نشست سريال‌هاي ماه رمضان در انجمن روزنامه نگاران مسلمان/1
سريال‌هاي ماه رمضان روحيه نشاط و اميد را كمتر دميدند
خبرگزاري فارس: يك منتقد گفت: در سريال‌هاي ماه رمضان كمترين چيزي كه به آن پرداختيم بحث اميد‌دهي و روحيه نشاط در جامعه است. ما چيزي كه در اين سريالها مي‌بينيم تأكيد بر نفرت و بدي‌هاست.
به گزارش خبرنگار راديو و تلويزيون فارس رامين شريف‌زاده در نشستي كه امروز با حضور ميرباقري معاون سيما، مهدي فضائلي رئيس انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان، عليرضا برازش مدير شبكه اول سيما، مهدي فرجي مدير شبكه دو سيما، محمدتقي فهيم منتقد و اصحاب رسانه در ساختمان انجمن روزنامه‌نگاران جوان برگزار شد، گفت: من صرف‌نظر از سياست سازمان صدا و سيما مبني بر ميخكوب كردن مردم پاي تلويزيون قصد دارم به محتواي سريال‌هاي تلويزيوني در ماه مبارك رمضان بپردازم و قصد دارم بدانم كه آيا اين سياست‌ها با ارتقاي سطح فرهنگي مردم همراه بوده است يا خير؟ مقام معظم رهبري در سخنان خود فرموده‌اند كه فيلم خنثي، بي‌اثر و بي‌محتواي بدون نام پخش نكنيد و برنامه‌اي كه فقط يك فاصله زماني را پر مي‌كند پخش نكنيد كه نشان از اهميت محتوايي سريالها مي‌دهد و همين موضوع باعث شده تا مسئولان صداوسيما در دفترچه‌اي كه هر ساله به عنوان اهداف، محورها و اولويت‌ها برنامه‌سازي دارند، در برنامه‌سازي فرد به محورهاي مختلفي اشاره كنند كه زمينه‌ساز بحث است.
وي افزود:از جمله اين محورها كه حدود 50 محور است مي‌توان به نكاتي مانند اميد و بازپروري آرامش، امنيت و احساس خوشبختي حاصل از پايبندي به دين داشته باشيم. القاء حس امنيت، خودباوري، اميد، اعتماد به نفس و غرور ملي، تحقير غرور، يأس و بي‌تفاوتي، شيوع افسردگي‌ها و رنج‌ها و ناكامي‌ها نباشد، مروري بر اين محورها من را به سه محور عمده رساند كه صداوسيما بايد آنها را پيگيري كند.
وي اضافه كرد: اول از همه ايجاد اميد در مخاطبان به ويژه قشر جوان نسبت به آينده كشور است. دوم الگودهي مناسب كه در واقع يك نقطه مشترك با همان مسئله اميد است كه اگر بخواهيم آن را به نسل جوان القا كنيم حتماً بايد الگودهي مناسبي در اين عرصه داشته باشيم و ديگري تبيين گزاره‌ها و ارزش‌هاي اسلامي جامعه است. اگر ببينيم فيلم‌ها و سريال‌هاي ما همچون يك آينه تمام قد واقعيات جامعه را انعكاس مي‌دهد بايد ببينيم جاي اميد، الگودهي و ... اين آموزش‌ها در اين آينه كجاست.
وي در ادامه گفت: در سريال‌هاي ماه رمضان كمترين چيزي كه به آن پرداختيم بحث اميد‌دهي و روحيه نشاط در جامعه است. ما چيزي كه در اين سريالها مي‌بينيم تأكيد نفرت بر بدي‌هاست.
4 سريال با 28 قسمت پخش مي‌شود كه در آنها دائم بر بدي‌ها و رفتارهاي شرارت‌آميز افراد تأكيد مي‌شود.
