اسكلروز متعدد (اِم. اِس)
اطلاعات اوليه
توضيح كلي
اسكلروز متعدد (اِم. اِس) يك اختلال مزمن درگيركننده بسياري از عملكردهاي دستگاه عصبي. يك سوم بيماران داراي بيماري خفيف و غيرپيشرونده هستند. در يك سوم ديگر بيماري پيشرفت آهسته‌اي دارد و در يك سوم باقيمانده پيشرفت بيماري سريع است. اين بيماري بزرگسالان جوان (سنين 40-20 سال) از هر دو جنس را مبتلا مي‌سازد ولي در خانم‌ها شايع‌تر است.
علايم شايع
مراحل زودرس:
اختلالات چشمي مبهم نظير تاري ديد يا دوبيني متناوب
ضعف؛ اختلال در راه رفتن يا حفظ تعادل
اختلال حسي مبهم يا كرختي و گزگز كردن
مراحل ديررس:
ضعف قابل توجه؛ لرزش
مشكلات تكلم
بي‌اختياري مدفوع يا ادرار
نوسانات خلقي زياد
ناتواني جنسي در مردان نوع علايم بين بيماران مختلف بسيار متفاوت است. گاهي علايم بيماران به اشتباه به مشكلات روحي يا عصبي نسبت داده مي‌شود.
علل
علل آن ناشناخته است. تحقيقات در اين باره حاكي از آن است كه مولتيپل اسكلروز (ام. اس) ممكن است ناشي از يك اختلال خودايمني يا يك ويروس داراي فعاليت آهسته باشد. لكه‌هايي از ماده سفيد در مغز و نخاع تخريب شده و نمي‌توانند تحريكات عصبي طبيعي را منتقل كنند.
عوارض افزايش‌دهنده خطر
كودكان و نوجوانان رشد يافته در آب‌وهواي سرد. مهاجرت بعدي به به منطقه‌اي با آب‌وهواي گرم در جلوگيري از بروز بيماري مؤثر نيست.
وجود سابقه خانوادگي اين بيماري
پيشگيري
در حال حاضر قابل پيشگيري نيست ولي دوره‌هاي عود بيماري با درمان كوتاه مي‌شود. از عفونت كه موجب عود بيماري مي‌شود پيشگيري كنيد.
عواقب مورد انتظار
گاهي بهبود خودبه‌خود رخ مي‌دهد. ولي در بيشتر موارد، ام. اس غيرقابل علاج است. علايم آن قابل تسكين يا كنترل است، و اين بيماري اغلب براي ماه‌ها تا سال‌ها پايدار باقي مي‌ماند. به طور شايع بيماران تا 30-20 سال پس از بروز بيماري زنده مي‌مانند.
تحقيقات علمي درباره علل و درمان اين بيماري ادامه دارد و اين اميد وجود دارد كه درمان‌هايي مؤثرتر و نهايتاً علاج‌بخش عرضه گردند.
عوارض احتمالي
عفونت‌هاي مجاري ادرار ناشي از اختلالات دفع مدفوع يا ادرار
زخم‌هاي فشاري ناشي از بستري طولاني مدت
يبوست ناشي از عدم تحرك
درمان
اصولي كلي
آزمون خاصي براي تشخيص اين بيماري وجود ندارد. بررسي‌هاي تشخيصي ممكن است شامل سي‌تي اسكن، ام‌آرآي، پاسخ فراخوانده بينايي (پاسخ الكتريكي نسبت به تحريك يك دستگاه حسي)، آزمايش مايع نخاع و معاينه فيزيكي باشد.
اين بيماري درمان اختصاصي ندارد. فروكش بيماري خودبه‌خود رخ داده و ارزيابي ميزان موفقيت درمان را مشكل مي‌سازد.
حمايت‌هاي روحي رواني. تشويق و اطمينان دادن به بيماران جهت كمك به جلوگيري از پيدايش نااميدي به درمان ضروري است.
براي ادراره يك زندگي طبيعي تا حدامكان تلاش كنيد ولي خود را خسته نكيند.
از محيط‌هاي گرم، حتي از دوش آب داغ گرفتن، اجتناب كنيد. گرما مي‌تواند به طور موقت علايم را تشديد كند.
از ماساژ مكرر نواحي درگير استفاده كنيد. اين كار به پيشگيري از ايجاد جمع‌شدگي عضلات كمك مي‌كند.
