دانش تغذيه و تناسب اندام

باورهاي غلط ديگري در مورد مواد غذايي

وقـتی نـوجوان بـودم، تـنــقلات مورد علاقه ام، چیپس سرکه نمکی بود. یادم می آیـد مـادرم مدام سرزنشم می کرد و می گفت، "این چيزهايي کـه مــــی خوری، جوش های روی صورتت رو روزبه روز بدتر می کنه!"
هـفت سـال بعد، وقتی می دیدم برادر کوچکترم بـرای غـذا مـدام به رستوران های فست فود می رود و فقط چــیز برگر با سیب زمینی سرخ کرده می خورد، اینبار
این من بودم که به او می گفتم، " این چيزهايي که می خوری، جوش های روی صورتت رو روز به روز بدتر می کنه!" اما با کمال تعجب مادرم از آشپزخانه می گفت، "نه این یک اعتقاد غلط و اشتباهه!!!"
این روزها که هر ماده غذایی امروز مفید است و فردا از رده خارج می شود، همگام شدن با توصیه های تغذیه ای، کاری واقعاً دشوار است. از اینرو در این مقاله قصد داریم شما را با سری دیگری از باورهای غلط و نادرست در مورد مواد غذایی آشنا کنیم.

آیا تنقلات روغنی باعث ایجاد جوش روی صورت می شود؟
جالب است بدانید که برخلاف باور عموم، جوش های صورت به هیچ وجه از خوردن چیپس، پفک، سیب زمینی سرخ کرده، شکلات یا چیزهایی از این قبیل ایجاد نمیشود. خوب است بجز پرهیز از خوردن چنین تنقلاتی، میزان استرس بدنتان را هم کنترل کنید! این یکی از مهمترین دلایل ایجاد جوش است.

کدام سالم تر است – کره یا مارگارین؟
هر نوع را که دوست دارید می توانید استفاده کنید. چون در واقع هر دوي اینها حاوی یک میزان کالری و چربی هستند، و اگر قصد کم کردن وزن دارید، اصلاً برایتان مناسب نیست. تنها تفاوت این دو ترکیبی است که در مارگارین یافت می شود—سیتوستانول—که باعث کاهش کلسترول خون می شود. طبق تحقیقات انجام گرفته گفته می شود که مارگارین سالمتر از کره است، چون به جای چربی ترنسِ بالابرنده کلسترول، حاوی چربی هیدروژن دار است.

آیا تخم مرغ حاوی میزان زیادی کلسترول است؟
حفظ تعادل در همه چیز ضروری است. اشکالی ندارد اگر گاه به گاه برای صبحانه تان املت یا نیمرو صرف کنید، حتی اگر برای قلبتان رژیم غذایی دارید. اما اگر بخواهید روزانه چهار، پنج تخم مرغ مصرف کنید، مطمئن باشید که میزان کلسترول خونتان به حد نهایی خود خواهد رسید. یادتان باشد، سفیده تخم مرغ فاقد چربی و کلسترول است، پس مراقب باشید.

آیا سبزیجات فریز شده و منجمد، ارزش غذایی کمتری دارند؟
ممکن است از نظر ظاهری کمتر مورد توجه شما باشد، اما به همان اندازه سبزیجات تازه برای شما مفید است. سبزیجات منجمد معمولاً بلافاصله بعد از برداشت، بسته بندی می شوند، به همین دلیل ارزش غذایی آن برجا می ماند.

آیا ویتامین های طبیعی بهتر از ویتامین های مصنوعی و ترکیبی است؟
کمی به تکنولوژی روز اعتماد کنید. مکمل های ویتامین "طبیعی" از منابع گیاهی و حیوانی گرفته می شوند، و ترکیب شیمیایی و عملکردی آنها کاملاً مشابه با ویتامین های مصنوعی است.

آیا سودا باعث کاهش نیروی جنسی در مردان می شود؟
متخصصین ویژه کارخانجات تولید سودا چنین ادعایی را تکذیب می کنند و باور دارند که این نوشیدنی ها هیچ تاثیر مخربی بر سیستم تناسلی مردان ندارد. گفته می شد که مصرف زیاد این نوشیدنی ها که حاوی رنگ زرد شماره پنج FD&C (تارترازین) هستند، ممکن است باعث کاهش اسپرم در مردان شود، اما ادارات بهداشت نیز این باور را تکذیب کردند.

آیا کربوهیدرات ها باعث افزایش وزن می شوند؟
باز هم می گویم: با حفظ تعادل در خوردن موادغذایی مختلف هیچ خطری متوجه شما نخواهد بود! خوردن به اندازه کربوهیدرات نیست که باعث افزایش وزن می شود، بلکه چربی موجود در موادغذایی (مثل پنیر، کره، پنیر خامه ای، و سُس) است که کالری بیشتری به کربوهیدرات ها (مثل نان، و پاستا) اضافه می کند و باعث افزایش وزن میشود.

آیا مواد غذایی مثل آناناس، گریپ فروت، و سرکه باعث بالا بردن متابولیسم می شود؟
به من اعتماد کنید: هیچ ماده غذایی یا ترکیبی از موادغذایی تا به امروز یافت نشده است که کاهش وزن را تحریک کند. اگر چنین ماده غذایی وجود داشت، مطمئن باشید تا حالا همه ی دنیا فهمیده بودند و از آن استفاده می کردند.

اگر از مواد غذایی بی چربی استفاده کنم، وزنم کم می شود؟
بله البته تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت. اما باز هم می گویم، با حفظ تعادل در خوردن هر نوع ماده غذایی، به هیچ وجه با مشکلی مواجه نخواهید شد. چربي يك ماده حياتي براي حفظ سلامت بدن است اما اگر بخواهید برنامه ناهار و شامتان را با غذاهای پرچربی و روغنی پر کنید، مطمئناً امروز فرداست که شکایت های همسرتان از هیکلتان اعصابتان را خرد کند.

وقتی یک تکه کرفس می خوریم، آیا بیش از آن مقدار کالری که مصرف میکنیم، کالری می سوزانیم؟
آیا آرزوی همه ی ما نیست که چنین ماده غذایی روي زمین وجود داشت؟؟ این باور کاملاً اشتباه است. مطمئناً تجزیه و هضم کرفس هم به میزان سایر موادغذایی انرژی می گیرد.

آیا مواد نگاه دارنده یا مواد افزودنی به مواد غذایی برای ما ضرر دارد؟
طبق تحقیقات انجام گرفته، ثابت شده است که بدون نگاه دارنده ها، زنجیره غذایی ما قادر نبود به اندازه ی كنوني سالم و ایمن باشد. نیترات که در گوشت های فراورده ای مورد استفاده قرار می گیرد، از آن در مقابل باکتری های کشنده محافظت می کند و بازدارنده هایی که در سیریال ها مورد استفاده قرار می گیرد، از رشد مواد سرطان زا که موجب سرطان معده می شود جلوگیری به عمل می آورد.

آیا تند خوردن غذا اشکال دارد؟
اگر غذایتان را تند بخورید، وقت برای هضم نشاسته غذا بسیار کم خواهد بود و اولین مرحله هضم غذا از دست خواهد رفت. همچنین دندانها قادر نخواهند بود با چنان سرعتی غذاها را برای شما تکه کرده و خوب بجوند، و شما مجبور خواهید بود غذاها را طوری ببلعید که هنوز خوب جویده نشده اند. برخی از این موادغذایی بدون اینکه با آنزیم مناسب هضم غذا برخورد کنند، مستقیماً وارد سیستم گوارش می شوند و ارزش غذایی این ماده از بین خواهد رفت. و این مسئله باعث می شود شما هنوز گرسنه بمانید و غذای بیشتری طلب کنید. پس سعی کنید قبل از بلعیدن غذا، آن را خوب بجوید.

آیا حبوبات باعث ایجاد گاز معده می شوند؟
حبوبات حاوی قندهایی است که بدن انسان قادر به هضم کامل آنها نیست. وقتی این قندها به روده می رسند، این باکتری ها گاز بسیار زیادی را تولید می کنند. سایر مواد غذایی که چنین ویژگی دارند عبارتند از: ذرت، کلم، کشمش.

آیا کافئین برای از میان بردن سر درد مفید است؟
کافئین تا %40 قدرت آسپیرین و سایر مُسکِن ها را افزایش می دهد. به همین دلیل است که در محصولاتی مثل آناسین و اکسدرین مورد استفاده قرار می گیرد. کافئین به تنهایی نیز می تواند عمل کند. در تحقیقی که در سال 1991 انجام گرفت، دانشمندان دریافتند که 65 میلی گرم کافئین به اندازه 648 میلی گرم استامینوفن برای از بین بردن علائم سردردهای غیر میگرنی مؤثر است. پزشکان برای درمان میگرن نیز ترکیباتی از کافئین و سایر داروهای منقبض کننده رگ های خونی درون مغز تجویز می کنند.

