پرولاپس رکتوم(بیرون زدگی راست روده )#3(Rectal Prolapse )
روش جاانداختن باید به والدین یا بیمار آموزش داده شود . باید رژیم غذایی مناسب با توجه به بیماری زمینه ای برای بیمار گذاشته می شود . بیمار بعد از جاانداختن می تواند به منزل رفته و نیازی به بستری کردن نیست . برحسب بیماری زمینه ای باید درمان را برای بیمار توضیح داد . باید در زمان مدفوع کردن باسن بر روی یک تکیه گاه قرار گیرد و از افزایش بیش از اندازه فشار داخل شکم خودداری شود . بهترین کار استفاده از صندلی مخصوص هنگام مدفوع کردن است . اگر پرولاپس به طور مکرر رخ داده و عود کند و یا اگر جاانداختن دستی ممکن نباشد ممکن است عمل جراحی ضرورت داشته باشد . اگر پرولاپس به صورت کامل شامل بیرون زدگی تمام ضخامت جدار راست روده باشد نیز عمل جراحی اندیکاسیون دارد . تکنیک های مختلفی برای جراحی وجود دارد که انتخاب آن به شدت پرولاپس و علایم آن و همچنین به بیماریهای زمینه ساز و اختلالات همراه و تجربه جراح بستگی دارد . درد موضعی در ناحیه مقعد ، خونریزی مقعدی ، دفع خون همراه با بلغم (خودبخود محدودشونده ) از علایم و همچنین عوارض پرولاپس بوده و اگر تماس طولانی مدت مخاط با لباس زیر وجود داشته باشد باعث زخمی شدن ، انسداد عروقی و ایجاد لخته می شود . زخم منفرد راست روده ( SRU ) نیز از عوارض پرولاپس رکتوم است . ایجاد پولیپ های التهابی نیز در پرولاپس رکتوم محتمل است و به صورت تشکیلات پولیپوئید به قطر 5/1-5/0 سانیتمتر در ناحیه انتقالی و بین مخاط استوانه ای موجود در راست روده و اپی تلیوم مطبق سنگفرشی موجود در مقعد ایجاد می شود و با خونریزی از رکتوم تظاهر می کنند . این ضایعات با کولونوسکوپی (رکتوسیگموئیدوسکوپی) تشخیص داده می شوند .
پیش آگهی پرولاپس رکتوم به بیماری زمینه ای بستگی دارد و در اغلب موارد پیش آگهی خوب است . 90 درصد کودکان به درمان محافظه کارانه جواب مناسب داده و عود آن بندرت بعد از 6 سالگی رخ میدهد . ده درصد کودکان مبتلا که معمولا بالای 4 سال سن دارند و یا مبتلا به اختلالات عصبی یا عضلانی هستند به درمانهای محافظه کارانه پاسخ نداده و نیاز به اصلاح جراحی دارند . در صورت بروز خروج توده از مقعد یا خونریزی از مقعد باید معاینه برای کشف پرولاپس راست روده انجام شود . درصورت اثبات وجود پرولاپس باید بیماریهایی که زمینه ساز ایجاد پرولاپس رکتوم هستند بررسی و ارزیابی شود . تست عرق برای ارزیابی سیستیک فیبروزیس ، آزمایش مدفوع برای سوء جذب یا انگل های روده ای ، معاینه اعصاب و عضلات برای بیماریهای نخاعی ، معاینه انگشتی مقعد برای یبوست یا بیماری هیرشپرونگ ، بررسی قد و وزن برای سوء تغذیه در تمام موارد انجام می شود . اگر توده بیرون زده به طور خود بخود جا نرود باید سریعا به روش دستی جاانداخته شود و ضمن انجام درمانهای محافظتی باید بیماری زمینه ای نیز درمان شود . اگرپرولاپس رکتوم از نوع کامل ( بیرون زدگی تمام ضخامت روده شامل مخاط و عضلات ) باشد و یا علل زمینه ساز آن ضعف عضلات کف لگن به علت بیماری عصبی – عضلانی و یا عمل جراحی قبلی باشد و یا پرولاپس به طور مکرر عود کند باید عمل جراحی را درنظر داشت . اگر علل نادر زمینه سازو مستعد کننده ایجاد پرولاپس رکتوم خصوصا بیماریهای روده ای و ضایعات مخاطی مطرح باشند باید کولونوسکوپی انجام شود . باید رژیم غذایی متناسب با علت زمینه ساز و مستعد کننده فرد به بروز پرولاپس رکتوم ( یبوست ، اسهال ، سوء جذب ، سوء تغذیه ) تجویز شود . باید هر عاملی که با افزایش فشار داخل شکمی است مانند ورزش شکمی ، سرفه شدید و استفراغ درمان کرده یا خودداری شود برای مدفوع کردن نیزباید از صندلی مخصوص که تکیه گاهی برای عضلات باسن دارد و دفع باکمترین زور زدن انجام می شود استفاده کرد . __________________
بی اختیاری دفع مدفوع ( Stool Incontinence )#1
ی اختیاری دفع :
1- عبور غیر عادی گاز روده ها ویا مدفوع آبکی است که به آن بی اختیاری مینورمی گویند و یا.
