سوالات ادبی

ایل قشقایی یکی از ایلات هم ترک زبان ایران است :مرکز اصلی این ایل فارس است . قشقایی ها در وره ها مختلف بتدریج به این سرزمین کوچیده و در آن ساکن شدهاند . حاج میرزا حسن فسایی در کتاب فارسنامه ناصری مینویسد : قشقایی ها طایفه ای ا ترکان خلج بوده اند که از عراق عجم و ساوه به فارس کوچیده اند . قسمتی از این مهاجران در بلوک قونقری ( شهرستان آباده) ساکن و ده نشین شده اند که هنوز هم به ترکی سخن میگویند و بنام خلج نامیده میشوند . گروهی دیگر به زندگی کوچنشینی ادامه میدهند و به دو بخش خلج و قشقایی تقسیم میشوند . چون مهاجرت اینان به فارس حالت گریز و فرار داشته است ، به ( قاج قایی ) به معنی گریخته و فراری معروف شده اند . بعدها این واژه به قاش قا یی و قشقایی تبدیل میشود برخی عقیده دارند که قشقایی از قشقه به مع ی چال و علامت سفیدی نقش شده است که بر روی پیشانی اسبان آنان وجود داشته است و نشانه قبیله آنان بوده است .

پاره ای از مورخان مسکن اصلی ایل قشقایی را آذربایجان و تبریز میدانند ترانه های فولکوریک قشقایی ها هم ین نظر را تایید میکند .

زبان قشقائيها تركي آميخته به فارسي است و همة آنها فارسي را خوب مي‌دانند و به آن و به آساني سخن مي‌گويند

ایل قشقایی ، کی ز بزرگترین ایلات ایران در همسایگی ایلات خمسه در استان فارس سکونت دارند سواحل جنوبی استان به شکل حاشیه ای به طول حدود 250 کیلومتر و عرض 30 تا بیش از 50 کیلومتر قلمرو گرمسیری ( قشلاق ) آنهاست قلمرو سردسیری ( ییلاق ) بیشتر در شمال استان و از نظر وسعت به مراتب کوچکتر از قلمرو گرمسیری و در حدود نصف آن است مناطق سردسیری بر خلاف قلمرو گرمسیری که همه یکپارچه و به هم متصل میباشند بیشتر پراکنده اند.

در محدوده فوق قشقایی ها و س نه ایل ت خمسه سکونت دارند . (3)



افرادی که در تاریخ ایل قشقایی مطالع تی داش ه اند نوشته اند که ایل قشقایی قبل از دوره ص ویه از قفقازیه شمال ایران کنئنی نقل مکان دادند و سپس در زمان شاه عباس ( 998_1038) آنها را به فارس کوچاندند ، هر چند که طایفه فارسی مدان قبل از قشقایی ها در نطقه ا امت داشته اند و نامی از آنها برده شده (4) .

در کتاب باورد تا ابیورد به نقل از مجمع تواریخ آورده شده است که : جد بزرگ قشقایی ها را میر( قاضی شاه لو قشقایی ) میدا ند و میگویند که نامبرده جمعی از ترکان قشقایی را بدور خود ج ع نموده بر آنها ریاست میکرد ، فرزند زاده امیر قاضی به نام ( جانی آقا قشقایی ) بوده که از سا ب منسبان دربار شاه عباس محسوب میگردد . (5)

و (پیمان) در مطالعات خود درباره قشقایی ها آورده است : در زمان سلطان محمد غزنوی در سال 396 (ه ق ) گروهی از ایلات خلج در خراسان و حوالی مرو ساکن بوده اند ، بعدها به علت بد رفتاری لشکریان محمود گروهی از ترکان ( از جمله خلجها) به کرمان میروند و از آنجا به سبب تعقیب ماموران سلطان محمود به اصفهان و از آنجا به آذر بایجان میروند ، پس از آذربایجان به عراق آمده و به همراه عراقیها (ترکان ساکن دراین نواحی که مستقیما آمده بودند) اغلب اضطرارا به دامنه های جنوبی سلسله جبال زاگرس کوچ میکنند بدین ترتیب میتوان گفت اولین رسته های ترکان جنوب عراقیها و خلجها هستند که حدود یک هزار سال پیش از جیهون گذشته وارد ایران شدند و پس از نقل مکان و مهاجرت های متعدد به فارس آمدند و ایلات قشقایی ترک زبان را ت کیل دادند (6)

و نگارنده فارسنامه ناصری منشا طایفه اینانلو ها را که گروهی از آنان قشقایی هستند و بیشتر آن از خمسه های فارس هستند را از ترکستان میداند که با مغل به ایران آمدند .(7)

اما انچه مسلم و مبرهن است تیره های مختلف قشقایی به یکباره وارد فارس نشدند و بلکه دسته های مختلف آن به تدریج مهاجرت کرده اند و به هم پیوسته اند و نیرومند شده اند .(

در فارسنامه ناصری آمده است که در سال 1234 برای اولین بار قشقایی ها دارای ایلخان شدند و پیش از این ایل بیگی مرسوم بود (9) و اولین ایلخان همان جانی خان بود که بعدها فرزندش دختر والی فارس را به عقد خود در آورد (10)

کریستوفر ساکس د رکتاب خود آورده است که انگلیسی ها رسما از قوام الملک والی فارس خواستند که ایلخان قشقایی را تعویض نماید (11)

سردار عشایر قشقایی با روی کار آم ن رضا خان به نمایندگی شورای ملی رسید و به سال 1311 خورشیدی به همرا ه پسرش به زندان افکنده شد و به سال 1312 خورشیدی در زندان کشته شد (12)فارس و جنگ بین الملل جلد 2 ص 38

مورخان و سیاحانی که به دیدار این ایل آمده اند طالبی در مورد این ایل نوشته اند که ر مواردی اشتباه نموده اند ،

عبدا... شهبازی مورخ در مورد قسمتهایی از کتاب :

پي‌ير ابرلينگ، کوچ‌نشينان قشقايي فارس، ترجمه فرهاد طيبي‌پور، تهران: شيرازه، چاپ اوّل، 1383،

( Pierre Oberling, The Qashqai Nomads of Fars, The Hague: Mouton, 1974)

میگوید:"متن انگليسي کتاب فوق را در سال 1354 خوانده و در همان زمان فصل حوادث پس از جنگ جهاني دوّم آن را به عنوان کار دانشجويي ترجمه کردم. کتاب غيردقيقي است و منابع آن به‌طور عمده مصاحبه با برخي شخصيت‌هاي ايل قشقايي است که به اغراق‌گويي و عدم دقت و تعصبات خانوادگي شهره‌اند.

با وجودي که ظاهراً مترجم محترم خود قشقايي است (بر اساس نام ايشان حدس مي‌زنم) ولي بي‌هيچ توضيح در زيرنويس برخي نوشته‌هاي غلط ابرلينگ را به فارسي برگردانده است. تصوّر مي‌کنم در اين‌گونه موارد بايد توضيحي با امضاي مترجم يا ناشر ترجمه فارسي در زيرنويس بر کتاب افزوده مي‌شد. مثلاً، ابرلينگ نام طايفه «قره چي» را «قره چاهي» نوشته و معني آن را «چاه تاريک». (ص 285) در زبان ترکي، «چي» به معني «رودخانه» است و «قره» به معني «سياه». بارتولد واژه‌هاي «آق» (سفيد) و «قره» (سياه) در ترکي قديم را نوعي تأکيد بر بزرگي و اهميت مي‌داند و تصوّر من نيز همين ا ت. بنابراين، مثلاً، «قره چي» در واقع به معني «رودخانه بزرگ» است نه «رودخانه سياه». همين‌طور است نام‌هاي «قره‌قويونلو» و «آق‌قويونلو» که در واقع به معني «صاحبان گوسفندان بسيار» است نه «صاحبان گوسفندان سياه» يا «صاحبان گوسفندان سفيد.» (متأسفانه کتاب‌هاي بارتولد در دسترسم نيست که ارجاع بدهم.)

