هایکو

چیزی نوشتن
و آنگاه بر ایوان ایستادن . _
رگبار می گذرد.

(سی شی )

تنهایی.
پس از پایان یافتن آتش بازی ،
عبور شهابی.

"تنهایی" یی که شیکی این جا از آن سخن می گوید یک احساس "درد جهان" است ، یک عاطفه ی جهانی که در پشت بیش تر شعر های بزرگ و آثار بزرگ ادبی هست. این تنهایی یک حالت نام ناپذیر جان است که با احساس تنها بودن ، و در همان حال کسی را برای هم کلامی خواستن فقط یک ارتباط دور و زیستی دارد. عبور شهاب که در آسمان خزان ، خاموش وار ، بی هیچ معنا و هدفی ، می درخشد و تند می گذرد احساس طبیعت را به ما می دهد که مخالف احساس انسان است.

من اینجایم ، در میان گل ها

می شنوم که مردمان خندان اند

در کوهستان بهاری.



بوئی تسو

حتی دارکوب نیز
بر نخواهد آشفت این عزلت گاه را
در میان درختان تایستانی.

این شعر در باره ی عزلت گاه بوچو ، استاد ذن باشو ،سروده شده است . باشو که از ویرانه ی کلبه ی بوچو در کنار معبد ئن گان جی دیدن می کرد از دیدن کلبه ی استادش سخت اندوهگین شد و این هایکو را بر ستون معبد نوشت.

اینا چقد قشنگه زویی جان این چه جور شعریه مثل شعر سپید خودمون میمونه

آخه خیلی کمه ....

زیبا بود راستی اینارو خودت میگی یا برا کسیه بیشترش اسم شاعر زیرش نبود برا اون میگم ؟

باریدن و ایستادن ،
وزیدن و ایستادن ،
شب آرام و خاموش.

ئوتسوجی

نقل قول:

---

نوشته شده توسط Mist [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

اینا چقد قشنگه زویی جان این چه جور شعریه مثل شعر سپید خودمون میمونه

آخه خیلی کمه ....

زیبا بود راستی اینارو خودت میگی یا برا کسیه بیشترش اسم شاعر زیرش نبود برا اون میگم ؟

---

این ها معروف ترین نوع شعر های ژاپنی هستند که مهمترین اصلشون همین کوتاهی شونه یعنی حتما باید کلمات شعر در سه بیت 5-7-5 هجایی مرتب بشه.....

نه این ها هیچ کدوم مال من نیستند....اون هایی هم که اسم شاعر ندارند به خاطر اینه که اسم شاعرشون رو پیدا نکردم که بذارم.... [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

گه گاه
ابر ها استراحتی می دهند
نظاره گان ماه را

چیزی آرام و خاموش در این شعر هست ، چیزی هم راه با شکیبایی . این شکیبایی را آنانی می توانند داشت که با دلی پاک در ماه گه گاه پوشیده از ابر نظاره کنند ، این شکیبایی را خود طبیعت هم دارد. این شکیبایی در بیشتر شعر های باشو حس می شود :

هلال خزانی._
شب را سراسر
گرد برکه سرگردان بودم.

چیزی باز نمی گوید
در آواز خویش.
چه زود خواهد مرد زنجره !

این شعر را دو گونه می توان فهمید . یکی آن که در آواز زنجره _ که نشان می دهد همیشه نخواهد خواند _ چیزی نیست. او در آوازش کیفیت اکنون ناب ، اکنون جاوید را دارد . دیگر آن که زنجره به رغم مرگ زودرس خود می خواند. بی بیم و امید خواهد خواند ، و بی هیچ دلیلی خواهد خواند ؛ می خواند چون که می خواند.

بشقاب ها و کاسه ها
رنگ پریده در فلق
در خنکای شامگاهی.

" باشو"

ظروف شام در تیرگی هوای شامگاهی می درخشند.اما این جا خنکی سهم برجسته ای دارد . هنگامی که جان و تن مان کامل در آرامش است می توانیم معنای نامتناهی بودن چیز ها و پیش آمد های جزیی و روزمره را دریابیم.

به هنگام خاموش کردن
چراغ های دکه ی عروسک فروشی،
باران بهاری.

"بوسون"


حال به این شعر از روگتسو ، که شاگرد شیکی بود ، توجه کنید:

همان گونه که چراغ را بر می افروختند
در راسته ی عروسک فروشان
هوا بارانی بود.

این جا دوگونه تنهایی حس می شود که نامیدن و توصیف شان دشوار است.
تنهایی روگتسو ، از نوع تنهایی های انسانی ، و تنهایی بوسون ، تنهایی طبیعت و بهار و شب است.....

در آفتاب سوزان،
طرح مردی
که از دور می آید.

"سی شی"

نخواهم بود آيا
يا به ياد خواهم آورد در آن جهان
آخرين ديدار مان را ؟

بانو ايزومی شيكيبو ( Lady Izumi Shikibu )

Arakida Moritake (1549_1473) : دین آور آیین شینتو بود و در خانواده ای پرورش یافت که پریستار معبد بزرگ ایسه بودند . او شاعر سراینده رنگا و مبدع هایکای (haikai) یا رنگای شاد بود.