2- عبور غیر اداری مدفوع سفت یا مدفوع قوام دارا است که به آن بی اختیاری ماژور می گویند .
بررسی های جامعه نگر نشان داده است که حدود 5-2% جمعیت عمومی به این مشکل گرفتار هستند ولی بسیاری از مبتلایان از مطرح کردن آن با پزشک معالج و یا مراقبین بهداشتی خودداری می کنند. شیوع بی اختیاری مینور (minor) که دفع غیر ارادی گازیا مدفوع آبکی است در جنس مونث و مذکر برابر است ولی شیوع بی اختیاری ماژور که دفع غیر ارادی مدفوع قوام دار یا سفت است در زنان دو برابر مردان است . بی اختیاری دفع در سنین بالاتر شایعتر بوده و شیوع آن با سن نسبت مستقیم دارد . بی اختیاری دفع باعث کاهش اعتماد به نفس ، ایجاد اضطراب و بروز حالات انزوای اجتماعی می شود . این بیماران باید علائم خود را به طور دقیق برای پزشک شرح داده و ضمن بحث در مورد علایم و علل بیماری آموزشهای لازم را فراگیرند .این اختلال قابل درمان بوده و درمان مناسب در اغلب موارد باعث بهبود کامل و در تعداد اندکی از موارد باقیمانده باعث کاهش قابل ملاحظه علائم بیماری می شود.کنترل دفع نیازمند عملکرد طبیعی دستگاه گوارش تحتانی و سیستم اعصاب و اسفنکترهای عضلانی مقعد و عضلات لگنی که اطراف قسمت انتهایی دستگاه گوارش را احاطه کرده اند و باعث کنترل دفع محتویات روده می شوند .
علل زیادی برای بی اختیاری دفع وجود دارد و دراغلب موارد بی اختیاری حاصل ترکیبی از این علل است .
1-آسیب به اسفنکترهای عضلانی مقعد که در قسمت انتهایی راست روده قرار دارند و یک سد برای جلوگیری از خروج ناگهانی مدفوع از مقعد تشکیل میدهند گاهی باعث بی اختیاری می شود . فقدان کنترل عصبی بر روی عملکرد آنها نیز می تواند باعث بی اختیاری دفع شود . عمل های جراحی بر روی ناحیه مقعد و آسیب های ناشی از زایمان طبیعی شایعترین علل آسیب به اسفنکترهای مقعدی هستند.
2-علل عصبی و اختلالات سیستم عصبی به علت دیابت ، اسکلروزمولتیپل (MS ) و صدمه به نخاع باعث کاهش حس و کنترل عصبی بر روی دستگاه گوارش تحتانی می شوند.
3- کاهش اتساع پذیری راست روده برای ذخیره کردن مدفوع در بیماریهای مانند بیماریهای التهابی روده ( IBD ) ، کولیت زخمی ( کولیت اولسروز)، اشعه درمانی (رادیوتراپی) می تواند باعث بی اختیاری دفع شود.
4- تجمع مدفوع سفت و سخت و بزرگ در راست روده به علت نگهداشتن طولانی مدت مدفوع و امتناع از دفع باعث شل شدن اسفنکترهای مقعدی و خروج مدفوع مایع و نشت آن از اطراف توده احتباس یافته و سفت شده مدفوع می شوند . کاهش دریافت مایعات ، کاهش مقدار فیبر در رژیم غذایی ، کاهش حس راست روده ، بی حرکتی طولانی مدت ، عقب ماندگی ذهنی و احتباس ارادی مدفوع بعلت فیشر یا درد مقعد باعث این حالت می شوند.
5-علل ناشناخته شامل مواردی هستند که بی اختیاری دفع با یک بیماری و یا اختلال خاص قابل توجیه نیست و به آن بی اختیاری ایدیوپاتیک نیز می گویند.
