ابر ماژلانى بزرگ از دید فضا پیمای Akari
فضا پیمای AKARI آژانس فضایی ژاپن در ادامه ماموریت نقشه برداری فرو سرخ از آسمان ، ابرهای ماژلانی را به تصویر کشید.این ابرها همچون ماهواره ای در اطراف کهکشان راه شیری قرار دارند وبا فاصله ای برابر 160 هزار سال نوری از ما در گروه کهکشان های نا منظم طبقه بندی می شوند.
فضا پیمای AKARI که هم اکنون در حال پایان داده به بخش نخست ماموریت خود می باشد ، تقریبا تمام آسمان را در طیف فرو سرخ بررسی نموده است.در این بین AKARI توانسته است بزرگترین نما در طول موج فرو سرخ از کهکشان ابرهای ماژلانی را با وضوح بسیار بالا به تصویر بکشد. با توجه به پارامتر های نجومی ابر ماژلانى بزرگ در فاصله 160 هزار سال نوری ، همسایه ای بسیار نزدیک به کهکشان راه شیری می باشد، جایی که منظومه شمسی نیز به آن تعلق دارد. به عقیده دانشمندان این کهکشان با جمعیت ده هزار میلیونی ،یک دهم کهکشان راه شیری ستاره در خود جای داده است. ابر ماژلانى بزرگ فقط از نیم کره جنوبی زمین قابل رویت است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
نمایی از ابر ماژلانى بزرگ در طیف مرئی
نخستین تصویر توسط نقشه بردار فرو سرخ FIS فضا پیمای AKARI بدست آمد و در آن نحوه توزیع مواد بین ستاره ای (ذرات گاز و غبار) در نقاط مختلف کهکشان مشخص گردید.ذرات گاز و غبار در اثر دمای ستارگان تازه متولد شده اطرافشان گرم شده و انرژی حاصل را در طیف فرو سرخ گسیل می کنند. گسیل امواج فرو سرخ گویای این حقیقت است که در منطقه مذکور ستارگان بسیاری در حال شکل گیری می باشند.چنین فعالیتی در کهکشان ها انفجار ستاره ای خوانده می شود.
با برسی تضاد بین توزیع ستارگان و مواد بین ستاره ای ، ماهیت ابر های ماژلانی بزرگ بیش از پیش برای اخترشناسان آشکار شد. در واقع مواد بین ستاره ای ساختار صفحه مانندی را پدید می آورند، در حالیکه ستارگان در ناحیه دوک مانند در نیمه پایین تصویر مشخص اند؛به بیان دیگر این دو گروه به طور آشکار جای خود را تغییر داده اند. به عقیده دانشمندان این جابجایی در اثر نیروی گرانش کهکشان راه شیری صورت گرفته است.
ناحیه درخشانی که در پایین تصویر مشخص شده ، سحابی رتیل (ابرى طلاماهى) می باشد که خود یک زایشگاه ستاره ای است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
نمایی از ابر ماژلانى بزرگ در طیف فرو سرخ
تصویر دوم نیز توسط دوربین نزدیک به طیف فرو سرخ IRC فضا پیمای AKARIتهیه شده و بخشی از ابر ماژلانى بزرگ در آن مشخص است. در این تصویر علاوه بر ابرهای بین ستاره ای تعدا زیادی از ستارگان همانند نقاط سفید رنگ مشخص گردیده اند.با مشاهده این تصویر دانشمندان قادر خواهند بود ،چرخه ستاره ای در این کهکشان را بررسی نمایند. چرخه ستاره ای بدین گونه است که ابتدا گازهای موجود در سحابی ها ستارگان را شکل می دهند و پس از مرگ ستاره دوباره به سحابی باز می گردند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
نمایی از ابر ماژلانى بزرگ در طیف نزدیک به فرو سرخ
دانشمندان امیدوارند با بهره گیری از داده های فضا پیمای AKARIبرای یکی از اسرار آمیز ترین سوالات کیهان شناسی، یعنی نحوه شکل گیری و تکامل کهکشان ها از جمله کهشان راه شیری ، پاسخی بیابند.
حلقه ای به دوره خوشه کهکشانی
اختر شناسان با بهره گیری از تلسکوپ رادیویی VLA موفق به کشف ساختاری حلقه مانند در اطراف خوشه کهکشانی Abell 3376 شدند.
دکتر جویدیپ بچی رهبر این تحقیقات از مرکز نجوم و اختر فیزیک دانشگاه پون هندوستان در این باره می گوید:به احتمال زیاد این حلقه عظیم از امواج حاصل از برخورد یک خوشه کهکشانی کوچک با خوشه اصلی پدید آمده است و هم اکنون امواج رادیویی از خود گسیل می کند.