ابرلينگ اسامي طوايف قشقايي را به شرح زير بيان کرده است: عمله، دره شوري، فارسيمدان، کشکولي بزرگ، شش‌بلوکي، کشکولي کوچک، قره چاهي [قره چي]، صفي خاني، نمدي.

طوايف کشکولي بزرگ و کوچک و قره چي يکي هستند و ايل کشکولي نام دارند. طوايف کوچک و کم‌شمار صفي خاني و نمدي امروزه جزو ايل عمله هستند. ابرلينگ اشاره نکرده که ايل عمله، به معناي يکي از ايلات پنجگانه قشقايي، اتحاديه‌اي است از طوايف متعدد کوچک که در سال‌هاي پس از شهريور 1320 و دوران اقتدار ناصر خان و خسرو خان قشقايي منسجم شد و اطلاق نام «عمله» بر اين طوايف رسميت يافت. تا پيش از اين زمان، بزرگ- ايل قشقايي مشتمل بر ايلات پرشمار کشکولي، دره‌شوري، شش‌بلوکي و فارسيمدان بود و قريب به چهل طايفه کوچک. رساله‌ خطي منتشرنشده‌اي در دست است با عنوان «شرح حال ايلات قشقايي» که به دوران حکومت اکبر ميرزا صارم‎ الدوله بر فارس تعلق دارد و براي او نوشته شده؛ يعني قدمت آن به اواخر دوره احمد شاه مي‌رسد. در اين رساله، به‌نقل از حمزه خان و پسرش ميرزا عبدالله خان کشکولي (مرحوم مهندس عبدالله کشکولي، متوفي بهار 1378)، اسامي و تعداد افراد 43 طايفه قشقايي و نام کلانتر هر طايفه ذکر شده است. طايفه عمله يکي از اين 43 طايفه است و طوايفي که پس از شهريور 1320 جزو ايل عمله به‌شمار مي‌رفتند، و اين عنوان امروزه رايج شده است، به عنوان طوايف مستقل ذکر شده‌اند. در رساله فوق درباره ايل عمله چنين آمده است: «نوکران ايلخاني، در تحت‌نظر خودشان، قشلاق خنج و افرز، ييلاق سميرم.» در جاي ديگر شمار طوايف قشقايي در زمان حکومت فرمانفرما، يعني سال‌هاي جنگ اوّل جهاني، ذکر شده و چنين آمده است: «طايفه عمله و نوکرباب که متعلق به خوانين است، خانوار يکهزار و هفتصد، سوار چهارصد، تفنگچي ششصد نفر.» طبق رساله فوق، در گذشته دور ايل قشقايي مشتمل بر 63 طايفه کوچک بوده که اسامي آن‌ها نيز ذکر شده است.

مطالب رساله فوق مؤيد نظر اينجانب در کتاب مقدمه‌اي بر شناخت ايلات و عشاير (تهران: نشر ني، 1369) است که قشقايي را اتحاديه‌اي از ايلات و طوايف ترک زبان تعريف کرده بودم که بر اساس اقتدار خوانين به‌تدريج انسجام يافته است. طوايف کوچک در طوايف بزرگ مستحيل شدند و اين فرايند به تشکيل چهار ايل بزرگ فارسيمدان، دره شوري، کشکولي و شش‌بلوکي انجاميد. در دوران اقتدار صولت‌الدوله، که رؤساي برخي از اين ايلات، مانند محمدعلي خان کشکولي، بسيار مقتدر و ثروتمند بودند و از او تمکين نمي‌کردند، تلاش براي جذب طوايف کوچک به ايل عمله و پرتوان کردن بازوي نظامي ايلخاني آغاز شد. در سال‌هاي پس از شهريور 1320 نيز، که ناصر خان و خسرو خان قشقايي، براي مانور در مقابل حکومت مرکزي به نيروي نظامي پرشمار نياز داشتند، فرايند جذب طوايف کوچک به ايل عمله تداوم يافت و در نتيجه ساختار ايل قشقايي به پنج ايل بزرگ (عمله، فارسيمدان، دره شوري، شش‌بلوکي و کشکولي) تقسيم شد.

ابرلينگ مدعي است که به سران ايل قشقايي لقب «ايلخاني مملکت فارس» اعطا شده بود (ص 16). اين نيز اشتباه است. رؤساي ايل قشقايي بسته به نوع حکمي که از حکمران وقت فارس دريافت مي‌کردند ايلخان تمامي قشقايي، در مواردي ايلخان برخي از ايلات قشقايي و در مواردي ايلخان ايل قشقايي و ايل ديگر بودند. مثلاً، در سال 1310 ق.، يعني در اواخر حکومت ناصرالدين‌شاه، حاجي نصرالله خان قشقايي از سوي رکن‌الدوله (حاکم فارس) به عنوان ايلخان ايلات قشقايي و عرب منصوب شد و با اين سمت به جنگ با شورشيان ايلات بهارلو و عرب رفت. ولي در دوران متأخر قاجاريه سران ايلات کشکولي (محمدعلي خان و حيدرعلي خان) و دره شوري (اياز کيخا) مستقل از صولت‌الدوله (ايلخان) بودند و مستقيماً از حکمران فارس حکم مي‌گرفتند. در فارس ايلات و طوايف متعدد غير ترک زندگي مي‌کردند و «ايلخان قشقايي» رئيس ايلات و طوايف غير ترک ساکن فارس نبود هر چند در مواردي، بسته به نظر حکومت، دامنه اقتدار او ساير ايلات را نيز در برمي‌گرفت. مثلاً، ايلات لر ممسني و کهگيلويه، طوايف کوه‌نشين کوهمره سُرخي و جروق، و ايلات خمسه به‌طور سنتي تابع ايل قشقايي نبودند و رؤساي آن‌ها مستقيماً از سوي حکومت فارس منصوب مي‌شدند. ولي در سال‌هاي پس از شهريور 1320 ناصر خان و خسرو خان قشقايي داعيه رياست تمامي ايلات و طوايف فارس، و در واقع حکومت بر کل منطقه فارس، را داشتند؛ به اين دليل در نزاع با عشاير غير قشقايي قرار گرفتند و کار به جايي کشيد که در 5 شهريور 1325 محمد خان ضرغامي، رئيس ايل باصري، را در شهر شيراز دستگير و مدتي او را زنداني کردند"(13)



نگاهی به طوایف ایل قشقایی: r />


طایفه دره شوری:

نام درشوری از نام محل ییلاقی آنها ( دره شور ) گرفته شده است اینان پس از ورود به فارس در این ناحیه سکونت کرده اند دره شور از محل ( سمیرم ) امروزه جز مراکز ییلاقی این طایفه است .

خانهای طایفه دره شوری در سالهای اخیر به زراعت و باغداری توجه زیادی کرده اند .