اصلاً نترسید!
بااینکه به نظر می رسد اطلاعات مربوط به تغذیه هر روز تغییر می کند، اما اگر شما عادت کنید که هر ماده غذایی را به میزان متعادل مصرف کنید و در خوردن هیچ چیز افراط یا تفریط نکنید، با هیچ مشکلی مواجه نخواهید بود. تعادل شرط سلامتی است

غذاهای فوری اضافه وزن می آورند براساس تحقیقات تازه محتویات غذاهای آماده (fast food) به گونه ای است که مردم را به زیاده روی در خوردن ترغیب می کند و خطر چاقی مفرط را افزایش می دهد. کارشناسان "شورای تحقیقات پزشکی" بریتانیا دریافته اند که اکثر غذاهای آماده (مثل همبرگر و سیب زمینی سرخ شده) سرشار از کالری است به گونه ای که خوردن تنها مقدار کمی از آن، کالری مصرف شده توسط بدن را به شدت بالا می‌برد. پژوهشگران همچنین دریافتند که غذاهای "پرکالری" می تواند مردم را به خوردن مقدار بیشتری از آن ترغیب کند. در نتیجه این تحقیقات که در نشریه (Obesity Review) منتشر شده است، یک وعده غذای آماده در مقایسه با سایر غذاها حاوی مقدار زیادی انرژی است. برای مثال میزان کالری این نوع غذا یک برابر و نیم بیش از یک وعده غذای سنتی بریتانیایی و دو برابر و نیم بیش از یک وعده غذای سنتی آفریقایی است. پژوهشگران نتیجه‌گیری کردند که مصرف زیاد غذاهای آماده در رژیم غذایی، خطر افزایش وزن و چاقی مفرط را بالا می برد. پروفسور اندرو پرنتیس از دانشگاه لندن که در این تحقیق شرکت داشته است گفت: "همه ما دچار یک ضعف ذاتی در شناسایی غذاهای پرکالری هستیم. ما عادت داریـم غـذا را براسـاس اندازه آن بسنجیم، درحالی که میزان کالری غذاهای آماده خیلی بیشتر از یک وعده غذای سالم است." به گفته وی سیستم هایی که اشتهای انسان را تنظیم می‌کند از سرآغاز پیدایش کشاورزی تاکنون، براساس غذاهای کم انرژی تکامل پیدا کرده است. این غذاها را امروزه ساکنان نواحی روستایی در کشورهای درحال توسعه، جایی که چاقی پدیده ای تقریبا ناشناخته است، مصرف می کنند. وی گفت: "بدن ما هرگز برای جذب غذاهای پرکالری که در غرب مصرف می شود آمادگی ندارد و همین به افزایش شدید چاقی کمک می کند." پروفسور پرنتیس به خصوص نسبت به تبعات یک رژیم غذایی مملو از غذاهای آماده برای کودکان هشدار می دهد. وی اظهار می دارد: "کودکان هنوز هیچ یک از عادات اکتسابی خویشتن داری در برابر خوردن را، که برای لاغر ماندن در جوامع نوین ضروری است، در خود پرورش نداده‌اند." دکتر سوزان جب، از مرکز پژوهش های خوراک انسانی در بریتانیا نیز بر این باور است که: "گزینه های مصرف‌کننده در اکثر مراکز عرضه مواد غذایی چنان محدود است که حتی امکان انتخاب ترکیبی از غذاها با کالـری متوسـط نیـز وجـود ندارد." به گفته وی مردم باید تنها مقداری از یک وعده غذای آماده را بخورند تا از مصرف مقدار زائد انرژی و چربی اجتناب نمایند. وی اظهار می‌دارد: "تحقیقات علمی بارها نشان داده است که برای حفظ وزن در حدی که سلامتی را تضمین کند، باید غذاهای کم چرب تر، که شکر نیز به آنها افزوده نشده است، مصرف کنیم و به ورزش روی آوریم."

منبع: Mavad ParsiBox

** فست فودها چگونه زمینه بروز بیماری‌های قلبی را فراهم می‌کنند؟ برای گرفتن پاسخ‌این سووال با دکتر "مسعود قاسمی" متخصص بیماری‌های قلب و عروق گفت و گو کردیم.

دکتر قاسمی گفت: این دسته از غذاها به طور مستقیم موجب بروز بیماری نمی‌شوند بلکه یک فاکتور مستعدکننده برای بروز بیماری‌های قلبی به حساب می‌آیند.


"به این ترتیب که ممکن است فردی زمینه ژنتیکی ابتلا به این دسته از بیماری‌ها را به میزان ‪ ۳۰‬درصد داشته باشد،اگر این فرد از غذاهای پرکالری مانند فست فودها و یا سیگار استفاده کند و یا تحرک کمی داشته باشد این احتمال افزایش خواهد یافت و به طور مثال اگر قرار است در سن ‪ ۶۰‬سالگی به بیماری قلبی مبتلا شود در ‪ ۳۵‬سالگی این بیماری سراغ او خواهد آمد.

این متخصص قلب و عروق گفت: اما مهمترین عارضه‌ای که این دسته از مواد غذایی پدید می‌آورند "چاقی" و در ادامه آن بروز "گرفتگی عروق" است.

به دنبال مصرف زیاد این نوع غذاها، چربی خون و فشارخون بالا می‌رود و همه اینها می‌توانند زمینه بروز سکته را افزایش دهند.

دکتر قاسمی خاطرنشان کرد که این دسته از غذاها به دلیل اینکه نمک فراوانی دارند موجب افزایش فشار خون می‌شوند.

"ناهید شوقی" کارشناس تغذیه و رژیم‌های درمانی نیز می‌گوید بدن انسان به ‪ ۵۰‬نوع ماده حیاتی نیاز دارد تا این مواد به میلیاردها سلول برسد.

به گفته وی در یک رژیم غذایی مناسب، ‪ ۵۵‬تا ‪ ۶۵‬درصد انرژی از طریق هیدراتهای کربن، ‪ ۱۵‬تا‪ ۲۰‬درصد از طریق پروتئین‌ها و ‪ ۲۵‬تا ‪ ۳۵‬درصد از طریق چربی ها، احتیاجات بدن برطرف می‌شود.

این کارشناس تغذیه این نکته را نیز یادآور شد که مصرف اندک غذاهای آماده و فست فود در شرایطی همچون همراه با گوجه فرنگی، کاهو، آب میوه‌های طبیعی و دوغ کم نمک منعی ندارد.


** ضرر نوشابه‌های گاز دار:
اما نوشابه‌ها عمدتا از آب تصفیه شده، افزودنی‌های مصنوعی و شکر تصفیه شده تولید می‌شوند.

اسید موجود در نوشابه‌های گازدار موجب فرسایش مینای دندان شده و همچنین قند بالای این محصولات، پوسیدگی دندان‌ها را تسریع می‌کند.

نوشابه‌ها فاقد ارزش غذایی بوده و به خاطر میزان قند بالایشان دارای کالری زیادی هستند که تمام رژیم‌های لاغری سفت و سخت شما را نقش بر آب می‌کند.

خانم شوقی می‌گوید وجود گاز ‪ Co2‬در معده تحت تاثیر آب و نمک، تبدیل به "بیکربنات سدیم" و "اسید کلریدریک" شده که افزایش این اسید در معده سرعت هضم و تخلیه معده را موجب می‌شود اما با افزایش مصرف آنها، اسید کلریدریک ترشح شده در معده کاهش یافته و نیاز به گاز ‪ Co2‬نوشابه جهت افزایش تولید اسید کلریدریک بیشتر می‌شود و زمینه بروز اختلالات گوارشی و مشکلات معده افزایش می‌یابد.

عضو انجمن تغذیه ایران افزود همچنین وجود کافئین موجود در نوشابه‌ها که تقریبا به میزان ‪ ۳۵‬تا ‪ ۵۵‬میلی‌گرم در هر بطری وجود دارد می‌تواند باعث پرخونی معده و تحریک ترشح اسید معده شود و زمینه را جهت زخم معده آماده کند.


** فست فودها و سوء تغذیه:
رییس انجمن گوارش و کبد اطفال در این زمینه می‌گوید مصرف غذاهای پر کالری علاوه بر اینکه منجر به چاقی می‌شوند، در کودکان سوء تغذیه نیز ایجاد می‌کنند.

معمولا تصور می‌شود که کودکان لاغر دچار سوء تغذیه هستند در حالیکه سوء تغذیه در کودکان چاق که غذاهای چرب و پرکالری مصرف می‌کنند نیز وجود دارد.

دکتر "غلامرضا خاتمی" عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه سوء‌تغذیه باعث ضعف سیستم ایمنی کودکان می‌شود افزود خیلی از کودکان به طور مکرر به اسهال، عفونت‌های ریوی، عفونت‌های سیستمیک همچون عفونت‌های خون و سینه پهلو مبتلا می‌شوند که علت اصلی این مشکلات سوء تغذیه است.