این حلقه به وسعت 6 میلیون سال نوری به دور خوشه کهکشانی Abell 3376 در فاصله 600 میلیون سال نوری از زمین قرار داد و مهمترین عامل آشکار شدن آن، چرخش سریع الکترون ها در خطوط میدان مغناطیسی بین کهکشانی بوده که در نتیجه منجر به گسیل امواج رادیویی شده است.
به خاطر حساسیت بسیار بالا و توان تصویر برداری رادیویی فوق العاده VLA حتی در چنین فاصله ای نیز امواج بسیار ضعیف رادیویی توسط این تلسکوپ دریافت می شوند.
علاوه بر این اختر شناسان با استفاده از تلسکوپ رصدخانه پرتو ایکس XMM-Newton آژانس فضایی اروپا با دیگر به بررسی این خوشه کهکشانی بسیار عجیب پرداختند.
گاستاو بی لیما نتو از موسسه ستاره شناسی و ژئو فیزیک واقع در سائو پائالو برزیل در این باره می افزاید: توانایی بسیار بالای این تلسکوپ ما را قادر ساخت تا گسیل پرتو های ایکس را از منطقه ای کمربند مانند در اطراف این خوشه کهکشانی نسبتا فعال کشف کنیم.
مشاهدات اخیر ما در طیف پرتو ایکس خبر از برخوردی نسبتا عظیم بین دو خوشه کهکشانی کوچک، در گذشته ای نه چندان دور می دهند و حاصل این برخورد باعث یکی شدن دو خوشه و تشکیل خوشه کهکشانی بزرگتر شده است.چنین پدیده ای پس از انفجار بزرگ در رده رویداد های پر انرژی طبقه بندی می شود.اگر بخش کوچکی از انرژی حاصل از چنین برخورد هایی به الکترون ها انتقال یابد، باعث گسیل امواج رادیویی شده و در نهایت توسط تلسکوپ VLA دریافت خواهند شد. اما سوال این است که چگونه چنین پدیده ای اتفاق می افتد؟
دانشمندان چنین بر آورد می کنند که انرژی حاصل از برخورد خوشه های کهکشانی می تواند خورشید را تا بیست هزار تریلیون سال دیگر همچنان درخشنده و فروزان نگاه دارد!
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
در این تصویر خوشه کهکشانی در طیف مرئی (رنگ آبی) و طول موج رادیویی(رنگ قرمز) نمایان است.
در این تصویر خوشه کهکشانی Abell 3376در طیف مرئی (رنگ آبی) و طول موج رادیویی(رنگ قرمز) نمایان است.
بچی می افزاید: به عقیده ما امواجی که باعث تحریک الکترون ها شده ناشی از برخورد خوشه کهکشانی نسبتا کوچک با مرکز خوشه ای بزرگ تر بوده است.وقتی چنین اجرام عظیمی با سرعتی غیر قابل تصور با یکدیگر برخورد می کنند موجی بسیار عظیم در فضای گازی اطراف آنها بو جود می آید و این موج رفته رفته با سرعتی برابر هزاران کیلومتر بر ثانیه از خوشه فاصله می گیرد.
تصور کنید وقتی هواپیمایی عظیم با سرعت مافوق صوت هوا(گاز) را در می نوردد، زمانی که این هواپیما از بالای سر تان عبور می کند، شما صدای نسبتا گوش خراش امواج را می شنوید.در واقع ساختار حلقه مانند رادیویی که پیرامون خوشه کهکشانی Abell 3376 قرار دارد از چنین موجی پدید آمده است.
در حالی که این نظریه توسط مشاهدات و تصاویر رصد خانه پرتو ایکس XMM-Newton ، ماهواره پرتو ایکس ROSAT و همچنین شبیه سازی های رایانه ای تایید گردیده است ، مکانیزم تولید چنین امواجی هنوز هم در پرده ای از ابهام قرار دارد.
دانشمندان گمان می کنند که نواحی نسبتا نا آرامی مانند Abell 3376 می توانند منشا پرتو های کیهانی باشند.پرتو های کیهانی پروتون هایی(هسته مركزی اتم) می باشند که سرعت آنها نزدیک به سرعت نور است و به عقیده دانشمندان انرژی حاصل از برخورد بین خوشه های کهکشانی توان تحریک چنین پرتو هایی را دارا می باشد.البته منشا و نحوه تولید این پرتو ها هنوز مشخص نگردیده است.
این برای نخستین بار است که چنین مشاهداتی پیرامون این امواج صورت گرفته و داده های جدید دانشمندان را در آگاهی هر چه بیشتر پیرامون شکل گیری کهکشان ها و نحوه قرار گرفتن شان در یک خوشه،میدان مغناطیسی بین خوشه ها با منشا ای نا معلوم و همچنین یافتن منشا امواج کیهانی، یاری خواهد نمود.