و گروههای زیادی از آنها به زندگی یکجا نشینی پرداخته اند . طایفه دره شری یکی از طوایف پر جمعیت ایل قشقایی است و ردم آن به داشتن و پرورش اسب معروفیت دارند .(14)

طایفه فارسی مدان:

طایفه فارسی مدان از قدیمیترین طوایف ایل قشقایی است که قبل از دیگر طوایف ترک زبان به فارس آمده اند و چون فارسی نمیدانستند ، واژه (فارسی مدان ) به آنها اطلاق گردیده است . طایفه فارسی مدان سابقا (در ) پادنا ییلاق و در اطراف کوه گیسگان قشلاق میکردند _ بعد اراضی سرمشهد و سپس منطقه ( دایین) به آن اضافه شد . امروزه گروههایی از طایفه فارسی مدان در حوالی اراک ( عراق ) و تهران زندگی میکنند و پاره ای از آنها هنوز به عراق معروفند . به نظر میرسد بعدها به فارس کوچیده اند . فارسی مدانها به علت قدرت مرکزی و نفوذ و اعتبار و مدیریت کلانتران خود ، با وجود رقابتها و اختلافات خویشاوندی کمتر دستخوش تجزیه و جدایی قرار گرفته اند .(15)

طایفه کشکولی بزرگ:

طایفه کشکولی در گذشته از سه تیره تشکیل میشد که به همراه سایر تیره های قشقایی ییلاق _ قشلاق میکردند . ییلاق آنها قسمتی از شمال سمیرم و ( دیز جان ) بوده است زمستان را به مناطق جنوبی فیروزآباد کوچ می کردند بعدها قشلاق آنها به ماهور میلانی تغییر کرد .

دره شوریها هم این منطقه را که دارای مراتع وسیع و چراگاههای مناسبی برای دامهاست ، قشلاق خود قرار میدهند . کمی بعد از جانب کلانتر طایفه محل ییلاقی آنها به همای جان و کمهر که از لرهای ممسنی خریداری میشود تغییر میکند(16)

طایفه کشکولی کوچک:

این طایفه قبلا تیره ای بود بنام اخپلو که بعدها تیره های دیگری از جمله تیره کرمانی به او اضافه میگردد و گسترش پیدا میکند و ابتدا بنام کشکولی کرمانی و بعد تحت عنوان کشکولی کوچک نامیده میشود .. این نامگذاری بخاطر آن است که سران طایفه های کشکولی بزرگ و کوچک و قراچه ای همه از یک خانواده بودند که تجزیه میشوند و رییس طایفه کشکولی کرمانی به هنگام آمارگیری طوایف برای اخذ مالیات نام طایفه خود را کشکولی کوچک معرفی میکند. (17)

طایفه شش بلوکی :

شش بلوکیها اغلب از تیره های بسیار قدیمی و از همان ترکان عراقی یعنی مهاجران اولیه هستند . این طایفه از پرجمعیت ترین طوایف قشقایی است که در پرو ش و نگهداری دام مهارت فراوان دارند .(1

طایفه عمله :

جز نیروی محافظ خان و عوامل اجرایی و اداری او به شمار میروند و مستقیما تحت نظر خان اداره میشود . تیره های مختلف طایفه عمله تحت سرپرستی کدخدایی است که مستقیما از خان دستور میگیرد . با وجود این پاره ای از تیره های بزرگ تحت سرپرستی کلانترها هستند که پایگاه آ نها از کلانترهای سایر تیره ها پایینتر نیست(19)

از طایفه های مختلف ایل قشقایی حدود 40درصد همچنان بطور کوچ نشینی و نیمه کوچ نشینی زندگی میکنند و بقیه اسکان یافته اند . از تعداد و ترکیب دقیق جمعیت ایل قشقایی اطلاع ت مستن و دقیقی در دست نیست ، مشکلی که در برآورد جمعیت این ایل وجود دارد همان است که درباره کل جمعیت عشایری ایران وجود دارد . زیرا اغلب آمارگیریها بر اساس معیارهای متعددی صورت گرفته است و نمیتوان آن را پذیرفت و مورد مقایسه قرار داد تا نوسانات و تغییراتی که در ساخت اجتماعی ایل قسقایی پدید آمده مورد بررسی قرار داده شود .(20)

تیره ها در ایل قشقایی /> <br /> همانگونه که پیشتر اوردیم هر طایفه ای دارای تعدادی تیره می باشد(21) :

طایفه
تعداد تیره

دره شوری
51 تیره

فارسی مدان:
25 تیره

کشکولی بزرگ
47 تیره

کشکولی کوچک
14تیره

شش بلوکی
20 تیره

عمله
47 تیره


اساس نامگزاری تیره ها:

1)بر اساس نامیا فامیل یا بزرگتر ها یا کدخدایان مثل قاسم لو از نام قاسم و بهمن بیگلو از نام بهمن .

2) بر اساس تعدادتیره ها یا بنکو ها مثل دو قوزلو که از 9 تیره کوچکتر تشکیل شده.

3)بر اساس حرفه و کار مثل عاشق لر که در موسیقی و آهنگر که در حرفه خود استاد بودند.

4)بر اساس اصل و نسب مثل :داود لو که از فرزندان داود و جهانگیر لو که از اولاد جهانگیر .

5)بر اساس وابستگی به شخص بخصوص مثل : بهرام کیخالو وابسته به بهرام و همت علی کیخالو ، وابسته به همت علی .

6)بر اساس منشاء قومی مثل : لَک ، بازمانده ای از لکهای غرب ایران و لر از جانشین لرهای اولیه .

7)بر اساس تکیه بر محل جغرافیایی مثل: موصلو از موصل عراق

بر اساس اولین مرکز تمرکز مثل : دره شوری ها در دره شور یا چگینی ها در چگین پیشگوه لرستان .

9) بر اساس نام سران یا پادشاهان که از طوایف مزبور بودند ، مثل ندر لو وابسته به نادر شاه و قجر لو از قاجارها

برخي عادتها و آداب و رسوم:

قشقائيها مردماني سرخوش و دلشادند. به جشن، پا كوبي و رقص بسيار علاقمندند و از اندوه و سوگواري گريزان. در تمام سال تنها در ده روز آغاز محرم سوگواري مي‌كنند. در جشن‌ها و عروسيها رقص چوبي(گروهي) زنان و مردان قشقائي بسيار زيبا و جالب است. در اين جشن‌ها زنان و مردان هر يك دو دستمال در دست مي گيرند و پيرامون يك دايره بزرگ مي ايستند و با آهنگ كرنا و دهل دستمالها را تكان مي دهند و با حركات موزون پيش مي روند در رقص «دَرْمَرو» يا چوب بازي نيز، مردان دوتا دو تا و به نوبت با چوبهاي كوتاه و بلندي كه در دست دارند به آهنگ ساز و دهل با يكديگر مي‌رقصند مبارزه مي‌كنند. از اين رقصها در مراسم عروسي قشقائيها به تفصيل سخن خواهيم گفت.

قشقائيها به نوشيدن چاي علاقة بسياري دارند و فرزندان خود را از كودكي به نوشيدن آن عادت مي‌دهند. چاي از خوراكهاي عمومي قشقائي است. قشقائيها به كشيدن قليان بسيار علاقه‌مندند تنها مردان طايفه دره شوري به جاي قليان از چپق استفاده مي‌كنند.

مردم ايل فرمان‌گزار و مطيع دستور خانها هستند و هيچ قانوني را بالاتر از فرمان خان خود نمي‌دانند. هر گاه يكي از خانها يا كلانترها بميرد غوغاي عجيبي در ايل و طايفة او برپا مي شود. قشقائيها در مرگ عزيزان و فرزندان خود كمتر از مرگ خان يا كلانتر خود متأثر مي شوند. گورستانهاي قشقائي در سر راه كوچ ايل فرار گرفته تا هنگام كوچ بتوانند براي مردگان خود فاتحه اي بخوانند.

به سبب علاقه اي كه به خانهاي خود دارند براي آنها آرامگاههاي باشكوه و استوار مي سازند كه ساليان دراز پابرجا مي ماند و هر سال هنگام كوچ قبر آنها را زيارت مي نمايند.

آرامگاه عده اي از سران ايل قشقائي بويژه خانهاي طايفة كشكولي در دامنة با صفاي شاهدايِ اردكان با سنگ و شيرواني به سبك مزار حافظ ساخته شده و نظر بيننده را به خود جلب مي‌كند.

