آذری شعرلری

Mǝn mülki-cǝhan, cahan mǝnǝm mǝn!
Mǝn hǝqqǝ mǝkan, mǝkan mǝnǝm mǝn!
Mǝn ǝrş ilǝ fǝrşü kafü nunǝm,
Mǝn şǝrhü bǝyan, bǝyan mǝnǝm mǝn!
Mǝn kövnü mǝkanü kün-fǝkanǝm,
Bilgil ki, nişan, nişan mǝnǝm mǝn!
Mǝn surǝti-mǝnidǝ hǝqǝm hǝq,
Mǝn hǝqqi-ǝyan, ǝyan mǝnǝm mǝn!
Bir gövhǝrǝmü qǝdim ǝzǝldǝn,
Ey gövhǝri-kan, kan mǝnǝm mǝn!
Mǝn atǝşi-nuri-eşqi-hǝqqǝm,
Musayǝ zǝban, zǝban mǝnǝm mǝn!
Mǝn cümlǝ cǝhanü kainatǝm,
Mǝn dǝhrü zǝman, zǝman mǝnǝm mǝn!
Mǝn ayǝti-müshǝfü kitabǝm,
Ey nöqtǝ dǝhan,dǝhan mǝnǝm mǝn!
Mǝn qövs ilǝ hǝm kǝmanü tirǝm,
Ey tirü kǝman, kǝman mǝnǝm mǝn!
Cǝmşidi-zǝmani-alǝm oldum,
Cǝmşidi-zǝman, zǝman mǝnǝm mǝn!
Mǝn nǝqşü xǝyalü xǝttü xalǝm,
Mǝn hǝrfü lisan, lisan mǝnǝm mǝn!
Mǝn gǝnci-nihani, küntǝ kǝnzǝm,
Mǝn gǝnci-nihan, nihan mǝnǝm mǝn!
Mǝn zatü sifati-kün-fǝkanǝm,
Mǝn ruh ilǝ can, can mǝnǝm mǝn!
Mǝn kafirǝ mövt müsibǝt oldum,
Möminǝ iman, iman mǝnǝm mǝn!
Mǝn cǝnnǝtü abi-kövsǝr oldum,
Ey sǝhni-cinan, cinan mǝnǝm mǝn!
Mǝn bǝhri-mühitü hǝm giranǝm
Ey bǝhri-giran, giran mǝnǝm mǝn!
Mǝn sirrǝmü tovhidǝm, hǝdisǝm,
Hǝm qeybü güman, güman mǝnǝm mǝn!
İnsanü bǝşǝrsǝn, ey Nǝsimi,
Hǝqder ki, hǝman, hǝman mǝnǝm mǝn

NƏSİMİ

Bavü sin, mim içün bǝşarǝtdir.
Əlifü lamü ha işarǝtdir.
Ərrǝhim oxu anla Ərrǝhman,
Bişü kǝm yoxü gǝnci-rǝhmǝtdir.
Bilki mǝnası: münzil oldu kitab.
Bu banın nöqtǝsindǝ surǝtdir.
Əvvǝl ümmül-kitab fatihǝdir
Ki, müǝyyǝn bilindi xilqǝtdir.
Xilqǝtin qeylü-qalǝ vaqif ol,
Qeylü qalın çü halü alǝtdir.
Qanda var isǝ mǝniyü surǝt,
Mǝniyi bildilǝr ki, kisvǝtdir.
Surǝtin daxi canı mǝnidir,
Dadana sor ani, nǝ şǝrbǝtdir.
Nǝ mürǝkkǝb düzǝr gör ol ustad.
Hǝr kim içǝr doluca hikmǝtdir.
Əsli xud zatmış hǝr ǝşyanın,
İkilik nǝstǝr anda, vǝhdǝtdir.
Ol iki uş bu yerdǝ oldu diri,
Beynǝ zalik başında qǝflǝtdir.
Yedi ayǝtlǝ yedi xǝtt tǝmam
Yedi ǝza ki, yedi ümmǝtdir.
Yedi qat yer, yedi dǝxi gökdür,
Anla bu yediyi ki, külfǝtdir.
Nǝ durar yedi bildiyin vadi,
Vǝzi nǝdir, bu ya nǝ heyǝtdir?
Kişi şǝkli müsǝvvǝr etmǝklik,
İki alǝm içindǝ şöhrǝtdir.
Der müvǝhhidlǝrü mühǝqqiqlǝr,
Bilmǝgü işlǝmǝk risalǝtdir.
Alim olandurur qǝvi insan,
Divü ifritü cin cǝhalǝtdir.
Divi-heyvani-natiqin hǝqinǝ,
Qövli-Quran bǝlhüm ayǝtdir.
İstilah, istima insanǝ
Zǝfǝrü fǝth, daxi nüsrǝtdir.
Tamunun odunu şüaindǝn,
Əz-tǝfi şǝm kimi taqǝtdir.
Şǝrbǝtin tǝşnǝsi üçüncüsü,
Yǝni sevda ki, ol fǝsahǝtdir.
Adǝmi yandıran hǝrarǝtdǝn
Dǝxi dördüncüsü hǝrarǝtdir.
Çün Süleyman xatimi buldu,
Bǝs ana cinnü ins rǝğbǝtdir.
Nǝrdiban buldu İseyi-Mǝryǝm,
Künbǝdi-zǝrnigar qamǝtdir.
Gǝldi sonra Mǝhǝmmǝdin nuri,
Görǝ axir şu kimsǝ ki, ümmǝtdir.
Mustafanın ruhinǝǝnıc-igǝz
Ver sǝlavǝt ki, şǝrtü adǝtdir.
Kǝrǝmüllahi-vǝchǝhu ki, Əli
Nǝ ki, dedi cahanda xidmǝtdir.
Hǝm tǝkǝbbürlük adǝm oğlunda
Ki, ǝzim ol bǝlavü afǝtdir.
Bir günǝşdir Nǝsimi kim, anın
Neçǝlǝr zǝrrǝsinǝ hǝsrǝtdir.

