار آنها قناعت نکردند بلکه انسانها، حيوانات و بناهای ارزندهء اسلامی را نيز تا آخرين حد امکان از پای در آوردند، حتی به بناهايی که مربوط به صفويان و قزلباشها نيز بود ابقاء نکردند، عمارات شام غازان را هم از اين معامله مستثنی نداشتند24 . تاورنيه بازرگان و جهانگرد فرانسوی که در سال 1046 ه . ق ، به ايران سفر کرده « از آنهمه بنای زيبا که در شام غازان بوده فقط برجی را ديده که ميان دشت، در سمت باختری تبريز قد علم کرده بود. هر چند در آن تاريخ بيش از نيمی از بنای مزبور بر اثر مرور زمان و حوادث دوران فرو ريخته بود. از غرائب تصادفات آن که کمتر از سه سال پيش، در نخستين سفر تاورنيه، قسمت بزرگی از اين بنای عهد غازان هنوز بر جای بود و در عرض سه روزی که لشکريان سلطان مراد چهارم به خرابی و تاراج شهر تبريز دست زدند، اين بناها مثل بسياری ديگر از اثار تاريخی شهر نابود شد25.»
شاردن جهانگرد معروف که قريب سی و پنج سال پس از نخستين سفر تاورنيه به تبريز آمده در بارهء بناهای شام غازان می نويسد:« غازان خان پادشاه ايران که مقٌر فرمانروا ئيش تبريز بود در همان جا به خاک سپرده شده است. هنوزهم منارهء اعظم مخروبهء مقبرهء او پا بر جاست و آن را به نام وي، منارخان می گويند26.»
جملٌی کارری شايد يگانه جهانگردی است که اين مناره را به تفصيل تعريف کرده است. او در سال آخر سلطنت شاه سليمان صفوی به ايران آمده از راه قم به اصفهان رفته، در گذشت وی و تاجگذاری شاه سلطان حسين صفوی را ديده و در هر دو مراسم سوک و شادی ، شرکت نموده است. او دربارهء برج مقبرهء غازان خان می نويسد: « روز شنبه به تماشای برج شام غازان رفتيم- برجی که عده ای بدون سند و مدرک، تصور می کنند همان برج بابل است. اين برج دويست پا بلندی و چهل پا قطر دارد. ضخامت ديوارهای آن نيز که در بعضی جاها رو به خرابی می رود تا دوازده پا می رسد- تقريباً سه متر و نيم . در پائين برج دری هست که به پلکان حلزونی شکلی هدايت می شود و پس از يکصد و بيست پله به اطاق کوچکی منتهی می گردد. ديوار خارجی برج با کاشيهای پر نقش و نگار و خطوط و اعداد گوناگون تزئين يافته و طبقهء اول قسمت درونی آن با نرده هايی سنگی محدود گرديده و می گويند اين قبر بانی برج است27.» جهانگردان و جغرافی نويسان ديگر نيز توصيفاتی از اين قبيل کرده اند و از مجموع آنها روشن می شود که اين بنا در بدو امر بسيار آباد و مورد توجه عموم و مزٌين به کاشی و مرمر و يکی از نمونه های عالی هنر دورهء ايلخانی بوده، اما در نتيجهء حوادث تاريخی و زلزله و عدم توجه حکام و فرمانروايان بعدي، مانند ديگر بناهای تاريخی رو به ويرانی گذاشته و به علت اينکه نام مقبره و مسجد و وقف و دين در ميان بوده باز از انهدام و از بين بردن عمدی بقيه از طرف عوام خودداری می شده است، اما در زمان قاجاريهٌ در نتيجهء نفوذ و دنيا طلبی يکی دو مالک روحانی بقايای اين بنای تاريخی به کلی تخريب و با خاک يکسان شده است. نادر ميرزا مولًف تاريخ و جغرافی دارالسلطنهء تبريز، از قول پسر عموی خود که در سال 1301 ه. ق ، ماًمور بررسی و تهيهء مشخصات آثار تاريخی تبريز جهت مشاراليه بود می نويسد:«... من در 1286 ه. ق، از ويرانه های اين بنا ديدن کردم زير زمينهای متعدد و هزاران آجر و کاشی سالم و سنگهای شفاف ومنقور و دو ستون سالم و کنده کاری شده به قطر يک ذرع و طول دو ذرع در آنجا بود. من از پير مردی پرسيدم چرا از اين همه آجر کسی استفاده نمی کند؟ گفت: چون وقف است علما حرام می دانند. اکنون که روز ششم صفر 1301 ه. ق ، است و پانزده سال از آن تاريخ می گذرد آجر و کاشی سالمی به جا نمانده حتی سنگهای بنا نيز کنده شده و هم اکنون مردم مشغول کندن بنيان هستند. به يکی از آنها به نرمی گفتم پانزده سال پيش اين جا را ديده بودم، سئوال و جواب آن تاريخ را نيز به او گفتم. گفت: بلی پانزده سال قبل همان طور بود که گفتيد، علت آن هم منع علما بود. اما چند نفر از علما که او به اسم گفت و من رعايت ادب کرده و نمی نويسم در اين نزديکی چشمه و قنات احداث کرده اند و فتوی داده اند که اين سنگها حلال و خريد و فروش آنها مجاز است. چون اهل اين جا بهار و تابستان مشغول کشت و زرع هستند و در زمستان بيکارند اين سنگها را کنده با مال خود به قنات آقايان حمل و بهای آن را صرف معاش زمستانی خود می کنند28.»تا سی سال پيش باز شکستهء آجرو کاشی زيادی در کنار مسجد ويرانهء شام غازان به صورت پشته اين جا وآن جا به چشم می خورد حتی پاره ای از آجرها و کاشيها نيز سالم بودند اما به تدريج آنها هم از بين رفته اکنون جز نام بنا و تاًسف تنها، چيزی ازآن جا به جا نمانده است. با توجه به اين مراتب لابد به نظرمی رسد که تخريب بناها و غارت اثاث، عنوان و علتی دارد اما مقبره چگونه از بين رفته است؟آقای دکتر عباس نخجوانی فرزند ارشد مرحوم حاج محمد نخجواني، از علاقمندان به آثار باستانی است ميگفت: قر يب پنجاه سال پيش روزی بر روی ويرانه های شام غازان از پير مرد سال خورده ای اين مطلب را سئوال کرديم. گفت: مقابر باقی بود، سنگهای مرمر بزرگی داشت، هنگام جلوس مظفرالدين شاه همه را کندند و به عالی قاپوبردند. اکنون اين سنگها در حياط موزهء تبريز موجود و عبارت ذيل برروی آنها منقور است:

« تاريخ جلوس ميمنت ماًنوس اعليحضرت قوی شوکت شاهنشاه، وليعهد اسلام پناه سلطان مظفر الدين شاه، ابن السلطان بن السلطان و الخاقان بن الخاقان ناصر الدين شاه صاحبقران، در دارالسلطنهء تبريز روز شنبه هجدهم ذيقعدهء يکهزار و سيصد و سيزده، جلوس مبارک بر سرير سلطنت در دارالخلافهء طهران روز يکشنبه بيست و پنجم ذيحجه ء هزار و سيصد و سيزده هجری که در سنهء هزار و دويست و هفتاد وهشت به ولايت عهد نايل و سی و هفت سال مملکت آذربايجان به حکمرانی اين سلطان رشک روضهء رضوان بوده، خلد الله ملکه- راقمه موسی منشی آستان مبارک29.




زيرنويس:

1- تومان برابر ده هزار دينار طلاست. ف. ن .

2- دانشمند ارجمند آقای دکتر منوچهر مرتضوی استاد دانشکدهء ادبيات و علوم انسانی تبريز، در بارهء اين کلمه تحقيق ارزنده ای دارند که ضمن مقالهء « تبريز در روزگار خواجه رشيد الدين» مندرج در ص 244- 282 « مجموعهء خطابه های تحقيقی در بارهء رشيد الدين فضل الله همداني» ، از انتشارات دانشگاه تهران، 1350 ش ، آمده است.
3- سفالين.
4- نوعی کفش روستايي.
5- گول، دلق و جامهء پشمينه ای با موهای آويخته که درويشان پوشند. ف . ن .
6- متصدی توزيع مواجب و هدايا و عطايا.
7- انواع سرمه و داروهای چشم.
8- مزور آشی که برای بيمار تهيه شود- در ترکی آن را مزوره گويند.
9- غسل دادن و کفن کردن مردگان.
10- ميزر به معنی عمامه و دستار- ومئزر به معنی فوته و لنگ حمام است.
11- پاروب، بيل چوبين. ف . ن .
12- ملخص از ص 207- 211 ، تصحيح کارل يان، چاپ هرتفورد انگلستان 1940 م. وقاد به معنی هيزم کش است.
13- مستفاد از : تاريخ مبارک غازاني، ص 212- 215 .
14- آيهء 33 از سورهء الاحزاب، خدا می خواهد پليدی را از شما اهل بيت دور کند و پاک سازد شما را پاک ساختني.
15- متن اين کتابه در تاريخ و صاف 21 سطر است، چاپ بمبئی 1269 ه. ق .
16- مستفاد از همان کتاب، ج 3 ، ص 187- 188. تهران 1333 ش
17-- ص 135- 137- کتابه های مينياتور را سواژه اسلام شناس فرانسوی برای ويلبر خوانده است. دونالد ويلبر به نقل از ابوالقاسم و شمس کاشانی J Sauvagetمينويسد که قسمتی از گنبد در سال 704 ه . ق ، که هنوز تزئين آن تمام نشده بود فرو ريخت و پنجاه کارگر گرجی و ارمنی در زير آن به هلاکت رسيدند. اما گنبد دوباره ساخته و مرمت شد.
18- سفر نامه ، ترجمه ء دکتر محمد علی موحد، ص 225، تهران 1337 ش. رحله، متن عربي، ص 233، بيروت 1964 م.
19- نزهت القلوب، به کوشش دبيرسياقي، ص 87 ، تهران 1336 ش.
20- مستفاد از: عالم آرای عباسي، ص 639 ، تهران 1334 ش .
21- همان کتاب، ص 822.
22- عالم آرای عباسي، ج2 ، ص 826 .
23- رک به: مقالهء تبريز، ترجمهء نگارنده، مندرج درص 188- 193 ، مجلهء معلم امروز،شماره5 ، تبريز 1335 ش.
24- تاتی و هرزني، ص 23 ، تبريز 1333 ش.
25- نقل از: ص 96 جغرافيای تاريخی گيلان، مازندران، آذربايجان از نظر جهانگردان. تاًليف ابوالقاسم طاهري، چاپ تهران 1347 ش.
26- سياحتنامهء شاردن، ترجمهء محمد عباسي، ج 2 ، ص 405 .
27- سفر نامهء کارري، ترجمهء دکتر نخجوانی و کارنگ، ص 21 .
28- ملخص از ص 102.
29 – آتار ابنيه تاريخی تبريز تاليف نگارنده ص. 16 / 17 چاپ تبريز 1347 ش.

منبع : آثار باستانی آذربايجان جلد اول چاپ دوم سال 1374 صفحه 162 نشر انجمن آثار و مفاخر فرهنگي تاليف : عبدالعلی کارنگ

ربع رشیدی که امروزه فقط آثار مختصری از آن باقی مانده از بناهایی است که توسط خواجه رشیدالدین فضل الله، وزیر سلطان محمود غازان ایجاد شده است. بنا در زمان آبادانی شامل 24 کاروانسرای وسیع و 1500 دکان و 30000 خانه و تعدادی حمام و باغ و کارخانه های پارچه بافی و کاغذ سازی و دارالضرب و تولید رنگ و نظایر آن بوده است.
حدود200 قاری قران از کوفه و بصره و شام دایما" و به نوبت در این تاسیسات قرآن را تلاوت می کرده اند و 400 فقیه و 100 فقیه و 1000 طلبه در مدارس آن سکونت داشته و به کسب علم مشغول بوده اند .تعداد 50 پزشک حاذق از کشورهای مختلف در دارلشفای آن به معالجه بیماران اشتغال داشته اند. به این ترتیب معلوم می شود كه ربع رشیدی در زمان خود یك شهر علمی با كتابخانه ای حاوی هزاران جلد از كتب معروف زمان و آزمایشگاه های متعدد کشاورزی بوده که در این آزمایشگاهها انواع گیاهان دارویی کشت و تکثیر و آزمایش می شده است. پس از قتل خواجه رشیدالدین فضل الله که در سال 718 هجری ق اتفاق افتاد دشمنان او هر چه را که داشت غارت کردند و این شهر را با تمام تاسیساتش ویران کرده و همه چیز را به غارت بردند. چهار پایه برج ویک پشته خاک و سنگ به جای مانده کنونی از آثار ربع رشیدی نیستند، بلکه پایه های برجهای قلعه ای هستند که در سال 1020 هجری قمری به امر شاه عباس، با تخریب و حمل مصالح ساختمانی بناهای عظیمی چون شنب غازان ، بقایای ربع رشیدی، قلعه ها و سراهای رومیان و قبور شعرا و عرفا و امرای مدفون در مقبره الشعرای سرخاب و دمشقیه آنها را بنا کرده اند .

ربع رشيدى مهمترين مركز علمى ـ آموزشى در قرن هفتم است كه به دست وزيردانشمند ايلخانان، خواجه رشيدالدين فضل اللّه همدانى (645ـ 718 ق)، ساخته شد. اين مقاله به بررسى نسخه الآثار الباقيه ابوريحان بيرونى (د440 ق) مىپردازد و نويسنده مىكوشد ضمن برشمردن ديگر نسخه ها با ارائه قراين و شواهد اثبات كند كه نسخه خطى موجود در دانشگاه ادينبورگ انگلستان، همان نسخه اى است كه در تبريز و براى كتابخانه "ربع رشيدي" فراهم گشته است.

داستان "ربع رشيدى" يا شهركى كه خواجه رشيدالدين فضل اللّه همدانى (645 ـ 718 ق)، وزير دانشمند ايلخانان بزرگ ايران، در حدود سال 700 ق، در سمت شرقى تبريز (دامنه كوه سرخاب) در داخل باروى غازانى ساخته بود چندان پرآوازه است كه در اينجا حاجتى به شرح و تفصيل در باب آن نباشد. اما يكى از عمارات ربع رشيدى كتابخانه مشهور آنجاست، چنان كه خود خواجه رشيد دو " بيت الكتاب" را در جوار گنبد ميانى (در سمت راست و چپ آن) با حدود بيش از000/60 مجلد كتاب ياد كرده است. از جمله گويد هزار عدد مصحف در آنجا نهاده كه 400 نسخه با حلّ طلا نوشته و10 نسخه به خط ياقوت مستعصمى، خوشنويس نامدار، و نيز تنها 000/60 دينار (زر) از براى نگارش و نگارگرى و جلدسازى نسخه هاى جامع التواريخ خود هزينه كرده است. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
بارى ربع رشيدى كه خواجه همدانى براى آن بذل جهد و مال بسيار كرد، در پى قتل او يكسره دستخوش نهب وغارت جهال و همج رعاع شد؛ يك چند رونق سابق را فرزند دانشمند و خردمندش، خواجه غياث الدين وزير، به آنجا بازگرداند، ولى ديرى نپاييد كه باز در پى قتل او هم (21 رمضان 736 ق) روى به ويرانى نهاد و تمام اموال و موقوفات آن مصادره شد و آن كتابهاى نفيس جملگى به تاراج رفت؛ اكنون اطلال خرابه هاى ربع رشيديه در سمت شرقى تبريز، حاكى از وجود آن بنياد بزرگ نيكوكارى و دانشگسترى ايران در گذشته هاى دور است.
گاهى در فهرستهاى نسخ خطى كتابخانه هاى غالباً خارج از كشور، يا نظر به طبع بعضى كتابها كه شرح نسخه بدلها را داده اند، برحسب مشخصات آنها و برخى قراين و امارات تصريحى يا تلويحى، ظن محتمل بر آن ميرود كه نسخه اى معين بازمانده از كتابخانه تاراج شده ربع رشيدى وجود داشته باشد؛ چنانكه از اين دست شايد بتوان برخى نسخه هاى مجلّدات خود جامع التواريخ رشيدى را ياد كرد كه اكنون شرح چنين بازيافته اى گهگاهى و اتفاقى از گفتار ما بيرون است. اما يكى از موارد مذكور به گمان و حدس قريب به يقين، نسخه كتاب الآثار الباقيه ابوريحان بيرونى (د440 ق) موجـود در كتابـخانه دانشـگاه ادينبـورگ انگلستان است و گفتار حاضر درباره آن، نظر به موجبى خاص ميباشد.
پيشتر بايد گفت كه طبع فعلاً يگانه كتاب الآثار بيرونى، در سده گذشته، با كوشش و ويرايش علامه شرقشناس شهير، ادوارد زاخائو (V. Zakhidov) آلمانى (1845-1930م) صورت پذيرفت كه واقعاً يكى از نمونه هاى والاى طبع علمى ـ انتقادى محقّقانه در جهان به شمار ميرود (لايپزيك 1878 / 1923م) . طبع زاخائو براساس سه نسخه خطى شناخته شده الآثار تا زمان وى صورت گرفت كه در مقدمه آلمانى كتاب مشخصات آنها به تفصيل بيان شده و اختلافهاى متن در هامش كتاب با علائم L ،R ،P نمايانده شده است :
1) L : نسخه متعلّق به موزه بريتانياست (افزوده ريچ / ش 4791) كه معرب و مشكول است و در 1079ق و گويا در يكى از شهرهاى مركزى ايران تحرير شده است .
2) R : نسخه متعلّق به راولينسن كه در موزه بريتانيا نگاهدارى ميشود و به دست يعقوب تفرشى در 1254ق در تهران و از روى نسخه اى كهن متعلّق به كتابخانه مسجد امام خمينى (سلطانى سابق) تهران كتابت شده است.
3) P : نسخه كتابخانه ملى پاريس (منضمات عربى/ ش 713) كه معرب و مشكول است. تاريخ كتابت ندارد، اما نظر به مشابهات ظاهرى آن با نسخه L (لندن) گمان ميرود كه در حدود همان سال 1079ق تحرير شده باشد.
زاخائو هر سه نسخه را كه داراى اغلاط و نقايص همسان هستند، ظاهراً برنوشته از يك نسخه "اصل" يا "مادر" ميداند، كه شايد همان نسخه خطى مسجد امام خمينى (سلطانى سابق) تهران بوده باشد؛ ولى هر سه نسخه به لحاظ رفع نواقص و ارقام جداول متن و جز اينها، مكمل يكديگر هستند. زاخائو فهرست مبسوطى از نقايص و سقطات و اغلاط هر يك به دست داده است. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] در ادامه ما بدين نظر اشاره خواهيم كرد كه گويا اين نسخه اصل (/ مادر) متعلّق به مسجد امام خمينى تهران، همان نسخه الآثار ربع رشيدى (قديم) متعلّق به كتابخانه دانشگاه ادينبورگ انگلستان باشد. منتها پيشتر مىبايست به ديگر نسخه هاى موجود از اين كتاب، بازيافته در طى دهه هاى 30 ـ50 سده بيستم، نيز اشارتى كرد.