وي تصريح كرد: دائم به بدي‌ها تأكيد مي‌كنيم و مردم خود را مدام به آن سمت سوق مي‌دهيم و در قسمت‌هاي آخر به يك سيستم كاملاً ناپخته و بدسليقگي مي‌خواهيم تمام اين نفرت‌ها و بدي‌ها را پاك كنيم و شخصيت‌هاي بد داستان را به سمت بهشت هل بدهيم آن هم در 2 قسمت آخر كه آن هم اوج كج سليقگي است كه باعث افزايش استرس در جامعه مي‌شود چون شما مدام بدي مي‌بيني و كاري هم از دستت برنمي‌آيد براي بهبود وضعيت موجود.
وي افزود: مثلاً در سريال «يك وجب خاك» شخصيت اصلي داستان فردي مسلمان است كه دائماً سرش كلاه گذاشته مي‌شود، در سريال «شكرانه» شخصيت اصلي به خارج مي‌رود و براساس اتفاقاتي به زندان افتاده و بدترين تهمت‌ها را به او مي‌زنند. در سريال «اغما» مي‌بينيم كه دكتري كه بايد فضائل انساني در او وجود داشته باشد، به بدترين شيوه توسط شيطان منحرف مي‌شود.
وي تصريح كرد: در سريال‌هايي مانند «سال‌هاي دور از خانه» و يا «جواهري در قصر» كه در ايران مورد استقبال بسياري قرار گرفته، برخلاف سريال‌هاي ماه رمضان ما به محور خوبي و نيكي مي‌چرخد و محور شرارت و بدي‌ها به عنوان داستان‌هاي كوچكي است كه خط اصلي داستان را پيش مي‌برد.
اما در سريال‌هاي ايراني برعكس است و محور اصلي بر بدي است كه داستان‌هاي كوچك مثبت براي اداره خط و روند داستان به كمك مي‌آيند.
او در ادامه اظهار داشت: ما براي اينكه نكات آموزنده را به مخاطب بياموزيم بايد آن را در قالب يك الگوي مناسب عرضه كنيم. و از طريق آن جامعه خود را به تعالي برسانيم اما ما در اين زمينه نيز دچار مشكل هستيم. در سال‌هاي دور در صدا و سيما و در سينماي كشور ما فكر مي‌كردند نمايش دادن يك فيلم ديني بايد تماماً مراسم مناسك ديني در آن نمايش داده شود و طرف در آن حتماً نماز بخواند، روزه بگيرد يا حرف خير بزند بعد از آن يك دوره‌اي به وجود آمد كه عده‌اي مغرضانه و برخي هم ناآگاهانه گفتند نمايش مناسك و رفتارهاي ديني نه تنها باعث ديني شدن يك فيلم نمي‌شود بلكه باعث ديني نشدن آن فيلم مي‌شود لذا آمدند و خط بطلاني بر تمام رفتارها و سكنات ديني در فيلم‌ها كشيدند و شما ديگر فردي را نماز بخواند يا روزه بگيرد نديديد. وي افزود: بعد از آن در سال 77 به بعد قضيه برعكس شد وكسي كه داراي رفتار و سكنات ديني بود حتماً فرد بي‌ديني بود كه مشغول انجام دادن كار خلاف است. كه سينماي ما به خصوص از اين مساله به شدت رنج برد.
وي ادامه داد: صدا و سيماي ما امسال مـتأسفانه و در سال گذشته آگاهانه يا ناآگاهانه دچار اين آسيب شد. بدين معني كه هركسي كه ما مي‌بينيم دچار حركات و سكنات ديني است و داراي قيافه مشروع فرد خوبي نيست و فقط پوسته دين را دارد و از مغز آن تهي است.