بی اختیاری دفع مدفوع ( Stool Incontinence )#2
پیدا کردن علت زمینه ای بیماری اغلب با یک شرح حال پزشکی دقیق همراه با معاینه کامل و گاهی تست های تشخیصی خاص امکانپذیر است . بیماران باید اطلاعات کافی در مورد مدت ، نوع و شدت علایم به پزشک داده و پزشک باید در معاینه حتما" ناحیه پرینه (میاندوراه ) و رفلکس های مقعدی را ارزیابی کرده و معاینه انگشتی راست روده را انجام دهد . تستهای تشخیصی لازم برای ارزیابی علت زمینه ای یا اطمینان از درمان صحیح بر اساس شرح حال و معاینه فیزیکی توسط پزشک معالج طراحی می شوند . معاینه مستقیم و دیدن روده بزرگ با کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی ممکن است لازم باشد ودر تشخیص التهاب ، تومورها و علل فضاگیرمفید است . مانومتری آنورکتال روشی است که فشار داخلی قسمتهای مختلف دستگاه گوارش تحتانی در شرایط مختلف تعیین می شود و در تشخیص بعضی از علل بی اختیاری مانند تون ضعیف عضله اسفنکر مقعد مفید است .
مانومتری برای تعییین حس راست روده و رفلکس های عصبی راست روده و اسفنکتر داخلی نیز به کار می رود.
تست های عصبی شامل تعیین سرعت هدایت اعصاب ( NCV ) در عصب پودندال که سیگنالهای عصبی را به اسفنکتر های خارجی مقعد منتقل کرده و باعث تحریک انقباض و سفت شدن عضله می شود بوده و با عث کشف اختلالات عصبی می شود . سونوگرافی در اختلالات فضا گیر راست روده و ضایعات دیواره راست روده و عضلات لگن یک تست مطمئن و بی خطر برای تعیین ناهنجاریهای ساختمانی در داخل راست روده یا ماهیچه اسفنکتر های راست روده است .آزمایش مدفوع در مواردی که اسهال علت بی اختیاری مدفوع است ممکن است به کشف علت آن کمک کند . الکترومیوگرافی یا نوار عضله برای ارزیابی علل عضلانی یا عصبی به کار می رود. دفکو گرافی( defeco graphy ) به صورت عکسبرداری رادیولوژیک با استفاده از یک ماده حاجب در طی مدفوع کردن و زورزدن انجام شده و می تواند به تشخیص ناهنجاریهای ساختمانی قسمت انتهایی دستگاه گوارش کمک کند.
برای درمان این بیماران روشهای مختلفی پیشنهاد شده است ولی سه نوع آن برای بی اختیاری دفع بطور رایج استفاده می شود . که شامل درمان طبی ، بیو فیدبک و درمان جراحی هستند.
درمان طبی شامل تجویز داروها ، رژیم غذایی و اقدامات فیزیکی که باعث کاهش بی اختیاری و بهبود قوام مدفوع می شود . در مواردی که اسهال منجر به بی اختیاری مدفوع شده است درمان اصلی را تجویز دارو برای رفع علت اسهال ( مانند عفونت ها) تشکیل می دهند . مواد حجم دار (bulking agent) ممکن است به کنترل عملکرد روده در این افراد کمک کرده و با جذب آب مدفوع به آن قوام بدهد. متیل سلولز یکی از انواع مواد حجم دار بوده و یک نوع فیبر غذایی محسوب می شود . داروهای ضد اسهال مانند داروهایی که حرکات روده را کاهش می دهد در بعضی موارد بی اختیاری که اسهال عملکردی علل زمینه ای است مفید هستند. در مواردی از بی اختیاری با اختلال عملکرد ی روده بزرگ تجویز دارو های ضد اسپاسم روده و آنتی کولینرژیک ها قبل از خوردن غذا با کاهش انقباضات روده بزرگ باعث بهبود علایم می شود . درمان ایمپکش یا مدفوع احتباس یافته در مواردی که یبوست عملکردی (خصوصا" در کودکان) یا یبوست عادتی ( در سنین بالا) وجود دارد و جلوگیری از یبوست و بروز مجدد ایمپکش با عث بهبود یا بی اختیاری می شود . برنامه منظم دفع در مواردی که بی اختیاری در ارتباط وجود ناتوانائیهای خاصی مانند عقب افتادگی ذهنی است توصیه می شود. بیوفیدبک ( Biofeedback ) یک روش سالم و غیر تهاجمی برای