NƏSİMİ

Aşiq qatında küfr ilǝ islam birdir,
Hǝr qanda mǝskǝn eylǝsǝ aşiq ǝmirdir.
Mǝşuqǝnin nǝziri bulunmaz cahanda çün,
Tanı anı bu vǝchlǝ kim, binǝzirdir.
Bütxanǝ ilǝ Kǝbǝyi surǝtdǝ fǝrq edǝn,
Mǝnidǝ baliğ olmamış ol, gǝrçi pirdir.
Ey qanıma tǝfail içün qürǝyi salan,
Döndǝrmǝ falını ki, mübarǝk zǝmirdir.
Eşqin yolunda üzünü xak eylǝyǝn fǝqir,
Adı cahanda xosrövi-sahibsǝrirdir.
Dünyada mülkǝ, malǝ sǝn aldanma, ey mǝlik
Kim, dünyanın mǝtai bǝğayǝt hǝqirdir.
Tozlu cǝhanǝ silkin ǝtak kim, nǝiminǝ
Hǝr bibǝsǝr kim, oldu müqǝyyǝd ǝsirdir.
Ey Kǝbǝnin cǝmalına aşiq, niyaz ilǝ,
Meydani-eşqǝ gǝl ki, müğilan hǝrirdir.
Müştaqǝ dilpǝzirdir anın cǝfaları,
Mǝşuqǝdǝn hǝmişǝ cǝfa dilpǝzirdir.
Hǝr kimsǝnin ki, üzünǝ açıldı gözlǝri,
Sahibbǝsirǝt olduvü adı bǝsirdir.
Afaqǝ düşdü ğülğülǝ hüsnündǝn, ey qǝmǝr,
Afaqǝ baxü gör ki, nǝ ahü nǝfirdir.
Tǝrh eylǝdi Nǝsimi yolunda vücudini,
Gör anı kim, nǝ möhtǝşǝm olmuş fǝqirdir.

NƏSİMİ

Bu nǝ bǝrgüzidǝ candır ki, gǝzǝr bu can içindǝ?
Bu nǝ qiymǝti gühǝrdir ki, yatar bu kan içindǝ?
Sǝni kimdir adǝm oğlu deyǝn, allah, allah, allah
Bu sifǝtdǝ kim, görübdür bǝşǝri cahan içindǝ?
Mǝgǝr uy verür lǝbindǝn, irǝmǝz yǝqin bu sirrǝ,
Nǝ xǝyal imiş bu, yarǝb, xǝbǝri güman içindǝ?
Qara qaşının, gözünün adı Qövsü Müştǝridir,
Bu sitarǝnin oxun gör ǝrǝbi kǝman içindǝ.
Üzünü niqab içindǝ, yaşır, ey qǝmǝr surǝtlü
Ki, rüxün qiyamǝt eylǝr bu axır zaman içindǝ.
Sǝni mǝndǝn iraq, ey can, necǝ ayıra zǝmanǝ,
Gözüm ilǝ görmüşǝm çün sǝni hǝr mǝkan içindǝ.
Yenǝ mey fǝqanǝ gǝldi, cigǝrim tutuşdu yandı,
Nǝyǝ uğradı, nǝ gördü bu tühimiyan içindǝ?
Dilǝrǝm zaman-zaman kim, sǝni faş edǝm cǝhanǝ,
Necǝ bir yana bu şǝmin cigǝri düxan içindǝ.
Bu dǝrin mǝaniyi gör ki, bǝyan qılur Nǝsimi,
Fǝlǝkin dili tutuldu bu ulu bǝyan içindǝ.