صفحه نخست نسخه خطى

آثار البالقيه ربع رشيدى
به خط ابن الكتبى به تاريخ 707 ق
كتابخانه دانشگاه ادينبورگ، شماره Arab161
علامه زاخائو در جايجاى متن مطبوع كتاب، با اجتهاد و فراست علمى، بر حسب سياق، دريافته است كه پاره هايى از متنِ اثر نسبت به اصل سـاقط ميباشـد، اين امر از براى دانشـمندانى كه در باب موضوعى از الآثار بيرونى تحقيق ميكردند، همواره اسباب دريغ و افسوس و ناخرسندى بوده است؛ چنان كه از جمله مرحوم سيد حسن تقى زاده در طى نامه هايى (به سال 1338 / 1339) به مرحوم عباس اقبال آشتيانى نوشته است :
"گمان ميكنم درطهران نسخه الآثارالباقيه مال بيرونى پيدا شود، زيرا كه مرحوم اعتضاد السلطنه در كتاب فلك السعاده خود از آن نقل ميكند؛ در صورتى كه در تمام كتابخانه هاى فرنگ و اسلامبول دو سه نسخه بيش نبوده كه مأخذ طبع زاخائو بوده و همه آنها ناقص بودند. اين است كه از نسخه چاپى شايد پنجاه صفحه " ناقص" است كه دسترسى بدان نداريم، اين جانب از روى قطعات منقول در فلك السعاده بعضى اصلاحات در نسخه چاپى خودم كردم، همچنين بايد سعى و اهتمامى در پيدا كردن كتاب المسالك و الممالك جيهانى به عمل آيد…". [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
سرانجام ماكس كراوزه (M.Krause) و هلموت ريتـر(H. Ritter) ضمن كاوش در كتابخانه هاى تركيه (1933م) خوشبختانه به وجود نسخه اى كامل از متن الآثار الباقيه بيرونى در كتابخانه عمومى استانبول (ش 4667) پى بردند كه تاريخ كتابت آن 603ق است (Or. I, 1933, p.75.) و بدينسان ساقطات اثر در طبع زاخائو معلوم و مكشوف شد. سپس دو تن از شاگردان كراوزه و ريتر در مكتب شرقشناسى آلمان، با مقابله نسخه چاپى و خطى مزبور "ساقطات" معلوم را بيرون نويسى كردند و آنها را ضمن تطبيق با مواضع سقط در صفحه وسط متن مطبوع زاخائو به چاپ رساندند : اين دو تن يكى كارل گاربرسِ(K.Garbers) هامبورگى و ديگرى يوهان فوكِ (J.----) هالى بودند كه هر يك بخشى و بر روى هم تمام "ساقطات" الآثار بيرونى را در مجموعه "اسناد چاپ نشده اسلامى" منتشر كردند [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] كه در ايران نيز كتابفروشى جعفرى تبريزى همين دو بخش را با عنوان ساقطات الآثارالباقيه عيناً به طور افست تجديد چاپ كرد (1348ش).
از آن پس، ويرايش نوين الآثار بيرونى، بر اساس نسخه كامل كتابخانه عمومى استانبول، همواره مورد انتظار و مطالبه محافل شرقشناسى و ايرانشناسى بوده است؛ ليكن اين امر پس از انقراض نسل شرقشناسان غول آساى كلاسيك (در آلمان و هلند) ديگر صاحب همتّى پيدا نكرد، تا اين اواخر كه در ايران قرعه فـال به نام بنده افتاد، چنان كه مركز نشر ميراث مكتوب مجدّانه وسايل كار را فراهم ساخت و تصوير نسخه كتابخانه عمومى استانبول را كه ميكروفيلم آن در كتابخانه مركزى دانشگاه تهران (ش 49) وجود داشت در اختيارم قرار دادند، ولى بايد از وجود دو نسخه مهم ديگر از الآثار الباقيه بيرونى در جهان (علاوه بر آنچه زاخائو ياد كرده است) نيز سخن گفت : يكى نسخه كتابخانه كاخ توپكاپى استانبول (ش 3043) كه تاريخ كتابت آن 813 ق است و ميكروفيلم آن در كتابخانه مركزى دانشگاه تهران (ش 971) وجود دارد؛ اين نسخه رونوشتى تقريباً كامل از نسخه كتابخانه عمومى استانبول است كه هر چند به خطى خوش ولى مغلوط و پر از اشتباه است، و ديگرى نسخه كتابخانه دانشگاه ادينبورگ انگلستان اسـت (ش 161) كه تـاريخ كتابت آن سـال 707 ق بـه خـط كاتب شهـير، ابن الكُتْبى (د 754ق) اسـت كه داراى 25 مجلس مينياتور منسوب به مكتب "ايرانى" عهد مغول ميباشد. با وجود آگاهى پيشـين و ديـرين درباره اين نسخه، اما نوميد از امكان حصول نسخه عكسى آن، كار تصحيح ثانوى علمى ـ انتقادى الآثار بيرونى را آغاز كردم، سرانجام بسى دير، پس از آنكه نيمى از متن كتاب ويرايش شده بود باز به همِت مدير محترم مركز نشر ميراث مكتوب و به لطف استادان ايرانى و انـگليسى دانشـگاه اديـنبورگ ـ سعـيهم مشـكوراً ـ تصـوير نسبتاً كار آمدى از آن به دست آمد و آشكار شد اين نسخه كه "مادر" همه نسخه هاى پيشين آن به شمار آمده است نيز مانند آنها داراى همان "ساقطات" موجود در نسخه كامل و يگانه كتابخانه عمومى استانبول است، ولى داستان نسخه ادينبورگ كم و بيش مفصل است كه اكنون ما مجملى از آن را در اينجا بيان ميكنيم.
تاكنون ايران شناسان درباره نسخه الآثار بيرونى متعلق به كتابخانه ادينبورگ سه گفتار نوشـته اند :
1) مقاله تى. وى. آرنولد (T. W. Arnold) با عنوان "عمل سزارين در نسخه خطى الآثار بيرونى" (جشن نامه براون، 1922م) كه مؤلف در آن برحسب شرح بيرونى و تصوير راجع بدان همين را نشانگر ديرينه ترين عمل سزارين (رُستمين) ميداند. سپس آرنولد مىافزايد كه اين نسخه خطى قبلاً در تملك آقاى ار. ام. ام. بينينگ در مُدرَس هند بوده و او آن را به سال 1851م / 1268ق در اصفهان خريده است؛ و اول بار هم پروفسور زالمان آن را در نشريه سن پترزبورگ (1912م) توصيف كرده است. متأسفانه اين نسخه موارد ساقطه از متن طبع زاخـائو را جبران نميكند، اما خصوصيات نقاشى هاى ايرانى (25 مجلس) در آن، ناظر به مكتب ميانرودانى (عراق)، اولاً تحت نفوذ سنن چينى و مغولى، ثانياً تحت تاثير نقاشى هاى بيزانسى ناظر به هنر كليساى نسطورى در زير سلطه مغولان ميباشد. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
2) مقاله هـ . ك . مولر(H. K. Moller) دانماركى با عنوان "نگارگرى الآثار در دستنوشته ادينبورگ" (يادنامه بيرونى، 1355 ش/ 1976م) كه با شرح مشخصات نسخه شناسى آن (178گ [به غلط"212"گ]، 5/13×30 س م، هر صفحه 21س) گويد كه : اين نسخه در كنار كتاب جامع التواريخ رشيدى، در عهد استيلاى مغولان بر ايران يا در زمان ايلخانان بزرگ، احتمالاً با عنايت به جنبه هاى فنى كتابت و نقاشى در تبريز نوشـته شده است؛ هر چند كه تصاوير مزبور زياد با مطالب تاريخشناسى كتاب الآثار تناسبى ندارد، اما ظاهـراً اين كار به دليل احترام بانى آن نسبت به ابوريحان بيرونى صورت پذيرفته است. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
3) گفتار بلند پ . سوكك (P.Suocek) با عنوان "نسخه هاى خطى مصوّر الآثار بيرونى" كه در مجموعه مقالات دانشمند وعارف كه به ياد ابوريحان بيرونى و جلال الدين رومى منتشر شده به چاپ رسيده است. در اين مقاله همان مطالب مزبور به تفصيل بيشتر و شرح جزييات ديگر بازگفته شده و احتمال داده شده است كه اين نسخه بايستى در تبريز يا مراغه تحرير و نقاشى شده باشد؛ اما سوكك هر25 مجلس موصوف را جداگانه و به طريق كاملاً فنى و با طبعى استادانه و زيبا و پيراسته در پايان گفتار خود فرانموده است. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
بنابراين و برحسب قراين و شواهد ديگر، چنان كه پيشتر هم راقم اين سطور نوشته است : ما ذره اى ترديد نداريم كه نسخه خطى الآثارالباقيه، (ادينبورگ) به سال 707ق در تبريز و براى كتابخانه ربع رشيدى از براى خواجه رشيدالدين فضل اللّه همدانى وزير فراهم گشته است، درست همانطور كه جامع التواريخ تأليف خود او و جز اينها را در همان زمان (بين سالهاى 706 تا 710ق)، استادان فن بدينگونه با تصاوير و مجالس آراسته كردند. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
اما كاتب و شايد هم نقاش نسخه الآثار بيرونى، ابن الكتبى، همانا نصيرالدين ابوالمحاسن يوسف بن الياس بن احمد خويى شافعى بغدادى (د754ق)، طبيب و عالم به فرايض و اصول، باشد كه زمانى استاديار مدرسه مستنصريه در بغداد بوده است و از تأليفات وى كتاب ما لايسع الطبيب جهله را در مفردات طبى (تاليف711ق) ميتوان نام برد. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

اكنون آنچه گفتنى است همانا سبب احترام خاص و اظهار قدرشناسى خواجه رشيد الدين فضل اللّه همدانى وزير، عالم و مورخ، نسبت به عالم كبير رياضى ايران، حكيم ابوريحان بيرونى است. و اين امر چنانكه محققان آثار اين دو مرد بزرگ علم در ايران زمين گفته اند، بسا بدين موجب باشد كه اصولاً خواجه رشيد پيرو مكتب تاريخى يا ملل و نِحل نگارى و جامعه شناسى ابوريحان بوده است. دو تن از برجسته ترين دانشمندان ايرانشناس در اين خصوص تحقيق كرده اند :
يكم، كارل يان (K.Yahn)، طابع مشهور مجلّدات جامع التواريخ رشيدى، در طى دو گفتار : يكى گفتارى با عنوان "زندگى و آموزه بودا" (از كمالشرى، رشيدالدين) در مجله آسياى مركزى (1956م) كه در آن گويد خواجه رشيد همدانى از كتاب تحقيق ماللهند بيرونى در كتاب "تاريخ هند" جامع التواريخ خود بهره وافى برده است، از جمله تعاليم بودايى مشروح در آن را با اطلاعات كمالشرى بخشى هندى زمان خود در آميخته است. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ديگر گفتارى به عنوان " در باب اساطير و دين هنديان حسب روايت مسلمانان سده هاى ميانه" (جشن نامه هانرى ماسه، 1963م) است كه آن هم راجع به فقرات مأخوذ و منقول خواجه رشيد از كتاب الهند بيرونى در "تاريخ هند" جامع التواريخ خود ميباشد. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]


دوم، پروفسورجان بويل (J.Boyle)، استاد نامدار تاريخ عصر مغول و ايلخانان ايران، كه در گفتارى با عنوان "بيرونى و رشيد الدين" (يادنامه بيرونى، 1976م) از جمله گويد كه : خواجه رشيد همدانى يگانه نويسنده در سده هاى ميانه است كه از كتاب الهند بيرونى، مطالب جغرافيايى و تاريخى را استفاده كرده است، چه تا زمان ابوالفضل علاّمى (د 1011ق)، مؤلف آيين اكبرى، كسى بدان كـتاب توجه و اسـتناد نكرده است، مگر خواجه همدانى كه در "تاريخ هند" جامع التواريخ خود را از آن گفتاور نموده است، به علاوه وى احتمالاً از كتاب پاتنجلى بيرونى هم ـ كه آن را از سانسكريت به عربى ترجمه كرده است ـ نيز مىبايست بهره برده باشد.

_________________________

پ

سومین هتل صخره ای جهان کندوان تبریز سومین هتل صخره ای جهان استان: آذر بايجان شرقي شهرستان: تبريز عکاس: بهزاد تركي زاده
هتل پنج ستاره لاله در روستای کندوان تبریز ،سومین هتل صخره ای جهان است.
ساخت این هتل صخره ای در آذربایجان شرقی توسط شرکت توسعه گردشگری ایران انجام شده است.



سومین هتل صخره ای جهان


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
عكاس: بهزاد تركي زاده | كد عكس: CHTN03471543

مكان: استان آذر بايجان شرقي، شهر تبريز

توضيحات: ورودی هتل



سومین هتل صخره ای جهان


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
عكاس: بهزاد تركي زاده | كد عكس: CHTN03471542

مكان: استان آذر بايجان شرقي، شهر تبريز

توضيحات: نمای بیرونی هتل



سومین هتل صخره ای جهان


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
عكاس: بهزاد تركي زاده | كد عكس: CHTN03471541

مكان: استان آذر بايجان شرقي، شهر تبريز

توضيحات: نمای بیرونی هتل



سومین هتل صخره ای جهان


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
عكاس: بهزاد تركي زاده | كد عكس: CHTN03471544

مكان: استان آذر بايجان شرقي، شهر تبريز

توضيحات: نمای بیرونی هتل



سومین هتل صخره ای جهان


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
عكاس: بهزاد تركي زاده | كد عكس: CHTN03471545

مكان: استان آذر بايجان شرقي، شهر تبريز

توضيحات: داخل اتاق هتل


سومین هتل صخره ای جهان


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
عكاس: بهزاد تركي زاده | كد عكس: CHTN03471546

مكان: استان آذر بايجان شرقي، شهر تبريز

توضيحات: داخل اتاق هتل



سومین هتل صخره ای جهان


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
عكاس: بهزاد تركي زاده | كد عكس: CHTN03471549

مكان: استان آذر بايجان شرقي، شهر تبريز

توضيحات: نمای داخل هتل



سومین هتل صخره ای جهان


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
عكاس: بهزاد تركي زاده | كد عكس: CHTN03471548

مكان: استان آذر بايجان شرقي، شهر تبريز

توضيحات: جکوزی


سومین هتل صخره ای جهان


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
عكاس: بهزاد تركي زاده | كد عكس: CHTN03471547

مكان: استان آذر بايجان شرقي، شهر تبريز

توضيحات: نمای داخل هتل



سومین هتل صخره ای جهان


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
عكاس: بهزاد تركي زاده | كد عكس: CHTN03471550

مكان: استان آذر بايجان شرقي، شهر تبريز

توضيحات: سرویس های هتل


سومین هتل صخره ای جهان


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
عكاس: بهزاد تركي زاده | كد عكس: CHTN03471551

مكان: استان آذر بايجان شرقي، شهر تبريز

توضيحات: نمای بیرونی هتل



سومین هتل صخره ای جهان


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
عكاس: بهزاد تركي زاده | كد عكس: CHTN03471552

مكان: استان آذر بايجان شرقي، شهر تبريز

توضيحات: نای داخل هتل
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]



[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

برج خلعت پوشان در ده کیلومتری جاده تبریز ـ تهران در کنار جاده، برج آجری منشوری شکل قرار دارد که به برج خلعت پوشان مشهور است. این بنا در اواخر دوره صفویه احداث شده است.
در زمان قاجار خلعت اهدایی شاهان برای حاکمان آذربایجان در این برج بر دوش آنها انداخته می شد. برج سه طبقه است. طبقه اول و دوم سرپوشیده و طبقه سوم بدون سقف است. آخرین مراسم خلعت پوشان در سال 1330 هجری قمری در زمان حکمرانی صمد خان مراغه ای انجام گرفته است.
در سال های اخیر دانشگاه تبریز این بنا را مرمت کرده است.