نتایج این تحقیقات در نوامبر سال جاری در ژورنال علمی به چاپ رسید.
ابر ماژلانى بزرگ از دید فضا پیمای Akari
فضا پیمای AKARI آژانس فضایی ژاپن در ادامه ماموریت نقشه برداری فرو سرخ از آسمان ، ابرهای ماژلانی را به تصویر کشید.این ابرها همچون ماهواره ای در اطراف کهکشان راه شیری قرار دارند وبا فاصله ای برابر 160 هزار سال نوری از ما در گروه کهکشان های نا منظم طبقه بندی می شوند.
فضا پیمای AKARI که هم اکنون در حال پایان داده به بخش نخست ماموریت خود می باشد ، تقریبا تمام آسمان را در طیف فرو سرخ بررسی نموده است.در این بین AKARI توانسته است بزرگترین نما در طول موج فرو سرخ از کهکشان ابرهای ماژلانی را با وضوح بسیار بالا به تصویر بکشد. با توجه به پارامتر های نجومی ابر ماژلانى بزرگ در فاصله 160 هزار سال نوری ، همسایه ای بسیار نزدیک به کهکشان راه شیری می باشد، جایی که منظومه شمسی نیز به آن تعلق دارد. به عقیده دانشمندان این کهکشان با جمعیت ده هزار میلیونی ،یک دهم کهکشان راه شیری ستاره در خود جای داده است. ابر ماژلانى بزرگ فقط از نیم کره جنوبی زمین قابل رویت است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
نمایی از ابر ماژلانى بزرگ در طیف مرئی
نخستین تصویر توسط نقشه بردار فرو سرخ FIS فضا پیمای AKARI بدست آمد و در آن نحوه توزیع مواد بین ستاره ای (ذرات گاز و غبار) در نقاط مختلف کهکشان مشخص گردید.ذرات گاز و غبار در اثر دمای ستارگان تازه متولد شده اطرافشان گرم شده و انرژی حاصل را در طیف فرو سرخ گسیل می کنند. گسیل امواج فرو سرخ گویای این حقیقت است که در منطقه مذکور ستارگان بسیاری در حال شکل گیری می باشند.چنین فعالیتی در کهکشان ها انفجار ستاره ای خوانده می شود.
با برسی تضاد بین توزیع ستارگان و مواد بین ستاره ای ، ماهیت ابر های ماژلانی بزرگ بیش از پیش برای اخترشناسان آشکار شد. در واقع مواد بین ستاره ای ساختار صفحه مانندی را پدید می آورند، در حالیکه ستارگان در ناحیه دوک مانند در نیمه پایین تصویر مشخص اند؛به بیان دیگر این دو گروه به طور آشکار جای خود را تغییر داده اند. به عقیده دانشمندان این جابجایی در اثر نیروی گرانش کهکشان راه شیری صورت گرفته است.
ناحیه درخشانی که در پایین تصویر مشخص شده ، سحابی رتیل (ابرى طلاماهى) می باشد که خود یک زایشگاه ستاره ای است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
نمایی از ابر ماژلانى بزرگ در طیف فرو سرخ
تصویر دوم نیز توسط دوربین نزدیک به طیف فرو سرخ IRC فضا پیمای AKARIتهیه شده و بخشی از ابر ماژلانى بزرگ در آن مشخص است. در این تصویر علاوه بر ابرهای بین ستاره ای تعدا زیادی از ستارگان همانند نقاط سفید رنگ مشخص گردیده اند.با مشاهده این تصویر دانشمندان قادر خواهند بود ،چرخه ستاره ای در این کهکشان را بررسی نمایند. چرخه ستاره ای بدین گونه است که ابتدا گازهای موجود در سحابی ها ستارگان را شکل می دهند و پس از مرگ ستاره دوباره به سحابی باز می گردند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
نمایی از ابر ماژلانى بزرگ در طیف نزدیک به فرو سرخ
دانشمندان امیدوارند با بهره گیری از داده های فضا پیمای AKARIبرای یکی از اسرار آمیز ترین سوالات کیهان شناسی، یعنی نحوه شکل گیری و تکامل کهکشان ها از جمله کهشان راه شیری ، پاسخی بیابند.
شراره های مرگبار یک ستاره
دانشمندان سازمان فضایی ناسا با استفاده از ماهواره سوئیفت توانستند تشعشعات ناگهانی و پر قدرت ستاره II Pegasi را در فاصله 135 سال نوری از زمین مشاهده کنند.اگر چنین شراره ای در خورشید پدید می آمد، بخش عمده ای از حیات زمینی نابود می گشت.
