چغندرقند

محاسبه دوره رشد و تخمين توليد خالص بيوماس چغندرقند به روش فائو در دشت‌ سيلاخور لرستان
سهرابي اكبر,گيوي جواد,ملكوتي محمدجعفر,مسيح آبادي محمدحسن,سيدجلالي سيدعليرضا



اين تحقيق طي سالهاي 81-1380 در دشت سيلاخور لرستان انجام گرفت. بيست خصوصيت فيزيكي و شيميايي در 25 پروفيل خاك واقع در مساحت 100 هكتار مورد ارزيابي قرار گرفت. خاكها در دو رده انتي سول (Entisols) و اينسپتي سول (Inceptisols) قرار گرفتند. بررسي خاكهاي منطقه مطالعاتي منجر به جداسازي پنج زيرگروه، هشت خانواده و 17 سري خاك شد. در اين مطالعه از روش پارامتريك براي ارزيابي تناسب اراضي استفاده شد. همبستگي نسبتا قوي بين شاخص اراضي محاسبه شده به روش پارامتريك (Parametric) و عملكرد فعلي زارعين(r=0.55) حاكي از مفيد بودن قابليت كاربري و دقت مناسب اين روش در ارزيابي اراضي است. اطلاعات نزديكترين ايستگاه سينوپتيك به منطقه مورد مطالعه نشان داد كه اين منطقه جز اقليم نيمه‌خشك است. باتوجه به اين که هدف از اين تحقيق تعيين دوره رشد و استفاده از مدل فائو جهت تخمين پتانسيل توليد چغندرقند در منطقه مورد مطالعه بود. از اين رو پتانسيل توليد تابشي-حرارتي (Radiation Thermal Production Potential) چغندرقند براساس روش فائو محاسبه شد. نتايج نشان داد كه شروع دوره رشد چغندرقند در منطقه 16 آبان ماه (ششم نوامبر) و پايان آن 14 ارديبهشت ماه (سوم مي) برابر با 179 روز مي‌باشد و پتانسيل توليد تابشي - حرارتي محاسبه شده از روش فوق 68626 كيلوگرم در هكتار است. براساس اطلاعات كارخانه قند لرستان طي سالهاي 80-1370 ميانگين عملكرد چغندرقند در منطقه مورد مطالعه 28448 كيلوگرم در هكتار با عيار 14.72 درصد بوده است (كمـترين عيـار قند 13.78 درصـد و بيشـترين آن 16.28 درصد). از آن جائي كه توليد بيوماس خالص (Net biomass production) با استفاده از اطلاعات اقليم و گياه محاسبه مي‌شود و توليد پيش‌بيني شده از تاثير محدوديت‌هاي خاك، آب و مديريت بر پتانسيل تابشي - حرارتي حاصل مي‌شود، پس مي‌توان با رفع محدوديت‌هاي قابل اصلاح خاك و ارتقا سطح مديريت، توليد فعلي (عملكرد زارعين) را افزايش داد و به سقف توليد پيش‌بيني شده رساند.

بررسي امكان كشت پاييزه چغندرقند در مناطق گرم استان كرمانشاه
بساطي جهانشاه*,كوليوند محمد,نعمتي عادل,زارعي اسداله