سفر به دیار غیرت مندان

تعطیلات پانزده خرداد امسال را رفتم به تبریز.جاتون خالی خیلی حال کردیم.در این قسمت به خود شهر می پردازم.
ایل گلی(شاه گلی)منظره آن در شب زیباتر است.جالب است بدانید عمق استخر آن در جاهایی به ٨-٧ متر می رسد.موزه بسیار عبرت آموز مشروطه.در این موزه شما میتوانید آشنایی مختصری با نقش آفرینان مشروطه از ستارخان گرفته تا باقرخان و حتی کسروی و ایرج میرزا و ... بدست آورید.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

میدان ساعت-ساختمان شهرداری که ظاهرا اولین ساختمان بتنی ایران است.مقبره الشعرا که مدفن بسیاری از شاعران از جمله شهریار-خاقانی-اسدی طوسی و ... است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
در کنار مقبرا الشعرا بازدید از موزه قاجار نیز شاید جالب باشد.در این موزه وسایل پراکنده ای از دوران قاجار گرد هم آمده.از دیگر آثار اطراف مقبره شعرا موزه آثار گچی استاد بهتونی ست.من نمی دانم چه کسی به این بنده خدا لقب استاد داده.البته زحمت زیادی کشیده اما زحمتش ارزش زیادی ندارد.(البته به نظر من)یکسری وسایل مانند میوه جات و غذاها را با گچ ساخته و رنگ آمیزی کرده.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
در همان حوالی خانه ثقه السلام نیز که از مبارزین مشروطه بوده و به دار آویخته شده قرار دارد. همچنین موزه قرآن که شامل نسخ خطی و قدیمی ست هم در مسجدی(بقعه صاحب الامر) در همان حوالی واقع شده.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
موزه تبریز یا موزه آذربایجان نیز داری آثار جالب و زیبایی است.سنگ معروف بسم الله-مجسمه های بسیار زیبا و ...
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
در کنار موزه ،مسجد کبود با کاشی کاری های بی نظیر فیروزه ای اش(اخیرا در کنار این مسجد پارک خاقانی و یک مجتمع تجاری زیبا ساخته اند.از آن کارهای نادری که جای دلگرمی دارد)و در زیر مسجد مقبره سازنده آن (جهانشاه)قرار دارد.
یه شعر قشنگ هم بالای سردر مسجد نقش بسته بود.
کردار بیار و گرد گفتار نگرد چو کرده شود،کاربگویدکه،که کرد
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

پشت مسجد هم اخیرا یک قبرستان تاریخی پیدا کرده اند مربوط به عصر آهن(٣۵٠٠ سال پیش).حتما سر بزنید.
ارگ علیشاه از دوران سلجوقی که ابهت و عظمت آن انسان را مبهوت می کند.هرچند که چیزی از آن باقی نمانده و اکثر آن در زلزله تخریب شده.تازه باقی مانده آن را نیز حضرات می خواسته اند در طرح توسعه مصلی تبریز خراب کنند.پل کابلی که به نظر می رسد بیشتر برای اینکه در ورودی شهر از طرف تهران یک چیزی جلب نظر کند ساخته شده و گرنه اصلا لزومی به آن نبوده و کلا باعث اختلال در خیابان های اطراف هم شده.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

جالب است بدانید در پشت ارگ یک سالن بزرگ معروف به شیر و خورشید و یک کتابخانه مجهز بوده که ظاهرا بدستور امام جمعه سابق تبریز خراب شده.معلوم نیست که این مملکت صاحب ندارد که یک نفر اینگونه میراث مملکت را تخریب می کند [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
بافت سنتی بازار بخصوص بازار مظفریه(بازار فرش تبریز) و مسجد جامع در دل بافت بازار نیز از دیگر جاذبه های شهر است.می گویند تبریز بزرگترین بازارسرپوشیده جهان را داراست.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
از دیگر آثار شهر می توان به برج آتش نشانی در داخل شهر (از این برج آتش نشان ها در زمان گذشته بر کل شهر احاطه داشته اند)و برج خلعت پوشان در ورودی شهر تبریز از طرف تهران اشاره نمود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
بقعه عون بن علی(منسوب به فرزندان امام علی)بر فراز کوه برای کسانی که هوس کوه نوردی دارند نیز شاید جالب توجه باشد.ربع رشیدی (باقی مانده دانشگاهی که بدستور وزیر ایلخان غازان خان - خواجه رشید الدین فضل الله) در پشت پمپ بنزین خیابانی عباسی در حال نابودی آخرین بقایای خود است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

آرامگاه دوکمال (مقبره کمال الدین خجندی از شعرای قرن هشتم و کمال الدین بهزاد مینیاتوریست معروف قرن دهم)در محله بیلانکوه در باغی مشجر و زیبا و خانه استاد شهریار نیز در بافت قدیمی شهر از دیگر آثار قابل توجه می باشند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

اما یک نکته:کلا تبریزی ها خیلی علاقه دارند از تهرانی ها تقلید کنند.در برج سازی -نامگذاری خیابان هایشان(زعفرانیه-ولی عصر و ...).شهر تبریز دو اشکال عمده دارد.اولا در حد مشهوربودن وکلان شهر بودنش تمیز نیست.دوم اینکه شهر از نظر خیابان بندی و ترافیکی مشکل عمده دارد.

قلعه بابک

قلعه بابک ، یكی از آثار زیبای قدیمی است كه در منطقه آذربایجان در نزدیكی شهر اهر در شهر کلیبر قراردارد . بنا بر روایتها این قلعه منسوب به بابک خرمدین است كه در هنگام قیام بر علیه دستگاه خلافت عباسی در قرن سوم هجری ساخته شده است . ساختمان این قلعه بسیار محكم بوده و بر روی كوهی با دالانهای تنگ قرار گرفته و در داخل آن اتاقهای متعددی برای مقاصدگوناگون وجود داشته كه بعضی از آنها برای نگهداری اسلحه ومهمات و بعضی دیگر به عنوان انبار مورد استفاده قرار می گرفته است .
همه ساله در روز دهم تیرماه كه برابر با جشن تیرگان ( روز تیر از ماه تیر ) است ، گروه گروه مردم آذربایجان ساعت ها از كوه های فراخ بالا رفته تا در قلعه بابک گرد هم آیند و به شادی و سرور می پردازند .

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

قلعه بابک ، جمهور یا «دژ بد» یکی از زیباترین قلعه های تاریخی ایران است.علاوه بر جذابیت های طبیعی و معماری که در این قلعه وجود دارد،داستان حماسه بابک و ایستادگی او در برابر خلفای عباسی،محبوبیت این قلعه را دو چندان کرده است.

بابک بیست و دو سال در مقابل اعراب مقاومت کرد که دست آخر خلفای عباسی به طرز فجیعی ،دست ، پا و گردن او را قطع کرده و از دروازه های شهر بغداد آویختند.

در روایتی آمده است؛زمانی که دست او را قطع کردند،چهره اش را با خون آغشته کرد تا معتصم تصور نکند زردی رنگ رخسارش از ترس است.

«ابوعلی بلعمی» در تاریخ طبری در مورد این قلعه مینویسد:«در میان آن کوه ها حصاری کرده بود که آن را بذ خواندندی. او ایمن در آنجا نشسته بود و در آنجا همی بود تا روزگار به سر آمد و بدین جهت بیست سال بماند.»

قلعه بابک در 60 کیلومتری شمال شهرستان اهر ، در ارتفاعات غربی شعبه ای از رود بزرگ قره سو و در سه کیلومتری جنوب غربی کلیبر واقع است.اطراف این قلعه را دره های عمیق 400 تا 600 متری فرا گرفته است و تنها از یک سوی قلعه راهی باریک و بزرو وجود دارد.

با اینکه مسافت قلعه کلیبر 3 کیلومتر بیشتر نیست اما راه آن دشوار است.هنگام عبور باید از کتل ها و گردنه ها گذر کرد؛تا پس از 3 ساعت کوه پیمایی به باروهای استوار رسید.

عظمت از فراز تیغ دره ها و کوه ها هر بیننده ای را مبهوت میکند.دور تا دور دیواره های قلعه در عمق 500 متری جنگلی از درختان آلو،انجیر،آلوچه،سیب،فندق، ذغال و گردو وجود دارد و نهرهای کوچک میان جنگل که از ارتفاعات جاری هستند،از میان این درختان گذشته و به باغهای زراعی می رسد.

پس از عبور از مسیر ابتدایی که پله گذاری شده،به دامنه های بالای کوه میرسیم،جایی میان ابرها .

در چشم انداز راست مسیر قلعه ، سیاه چادرهای بسیار دیده می شود که محل زندگی ایلات شاهسون است.این مسیر رفته رفته مشکل تر میشود.پس از عبور از دامنه های ابتدایی،صخره های بزرگ وکوچک پیش از به دروازه قلعه برسیم از معبری عبور میکنیم که به صورت دالانی از سنگ های منظم شکل گرفته است.

معبر فقط گنجایش 2 نفر را دارد و تا باروی قلعه حدود 200 متر فاصله دارد.از همین نقطه است که سختی راه و جلال و ابهت قلعه ، آدمی را دچار حیرت غرور آمیزی میکند.

برای نفوذ به قلعه حتما باید از دالان گذشت،بارو را که پشت سر میگذاریم تا حدود یکصد متر ،ارتفاعی را از میان صخره ها صعمد میکنیم که امروز پله گذاری شده و بسیار آسان تر از گذشته است.بر گرد این ستیغ دره ای است با جنگلی تنگ و ژرفایی تا 400 متر که به صورت تیغه و تا دیوار قلعه ادامه دارد.پیشینه این قلعه به به قبل از اسلام و دوره های ساسانی بر میگردد.نوع معماری قلعه به سبک معماری مجموعه تاریخی سلیمان،مربوط به دوره ساسانی هاست و با اینکه بوسیله ی عوامل طبیعی و انسانی دستخوش تغییرات بسیاری گردیده است،اما هنوز هم با شکوه ، زیبا و پر ابهت است.

ساختمان درونی قلعه از یک تالار اصلی،4 اتاق که هریک به تالار راه جداگانه دارند و مدخل ورود به جایگاه سربازان تشکیل شده است.در زیرزمین قلعه نیز بقایی از اصطبل موجود است.

بر فراز برج هایی این این قلعه که بایستید ، همه ارتفاعات و جنگل های اطراف زیر پای شماست و شما بر بلندترین نقطه ی منطقه ایستاده اید .چشم اندازی وسیع از کوه های پوشیده از درخت و دشت های ارسباران .به راستی که این قلعه بسیار زیباست.

اگر آدینه یا روزهای تعطیل در اطراف قلعه باشید کوهنوردانی را می بینید که مصالح و سنگ های لازم بری ترمیم قلعه را حمل می کنند.آنان با این کار خود می خواهند نام و خاطره سردار بزرگی را به یاد بسپارند که عشق به وطن را از نیاکان خود به ارث برده است.

در سال های اخیر علی رغم کم لطفی هایی که از سوی برخی انسان ها و نهاد ها در حق این قلعه اعمال شده است ، دیوارهای در حال ریزش پی بندی شده و بخشی از دیوارهای بنا ، تعمیر و دوباره سازی شده است . همچنین بخشی از پله های ورودی قلعه شیب بندی و کانال کشی حوضچه های آب که در اطراف قلعه وجود دارد به پایان رسیده است.

علاوه بر این در بسیاری از روزهای تعطیل در این قلعه،مراسم شعرخوانی،موسیقی سنتی و رقص لزگی(رقص محلی آذربایجان)برگزار میشود.این قلعه و طبیعت اطراف آن برای کوهنوردان و طبیعت گردان آذربایجانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

قلعه بابک،جمهور یا «دژ بد»یکی از زیباترین قلعه های تاریخی ایران است.علاوه بر جذابیت های طبیعی و معماری که در این قلعه وجود دارد،داستان حماسه بابک و ایستادگی او در برابر خلفای عباسی،محبوبیت این قلعه را دوچندان کرده است.

بابک بیست و دو سال در مقابل اعراب مقاومت کرد که دست آخر خلفای عباسی به طرز فجیعی ،دست ،پا و گردن او را قطع کرده و از دروازه های شهر بغداد آویختند.

ایل گلی

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

شاه گلی ( استخر شاه ) سابق و ایل گلی ( استخر مردم ) فعلی از گردشگاه های زیبا و دلکش تبریز و ایران است که در جنوب شرقی تبریز، بر دامنه تپه ای واقع شده است .
ایل گلی، استخری بزرگ است که مساحت آن 54675 متر مربع می باشد. در جنوب آن تپه ای است که آن را از بالا تا پایین همسطح استخر پله بندی کرده و نهر آبی از آن به طرف پایین روان است. از سمت جنوبی و از وسط استخر خیابانی کشیده شده که استخر را به صورت شبه جزیره ای درآورده است و در مرکز استخر، عمارت باشکوه دو طبقه ای ساخته شده است. در پیرامون استخر از روزگاران قدیم، درختان کهنسالی سر به هم آورده که انعکاس عکس آنها در آب، به زیبایی آن محوطه می افزاید. تمام تپه های جنوبی استخر به شکل بسیار زیبایی چمنکاری و گلکاری شده در روزهای گرم تابستان استراحتگاه مردم تبریز و مسافران سایر شهرها می باشد. نادر میرزای قاجار می نویسد:
« این آبگیر در اوایل حکومت قاجار، ملک یک سلسله از مساوات تبریز و انباشته از خاک و ریگ بود. قهرمان میرزا پسر هشتم عباس میرزا نایب السلطنه که در آن هنگام حکمران آذربایجان بود. آن ملک را در مقابل سالی سی و پنج خروار غله بخرید. سپس در آبادی و عمران آن همت گماشت».



و از اعتمادالسلطنه نقل است که :
« عمارت دریاچه عبارت از کلاه فرنگی دو طبقه بسیار آبادی است و بزرگی این دریاچه به درجه ای است که به قدر دو آسیا سنگ آب در آن وارد می شود ولی مدت شش ماه از آب پر می گردد.»
در مورد تاریخ بنای این عمارت اطلاعات مستندی در دست نیست. عمارت فوق در سال 1346 به علت کثرت رطوبت و فرسودگی تخریب شده و به جای آن در سال 1349 بنای عمارت زیبای دو طبقه ای با همان طرح قبلی ساخته شد. در روزهای پیروزی انقلاب این بنا به علت آن که در زمان رژیم شاه مورد استفاده غیر شرعی و غیر اخلاقی داشته ، تعطیل شد ولی در سال های اخیر مجدداً بازگشایی و مورد بهره برداری قرار گرفته است.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

جاذبه های توریستی اردبیل استان زيباي اردبيل با جاذبه هاي طبيعي و تاريخي منحصر به فرد يكي از مناطق جالب گردشگري در ايران مي باشد. مهمترين ويژگي اين استان آب و هواي مطبوع و خنك اين منطقه در فصول بهار و تابستان مي باشد . مساحت آن بالغ بر 18011 كيلومتر مربع است كه از شمال به جمهوري آذربايجان، از شرق به استان گيلان ، از جنوب به استان زنجان و از غرب به استان آذربايجان شرقي محدود است.

بر اساس آخرين تقسيمات كشوري استان اردبيل شامل شهرستانهاي: اردبيل ، بيله سوار، پارس آباد ، خلخال ، مشگين شهر ، مغان ، نمين ، نير ، كوثر (كيوي ) و شهر توريستي سرعين بوده و داراي 17 شهر و 21 بخش و 63 دهستان مي باشد .

استان اردبيل با مجموعه اي از ديدنيهاي طبيعي وتاريخي ، يكي از قطبهاي سياحتي كشور محسوب ميشود . دهها آبگرم معدني خروشان و جوشنده از اعماق زمين با خواص طبي مختلف ، سالانه ميليونها نفر از گردشگران را از نقاط مختلف كشور و كشورهاي خارجي بسوي خود مي كشاند .

آثار تاريخي ، زيارتي و سياحتي اردبیل :

1ـ* مجموعة بقعة* شيخ صفي الدين اردبيلي شامل موزه چيني خانه ، گنبد الله الله ، مسجد جنت سرا، خانقاه ، چله خانه ، شهيد گاه ، چراغ خانه و حرمخانه . اين بقعه اثري نفيس و ارزشمند يكي از سندهاي افتخار آذربايجان است كه متعلق به دوران صفويه بوده و مزار شيخ صفي ، همسرش ، شاه اسماعيل صفوي و جمعي از شهيدان جنگ چالدران در آن قرار دارد . با حفاريهاي جيد بعمل آمده در اطراف بقعه قدمت آن به دوره ايخانيان پيوند مي خورد .

2ـ* مقبرة شيخ جبرائيل جد شاه اسماعيل صفوي در قرية كهر آلان ( شيخ كلخوران )

3ـ* موزة بقعة* شيخ صفي

4ـ* مسجد جمعه مربوط به دورة* سلجوقي (بناي اوليه مربوط به قبل از اسلام به دوره اشكاني )

5 ـ* مجموعه بازار اردبيل با سراها و تيمچه ها و راسته هاي متعدد متعلق به

دوران صفويه بوده و ياد آور دوران طلايي جاده ابريشم است .

6ـ* يازده پل تاريخي مربوط به دورة* صفوي

7ـ شش باب حمام مربوط به دورة* صفوي

8ـ* پنج باب خانه مربوط به دورة* صفوي

9ـ* مجموعة* همجوار بقعه شيخ صفي مربوط به دورة* ايلخاني

10ـ* مسجد ميرزاعلي اكبر مرحوم

11ـ* ويرانة* آتشكده ساسانيان در قرية* آتشگاه

12ـ* امامزاده صالح

13ـ قيز امامزاده سي (امامزادة* حليمه خاتون )

14ـ* برج شاطر گنبدي در روستاي صومعه

15ـ گنجينه مردم شناسي اردبيل در حمام تاريخي ظهيرالاسلام

آبگرمهاي استان اردبيل:

1ـ* شهر سياحتي سرعين : سرعين در 29 كيلومتري غرب اردبيل در دامنة كوه سبلان واقع است و آبـگرمهاي معدني گاوميش گلي ، ساري سو ، قهوه سويي ، آب چشم ، قره سو (اعصاب سويي ) ، ژنرال سويي ، پهنلو ، شفا سويي مي باشد . همچنين آبگرم بئش باجيلار داراي استخر و امكانات فيزيوتراپي و بهداشتي ديگر مي باشد و نيز مجتمع آبدرماني سبلان يكي از مجهزترين مجتمعهاي آبدرماني كشور و خاورميانه مي باشد كه شامل سه دستگاه استخر ، دوازده حوضچه آبگرم گروهي با آبگرم تحت فشار (جكوزي ) ، هفت دستگاه حوضچة آبگرم ساده ، چهار دستگاه گرمخانه (سونا ) ،* دو واحد خدمات آبدرماني واقع در پاركي به مساحت 2 هكتار و پاركينگ اختصاصي و داراي دو طبقة* مجزا جهت استفادة* بانوان و آقايان . اين شهر با داشتن 5 هتل مجهز و بيش از 120 ميهمانپذير و مسافرخانه داراي امكانات بسيار مناسب براي اقامت ميهمانان عزيز مي باشد .