شريف زاده يادآور شد: مثلاً در يك وجب خاك فردي به نام آقاي افشاري كه فردي متدين است، آنقدر ساده‌لوح است كه تمام افراد اطراف او سرش كلاه مي‌گذارند در صورتيكه در دين اسلام آمده كه فرد مسلمان بايد بسيار زرنگ و سياست‌مدار باشد كه هيچ‌كس نتواند بدين شكل سرش كلاه بگذارد و دست نقش مقابل او به كامراني به شخصيتي به ظاهر متدين بود كه كارهاي خلاف شرع مي‌كرد.
در سريال اغما شخصيت دكتر نائيني فردي است كه ظهار متديني ندارد اما كارهايش همه براساس مذهب است و ما در دين اسلام صريحاً داريم كه كسي كه متدين است، بايد ظاهري متدين نيز داشته باشد.
وي ادامه داد: در سريال ميوه ممنوعه نيز با يك پازل روبرو هستيم در اين پازل با دو خانواده طرف هستيم كه اولي كه شايگان است با رفتار خود نشان مي‌دهد كه سرمايه‌داري متعلق به دوران گذشته و قبل از انقلاب است دركنار او يك حاجي را نمايش مي‌دهيم كه نشان‌دهنده نسل اول انقلاب ما است كه مانند او را در سينماي كشور در «عشق طاهر»، «ازدواج به سبك ايراني» را داشته‌ايم و شايگان مدام مي‌گويد اين پدر و پسر ثروت مرا گرفته‌اند.
وي توضيح داد: در لايه دوم با دو جور آدم طرف هستيم يكي جلال فتوحي است كه به عنوان آقازاده مطرح مي‌شود كه تمام شرارتهاي فيلم بر دوش او قرار گرفته است و نسل ديگر نيز همسر او است كه او را نمي‌بينيم ولي براساس شاخص‌هاي موجود بايد بسيار متدين باشد چون عروس خانواده فتوحي است و با رسيدن به خارج از خط دين خارج مي‌شود و نسل دوم كه تكميل‌كننده اين پازل هستند متشكل از هستي و سينا است كه اين دو با بدترين شيوه تحت فشار خانواده‌هاي خودشان هستند. هستي هم از طرف پدرش تحت فشار است و هم از طرف عشق پيرانه سر فتوحي و هم از طرف جلال و وقتي جيغ مي‌كشد نمايشگر انسان رها شده است. وقتي اينها دائماً تحت فشار نسل‌هاي گذشته خود هستند چه چيزي را مي‌خواهند بيان كنند و چه الگويي دارند؟ مضاف براينكه داستان شيخ صنعان نيز اين نيست.
نشست سريال‌هاي ماه رمضان در انجمن روزنامه نگاران مسلمان/2
ميرباقري: معتقد به بيان هنرمندانه مسايل منفي هستيم
خبرگزاري فارس: معاون سيما گفت: ما مدعي هستيم بر اساس قرآن عمل كرده‌ايم. ما معتقديم بايد مسائل منفي هنرمندانه بيان شود و فكر مي‌كنم در «اغما» و «ميوه ممنوعه» دقيقا اين كار را كرديم.
به گزارش خبرنگار راديو وتلويزيون فارس، مرتضي ميرباقري در نشست نقد و بررسي سريال‌هاي ماه رمضان در انجمن روزنامه نگاران مسلمان پس از شنيدن نقد رامين شريف‌زاده گفت: برنامه‌ها بايد تنوعي داشته باشند كه مخاطبان را راضي نگه دارند و شايد لازم بود كه توضيح بدهم مباني و عقبه كار چيست.
وي افزود: در قصه‌هاي قرآني، قوم ابراهيم، موسي، عيسي و پيامبر به نظر شما قرآن بيشتر قسمت‌هاي منفي آنها را ذكر مي‌كند يا مثبت؟ آيا اميد دادن يعني فقط ساده لوحي كردن و مثبت گفتن؟ تمام قرآن را جلو برويد. در تمام روايات جنايت‌ها و شيطنت‌هاي قوم موسي را بازگو مي‌كند و بدي آنها را نشان مي‌دهد. هيچ كتابي بيشتر از قرآن اميد بخش نيست و اين افكار مثبت گرايانه عوامانه است. اين كلام درست نيست كه شما اگر مي‌خواهيد اميد بدهيد فقط مثبت نشان بدهيد.