* مركز تحقيقات كشاورزي كرمانشاه


قند به عنوان يكي از عمده ترين و ارزان ترين ماده غذايي انرژي زاست كه جايگاه خاصي در تغذيه انسان دارد. براي حصول عملكرد بيشتر در مناطق مختلف چغندركاري موانع متعددي وجود دارد كه تعيين تاريخ مناسب كاشت و برداشت چغندر پائيزه از اهميت خاصي برخوردار است. در اين تحقيق سه تاريخ كاشت (اول شهريور، بيستم شهريور و دهم مهرماه) و سه تاريخ برداشت (پانزده فرودين، پانزده ارديبهشت و پانزده خرداد) به صورت يك آزمايش فاكتوريل، در قالب طرح آماري بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار طي سال هاي 1378 و 1379 در منطقه سرپل ذهاب استان كرمانشاه مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه تاريخ كاشت اول با 71.5 درصد بيشترين ميزان ساقه روي و تاريخ كاشت سوم با 41.7 درصد كمترين ميزان ساقه روي را داشت. با تاخير در برداشت، ميزان ساقه روي افزايش يافت، به طوري كه تاريخ برداشت سوم با 79.5 درصد بالاترين ميزان ساقه روي را نشان داد. همچنين نتايج نشان داد كه عملكرد ريشه در هكتار در تاريخ كاشت اول بيشتر از ساير تاريخ كاشت ها بود. تاريخ برداشت دوم نيز عملكرد ريشه بيشتري نسبت به برداشت اول و سوم داشت. در اثر متقابل دو عامل، براي تاريخ كاشت اول و برداشت دوم (كاشت اول شهريور و برداشت نيمه ارديبهشت) عملكرد ريشه بيشتر از ساير تيمارها بود. تاريخ كاشت تاثير معني داري بر روي درصد قند نداشت، ليكن با تاخير در برداشت عليرغم عدم اختلاف معني دار تيمارها، ميزان درصد قند افزايش يافت، نتايج بدست آمده از اين آزمايش نشان داد، كاشت تا بيستم شهريورماه و برداشت در ارديبهشت ماه بهترين تاريخ كاشت و برداشت براي مناطق گرم استان مي باشد. با توجه به مقادر درصد ساقه روي در تيمارهاي آزمايشي و همچنين نتايج بدست آمده پيشنهاد مي شود كه مطالعات بيشتري در خصوص تهيه ژنوتيپ هاي مقاوم به ساقه روي و ساير خصوصيات زراعي كشت پائيزه چغندر قند در مناطق گرم استان كرمانشاه صورت گيرد.

تاثير ويروس موزایيك چغندر بر ميزان توليد بذر چغندرقند در شرايط گلخانه
جلالي صادق,صاحبي غلام حسين,اخوت محمود



به منظور بررسي تاثير ويروس موزائيك چغندر (Beet Mosaic Virus, BMV) روي توليد بذر چغندر قند، يك جدايه از ويروس مذكور كه از مزارع چغندر قند كرج جدا شده بود، پس از خالص سازي بيولوژيك در گياه سلمك (Chenopodium amaranticolor) در چغندر برگيBeta vulgaris cv. Cicla تكثير شد. عصاره حاوي ويروس در يك آزمايش در قالب طرح كاملا تصادفي با سه تيمار و چهار تكرار روي برگ بوته هاي چغندر قند (رقم تجاري 7233) در دو مرحله قبل و بعد از سرمادهي بوته ها مايه زني گرديد، پس از توليد و رسيدگي بذر، بذرهاي هر بوته در هر تيمار به طور مجزا برداشت و محاسبات آماري انجام شد. مقايسه تيمارها نشان داد كه آلودگي بوته ها به ويروس فوق قبل از سرمادهي تاثير زيادي در كاهش توليد بذر دارد به طوري كه متوسط كاهش عملكرد بذر در بوته هاي آلوده شده نسبت به بوته هاي سالم در تيمار شاهد، 43 درصد بود و با آن اختلاف معني داري داشت. آلودگي بوته ها بعد از مرحله سرمادهي در كاهش توليد بذر اثر كمتري داشت به طوري كه كاهشي برابر با هفت درصد نسبت به شاهد (سالم) نشان داد و اختلاف بين آنها معني دار نبود. ساقه گل دهنده در بوته هاي آلوده 33.2 درصد نسبت به بوته هاي سالم (شاهد) كاهش رشد نشان داد.