NƏSİMİ

Ey qılan dǝva ki, şahǝm, ǝdlü insafın qanı?
Çün sǝfa ǝhlindǝn oldun mǝşrǝbi-safın qanı?
Hǝr quşun olmaz sǝadǝtli huma tǝk kölgǝsi,
Çünki simurğǝm deyǝrsǝn, lamǝkan Qafın qanı?
Rǝtblǝ yabis nǝ kim, var adǝmin zatindǝdir,
Gǝr sǝn anın nüsxǝsisǝn, rǝtblǝ cafın qanı?
Əhli-irfanın yeri mǝnidǝ çün eraf imiş,
Çün sǝn ariflǝrdǝn oldun ürfü erafın qanı?
Möhtǝsib bazarǝ girdi hǝqqi batildǝn seçǝr,
Qǝlbim aridir deyǝn, şol doğru sǝrrafın qanı?
Başımı top eylǝrǝm, meydanǝ girdim oynaram,
Ey bu meydandan qaçan, şol urduğun lafın qanı?
Lütf ǝgǝr hǝqdǝn umarsan göstǝr ehsan, lütf qıl,
Lütfü ehsanından uman yarǝǝltafın qanı?
Kafü nun ǝmrindǝn oldu mayǝkun mǝkan ilǝ,
Gǝr bu lövhün ǝbcǝdisǝn nun ilǝ kafın qanı?
Ey Nǝsimi, çün ulaşdın şeş cǝhǝtdǝn yar ilǝ,
Bicǝhat oldu hüdudun, hǝddü ǝtrafın qanı?

NƏSİMİ

Gǝr bǝyan edǝm sana ǝsmayi-ruhǝfzamızı,
Çün Mǝsiha seyr edǝrsǝn alǝmi-balamızı.
Adǝmi-xakidǝn ǝsma öyrǝnǝnlǝrdir mǝlǝk.
Divin ǝsli od idi, öyrǝnmǝdi ǝsmamızı.
Andan ǝsma oxuduq, ǝsmayi-küll derlǝr bizǝ,
Qǝm degil div ǝr müsǝllǝm tutmasa dǝvamızı.
Biz xǝlifǝzadǝyiz, yer mülkümüzdür ta ǝbǝd,
Heçǝ dǝymǝz kimsǝdir, kim bilmǝsǝ mövlamızı.
Gǝl sǝn andan elmi-ǝsma öyrǝn, ey dil, lacǝrǝm,
Alǝm içrǝ gör müqabil bu tǝmam ǝzamızı.
İstivanın gǝrdişindǝn gǝr verirsǝn sǝn xǝbǝr,
Görǝsǝn ǝşyadǝ, bişǝk, qamu istivamızı.
İnşirahi-sǝdr hasil qılmayan Musa kimi,
Kǝsri-ǝlvah etmǝdi, görmǝz yǝdi-beyzamızı.
Tisǝ ayat atǝşi Musavü lövhin sirrini
Anlayım dersǝn, gǝl oxu sǝn bizim turamızı.
Xeymeyi-mirat İsrafilü İsa hikmǝtin
İstǝr isin gǝl tǝvaf et mǝscidi-Əqsamızı.
Tǝn edǝrsǝ gǝr bizǝ nadanü ǝma qǝm degil,
Divi-zahirbin nǝ bilsin sirri-napeydamızı.
Sǝcdǝ edǝnlǝr mǝlǝkdir adǝmǝ, ey adǝmi,
Sǝcdǝ qıl ixlas ilǝ, ta görǝsǝn simamızı.
Kǝştiyi-Nuhǝ ki, hǝr kim girmǝdi oldu hǝlak,
Gǝr nǝcat istǝrsǝn istǝ sǝn bizim dǝryamızı.
Gǝl sǝvadil-vǝchini bil, fǝrdi-mütlǝqdir adı,
Rövşǝn anla qabü qövseyn ilǝǝv ǝdnamızı.
Nǝfyi isbat ǝslidir, lakin nǝǝssi, müddǝn
Ladǝ qaldı, gǝlmǝdi takim, görǝ illamızı.
Kafü nundur kainatın ǝsli, leyk kimsǝnin,
Yox macalı oxuya ǝsma, görǝǝczamızı.
Anların kim, hǝq tǝala gözün açdı dünyada,
Gördülǝr ǝlavü ǝsfǝldǝ qǝdü balamızı.
Lǝzzǝtǝn lil-şaribin, xǝmri-hǝqayiq içǝ gör,
Ola ki, eyb etmǝyǝsǝn şurü şǝr qovğamızı.
Alimǝm dedin vǝ lakin cǝhlin oldu aşikar,
Gördülǝr cümlǝ xǝlayiq mǝniyi-dǝvamızı.
Nǝrrǝ şiri-bişeyi-tovhidi-sahibqüdrǝtǝm,
Tülkülǝr qaçan bilǝsidir bizim mǝvamızı.
Sirri-ǝhlin gǝr mütǝvvǝldir yetǝr tǝnbeh, ǝgǝr
Anlar olursan bu rǝmzin nükteyi-qǝrramızı.
Ey Nǝsimi, çün Süleyman oldu quş dilin bilǝn,
Qafa varıb görmǝk istǝrsǝn bizim ǝnqamızı.