تحریک عملکرد طبیعی روده ها عضلات لگن و جدار شکم است و در طی آن با فیدبک های شنوایی و بینایی به انقباض عضلاتی که باعث کنترل مدفوع می شوند کمک می شود . این روش ممکن است مفید بوده ولی بررسی ها و مطالعات انجام شده درتمام موارد تاثیر مفید آنرا ثابت نکرده اند. تحریک الکتریکی ریشه های ساکرال نخاع باعث بهبود اختلال در 75-40 درصد بیماران شده است . تحریک الکتریکی ناحیه مقعد به طور روزانه و در منزل با تاثیرات مفید متوسطی همراه بوده است . روشهای جراحی مختلفی برای کمک به بیماران مبتلا به بی اختیاری مدفوع وجود دارد که شامل ترمیم عضله اسفنکترآسیب دیده ، تقویت ساختمانهای عضلانی مقعد و راست روده و جایگذاری یک اسفنکتر مصنوعی و روش انتقال عضلات است . کولوستومی یا ایجاد یک مسیر باز از روده بزرگ به پوست برای دفع و انحراف مسیر مدفوع از راست روده به دیواره شکم یک تکنیک جراحی برای درمان در بعضی موارد است . این روش در موارد غیر قابل تحمل بیماری که درمانهای دیگر شکست خورده اند به کار می رود.این بیماران باید از انجام بعضی اقدامات از بروز بی اختیاری مدفوع جلوگیری کرده و یافاکتورهای تشدید آن را حذف کنند. پرهیز از غذاها و نوشابه هایی که باعث اسهال یا شل شدن مدفوع و یا افزایش دفعات حرکات روده می شود ، پرهیز از خوردن شیر در افرادی که کمبود لاکتاز و عدم تحمل شیر دارند، پرهیز از غذاهای تند (Spicy ) ، پرهیز از غذاهای خیلی چرب و نوشابه های کافئین دار ، امتناع از خوردن الکل ، خوردن مقدار کمتری غذا در هر وعده با زیاد کردن دفعات تناول و افزایش فیبر رژیم غذایی روزانه (25-35 گرم ) از جمله این اقدامات پیشگیرانه هستند . در بی اختیاری دفع باید اسیب های اسفنکتر ی ، اختلالات اعصاب نخاعی و محیطی پودندال ، بیماریهای التهابی روده و ضایعات فضا گیر دستگاه گوارش تحتانی ، اختلالات عضلانی و یا کاهش تون اسفنکتر ها ، رفلکس های عصبی روده ای و اسفنکتر ها ، وجود ایمپکش و مدفوع احتباس یافته ارزیابی و بررسی شوند . تمام بیماران بهتر است غذای کم در دفعات بیشتر خورده و از خوردن غذای چرب ، نوشابه های کافئینه ، الکل و غذای تند ( spicy) خودداری کرده و مقدار 25-35 گرم فیبر در رژیم روزانه خود مصرف نمایند. درمان برحسب علت بیماری توسط پزشک معالج طراحی می شود که می تواند شامل درمان طبی ، بیوفیدبک یا درمان جراحی باشد.
مراقبت های اسهال حاد کودکان در منزل#1
اسهال کودکان به مدفوع شل یا آبکی اطلاق شده و در تمام کودکان سالیانه حداقل یکبار رخ می دهد.اسهال یک بیماری نیست بلکه علامت شاخصی از یک سری بیماریهاست . اسهال می تواند منجر به از دست رفتن آب و املاح بدن شده ودر صورت عدم درمان سریع منجر به عوارض جدی ومرگ و میر شود.
مهمترین موضوع های تشخیص وجود یا عدم وجود اسهال، زمان نیاز به مراجعه پزشکی و روش برخورد والدین با آن است .قوام ودفعات طبیعی مدفوع در یک کودک با سن ورژیم غذایی او متغیر است. در یک شیر خوار به طور طبیعی ممکن است روزانه 8تا10بار دفع رخ داده ودر افراد مختلف فرق دارد نوباوگان وکودکان به طور طبیعی روزانه یک یا دو بار دفع دارند و اسهال به افزایش دفعات با مدفوع شل وآبکی به میزان دو برابر دفعات طبیعی اطلاق می شود. قوام ورنگ مدفوع به طور طبیعی با سن ورژیم غذایی فرق می کند .در شیر خواران رنگ مدفوع ممکن است زرد، قهوه ای یا سبز بوده وممکن است به نظر برسد که حاوی دانه های ریز است.در اسهال، مدفوع آبکی شکل است واگر مدفوع آبکی و یا حاوی بلغم باشد مهم تلقی شده و باید پیگیری شود .