2- مجموع آبـگرمهاي مشگين شهر : كه شامل ( قوتـور سوئي ، شـابيل ، قينرجه ،* ايلاندو ، موئيل ، ملك سويي، آق سو ) مي باشد .



3ـ* آبگرم سردابه يا ساري داوا: كه خاصيت درماني براي بيماران يرقان و بيماري زردي دارد و در نزديكي شهرستان اردبيل مي باشد .

4ـ* آبگرم برجلو و قينرجه در نير

5ـ آب معدني بيله درق

6ـ* آبگرم خلخال

درياچه هاي استان اردبيل :

1ـ درياچة* شورابيل : اين درياچه قبلا بسيار شور بوده است ولي امروزه با افزودن شدن آب شيرين از شوري آن كاسته شده ، بطوريكه نوعي ماهي در آن پرورش داده ميشود .

اين درياچه داراي امكانات تفريحي ، ورزشي و فرهنگي بسياري است از جمله : قايق راني ، پيست دو و ميداني ، دوچرخه سواري ، باغ وحش ، هتلهاي مجهز و زيبا ، مجموعه شهر بازي براي بچه ها ، رستوران در وسط درياچه و 000

2ـ *درياچة*نئور فيروزه اي بر نگين استان اردبيل : اين درياچه در 48 كيلومتري جنوب شرقي اردبيل بطرف خلخال در يكي از دره هاي كوهستان باغيروو در ارتفاع 2500 متري از سطح دريا با مساحتي بالغ بر 210 هكتار و عمق متوسط 5 متر يكي از زيباترين و ديدني ترين درياچه هاي ايران مي باشد . در حال حاضر نوعي ماهي قزل آلاي رنگين كمان كه از زمرة* بهترين نوع ماهيان دنيا مي باشد در آن پرورش داده ميشود كه هر ساله تعداد زيادي از مردم جهت ماهيگيري و كوهنوردي و استفاده از مناظر بديع و بينظير منطقه و هواي خنك و مطبوع آن به درياچه روي مي آورند .

3ـ* درياچه شور گل

4ـ* درياچه نوشهر

5ـ* درياچه آلوچه

6ـ* درياچه كمي آباد

7ـ* درياچه ملا احمد

8ـ مرداب قره سو كه زيستگاه پرندگان آبي است .



كوههاي استان اردبيل:

1ـ رشته كوههاي سبلان: سبلان پس از دماوند معروفترين كوه آتشفشان خاموش ايران مي باشد كه قله سولطان سـاوالان آن با ارتفاع 4811 متر سومين نقطه مرتفع ايران مي باشد . دهانه آتشفشاني قيفي شكل اين كوه بصورت درياچه اي بسيار زيبا و دل انگيز درآمده و حواشي آن در طول سال پوشيده از يخ و برف است .

2ـ * ارتفاعات باغرو (تالش )*

3*ـ صلوات داغ

4ـ خروسلو

رودهاي مهم استان :

1ـ* ارس (آراز )

2ـ* قره سو

3ـ دره رود

4ـ* خياوچاي

5ـ نمين چاي

عصاره شهدآميز گلهاي رنگارنگ و عطرآگين طبيعت سرسبز سبلان مشهورترين سـوغات منطقه مي باشد . حـلواي سيـاه اسـتان بصورت مـعجوني از جوانـه گندم و كره طبيعي نشاط بخش و مقوي ميباشد .

صنايع دستي :

گليم ، جاجيم ، شال ، مسند ، سفالگري ، صنايع چوب مانند معرق ، منبت و خراطي ، مصنوعات چرمي و قاليبافي (قاليچة قوباي اردبيل بسيار معروف است ) قلاب بافي ، مفرش ، خورچين ، ورني (ورني و زيرانداز حاوي رنگها و طرحهايي برگرفته از طبيعت زيباي آذربايجان ، بيشتر توسط عشاير ايل سون دشت مغان بافته ميشود ) از ميان صنايع دستي استان مسند نمين شهرت جهاني دارد و از اقلام مهم صادرات استان به ساير نقاط كشور و كشورهاي خارجي است .

غذاهاي محلي :

*آش دوغ ، پيـچاق قيمه ، كوفته ، لونگي ، خشـيل ، هرا ، قويـماق ، تـورشي قورمه ، سـاج ايچي سبزي قورمه ، سوغان سو ، اوماج آشي ، يارما آشي ، بوزباش ، قاتيق خوروشي ، تاس كابابي ، چيغيرتما ، ساري حالوا ، تر حالوا، زنجبيل حالواسي ، قيساوا ، قيقاناق و 000

سوغاتيهاي اردبيل :

سرشير، كره ، حلواي سياه ، آبنبات ، شيرينيهاي محلي و تخمة آفتابگردان ، عسل خالص سبلان،*

چشمه هايي كه از چشم جهانگردان دور مانده اند



«هيدروتراپي» يا آب درماني، از جايگاهي ارزشمند در جهان پزشكي برخوردار است و براي استفاده بهينه از آن، ايستگاه هاي بسيار مدرني در كشورهاي جهان راه اندازي شده است. اين صنعت مي تواند عاملي بسيار مهم در جذب توريسم و منبعي سرشار در زمينه ي درآمد ناخالص كشورها به شمار رود. به همين دليل، حتي شاخه اي به نام «توريسم - آب درماني» ايجاد شده كه گردشگران را براي بهره گيري از مزيت هاي طبي آن، به سوي آب هاي معدني رهنمون مي سازد.
كشور ايران و به ويژه سرزمين حاصل خيز و خوش آب و هواي استان اردبيل نيز از اين حيث بسيار غني است و ثروتي بزرگ در قالب چشمه هاي آب معدني در گوشه و كنار آن وجود دارد.
استان اردبيل به دليل ويژگي هاي زمين شناختي، يكي از كانون هاي مهم آب معدني و آب گرم كشور است. در گوشه و كنار اين استان، چشمه هاي متعدد آب گرم با خاصيت ويژه وجود دارد كه ساليان سال مورد استفاده مردم و به ويژه گردشگران داخلي و خارجي قرار گرفته است. از جمله آب هاي معدني اين استان مي توان به آب هاي سرعين و شهرستانهاي مشكين شهر و نير(nir) اشاره كرد.
چشمه هاي معدني سرعين
شهر توريستي سرعين در ۲۵ كيلومتري جنوب غربي اردبيل و در جنوب شرقي دامنه كوه سبلا ن دامن گسترده و وجود آب گرم هاي معدني متعدد كه از دل زمين بيرون مي آيند، جذابيت ويژه به اين منطقه بخشيده است.
سرعين تا پيش از آن كه به يمن چشمه هاي آب گرم و معدني خود مورد توجه و علا قه مردم قرار گيرد، روستايي كوچك بود. ولي بعدها به دليل وجود آب گرم هاي فراوان، مورد توجه مسافران و بيماران قرار گرفت. در حال حاضر، سالا نه صدها هزار نفر به اين شهر توريستي مسافرت مي كنند. واقع شدن اين شهر در دامنه كوه سبلا ن و داشتن چشمه هاي آبگرم و چشم اندازهاي بسيار زيباي كوهستاني، طراوت ويژه به اين شهر بخشيده و آن را از لحاظ توريستي مشهور ساخته است. ساخت هتل ها، مسافرخانه ها، فروشگاه ها، موسسه هاي دولتي و راه جديد و آسفالته اردبيل به سرعين بر رونق اين شهر جهانگردي افزوده است. مجهز شدن اين شهر به خدمات اقامتي و پذيرايي، انبوهي از مسافران را به ويژه در تابستان به سوي خود مي كشاند. ديدار از سرعين همراه با استفاده هاي درماني از آب هاي گرم و معدني، آب و هواي مطلوب و دلپذير و چشم اندازهاي كوهستاني سبلا ن، تجربه اي زيبا و به ياد ماندني است.
در منطقه سرعين ۱۲ دهنه چشمه معدني وجود دارد كه بيشتر آنها از آبدهي بسيار خوب برخوردارند. اين چشمه ها عبارت اند:












مجتمع آب درماني سبلا ن سرعين
اين مجتمع، اولين و بي نظيرترين مجتمع آب درماني ايران و خاورميانه است. مجتمع آب درماني سبلا ن با زير بناي ۷۲۰۰ متر مربع در دو طبقه مجزا براي پذيرايي و سرويس دهي به آقايان و خانم ها ساخته شده است. مهم ترين امكانات اين مجتمع به شرح زير است:
الف) سه استخر سرپوشيده (دو استخر عمومي براي بانوان و يك استخر همگاني براي آقايان)
ب) چهار واحد سوناي خشك
ج) دو واحد سوناي بخار
د) حوضچه هاي آب سرد
ه-) دوش هاي آب سرد و گرم
و) وان هاي انفرادي به تعداد ۱۱۲ واحد
ز) حوضچه هاي تحت فشار (جكوزي) به تعداد ۱۹ واحد
ط) بوفه، رستوران، نمازخانه و سالن هاي انتظار
ح) بخش فيزيوتراپي با امكانات مجهز
آبگرم گاوميش گلي
پر آب ترين چشمه آب گرم هاي سرعين گاوميش گلي است كه استخري به طول ۲۵ و به عرض ۱۷ متر دارد. حرارت گاوميش گلي ۴۵ درجه وph آن ۸/۵ است. آب اين چشمه به سبب داشتن تركيب كلر و رو بيكربناته سديك و كلسيك و گرما براي درمان بيماري هاي عمومي، بيماري هاي سيستم حركتي (دردهاي مزمن رماتيسمي) و بيماري هاي زنان، بيماري هاي قلبي و نيز تقويت عمومي بدن استفاده مي شود و براي تعادل ميزان اسيد و بازي اعضاء بدن موثر است.
آبگرم ساري سو
درجه حرارت آب ساري سو در مظهر چشمه، ۴۷ درجه و در حوض آن ۴۴ درجه است وph آن به ۲/۶ درجه مي رسد. اين آبگرم براي دردهاي روماتيسمي، مفصلي و تسكين دردهاي عضلا ني اثرات سودمند دارد. سبب ازدياد ادرار، فعاليت دستگاه تغذيه اي، كند شدن ضربان نبض و نيز اتساع عروق مي شود.
آبگرم قره سو (اعصاب سوئي)
حرارت آبگرم قره سو ۴۱ درجه وph آن درجه است. از آب اين چشمه مي توان براي تسكين دردهاي روماتيسمي، بيماري هاي اعصاب و روان استفاده كرد. همچنين استعمال داخلي آن براي بيماري ديابت و ازدياد ترشحات معدي و تخليه غذا، ازدياد صفرا و خروج آن و بهبود فعاليت كبد مفيد است.
آبگرم ژنرال (جنرال)
حرارت آب در حوض ۴۳ درجه وph آن ۶ درجه است. استعمال داخلي و خارجي اين آب، سبب تسكين دردهاي عضلا ني و رفع روماتيسم، بهبود فعاليت كبد، درمان بيماري ديابت، ازدياد ترشحات معدي و تقويت ضربان قلب مي شود.
چشمه گوز سوئي ( آب چشم)
اهالي منطقه اعتقاد دارند آب اين چشمه براي بيماري هاي چشم مفيد است. حرارت آن ۲۱ درجه وph آن ۲/۵ درجه است. آب اين چشمه اگر به صورت استعمال خارجي باشد، براي درمان بيماري هاي چشم مناسب است و استعمال داخلي آن بر كار گوارش، معده، كبد، پانكراس و روده تاثير سودمند دارد.
آبگرم بش با جيلا ر (پنج خواهران)
از اين آب مي توان براي درمان فعاليت دستگاه گوارشي، كبدي، مجاري، صفراوي و معده و روده و نيز براي تسكين بيماري هاي عصبي،روماتيسم و راشي تيسم و نيز بيماري هاي زنانگي استفاده كرد. دماي آب در داخل استخر در حدود ۳۵ درجه و ظاهري كدر، كمي ترش مزه و كمي هم بو دارد. در حال حاضر در محل اين چشمه، توسط شركت آب منطقه اي آذربايجان شرقي و اردبيل، موسسه آب درماني راه اندازي شده كه شامل امكانات زير است:




آبگرم پهنلو
درجه حرارت پهنلو ۵/۳۷ وph آن شش درجه است. استعمال خارجي آن براي درمان بيماري هاي عصبي و استعمال داخلي آن براي درمان بيماري ديابت مناسب و سودمند است. همچنين باعث اتساع عروق سطحي بدن و ترشحات دهان و معدي و نيز حركات دودي معده مي شود.
چشمه هاي معدني مشكين شهر
شهرستان مشكين شهر يكي از زيباترين و با صفاترين شهرهاي استان اردبيل است. اين شهرستان در ۹۰ كيلومتري غرب شهرستان اردبيل واقع شده است. مشكين شهر به جهت واقع شدن در دامنه پر بركت و حاصل خيز سبلا ن، از طبيعتي زيبا و دلنشين و آب و هوايي خنك و آب هاي معدني فراوان برخوردار است. اين شهرستان داراي نه دهنه چشمه معدني است كه به فاصله تقريبي ۱۹ كيلومتري از مشكين شهر قرار دارند. اين چشمه هاي معدني عبارت اند از:









چشمه قيزجه مشكين شهر
اين چشمه در جنوب مشكين شهر و به فاصله تقريبي ۱۱ كيلومتري آن واقع شده است. به سبب گرماي زياد، آب چشمه رابا مقداري آب سرد رودخانه مي آميزند و در حوضچه اي براي استحمام مورد استفاده قرار مي دهند.
آب چشمه در رديف آب هاي معدني كلرورسديك يا كلرور هيپوتونيك و گازدار و خيلي گرم و داغ است. استفاده از اين آب براي درمان لنفاتيسم، راشي تيسم، بيماري هاي زنانه، روماتيسم هاي مزمن سودمند است و نيز صفرا آور و زياد كننده ترشحات دهان و معدي است. به خاطر دماي بالا ي آب چشمه، به عنوان تسكين دهنده، ضدتورم، ضد درد، تسهيل كننده عمل تنفس و اتساع عروق سطحي بدن مورد استفاده قرار مي گيرد.
۱) مجتمع آب درماني سبلا ن سرعين ۲) آبگرم گاوميش گلي ۳) آبگرم ساري سو ۴) آبگرم قره سو (اعصاب سوئي) ۵) آبگرم ژنرال (جنرال) ۶) چشمه گوزسوئي (آب چشم) ۷) آبگرم بش با جيلا ر (پنج خواهران) ۸) آبگرم پهنلو ۹) آبگرم حمام شفا ۳) رختكن مستقل ۲) چشمه آبگرم قوتورسوئي لا هرود ۳) چشمه ايلا ندو ۴) چشمه آبگرم شابيل ۶) چشمه آبگرم موئيل ۹) چشمه ملك سوئي ۱۰) آبگرم قهوه خانه ممتاز ۱ ۱۱) آبگرم قهوه خانه ممتاز ۲ ۱۲) آبگرم يل سوئي (آب باد) ۱) استخر بزرگ عمومي با عمق كم ۲) دوش هاي گرم و سرد ۴) بوفه ۱) چشمه قيزجه مشكين شهر ۵) چشمه دوبدو (دودو) ۷) چشمه قوتورسوئي موئيل ۸) چشمه آق سو مشكين شهر

چشمه قوتور سوئي
اين چشمه يكي از مشهورترين چشمه هاي مشكين شهر و دامنه سرسبز سبلا ن است كه در ۲۵ كيلومتري جنوب لا هرود و ۴۸ كيلومتري جنوب مشكين شهر واقع شده است. درجه حرارت آب در حوض و نزديك مظهر چشمه، ۴۱ درجه است. آب اين چشمه، در گروه آب هاي معدني سولفاته كلسيك و سديك و گوگرددار گرم قرار دارد. اين چشمه در درمان بيماري هاي روماتيسمي و پوستي مورد استفاده قرار مي گيرد. آب اين چشمه روي بيماري هاي مجاري تنفسي، برونشيت هاي مزمن همراه يا بدون آسم، سرفه هاي تشنجي، تشنجهاي عضلا ني، جوش هاي بدن و آماس و دردهاي مفصلي اثر مفيد و موثر دارد.
چشمه ايلا ندو
در فاصله ۱۵ كيلومتري جنوب مشكين شهر از زمين مي جوشد. آب چشمه ايلا ندو از نوع آب هاي معدني كلر و سولفاته بيكربناته كلسيك گازدار و گرم است. به خاطر دماي بالا ي آب، تسكين دهنده دردهاي عمومي بدن و تقويت كننده حالت عمومي بدن و نيز تمدد اعصاب است و نيز به موجب داشتن بيكربنات و سولفات مي توان از آن براي درمان بيماري هاي جلدي، دردهاي روماتيسمي مزمن، بيماري هاي تنفسي و گوارشي، بيماري هاي زنانگي استفاده كرد.
چشمه آبگرم شابيل
اين چشمه در ۲۷ كيلومتري روستاي لا هرود و در چند كيلومتري آبگرم قوتور سوئي و در پاي تپه اي واقع شده است. دماي آب در مظهر چشمه ۴۸ درجه سانتي گراد است. ظاهر آب زلال، كمي ترش مزه، بي رنگ و نيز كمي بودار است. آب اين چشمه، در رديف آب هاي معدني اسيد بيكربنات يا بيكربناته سديك قرار دارد. به خاطر وجود مقدار زيادي اسيد كربنيك، از آب آن براي درمان بيماري هاي حركتي، عصبي (درمان پادرد و كمر درد) استفاده مي شود.
چشمه اي معدني شهرستان نير
شهرستان نيردر ۳۵ كيلومتري غرب اردبيل، در مسير جاده اردبيل - سراب واقع شده است.
از نظر طبيعي اين شهرستان از مناطق كوهستاني آذربايجان است كه قله مرتفع سبلا ن در شمال غربي آن قرار دارد. شهرستان نير داراي چشم اندازهاي طبيعي زيبا و ديدني و آب و هوايي معتدل و مطبوع است. چشمه هاي آبگرم موجود در اين شهرستان بالغ بر هفت دهنه است كه در فاصله سه تا هفت كيلومتري از آن واقع شده اند. شهرستان نير از آب هاي گرم معدني گسترده برخوردار است ولي تاكنون به اين منابع ارزشمند كه از لحاظ آب درماني و جلب گردشگران و نيز انرژي حرارتي زمين اهميت ويژه دارد، بهاي لا زم و كافي داده نشده است.
بر اساس مطالعات مركز تحقيقات سازمان انرژي اتمي كشور، اين منطقه به لحاظ ساختار زمين شناسي، يكي از مناطق مهم براي اجرا و بهره برداري از انرژي ژئو ترمال (انرژي زمين گرمايي) محسوب مي شود. در صورت توجه مسؤولان ذيربط و ساخت هتل، مراكز تفريحي و ايجاد امكانات در اطراف آبگرم هاي اين شهرستان، شاهد يكي از مناطق مهم تفريحي و توريست پذير خواهيم بود.
آبگرم هاي مهم اين شهرستان عبارت اند:







اينك به معرفي بعضي از اين آبگرم ها و ويژگي هاي درماني آن ها مي پردازيم:
چشمه بوشلي (برجلو)
اين چشمه در ۴۰ كيلومتري شهر اردبيل، چهار كيلومتري شهر نير و نيز ۵۰۰ متري روستاي بوشلي واقع شده است. مظهر چشمه به صورت جوشان از شكاف سنگ هاي تراورتن خارج مي شود. زياد بودن مقدار گاز دي اكسيدكربن نشان دهنده منشاء عميق آب چشمه است. آب چشمه داراي ۵۴ درجه سانتي گراد گرما است و آبدهي آن دو ليتر در ثانيه است. ظاهر و رنگ آب زلا ل و بي رنگ و بي بو و مزه آن معمولي است Ph . آن ۹/۶ و تقريباً خنثي است. تركيب آب آن از نوع مكرو بيكربنات سديك و كلسيك گازدار خيلي گرم است. به علت داشتن تركيب مكرو، بيكربنات ، كلسيم و به ويژه دماي بالا ي آن، مي تواند در درمان امراض پوست، بيماري هاي مزمن زنان و دردهاي روماتيسمي، بيماري هاي اعصاب و همچنين به صورت نوشيدني براي بيماري هاي متابوليكي و گوارشي سودمند و مفيد باشد.
چشمه قيزجه
اين چشمه در چهار كيلومتري شهر نير و بالا تر از چشمه بوشلي در كنار جاده نوساز نير - سراب واقع شده است. چشمه در پاي كوهپايه قرار دارد و آبدهي آن چهار ليتر در ثانيه است. جريان آب به صورت دائمي و جوشان است و دماي آب خيلي گرم و در حدود ۶۵ درجه سانتي گراد است. ظاهر آب زلا ل و بي رنگ و داراي بوي هيدروژن سولفورو استph . آن در حدود ۸/۶ است. داراي املا ح آهن، سيليس و مواد راديو اكتيو است، اثرات تسكين دهنده دارد و براي درمان دردهاي سيستم حركتي (دردهاي مزمن روماتيسمي و پا) و نيز بيماري هاي پوستي و زنان مفيد و موثر است.
چشمه السيتي سو (سقزچي)
اين چشمه در چهار كيلومتري شهرستان نير و در يك كيلومتري روستاي سقزچي واقع شده است. آبدهي چشمه خيلي كم و در حدود يك ليتر در ثانيه، به صورت دائمي و سرريز در جريان است. دماي آب در مظهر چشمه در حدود ۳۹ درجه سانتي گراد و با ظاهري زلا ل، كمي شور مزه، بي رنگ و بي بو است. اهالي محل از آب آن در درمان بيماري هاي گوارشي، اعصاب و سيستم حركتي و بيماري هاي عمومي استفاده مي كنند.
چشمه ديپگل يا ديپ سيزگل
اين چشمه در چهار كيلومتري شهر نير و يك كيلومتري روستاي سقزچي در نزديكي چشمه اسيتي سو (سقزچي) واقع شده است. آبدهي اين چشمه در حدود دو ليتر در ثانيه و آب آن به صورت دائمي و سرريز از يك مظهر در جريان است. دماي آب در مظهر چشمه در حدود ۳۰ درجه سانتي گراد و ظاهري شفاف، بي رنگ، بي بو و كمي شورمزه دارد Ph . آن ۳/۶ و تقريباً اسيدي است. تركيب آب اين چشمه از نوع كلر و بيكربنات سديك و داراي گاز ۲ Co زيادي است. از آب اين چشمه براي درمان دردهاي مفاصل، متابوليكي و گوارشي و دردهاي عصبي استفاده مي شود.
با توجه به امكانات طبيعي و چشم اندازهاي زيبا و آبگرم هاي معدني استان اردبيل، اين استان قابليت تبديل شدن به يك مركز بسيار بزرگ توريستي را دارد. اهميت دادن كشورهاي پيشرفته جهان به مسائل توريستي و هيدروتراپي (آب درماني) مويد اين مطلب است كه اين صنعت از لحاظ اقتصادي مي تواند منبع درآمد سرشار براي منطقه باشد و برخي از مشكلا ت اشتغال زائي اين استان را بر طرف سازد. به شرطي كه برنامه ريزي درست و مداومي در جهت استفاده بهينه از آن به عمل آيد و گامهاي موثر در جهت مطالعات دقيق و تبليغات وسيع به منظور جذب گردشگران داخلي و خارجي برداشته شود. منطقه كوهستاني اردبيل كه داراي آبگرم معدني فراواني است مي تواند براي توسعه «توريسم - آب درماني» مورد استفاده گسترده قرار گيرد.
سيدصادق حسيني
منابع و ماخذ




۱) چشمه بوشلي (برجلو) ۲) چشمه قيزجه ۴) چشمه ديپگل يا ديپ سيز گل ۶) چشمه حمام دره سي (ايلا نجق) ۷) چشمه قره شيران (حمام) ۱) مجموعه راهنماي جامع ايرانگردي استان اردبيل، حسن زنده دل و دستياران، نشر ايرانگردان، ۱۳۷۷ ۳) چشمه اسيتي سو (سقزچي) ۵) چشمه اسيتي سو (ايلا نجق) ۲) اردبيل سرزمين چشمه هاي جوشان، مهندس محمد رضا صيامي اصل، انتشارات شيخ صفي الدين ۳) نير به روايت تاريخ، امير مشنچي اصل (طوفان)، چاپخانه تصوير، ۱۳۷۷ ۴) نواي نير، خبرنامه داخلي فرمانداري شهرستان نير، شناسايي آب هاي گرم معدني شهرستان نير و اهميت آن، يوسف اسماعيلي نيري، استاد دانشگاه، اسفند ۱۳۸۰ ۵) شناخت آب معدني و چشمه هاي معدني ايران، دكتر غفوري، محمد رضا، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۶

استان اردبيل :
استان اردبيل در شمال غرب فلات ايران، با مساحتي معادل 18011 كيلو متر مربع، يك درصد از مساحت كل كشور را تشكيل مي دهد. اين استان از شمال به رود ارس، دشت مغان و بالهارود در جمهوري آذربايجان، از شرق به رشته كوههاي طالش و باغرو در استان گيلان، از جنوب به رشته كوهها، دره ها و جلگه هاي به هم پيوسته استان زنجان و از غرب به استان آذربايجان شرقي محدود است. از نظر مختصات جغرافيايي، مدارهاي 45 دقيقه و 37 درجه و 42 دقيقه و 39 درجه شمالي منتهي اليه شمالي و جنوبي و نصف النهارهاي، 55 دقيقه و 48 درجه و سه دقيقه و 47 درجه منتهي اليه غربي و شرقي استان را مي پوشاند.
استان زيباي اردبيل با جاذبه هاي طبيعي و تاريخي منحصر به فرد يكي از مناطق جالب گردشگري در ايران مي باشد. استان اردبيل با مجموعه اي از ديدنيهاي طبيعي و تاريخي، يكي از قطبهاي سياحتي كشور محسوب مي شود. دهها آبگرم معدني خروشان و جوشنده از اعماق زمين با خواص طبي مختلف، سالانه ميليونها نفر از گردشگران را از نقاط مختلف كشور و كشورهاي خارجي بسوي خود مي كشاند
استان اردبيل به پيشنهاد دولت و تصويب مجلس شوراي اسلامي در سال 1372 از محدوده سياسي ـ اداري استان آذربايجان شرقي جدا شد و به عنوان استاني مستقل مشتمل بر 9 شهرستان اردبيل، بيله سوار، پارس آباد، خلخال، گرمي، مشگين شهر، نير، نمين و كوثر در تقسيمات كشوري جاي گرفت.
شهرستان اردبيل به عنوان مركز استان با مساحت 2516 كيلومتر مربع شامل بخش هاي مركزي، سرعين و هير است. بيشتر زمين هاي اين بخش از استان 2000 تا 3000 متر از سطح دريا ارتفاع دارد، رشته كوه سبلان با قله اي به ارتفاع 4811 متر از سطح دريا در غرب اين شهرستان در اعتدال هواي آن نقش عمده اي دارد. هواي شهرستان اردبيل در بهار و تابستان معتدل و خنك و مطبوع و در پاييز و زمستان سرد و خشك است. چهره عمومي شهرستان اردبيل متأثر از ارتفاعات كوهستان هاي سبلان، طالش و بزغوش است و آب هاي جاري شده از اين كوهستان ها سبب آبادي منطقه شده است.
مجموعه بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي با گنبد مشهور الله الله، مقبره شيخ جبرائيل جد شاه اسماعيل صفوي (شيخ كلخوران)، موزه بقعه شيخ صفي، مسجد جمعه مربوط به دوره سلجوقي، مجموعه بازار اردبيل و يازده پل تاريخي مربوط به دوره صفوي از آثار تاريخي، زيارتي و سياحتي شهرستان اردبيل مي باشد.


شهر سياحتي سرعين : سرعين در 29 كيلومتري غرب اردبيل در دامنه كه سبلان واقع است و آبگرم هاي معدني گاوميش گلي ، ساري سو ، قهوه سويي ، آب چن ، قره سو (*اعصاب سويي ) ، ژنرال سويي ، پهنلو ، شفا سويي مي باشد.


سر شير ، كره ، حلواي سياه ، آبنبات ، شيرينيهاي محلي و تخمه آفتابگردان ، عسل خالص سبلان ، عصاره شهد آميز گلهاي رنگارنگ و عطر آگين طبيعت سر سبز سبلان مشهورترين سوغات منطقه مي باشد . حلواي سياه استان بصورت معجوني از جوانه گندم و كره طبيعي نشاط بخش و مقوي مي باشد

مجموعه بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي شامل موزه چيني خانه ، گنبد الله الله ، مسجد جنت سرا ، خانقاه ، چله خانه ، شهيدگاه ، چراغ خانه و حرمخانه . اين بقعه اثري نفيس و ارزشمند يكي از سندهاي افتخار آذربايجان است كه متعلق به دوران صفويه بوده و مزار شيخ صفي ، همسرش ، شاه اسماعيل صفوي و جمعي از شهيدان جنگ چالدران در آن قرار دارد . با حفاريهاي جديد بعمل آمده در اطراف بقعه قدمت آن به دوره ايلخانيان پيوند مي خورد .
2- مقبره شيخ جبرائيل جد شاه اسماعيل صفوي در قريه كهر آلان ( شيخ كلخوران )
3- موزه بقعه شيخ صفي
4- مسجد جمعه مربوط به دوره سلجوقي ( بناي اوليه مربوطه به قبل از اسلام به دوره اشكاني )
5- مجموعه بازار اردبيل با سراها و تيمچه ها و راسته هاي متعدد متعلق به دوران صفويه بوده و يادآور دوران طلائي جاده ابرايشم است .
6- يازده پل تاريخي مربوط به دوره صفوي
7- شش باب حمام مربوط به دوره صفوي
8- پنچ باب خانه مربوط به دوره صفوي
9- مجموعه همجوار بقعه شيخ صفي مربوط به دوره ايلخاني
10- مسجد ميرزا علي اكبر مرحوم
11- ويرانه آتشكده ساسانيان در قريه آتشگاه
12- امامزاده صالح
13- قيز امامزاده سي ( امامزاده حليمه خاتون)
14- برج شاطر گنبدي در روستاي صومعه
15- گنجينه مردم شناسي اردبيل در حمام تاريخي ظهير الاسلام

صنايع دستي استان



گليم ، جاجيم ، شال ، مسند ، سفالگري ، صنايع چوب مانند معرق ، منبت و خراطي ، مصنوعات چرمي و قاليبافي ، مفرش ، خورچين ، ورني ( ورني و زير اداز حاوي رنگها و طرحهايي برگرفته از طبيعت زيباي آذربايجان ، بيشتر توسط عشاير ايل سون دشت مغان بافته مي شود ) از ميان صنايع دستي استان مسند نمين شهرت جهاني دارد و از اقلام مهم صادرات استان به ساير نقاط كشور و كشورهاي خارجي است .





غذاهاي محلي



آش دوغ ، پيچاق قيمه ، كوفته ، لونگي ، خشيل ، هرا ، قويماق ، تورشي قورمه ، ساج ايچي سبزي قورمه ، سوغان سو ، اوماج آشي ، يارما آشي ، بوزباش ، قاتيق خوروشي ، تاس كابابي ، چيغيرتما ، ساري حالوا ، تر حالاوا ، زنجبيل حالواسي ، قيساوا ، قيقاناق و ...




سوغاتيهاي اردبيل


سر شير ، كره ، حلواي سياه ، آبنبات ، شيرينيهاي محلي و تخمه آفتابگردان ، عسل خالص سبلان ، عصاره شهد آميز گلهاي رنگارنگ و عطر آگين طبيعت سر سبز سبلان مشهورترين سوغات منطقه مي باشد . حلواي سياه استان بصورت معجوني از جوانه گندم و كره طبيعي نشاط بخش و مقوي مي باشد

رشته كوههاي سبلان : سبلان پس از دماوند معروفترين كوه آتشتفان خاموش ايران مي باشد كه قله سلطان ساوالان آن با ارتفاع 4811 متر سومين نقطه مرتفع ايران مي باشد . دهانه آتشفشاني قيف شكل اين كوه بصورت درياچه اي بسيار زيبا و دل انگيز در آمده و حواشي آن در طول سال پوشيده از يخ و برف است .





رودهاي مهم استان










درياچه هاي استان اردبيل









2- ارتفاعات باغرو (*تالش) 3-صلوات داغ 4- خروسلو 2- قره سو 3-دره رود 4-خياوچاي 5-نيمن چاي 2- درياچه نئور فيروزه اي بر نگين استان اردبيل : اين درياچه د ر48 كيلومتري جنوب شرقي اردبيل بطرف خلخال در يكي از دره هاي كوهستان باغيروو در ارتفاع 2500 متري از سطح دريا با مساحتي بالغ بر 210 هكتار و عمق متوسط 5 متر يكي از زيباترين و ديدني ترين درياچه هاي ايران مي باشد. در حال حاضر نوعي ماهي قزل آلاي رنگين كمان كه از زمره بهترين نوع ماهيان دنيا مي باشد در آن پرورش داده مي شود كه هر ساله تعداد زيادي از مردم جهت ماهيگيري و كوهنوردي و استفاده از مناظر بديع و بي نظير منطقه و هواي خنك و مطبوع آن به درياچه روي مي آورند . 3- درياچه شورگل 4-درياچه نوشهر 5- درياچه آلوچه 6- درياچه كمي آباد 7- درياچه ملا احمد 8- درياچه مرداب قره سو كه زيستگاه پرندگان آبي است .در كنار جاده پر جاذبه و تماشايي (*حيران ) منطقه زيباي جنگلي در بيست كيلومتري اردبيل موسوم به جنگل فندقلو قرار دارد كه محل پرورش نادرترين گونه هاي گياهي است و در نوع خود بي نظير است كه بزرگترين پيست اسكي روي چمن بصورت طبيعي در ي آن منطقه واقع شده است 1- ارس (*آراز) 1- درياچه شورابيل : اين درياچه قبلا بسيار شور بوده است ولي امروزه با افزوده شدن آب شيرين از شوري آن كاسته شده ، بطوريكه نوعي ماهي در آن پرورش داده مي شود .اين درياچه داراي امكانات ، ورزشي و فرهنگي بسياري است از جمله : قايق راني ، پيست دو و ميداني ، دوچرخه سواري ، باغ وحش ، هتلهاي مجهز و زيبا ، مجموعه شهر بازي براي بچه ها ، رستوران در وسط درياچه و ...

بقعه كوراييم اردبيل
اين بقعه در وسط قبرستاني در روستاي كوراييم در 30 كيلومتري شهر اردبيل واقع است. بقعه کوراييم شامل بناي چهارگوشي است كه هر ضلع آن 5 متر درازا دارد. بر فراز بنا گنبد آجري كوچكي قرار دارد كه از وضعيت مناسبي برخوردار نيست. در قسمت شمالي بنا، سر در كوچكي با طاق فروريخته قرار دارد كه ورودي آن به پهناي 80 و ارتفاع 150 سانتي متر مي باشد. سبک معماري و مصالح به كار رفته در بنا نماياننده اين است كه احتمالا بقعه متعلق به قرن هفتم هجري قمري باشد.