گل فرو افتاده را می بینم
که به شاخه اش بر می گردد._
آه ! پروانه ای ست.


شب تابستانه
خورشید پهن و بیدار :
پلک هایم رو ی هم می افتد.


شکوه صبح
آشکاره است امروز
عمر کوتاه من

Yamazaki Sokan (1553_1465)1: مصنف نخستین مجموعه هایکو . او را پدر هایکو در دوره ی ادو ( edo: 1868_1603) به شمار آورده اند.


تا کرده دست هایش را .
غوک
آواز می خواند.

----------------------

اگر باران ببارد
با چتر بیا *
ای ماه نیمه شب.

* اشاره به هاله ی گرد ماه است....

هيچ نيست
جز پيچ و تاب سرخسی
اين جهان گذرا

كاواباتا بوشا ( Kawabata Bosha )

Mukai Kyorai 1704_1651 : در ناکازاکی متولد شد و در جوانی تربیت یافته سامورایی بود در 1684_5 به مکتب باشو پیوست و با بونچو مجموعه sarumino را گرد آورد و بعد ها در مکتب باشو او را صاحب پایگاهی مهم در ناحیه kansai به شمار آوردند.

به تند باد زمستانه
نه حتی سیل و باران
به زمین نمی رسد


شهر زادگاهم _
در بستر قرضی :
پرندگان مهاجر.

كودك نابينا
دست در دست مادر
می ستايد شكوفه های گيلاس را

انوموتو كيكاكو ( Enomoto Kikaku )

دنیا پر از رنج است،با این حال

درختان گیلاس شکوفه میدهند

ایسا

مثل گل نیلوفر

چه با سرعت میگذرد زندگی ام

امروز.....؟

موریتاکه

گریه نکنید حشره ها
چون حتی ستاره های عاشق

درد هجران را کشیده اند

ایسا

ای برگ ها ،

از باد بپرسید
کدامتان اولین برگی خواهید بود که فرو خواهد افتاد

سوشکی

from inside one leaf
it blows...
spring breeze

مي وزد

از درون ِ برگي...

نسيم بهار

departing clouds--
"Autumn won't return"
the cicadas sing

issa

ابرهاي گذرنده

"پاييز برنمي گردد"

زنجره ها مي خوانند

from inside one leaf
it blows...
spring breeze

مي وزد

از درون ِ برگي...

نسيم بهار

departing clouds--
"Autumn won't return"
the cicadas sing

issa

ابرهاي گذرنده

"پاييز برنمي گردد"

زنجره ها مي خوانند

1704_1662.....شاعر عضو مکتب باشو.


ته آبگیر را
دیده ام
با تماشای جوجه اردک

----------------------

پوسته انداخته
پس از مرگ،
جیرجیرک پاییز

ديدار رهروی
برپل .
ماه زمستانی

بوسون ( Buson )

1707_ 1654 : متولد ادو Edo . گفته اند که او و کیکاکو (kikaku) ئر زمره ی بهترین شاعران مکتب باشو هستند.

کاج های منقوش
بر آسمان آبی
ماه امشب


نوروز می دمد شفاف
و گنجشک ها
قصه می گویند.

1707_1661 : متولد Edo و جزو شاگردان برجسته ی مکتب باشو. پس از مرگ باشو به شعر طنز آمیز روی آورد.

خرمن ماه:
سایه های کاج
بر حصیر خیزران.


جوجه گنجشک ها:
سایه های کوتاه خیزران
بر پنجره ی کاغذی.


در سپیده ی نوروز
درنا ها چه آرام
گام بر می دارند.

پر کشیدن مرغی،
رمیدن یابویی._
خلنگ زار خشکیده !

معلوم نیست چه پرنده ای است ؛ نیازی هم نیست . همین جور بهتر است. اسب یابو بارکش است چون که پیر و لاغر است و با چشم انداز خلنگ زار خشکیده نیز جور است ؛ و رمیدن چنین موجودی بسیار چشم گیر است . نکته ی اصلی شعر خلنگ زار خشکیده است ، سکوت و بی حیاتی آن است که با این نشان نامنتظر حیات پدید آورده می شود . سوار نیز به نوبه خود از جا می پرد ملایم ترین بر گردان این تضاد را کارن رو بیان کرده است :

جوجه گان
در دوردست دانه می چینند.
در خلنگزار خشکیده.

(کان رو)

آه از اين دنيای پر مشغله !
سه روز تمام
نديده ام شكوفه ی گيلاس

اوشيما ريوتا ( Oshima Ryota )

در كه باز می شود
وه ! وه ! وه !
صبح برفی

كارای سن ريو ( Karai Senryu )

هایکو کوتاهترین گونه شعری در جهان است که مبدا ان ژاپنی ها هستند.