وجود خون در مدفوع هیچگاه طبیعی نبوده و نیاز به بررسی طبی دارد .اسهال حاد معمولا کمتر از ده روز طول می کشد و اگر بیش از چهارده روز ادامه داشته با شد اسهال طول کشیده و اگر بیش از چهار هفته ادامه داشته باشد اسهال مزمن تلقی شده ونیاز به بررسی ودرمان طبی دارد ودرمان آن با اسهال حاد فرق دارد. شایع ترین علت اسهال عفونت های ویروسی است که معمولا خودبخود محدود شونده است .انواع عفونت های باکتریایی و مصرف آنتی بیوتیک ها نیز ممکن است منجر به اسهال شوند .تمام عفونتهای ویروسی، باکتریال وانگلی مسری بوده ودر تمام مدت اسهال والدین باید مراقبتهای مربوط به جلو گیری از انتشار عفونت را انجام دهند .انتشار ممکن است از راه دست به دهان بوده و شستشوی دستها تو سط سایر افراد خانواده یک نکته بسیار مهم بهداشتی است .ویروس ها سر دسته علت های اسهال بوده ودر ماه های گرم شایع ترند.اسهال آبکی،استفراغ،تب،سر درد،دل پیچه(کرامپ شکمی)،کاهش اشتهاو درد های عضلانی ممکن است وجود داشته باشد .
این نوع اسهال معمولا 12ساعت تا چهار روز بعد از تماس با عامل عفونی رخ داده ودر کمتر از یک هفته بهبود می یابد .هیچ درمان خاصی به جز مراقبت از وضعیت آب واملاح بدن نیاز نداشته وآنتی بیوتیک نیز نیاز ندارد. اسهال ناشی از باکتری ها با تب بالاتری (معمولا 40درجه سانتی گراد)بوده واسهال خونی یا اسهال بلغمی نیز درآنها شایع تر است .گاهی با مشخصات جالسینی افتراق علل ویروسی از باکتریایی ممکن نیست .مصرف آنتی بیوتیک ها ممکن است منجر به اسهال شود .اسهال معمولا خفیف بوده وباعث اختلال آب واملاح بدن نمی شود .در اغلب بیماران نیازی به قطع آنتی بیوتیک وجود ندارد واسهال یک تا دو روز بعد از اتمام دارو بهبود می یا بد .در موارد متوسط باید آنتی بیوتیک قطع شده ودر موارد شدید ضمن قطع آنتی بیوتیک باید درمان طبی توسط پزشک انجام شود . در ارزیابی اسهال حاد در کودک باید به چگونگی وزمان شروع اسهال، ظاهر اسهال،وجود خون یا بلغم،وجود افراد دیگر مبتلا به اسهال در خانواده ومحیط اطراف،وجود تب وشدت آن، وجود درد شکم و استفراغ،وضعیت ادرار کردن،کاهش وزن،سابقه آلرژی غذایی،مسافرت،مصرف آب یا غذای آلوده ومصرف داروهای اخیر دقت کرده وبه پزشک گزارش دهد .معاینه معمولا توسط پزشک انجام می شود ولی والدین باید به خشکی دهان، دفعات ادرار کردن، اشک چشم ها وحال عمومی وقدرت خوردن وعطش کودک دقت کرده و به مراقبین بهداشتی کودک اطلاع دهند. اغلب کودکان مبتلا، نیاز به آزمایش خاصی نداشته وباید از راه خوراکی آب واملاح بدن آنها تامین شود .
مراقبت های اسهال حاد کودکان در منزل#2
گر کودک بی قراریا بی حال باشد و یا علائم از دست دادن شدید آب واملاح مانند:
موز،برنج،سیب،نان سوخاری نیز مفید بوده ولی غذای کودک نباید محدود به آنها شود .والدین باید از دادن نوشابه ها، آب میوه های صنعتی وچای شیرین پرهیز کنند چون باعث تشدید اسهال می شوند. استفراغ معمولا نیازی به داروهای ضد استفراغ ندارد ومعمولا با دادن حجم های کم به فواصل چند دقیقه کنترل می شود . در مواردی که کودک کم آبی خفیف دارد عطش زیادی به مایعات داشته وبا هر بار دفع باید 50سی سی محصول آماده ors به او داده شود. در کم آبی متوسط معمولا ادرار نیز کم شده است وابتدا باید 50سی سی محصول ors به ازای هر کیلو گرم وزن کودک در طی 4ساعت به او خورانده شده وسپس مانند کم آبی خفیف اقدام شود . در موارد کم آبی شدید ممکن است وضعیت هوشیاری کودک تخریب شده و باید درمان از راه رگ انجام شود.