بقعه سيد حمزه
بقعه سيد حمزه كه به « ساري آقاسي» معروف است در قسمت جنوبي محوطه بقعه شيخ جبراييل واقع شده است. بناي بقعه آجري و ساده با گنبد مدور آجري است که شكل آن مستطيل و ابعادش 45×2 ×92/3×10/4 متر است. اين بقعه نزد سال خوردگان به «امام زاده گل زرد» يا «ساري گل آقاسي» معروف مي باشد و وجه تسميه اش اين است كه گويا در زمان هاي قديم زني براي حفظ ناموس خود به يک درخت با گل زرد- كه در پاي ديوار اين مقبره بود - پناه برده و نجات يافته است. در مورد هويت سيد حمزه، گفته مي شود كه وي از فرزندان امام موسي كاظم (ع) است كه از بغداد براي ارشاد و راهنمايي مردم به اردبيل آمد و در آن جا نيز درگذشت.


امام زاده صالح اردبيل
در محله ملا مومن و پشت بقعه شيخ صفي الدين، مسجد و مقبره اي قرار دارد كه «امام زاده صالح» يا «اوغلان امامزاده موسي» نام دارد. مجموعه*ي بنا شامل: رواق، حرم، صحن و مسجد است و نماي جنوبي آن مركب از ايواني با طاق نيم گنبد و تزيينات كاشي كاري است. بقعه داراي رواق مستطيل با طاق و تويزه است. در دو سوي ورودي بنا و ورودي حرم كه روبه روي هم قرار دارند، هشت طاق نما ساخته شده و پنجره هايي كه در طاق نماي جنوبي مي باشد، نور داخل رواق را تامين مي كند. ايوان ورودي حرم، داراي تزيينات مقرنس كاري و آيينه كاري محدود است. حرم بقعه، درشمال رواق قرار دارد و داراي طرح هشت ضلعي با پنجره هايي براي نورگيري نصب شده است. ضريح آهني بقعه در وسط حرم قرار دارد و در جوار حرم اتاقي به چشم مي خورد كه مدفن دو تن از علما و مراجع عالي قدر گذشته است. بر اساس اشعاري كه روي كاشي هاي ايوان ورودي نوشته شده، بنا در زمان شاه عباس اول به سال 1130 هجري ساخته شده است.

دخمه سنگي ويند اردبيل
در دوكيلومتري شمال باختر روستاي ويند كلخوران، تپه بلند رسوبي وجود دارد كه ضلع جنوبي آن از فرسايش بستر رودخانه باليخلو، به صورت ديوار مرتفعي در آمده است. در ارتفاع تقريبي 50 متر از بستر رودخانه و بر سينه آن، *دخمه سنگي با در ورودي و اتاقک چشمگير كنده شده است. دروازه يا در دخمه به پهناي يک متر و ارتفاع 23/1 متر و قطر تقريبي 70 سانتي متر ساخته شده است.
داخل دخمه، *فضايي است كه به شكل هرم مثلث القاعده ناقص مي باشد. درازاي اضلاع قاعده هرم يا كف دخمه به ترتيب 70 سانتي متر، سه متر و 8/3 متر است.
بر ضلع باختري دخمه تصويري بر سنگ نقر شده كه حالت كلي يک مثلث را دارد و در داخل آن مثلثي كوچک تر كنده شده است. در داخل اين مثلث «دكوراتيو» نقش آدمي با سري نزديك به شكل مثلث و دست و پا و بدني كه محيط در مثلث مي باشد، قالب گيري و نقر شده است. در حاشيه آن نيز حروفي كنده شده كه قسمت عمده آن از بين رفته است.


گورستان كرجان اردبيل
در قسمت باختري دهكده كرجان كلخوران از توابع اردبيل، گورستاني تاريخي قرار دارد كه در آن، انواع سنگ ها روي گورها نهاده شده است. به مرور زمان با زير كشت رفتن تدريجي منطقه، قبرستان در زير خاک مدفون شده است. در اين گورستان چندين سنگ گور اسلامي به شكل صندوقي از سنگ خارا ديده مي شود كه داراي خطوط برجسته كوفي است و به مقدار محدود داراي جدول بندي و خط كشي و نقوش ساده اسليمي توريقي است. خطوط به نسبت خوش كوفي ثلث نشان از رسم الخط زمان گوركانيان دارد و به سده ششم تا هشتم هجري مربوط مي شود.

مقبره شاه اسماعيل صفوي اردبيل
مقبره شاه اسماعيل اول صفوي، بناي كوچک، مربع شكل با گنبد روپوش آجري است. سقف اين گنبد با نقاشي هاي طلايي تزيين شده است. يك صندوق خاتم كاري مرصع نفيس بر روي مرقد نهاده شده كه از شاهكارهاي هنري بسيار ارزشمند دوران صفوي است.
كف و ازاره مقبره شاه اسماعيل با كاشي گلدار و بالاي آن با كاشي آبي زرنگار پوشيده شده است. بالاي آن ها يك رديف حاشيه اسليمي ماري و گل هاي ظريف شاه عباسي شده و بالاتر از آن، كتيبه اي سرتاسري با خط ثلث در متن مشكي گچبري شده است. بالاي آن دو رديف، حاشيه اي ديگر با اسليمي خرطوم فيلي و توريقي نقاشي شده است. از اين حاشيه، فيل گوش ها و آويزهاي سقف آغاز مي شود كه به گونه اي بسيار زيبا در متن مشكي نقاشي و طلاكاري شده است. روي مقبره شاه اسماعيل گنبدي ساخته شده كه كاشي هاي سفيد آبي و فيروزه اي در متن اسليمي و آجري با خط ثلث نام ائمه اطهار تزيين شده است. بالاي اين گنبد، پنج شمشير نصب شده است كه نماينده اسلحه خانواده هايي بوده كه به شاه اسماعيل در رسيدن به سلطنت كمک كردند.



مقبره شيخ صفي اردبيل
بناي اصلي شيخ صفي برج استوانه اي شكل است كه برفراز آن گنبدي ساخته شده است. اين برج كه محيط آن 22 متر است، روي ازاره سنگي هشت پهلويي به ارتفاع 5/1 متر قرار گرفته و بلندي برج آن در حدود 5/17 متر است. سطح داخلي آن با آيات فراوان و نقاشي روي پوشش چرمي ومقرنس كاري سقف، تزيين يافته است. سطح خارجي برج، با چند نوع تزيينات مختلف پوشيده شده است. سطح جانبي با تكرار كلمه «الله» با كاشي فيروزه اي درمتن آجري تزيين يافته و به اين دليل به گنبد «الله الله» معروف مي باشد. يک مهر مدور از كاشي معرق، ميان دو سطر اول و دوم با كتيبه اي كه عبارتي در آن نوشته شده، تزيين يافته است. كتيبه اي نواري، بالاي سطح جانبي با كاشي سفيد و خط نسخ درمتن آبي معرق كاري شده و حاوي آيه 16 و 17 از سوره آل عمران، *آيه 67 از سوره المومن و آيه 103 از سوره انعام است.
درون برج مقبره شيخ صفي الدين و روي قبر، يک صندوق منبت كاري گرانبها وجود دارد كه ترصيعي زيبا از عاج دارد. در حاشيه بالاي سطح جانبي صندوق، در يک كتيبه مفصل از شيخ صفي نام برده شده است. بر ضلع شمالي بدنه همين صندوق، در لوحه اي از نقره با عبارت هايي به باني مرقد اشاره شده است:«باني هذا المرقد العليه و المشهد القدسيه الولي الله صفي الحق و الدين قدي سره، العبد موسوي الصفوي»
در كنار قبر شيخ صفي، گور فرزندش صدرالدين موسي(باني بقعه) و شيخ ابراهيم معروف به شيخ شاه فرزند شيخ خواجه علي – سلطان حيدر ( پدر شاه اسماعيل) قرار گرفته است. بقعه از سمت شمال به قنديل خانه يا رواق پيوسته است و در ورودي آن در گوشه شمال باختري صحن قنديل خانه واقع شده است. طاق نماي در ورودي علاوه بر اين كه با كاشي هاي خوش رنگ و زيبا و معرق پوشيده شده است، چندين لوحه معرق كاري دارد.

مقبره امين الدين جبراييل اردبيل
اين مقبره كه متعلق به امين الدين جبراييل پدر شيخ صفي الدين اسحق جد سلاطين صفوي است، *در روستاي كلخوران اردبيل واقع شده است. تاريخ بناي اوليه به نيمه اول قرن دهم هجري قمري مربوط است و در محوطه اي كه بناهاي متعدد دارد، محصور مي باشد. اين بناها شامل ديوار گلي بلند، مقبره امين الدين جبراييل، مقبره عوض الخواص بن فيروزشاه زرين كلاه، مقبره سيد محمد الاعرابي، بقعه سيد حمزه، مقابر داخل محوطه بقعه، مقابر خارج از محوطه بقعه مي باشند.
طرح بناي امين الدين جبرائيل به شكل مستطيل است كه يك ذوزنقه برابر ساق به ضلع شمالي از آن چسبيده و آن را به صورت شش ضلعي در آورده است. ابعاد بنا 8/14 *× 24 متر از شمال به جنوب مي باشد. ساق ها و قاعده هاي كوچك ذوزنقه، پهناي سه طاق ايوان مدخل رواق را تشكيل مي دهند. در ازاره مدخل ورودي كاشي كاري شده و بالاي آن يک بيت شعرنوشته شده است. بالاي درب ورودي، تصوير يک شير و يک پلنگ در دو سوي پنجره نقاشي شده و هر يک با يک زنجيره بسته شده اند، و نشان از سبک و سياق منسوب به دوره صفوي و اوايل سده يازدهم هجري دارند. طاق ايوان ساده است، اما طاق هاي دو سوي آن داراي گچبري و مقرنس كاري است.
رواق، بنايي است مستطيل شكل كه با طاق ضربي آجري پوشيده شده و دو سوي خاوري و باختري آن نيز، دو خواجه نشين منظم ساخته شده است كه طاق ضربي آجري دارد. سقف رواق و خواجه نشين ها گچبري است، و با رنگ هاي آبي و طلايي و با اسليمي هاي ساده و توريقي و گل هاي شاه عباسي نقاشي شده اند. ازاره رواق، با كاشي معرق و در برخي قسمت ها با كاشي هاي هشت ضلعي منظم فرش شده و حد فاصل چهار كاشي، با مربع هاي كوچک پوشيده شده است. رواق مقبره از نظر تزيينات و رنگ، ملايم و هماهنگ مي باشد. ازاره كاشي كاري، مجمموعه گچبري و نقاشي سقف و ديوارها را كه در عين سادگي از تنوع شگفت از جهت طرح هاي مختلف برخوردار است در بر گرفته و فضايي مناسب را براي زايران فرآهم آورده است.
در اين ميان، *در چوبي مقبره كه خود يكي از آثار بسيار ارزنده و جالب هنري مي باشد، بر جاي مانده است. روي اين در، منبت كاري هاي چشمگير بر اساس تقسيم بندي هندسي كار شده و اشعار گوناگون در قسمت هاي مختلف آن برجسته كاري شده است. پس از آن كه از اين در چوبي، وارد مقبره مي شويم، اتاقي به شكل مربع با چهار رواق قرار دارد كه همه آن ها مانند راهرو، ضربي آجري بوده و از داخل، گچ بري ومقرنس كاري شده است. همه سطوح آن در بدنه ديوار و سقف، با اسليمي هاي مختلف و ترنج ها و شاه عباسي ها نقاشي شده اند.
آخرين تعميرات ومرمت كاري در اين قسمت مقبره به سال 1030 هجري قمري مربوط مي باشد و طاهر بن سلطان محمد نقاش، آن را انجام داده است. در متن بقعه مقبره، صندوق ساده شيخ جبراييل قرار گرفته كه ابعاد آن 50/1× 2×3 متر است. در بدنه ديوارهاي بقعه، لوحه اي كمربندي از كلام خدا گچبري شده است. در دو سوي شاه نشين جنوبي مقبره، دو اتاق شش ضلعي به قطر 30/3 متر و اضلاع 25/1 متر ساخته شده است كه از ويژگي هاي معماري مانند طاقچه بندي ديوارها، مقرنس كاري سقف، گچبري و نقاشي هاي سطوح گوناگون اتاق ها برخوردار است. اين اتاق ها مجموعه اي از انواع اسليمي ها و تركيبي از رنگ هاي سبز، آبي خاكستري، قهوه اي، قرمز، فيروزه اي در متن ها و صورتي، سفيد و طلايي بر گل ها و اسليمي ها است.


مقبره عوض الخواص بن فيروزشاه زرين كلاه اردبيل
اين مقبره در جوار مقبره شيخ جبراييل در روستاي كلخوران اردبيل واقع شده و روايتي، منسوب به جد چهارم آن شيخ، يعني عوض الخواص بن فيروزشاه زرين كلاه است.

مقبره سيد محمد الاعرابي اردبيل
در محوطه شمال باختري بقعه شيخ جبراييل واقع شده و بناي آن به شكل مربع با ازاره كوتاه سنگي در ديوار ورودي، و پي سنگي در سه ديوار ديگر است. بناي اين مقبره آجري و گنبد آن ساده و كروي شكل است. داخل بنا يك هشت ضلعي منتظم با اندازه هاي متناوب وجود دارد كه در آن *مقبره اي است كه يک سنگ قبر مرمرين به ابعاد 2 × 5/0 متر دارد. روي اين سنگ، *عبارت «هذا مرقد سيد محمد اعرابي» نقر شده است. سيد محمد الاعرابي جد پانزدهم شيخ صفي الدين است.


مقابر داخل محوطه بقعه امين الدين جبراييل اردبيل
در محوطه داخلي بقعه شيخ امين الدين جبراييل، *مقبره هاي متعدد با سنگ گورهاي صندوقي و مكعبي وجود دارد كه همگي داراي نقش و نگارهاي چشمگير و نوشته هايي است كه نام ايمه اطهار و امامان بر آن ها نقر شده است. علاوه بر اين ها، اشكالي مانند سرو، شير، خورشيد، طاووس و نمادهاي مشابه روي اين صندوق هاي سنگي حجاري شده است كه از مهارت و استادي حجاران آن حكايت دارد. متاسفانه بيش تر اين سنگ قبرها فاقد نام و هويت صاحبان آن ها است.


مقابر خارج از محوطه بقعه امين الدين جبراييل اردبيل
هفت قطعه سنگ قبر بسيار زيبا و پرنقش و نگار، اما بدون نام و نشان در جنوب خاوري بقعه شيخ جبراييل وجود دارد. اين سنگ ها به موازات و مجاورت هم در حاشيه يک گورستان بزرگ قرار دارند و به نام «هفت تنان كلخوران» معروف هستند. ابعاد سنگ ها برابر همديگر و در اندازه هاي 50/0 × 55/0 × 08/2 متر است. نقش هاي سطح جانبي سنگ ها شبيه هم بوده كه بر اثر مرور زمان برخي از آن ها عاري از نقش و نگار شده اند.
__________________

عكس هايي از درياچه گهر در اشترانكوه

کد:

---

http://www.summitpost.org/images/116013.JPG

---

کد:

---

http://www.fishing.ir/fa/images/omid/place/gahar/gahar04.jpg

---

کد:

---

http://lh6.ggpht.com/malek.hooman/SBAXF6o6tFI/AAAAAAAAAuE/6l8KIsOpXAw/s800/untitled.jpg

---

کد:

---

http://www.magiran.com/ppic/2825/3847/20-4.jpg

---

کد:

---

http://www.anobanini.ir/pic/travel/lorestan/dorod/gahar/b/CAM_1111.jpg

---

کد:

---

http://www.seymare.com/wp-content/uploads/2008/06/43_online.jpg

---

کد:

---

http://www.freewebs.com/mohammadshojaei/2%20roud/91.jpg

---

روستاهای دیدنی و ناشناخته تقريبا همه ما دست‌كم يك بار ساحل خزر يا غار علي‌صدر يا يكي از بناهاي تاريخي شيراز و اصفهان و يزد را ديده‌ايم و نام كندوان و ميمند و ماسوله و ابيانه و جواهرده را شنيده‌ايم و مي‌دانيم آسياب‌هاي آبي شگفت‌انگيز و شهر سوخته و زندان حضرت سليمان و آرامگاه دانيال نبي(ع) كجاست، اما گردشگري در ايران، تنها در اين چند منطقه خلاصه نمي‌شود و براي اثباتش كافي است بدانيد تنها در وصف روستاهاي هدف گردشگري كشورمان و عشايرش، مجموعه‌اي هشت جلدي نوشته شده و هنوز بسياري از اين روستاها معرفي نشده‌ و گمنام مانده‌اند.
از این میان از 10 روستاي ناشناخته، اما مناسب گردشگری یاد میشود.

كرمانشاه ـ هجيج
كفش‌هايتان لنگه به لنگه نمي‌شود

در يكي از وب‌نوشته‌ها درباره هجيج، قصه‌اي هست كه مي‌گويد، پانصد سال پيش در هجيج، آسمان خسيس شد و خشكسالي بيداد كرد. اهالي روستا سراغ مردي متدين كه نسبش به امام موسي كاظم(ع) مي‌رسيد، رفتند تا براي باريدن باران، دعا كند. مرد دعا كرد و چشمه‌اي پر آب، دل خاك را شكافت و مرد از همان وقت، صاحب احترامي ويژه ميان مردم شد و حتي پس از مرگش، بقعه‌اي به يادش ساختند به نام «بقعه سيدعبدالله» يا «بقعه كوسه هجيج».
كسي نمي‌داند اين ماجرا درباره روستاي هجيج و بقعه سيدعبدالله در كنار رودخانه سيروان، راست است يا تنها قصه‌اي ساده است براي سنگين شدن پلك‌هاي بچه‌هاي هجيجي، وقت خواب. مهم اين است كه اهالي هجيج، اهل تسنن هستند، اما به امامزاده‌شان احترام مي‌گذارند واين بقعه از پنج قرن پيش تاكنون سرپا بوده است و زيارتگاه دوستدارانش.