بيشتر قشقائيها مردماني بلند قامت و خوش صورت و دلاورند. چهرة آنها گندم‌گون چشمانشان سياه يا ميشي و مويشان مشكي است. در ميان طايفة فارسيمدان و درة شوري گروهي سفيد پوست با موي زرد يا بور نيز ديده مي شوند. زنان قشقائي هرگز آرايش نمي‌كنند. تنها فرق زنان با دختران «چتر زلف» زنهاست. هنگام عروسي براي آرايش عروس اين چتر زلف را درست مي‌كنند. مردان قشقائي هميشه صورت خود را مي تراشند و به سبيل گذاشتن چندان گرايش ندارند.

تمام قشقائيها شيعة جعفري هستند و به آداب و رسوم خود علاقه‌مندند. شايد بيش از پنج درصد آنان نماز نخوانند. يا اصلاً نماز را ندانند ولي به عرف و عادات خود سخت معتقدند. زبان قشقائيها تركي آميخته به فارسي است و همة آنها فارسي را خوب مي‌دانند و به آن و به آساني سخن مي‌گويند.(23)

برای مطالعه ادامه مطالبی که همکار انجمن قرار دادن اینجا رو ببینید :

--http://ghashgha.blogfa.com/post-8.aspx--

تا بعد ...

با سلام
دوستان من دارم در مورد کارایی; اثر بخشی و بهره بری در یک سازمان و تاثیراتی که روی هم می گذارند تحقیق می کنم دوستان و اساتید محترم اگه منبعی رو سراغ دارند خواهش می کنم معرفی کنند

نقل قول:

---

نوشته شده توسط emsi [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

عزیزا کاسه ی چشمم برایت
میان هر دو چشمم جای پایت
از آن ترسم که غافل پا گذاری
نشیند خار مژگانم به پایت

نمیدونم مال خیامه یا بابا طاهر

---

ببخشید. چند تا اشکال جزئی داشت.صحیحش اینه:

عزیزم کاسه ی چشمم سرایت
میان هر دو چشمم جای پایت
از آن ترسم که ناغافل نهی پای
نشیند خار مژگانم به پایت
مال باباطاهره:11:

از شهیدان نگاهت ناله هرگز برنخاست
گوییا با سرمه دادند آب شمشیر تو را
(شاعر هندی)
و


لب به آواز گشودم به لبم مهر زدند
چشم آمد به سخن سرمه به خوردش دادند
(قیصر امین پور)

خوب خودم متوجه شدم !
نکته شعر تو سرمه هستش
سرمه اگه خورده بشه خاصیت خفگی داره و بعضی اوقات صدا رو تو گلو خفه میکنه
و تا چند ساعت یا چند روز هیچ صدایی از گلو خارج نمیشه

ممنون
جالب بود
بازم از این دست بیت ها بگذار

به این نوع شعر ها نمی توان گفت که شبیه هستند در اصل تکمیل کننده هستند و شاید تصدیق کننده

هر دو از رنج و ستم دنیا گفته اند


از شهیدان نگاهت ناله هرگز برنخاست
گوییا با سرمه دادند آب شمشیر تو را
(شاعر هندی)
و


لب به آواز گشودم به لبم مهر زدند
چشم آمد به سخن سرمه به خوردش دادند
(قیصر امین پور)



مثل اینست که چشم را برای اینکه اشک نریزد سر مه می بندند مثل وقتی که برای درد ها ی جسمی دارو تجویز میکنند
شاعر می خواد بگه:
تو که درد زمانه امانی برایت نگذاشته ، انگار دنیا برای نشنیدن اشک هایت و غم هایت سرمه به چشمانت ریخته اند تا نبارد
و قیصر عزیز برای تکمیل کردن این شعر میگوید:

لب را باز کردم مهر زدند بر لبانم((شقاوت دنیا )) و(( از شدت پستی دنیا باز روحم طاقت نیاوردو چشمانم به حرف در آمد)) که سرمه به چشمانم زدند
مثل اینکه سرمه اشک را خشک میند

امید وارم که تونسته باشم کمکی کرده باشم

سلام
من مدت‌هاست یه سئوال ذهنم رو مشغول کرده؛ اون هم اینکه:

املای اصلی کلمه‌های سئوال (پرسش) و مسأله چه شکلیه؟

اگه می‌شه یه کم توضیح بدین درباره‌شون :46:

موفق باشین :40:

منظورت سوال و مسئله هست ؟؟ فكر مي كنم همين شكلي == سوال - مسئله باشه من مي گم بهتره هيچ كدوم رو به كار نبري چون هيچكدوم پارسي نيست بهتره بگي پرسش - چيستان !

دوست عزیز من که میدونم اینها عربی هستن! ولی همیشه که نمیشه گفت پرسش.

بالاخره باید از کلمه سئوال (سؤال) هم استفاده بشه.

نچ !! مي توني هميشه بگي پرسش ! در ضمن كلي معادل فارسي متروك ( يعني غير استفاده ) داره كه بهتره هم استفاده نشه در هر صورت به عادت گفتاري شما بر مي گرده

یعنی یه نفر هم نیست که بدونه شکل این‌ها چجوریه؟؟!

Carlعزیز

کتاب "آیین نگارش" دوره دبیرستان اینطور گفته :

سوال ( همزه روی "و")
مساله ( همزه روی "الف")

خیلی ممنون جناب N.p.l اینطور که شما گفتین شکلشون باید به این شکل باشه:

سؤال و مسأله

جناب Carl

بله.دقیقا به همین شکل هست که می گین. در واقع برای همزه دندانه نمی دیم.:46:

نقل قول:

---

نوشته شده توسط Carl [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

سلام
من مدت‌هاست یه سئوال ذهنم رو مشغول کرده؛ اون هم اینکه:

املای اصلی کلمه‌های سئوال (پرسش) و مسأله چه شکلیه؟

اگه می‌شه یه کم توضیح بدین درباره‌شون :46:

موفق باشین :40:

---

سلام دوست عزیز

توی رسم الخط عربی و بر اساس واژه نامه ی این زبان کلمه های مدنظرتون به این شکل هستن:

سوال ==» سوؤال

مساله ==» مسأله

ریشه ی هر دو تا هم "س أ ل"

الان توی رسم الخط فارسی هم اگر بخواهیم دقیق و درست بنویسیم باید از این فرم ها استفاده کنیم ولی خوب مصطلح شده که به جای سوؤال این واژه رو سؤال بنویسن.

پایدار و پیروز باشید:20:

بچه هاي عزيز من چند شعر زيبا در مورد مادر مي خواستم خواهش مي كنم كمك كنيد ؟ :40:

سلام دوست عزیز
در تاپیک زیر اشعار مربوط به مادر قرار داره امیدوارم شعری که دوست دارید را بتونید از بینشون انتخاب کنید

کد:

---

http://forum.p30world.com/showthread.php?t=126806

---

دوست عزيز ممنونم تاپيك فوق العاده اي بود

وقت به خير
كسي ميدونه ريشه ي كلمه ي "خدا" چيه و از كجا اومده؟

خود+آ=خدا
خود آمده
خود آفريده

مطالبی که در برپایی و تعمیم معنی واژه " خدا " در پی خواهد آمد تنها از دیدگاه زبان- باستانشناسی اهمیت دارد و ربطی به دین و دیانت و سیاست نداردو از آنجاییکه این تفکرات را برای اولین بار منتشر میکند طبیعی است که نظر نقادانه دوستان و اهالی بی نظر دانش زبانشناسی را می طلبد،موجب امتنان خواهد بود که دوستان این حقیر را در ارائه این مطالب از نظرات انتقادی خود محروم نسازند