این فوق تخصص گوارش کودکان با اشاره به اینکه برخی از میان وعده‌ها مثل چیپس و پفک که به میزان زیاد در کودکان استفاده می‌شود افزود این گونه مواد غذایی نه کالری مناسب دارند و نه پروتئین مورد نیاز را تامین می‌کنند به همین خاطر توصیه می‌شود والدین، کودکان را با غذاهای بهتری آشنا کنند و اگر کودک به ساندویچ علاقه دارد مادر مثلا کتلت بپزد و به شکل ساندویچ به کودک بدهد.

دکتر خاتمی گفت توصیه ما به مادران این است که ضمن تامین تغذیه مناسب برای فرزاندانشان از مصرف فست فودها و غذاهای پرکالری در آنها خودداری کنند.


** نقش فست فودها در ابتلا به دیابت:
فست فودها یا غذاهای آماده از آنجا که حاوی مقدار زیادی چربی و مواد افزودنی هستند مقدار زیادی کالری به بدن وارد می‌کنند که منجر به چاقی و زمینه ساز ابتلا به دیابت می‌شوند.

امروزه معیار و انگیزه تمایل افراد به غذا بر اساس نیاز واقعی بدن نیست بلکه معیار انتخاب غذا را خوشمزه بودن آن می‌دانند و از آنجا که فست فود(همبرگر، چیز برگر، پیتزا و ...) به علت مواد افزودنی و نمک فراوانی که دارند خوشمزه‌ترند، افراد تمایل بیشتری به مصرف آنها دارند.

در گذشته، افراد زمان بیشتری را صرف غذا پختن می‌کردند و ضمن تحرک و فعالیت غذا را آماه می‌کردند ولی امروزه مردم ضمن اینکه تحرک ندارند، غذاهای آماده شده به صورت غذاهایی چرب، خوشمزه و پرکالری را به راحتی در دسترس دارند.

رییس انجمن دیابت ایران در این زمینه می‌گوید "فست فودها" به علت اینکه حاوی مقدار زیادی نمک هستند منجر به پرفشاری خون که یکی از عوامل خطر (ریسک فاکتورهای) ابتلا به دیابت است می‌شوند.

دکتر اسدالله رجب با اشاره به اینکه مقدار مصرف نمک در ایرانیها بسیار بالاست افزود بدن انسان در طول روز فقط به حداکثر ‪ ۵‬گرم نمک نیاز دارد در حالیکه بیشتر مردم این ماده را تا ‪ ۱۲‬گرم در روز مصرف می‌کنند.

به گفته وی با توجه به اینکه اغلب غذاها و به خصوص فست فودها خواه ناخواه دارای مقادیر بسیاری نمک و به عبارتی "نمک مخفی" هستند افراد باید از مصرف نمک اضافی خودداری کنند.

تغذیه سنتی ایرانی با توجه به اینکه شامل مصرف مواد غذایی از جمله میوه، سبزی و نان است، از آنجا که حاوی مقدار زیادی فیبر است، بهترین شیوه غذایی برای کنترل بیماری‌ها محسوب می‌شود.


** مصرف زیاد غذاهای آماده و ابتلا به پوکی استخوان:
به گفته یک پزشک متخصص داخلی مصرف فراوان غذاهای آماده یا "فست فود" با تامین نکردن مواد مورد نیاز بدن، سن ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می‌دهد.

دکتر "کیوان الچیان" عضو جامعه پزشکان متخصصین داخلی گفت پوکی استخوان بیماری است که معمولا در دهه‌های ‪ ۵‬و ‪ ۶‬زندگی بروز می‌کند ولی مصرف بی‌رویه غذاهای آماده و مواد غذایی فاقد ویتامین مورد نیاز بدن باعث شده این بیماری در دهه دوم و سوم زندگی هم مشاهده شود.

وی با اشاره به تغییر در نوع تغذیه و ذائقه مردم گفت در نتیجه این تغییر ذائقه از طرفداران غذاهایی همچون انواع خورش سبزیجات، کرفس، بامیه یا قارچ کم شده و به مصرف‌کنندگان انواع فست فودها افزوده شده است.

این متخصص بیماری‌های گوارش و کبد اضافه کرد بسیاری از فست فودها با حرارت بالا، نمک و فلفل و سایر افزودنی‌ها تهیه می‌شوند که همگی آنها در زمینه‌سازی برای ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش موثرند.

دکتر الچیان اضافه‌کرد که مواد نگهدارنده یی که درانواع سوسیس و کالباس و سایر فست فودها به کار برده می‌شود همراه بانمک و فلفل و چربی به کار رفته در آنها می‌تواند مشکلات جدی برای دستگاه گوارش ایجاد کند.

به امید آنکه مردم بیش از حد به دنبال فست فودهای مضر نروند و کارشناسان و دست اندرکاران سلامت و تغذیه، با استفاده از تجارب پدر بزرگ ها و مادر بزرگ‌های خودمان و ذایقه ایرانی، فست‌فودهایی را به نسل جوان کشور معرفی کنند که ضمن تامین مواد غذایی مورد نیاز بدن، مصرف مداوم آن، سلامتی‌شان را نیز با خطر رو به رو نکند.

همانگونه که در مورد رواج قابل توجه نوشیدنی سالم "دوغ" در سالهای اخیر شاهد بوده‌ایم، لازم است که علاقه مندان به تامین سلامت غذایی، فرهنگ غذایی نقاط مختلف کشورمان را که از تنوع بسیار زیادی برخوردار است، به دقت بررسی کنند و در میان آنها غذاهایی را که در عین سالم و خوشمزه بودن، قابلیت تولید و عرضه سریع و ارزان را نیز داشته باشند، بیابند و آنها را جایگزین فست فودهای زیانبار کنونی کنند.

نام این غذاها نیز باید نام‌های جالب فارسی باشد و در مکانهای خوشایند و به شیوه‌ای عرضه شود که نیازهای اجتماعی مردم و به ویژه جوانان را نیز تامین کند تا آنان برای خوردن راحت و ارزان و سریع و قرار گرفتن در یک محیط شاد و رنگین، سلامت خود را به خطر نیاندازند.

منبع: ایرنا

براساس تحقيقات تازه محتويات غذاهای آماده (fast food) به گونه ای است که مردم را به زياده روی در خوردن ترغيب می کند و خطر چاقی مفرط را افزايش می دهد. کارشناسان “شورای تحقيقات پزشکی” بريتانيا دريافته اند که اکثر غذاهای آماده (مثل همبرگر و سيب زمينی سرخ شده) سرشار از کالری است به گونه ای که خوردن تنها مقدار کمی از آن، کالری مصرف شده توسط بدن را به شدت بالا می برد.
پژوهشگران همچنين دريافتند که غذاهای “پرکالری” می تواند مردم را به خوردن مقدار بيشتری از آن ترغيب کند.
نتيجه اين تحقيقات در نشريه “اوبيسيتی ريويو” (Obesity Review) منتشر شده است.
يک وعده غذای آماده در مقايسه با ساير غذاها حاوی مقدار زيادی انرژی است. برای مثال ميزان کالری اين نوع غذا يک برابر و نيم بيش از يک وعده غذای سنتی بريتانيايی و دو برابر و نيم بيش از يک وعده غذای سنتی آفريقايی است.
پژوهشگران نتيجه گيری کردند که اتکای زياد به غذاهای آماده در رژيم غذايی، خطر افزايش وزن و چاقی مفرط را بالا می برد.
ضعف ذاتی
پروفسور اندرو پرنتيس از دانشگاه نظافت و پزشکی گرمسيری لندن که در اين تحقيق شرکت داشته است گفت: “همه ما دچار يک ضعف ذاتی در شناسايی غذاهای پرکالری هستيم. ما عادت داريم غذا را براساس اندازه آن بسنجيم، درحالی که ميزان کالری غذاهای آماده خيلی بيشتر از يک وعده غذای سالم با اندازه قابل مقايسه است.”
به گفته وی سيستم هايی که اشتهای انسان را تنظيم می کند از سرآغاز پيدايش کشاورزی تاکنون، براساس غذاهای کم انرژی تکامل پيدا کرده است. اين غذاها را امروزه ساکنان نواحی روستايی در کشورهای درحال توسعه، جايی که چاقی پديده ای تقريبا ناشناخته است، مصرف می کنند.
وی گفت: “بدن ما هرگز برای جذب غذاهای پرکالری که در غرب مصرف می شود طراحی نشده است و همين به افزايش شديد چاقی کمک می کند.”
پروفسور پرنتيس به خصوص نسبت به تبعات يک رژيم غذايی مملو از غذاهای آماده برای کودکان هشدار داد.
وی گفت: “کودکان هنوز هيچ يک از عادات اکتسابی خويشتن داری در برابر خوردن را، که برای لاغر ماندن در جوامع نوين ضروری است، در خود پرورش نداده اند.”
گزينه های محدود
دکتر سوزان جب، از مرکز پژوهش های خوراک انسانی در بريتانيا گفت: “گزينه های مصرف کننده در اکثر مراکز عرضه مواد غذايی چنان محدود است که حتی امکان انتخاب ترکيبی از غذاها با کالری متوسط نيز وجود ندارد.”
به گفته وی مردم بايد تنها مقداری از يک وعده غذای آماده را بخورند تا از مصرف مقدار زائد انرژی و چربی پرهيز شود.
وی گفت: “تحقيقات علمی بارها نشان داده است که برای حفظ وزن در حدی که سلامتی را تضمين کند، بايد غذاهای کم چرب تر، که شکر نيز به آنها افزوده نشده است، مصرف کنيم و به ورزش روی آوريم.”