تعيين تاريخ مناسب برداشت سه رقم چغندرقند در همدان
ابراهيمي كولايي حسن*

* مركز تحقيقات كشاورزي همدان


كوتاه بودن طول دوره رشد در مناطق سردسيري عامل مهمي در عدم دستيابي به حداكثر محصول چغندرقند است. به منظور مطالعه ميزان محدود كنندگي اين عامل در پايان فصل رشد و امكان كاهش ميزان اين محدوديت، شش تاريخ برداشت (7.1، 7.10، 7.20، 7.30، 8.10 و 8.20) و در سه رقم بذر چغندر قند (سيمين يك، 9597 و (br1 مورد بررسي قرار گرفت. اين تحقيق به صورت آزمايش - فاكتوريل و در طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار به مدت سه سال (77-1375) در ايستگاه تحقيقات كشاورزي اكباتان همدان اجرا گرديد. كشت در اواسط ارديبهشت و عمليات داشت بر اساس توصيه ها و به صورت يكنواخت براي همه تيمارها انجام شد. در تاريخ هاي تعيين شده برداشت انجام و داده هاي جمع آوري شده تجزيه و تحليل آماري گرديد. نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد كه بين ارقام اختلاف معني دار وجود داشته و رقم Br1 محصول ريشه، محصول قند و محصول قند سفيد بيشتري نسبت به دو رقم ديگر توليد نموده است. اختلاف بين تاريخ هاي برداشت نيز از نظر محصول ريشه، محصول قند خام، محصول قند سفيد، درصد قند، درصد قند سفيد، ضريب استحصال و درآمد حاصله معني دار بود. برداشت هاي بيست مهر تا بيست آبان محصول ريشه بيشتري نسبت به برداشت هاي اول و دهم مهر داشتند. بيشترين درصد قند خام و درصد قند سفيد مربوط به تاريخ برداشت بيستم آبان بود كه نسبت به بقيه برداشت ها برتري نشان داد. بالاترين محصول قند و محصول قند سفيد نيز به ترتيب 10.09 تن و 8.78 تن در هكتار متعلق به برداشت بيستم آبان بود كه، نسبت به تمام تاريخ برداشت ها به استثناي دهم آبان، اختلاف معني دار داشت. ضريب استحصال شكر نيز در برداشت ديرتر افزايش يافت و سه برداشت آخر نسبت به برداشت هاي قبلي برتر بودند از نظر درآمد حاصله بر مبناي ميانگين سه سال و نرخ سال 79، به ترتيب برداشت هاي بيستم آبان، دهم آبان، سي ام مهر، بستم مهر و دهم مهر به ترتيب 46، 39، 33، 26 و 17درصد نسبت به اول مهر بيشتر بود.

تعيين مناسب ترين اندازه بذر و مقادير مواد مصرفي در پوشش دار كردن بذر چغندرقند تك جوانه
فتح اله طالقاني داريوش,دهقان شعار مجيد,قاسمي عباس,يوسف آبادي ولي اله,چگيني محمدعلي,حمدي فرحناز



اين تحقيق به منظور دستيابي به مناسب ترين اندازه هاي بذر و مقدار مواد مصرفي جهت پوشش دار كردن بذر منوژرم چغندر قند، در آزمايشگاه كنترل بذر موسسه تحقيقات چغندر قند در سال هاي 1375 و 1376 به اجرا درآمد. در اين تحقيق 300 كيلوگرم از بذر رقم تجارتي 9597 توسط پنج غربال با منافذ گرد و هشت غربال با منافذ دراز (مستطيلي) به طبقات مختلف تقسيم و سپس قوه ناميه، درصد بذور تك جوانه اي و درصد وزن طبقات مختلف بذري مورد مطالعه قرار گرفت. از بين دسته جات بذري مورد مطالعه، هفت دسته با دارا بودن 70 درصد وزن كل توده و درصد مناسب بذور تك جوانه و قوه ناميه، مطلوب تشخيص داده شد. دسته جات بذر برهنه با نسبت هاي يك به يك، به دو و يك به سه، با مواد مخصوص پوشش دار (پلت) شده و سپس باندهاي بدست آمده از نظر درصد تك جوانه اي ، قوه ناميه، يكنواختي جوانه زدن بذر و ... مورد بررسي قرار گرفتند. طرح آماري مورد استفاده براي تجزيه و تحليل داده هاي بدست آمده، كرت هاي كاملا تصادفي با سه تكرار بود. نتايج بدست آمده نشان داد كه استفاده بيش از اندازه مواد پوششي، قوه ناميه و يكنواختي جوانه زني بذرها را كاهش مي دهد. جهت رسيدن به قوه ناميه بال و يكنواختي مناسب در جوانه زني به طور كلي استفاده از نسبت يك به يك بذر به مواد مصرفي پوشش دار كننده مناسب تشخيص داده شد.