ميرباقري تاكيد كرد: ما مدعي هستيم بر اساس قرآن عمل كرده‌ايم. ما معتقديم بايد مسائل منفي هنرمندانه بيان شود و فكر مي‌كنم در اغما و ميوه ممنوعه دقيقا اين كار را كرديم كه تابع و مطابق قرآن بود پيامبر ما بيشتر انذار دهنده بوده است يا بشارت دهنده؟ مسلما انذار دهنده بوده است برخي فكر مي‌كنند براي نشان دادن شادي اميد و نشاط بايد دائما به وجوه مثبت اشاره كرد.
وي تصريح كرد: در رابطه با ويژگي‌هاي ملائكه كه و شيطان نيز سؤال مي‌كنم كه قرآن ويژگي‌هاي ملائك را بيشتر بيان كرده است يا شيطان را؟ملائكه نيروهاي الهي هستند كه در مقابل انسان سجده كردند ولي ابليس و ايادي‌اش اين كار را نكردند.
ميرباقري گفت: ما براي نشان دادن اميد شادابي و نشاط بايد قصه‌گويي بر اساس روايات قرآني داشته باشيم و بيان مسائل نيز بر اساس مبناي اسلامي و آموزه‌هاي ديني باشد.
معاون سيماي صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران گفت: يكي از آرزوهاي ما ساختن سريالي درباره حضرت يونس است.
وي افزود: قصص قوم بني‌اسرائيل حاكي از آن است كه پيامبر خاتم بايد هشدارها را بدهد و قرآن يكي از كارهاييش باز كردن كف شيطان و در ادامه آن بني‌اسرائيل است. اگر قرآن نبود، راز قوم بني‌اسرائيل سر به مهر باقي مي‌ماند و ما استفاده از نويسندگان و فيلمنامه قوي آنها را هم خواهيم ساخت.
ميرباقري توضيح داد: در رابطه با شيطان سوء‌‌تفاهمي كه وجود دارد اين است كه شيطان كار خود را از دعوت شروع كرده و در همان حد آن را انجام مي‌دهد. بازي با دعوت نامه شروع مي‌شود و آنقدر مي‌فرستد تا بگيرد وقتي كار شروع شد، تضمين مي‌كند، تثبيت مي‌كند و در نهايت ولايت اشخاص را برعهده مي‌گيرد.
ميرباقري گفت: در سال‌هاي اخير رمضان به جشن تبديل شده و مردم منتظر آن هستند و بسيار شاداب هستند، ما به هيچ نتيجه نرسيده‌ايم كه منتقدان موافق سريال سازي هستند.
ميرباقري در پاسخ به خبرنگار فارس درباره زمان پخش و موضوع تقريبا واحد سريالها (آزمايش الهي) پاسخ داد:ما مدام در حال آزموده شدن هستيم هستيم كه به عنوان حكمي به آن اشاره شده ولي داستانها مختلف بوده است ما در دستور كار خود كم يا زياد كردن قسمت‌هاي سريالها را داريم. ما در شب‌هاي قدر سريالها را پخش نمي‌كنيم و آنتن را به گونه‌اي اداره مي‌كنيم كه مردم در مساجد حضور داشته باشند و ما سريالها را به گونه‌اي طراحي مي‌كنيم كه مردم در مساجد به طور حماسه‌اي حضور داشته باشند.