در موارد استفراغ غیر قابل کنترل، کا هش هوشیاری، اتساع شکمی، عدم توانایی خوردن، باید آب واملاح توسط سرم واز راه رگ جبران شود.مطالب ذکر شده فقط برای اطلاعات عمومی والدین در برخورد با اسهال بوده و جایگزینی برای مراقبتهای بهداشتی وطبی محسوب نمی شود. والدین در صورت وجود هر کدام از علامتهای هشدار مانند اسهال خونی، وجود کم آبی، اسهال طول کشیده، کم شدن ادرار، تب بالا، بی قراری، بی حالی، اتساع شکم، کاهش هوشیاری وهمچنین هر سوالی وابهامی در مورد سلامت فرزندشان باید برای ارزیابی ودرمان به پزشک مراجعه نمایند . تشنج،بی حالی،خشکی دهان واشک چشم داشته باشد ویا اسهال خونی که با تب همراه باشد ویا اسهالی که بیش از دو روز طول کشیده باشد باید آزمایشهای لازم برای ارزیابی شدت کم آبی و تشخیص عامل اسهال انجام شود .در کودکانی که دچار کم آبی نیستند غذای معمولی باید ادامه داده شود و در شیر خواران نیز باید شیر (خصوصا شیر مادر)ادامه داده شود. در کودکانی که دچار کم آبی شده اند در صورتی که استفراغ غیر قابل کنترل نداشته باشند وقادر به خوردن باشند باید جایگزینی آب واملاح از دست رفته به روش خوراکی انجام شود( مراجعه به قسمت آب واملاح در اسهال ) در این موارد نیز بعد از جایگزینی آب واملاح رژیم معمولی کودک باید ادامه یابد . اکثر شیر خواران وکودکان دچار کمبود قابل ملا حظه آنزیم هضم کننده قند شیر نشده وقادر به تحمل شیر هستند .به رقیق کردن وپرهیز از فراورده های شیر نیازی نیست .یک غذای قابل توصیه باید شامل قند های مرکب برای تامین انرژی (مانند سیب زمینی وبرنج)،گوشت خالص،ماست(چون حاوی آنزیم لاکتاز است)،سبزیجات حاوی فیبر یا پکتین برای کم کردن اسهال مانند (هویج وسیب درختی)باشد .از غذاهای حاوی چربی زیاد بعلت اشکال در هضم باید خوداری شود ولی وجود کمی چربی (روغن مایع)برای اسهال مفید است.
تغذیه در بیماریهای معده ، روده ، ثنی عشر #1
یفلاکس و ازوفاژیت : ریفلاکس بازگشت محتویات معده به مری از ورای اسفنکتر تحتانی مری ( LES ) بوده و به طور طبیعی بعد از صرف هروعده غذا رخ میدهد ( GER) . ولی اگر برگشت زیاد و تماس مری با محتویات برگشتی طولانی مدت باشد منجر به ایجاد علامت شده و غیر طبیعی تلقی می شود ( GERD ) .
اهداف تغذیه ای در این بیماری کاهش حجم و دفعات ریفلاکس ، اجتناب ازکاهش فشار اسفنکتر تحتانی و کاهش تحریک بافت ملتهب مری ( کاهش سوزش سردل و درد ) ، بهبود حرکات دودی مری ، بهبود تخلیه مری و کمک به تخلیه سریعتر معده است ولی چون اساس ایجاد تمام علایم را اسید معده تشکیل میدهد مهمترین هدف خنثی کردن اسید یا کاهش ترشح اسید ازمعده است . دراین بیماری پایش رشد و وزن دستیابی به وزن ایده آل و متناسب با سن و اطمینان از دریافت کافی مواد غذایی ضروری برای بدن در هنگام تنظیم رژیم غذایی فرد باید مورد توجه قرار گیرد .
1- پرهیز از نوشابه های گازدار ، نوشابه های کافئین دار ، چای پررنگ ، شکلات ، قهوه ، نسکافه ، نعناع و عرق نعناع ، سیر و پیاز ، الکل و مصرف سیگار چون باعث کاهش فشار اسفنکتر تحتانی می شوند .
2- مصرف غذای کمتر در دفعات بیشتر برای کم کردن فشار داخل معده و کم کردن ریفلاکس از طریق مکانیزم و اگوواگال .
3- اجتناب از پوشیدن لباسهای تنگ که به معده فشار می آورند و همچنین کاهش وزن در افراد چاق و امتناع از فعالیت هایی که باعث افزایش فشار داخل شکم می شوند .