• - آفریننده

دانشمندان و محققین تاریخ جوامع بشری به ما می آموزند که بشر از زمانی که به زیور تفکر آراسته شد یکی از اساسی ترین سوالاتی که برایش مطرح بود یافتن علت وچگونگی حیات بود وابنای بشر قبل از ظهور پیامبران بزرگ بنا بر اصل فطرت ، قایل به وجود نیروی ماورایی در تکوین هستی و حیات بودند.
طبیعی است که چنین تفکراتی بدلیل عدم برخورداری از هدایت مستقیم ( آمده توسط پیامبران بزرگ) از انسجام و سختگی و پختگی کافی برخوردار نبوده و گاه در شکل های انحرافی ( به تعبیر امروز) و پراکنده از اشکال توتم وتابو پرستی تا چند خدا پرستی را شامل میشد ، لاکن تمام این اشکال در یک نقطه به وحدت رسیده بودند و آن اعتقاد به نیرویی قدرتمند و سازنده و آفریننده بود.
این نیرو در زبان اقوام مختلف اشکال مختلف اسمی داشت ( و گاه هم مشترک بود که بررسی علت آن مطلب دیگری است) و بسته به نوع جغرافیا و موانع طبیعی و ... نوع توانایی ها و ... مختلف می شد.
این خدایان گاه بنام یکی از خصوصیات بارز خود( بهمن و یا ووهومان ) و گاه بنام قبایل و فرق پرستنده شان مسمی میشدند ( آنا هیتی ) و در حین غلبه قبیله ای بر قبیله ای دیگر با تضعیف شدن موقعیت قبیله هوادار خود تا مقام دیو و اهریمن سقوط و گاه دوباره اوج گرفته و به مقام سروری برمی گشتند.( مانند میترا ) اما حتی در صورت از سکه افتادن مذهب قبلی و جانشین شدن مذهب جدید ، مذهب قبلی به طور کامل از میان نرفته و در مذهب جدید با پذیرفتن تغییراتی به اثر فرهنگی و حیات خود ادامه میداد( تانری) و حتی بعد از رسیدن بشر به عهد پرستش خداوند تحت ارشادات پیامبران بزرگ ، فرهنگ پرستش قبلی به یکباره حذف نشد و به حیات پنهانی خود در فرهنگ جدید ادامه داد. در این بین بررسی اثرات مذاهب قبل از زرتشت و بعدها مذاهب موازی با آن در باور های زرتشتی غیر قابل انکار است.
از اینجا این تفکر پیش می آید که خدایان نه زاده میشوند و نه می میرند تنها ما در سیر تکاملی اندیشه هایمان در خصوصیت ها ی آنها تجدید نطر کرده و گاه بنا بر اضطرارهای جغرافیایی و سیاسی اسامی آنها را عوض می کنیم.
و واژه خدا دارای چنین سرنوشتی است
ایرانیان زرتشتی خدای خود را " اهوره مزدا " ، ترکان " تانری " ( در مقاله آزربایجان در همین فروم این کلمه را برپا کرده ام ) ، اعراب " الله " و اهالی مکاتب عبرانی " یهوه " نام نهاده اند.
و بعد از استیلای اعراب بر سرزمین " مزدا " ، " الله " در باور و ذهن ایرانیان بر تمام بود ها و نمود ها غلبه و به عنوان یگانه آفریننده به باور می نشیند اما کم کم ایرانیان پارسی زبان واژه " خدا " را برمیگزینند ، گاه با پسوند " وند " و گاه با " وندگار" همراه و بر تمام اشکال قبلی و حتی بعدی ( پروردگار ،آفریدگار) تسلط عام و عمومی تری پیدا میکند.
آ


* - معنی واژه " خدا " در لغت نامه ها

فرهنگ دهخدا:
[خُ] [اِخ] نام ذات باری تعالی است همچو " اله " و " الله " [برهان قاطع ] [ آنندراج ] [ ناظم الاطبا]. در حاشیه برهان قاطع در وجه اشتقاق این کلمه اینچنین آمده است: پهلوی متاخر xvatāy ، پهلوی اشکانی xvatādh ، پازند " xvadāi هوبشمان ص54 "" مسینا 139: 2 ". بعضی این کلمه را از اوستایی xvadhāya [hudhāya ]، مشتق دانسته اند و نولدکه به حق در این وجه اشتقاق شک کرده ، چون خدای فارسی و خواتای پهلوی به کلمه xwatāya یا xwatādha اقرب است و آن هم با سانسکریت svatas+āyi[از خود زنده] یا سانسکریت svatas+ādi[از خود آغاز کرده ] رابطه دارد ...

فرهنگ معین :
[= خدای ، پهـ xvatāy ] 1 - آفریدگار جهان ، الله 2- مالک صاحب ....

غیاث اللغات :
/ بالضم / بمعنی مالک و صاحب. چون لفظ خدا مطلق می باشد برغیرذات باریتعالی اطلاق نکنند مگر در صورتی که چیزی مضاف شود چون کدخدا و ده خدا و گفته اند که خدا به معنی خود آینده است چه مرکب است از کلمه خود و کلمه آ که صیغه امر است از آمدن و ظاهر است که امر بترکیب اسم معنی فاعل پیدا میکند وچون حقتعالی بظهور خود به دیگری محتاج نیست لهذا بدین صفت خواندند ( از رشیدی و خیابان و خان آرزو) و در سراج اللغات و نیز از علامه دوانی و امام فخرالدین رازی نیز همین نقل کرده اند.

(همچنان که مشاهده میشود در زمان های قبل از حضرت علامه دهخدا تقریبا برخورد به لغت مثل دیگر شاخه های علوم غیر فنی و غیر قابل استناد است و از این حهت آوردم که نگرش رو بنایی و غیر ساخت نگر قدما را در پرکاربرد ترین مطالب ( دینی ) مشاهده و قیاس نمایند آنجایی که می گوییم نظرات گذشتگان در تبیین بسیاری از مسایل علمی غیر قابل استناد است بر ما ایراد نباشد.از دیگر سو متاسفانه لغت شناسان نه واقف به جامعه شناسی ادیان بوده اند و نه از این تخصص ها سود برده اند.)

*- نقبی در گذشته

قبل از ورود به مطلب ذکر این نکته بایسته است که در نامیدن حضرت حق ، به یک نام اکتفا نمی گردد گاه ما خداوند را به نامی که او خود ، خود را نامیده است مینامیم مانند کلمه شریف " الله " در قران و یا اورمزد و اهورا و ... در دین زرتشتی و گاه از یکی از صفاتش سود می بریم مانند " خالق " و ...
گاه این اسامی جامد ند و گاه مشتق . گاه خاصند و گاه عام.گاه ذاتند و گاه معنی و ...

در بین ایرانیان از قدیم اسامی متعددی برای نامیدن خدایان ( در زمان هایی که اعتقادات دینی بر مبنای چند خدایی استوار بود) و بعد ها خدا معمول بوده است:

زمان باستان ( baga ) اوستایی ( baγa ) پارتی ( baγ )

از آنسوی تاریخ تا امروز شکل " بغ " محفوظ و مورد استفاده است و اتفاقا جزو کلمات خاموشی گزیده اما فراموش نشده است.
زندگی با طراوت و زیبای خیره کننده آن در واژه های " بغداد " ، " بغاوند" ، " بغدخت" ، " بغپور" ، " بغستان" ، " بغلان "و ... تماشایی است. از پشت خاکستر قرون چونان دماوندی یله درآغوش ماه ومه.

*- و اما " خدا"

دیدیم که گذشتگان این واژه را مرکب از دو جز " خود و آ" و در زمان های متاخرتر بر گرفته و بر ساخته از svatas+āyi[از خود زنده] سانسکریت و باز در همان معنی گرفته اند و این به زعم ما معنی ظاهر و ارجاع آن به گذشته است و در زبان شناسی علمی روش نیکی به شمار نمی آید.