منبع: پزشک

شهرها با سرعت هرچه بیشتر رو به گسترش هستند و روستاها هرچه بیشتر جای خود را به آنها می دهند. واقعیت شهرنشینی تنها مسأله درگیر كشورهای درحال توسعه نیست، شهرنشینی الگوی برتر و مسلط زندگی درعصرجدید شده است. سرعت، جذابیت، تنوع و تراكم از شاخصه های اصلی این نوع زندگی هستند. اما شهرنشینی تنها در ویترین جذاب این شاخص ها خلاصه نمی شود. الگوهای روزمره زندگی نیز دچار یك تغییر هرچند بطئی اما جدی شده اند. خوراك، سرگرمی ها، استراحت و ارتباطات همه در زیر سایه مه شهری شدن قرار گرفته اند. الگوهای خوراك و تغذیه یكی از آسیب پذیرترین عنوان هاست كه در ارتباط با زندگی شهری مشكل جدیدی پیدا می كند... گویا شهرها زمان را مصادره می كنند و در این زمان در هم پیچیده دیگر نیازهای زندگی نیز در چنبره ای از هول و حركت قرار می گیرند و البته به همان نسبت شهرها با ارمغان ماشین می آیند و ماشین چرخ دنده، زندگی را آسانتر می چرخاند. پس همانطور كه ناچار به حركت، سرعت و گرفتاری بیشتر هستید، نوعی چرخه كوتاهتر و آسانتر زندگی نیز پدید می آید.بدین ترتیب در سبكی از ساده ترین اما مهم ترین اركان زندگی یعنی تأمین خوراك، الزامات زندگی جدید الگوهای جدیدی را آرام آرام پدید می آورد و زندگی به آرامی اما به مهارت هرچه تمامتر قالب عوض می كند. بدین ترتیب پس از مدتی می توانید به این پرسش های ساده فكر كنید. نوبت مراجعات شما به قصاب یا سبزی فروش محل چقدر كاهش پیدا كرده است. مراوده صحبت و انتخاب و خرید و فروش جزئی كالای گوشت چقدر رو به فراموش شدن می رود. نام گونه های مختلف سبزیجات تا چه حد در حافظه ذهنی شما باقی مانده است؟از آن سو تركیب اندازه و تنوع ادویه جات و حجم موادغذایی را تا چه حد به خاطر دارید؟درحقیقت این الگوهای ساده و شاید پیش پا افتاده زندگی به آرامی دچار یك تغییر جزئی شده اند. در فرایند تهیه غذا، رودررویی، معامله، انتخاب، چالش و صرف زمان طولانی تر در یك بسته حجیم و فشرده جایگزین شده است. بدین ترتیب یك ساندویچ، یك ظرف خورشت آماده، یك بسته سیب زمینی سرخ شده منجمد، یك كنسرو قرمه سبزی تنها ۱۰ دقیقه وقت شما را می گیرد. درگیری مصرف كننده با خرید گوشت، مزمزه ادویه جات، میزان حرارت و همه و همه جای خود را به ۱۰ دقیقه و یا حتی كمتر بلعیدن یك بسته بندی آماده می دهد.بدین ترتیب غذاهای آماده به سرعت جای خود را در زندگی شهروندان جدید باز كرده اند، سرعتی كه گاه نیز با چاشنی زودگذر لذت غذایی همراه است. این غذاهای لذیذ سریع به یاری زمان و حركت آمده اند اما مسأله آن است كه گویا تنها خاطره لذتجویی گذرای ذهن را تأمین می كنند اما از آن سو برای تن و حجم انبوه سلول های فیزیكی بدن خاطره چندانی بجا نمی گذارند.● لذیذ اما فقیرآسیب شناسی غذاهای آماده و سریع از همین نقطه آغاز می شود كه اعتیاد به مصرف آنها و یا جایگزینی آنها با فرآیند طولانی درگیری خرید، تهیه و پخت غذا در درازمدت چهره متفاوتی از كیفیت ارائه می دهد.اما آیا افزایش مصرف غذاهای آماده نشانگر افزایش سطح رفاه عمومی است. در حقیقت همه گیری استفاده از غذاهای آماده بیشتر با ۲كاركرد خود را نشان می دهد. رفع نیاز روانی و نوعی سرگرمی و تفریح با غذا خوردن و دیگری پاسخ به تنگنای زمان و هزینه های پیش رو كه بیشتر در طبقه متوسط رو به پائین عوارض خود را نشان می دهد. چون پدیده ساندویچ یا غذای آماده و كنسروی یا گوشت های آماده سوسیس و كالباس كمتر در بین طبقات مرفه تر همه گیری پیدا می كنند.جوانان و نوجوانان، دانشجویان، كارمندان و دانش آموزان بیشترین مصرف كنندگان غذاهای آماده هستند. در عوض تكرار این الگوی غذایی به طور واضح و شاخص عوارض خود را در درازمدت نشان می دهد.دكتر ایرج خسرونیا رئیس جامعه پزشكان متخصص داخلی ایران، تغذیه نامناسب و مصرف زیاد غذاهای آماده را از علل افزایش بیماری های كبدی می داند و می گوید: «غذاهای آماده دارای چربی های خطرناك و مواد نشاسته ای است كه افزون بر چاقی، در كبد و عروق رسوب كرده و ایجاد ناراحتی های كبدی می كند. كبدهای چرب در میان این مصرف كنندگان به وفور یافت می شود. این درحالی است كه تمام افراد باید از همان دوره كودكی رژیم غذایی مناسب داشته باشند و از مصرف چربی به میزان زیاد و خوردن مواد قندی ونشاسته ای خودداری كنند.»از سوی دیگر بیماری های قلبی بشدت متأثر از نوع تغذیه هستند و مصرف بی رویه غذاهای آماده یكی از عوامل افزایش بیمار ی های قلبی تلقی می شوند. در این موارد مصرف بیش از حد نمك كه یكی از مواد اصلی طعم دهنده سس ها و غذاهای آماده غیراستاندارد است به افزایش فشارخون و بیماری های قلبی و عروق منجر می شود.دكتر عبدالجواد رحیم پور به عوارض دیگری اشاره می كند: «نوشابه های گازدار و غذاهای حاوی كربوهیدرات غیراستاندارد پوسیدگی دندان در كودكان و حتی بزرگسالان را افزایش می دهد. از سویی مادرانی كه در دوران بارداری و شیردادن غذاهای آماده استفاده می كنند، فرزندان مستعدتری نسبت به چاقی خواهند داشت. حتی زنان باردار و زنانی كه به كودكان خود شیر می دهند باید از خوردن غذاهای چرب، قندی و شور پرهیز كنند. مصرف كیك های آماده، بیسكویت، سیب زمینی سرخ شده، ذرت بوداده و شیرینی جات در دوران شیردهی و بارداری موجب چاقی بیش از حد بچه ها می شود.»● مثلث برگرها، فریزها، كولدهادر مورد مصرف غذاهای آماده و سریع، پژوهش های فراوانی انجام شده اما تولید و عرضه گسترده این غذاها در حقیقت حكم نوعی هله هوله های سرشار از نمك، قند، روغن و مواد نگهدارنده را دارد. درحقیقت رشد افراطی و گرایش بیش از حد به این نوع غذاها از نوعی بی نظمی در تغذیه عمومی خبر می دهد. غذاهای سریع آماده از مثلث برگرها، فریزها و كولدها تشكیل می شوند. در این غذاها ایزوتوپ های كرین، ۵۰ درصد حجم این موادغذایی را تشكیل می دهد كه از ذرت به دست آمده اند. این ماده، سازنده گوشت گاو، فیله ها و پایدارسازهای غذاهای آماده نیز به شمار می رود. همچنین وجود شربت ذرت با قند فراكتوز بالا كه ۹۹ درصد كالری این نوشیدنی ها را تشكیل می دهد، منشأ زیان های جسمی این غذاهاست. استفاده از روغن های ذرت برای سرخ كردن این غذاهای گوشتی، كالری این غذاها را افزایش می دهد. در این میان عنوانی به نام غذاهای صنعتی نیز وجود دارد. مهرآسا ادیم متخصص تغذیه در این مورد می گوید: «غذاهای صنعتی آن دسته از غذاهای آماده و سریع را شامل می شوند كه تنها گرسنگی روانی افراد را برطرف می كنند و به دلیل كم ارزش بودن آنها، افراد را به سوی مصرف بیشتر و بیشتر این مواد غذایی سوق می دهد. اما گرسنگی موضوعی متفاوت است. انسان ها می توانند مدت زمان طولانی را با یك گرسنگی مزمن تحمل كنند. در برابر، غذاهای آماده تنها و بهترین راه برای پایان دادن به گرسنگی هستند، مزه خوبی دارند وارزان و در دسترس هستند. در مقیاس های عمده مانند شركت های تولیدكننده غذای آماده، آنها به تولید كالایی ارزان، سریع و صنعتی می پردازند. این غذاها را می توان یك نفره، با یك دست و حتی هنگام رانندگی خورد. این اثربخشی و كارایی در تولید غذاهای سریع و آماده، منجر به بر هم خوردن همه روابط موجود میان انسان ها وغذاهایشان و همچنین میان افراد شده است.»این كارشناس تغذیه به تحقیقی كه یك جامعه شناس فرانسوی در این مورد انجام داده اشاره می كند. ژاك ایلول معتقد است: «امروزه سوپرماركت ها به محلی تبدیل شده اند كه گویی شما در آنها به رانندگی وانتخاب كالای تان می پردازید. این وضع موجب شده كه تهیه نان و گوشت كه جزو فعالیت های روزانه افراد در گذشته بوده و موجب همكاری انسان ها با یكدیگر بوده است، در عمل به فراموشی سپرده شود. در عصر حاضر با جابه جایی كارایی طبیعی با روش های مصنوعی، صنعتی شدن روش های كشاورزی و نابودی روابط دیرپای ما با زمین، گیاهان و حیوانات كه منجر به تغذیه بدن های ما و تقویت روابط فرهنگی و در نهایت رشد روحی ما می شد، زندگی ما با چالش های بزرگی روبه رو شده است. گویا هر ذره از ساندویچ همبرگر، موجب نابودی رموز قدیمی زندگی پیشینیان ما می شود، رموزی كه در بطن شرایط انسانی به ودیعه نهاده شده. برای همین گرچه ممكن است این ساندویچ به من احساس رضایت و لذت ببخشد، اما هرگز به بقا و جاودانگی من كمك نمی كند.»● رستوران های اداری ـ دانشگاهیبا این حال یادآوری مضرات و جنبه های منفی غذاهای آماده به معنای نوعی گرایش افراطی این نوع مواد غذایی نیست. چنانكه واقعیت های دیگری نیز در سایه گسترش این الگوی غذایی وجود دارد. افزایش جمعیت و شرایط جدید در زندگی شهری موجب شده تا افراد برای رونق اقتصادی خانواده های خود، بیشتر ساعت های روز را در خارج از خانه و محل كار بگذرانند. از همین رو، تهیه منابع غذایی سالم چندان سالم به نظر نمی رسد. اما غذاهای آماده خیلی راحت تر در اختیار قرار می گیرند. هم اكنون تعداد اغذیه فروشی های دارای مجوز در شهر تهران افزون بر ۳هزار واحد است كه اگر غذافروشی های فاقد مجوز را هم بیفزاییم، تعداد آنها به بیش از ۴هزار واحد خواهد رسید. چنین مقیاس گسترده ای نیازمند نظارت بر كیفیت بیش از پیش است. از سویی صنعت تولید فرآورده های گوشتی است كه بیش از ۱۲۸ كارخانه تولیدكننده سوسیس و كالباس فعالیت دارند. صنعت تولید فرآورده های گوشتی در همه جای دنیا رونق دارد. در بسیاری از كشورهای پیشرفته این صنایع تأمین كننده بخش بیشتر نیاز جامعه به فرآورده های گوشتی هستند. به نظر می رسد نظارت و حمایت این صنایع می تواند به رشد كیفیت و در نتیجه سلامت مصرف كننده از سویی و رونق اقتصادی این صنایع در جامعه كمك كند. چنانكه هم اكنون سرانه مصرف سوسیس و كالباس در كشورهای صنعتی و اروپای غربی به ۴۰ تا ۶۰ كیلوگرم برای هر شهروند می رسد. این سرانه در كشور ما حدود ۴كیلوگرم است. بدین ترتیب، سلامت غذایی مردم نه در حذف این رده از كالاهای گوشتی بلكه در افزایش كیفیت آنهاست. به عنوان نمونه نیترات و نیترات سدیم یكی از مواد مورد مصرف در تهیه سوسیس و كالباس برای جلوگیری از رشد باكتری هاست كه مصرف بیش از حد این ماده سرطان زاست. نظارت برچنین موارد یكی از موارد ایمنی این نوع كالاهاست. در مورد فروشندگان غذاهای آماده نیز باید گفت رعایت زنجیره سرما از خروجی كارخانه تا فروشگاه و نظارت بر روش های ارائه، نگهداری و تركیبات غذاها به زنجیره سلامت این غذاها كمك می كند.مسأله دیگر به كیفیت و كمیت غذا در دیگر بخش ها بر می گردد. شبكه گسترده تأمین كننده غذای افراد شاغل ، مؤسسات، ادارات و شركت ها می تواند دربرگیرنده سلامت غذایی مصرف كنندگان خود باشد. درحقیقت افزایش كیفیت و مراقبت درمورد سلامت غذایی افراد شاغل می تواند از گرایش اجباری این افراد به غذاهای آماده جلوگیری كند. این زنجیره، مدارس و دانشگاهها را نیز در بر می گیرد. اگرچه سرو غذا در مدارس ایران معمول نیست اما حكایت رستوران های دایر در دانشگاه ها نیز چندان داستانی قدیمی و كهنه است. به نظر می رسد بر نحوه تغذیه دانشجویان و دانش آموزان كمترین حساسیت ها و مراقبت ها وجود دارد. این درحالی است كه دانشجویان دانشگاه ها و ساكنان خوابگاه ها بیشترین عملیات فكری و ذهنی را دارند. تغذیه نامناسب آنها را مستعد كندذهنی، افسردگی، كاهش سرعت عمل و خمودگی می كند و درعوض گرایش به غذاهای آماده ارزش غذایی مصرفی آنها را كاهش می دهد. از سوی دیگر زنگ تعطیلی مدارس و دبیرستانها برابر با تصویر نوجوانانی است كه هر یك با پفك ، چیپس و انواع تنقلات پركالری اما بدون ارزش غذایی گرسنگی خود را تا خانه رفع می كنند. عوارض چنین الگوهای نادرست تغذیه ای، نسلی چاق، كم تحرك و از آن سو كمترین ارزش های سلامتی و غذایی است كه در كارایی هوشی و جسمی آنها نمودار می شود.درنهایت غذاهای آماده حذف نشدنی هستند، اما می توان در مورد مصرف آنها آموزش های لازم را به شهروندان داد و از آن سو می توان بركیفیت تولید آنها نظارت داشت. شاید یادآوری این نكته به شهروندان ضروری است كه حلقه ارتباطی آنها در چرخه خرید، تهیه و تأمین مواد تازه غذایی نوعی آرامش و كاركرد اجتماعی نیز برای آنها در بر خواهد داشت. شهر تنها با سوپرماركت های مجهز و جذاب معنی نمی شود.قصاب، سبزی فروش، میوه فروش و ... از اركان همیشگی زندگی شهری و ارتباطات اجتماعی آن بوده است.مهری حقانی