NƏSİMİ

Qanı bir ǝhdü peymanı bütün yar?
Qanı bir qövlü gerçǝk, doğru dildar?
Qanı hǝqqi bilǝn bir gerçǝk ǝr kim,
Ola doğru anın dilindǝ göftar?
Qanı dil ilǝ iqrar eylǝyǝn kim,
Qanı alǝmdǝ bir aricǝ dinar?
Qanı dil ilǝ iqrar eylǝyǝn kim.
Hǝqqǝ yoxdur anın könlündǝ inkar?
Qanı bir incili ari sǝdǝf kim,
Buluna anda min lölöi-şǝhvar?
Qanı Mǝnsurlǝ_______yin bir ǝhli-hǝq kim,
Asıla eşq içindǝ başı bǝr-dar?
Qanı gerçǝklǝyin bir hǝqqǝ aşiq,
Qanı görmüş hǝqqi bir ǝhli-didar?
Qanı qǝflǝt şǝrabından bir ayıq,
Qanı ǝsrüklǝrin cǝmindǝ huşyar?
Qanı ǝhdindǝ bir sabitqǝdǝm kim,
Qoyam adın anın doğru vǝfadar?
Qanı sadiqlǝrin razinǝ mǝhrǝm,
Qanı aşiqlǝrin rǝncinǝ timar?
Qanı dünyadǝ, yarǝb, şol ǝmin kim,
Kim, anda gizlǝnǝ min dürlü ǝsrar?
Yar ilǝ çünki bir oldu Nǝsimi,
Nǝ qǝm gǝr cümlǝ alǝm olsa ǝğyar.

NƏSİMİ

Ənǝlhǝq söylǝrǝm hǝqdǝn, ǝlǝl-ǝrş istiva gǝldi,
Üzündur sureyi-rǝhman, ǝlǝl-rǝhman ǝla gǝldi.
Misali-Kǝbǝdir üzün fǝla tǝdu mǝǝallah
Çü yetmiş yeddi hǝrf oldu üzündǝn kafu ha gǝldi.
Otuz iki hürufi kim, üzündǝn hǝq ǝyan etdi,
Bǝşarǝt bu idi hǝqdǝn xǝtindǝn tavu ha gǝldi.
Üzündǝ gǝrçi hǝft ayǝt oxuram mǝn kǝlamüllah,
Sǝlat ansız qǝbul olmaz ki, hǝqdǝn bu nida gǝldi,
Sücudǝ gǝlmǝdi şeytan, hidayǝt bulmadı nurǝ,
Sǝnǝ hǝr kim sücud etdi, ana hǝqdǝn sǝna gǝldi.
Mǝn ol Mǝnsurǝm, ey arif ki, daim söylǝrǝm yahu,
Mǝni bǝr-dar edǝn hǝqdir, bu dar uş Mǝnsurǝ gǝldi.
Dǝmi-İsa kimi nitqim hǝyati-can derǝm hǝr dǝm,
Hǝqqǝ minnǝt ki, vǝslindǝn hǝyati-canfǝza gǝldi.
Saçından ǝtr olur hǝr dǝm mana ǝhdü vǝfa buyi,
Saçın ǝhdü vǝfasından mana ǝhdü vǝfa gǝldi.
Nǝsimi buldu vǝslindǝn hǝyati-çeşmeyi-heyvan.
Ki, Xızr abi içǝn, bişǝk, hǝyati canbǝqa gǝldi.