ما بااین دید به عقب بر می گردیم که در برهه ای از تاریخ یا بدلیل نا کار آمدی خصایص اختصاص به خدایان قدیم تر ( دقت شود که در این زمان هنوز اثری از اسلام و تعالیم روشنگر آن در میان نیست) که با تغییرات در زمینه های مختلف اجتماع حاصل شده است ( مانند سرنوشتی که مهر در تاریخ اروپا و رم پیدا کرد) و یا غلبه اندیشه ای یا با جوهر قوی تر ( مانند اسلام ) و یا سیاستی دیگر ( مانند تسخیر منطقه ای توسط اقوام دیگر) به وقوع پیوسته باشد که اسما مصطلح برای نامیدن آفریننده رو به خاموشی و واژه جدیدی ( نه لزوماخلق الساعه) کم کم جایگزین آن شده است.

واژه نزدیک به " خدا " که در ادیان ایرانی مطرح است واژه " اهورا مزدا " و یا " مزدا" می باشد.
( بحث اشکال اهورا ، مزدا ، اهورا مزدا ، مزدا اهورا و تقدم و تاخر تاریخی و قدرت آفرینندگی هریک و اینکه از هم جدا ویا در حکم یک اسم هستند بحثی مفصل و خارج از حوصله این مقال است)
" مزدا " متشکل از دو جزء " مز و دا " می باشد.
- بخش نخست : [maz ] [مز] به معنای بزرگ ، برجسته و عالی می باشد و شاید به عربی بتوان گفت همان معنی " اکبر " را افاده می کند.
- بخش دویم : [ dā ] [ دا ] و [ da ] [ دَ ] به هر دو شکل در اوستا و متون اوستایی بکار رفته ( به صورت ādā هم کاربرد دارد) و معنی خرد و هوش و اندیشه را میرساند.

در این صورت معنی تحت اللفظ میشود "خرد و دانایی بزرگ" و از آنجاییکه در ادیان یکتاپرست خداوند مظهر عقل کل است معنی مزدا میشود " خداوند و آفریننده یزرگ"

در اوستا کلمه ای به صورت [ daman ] در همان معنی خرد و و گاه بینایی و فرزانگی کاربرددارد که باز خود از دو بخش [ da ] و [ man ] تشکیل شده و [ man ] در معنی مینوی و بهشتی و روانی کاربرد داشته و کلمه پرکاربرد " منش " یادگاری از همین کلمه و ترکیب manas paoiry در معنی بزرگترین نیروی مینوی کاربرد وسیع دارد.

واژه دیگری که اوستا و فرهنگ باستان کاربرد فراوان دارد واژه [ hu ] در معنی نیک و خوب می باشد. در حقیقت این واژه همان واژه خوب امروزی است که بنا بر اصول زبان شناسی " ه یا ح " به " خ " تبدیل شده و این نوع تبدیلات در تاریخ زبان شایع و اختصاصی تنها پارسی نیست.
( این واژه در اوستا به معنی زایندگی و باروری هم میباشد که ریشه نوشابه معروف زرتشتی ها " هوم " محسوب میگردد.)
به چند مثال از کاربرد این واژه در ساخت کلمات جدید توجه کنیم :

Hu-kereta ( به معنی خوش ریخت و خوساخت و خوش هیکل )
Hu-xrata ( خوش فکر و خردمند - xrata به معنی خرد و عقل استو در اوستا خرد و هوش و عقل و دانایی واندیشه و فکر دارای کلمات مستقلی هستند که کاربرد شان با هم متفاوت میباشد.)
Hu- nara( به معنی هنر امروز و صورت تحت اللفظ " نرینه و مرد خوب " میباشد.)

حال که با چند کلمه اوستایی آشنایی پیدا کردیم خوب است به کلمات زیر دقت کنیم:

Huδāwaňha ( تقریبا δ=th ) با تلفظ هوذاونگه و به معنی خرد بزرک و دادگر و بسیار نیک اندیش
Huδāta به معنی جان و روان بسار نیکو
Huδāman دارنده خرد و دانایی و بسیار آگاه

عنایت داریم که بخش مشترک این کلمات همان [ Huδā ] در معنای خرد خوب و عالی می باشدو این واژه در سیر تاریخی خود با تبدیل " ه " به " خ " به صورت [Xuδā ] و تبدیل" δ " به " T " ( که در تبدیل کلمات اوستایی امری رایج است ) به شکل [Xwtā ]( پهلوی) و بعد ها با تبدیل رایج " T "به " d " به شکل امروزی
یعنی [Xudā ] [ خدا ] در آمده است.
و افاده همان معنای مزدا را دقیقا با همان قالب زبان شناخی می کند

لغتنامه دهخدا منابع زيادي براي معني خدا آورده كه همه اونو براتون كپي ميكنم ولي كاشكي يكي از استادايي كه زبانهاي باستاني رو بلدن مثل آتورپات يا دوست زاده يا ردكيش يا... نظرشون رو ميگفتن كه مطمئن بشيم.

به هر حال چيزهايي كه تو لغتنامه هست رو ميارم و ظاهرا كسي از دوستان منبع ديگه اي كه تو زبون پهلوي و اوستا رو نشون بده ارائه نكرده. خودم هم ميگردم ببينيم چيزي پيدا ميكنم.