گزارش: روزنامه ايران

چاقی كابوس نسل ماست! كابوسی كه هر شب زیر سایه رژیم‌های جدید غذایی، نزدیك تر و واقعی‌ تر می‌ شود، و هر روز قربانی های بیشتری می گیرد!

اگر شما هم جزو كسانی هستید كه از گوشه و كنار، زمزمه‌هایی از خوش‌اندامی خود می ‌شنوید و با این حال، هنوز فكر می كنید چاق هستید، یا حتی اگر دیگران شما را پوست و استخوان می‌دانند و با این حال آینه، چربی‌های اضافه را به رخ تان می‌كشد، خودتان را به یك روان پزشك معرفی كنید، چون احتمالا از بی‌اشتهایی عصبی یا آنورکسیا (anorexia) رنج می‌برید!

متخصصان تغذیه، بی‌اشتهایی عصبی را خودداری از رسیدن به وزن بدنی ایده آل(وقتی وزن آنها پایین‌تر از حد طبیعی است) و داشتن تصور اشتباه از اندازه و شکل بدن تعریف می كنند.

چربی‌ها و كربوهیدرات‌ها حق ورود به زندگی یک بیمار آنورکسی را ندارند! این بیماران سعی می ‌كنند از طریق گرسنگی كشیدن، استفراغ عمدی، ورزش بیش از اندازه و خوردن ملین‌ها و قرص‌های لاغری از وزن خود بكاهند.

پوست خشك و ترك پوستی، اولین ره آورد آنورکسیا هستند که با پایین بودن دمای بدن و فشار خون پایین و كند كاری قلب، مجموعه ای کامل از بیماری ها را ترتیب می دهند. به این ها باید عوارضی مثل پوکی استخوان، بی خوابی، عصبی بودن، توقف قاعدگی در دختران، بیماری های قلبی، لرزش بدن، مشکلات گوارشی، کم مویی و... را هم اضافه کنید، تا مجموعه کامل تری از امراض وابسته به بی اشتهایی روانی به دست آورید.