وي گفت: 30 تا 35 درصد مردم حداقل ماهواره مي‌بينند، ما در سنوات قبل داشته‌ايم كه ماهواره آنتن را در ماه رمضان از ما مي‌گيرد.واقعا مردم در مناطق مختلف كشور در ارتباط با يكديگر نيز كوتاهي نكرده‌اند و مراسم‌هاي افطار خود را برگزار كرده‌اند. امور مساجد در يك دوره‌اي به ما مي‌گفت كه اگر در ساعاتي آنتن خالي باشد مردم به مسجد مي‌آيند ولي واقعا اينطور نشد و ما ساعت را آزاد كرديم براي اينكه مساجد براي مردم جذاب باشد، گرفتن آنتن رسانه كافي نيست اگر جايي بخشي از نيروهاي ما درست عمل مي‌كند نبايد به خاطر جاي ديگر آن را خالي كنيم.
وي در پايان گفت: ما براي نشان دادن اميد شادابي و نشاط بايد قصه‌گويي بر اساس روايات قرآني داشته باشيم و بيان مسائل نيز بر اساس مباني اسلامي و آموزه‌هاي ديني باشد.
نشست سريال‌هاي ماه رمضان در انجمن روزنامه نگاران مسلمان/3
برازش: بايد فضا براي ارائه حرف‌هاي تازه و جدي بازتر شود
خبرگزاري فارس: مدير شبكه اول سيما با تكيه بر مباني ديني سريال‌هاي امسال گفت: بايد اجازه داد فضا باز شود تا حرف‌هاي جدي و تازه‌تري زده شود.
به گزارش خبرنگار راديو و تلويزيون فارس عليرضا برازش مدير شبكه اول سيما، در نشستي كه امروز در انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان برگزار شد، گفت: سازمان صدا و سيما براي ساخت سريال‌هاي خود با موضوعات مختلفي روبرو است و در اينكه صدا و سيما به كدام موضوع بپردازد تعامل جدي شده و در بين موضوعات فراواني كه هست ما اين داستانها را انتخاب كرديم و محور ساخت سريالها هم با درايت و پيش بيني «آزمون الهي» انتخاب شده كه به دليل اهميت اين موضوع بوده است.
وي افزود: درباره پرداختن به مسائلي مانند به تصوير كشيدن شيطان در سريالها بايد بگويم وقتي كه خود خداوند به اين موضوع پرداخته است چرا ما نبايد بپردازيم؟ به اين مباني هم بايد برسيم و به آنها بپردازيم.تا به حال به شيطان نپرداخته‌ايم و حال قصد داريم كه اين كار را انجام دهيم. اينكه شيطان مي‌تواند مصور شود يا خير؟ ما بارها در احاديث و روايات داشته‌ايم كه شيطان در شكل پادشاه، شيخ، زن، پرنده و ... براي يك پيامبر، يك امام، يك عالم، يك فاحشه و ... متمثل شده.
وي گفت: هدف از تصوير كردن شيطان اين است كه ما مي‌خواهيم به مردم بگوييم خداوند موجودي را خلق كرده است كه پا به پاي شما زنده و قوي است و نابود هم نمي‌شود و قسم هم خورده است كه مي‌خواهد ما را از بين ببرد و ما بايد اين هشدار را بدهيم.
وي تصريح كرد: در اين ميان روايات بسياري نيز از ائمه وجود دارد و ممكن است عده‌اي بگويند اين كار و نشان دادن شيطان سخت است و سراغش نمي‌رويم. ولي من مي‌خواهم به سراغ اين موضوع بروم و در اين رابطه مشاور مذهبي سريال «كمكم كن» شدم. در اين وادي با نويسنده، كارگردان، فيلمبردار و .... همكار شدم. كدام فقيه حاضر است اينگونه پاي كار بيايد؟
وي افزود: يا فقها و علما و فلاسفه بايد خود را به نويسندگان نزديك كنند يا هنرمندان خود را به آنها نزديك كنند. هاليوود در دنياي غرب با شيطان خيالي خود هزار فيلم ساخته و پله‌ها را ساخته واز آنها عبور كرده و الان به پله شانزدهم رسيده است و ما با شيطاني كه مي‌دانيم چيست و قرآن و احاديث درباره آن صحبت كرده‌اند هنوز در پله اول هستيم.