از استرس بپرهيزيد زيرا ممكن است علايم را بدتر كند.
گذاشتن سوند ادرار توسط خود بيمار در موارد تخليه ناكامل مثانه
برخي درمانگران طبي غيرمتعهد درمان‌هاي اثبات نشده بي‌ارزشي را ارايه مي‌دهند. قبل از صرف هزينه خود بابت اين درمان‌ها با گروه پزشكي خود در مورد درمان‌هاي غيرمعمول اين بيماري مشورت كنيد.
بستري كردن بيماران يا مراقبت از آنها در آسايشگاه‌هاي بيماران بسته به شدت بيماري ممكن است لازم باشد.
داروها
داروهاي كورتوني در طي دوره‌هاي عود بيماري يا تشديد علايم.
سيكلوفسفاميد به مهار واكنش مضّر دستگاه ايمني كمك مي‌كند.
شل‌كننده‌هاي عضلاني براي كنترل گرفتگي عضلات
اينترفرون و ساير درمان‌ها در دست بررسي قرار دارند. درمان‌هاي جديدي ممكن است به زودي عرضه گردند.
فعاليت
يك برنامه منظم از تمرين‌هاي فيزيكي و فعاليت‌هاي ذهني ضروري است. درمان فيزيكي و بازتواني عضلاني با وسايل مكانيكي (استفاده از بريس، عصا يا واكر) براي غلبه بر معلوليت‌هاي فيزيكي توصيه مي‌گردد.
دوره‌هاي منظم استراحت را برنامه‌ريزي كنيد.
در صورت امكان فعاليت جنبي خود را ادامه دهيد. مشاوره با متخصص مربوط در اين‌باره ممكن است سودمند باشد.
رژيم غذايي
از يك رژيم غذايي عادي متعادل شده، و البته پر فيبر براي پيشگيري از يبوست، استفاده كنيد.
در اين شرايط به پزشك خود مراجعه نماييد
اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده تان داراي علايم اِم اِس باشيد.
بروز موارد زير در طي درمان:
ـ اختلالات بلع يا تنفس
ـ تشديد ناگهاني ضعف
ـ تب و لرز، يا ساير علايم عفونت
سوءرفتار و خشونت در منزل
اطلاعات اوليه
توضيح كلي
سوءرفتار و خشونت در منزل شامل رفتارهاي مختلف (فيزيكي، جنسي، رواني، و عاطفي) است كه براي برقراري تسلط و كنترل روي قرباني سوء رفتار (عمدتاً زن) انجام مي‌گيرند. غالباً قرباني به علت احساس شرم و گناه، اين سوء رفتار را به مقامات گزارش نمي‌كند يا در مورد آن چيزي به خانواده يا دوستان نمي‌گويد. سوء رفتار مي‌تواند در هر نژاد، گروه سني، سطح اقتصادي يا تحصيلي، يا مليتي رخ دهد.
علايم شايع
در زن قرباني:
آسيب بدني شامل شكستگي استخوان، خون‌مردگي، سوختگي، خفگي، گاز گرفته شدن، و تجاوز جنسي. اغلب آسيب‌ها به سر، گردن، قفسه سينه، شكم، و پستان‌ها وارد مي‌آيند. همچنين روي بازو و دست كه به حفاظت در برابر ضربات كمك مي‌كنند نيز شايد ديده شوند.
ساير علايم ممكن است عبارت باشند از: درد مزمن لگني، اختلال جنسي، اضطراب، اختلالات خواب، افسردگي، اختلال تنش‌زاي پس از حادثه، اختلال در غذا خوردن، مشكلات رواني، و افكار خودكشي.
مرد سوءرفتاركننده:
عصبانيت، شكاك بودن، حالت عصبي، و كج خلقي. البته گاهي مرد ممكن است خيلي مهربان به نظر برسد. اين گونه مردان متناوباً رفتارهاي خشونت‌آميز و رفتارهاي مهربانامه از خود بروز مي‌دهند.
مرد ممكن است مشكلات زير را داشته باشد: حسادت بيمارگونه؛ ترس از تنها ماندن؛ نداشتن اعتماد به نفس و اراده در انجام كارها؛ مشغوليت ذهني درباره تسلط و ترس از وابستگي.
تحت‌نظر گرفتن همسر و دور نگاه داشتن وي از دوستانش
تهديد به خشونت؛ گاهي ممكن است با اسلحه يا چاقو بازي كند.