NƏSİMİ

Vücudi-Müstafa ǝsma degilmi?
Bu sirri bilmǝyǝn ǝma degilmi?
Müsǝmmadır xǝfi, ey kǝnzi-mǝxfi,
Şühudi kǝnzi-hǝq ixfa degilmi?
Kitabi-hǝl-ǝtavü sirri-tǝnzil
Qaşınla zülfün ov ǝdna degilmi?
Tǝqǝrrüb ya hǝbibülhǝqq mǝnǝ,
Vücudun mǝscidül-ǝqsa degilmi?
Sǝmavǝt ilǝǝrziyyǝt bil kim,
Mǝdari-lamü bey ǝla degilmi?
Zühuri-nuri-İbrahimü Haşim.
Bedini-Müstafa ǝzha degilmi?
Tǝcǝlliyi-cǝmali-lamǝkanı
Mǝsafi-hǝq üzün ǝsva degilmi?
Tǝmǝnnayi-liqayi-hǝq-tǝala,
Mǝzahir qiblǝsi ula degilmi?
Cǝmali-Müstafa gördü Nǝsimi.
Üzük övhavü ma-övha degilmi?

NƏSİMİ

Üzündür gülsitan, billah, degilmi?
Sözündür kün-fǝkan, billah, degilmi?
Əlǝl-ǝrşistiva rǝhman yǝqin kim,
Üzündür ol mǝkan, billah, degilmi?
Rüxün bağında, ey hurisifǝtlü,
Cǝhan oldu cinan, billah, degilmi?
Saçındandır Xǝtavü Çinü Rumǝ,
Sǝba ǝnbǝrǝfşan, billah, degilmi?
Dodağındır ki, sirri-küntǝ kǝnzǝn,
Bǝyan eylǝr, bǝyan, billah, degilmi?
Xǝtindǝn buldum ǝrrǝhmanü taha,
Budur sǝndǝn nişan, billah, degilmi?
Lǝbin abi-hǝyatındandır, ey can,
Ki Xızr oldu rǝvan, billah, degilmi?
Sana Şirindǝhan, ey Xosrovi-hüsn,
Deyǝn, şirindǝhan, billah, degilmi?
Qaşınla kirpigin, üzün günündǝ,
Əcǝb tirü kǝman, billah, degilmi?
Sǝni hǝq görmǝyǝn zahirdǝǝma,
Gözündǝn hǝq nihan, billah, degilmi?
Üzündǝn çün cahan gǝldi vücudǝ,
Gözündǝn hǝq nihan, billah, degilmi?
Lǝbin eşqindǝ can vermǝk hǝmişǝ.
Hǝyati-cavidan, billah, degilmi?
Dǝhanından hǝdisi qılmayan guş,
Sözü qeybü güman, billah, degilmi?
Üzündür, ey qǝmǝrsurǝtli, fitnǝ,
Zaman axır zaman, billah, degilmi?
Hǝq oldu könlümün şǝhrindǝ zahir,
Zǝhi Mazandaran, billah, degilmi?
Vüsalın kişvǝrin fǝth eylǝyǝn can,
Şǝhi-kişvǝrsitan, billah, degilmi?
Qılından incǝ gördüm, incǝdir hǝm,
Belin nazikmiyan, billah, degilmi?
Sǝvadi-ǝzǝmilǝ Misri-came
Üzündür, ya filan, billah, degilmi?
Saçınla arizin can müshǝfidir,
Adı nurü düxan, billah, degilmi?
Üzündür Kǝbǝsi ǝhli-sǝlamın,
Mübarǝk xanǝdir, billah, degilmi?
Mǝni vaiz bu gün-fǝrdayǝ salar,
Yalançı qissǝxan, billah, degilmi?
Mana can sordu kim, zülfün nǝ yerdir,
Dedim-darül-aman, billah, degilmi?
Üzündǝn ta qǝmǝr fǝrqü tǝfavüt,
Zǝminü asiman, billah, degilmi?
Deyǝn kim, nöqtǝdir adı dǝhanın,
Əcaib xürdǝdan, billah, degilmi?
Cahanı dutdu hüsnün dasitanı,
Zǝhi xoş dasitan, billah, degilmi?
Qiyamǝt qamǝtindǝn oldu zahir,
Bǝlayi-nagǝhan, billah, degilmi?
Nǝsimi cövhǝri-fǝrd oldu, anın
Mǝkanı lamǝkan, billah, degilmi?

NƏSİMİ