دکتر عزت اله کردمیرزا، روانشناس و مدرس دانشگاه علامه طباطبایی در این باره می گوید:

"بیماران مبتلا به آنورکسیا (بی‌اشتهایی روانی) معمولاً ترسی فراگیر از چاق شدن دارند. به طوری که حتی وقتی وزن آنها پایین‌تر از حد طبیعی است، دچار اختلال در تصویر بدنی از خود می ‌شوند. احساس بد ریختی دارند و بر لاغر شدن خود پافشاری می کنند."
"انکار" مُهری است که به تک تک رفتارهای این بیماران می خورد. این بیمار تحلیل رفتگی خود را انكار می ‌كند و اكثر رفتارهای غیرعادی خود را که منجر به كاهش وزن می شود، در خفا انجام می ‌دهد. مثلاً معمولاً از غذا خوردن با اعضای خانواده، یا در مكان‌های عمومی پرهیز می‌ كند، چون در این صورت، علایم رفتاری بیماری شان آشکار می شود.

آمار و ارقام، آنورکسیا را بیشتر سهم زنان می دانند و در این بین، بیشترین شیوع آن را در اواسط تا اواخر نوجوانی یعنی14 تا 18 سالگی جستجو می کنند.

دكتر کردمیرزا می‌ گوید: "بیماران مبتلا به بی‌اشتهایی روانی ممكن است از نظر اجتماعی منزوی باشند و علایم افسردگی را نشان دهند. به طوری کهاختلال افسردگی اساسی یا افسردگی خویی تقریباً در 50 درصد بیماران مبتلا به بی‌اشتهایی روانی گزارش شده است."

اگر دنبال زمینه های روانی ماجرا بگردید، می شنوید: " اختلالات خوردن اغلب نشانه ای از وجود مشکلاتی از قبیل کمال گرایی افراطی، فقدان مهارت های ابراز وجود یا پایین بودن احساس ارزشمندی است."

او ادامه می دهد: " در مورد درمان این بیماری، روان درمانی نتیجه بهتری نسبت به دارو درمانی دارد. البته داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، اشتها و وزن را افزایش می دهند و افسردگی همراه با این اختلال را درمان می كنند. شواهدی نیز وجود دارد كه الكتروشوك (ECT) در بعضی از موارد برای بی اشتهایی روانی و اختلال افسردگی مفید است."

سه خصوصیت عمده، فرد مبتلا به بی اشتهایی روانی را از خانم های لاغر جدا می کند:

- داشتن وزنی معادل 85 درصد کمتر از آنچه که برای سن و وزن فرد، نرمال محسوب می شود.

- داشتن ترس شدید از اضافه وزن که این ترس با کم شدن وزن کاهش نمی یابد.

- تصور داشتن هیکلی بد قواره، حتی هنگامی که بسیار لاغر هستند. معمولاً به طور مدام خود را وزن می کنند. اغلب سایز بدن خود را اندازه گیری می کنند و در آینه منتقدانه به خود می نگرند.

لاغری ممنوع!
مرگ یک مانكن برزیلی(170 سانتی متر قد و فقط 38 کیلوگرم وزن!) در اثر عفونت ناشی از بی اشتهایی عصبی که بعد از مرگ همتای اروگوئه‌ای او كه دچار نارسایی قلبی شده بود، اتفاق افتاد، اعتراض متولیان بهداشت را برانگیخت، تا آنجا كه حتی سازمان بهداشت جهانی هم واكنش نشان داد و در گزارشی نگرانی خود را از كم وزنی بیش از حد دختران جوان و گرسنگی كشیدن مفرط آنها برای تقلید از مدل‌ها، اعلام كرد.

در واقع، شركت‌های مد مجبور شده‌اند در انتخاب مانكن‌های خود شاخص جدیدی در نظر بگیرند. طبق قانون این كشور مدل‌هایی كه شاخص توده بدنی(BMI) كمتر از 18 داشته یا سن آنها كمتر از 16 سال باشد، از شركت در این نمایش‌ها محروم می‌ شوند.

در انگلیس تقریباً 5 تا 10 درصد زنان 14 تا 24 ساله از بیماری آنوركسیا رنج می ‌برند و حتی به گفته پژوهشگران انگلیسی سن ابتلای این بیماری پایین آمده و كودكان 8-7 ساله را هم گرفتار كرده است!

به تازگی كشور ایتالیا هم با وجود مقاومت‌هایی كه متولیان مد در ابتدا نشان دادند، بالاخره به جمع این كشورها پیوست. در ایتالیا دو میلیون نفر به بیماری های ناشی از گرایش به لاغری دچارند و 60 درصد نوجوانان ایتالیایی دوست دارند از آنچه هستند لاغرتر باشند!
________________________________

چربي ها و روغن ها از مهمترين اجزاي غذاي انسان به شمار رفته وبه دو گروه حيواني(پيه ، دنبه ،كره ،روغن ماهي )و گياهي (آفتاب گردان ،سويا ، پنبه دانه ، زيتون، روغن گردو و …….)تقسيم مي شوند .



واحد سازنده چربي ها اسيد چرب مي باشد كه از نظر تغذيه اي اهميت ويژه اي دارند.اسيد هاي چرب به دو گروه اشباع و غير اشباع طبقه بندي مي شوند .



اسيدهاي چرب امگا3 و امگا6:

اسيدهاي چرب امگا3 و امگا6 از انواع اسيدهاي چرب غير اشباع هستند . نسبت اسيد هاي امگا 6 به امگا 3 در رژيم غذايي روزانه از اهميت ويژه اي برخوردار بوده و بايد ميزان امگا 6 حداقل 5 برابر و حداكثر 10 برابر امگا 3 باشد .در حالي كه اين نسبت در حال حاضر بين 20 به 1 تا 15 به 1 متغير است.



اسيدهاي چرب امگا3 در پيشگيري از بيماري هاي قلبي عروقي موثر بوده و بيشتر در روغن ماهي ،ماهي هاي چرب ،تخم كتان و شاهدانه و اسيد هاي امگا6 در روغن ها ي گياهي نظير آفتابگردان،ذرت و سويا وجوددارند



كلسترول

كلسترول يك تركيب مشتق از چربي و يك ماده ضروري براي زندگي انسان بوده و در روغن هاي حيواني ،پيه ،دنبه ،چربي گوشت و زرده تخم مرغ وجوددارد.


كلسترول خون شامل كلسترول تام ،كلسترول خوب و كلسترول بد مي باشد .در صورتي كه مقداركلسترول بد در خون از حد مطلوب بالاتر رود سبب سختي عروق و آترواسكلروز گرديده و احتمال فشار خون و بيماري هاي قلبي عروقي را افزايش مي دهد .



روغن هاي گياهي مايع به منظور شكل پذيري و پايداري بيشتر هيدروژنه كرده و در اين فرآيند مقداري اسيد هاي چرب ترانس توليد مي شود .اسيدهاي چرب ترانس ميزان كلسترول بد خون را حتي بيشتر از اسيدهاي چرب اشباع افزايش مي دهند.


اسيد هاي چرب اشباع (چربي گوشت،كره،روغن زرد

روغن نارگيل )باعث افزايش كلسترول بد و كلسترول خوب شده و در نتيجه كلسترول تام را افزايش مي دهد



نكاتي كه بايد در هنگام مصرف روغن و چربي و منابع آن توجه نمود :

از مصرف زياد روغن پرهيز شود زيرا سبب اضافه وزن شده و امكان افزايش كلسترول بد ، افزايش فشار خون و در نتيجه خطر ابتلا به بيماري هاي قلبي عروقي را فراهم مي آورد .

حداكثر 25 تا 30 درصد از انرژي دريافتي بايد از چربي ها تامين شود .

حتي الامكان از مواد لبني كم چرب و گوشت كم چرب استفاده شود. زيرا به دليل دارا بودن اسيد هاي چرب اشباع موجب افزايش كلسترول خون و بيماري قلبي مي شود .


روغن هاي جامد هيدروژنه كه ميزان اسيد هاي چرب غير اشباع آن بيش از 25 درصد و اسيد هاي چرب ترانس آن بيش از 10 درصد باشد خطر ابتلا به بيماري هاي قلبي و عروقي را افزايش مي دهد .



بهتر است از روغن هايي استفاده شود كه ميزان اسيد چرب اشباع آن تا 25 درصدو اسيد هاي چرب ترانس آن حداكثز تا 10 درصد اصلاح شده و به صورت نيمه جامد بوده و داراي برچسب باشد .



روغن ماهي به دليل دارا بودن اسيدهاي چرب امگا 3 و روغن زيتون و روغن گردو به دليل دارا بودن اسيد اولئيك فراوان باعث كاهش كلسترول بد (ldl) خون مي شوند و براي سلامت قلب و عروق مفيد هستند.



حتي الامكان از سرخ كردن غذا ها خودداري كرده و در صورت لزوم از روغن سرخ كردني استفاده شود .



از روغن مخصوص سرخ كردني حداكثر دو تا سه بار آن هم نه با فاصله زماني طولاني بلكه حدودا در عرض 24 ساعت مي توان استفاده كرد و پس از آن بايد روغن حرارت ديده را دور ريخت.