علل
نظريه‌هاي مختلفي درباره علت سوء رفتار و خشونت با همسر و چگونگي پيشرفت آن وجود دارند. محققان در جستجوي پاسخ‌هاي دقيق به پرسش‌هاي موجود در اين زمينه هستند. مسأله چندان ساده نيست زيرا همان خصوصيات و عوامل خطري كه مردان سوء رفتار كننده دارند، در بسياري از مردان ديگر كه سوء رفتار از خود بروز نمي‌دهند نيز ديده مي‌شود.
عوامل افزايش‌دهنده خطر
سابقه سوء رفتار در خانواده مرد يا زن. مرد سوء رفتار كننده و غالباً زن قرباني، شاهد سوء رفتار در خانواده به هنگام بچگي بوده‌اند.
مردان سوء رفتار كننده معمولاً به الكل يا موادمخدر اعتياد دارند، غالباً بي‌كار هستند، و سطح تحصيلات آنها پايين است (البته بسياري از مردان تحصيل كرده هم هستند كه سوء رفتار از خود بروز مي‌دهند).
وابستگي مرد به زن، نگراني‌هاي مالي، احساس بي‌كفايتي، و داشتن ديدگاه‌هاي سنتي، خصوصاً در مورد نقش و جايگاه مرد و زن
زناني كه عزت نفس ندارند و زناني كه احساس وابستگي و بي‌فايده بودن مي‌كنند.
زنان حامله. سوء رفتار و خشونت غالباً عاملي براي سقط به شمار مي‌رود.
پيشگيري
براي ريشه‌كني سوء رفتار و خشونت با همسر، نياز به يك حركت متحد در سطح اجتماع وجود دارد تا ريشه‌هاي مشكل شناسايي و خشكانده شوند.
زنان بايد با بروز اولين نشانه‌هاي سوءرفتار و خشونت كمك بخواهند و فكر نكنند كه مرد رفتار خود را به همين سادگي عوض مي‌كند.
عواقب مورد انتظار
با افزايش آگاهي‌هاي عمومي در سطح جامعه و فراهم شدن سيستم‌هاي حمايتي؛ تعداد روز افزوني از زنان در همان مراحل اوليه خواهان كمك شده‌اند.
عوارض احتمالي
سال‌ها سوء رفتار عاطفي و بدني
فوت زن قرباني سوء رفتار
كشته شدن مرد سوء رفتار كننده توسط زن
درمان
اصول كلي
اگر قرباني سوء رفتار هستيد:
- خصوصاً از سر و شكم خود در برابر ضربات محافظت به عمل آوريد. فوراً كمك بخواهيد. اگر مي‌توانيد، از نزد مرد سوء رفتار كننده فرار كنيد. سعي كنيد عكس‌هايي از انجام سوء رفتار تهيه كنيد، به يك نفر اطلاع دهيد يا به اورژانس تلفن كنيد.
- كمك حقوقي بخواهيد. توجه مقامات پليسي و قضايي به اين مسأله بسيار بيشتر شده است.
گام‌هاي درمان قرباني سوء رفتار:
ـ در صورت وارد آمدن هرگونه آسيب، به پزشك مراجعه كنيد.
ـ مشاوره نقشي حياتي در درمان دارد. در اين مشاوره‌ها به زنان كمك مي‌شود تا روش‌هاي مقابله با مشكل، و به دست آوردن مجدد اعتماد به نفس و توانايي‌هاي زندگي را فرا بگيرند.
درمان مرد سوء رفتار كننده:
ـ مرد سوء رفتار كننده معمولاً مقاومت مي‌كند.
ـ گروه‌هاي آموزشي و درماني تا حدي موفق بوده‌اند.
ـ بسيار مهم است كه مرد سوء رفتار كننده نتيجه رفتار خود را ببيند و ياد بگيريد كه اگر رفتار خود را عوض نكند به زندان خواهد رفت.
داروها
امكان دارد ضداضطراب يا افسردگي تجويز شوند، ولي معمولاً نيازي به آنها نيست.
فعاليت
محدوديتي براي آن وجود ندارد
رژيم غذايي
رژيم خاصي توصيه نمي‌شود.
در اين شرايط به پزشك خود مراجعه نماييد
اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده تان قرباني سوء رفتار و خشونت در منزل هستيد.