دیدگاه نوین مدیریت علف هاي هرز در زراعت چغندرقند تراریخته
عبدالهيان نوقابي محمد*

* موسسه تحقیقات چغندرقند کرج


زارعت و تولید گیاهان تراریخته از سال 1375 در دنیا شروع شده و با رشد حدود 10 درصد در سال به سرعت در حال توسعه است. در سال 1381 حدود 60 میلیون هکتار از اراضی زراعی در 16 کشور جهان به کشت گیاهان تراریخته شامل ذرت ، سویا، پنبه و کلزا اختصاص یافت. از کل سطح کشت تراریخته در دنیا 66 درصد آن در کشور آمریکا است و در بین نه کشور در حال توسعه، آرژانتین 80 درصد سطح کشت گیاهان تراریخته را به خود اختصاص داده است. ضمنا 99 درصد گیاهان تراریخته موجود، ارقام مقاوم به علف کش یا مقاوم به حشرات می باشند. در حالی که تولید محصولات زراعی تراریخته در دنیا در حال افزایش می باشد در برخی کشورها از جمله انگلستان مخالفت هایی در بین مجامع علمی و افکار عمومی با زراعت و تولید گیاهان تراریخته وجود دارد. ولی محققین و کارشناسان کشاورزی در حال بررسی و مطالعه جنبه های مختلف احتمال بروز خطرات ناشی از تولید گیاهان تراریخته هستند. به طوری که در سال 1379 در انگلستان در سطح 15 مزرعه تحقیقاتی در خصوص چغندرقند تراریخته مقاوم به علف کش عمومی گلیفوسیت (رانداپ) بررسی های زراعی- اکولوژیکی انجام شد.

شناسايي گونه هاي فوزاريوم همراه ريشه چغندرقند در مزارع استان خراسان و بررسي بيماريزايي گونه Fusarium oxysporum
دستجردي رعنا*,فلاحتي رستگار ماهرخ,جعفرپور بهروز

* موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر، كرج


جهت شناسايي گونه هاي مختلف قارچ فوزاريوم همراه ريشه چغندر قند و مطالعه بيماريزايي قارچ Fusarium oxysporum، عامل بيماري زردي فوزاريومي چغندرقند، در طول فصل زراعي 80-1379 ضمن بازديد از مناطق عمده كشت چغندرقند در استان خراسان، نمونه برداري در مراحل مختلف رشد اين محصول انجام شد. قطعات جدا شده از حد فاصل بافت هاي آلوده و سالم، پس از ضد عفوني سطحي بر روي محيط عصاره سيب زميني، دكستروز، آگار (PDA) كشت شدند. شناسايي گونه هاي جنس فوزاريوم بر اساس كليد شناسايي نلسون و همكاران (Nelson et al. 1983)و با استفاده از محيط كشت هاي برگ ميخك آگار (CLA) و PDA انجام شد. در مجموع از 168 جدايه قارچ فوزاريوم، 25 درصد جدايه هاF.solani ، 18.5 درصد F.oxysporum،16 درصدF.acuminatum ، 13.7 درصدF.avenaceum ، 11.3درصد F.moniliforme،9.5 درصدF.equiseti و 6 درصد F.culmorum شناسايي شدند. بررسي بيماريزايي كليه جدايه هاي قارچ F.oxysporum بر روي گياهچه و گياه كامل در گلخانه انجام شد. نتايج نشان داد كه 61.3 درصد از جدايه هاي قارچ F.oxysporum بيماريزا و 38.7 درصد غير بيماريزا بودند.