چند كار واجب است كه به محض رسيدن به هجيج بايد انجام دهيد، نخست اين كه دست‌كم يك جفت گيوه مرغوب بخريد، چون پيشه بيشتر هجيجي‌ها، دوختن همين گيوه‌هاي فوق‌العاده است، آنجا اگر كمي سر كيسه را شكل كنيد و يك جفت گيوه مرغوب هجيجي بخريد، كفش‌هايتان ديگر هرگز لنگه‌ به لنگه نمي‌شوند چون گيوه لنگه راست و چپ ندارد و يكي از اصلي‌ترين مكان‌هاي توليدش، روستاي هجيج از توابع بخش نوسود شهرستان پاوه در استان كرمانشاه است. دوم به چراگاه‌هاي خوش‌منظره «پياز دول ميشا» و «گاول» و‌ آبشار بل در نزديكي روستا كه آب معدني شفابخش دارد، سري بزنيد و سوم اگر فرصت كرديد از يكي از قديم‌هاي ده بپرسيد چرا هجيجي‌ها قاب‌هاي در و پنجره همه خانه‌هاي روستا را آبي آسماني مي‌كنند؟

هجيج ـ كه برخي آن را با «ح جيمي» مي‌نويسند و مي‌گويند به معناي دره سرسبز و عميق است ـ روستايي است كه همه خانه‌هايشان از سنگ هستند و حتي يك آجر در آنها به كار نرفته است.

گيلان ـ قلعه رودخان
افسون مي‌شويد

از قلعه رودخان، همين سنگفرش زير پايتان، دالان بهشت آغاز مي‌شود؛ دالاني سبز كه سرشاخه‌هاي درهم‌پيچيده درختان، آن را براي شما آذين بسته‌اند. بگذاريد آن سبز دلاويز چشم‌هايتان را بنوازد، بگذاريد ريه‌هايتان از نفس گياهان انباشه شود و قدم تند كنيد تا به پله‌هاي قلعه رودخان، باشكوه‌ترين دژ نظامي استان گيلان، برسيد. پله‌ها زيادند و شايد هم به همين دليل به آن قلعه هزار پله گفته‌اند، اما مطمئن باشيد طبيعت اطراف و قلعه عظيم و خزه‌بسته بالاي تپه، چنان افسونتان مي‌كند كه مثل مسخ‌شده‌ها، پله‌ها را با سرعت بالا مي‌رويد و خستگي را از ياد مي‌بريد.

آذربايجان غربي ـ سهولان
به كبوترها احترام بگذارید

كردها مي‌گويند سهولان به زبان آنها به معناي يخبندان است كه احتمالا دليل گذاشتن اين نام بر روستاي چهارصد ساله سهولان، آب و هواي سرد آن است كه اگر شما اين پيشنهاد را بپذيريد و به آنجا برويد، به خوبي تجربه‌اش مي‌كنيد.

وقتي مسافر دنياي اسرارآميز غار سهولان شديد، چه در دالان‌هاي تو در توي بخش خشك آن پرسه مي‌زديد، چه سوار قايق در حوضچه‌هايش شديد، به ياد داشته باشيد به كبوترها و آرامششان احترام بگذاريد، چون آنها ساكنان اصلي سهولان به شمار مي‌روند و در نقاط گوناگونش لانه ساخته‌اند، به همين خاطر هم اهالي به اين غار «كوته‌كوتر» يا «لانه كبوتر» گفته‌اند!

براي سفر به روستاي سهولان، بايد آنقدر در جاده بوكان مهاباد برانيد تا به فرعي برسيد كه به روستاي عيسي كندي مي‌رسد و همين جاده را اگر ادامه دهيد، سهولان در انتظار شماست.

خراسان شمالي ـ دركش
داروخانه سرسبز

چند بار نام روستاي دركش از توابع بخش مركزي شهرستان مانه و سملقان به گوشتان خورده است؟ آيا دوست داريد مهمان كردهاي كرمانجي در خراسان شمالي شويد؟ تا حالا پيش آمده به آوازهاي محزون آنان، وقتي با دو تار همراه مي‌شود، گوش دهيد؟ تا به حال دوتارنوازي كرمانجي‌ها را ديده‌ايد؟ از مهمان‌نوازي‌ و غيرتمندي‌شان شنيده‌ايد؟ وصف رسوم و سنت‌هايشان در عزا و جشن و .... چطور؟ اگر راجع به همه اينها كنجكاويد، به روستاي دركش برويد كه مردمش بيشتر كردهاي كرمانجي‌اند.

دركش روستاي خوش آب و هوا و كوهستاني است كه چشمه‌هاي فراواني در اطرافش جريان دارند و يافته‌هاي باستان‌شناسي در حوالي برج تاريخي سبزعلي‌خان قراچورلو و تپه‌هاي اطرافش، نشان مي‌دهند اين روستا عمري دويست ساله دارد.

از زيباترين جاذبه‌هاي طبيعي روستاي دركش، مي‌توان به مراتع وسيع و سبز اطراف روستا، حواشي رودخانه زومار و دره كنداب در جنوب آن اشاره كرد، اما آنچه دوستداران طبيعت را به دركش مي‌كشاند، جنگل زيبا و انبوه بلوط در نزديكي آن است كه تنها جنگل بلوط شرق كشور به شمار مي‌رود.
يك نكته ديگر هم درباره دركش هست كه بد نيست آن را بدانيد. اين روستا بنا بر نظر گياه‌شناسان، گنجينه‌اي كم‌نظير از گياهان دارويي است، به گونه‌اي كه چند سال پيش، يكي از اين كارشناسان گفته بود، 380 گونه گياه دارويي در روستاي دركش شناسايي شده است كه 79 گونه از آنها بسيار ارزشمند هستند.
او براي نمونه از بابونه بجنورد به عنوان گياهي منحصر به فرد در درمان بيماري‌هاي گوارشي نام برده بود كه در حوالي اين روستا مي‌رويد. براي سفر به دركش از بجنورد به سمت آشخانه حركت كنيد و همين كه روستاي كلاته زمان صوفي را پشت سر گذاشتيد، نرسيده به جوزك، جاده‌اي فرعي شما را به روستا مي‌رساند.

سيستان و بلوچستان ـ تيس
از خانه جن‌ها تا خلوت با دريا

آنجا روي يكي از آن صخره‌هاي آهكي بلند كه هنوز از پسمانده آفتاب ظهر گرمند، گوشه‌اي دنج و خلوت پيدا مي‌كني و مي‌نشيني و خورشيد را نگاه مي‌كني كه سرخ و لرزان و بي هيچ تقلايي در دريا غرق مي‌شود و به صداي موج‌هايي گوش مي‌كني كه آرام و منظم بر تن صخره‌ها مي‌كوبند و اگر حوصله داشتي به بلوچ‌هاي سپيدپوشي كه با دست پر از دريا برمي‌گردند، «خداقوت» مي‌گويي، اما همه اين توصيف‌ها حتي گوشه‌اي از زيبايي‌هاي روستاي ساحلي تيس، از توابع بخش مركزي شهرستان چابهار در سيستان‌وبلوچستان نمي‌شوند و حتما پيشينيان ما هم اين را فهميده‌اند كه از 2500 سال پيش در تيس ساكن شده‌اند و به آن گاهي بندر تيزيا گفته‌اند و گاهي تيز و گاهي تسي.

تيس، سه قلعه باستاني مهم دارد؛ اولي قلعه تيس است كه سبك معماري‌اش نشان مي‌دهد، به دوره سلجوقي تعلق دارد، دومين قلعه، «پيروز گت» نام دارد كه به غير كوهنوردها پيشنهاد نمي‌كنيم از داخلش بازديد كنند، چون راه ورود به آن سخت و خطرناك است، قلعه سوم، «بلوچ گت» است كه بالاي كوه قرار گرفته و دو مقبره هرمي كوچك هم در آن ساخته شده است.

انتخاب سفر به تيس ـ كه از طرف نيك‌شهر و جاده چابهار ـ كنارك جاده‌اي آسفالته دارد ـ با خودتان است، اما فقط اين هشدار را بشنويد كه اگر به تيس نرويد، نه مقابر جناني گچ را (كه به باور اهالي، محل سكونت جن‌ها بوده) مي‌بينيد، نه پيل‌بند را، نه سدهاي تيس را، نه غارهاي بان مسيتي و نقاشي‌هاي عجيب و غريب داخلشان را، نه چاه باستاني تيس كوپان را و نه حتي گورهاي مرموز تپه نهادي را. حالا تصميمتان چيست؟ چمدان ها را مي‌بنديد يا نه؟

فارس ـ سرمشهد
يك مرد با دو شير مرده

متون قديمي نشان مي‌دهد روزگاري اين منطقه مورد توجه پادشاهان هخامنشي و ساساني بوده است و در آن بناهاي گوناگوني ساخته‌اند كه بقاياي آنها هنوز در اطراف سرمشهد ديده مي‌شود و از آن جمله مي‌توان به تپه باستاني تل نقاره‌‌خانه،‌ آتشكده، تل خاموش، قنات سرمشهد، تل خندق و كاروانسراي كوشك اشاره كرد. در شش كيلومتري شمال شرقي روستا هم‌، باستان‌شناسان شهري كهن به نام «قندجان» را از دل خاك بيرون آورده‌اند كه از ديدن آن پشيمان نخواهيد شد.آنجا شما شاهدان جنگي تقريبا تمام شده‌ايد؛ پيكاري ميان بهرام دوم، پنجمين پادشاه ساساني با شيري شرزه. بهرام خنجرش را در سينه شير فرو كرده و شيري ديگر هم پيشتر به دست او كشته شده و بر خاك افتاده است. پشت سر شهريان چند تن از اعضاي خانواده‌‌اش در كنار كرتير (موبد موبدان) ايستاده‌اند كه ظاهرا بهرام در دفاع از آنها با شيرها جنگيده است. درست بالاي سر بهرام و خانواده‌اش هم كتيبه‌اي نصب شده كه يكي از چهار كتيبه موبد موبدان آن زمان و بزرگترين كتيبه عهد ساساني روستاي سرمشهد، از توابع بخش جره و بالده‌ شهرستان كازرون در استان فارس كه جاده‌هاي رسيدن به آن چه از طرف برازجان و چه از طرف كازرون، آسفالته و مناسب است.

كردستان ـ پالنگان
پله پله تا بهشت

واقعا عجيب نيست كه هنوز هم وقتي مي‌پرسي: «كدام روستاي ايران معماري پلكاني دارد؟» همه بلافاصله مي‌گويند: «ماسوله»!. فكر مي‌كنيد چند نفر در پاسخ به اين پرسش، از روستاي پالنگان از توابع بخش مركزي شهرستان كامياران استان كردستان، يادي مي‌كنند؟ فكر مي‌كنيد چند نفر مي‌دانند اين روستا گوشه‌اي از بهشت است؟ چند نفر خبر دارند در ده كيلومتري شمال غرب اين روستا در رشته كوه‌هاي «گواز»، چشمه‌هاي داغ آب معدني شفابخشي از دل كوه، بيرون مي‌جوشند كه از فراواني تركيبات گوگردي و آ‌هني، شيري‌رنگ شده‌اند؟ چند نفر وصف قلعه عظيم و اسرارآميز اين روستا را شنيده‌اند؟ خيلي كم! خيلي خيلي كم! و به همين دليل است كه برخي ترجيح مي‌دهند امسال هم راهي ماسوله شوند و بيشتر وقت تعطيلاتشان را در ترافيك جاده روستا بگذرانند و در انبوه جمعيت، فرصت خلوت كردن با طبيعت را از دست بدهند تا ما روزنامه‌نگارها در پايان تعطيلات با تأسف گزارش كنيم: «ماسوله گنجايش اين همه گردشگر ورودي را ندارد! به بقيه ايران هم سري بزنيد!».
اما شما كه اين مطلب را خوانده‌ايد امسال پالنگان را انتخاب كنيد، چون پالنگان، خلوت، خوش آب و هوا، پر از چشمه‌ها و رودهاي خروشان و طبيعتي دست نخورده است با كردهاي مهرباني كه به اورامي سخن مي‌گويند و وقتي دلتنگ مي‌شوند با صدايي محزون سياه چمانه مي‌خوانند يا چپله يا گريان، اما اگر شاد باشند آن وقت بايد ببينيد با دو دستمال رنگي و يك دهل، چگونه هنرنمايي مي‌كنند. وقت رفتن فراموش نكنيد از پالنگاني‌هاي شريف، كشك و گيوه بخريد به رسم سوغات و اگر تعارفتان كردند به خوردن ولوشه يا غازينه يا شلمين، رد نكنيد چون غذاهاي كردي واقعا لذيذند!

پالنگان از راه شهرهاي كامياران و پاوه و سروآباد و سنندج قابل دسترسي است. پس بهانه نگيريد كه چون دقيقا نمي‌دانيد كجاست آن را براي سفر انتخاب نمي‌كنيد.

كرمان ـ سيرچ
اينجا با كوير كنار نمي‌آيد

سخت است از بين روستاهاي ديدني كرمان، يكي را انتخاب كنم، اما وقتي پاي اجبار به ميان مي‌آيد، به هزار و يك دليل، روستاي سيرچ از توابع بخش شهداد را براي معرفي مي‌پسندم. مي‌پرسيد كدام دلايل؟ اول اين‌كه سيرچ، زادگاه هوشنگ مرادي كرماني، خالق «قصه‌هاي مجيد» است، دوم آن‌كه این روستا، سروي تاريخي دارد كه سيرچي‌ها مي‌گويند دوهزار سال از خدا عمر گرفته است. سوم روستاي در مجاورت كوير واقع شده، اما در آن پيست اسكي زمستاني ساخته‌اند چون آب و هوايش با خلق و خوي كوير هيچ همخواني ندارد و خنك و كوهستاني است كه همين تضاد موجب شگفتي‌تان خواهد شد. چهارم اين‌كه در نزديكي سيرچ، رودخانه‌اي باصفا و كوهي بلند و مناسب براي كوهنوردي وجود دارد. پنجم آن ‌كه سيرچ چشمه‌هاي آب گرمي دارد كه كرماني‌ها، آنها را براي آب‌درماني مناسب‌سازي كرده‌اند تا از گردشگران استقبالي درخور داشته باشند.

آلاشت شهری در مه و باران سفر به شمال ايران را هميشه دوست دارم در هر فصلی طبيعت اين خطه زيبايی خاص خود را دارد و افسون اين زيبايی مردم ايران را از هر سو جذب می کند. اين بار نيز سفر خود را به مقصد آلاشت آغاز می کنيم شهری کوهستانی در استان مازندران .
نزديکترين راه از تهران به آلاشت از طريق جاده فيروزکوه است جاده ای خسته کننده و کاميون رو با آسفالتی نا مناسب ؛ اما به گردنه گدوک که می رسيم مه ای غليظ شکل می گيرد و دمای هوا به شدت کاهش می يابد خنکی هوا خستگی را از تن مسافران بدر می آورد گويی بر دوش ابرها سواريم ...جاده سرازيری می شود و کم کم جنگلها سرسبز در اطراف جاده خود نمايی می کنند.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

تونل ورسک را که پشت سر گذاشتيم در سمت راست يکی از شاهکارهای معماری ايران آشکار شد پل ورسک که گويی دو سر کوه را به يکديگر بخيه زده است و مسافران بدون توجه به تابلوی عکسبرداری و فيلم برداری ممنوع از ان عکسبرداری و فیلمبرداری می کنند . پلی که در زمان رضا شاه و با طراحی مهندسان آلمانی بر سر راه آهن سراسری ساخته شد.
به راه خود ادامه می دهيم به پليس راه سواد کوه که می رسيم يک جاده فرعی در دست چپ قرار دارد که بر سر در ورودی آن يک ماکت قطار باری که زغال سنگ حمل می کند قرار دارد و روی تابلو آن نوشته شده است (معدن زغال سنگ البرز مرکزی).
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

حدود ۲۷ کيلومتر که در اين جاده پيش برويم به آلاشت می رسيم. جاده را در پيش می گيريم کمی که جلوتر می رويم معدن زغال سنگ نمايان می شود. اطراف جاده پر از تپه های سياه زغال سنگ است و کمی بالا تر خانه های سازمانی بسيار قديمی کارگران معدن و پارک آزادگان نمايان می شود . نکته جالب آنکه اگر سنگفرش های پارک را دنبال کنی؛ جنگل را دور می زنی و دوباره به سر جای اول خود باز می گردی و هيچ وقت گم شدنی در کار نيست.
اسفالت بعضی از قسمتهای جاده به طور کامل از بين رفته است و هر چه جلوتر می رويم هوا خنکتر می شود و پوشش گياهی از حالت جنگلی در می آيدو ماشين زوزه کشان سر بالايی را بالا می رود.پيچ و خمهای جاده سر گيجه آور است کم کم ابرهای سياه پيدا می شوندو چيزی نمی گذرد که آسمان کيپ تا کيپ می گيرد. به دوراهی کارمزد که می رسيم در يک قهوه خانه کمی استراحت می کنيم و عکس يادگاری می گيريم.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 800x600. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

سر پيچ آخر؛روستای آلاشت که حالا جزء شهرهای استان مازندران شده است لحظه ای خود نمايی می کند و دوباره پشت کوه می رود و چند دقيقه بعد تابلوی (به شهرستان الاشت خوش آمديد) در جلويمان ظاهر می شود. خانه های شهر بدون هيچ نظمی در دامنه کوه پراکنده اند و جاده آسفالته ای که ما را به آلاشت رسانده بود؛ ادامه پيدا می کند و شهر را دور می زند و به بالا ترين نقطه شهر که مسجد نيز در آنجا است ؛ می رسد. شهر کوچک وبسيار آرام است. خانه های قديمی تر شيروانی های چوبی پوسيده ای دارند و جديدترها نيز شيروانی هايی از آلومينيوم.
چند خانه ويلايی هم به سبک مدرن ديده می شود که گويی وصله های ناجوری در بين آن همه يکدستی هستند. راننده ما می گويد اين ويلاها مال کسانی است که سابقا در اينجا زندگی می کردند ويا پدرانشان در اينجا بوده اند اما از اينجا کوچ کرده اند ثروتی بدست آورده اند و فقط چند ماهی از سال را برای هوا خوری به اينجا می آيند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

اکثر کوچه های شهر خاکی هستند و تک وتوک درختهای کاج در اطراف کاشته شده است. پوشش گياهی آنقدر کم است که آدم شک می کند که اين شهر جزو استان مازندران است. به در مسجد که می رسيم کل شهر را می توا نيم يکجا ببنيم .بنای مسجد تقريبا سالم است و محوطه بزرگی دارد پر از درخت.شيروانی های قرمز مسجد اين بنا را از همه ساختمان های شهر متمايز می کند.