خدا. [ خ ] (اخ ) نام ذات باري تعالي است همچو »اله « و »ا&«. (برهان قاطع )(آنندراج ) (ناظم الاطباء). در حاشيه برهان قاطع در وجه اشتقاق اين کلمه چنين آمده است : پهلوي متاخر yatavx ‚ پهلوي اشکاني hdatavx ‚ پازند » iadavxهوبشمان ص 54
ح « »مسينا 139:2«. بعضي اين کلمه را از اوستايي ayahdavx (ayahduh)‚ مشتق دانسته اند و نولدکه بحق در اين وجه اشتقاق شک کرده ‚ چون خداي فارسي و خواتاي پهلوي بکلمه ayatawx يا ahdatawx اقرب است و آنهم با سانسکريت uya + satavs (از خودزنده ) يا سانسکريت ida + satavs (از خود آغازکرده ) رابطه دارد. براي اطلاع از عقايدمختلف رجوع شود به بارتولمه 1862‚ اساس اشتقاق فارسي 471‚ هوبشمان 471‚ تتبعات
ايراني ‚ دارمستتر 1 ص 7‚ يشتها 1:42‚ خرده اوستا 255‚ کردي » edavxاساس فقه اللغه
ايراني 1:2 ص 285«‚ اشکاشمي adux‚ زباکي » iaduxگريرسن 84«‚ گيلکي adux. درپهلوي و پازند خواتاي بمعني شاه آمده و »خواتاي نامک «‚ يعني »شاهنامه «. خدا در زبان فارسي بمعني ا& گرفته شده . رجوع شود به خداوند. (حاشيه برهان قاطع چ معين ). چون لفظ خدا مطلق باشد بر غير ذات باري تعالي اطلاق نکنند‚ مگر در صورتي که بچيزي مضاف شود‚ چون : کدخداي و ده خدا. گفته اند که خدا بمعني خودآينده است چه مرکب است از کلمه خود و کلمه »آ« که صيغه امر است از آمدن و ظاهر است که امر به ترکيب اسم معني اسم فاعل پيدا مي کند و چون حق تعالي بظهور خود بديگري محتاج نيست ‚ لهذا به اين صفت خواندند. (از غياث اللغات ). پارسيان اطلاق اين لفظ تنها بر خداوند تعالي کنند. بندگي »شيخ واحدي « مي فرمودند که اکثر محل در اصل وضع فارسي دال معجمه بوده است که ايدون بدال مهمله مي خوانند‚ مگر لفظ خدا که بغير نام خداوند جل جلاله روا نيست وخدمت امير شهاب الدين حکيم بدال مهمله مي خواندند. فاما چون مرکب مستعمل باشدمانند خانه خدا‚ کدخدا‚ دولت خدا‚ آن هنگام اطلاق آن بر غير خدا هم کنند آن اسم خالق و جميع موجودات و حاکم کل کاينات مي باشد و او روحي است بي انتها وازلي و در وجود و حکمت و قدرت و عدالت و کرامت بي تغيير و تبديل و به انواع مختلفه وطرق متنوعه خود را در موجودات ظاهر مي سازد. اما صفات خدايي دلالت مي نمايد بر اين که
از جميع ممکنات کاملتر مي باشد‚ زيرا قدوس است و لايفني و همه جا حاضر و قادر کل وبي تبديل و عادل و رحيم و کليم و محب مي باشد :
سوي آسمان کردش آن مرد روي
بگفت اي خدا اين تن من بشوي
از اين اژغها پاک کن مر مرا
همه آفرين ز آفرينش ترا.
ابوشکور بلخي .
خدا را نستودم که کردگار من است
زبانم از غزل و مدح بندگانش بود.
رودکي .
بنام خداي جهان آفرين
نمانم ز گردان يکي بر زمين .
فردوسي .
تا دستگير خلق بود خواجه لامحال
او را بود خدا و خداوند دستگير.
منوچهري .
اين است نبشته اميرالمومنين و گفتگوي او با تو که نيکو گرداند خدا برخورداري ما را بتو.(تاريخ بيهقي ص 314). پدر خواست و خدا نخواست . (تاريخ بيهقي ).
چون تو خداي خر شدي از قوت خرد
پس در تو عقل عقل خدايست قول راست .
ناصرخسرو.
معين و يار تو بادا خداي عزوجل
به از خداي که يار و معين تواند بود.
ابوالفرج روني .
و بمثل پيرزنان در است که چون کار ساخته نيايد‚ گويند: بر خدايمان هيچ وام نماند. (ازاسرار التوحيد في مقامات شيخ ابوسعيد).
هم از دوست آزرده ام هم ز دشمن
پس از هر دو تن در خدا مي گريزم .
خاقاني .
جانا بخدا توان رسيدن
زلف تو اگر کمند گردد.
خاقاني .
اي دل خاقاني از گذشته مکن ياد
کآنچه بسر آمد ز قضاي خدا بود.
خاقاني .
نه افضلم تو خوانده اي ببزم خود نشانده اي
کنون ز پيش رانده اي تو داني و خداي تو.
خاقاني .
جز خودي زاهد چيست بگو
تو که از پيش خدا آمده اي .
خاقاني .
تو نزادي و ديگران زادند
تو خدايي و ديگران بادند.
نظامي .
شه شنيدم که داشت دستوري
ناخداترسي از خدادوري .
نظامي .