4- امتناع از نوشیدنی های گازدار که با افزایش گاز در معده باعث اتساع معده و افزایش فشار داخل معده می شوند . این نوشیدنی ها باعث افزایش ترشح اسید معده نیز می شوند .
5- پرهیز از مصرف غذا 2-1 ساعت قبل از خوابیدن و امتناع از دراز کشیدن 2-1 ساعت بعد از مصرف هر وعده غذا باعث کمک به تخلیه مری به کمک نیروی ثقل می شود .
6- سروتنه بیمار حداقل 10 سانتیمتر بلند باشد تا نیروی ثقل به تخلیه مری کمک کرده و از حجم مواد برگشتی کاسته شود .
7- امتناع از خوردن غذاهای خیلی چرب مانند سس مایونز ، مارگارین ، پنیر خامه ای ، کره که تخلیه معده را کم می کنند و خوردن رژیم غذایی پرپروتئین که به علت ترشح هورمونی به نام گاسترین موجب افزایش فشار اسفنکتر تحتانی مری می شوند .
8- اجتناب از غذاهای اسیدی یا پرادویه ( Spicy ) مانند آب مرکبات ، گوجه فرنگی ، سس گوجه فرنگی ، آب میوه های صنعتی ، چیپس ، پیتزا که موجب تحریک مستقیم مری ملتهب و حساس شده می شوند .
9- اجتناب از جویدن آدامس و استفاده از نی در نوشیدن و خوردن تنقلات چون همراه آنها هوای زیادی بلع شده ( آئروفاژی ) و باعث اتساع معده ، افزایش فشار داخل معده ، افزایش اسید معده و افزایش مقدار و تعداد حملات ریفلاکس می شوند .
10- در بعضی موارد در زمان بروز علائم ، نوشیدن مکرر آب به مقدار کم و جویدن آدامس از طریق افزایش بزاق و بلع باعث تخلیه سریعتر مری شده و به کاهش سوزش و درد کمک می کند .
11- در شیرخواران اگر ریفلاکس علامتی به جز برگشت شیر( رگورژیتاسیون ) ندارد بالا آوردن سر و تنه شیرخوار به مقدار 6-4 اینچ و سفت کردن شیر داده شده با سرلاک کافی است و برگشت شیر معمولا خود به خود تا 18-12 ماهگی خوب می شود . به این حالت ریفلاکس فیزیولوژیک ( GER ) می گویند .
12-درشیرخواران اگر علائم تنفسی ، کاهش رشد ، کاهش تغذیه ، بی قراری شبانه ، امتناع از خوردن ، کم خونی و ... وجود داشته باشد علاوه بر موارد فوق باید درمان دارویی نیز انجام شود . به ریفلاکس علامت دار در شیرخواران ریفلاکس پاتولوژیک ( GERD ) گفته می شود .
13- مصرف به موقع وعده های غذایی متناسب با بیماری به خصوص صبحانه برای جلوگیری از خالی ماندن طولانی مدت معده و در صورت اجتناب از مصرف مرکبات و گوجه فرنگی مصرف کردن سایر منابع ویتامین به خصوص ویتامین C مانند سبزیجات و میوه ها در رژیم روزانه مهم است .
تغذیه در بیماریهای معده ، روده ، ثنی عشر #2
زخم معده و اثنی عشر : زخم ( Ulcer ) به گسیختگی مخاط پوشاننده معده و دوازدهه به علت عدم تعادل سیستم دفاعی مخاط در برابر اسید مترشحه از معده که عمق آن به زیر مخاط رسیده باشد اطلاق می شود . درمعده اغلب در انحنای کوچک در محل آنتروم و دردوازدهه اغلب در 3 سانتیمتر ابتدایی بعد از دریچه پیلور ایجاد شده و اکثرا" قطری کمتر از 1 سانتیمتر دارند . در کودکان اکثر زخم ها ثانویه به علت مصرف دارو خصوصا کورتون ها ، مسکن های غیر التهابی ، آنتی بیوتیک ها و بیماریهای حاد و دربالغین اغلب زخم ها به علت عفونت با میکروب هلیکوباکترپیلوری است . استرس هایی مانند سوختگی ، تصادف ، ضربه به سر ، بستری در ICU نیز ممکن است موجب زخم ثانویه شوند . استرس های روانی مانند ، اضطراب ، سیگار کشیدن و الکل علت ایجاد زخم نیستند ولی احتمال ایجاد زخم و بروز علائم آن در افراد مستعد را زیاد کرده و احتمال بهبود آنرا کاهش می دهند .