باد سردی می وزد و مه رقيقی از کوههای اطراف پايين می آيد شهر خيلی خلوت است و زياد جوان در شهر ديده نمی شود اکثر آنها برای کار به شهر های اطراف می روند .جمعيت شهر به خاطر برودت هوا و کوهستانی بودن آن در تابستان و بقيه فصلها متغير است .معمولا در زمستان ۵۰ تا ۶۰ خانوار بيشتر در آلاشت نمی ماننداما در تابستان هوا بسيار خنک و مطبوع است.شغل اکثر ساکنان منطقه دامداری است آن هم به شکل کاملا سنتی وبا تعداد کمی دام.
تنها مکان تفريحی شهر يک کتابخانه است که زمانی خانه رضا شاه بوده است. ديوار های کتابخانه از يادگاری هايی که روی آن نوشته شده سياه شده است. و در حياط آن ساختمان تازه سازی روی پايه های بلند ساخته شده است که حسينيه شهر است. ساختمان کتابخانه باز سازی شده است
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 800x600. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
مه ديگر کاملا پايين آمده است و باران نم نم می بارد.فقط صدای رمه ها و سگهای گله شنيده می شود اين همه سکوت برای شهر نشينان خيلی لذت بخش است با اين که ماه مرداد است اما در تمام خانه ها بخاری های چوبی روشن است بوی خاک و چوب سوخته واين همه سکوت حس غريبی به آدم می دهد بعد از تاريکی هوا ديگر کسی در شهر ديده نمی شود و همان تک وتوک پيرمردها و پيرزنها هم محو می شوند.همچون شبحی در مه به سوی ماشين ها می رويم در آن سکوت گويی خدا را با تمام وجود حس می کنی .خدايی که در همين نزديکی است

روستای تاریخی میمند میمند در ۳6 کیلومتری شمال شرقی شهرستان شهربابک در عرض ۳۰ درجه و ۱۶ دقیقه و طول ۵۵ درجه و ۲۵ دقیقه قراردارد. ارتفاع آن از سطح دریا ۲۲۴۰ متر و وسعت آن ۴۲۰ کیلومترمربع است. باران سالیانه آن ۱۸۵ میلیمتر است. این روستا بین شهرهای یزد، کرمان و شیراز قرار دارد. میمند در دهستان میمند، در شهرستان شهربابک و در استان کرمان واقع شده‌است. آنچه مورد اهمیت است و بی شک بر نحوه شناخت میمند اثر گذارده این است که مسکن از روی هم گذاردن سنگ و آجر و غیره پدید نمیآید، یعنی در فضای باز ساخته نمی شود، بلکه با از میان برداشتن انبوهی از خاک شکل میگیرد و انسان نیاز به خشت و آجر و ملات ندارد، بلکه باید تودهای را بردارد تا پناهگاه مهیا شود. به همین دلیل برای اتاق، طاقچه در اندازه های مختلف کنده شده‌است که جای رختخواب، ظروف، صندوق، چراغ و غیرو کنده شده‌است. به همین دلیل کنار دیوارهای خانه گنجه گذارده نمیشود، بلکه با کندن دیوار، حفره یا طاقچه ای بوجود می آید که اشیاء و لوازم در آنها گذاشته شده و یا در آن ها آویزان میگردند.کل یک خانه که ممکن است شامل یک یا چند اتاق و اصطبل باشد یک کیچه‌است. یک واحد یک ورودی مشترک دارد و در پاگرد ممکن است طویله در یک سو و اتاق نشیمن در طرف دیگر باشد. همه کیچه ها یک ساختار ندارند. هم اندازه و هم تعداد اتاقها متفاوت است و همانگونه که ذکر شد نام هر واحد کیچه است(kiche) جدا کردن اتاق از پستو و یا پوشانیدن برخی از طاقچه‌ها با پردهای پارچه ای صورت میگیرد. کلیدون در دیوار کنار درب نصب می‌شود، کلید را در آن قرار می‌دهند تا زبانه پشت در قرار گیرد. درجه حرارت این اتاق ها حدود ۵ درجه متفاوت از بیرون است. در سال ۱۳۸۳در بهمن ماه در حالی که در بیرون حرارت ۱۰ درجه سانتیگراد بود، در درون ۱۵ درجه و در خرداد ماه ۱۳۸۴ در حالی که بیرون ۲۴ درجه سانتیگراد بود در درون ۱۸ درجه سانتیگراد بود. ایجاد اجاق و در زبان محلی دیدون (didon) در درون اتاقها و سوزاندن هیزم طی سالیان متمادی در آن موجب سیاهی رنگ سقف و بدنة اتاقها شده و برپا کردن آتش و تهیه غذا در درون اتاقها باعث گردیده تا بدنه داخل اتاق ها ایزولاسیون شده و باعث عمر بیشتر اتاق ها شود و متأسفانه چون دیگر در خیلی از اتاقها آتش افروخته نمیشود باعث شده تا خاک سقفها به آهستگی ریزش پیدا کند. اندازه این اتاق ها که البته از نظر هندسی منظم نیستند، متفاوت است و یک اتاق ۳×۴ به بلندی ۹۰/۱ تا ۱۰/۲ متر معمولی است و بزرگ‌ترین کیچه از ۹۰ متر مربع تجاوز نمی‌کند. کف پوش ها اکثراً نمد، مخشیف، گلیم یا قالیچه به اندازههای متفاوت در سایزهای۱۵۰×۱ و ۴۰/۱×۸۰/۱ متر موجود است. تعداد کیچه‌ها در خود روستا ۴۰۶ عدد و تعداد اطاق‌ها ۲۵۶۰ عدد می‌باشد. ساکنان این روستا دارای آداب و رسوم خاص هستند و در زبان و گویش آن ها هنوز از کلمات پهلوی ساسانی استفاده می‌شود. روستای ۳ هزارساله میمند تنها روستای تاریخی در جهان است که هنوز روابط سنتی زندگی در آن جریان دارد و می‌توان تعامل انسان و طبیعت در هزار دوم میلادی را بخوبی در آن دید. این روستا هفتمین منظر فرهنگی_طبیعی و تاریخی جهان بود که جایزه مرکوری را دریافت کرد. جایزه ملینا مرکوری جایزه‌ای است که از سوی دولت یونان و با همکاری مجامع فرهنگی بین المللی مانند یونسکو و ایکوموس (شواری حفاظت از بناها و محوطه‌های تاریخی) به آثاری اهدا می‌شود که دارای شرایط و ضوابط فرهنگی، طبیعی و تاریخی منحصر به فرد باشد. روستای میمند در مهر ماه ۱۳۸۵ به عنوان روستای نمونه ملی گردشگری معرفی گردید. مدارک برای شرکت در مسابقه بزرگ معماری آقا خان ارسال شده‌است و در ضمن اقداماتی جهت ثبت جهانی میمند صورت گرفته‌است.

قلعه پرتقالیها در ساحل جزیره هرمز قلعه پرتغالی ها در ساحل دریای جزیره هرمزقلعه پرتغالی ها در ضلع شمالی جزیره هرمز و در ساحل دریا قرار دارد؛ مهم ترین قلعه باقی مانده از روزگار تسلط پرتغالی ها بر سواحل و جزایر خلیج فارس است. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]


این قلعه به فرمان آلفونسوآلبرکرک دریانورد پرتغالی در سال 1507 میلادی، در محلی موسوم به مورنا احداث شد.


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

ساختمان آن بسیار محکم و دیوارهایی به قطر 3/5 متر با چند برج به ارتفاع 12 متر دارد.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

قلعه به شکل چند ضلعی نامنظم است.

معرفی گردشگاه گنو

INTRODUCING GENO AREA

کوه گنو کوه گنو با ۲۳۴۷ متر ارتفاع در ۲۹ کیلومتری شمال غربی بندرعباس غربی بین دهستانهای فین ، سیاهو و ایسین واقع شده‌است . این کوه در مقایسه با آب و هوای گرم بندرعباس ، آب و هوایی نسبتاً معتدل دارد و به همین مناسبت نیز از اهمیت زیست محیطی و تفریحگاهی برخوردار است .

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
می دانید چرا در بندر عباس هوا خیلی شرجی است ؟ به علت وجود کوه گنو ! . ارتفاعات کوه گنو در فاصله حدودا بیست کیلومتری بندر شروع شده و سر به فلک می کشد .... و همین ارتفاع زیاد کوه باعث شده که رطوبتی که از بخار آب دریا ایجاد می شود بالای سر بندر عباس محبوس بماند و هوا را شرجی نماید .


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]


ارتفاع زیاد کوه گنو باعث می شود هنگام بالا رفتن با هوای نسبتا سردی در زمستان و هوای مطبوعی در تابستان در ارتفاعات این کوه مواجه شویم .... البته تا بالای این ارتفاعات جاده آسفالت وجود دارد ولی باشیب تند و پیچ خم بسیار .... این منطقه کلا توسط حفاظت محیط زیست محفاظت می شود و جزو زیستگاه های نادر طبیعی توسط یونسکو به ثبت رسیده و بودجه خاصی برای حفاظت از آن در نظر گرفته شده است ... گونه های گیاهی نادری در این منطقه وجود دارد که در دنیا بی نظیر است ...

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

این یک گونه از آن است که در هیچ جای دنیا وجود ندارد و حفاظت شدیدی از آن می شود ... ماموران حفاظت محیط زیست بشدت این منطقه را محافظت می کنند ....

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

در فضای باز ارتفاعات تفریحگاهای زیبایی ساخته اند که با آلاچیق های چوبی و سایه بان ها محیط خوبی را برای استراحت فراهم شده است ... بر دیوار یک آلاچیق تابلوی کوچکی دیدم که بر روی آن این جمله زیبا از ارد بزرگ نوشته شده است : گام نهادن بر نوک کوه وجود ، بسیار سخت تر از هر کار دیگریست .

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

این هم جوانان با حال بندری که دارند با سازهای محلی می رقصند

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

این خانه را می بینید .... در دل سنگ بنا شده خانواده ایی در این محل زندگی می کنند از طریق دامداری امرار معاش می کنند چقدر رویائی ...


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

این هم چند نمونه از حیواناتی که در این منطقه حفاظت شده وجود دارد و از آنها حفاظت خاصی به عمل میاید

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

فکر میکردید بندر عباس اینقدر طبیعت زیبائی داشته باشد ؟

اطلاعات دقیق تر در مورد گردشگاه گنو :
کوهستان گنو یکی از جالبترین نمونه های معرف رشته کوههای زاگرس بشمار می آید. این کوهستان در جنوب شرقی رشته زاگرس واقع شده است. کوه گنو پس از کوههای هماگ 3267 متر، کوه سیرو 2972 متر، کوه شب 2731 متر، کوه نیان 2642 متر، کوه باز 2437 متر، ششمین کوه مرتفع استان هرمزگان می باشد. گنو از نظر مکانی در شمال غربی شهر بندرعباس قرار گرفته است و جاده اصلی بندرعباس به سیرجان از شرق و جاده بندرعباس به بندر لنگه از جنوب آن می گذرد.
کوهستان گنو با ابعادی معادل 34 کیلومتر طول و 5 تا 15 کیلومتر عرض، مساحتی بالغ بر 350 کیلومتر مربع را در بر می گیرد.
چند راه دستیابی به قله گنو :
•جبهه جنوبی : از طریق جاده بندرعباس به بندر لنگه ( روستای ایسین ، تازیان ) و جاده کوهستانی ایستگاه تلویزیون ( 32 کیلومتر ) - پاسگاه محیط بانی سرحد گنو - چشمه رمر- چشمه سرچربه - سنگ قرار- قله نصیری
• جبهه جنوبی : از طریق جاده بندرعباس به بندر لنگه ( روستای ایسین ، تازیان ) و جاده کوهستانی ایستگاه
تلویزیون ( 32 کیلومتر ) - پاسگاه محیط بانی مرکزی ( واقع در ابتدای جاده ایستگاه ) - آب بند چوبی - مسیل تنگ سیاه - دره تنگ سیاه - چشمه پرکوه - سنگ قرار - قله نصیری
• جبهه جنوبی : از طریق جاده بندرعباس به بندر لنگه ( روستای ایسین ، تازیان ) و جاده کوهستانی ایستگاه
تلویزیون ( 32 کیلومتر) - پاسگاه سر محیط بانی ( واقع در ابتدای جاده ایستگاه ) - آب بند چوبی - مسیل تنگ سیاه - دره تنگ سیاه - چشمه پرکوه - صعود جبهه جنوبی قله قلات سرپهن - عبور از خط الراس مرکزی - قله نصیری
• جبهه شرقی ( یال آبگرم ) : از طریق کیلومتر 25 محور اصلی بندرعباس به سیرجان - آبگرم گنو - چشمه انارون - گردنه کهنوج - روستای کهنوج بالا - قله سرجوتون- جاده آسفالته ایستگاه تلویزیون - در جهت غرب قله های بازگرد - دو برار - زندان زرد - قلات نصیری
• جبهه شمالشرقی ( تنگ باغ ) : از طریق کیلومتر 30 محور اصلی بندرعباس به سیرجان - 12 کیلومتر جاده خاکی در جهت غرب - روستای تنگ باغ - روستای کهنوج بالا - قله سرجوتون - جاده آسفالته ایستگاه تلویزیون - در جهت غرب قله های بازگرد - دو برار - زندان زرد - قلات نصیری
• جبهه غربی ( سلکوه ) : از طریق جاده بندرعباس به بندر لنگه ( روستای ایسین ، تازیان ) - روستای قلات بالا - به موازات ریل قطار - روستای سلکو - چشمه سلکوه - صعود خط الراس غربی ( قلل: سلاورو ، قلات سرپهن ، قلات نصیری )
قلل معروف منطقه : قلات نصیری 2349 متر، استیری 1546 متر، قلات سرپهن 2175 متر، دو برار 2282 متر، بازگرد 2233 متر ، زندان زرد 2309 متر، تاسیسات صدا و سیما 2330 متر، سرجوتون 2254 متر، کهنوج 1813متر، سه سرخ 1122 متر، گودبونی 1895 متر

کانونهای زیستی پیرامون و داخل منطقه حفاظت شده گنو :
• دامنه جنوبی : روستاهای ایسین، هرمودرایسین، پاتل ایسین، دربهو، درگیر، تازیان بالا، تازیان پایین بنوبند پاسنگ، پاتل بنوبند، پس ریغ، بنوبند، پشته مولا ، پاکم، در سوزنگ، چاهنو، مغ کمال، درمغ، قلات بالا، قلات پایین، کنارو، لاور میشو، پابند، رمر، پرکوه، پهنه گلکو، هوبیر، چاهو ...
• دامنه غربی : روستاهای تیکوه، سلکوه
• دامنه شرقی : روستاهای تهلو، دزک ، گنو (آبگرم)، انارون
• دامنه شمالی : روستاهای فین ، سیاهو ، سرزه ، رضوان ، تنگ باغ ، کهنوج ، گشتکاران ، پشتنگ ، بندرآگاه جونگان ، گرد گنو ، کلمو ، هومرغ ، هرمودرگنو

پوشش گیاهی و رستنیها :
فلور کوه گنو متجاوز از 360 گونه از گیاهان آوندی که معدودی از آنها سرخس ها و بازدانگان و قسمت عمده آنراگیاهان گلدار تشکیل می دهند. همانگونه که معمول مناطق خشک و بیابانی است دو گروه بوته های چوبی و درختچه ها و گیاهان کوتاه عمر یکساله از بیشترین تنوع برخوردارند. بعلت موقعیت بینابینی کوه گنو در بین دو پهنه اصلی ( رویشی صحار سندی و ایرانو تورانی ) و بدلیل تغییرات ارتفاعی سریع از سطح دریا که بیش از 2300 متر می رسد و ایجاد میکروکلیماهای متفاوت در جهات جغرافیایی دره ها و شیب ها، این منطقه از نظر جغرافیای گیاهی ، با ویژگیها و تنوع چشمگیری مواجه شده است.
رستنیهای گنو : پرسیاوش ، سرخس معطر، گون گاوی ، زیره ، آویشن بومادران ، پونه، استبرق ، اورس ،کنار، مسواک ، پرخ ، آکاسیا ، ناترک ، بنه ، بادام کوهی ، رزوک و …
گیاهان انحصاری ایران که در گنو یافت می شوند : بادام وندلبو ، پامچال صخره ای ، مهرخوش...
چشمه‌های آب گنو :
آبگرم گنو-انارون- تنگ باغ- کهنوج- پشتنگ- چاهو- هوبیر- پشت بنگرو- رمر- سرچربه- پرکوه- مردو- تنگ سیاه- هو تلخ- خرگو- سلکوه و ...

شهر زیرزمینی شگفت انگیز درجزیره کیش

شهر زیرزمینی شگفت انگیز تاریخی درجزیره کیش با قدمت۲۵۰۰ سال، آب شیرین قابل شرب ساکنان جزیره را تاْمین میکرده است. شهر کاریز ۱۶متری زیر زمین قرار دارد. سقف آن ۸ متر ارتفاع و پر ازسنگواره،صدف و مرجانهایی است که با نظر کار شناسی ۲۷۰ تا ۵۷۰ میلیون سال قدمت داردو تک تک آن شناسایی و دارای شناسنامه رسمی میباشد.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

شهر زیر زمینی واقع در سواحل شمالی کیش

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

جریان داشتن میزان آب در کانال ها به میزان بارندگی در جزیره کیش بستگی دارد

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]