نگهداري روغن:

رطوبت ،مجاورت با اكسيژن هوا ،اهن و مس ،حرارت و نور باعث تشديد فساد روغن مي گردد بنابراين بايد در محل خشك و خنك دور از نور و در ظرف درب بسته نگهداري شود .



روغن ها ي غني شده با ويتامين A و D بايد در بسته بندي بطري كدر و يا قوطي هاي فلزي (براي حفظ ويتامين هاي موجود در آن)عرضه شود و نبايد تحت درجه بالا قرار بگيرد .


هنگام خريد روغن توجه به مشخصات آن از جمله نوع فرآورده ، شماره پروانه ساخت ، نام كارخانه ،شزايط نگهداري و مصرف ، تاريخ توليد ، و انقضاء ضروري است.



روغن هاي نباتي جامد بايد داراي برچسبي باشد كه ميزان اسيد چرب اشباع و اسيد چرب ترانس بر روي آن درج شده ياشد.روغن هاي جامد يا نيمه جامدي كه حاوي كمترين مقدار اسيد چرب اشباع و اسيد چرب ترانس باشند براي استفاده مناسب تر هستند .

در مقابل افرادی که خود را در مقابل خوراکی ها قرنطینه کرده اند(منظور افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی یا آنورکسیا است)، کسانی هم هستند که نمی توانند رنگ و لعاب غذا را با یاد آوری عقربه ترازو فراموش کنند. این عده، به طرف غذاها هجوم می برند و پس از پرخوری، با عذاب وجدانی مواجه می شوند که آنها را به هر قیمتی به دنبال جبران آن می فرستد.

دکتر کرد میرزا می گوید:"پراشتهایی روانی یا "بولیمیا" (bulimia) یک نوع اختلال در خوردن است که در آن فرد بیمار یک الگوی زیاده خوری – پاک سازی را شدیدا دنبال می کنند. فرد پُر اشتها ابتدا پرخوری می کند و سپس خود را وادار به استفراغ می کند، یا از ملین استفاده می کند.

اغلب کسانی که این شیوه را در پیش می گیرند، زنانی هستند که در اواخر دوره نوجوانی یا اوایل بیست سالگی به سر می برند. اکثر افراد پر اشتها مانند کسانی که بی‌اشتهایی روانی دارند، مجذوب غذا هستند و ترس زیادی از اضافه وزن دارند و افسرده اند."

برخلاف بی اشتهایی روانی، پراشتهایی روانی در یک محدوده وزنی نرمال اتفاق می افتد، به همین دلیل گاهی تشخیص آن برای متخصصان هم مشکل است.

برچسب بیمار به کسی می چسبد که حداقل 2 بار در هفته و برای مدت 3 ماه این کار را انجام می دهد.

دكتر فرهاد حسین پناه متخصص غدد و متابولیسم و رئیس انجمن چاقی ایران در این باره می گوید:"درعلم پزشكی معیارهای مختلفی برای تعیین چاقی و لاغری افراد وجود دارد كه معتبر‌ترین و مشهورترین آنها "شاخص توده ی بدنی"یا BMI است.

این معیار از تقسیم وزن (بر حسب كیلوگرم) بر مجذور قد (بر حسب متر) به دست می‌آید.

طبق این معیار فقط كسانی كه شاخص توده بدنی شان بین 19 تا 25 است، وزنی ایده‌آل دارند."

از جمله عوامل مهمی که به ‌عنوان عامل ‌زمینه‌ ساز چاقی در کودکان و بزرگسالان مطرح است، دریافت زیاد غذا، به ‌ویژه غذاهای پرچرب و پرانرژی، بیش از نیاز فرد می ‌باشد. البته در این زمینه نقش میزان فعالیت بدنی، به خوبی بررسی و شناخته شده است.

از سویی دیگر، برخی کودکان تا 12 ماه اول زندگی اشتهای خوبی دارند، اما از 3- 1 سالگی اشتهایشان کمتر می ‌شود. کودکان برای صرف غذا، شوق و انگیزه ‌ی کمتری دارند و غذاهای مورد مصرف خانواده، به ویژه سبزی‌ ها را نمی ‌خورند. این موضوع موجب نگرانی یا عصبانیت والدین می شود.

اشتها در انسان، به طور طبیعی کنترل کننده‌ ی تقریبی میزان دریافت غذا می ‌باشد. طوری که فرد با اشتهای کافی شروع به خوردن کرده و با از بین رفتن اشتها یا سیر شدن، از غذا خوردن دست می‌ کشد.

سیستم کنترل کننده ‌ی اشتها، پیچیده است. اشتها، در اوایل عمر بسیار دقیق عمل می ‌کند؛ به ‌طوری که مقدار شیری که نوزاد می‌ نوشد، با نیاز واقعی او کاملاً تناسب دارد.


انسان موجودی اجتماعی است، در نتیجه رفتارهای اطرافیان (یعنی محرک‌ های محیط) می ‌تواند بر سیستم کنترل اشتهای وی خدشه وارد سازند. طوری که فرد سیر، ممکن است با تعارف زیاد اطرافیان مجدداً غذا بخورد یا فرد گرسنه ‌ای که در جلسه ی مهمی حضور دارد، به ناچار گرسنگی را تحمل نماید.


دیگر عوامل محیطی از جمله امکانات تهیه ‌ی غذا، در دسترس بودن آن، شکل ، بو، مزه‌ی غذا و همچنین فرهنگ غالب جامعه در مورد نحوه، نوع و مقدار غذای دریافتی، در کنترل مقدار دریافت غذا و اشتهای فرد نقش بسیار مهمی ایفا می‌ کنند.

علاوه بر تأثیر جامعه و محیط، عواملی چون ژنتیک، عوامل عصبی، مواد مغذی خاص و هورمون‌های ترشحی بدن در کنترل اشتها نقش مهم و اساسی دارند.

نقش ژن‌ها، مجزا از محیط ، در تعیین چگونگی مصرف غذا (به صورت مقدار و دفعات غذا خوردن) و همچنین در قد و وزن افراد (که بر غذا خوردن به طور ثانویه اثر دارد) حایز اهمیت می‌ باشد.

اخیراً (در سال 2004) مشخص شده که ژن‌ها در کنترل اشتها نیز نقش دارند. طبق این پژوهش، نقش‌ ژن‌ها در کنترل گرسنگی، میزانی از پُر شدن معده که گرسنگی را فرو بنشاند، انتخاب نوع و مقدار غذای دریافتی و برخورد با غذا در جمع کاملاً شناخته شده است.

میزان تأثیر یکی از دو عامل محیط و ژنتیک بر فرد، بسیار پیچیده بوده و از فردی به فرد دیگر متفاوت می‌ باشد.




نقش هورمون‌ها در کنترل اشتها
افراد چاق، به گروه‌های پُرخور و غیر پُرخور تقسیم می ‌شوند. نقش هورمون‌ها در تنظیم اشتها به خوبی مشخص شده است.

- لپتین ( LEPTIN ) از جمله مهم ترین هورمون ‌های ترشح شده در بدن می‌ باشد که بر هیپوتالاموس اثر کرده و اعلام سیری می ‌کند. ولی در صورت عدم پاسخ مناسب به این هورمون، فرد پُرخوری می‌ کند. بافت چربی بدن علاوه بر لپتین، هورمون‌هایآدیپونکتین ورزیستین را هم ترشح می‌ کند. این سه هورمون در اثر پیام‌ های ارسالی به مغز توسط بافت چربی، در ارتباط با حجم انرژی ذخیره شده ترشح می‌ شوند.

- انسولین، هورمونی است که از سلو‌ل‌ های بتای جزایر لانگرهانس لوزالمعده (پانکراس) ترشح می‌ شود و با کاهش قند خون سبب تولید علایم گرسنگی توسط هیپوتالاموس می‌ گردد.

- گرلین (GHRELIN) هورمون دیگری است که از معده ترشح می ‌شود و در گرسنگی نقش دارد و اگر میزان ترشح آن در بدن زیاد باشد و یا به خوبی عمل نکند، موجب پُرخوری می‌ گردد.

سه هورمون دیگری که در سیری و کاهش اشتها نقش دارند، عبارت هستند از:

کوله سیستوکنین، پپتید شبه گلوکاگون (GLUCAGON- LIKE PEPTIDE1 یا G L P-1) یا پپتید 36- 3 YY(که از معده ترشح می ‌شود).




نقش عوامل عصبی در کنترل اشتها
لازم به ذکر است که نقش عوامل عصبی که از طریق عصب واگ، سیستم گوارشی را تحت تأثیر قرار می ‌دهند، هم روشن شده است. دانشمندان در زمینه‌ ی کنترل سیستم عصبی، برای قسمت ‌های مختلفی از مغز نقشی قائل شده‌اند.

از میان انتقال دهنده‌ های امواج عصبی که بین سلو‌ل ‌های مغزی ترشح شده و عمل می ‌کنند، نقش نوروپپتید Y (پپتید وابسته به ژن آگوتی) و اورکسین (OREXIN) در تحریک اشتها، همچنین نقش ملانوکورتین‌ها و هورمون محرکه ی آلفاملانوکورتین در سیری تعیین شده‌اند.