مطالعه هيستوپاتولوژيكي مقاومت به سر كوسپورا در چغندرقند
عباسي سعيد,علي زاده عزيزاله,مصباح محمود,محمدي ابراهيم



به منظور تعيين اهميت نسبي برخي پديده هاي دفاعي در مراحل قبل و بعد از نفوذ Cercospora beticola در چغندرقند، روند آلودگي شامل مراحل جوانه زني اسپور، نفوذ عامل بيماري و پيشرفت آن در بافت مزوفيل در برگ هاي جوان و بالغ دو ژنوتيپ مقاوم (FD 0018,HM 1836) و يك ژنوتيپ حساس چغندر قند (236) مورد مطالعه قرار گرفت. نتايج اين مطالعه نشان داد كه مراحل قبل از نفوذ شامل جوانه زدن اسپور و نفوذ بيمارگر، اهميتي در مقاومت ندارند. زيرا هيچ تفاوتي از اين نظر در ارقام مقاوم و حساس ديده نشد. اما در مرحله پس از نفوذ در ارقام مقاوم تعدادي از نفوذ هاي انجام شده در مراحل اوليه متوقف شده و منجر به تشكيل لكه آلوده نشدند.

ارزيابي شاخص هاي تحمل به خشكي در تشخيص ژنوتيپ هاي چغندرقند تحت شرايط تنش خشكي اوايل فصل رشد
محمديان رحيم*,صادقيان مطهر سيديعقوب,مقدم محمد,رحيميان حميد

* مركز تحقيقات كشارزي و منابع طبيعي خراسان


اين پژوهش به منظور بررسي برخي از شاخص هاي تحمل به خشكي و روابط آنها با عملكرد نهايي شكر سفيد در شرايط تنش اوايل فصل رشد و شرايط بدون تنش در تعدادي از ژنوتيپ هاي چغندر قند انجام گرديد. براي اين منظور آزمايشاتي در مزرعه تحقيقاتي مركز تحقيقات كشاورزي خراسان واقع در شهرستان مشهد طي سال هاي 1377، 1378و 1379 انجام شد. آزمايشات به صورت اسپليت پلات و با طرح پايه بلوك كامل تصادفي در چهار تكرار اجرا گرديد. در كرت هاي فرعي نه ژنوتيپ به صورت تصادفي قرار گرفتند. در هر سه سال آزمايش شش ژنوتيپ به صورت مشترك بودند. در كرت هاي اصلي سطوح تنش ‌آبي با دو سطح يعني اعمال تنش آبي در مراحل اوليه رشد، بعد از مرحله استقرار بوته ها (چهار تا هشت برگي) و عدم اعمال تنش آبي در طي دوره رشد به صورت تصادفي قرار گرفتند. شاخص هاي مورد بررسي در اين تحقيق عبارت بودند از اختلاف عملكرد در شرايط تنش و بدون تنش و نسبت آنها، شاخص حساسيت به تنش، در بين اين شاخص ها ميانگين حسابي و ميانگين هندسي عملكرد در شرايط تنش و بدون تنش و شاخص تحمل به تنش بهتر توانستند عملكرد نهايي شكر سفيد در شرايط تنش و بدون تنش را پيش بيني نمايند. با توجه به برنامه اصلاحي ممكن است شاخص و يا شاخص هاي متفاوت براي گزينش ژنوتيپ ها مورد استفاده قرار گيرد. در اين پژوهش، شاخص هاي نسبت عملكرد در شرايط تنش عدم تنش و همچنين ميانگين حسابي عملكرد در شرايط تنش و بدون تنش به طور توام براي شناسايي ژنوتيپ هاي مناسب براي هر شرايط (تنش و بدون تنش) توصيه شد. اگر در برنامه اصلاحي هدف غربال ژنوتيپ هاي با عملكرد بالا در شرايط تنش باشد، علاوه بر نسبت عملكرد در شرايط تنش و عدم تنش بهتر است عملكرد نهايي ژنوتيپ ها در شرايط تنش نيز در نظر گرفته شود در بين شش ژنوتيپ مشترك در سه سال آزمايش، ژنوتيپ هاي 7233.p3و Mstc2 به عنوان ژنوتيپ هاي متحمل به تنش آبي جهت استفاده در برنامه هاي اصلاحي شناسايي شدند.