این تشعشع برای نخستین بار در دسامبر سال 2005 میلادی از ستاره II Pegasi گسیل شد.این ستاره با جرمی تقریبا برابر جرم خورشید ،عضو یک سامانه ستاره ای دوتایی در صورت فلکی فرس اعظم(اسب بالدار)می باشد.انرژی حاصل از این تشعشع صد میلیون بار از انرژی شراره های خورشيدى بیشتر بوده و برابر با پنجاه میلیون تریلیون بمب اتمی قدرت داشته است. به احتمال زیاد این پر انرژی ترین شراره ستاره ای بوده که تا کنون ثبت شده است.
خوشبختانه هم اکنون خورشید در حالت پایداری به سر می برد و ستاره II Pegasi نیز در فاصله 135 سال نوری، به میزان کافی از ما دور می باشد.
نتایج یافته های اخیر در نشست ستارگان سرد 14 توسط راشل آستن از دانشگاه ایالتی ماری لند و مرکز پرواز فضایی گدارد ، ارائه گردید. آستن در این باره می گوید:این تشعشع چنان پر قدرت بود که در ابتدا ما گمان کردیم که با یک انفجار ستاره ای روبرو هستیم.ما اطلاعات نسبتا جامعی پیرامون شراره های خورشیدی داریم، اما این نمونه ای از یک ستاره است. با این فرض که ستاره II Pegasi نزدیک ترین نمونه به خورشید است، تشعشعات ستاره ای اخیر ما را قادر ساخت تا به بررسی جزئیات این پدیده در ستارگان دیگر بپردازیم.
شراره های خورشیدی از خارجی ترین بخش اتمسفر این ستاره یعنی تاج خورشيدى(اکلیل) سرچشمه می گیرند.دما در تاج خورشید به دو میلیون درجه فارنهایت می رسد در حالی که دمای نور سپهر در حدود 6000 درجه است. شراره نیز گسیل ناگهانی و پر قدرت امواج در طيف الکترومغناطيس می باشد؛ از امواج کم انرژی رادیویی گرفته تا پرانرژی ترین آنها ، پرتو ایکس.گسیل پرتو های ایکس از ستاره ای مانند خورشید بیش از چند دقیقه به طول نمی انجامد، این در حالی است که ستاره II Pegasi بیش از چند ساعت به گسیل این امواج پرداخته است.
نمایی حقیقی از شراره های خورشيدى
هنگام پدید آمدن شراره ، الکترون ها همانند ذرات باران از تاج خورشیدی بر روی نور سپهر ستاره فرو می ریزند.به عقیده دانشمندان پیچ و تاب و از هم گسیختگی خطوط میدان مغناطیسی تاج خورشید باعث افزایش شتاب ذرات و پدید آمدن شراره ها می شود.
II Pegasi و ستاره همدمش به ترتیب 0.8 و 0.4 خورشید جرم دارند و در فاصله ای بسیار نزدیک نسبت به هم واقع شده اند.این فاصله نزدیک باعث ایجاد نوعی نیروی کشندی شده و ستاره با سرعت نسبتا زیادی در دوره هفت روزه شروع به چرخش می کند،این در حالی است که چرخش خورشید 28 روز به طول می انجامد.چرخش سریع نیز به نوبه خود سبب تشکیل شراره های ستاره ای می شود.
استیو دریک از مرکز پرواز فضایی گدارد ناسا در این باره می افزاید: ستارگان جوان سریع تر از سایر ستارگان می چرخند و به هنگام فعالیت خود شراره های بیشتری تولید می کنند.اما ستاره II Pegasi با شش میلیارد سال سن، از خورشید میان سال ما بزرگ تر است.در واقع وجود یک همدم در فاصله ای بسیار نزدیک، همچون عامل جوانی عمل کرده و سبب بروز رفتار های عجیب از این ستاره می گردد.
از مهمترین عوامل کشف شراره های ستاره II Pegasi ،گسیل پرتو های ایکس بوده است.تلسکوپ ماهواره سوئیفت اغلب به آشکار سازی پر انرژی ترین امواج حاصل از انفجار ستاره ای یعنی پرتو گاما می پردازد.شراره های ستاره II Pegasi به حدی قوی بودند که این ماهواره دچار اشتباه شد.البته اندکی نگذشت که آشکار ساز پرتو ایکس سوئیفت گسیل مقادیر زیادی اشعه ایکس را ثبت کرد و دانشمندان دریافتند که این پدیده با سایر پدیده ها متفاوت است.
ماهواره سوئیفت برای بررسی پرتو های گاما ساخته شده است، اما بوسیله آن می توانیم به مشاهده ابر نو اختر ها و هم اکنون شراره های ستاره ای بنشینیم.ما نمی توانیم زمان پدید آمدن شراره ها را پیش بینی کنیم، اما سوئیفت ما را قادر می سازد تا در نزدیک ترین زمان ممکن پس از وقوع به بررسی آنها بپردازیم.
نتایج این تحقیقات به زودی در ژورنال اختر فیزیک به چاپ خواهد رسید.