هایکو ار 17 هجا یعنی از سه واحد پنج تایی، هفت تایی، پنج تایی تشکیل شده اند. هایکوها علاوه بر 17 هجا باید دارای کی گ (kigo) یعنی نشانه فصلی و کیره جی (kireji) باشد. در هایکو مستقیما به فصل اشاره می شود یا به نشانه فصلی. نشانه های فصلی شامل 5 گروه بهاری، تابستانی، پاییزی، زمستانی و نوروزی است. البته نشانه های نوروزی به دلیل قرار گرفتن سال نوی مسیحی در زمستان، جز زمستان طبقه بندی می شوند.

چند مثال از نشانه های فصلی :

بهار واژه : شکوفه گیلاس (Sakure) ، کوکو یا فاخته ، گل کاملیا (tsubaki) ، قورباغه (kaeru , kawazu)

تابستان واژه : کرم شب تاب (Hotaru) ، قورباغه باران (Amagaeru)

پاییز واژه : خرمالو (Kaki) ، سرمای شب (Yosamu)

زمیتان واژه : برف (Yuki)

کتب فارسی با موضوع هایکو :

هایکو از آغاز تا امروز - برگردان احمد شاملو - نشر چشمه - 1384
صد هایکوی مشهور - دانیل سی بیوکانن - برگردان ع.پاشایی - 1369
تعدادی هایکو در کتاب آوای جهیدن غوک - برگردان زویا پیرزاد - 1371
هایکو در پهار فصل - مهوش شاهق و شهلا سهیل - 1373
زنبور بر کف دست بودای خندان - مجموعه هایکو های مدرن - ترجمه از ژاپنی قدرت ا... ذاکری - نشر مروارید - 1386
یک پنج شنبه بی تو - هایکو - رضا آشفته . نشر آوای کلار - 1386

مرداب رابطه
آسمان محزون
صندلی های زنگ زده

صندلی ها هم
بعد از تو
زانوی غم بغل گرفته اند

هر روز
تکه ای کوچک از آسمان
سهم صبح های من است.

هایکو از مایلا

متوفای 1714 : در کانازاوا متود شد و در کیوتو طبابت می کرد . در اواخر 1680 عضو مکتب باشو بود .

استخوان های خار و خاشاک

بریده و خرده شده

شاخه ها اما

هنوز شکوفا

****


باران زمسانه :

کلبه ی روستایی پر از هیزم

نور می تابد از پنجره اش

کوتاهی هجا های هایکو ( هفده هجا) ربطی به اهمیت محتوای آن ندارد . ما در لحظه ی عالی زنده گی و مرگ فقط فریاد می کشیم ، یا دست به کاری می زنیم ، ولی هرگز استدلال نمی کنیم ، هرگز لب به گفتار بلند باز نمی کنیم . احساس های ما از پژوهش در مفاهیم دوری می جویند ، و هایکو هم محصول تعقل نیست . ایجاز و معنای آن در اینجاست....

از کتاب هایکو از آغاز تا امروز..

( به نظرم توضیح خیلی خوبی از مفهوم هایکو است . برای کسانی که می خواهند هایکو بگن می تونه خیلی مفید باشه یعنی می گه مفاهیم رو پیچیده نکنید و با کلمات بازی نکنید بلکه فقط اون احساس شگفت تون رو بیان کنید ...یعنی هایکو بیان احساسات ماست نه مفاهیم )

1716_1654 : متولد اوزاکا و عضو مکتب danrin……

رایحه بهار ._

چه سپید ، مرغ ماهی خوار

در میان کاج ها.

نهر خزانی
از آن بر می دارم
سنگ سفیدی.

( سوسه کی )

زنجره های خزانی ؛
با آواز هاشان
نمی خواهند که بمیرند.

( سوسه کی )

اسب گوش های اش را

وا پس می برد._

شکوفه های گلابی.

این هایکو برای درخت بهار است نه برای اسب . شکوفه های گلابی ، به خلاف شکوفه های گیلاس و آلو ، درخشندگی و شادی ندارند ، بلکه بیشتر گونه یی تنهایی و اندوه با خود دارند . اسب در راه بازگشت به خانه در این شب سرد بهاری گوش هایش را واپس می برد ، و گوش هایش لحظه ای با شکوفه ها هم آهنگ است.

باران بهاری :

از میان درختان دیده می شود

کوره راهی به دریا.

ئوتسوجی

کشت زار ها همه پژمرده اند ،
هیچ چیز قد نمی کشد
مگر گردن درنا ها.

زن ، کاسای بوریایی خود را بر سر می گذارد

و در آیینه خیره می شود :

چیدن برگ چای.

وقت چیدن برگ های چای است . دختر جوان زیبایی در برابر آینه ایستاده است . کاسای خود را بر سر می گذارد و در آینه می نگرد . در این شعر میل به انجام پیش پا افتاده ترین کار به زیبا ترین شکل احساس می شود.

از دل ،
خسته از غبار و هیاهو
چکاوکی آواز خوان پر می کشد.

تاکه ئو.