بروز زخم در بستگان درجه یک بیمار بیشتر است که احتمالا" به علت تاثیر ژنتیک نیست بلکه به علت افزایش شیوع عفونت با هلیکوباکترپیلوری در افراد خانواده آنها ست . چون این باکتری به آنتی ژنهای O می چسبد خطرایجاد بیماری درافراد گروه خونی O بیشتر است . هلیکوباکترپیلوری بعنوان مهمترین علت زخم دستگاه گوارش فوقانی از راه دهانی – مدفوعی منتقل می شود و اگرچه این باکتری علت 90-80 درصد زخم های معده و اثنی عشر است ولی 90-80 درصد افراد مبتلا به این عفونت هرگز دچار زخم معده یا اثنی عشر نمی شوند . درمان دارویی این عفونت مهمترین قسمت درمان و پیشگیری از عود زخم است .
1- استفاده از وعده های مختصر غذایی که محتوی پروتئین زیاد و چربی کم و ویتامین C کافی داشته باشند . پرهیز از غذاهای پرحجم به خصوص قبل از خواب باعث کاهش اسید معده می شود . با کم کردن حجم هر وعده بهتر است تعداد وعده های تغذیه زیاد نشود چون باعث افزایش مقدار کل اسید ترشح شده در روز می شود .
2- اجتناب از مصرف نوشابه های کولادار و حاوی کافئین به خصوص در زمان خالی بودن معده یا قبل از خواب مهم است چون باعث افزایش اسید معده می شوند . ( محدودیت قهوه ، نسکافه ، چای ، شکلات و نوشابه های صنعتی و گازدار) .
3- اجتناب از مصرف الکل و مصرف دخانیات و سیگار .
4- آرام غذا خوردن و جویدن خوب باعث هضم بهتر غذا و تخلیه سریعتر معده با آماده کردن قبلی آن توسط دندانها و بزاق می شود .
5- تاثیر مثبت اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 به علت تحریک ساخت پروستاگلاندین ها بعنوان موادی که دردفاع مخاط دستگاه گوارش در برابر اسید نقش مهمی دارند در بعضی مطالعات ثابت شده است .
6- اجتناب از خوردن داروهای مسکن و ضد التهاب های غیر استروئیدی ( NSAIDS ) مانند آسپرین ، بروفن ، متاسین ، ناپروکسن و ... ولی می توان از استامینوفن برای تسکین درد استفاده کرد .
7- امتناع از مصرف داروهای کورتیکوستروئید معروف به کورتون ها مانند دگزامتازون ، بتامتازون و پردنیزولون .
8- ریشه کنی عفونت هلیکوباکترپیلوری و مصرف داروهای کاهش دهنده ترشح اسید از معده یا خنثی کننده اسید تحت نظر پزشک معالج و با تجویزمتخصص گوارش بعد از اثبات وجود زخم و عفونت انجام می شود . از مصرف خوسرانه درمواردی که وجود بیماری یا عفونت ثابت نشده است باید امتناع شود . درصورت وجود زخم درمعده پی گیری برای اطمینان از بهبود آن و درصورت درمان عفونت هلیکوباکتر پی گیری برای اطمینان ازریشه کنی آن ضروری است .
9- سنین بالاتر از 50 سال ، زخم های مقاوم به درمان ، وجود سابقه خانوادگی بیماریهای بدخیم در دستگاه گوارش فوقانی و زخم های واقع در محل غیر معمول نیازمند بررسی از نظر علت و رد احتمال بد خیمی توسط متخصص گوارش هستند .
10- امتناع از خوردن میان وعده های غذایی و اسنکهای شبانه دیروقت برای کاهش یا تسکین علائمی که اغلب در نیمه های شب رخ میدهد به منظور پیشگیری از افزایش مقدار کل ترشح اسید درطی 24 ساعت و عدم انجامدرمان اساسی بیماری باید مورد توجه قرار گیرد .
11- امروزه رژیم غذایی Liberal bland توصیه می شود که درآن مصرف همه غذاهای مجاز است به جز موادی که موجب تحریک معده برای افزایش ترشح اسید یا اختلال دفاع مخاط در برابر اسید و یا ایجاد علامت می شوند . مانند الکل ، سیگار ، مواد کافئینی ، داروهای استروئیدی ، مسکن های غیر استروئیدی ، اثرات مضر مصرف ادویه جات و چاشنی ها همراه با غذا به جز در مواردی که ایجاد علامت می کنند ثابت نشده است .#2