هر چه حجم معده بزرگ تر شود، ارسال علایم عصبی سیری کاهش می ‌یابند. در نتیجه افراد دارای معده ‌ی بزرگ تر، بیشتر هم می‌ خورند.


پروتئین‌ها از مولکول ‌هایی به نام اسیدهای آمینه ساخته شده‌اند. برخی اسیدهای آمینه ی تشکیل دهنده ‌ی پروتئین‌ها، باید از طریق غذا دریافت شوند که به آنها اسیدهای آمینه ی ضروری گفته می ‌شود. کمبود حداقل یکی از اسیدهای آمینه ی ضروری ، موجب ایجاد چندین واکنش شیمیایی و فیزیکی در بدن می ‌شود و از آنجا که این اسیدهای آمینه با سوخت و ساز ملکول های چربی و کربوهیدرات‌ها هم در ارتباط هستند، به نظر می ‌رسد سیری کوتاه مدت را تحت تأثیر قرار می ‌دهند.

دریافت مقادیر بالای ویتامین D (به ‌صورت دارویی)، علاوه بر ایجاد عوارضی برای بدن موجب بی ‌اشتهایی می ‌شود.

سیگار، عموماً موجب کاهش اشتها شده و ترک سیگار، اغلب تا مدت‌ها اشتهای فرد را افزایش می ‌دهد.

در حیواناتی که تابستان اشتهای زیادی دارند، ترشح لپتین افزایش می‌ یابد، ولی حساسیت نسبت به آن کم می ‌شود. در روزهای کوتاه زمستانی که حیوانات اشتهای کمی دارند، عکس این قضیه رخ می ‌دهد. بخشی از هیپوتالاموس که به لپتین واکنش نشان می ‌دهد، به کمک عواملی از قبیل نوروپپتید Y، ملانوکورتین و مسیرهای وابسته به کوکائین و آمفتامین‌‌ها، اشتها را کنترل می ‌کند.


دکتر احمدرضا درستی مطلق- متخصص علوم تغذیه (عضو هیات علمی دانشگاه تهران)

بی اشتهایی نشانه چیست؟



اگر چاق هستید، از بین رفتن اشتها فرصت خوبى براى كاهش وزنتان است. اما اگر بى اشتهایى به جاى چند روز، چند هفته طول بكشد و باعث لاغری بیش از حد و آب رفتن شما شود، این بى اشتهایى علت خاصى دارد. تقریباً تمام عفونت ها مى توانند باعث بى اشتهایى شوند؛ مثلاً ویروس سرماخوردگى یا آنفلوآنزا ممكن است عامل آن باشد. یا علل جدى تر مثل سل، كم كارى غده تیروئید، بیمارى هاى قلبى ، ریوى یا ناراحتی های كبدى ممکن است باعث بی اشتهایی شوند.

متأسفانه یكى از شایع ترین علائم اخطاردهنده ی اولیه ی سرطان بى اشتهایى است كه معمولاً با تغییر در حساسیت به مزه ها همراه است. بى اشتهایى مقاومت بدن در برابر خوردن هر چیزى است كه به فرآیند بهبود كمك می كند. با این همه، فقط بیمارى علت كاهش اشتها نیست. گاهى چیزى كه به دلیل خاصى خورده اید، مثل یك دارو مى تواند عامل آن باشد.آنتى بیوتیك هایى مثل اریترومایسین، جوانه هاى چشایى را غیرفعال كرده و باعث كندى حركت غذا در روده شده و احساس پُرى و سیری بعد از خوردن غذا را طولانى مى كند.كمبودهاى تغذیه اى مى توانند اشتهاى طبیعى را تضعیف كنند. مخصوصاً اشخاص مسن ممكن است گرفتار كمبود روى در رژیم غذایى باشند كه مى تواند جوانه هاى چشایى را از بین ببرد.


اگر بى اشتهایى برای مدت کوتاه و به ندرت باشد، جاى نگرانى ندارد. اما اگر آخرین بارى را كه از غذا خوردن لذت برده اید به یاد ندارید، باید سعى كنید عادت عادى خوردن را باز به دست آورید.
اگر اخیراً یك برنامه ورزشى را شروع كرده اید، ممكن است دچار بى اشتهایى شوید تا بدن خود را با نیازهاى جدید تطبیق دهد. به طور كلى، سلامت روانى نقش مهمى در اشتهاى شما دارد. تنش های روانى طولانی مدت مى تواند شما را به پُرخورى بكشاند. ولى فشارهاى روانی كوتاه مدت معمولاً اشتها را از بین مى برند. افسردگى نیز در برخى افراد باعث بى اشتهایى مى شود.


بى اشتهایى عصبى یا آنورکسیا (anorexia) اختلالى است كه در افراد مبتلا- معمولاً دختران جوان- تقریباً باعث ترك كامل غذاخوردن مى شود. این بیماران وسوسه غذا خوردن دارند، ولى از ترس چاق شدن چیزى نمى خورند. براى آنها نخوردن به اندازه خوردن راحت است.



درمان بى اشتهایى
اگر بى اشتهایى برای مدت کوتاه و به ندرت باشد، جاى نگرانى ندارد. اما اگر آخرین بارى را كه از غذا خوردن لذت برده اید به یاد ندارید، باید سعى كنید عادت عادى خوردن را باز به دست آورید.

در اینجا مواردى را كه برای افزایش اشتها باید به آنها توجه و عمل كنید، برایتان می گویم.




* به اندازه بخورید.
اشتهاى طبیعى، غذا خوردن به اندازه اى است كه وزن بدن را طبیعى نگاه دارد.



* اگر اشتهاى طبیعى دارید، باید انواعى از غذاها را بخورید.
اشتهاى زیاد به خوردن فقط یک نوع ماده غذا مثلاً گوشت، اشتهاى طبیعى نیست.



* اگر مرتباً خود را وادار به خوردن مى كنید، این هم علامت خوبى نیست.



*ویتامین بخورید.
خوردن روزانه مكمل مولتى ویتامین و مینرال ها به بازشدن اشتهاى كاهش یافته كمك مى كند و اگر كم خوردن شما باعث سوءتغذیه شده است، مصرف اضافی مواد غذایى آسیبى به شما نمى رساند.



* گاهى در افراد مسن تر با خوردن مکمل روى (zinc) اشتها افزایش می یابد.
درباره لزوم خوردن مکمل روى با پزشك مشورت كنید.



* داروهایتان را كنترل كنید.
درباره احتمال اینكه نوع یا مقدار داروهاى مصرفى تان باعث بى اشتهایى شده باشد سئوال كنید. پزشك ممكن است دارو را با داروهاى دیگرى كه اشتها را از بین نمى برند عوض كند.



*هر چه را كه دوست دارید، بخورید.
اگر لذت غذا خوردن را از دست داده اید، برنامه غذایى خود را عوض كنید. ببینید كدام غذاها برایتان اشتهاآور است و از آنها بخورید. اگر بستنى دوست دارید، هرقدر كه مى خواهید بخورید. ما رژیم غذایى ناسالمى را توصیه نمى كنیم، اما اگر بستنى تنها راه رساندن كالرى مورد نیاز به بدن است، هر قدر كه مى خواهید بخورید. هدف بالا بردن ضریب اشتها است.



* حجم غذایتان را كم كنید.
غذا را با حجم كم و دفعات بیشتر بخورید. معده شما غذاى كمتر را بهتر مى پذیرد.



* در طی روز آب زیاد بخورید.
اگر برنامه ورزشى تازه اى شروع كرده اید، مهم ترین نیاز شما آب است. كم آبى بدن مى تواند بى اشتهایى ایجاد كند. پیش از شروع تمرین و بلافاصله بعد از آن یك لیوان آب بنوشید. به علاوه هر روز 8-6 لیوان آب بخورید.



* نزد پزشك بروید.
اگر بعد از دو هفته اشتهاى خود را باز نیافتید، براى معاینه كلى پیش پزشك بروید. قبل از درمان باید مشکلات و بیماری های جسمانى شما تشخیص داده شود. شاید فقط به یك دوره درمان با آنتى بیوتیك براى از بین بردن یك عفونت خفیف نیاز داشته باشید.

* سلامت روانى خود را بیازمایید.
اگر افسرده هستید، داروهاى ضدافسردگى تجویز شده توسط پزشك اشتهاى شما را برمى گرداند. با بازگشت سلامت روانى، اشتهاى شما نیز بازمى گردد.

* از متخصص كمك بگیرید.
بى اشتهایى عصبى معمولاً به درمان های خانگى جواب نمى دهد و افراد مبتلا به آن باید در بیمارستان بسترى شوند. معالجه ی آن مشكل است و نیاز به درمان شدید روان شناختى و تغذیه اى دارد. ممكن است تغذیه اجبارى از طریق تزریق درون سیاهرگى یا لوله معده اى لازم شود.