برازش ادامه داد: اگر قرار باشد رؤساي سازمان يا روحانيت و منتقدان ما دل و جرأت را از همكاران ما بگيرند ما پيشرفت نخواهيم كرد. بايد اجازه بدهند اين فضا باز شود تا حرف‌هاي جدي و تازه تري زده شود. ما اين حرف را در دهان شيطان گذاشتيم تا 40 ميليون نفر بيننده آن باشد و از آن درس بگيرد. روحانيت بايد سراپاي نويسنده اين مجموعه و بازيگران آن را طلا و جواهر بگيرد. زيرا آنها آمده‌اند اين كار را كرده‌اند و اين مهم است.ما نبايد پايبند ظواهر شويم و بايد با سازندگانمان تعامل كنيم تا به يك خط واحد برسيم.
وي افزود: سريال «اغماء» جرأتي بود كه در تصوير كردن شيطان به خرج داده‌ايم. كار ما بد نشده است. به ما بايد جرات بدهيد 400 كار با اين موضوعات ساخته شود حال از اين ميان بگذاريد پنج تاي آنها هم بد از آب درآيد.بايد بگذاريم بسياري از اين كارها ساخته شوند تا بعدا حسرت روزهاي گذشته را نخوريم.
در ادامه اين نشست «مهدي فرجي» مدير شبكه دو سيما نيز گفت: ما بايد از درون يك سريال را نقد كنيم. ما نه قصد عوام فريبي در سريالها داشته‌ايم و نه مي‌گويم نقدها بي‌مورد است اما انتظار داريم كه از درون، سريالها مورد نقد قرار گيرند.
وي افزود: چرا عنوان مي‌شود كه شخصيتي مثل دكتر نائيني در سريال «اغما» ظاهر متدين ندارد ولي رفتارش اسلامي است؟ چرا ما اطرافيان اين شخصيت مانند پري و يا دكتر برديا را نمي‌بينيم؟ البته به نظر من حضور اين افراد نه نقطه قوت سريال محسوب مي‌شود و نه نقطه ضعف بلكه نكته اصلي موضوعي است كه ما قصد رسيدن به آن را داريم.
وي در ادامه گفت:يا اينكه در نقدهايمان مي‌گويم سريال «جواهري در قصر» اميدآفريني مي‌كند و سريال «ميوه ممنوعه» فاقد اين ويژگي‌هاست.در سريال «جواهري در قصر» كجا نكته خيلي مثبتي مطرح مي‌شود؟ يك عده آ‌دم‌هايي كه دائم بر اثر توطئه‌هايي كه درآشپزخانه و در سطحي نازل براي يكديگر توطئه مي‌چينند و مهمترين كارشان پختن غذا براي پادشاهان است كجا داراي نكات مثبت و اميد آفرين و نشاط برانگيز است؟ ما آن را توجه به خير مي‌بينيم و سريال‌هاي خود را توجه به شر.
همچنين در ادامه اين نشست محمدتقي فهيم گفت:قصه‌هاي سريال‌هاي ماه رمضان امسال رمانتيك است و در تمام آثار كلاسيك مسائل بسيار بحران آميز جلو مي‌روند تا نقطه طلايي.در صحنه نمايش سينما چون مرزها را در يك اپيزود و يكي مي‌بينيم دقيقا غني مي‌شويم و در صحنه نمايش با بحران جلو مي‌آييم، افت مي‌كنيم، ريزش داريم و در نهايت نتيجه مي‌گيريم.
وي افزود: ولي در تلويزيون ما در 28 شب داستان را پيگيري مي‌كنيم و در اين مدت فرهنگ آن بر ما تأثير مي‌گذارد. درام همين است و ما بايد بر اساس اصول كلاسيك عمل كنيم.تمام آثار «برشت» نيز همين گونه است.