بررسي اثرات كمپوست شهري بر خصوصيات شيميايي خاك و صفات كمي و كيفي چغندرقند
مرجوي عليرضا,جهاداكبر محمدرضا



تحقيقات به عمل آمده در خصوص اثرات كود كمپوست از منابع مختلف بر روي محصولات كشاوري در دنيا همگي حاكي از مفيد بودن آن از نظر حاصلخيزي خاك و بهبود شرايط فيزيكي و شيميایي خاك مي باشد كه باعث افزايش محصول و قابل كشت كردن بسياري از نقاط غير حاصلخيز شده است. در اكثر كشورهاي دنيا كمپوست مصرفي از يك سري استانداردها و حدود مجاز عناصر، در تعيين كيفيت پيروي مي كند. با وجود كارخانه كود كمپوست شهري و عدم وجود جداول استاندارد داخلي، به منظور بررسي خصوصيات كمي و كيفي كود كمپوست شهري توليد شده در كارخانه كود كمپوست اصفهان، بر روي محصول چغندرقند، اين آزمايش در ايستگاه تحقيقاتي برآن اصفهان بر روي كشت چغندر قند با تناوب گندم اجرا گرديد. تيمارهاي مورد مطالعه شامل سه سطح مصرف كود كمپوست صفر، 25 و 50 در هكتار و سه سطح مصرف نيتروژن خالص صفر، 60 و 120 كيلوگرم در هكتار به صورت آزمايش فاكتوريل در چهار تكرار انجام گرديد كه در دو دوره كامل طي سال هاي 1372 تا 1376 در كرت هاي ثابت انجام شد. نتايج حاصل از تجزيه كود كمپوست نشان داد كه ميزان سرب موجود در كود كمپوست از استانداردهاي بعضي از كشورهاي دنيا بالاتر مي باشد. ميزان غلظت عناصر غذایي مثل فسفر، پتاسيم، آهن، روي و مس به صورت معني داري در خاك تيمار شده با كمپوست شهري بيشتر گرديد. همچنين ميزان غلظت سرب نيز در خاك مورد آزمايش افزايش پيدا كرد. بنابراين با توجه به اثرات زيان بار زيست محيطي سرب، بايد به حذف و يا كاهش چشمگير اين ماده در كمپوست اقدام نمايد تا اين كودها قابل استفاده براي مصارف كشاورزي گردد. ميزان عملكرد ريشه چغندرقند به خصوص در دوره دوم اجراي آزمايش به طور معني داري در تيمارهاي حاوي كمپوست بالاتر بود. به دليل زيادي نيتروژن در آب آبياري، مصرف كود ازته هيچگونه اختلاف معني داري را طي دو دوره كاشت چغندر قند در عملكرد ريشه و قند نشان نداد. در تيمار عدم مصرف كود كمپوست، عملكرد قند به صورت معني داري از تيمارهاي مصرف كود كمپوست بالاتر بود. با توجه به نتايج بدست آمده در اين مطالعه نمي توان كود كمپوست را قبل از كشت چغندر قند مصرف كرد. كه علت آن مي تواند نيتروژن آزاد شده در زمان قندسازي باشد، كه در دسترس گياه قرار گرفته و موجب كاهش معني دار در عملكرد قند مي گردد.