در ادبيات مذهبي فارسي اسماء و ترکيبات زير براي خدا آمده است که پاره اي از آنها اصل وصفي داشته و کم کم بجاي موصوف نشسته اند. البته هر يک از آنها بجاي خود در اين لغت نامه مي آيند و اينک فهرست آنها <1> : آخر‚ آفريدگار‚ آفريننده ‚ احد‚احسب الحاسبين ‚ احسن الخالقين ‚ احکم الحاکمين ‚ ارحم الراحمين ‚ اسرع الحاسبين ‚اعظم ‚ اکبر‚ اکرم الاکرمين ‚ اله ‚ ا&‚ اله العالمين ‚ امين ‚ اواب ‚ اول ‚ ايزد متعال ‚ بار‚باراله ‚ بارپروردگار‚ باري ‚ باري تعالي ‚ باسط‚ باسطاليدين بالعطيه ‚ باطن ‚ باعث ‚ باقي ‚بخشنده ‚ بخشنده بي منت ‚ بديع ‚ بديع السماوات ‚ بر‚ بصير :
يکي قدير بر از قدرت مقدر خويش
يکي بصير بر از دانش اولوالابصار.
ناصرخسرو.
بعيد‚ بنده نواز‚ پاک داد‚ پروردگار‚ پيروزگر‚ تواب ‚ توانا‚ جاعل النور و الظلمات ‚ جامع ‚جان آفرين ‚ جبار :
چنين که کرد تواند مگر خداي بزرگ
که قادر است و حکيم است و عالم و جبار.
ناصرخسرو.
جليل ‚ جميل ‚ جميل الستر‚ جهان آرا‚ جهان آفرين ‚ جهان بان ‚ جهان دار‚ جهان داور‚جواد‚ چاره بيچارگان ‚ چاره ساز‚ حافظ‚ حبيب ‚ حسن التجاوز‚ حسيب ‚ حضرت ‚ حضرت احديت ‚ حضرت باري ‚ حضرت باري تعالي ‚ حضرت بيچون ‚ حضرت رب العزة‚ حضرت عزت ‚ حضرت کبريائي ‚ حفيظ‚ حق ‚ حکم ‚ حکيم :
بدين افعال منطق فاعلي گشت
حکيم و عادل و قادر مقرر.
ناصرخسرو.
چنين که کرد تواند مگر خداي بزرگ
که قادر است و حکيم است و عالم و جبار.
ناصرخسرو.
حکيم علي الا طلاق ‚ حلا ل مشکلات ‚ حليم ‚ حميد‚ حنان ‚ حي :
مدبر و غني و صانع و مقدر و حي
همه بلفظ برآويخته ست از او بيزار.
ناصرخسرو.
حي لايموت ‚ خافض ‚ خالق ‚ خالق البرايا‚ خالق بيچون :
بشکر بود بسي سال تا خلاصي يافت
به امر خالق بيچون و واحد اکبر.
ناصرخسرو.
خبير‚ خفي الا حسان ‚ خلا ق ‚ خلا ق عالم ‚ خيرالحاسبين ‚ خيرالرازقين ‚ خيرالماکرين ‚دائم ‚ دائم الفضل ‚ دادآفريد‚ دادآور‚ دادگر‚ دادار‚ دارا‚ داراي جهان ‚ دارنده ‚ دافع ‚دليل المتحيرين ‚ ديار‚ ديان ‚ ديان الدين ‚ داور‚ ذاري ‚ ذوالا کرام ‚ ذوالا نعام ‚ ذوالجلال ‚ذوالجلال و الا کرام ‚ ذوالحول ‚ ذوالطول ‚ ذوالعرش ‚ ذوالعرش المجيد‚ ذوالعز‚ذوالفضل العظيم ‚ ذوالقوةالمتين ‚ ذوالمجد‚ ذوالمعارج ‚ ذوالمن ‚ ذوالمنن ‚ ذوانتقام ‚ رائي ‚راحم ‚ رازق ‚ رافع ‚ رافع الدرجات ‚ روف ‚ رب الا رباب ‚ رب العالمين ‚ رب العباد‚ رب العزه ‚
رب جليل ‚ رب عباد‚ رحمن ‚ رحيم ‚ رزاق ‚ رشيد‚ رفيع الدرجات ‚ رقيب ‚ روزي رسان ‚ رهنما‚
زه ‚ ساتر‚ سامع ‚ سبب ساز‚ سبحان ‚ حضرت سبحان ‚ سبوح ‚ ستارالعيوب ‚ سريع الحساب ‚
سرمدي ‚ سلام ‚ سيد‚ شافي ‚ شاکر‚ شديدالعقاب ‚ شديدالقوي ‚ شکور‚ شهيد‚ شيذر‚ شيذير‚صابر‚ صادق ‚ صادق الوعد‚ صانع :
مدبر و غني و صانع و مقدر و حي
همه بلفظ برآويخته ست از او بيزار.
ناصرخسرو.
صبور‚ صمد‚ صورت آفرين ‚ ضار‚ طاهر‚ ظاهر‚ عادل :
بدين افعال منطق فاعلي گشت
حکيم و عادل و قادر مقرر.
ناصرخسرو.
عالم :
چنين که کرد تواند مگر خداي بزرگ
که قادر است و حکيم است و عالم و جبار.
ناصرخسرو.
عالم الا سرار‚ عالم السر والخفيات ‚ عالم الغيب و الشهادة‚ عالي ‚ عدل ‚ عزيز‚ عطوف ‚عظيم ‚ عفو‚ علا م الغيوب ‚ عليم :
بنالم بتو اي عليم قدير
ز اهل خراسان صغير و کبير.
ناصرخسرو.
عليم بذات الصدور‚ علةالعلل ‚ علي ے‚ علي الاعلي ‚ عميد‚ غافر‚ غافرالذنب ‚ غفار‚غفارالذنوب ‚ غفور‚ غني :
ندانست در بارگاه غني
که بيچارگي به ز کبر و مني .
سعدي (بوستان ).
غوث ‚ غياث المستغيثين ‚ غيب دان ‚ فاتق الحب و النوي ‚ فاتح ‚ فاطرالسماوات ‚ فاطرالسماوات و الا رض ‚ فالق ‚ فالق الاصباح ‚ فتاح ‚ فرد‚ فعال لما يشاء‚ فلک گردان ‚ فياض ‚قابض ‚ قابل التوب ‚ قادر :
بدين افعال منطق فاعلي گشت
حکيم و عادل و قادر مقرر.
ناصرخسرو.
چنين که کرد تواند مگر خداي بزرگ
که قادر است و حکيم است و عالم و جبار.
ناصرخسرو.
قاسم الا رزاق ‚ قاضي ‚ قاضي الحاجات ‚ قاهر‚ قدوس ‚ قدير :
بنالم بتو اي عليم قدير
ز اهل خراسان صغير و کبير.
ناصرخسرو.
يکي قدير بر از قدرت مقدر خويش
يکي بصير بر از دانش اولوالابصار.
ناصرخسرو.
قديم ‚ قديم الا حسان ‚ قديم تعالي ‚ قريب ‚ قويم ‚ قوي ‚ قهار‚ قيام ‚ قيم ‚ قيوم ‚ کارساز‚ کاشف ‚
کافي ‚ کافي المهمات ‚ کبير‚ کردگار‚ کريم :
هنوز ار سر صلح داري چه بيم
در عذرخواهان نبندد کريم .
سعدي (بوستان ).
کفي ے‚ گروگر‚ گروگو‚ گيتي آراي ‚ گيهان خدا‚ گيهان خديو‚ لطيف :
لطيفي که آوردت از نيست هست
عجب گر بيفتي نگيردت دست .
(بوستان ).
لطيف بالعباد‚ مالک الملک ‚ مالک يوم الدين ے‚ مبدي ‚ مبدي النعم ‚ مبدع ‚ مبين ‚ مبين ‚متعالي ‚ متکبر‚ متين ‚ مجري الفلک ‚ مجوهرالجواهر‚ مجيےب ‚ مجيب الدعوات ‚مجيب السائلين ‚ مجيد‚ مجير‚ محبوب ‚ محسن ‚ محصي ‚ محمود‚ محول الحول والا حوال ‚
محيط‚ مدبر :
مدبر و غني و صانع و مقدر و حي
همه بلفظ برآويخته ست از او بيزار.
ناصرخسرو.
مدرک ‚ مذل ‚ مرسل الرياح ‚ مريد‚ مسبب الاسباب ‚ مستجيب الدعوات ‚ مستعان ‚ مستعين ‚مستغاث ‚ مسخرالرياح ‚ مصور‚ مضل ‚ معاني ‚ معبود‚ معز‚ معطي ے‚ معيد‚ معين ‚ مغني ‚مغيث ‚ مفتح الابواب ‚ مقتدر‚ مقدر :
مدبر و غني و صانع و مقدر و حي
همه بلفظ برآويخته ست از او بيزار.
ناصرخسرو.
مقدم ‚ مقدم ‚ مقسط‚ مقلب القلوب ‚ مقيت ‚ مقيل العثرات ‚ ملک ‚ ملک الحق المبيےن ‚ملک العرش ‚ مليک ‚ مليک مقتدر‚ مميت ‚ منان ‚ منتقم ‚ منشي ‚ منيع ‚ موخر يا موخر‚موفق ‚ مومن ‚ مهدي ‚ مهين داور‚ ناصر‚ نافع ‚ نصير‚ نعم النصير‚ نعم المولي ‚ نعم الوکيل ‚نقش بند حوادث ‚ نور‚ نيکي دهش ‚ واجب ‚ واجب الوجود‚ واجد‚ واحد‚ واحد اکبر :
بشکر بود بسي سال تا خلاصي يافت
به امر خالق بيچون و واحد اکبر.
ناصرخسرو.
وارث ‚ واسع ‚ واسع الفضل ‚ واسع المغفرة‚ والي ‚ واهب ‚ واهب الصور‚ وتر‚ ودود‚ وسيله ساز‚
وفي ‚ وکيل ‚ ولي ے‚ ولي التوفيق ‚ ولي الحمد‚ وهاب ‚ هادي ‚ هادي المضليےن ‚ هادي الي سبيل الرشاد‚ هدي ‚ هو‚ يزدان ‚ يکتا‚ يگانه .
- امثال :آنقدر خداخدا کردم
تا ابره را قبا کردم .
(يادداشت بخط مولف ).
از خودت که گذشته خدا عقلي به بچه هات بدهد . (يادداشت بخط مولف ).
خدا از پدر و مادر مهربانتر است ‚ نظير: و هو ارحم الراحمين . (قرآن 64/12 و 92)(امثال و حکم دهخدا).
خدا از چنان بنده خرسند نيست
که راضي بقسم خداوند نيست .
سعدي (از امثال و حکم دهخدا).
خدا از دلت بپرسد ; شرم يا لجاج ترا بر آن داشته که گويي فلان چيز يا فلان کس را نخواهم و
دل تو جز آن گويد. (امثال و حکم دهخدا).
خدا از دهنت بشنود ; اي کاش چنان شود که تو گويي . (امثال و حکم دهخدا).
خدا از رگ گردن به بنده نزديک تر است . اقتباس از آيه شريفه : نحن اقرب اليه من حبل الوريد. (قرآن 16/50) (امثال و حکم دهخدا).
خدا از موي سپيد شرم مي کند ; حرمت را نگاه بايد داشت :دلم مي دهد وقت وقت اين نويد
که حق شرم دارد ز موي سپيد
عجب دارم ار شرم دارد ز من
که شرمم نمي آيد از خويشتن .
سعدي (از امثال و حکم دهخدا).
خدا اول حلال کرد بعد حرام . مقصود اين است : اصل اباحه مي باشد. (از امثال و حکم دهخدا).
خدا اين چشم را به آن چشم محتاج نکند ; احتياج و نياز‚ خواري و زبوني آرد. (امثال وحکم دهخدا).
خدا بحق چو دري بر کسي فروبندد
ز راه لطف و کرم ديگري گشايد باز.
؟ (امثال و حکم دهخدا).
خدا بنده را کآزمايش کند
خدابنده بايد ستايش کند.
اديب پيشاوري (از امثال و حکم دهخدا).
خدا به آدم چشم داده ; مقصود اين است چرا بد انتخاب کرده ايد. (امثال و حکم دهخدا).
خدا به آدم شعور داده ; منظور اين است : چرا بد گزيني ‚ چرا نيک نسنجي و نداني ؟! (ازامثال و حکم دهخدا).
خدا به آدم عقل داده . رجوع به »خدا به آدم شعور داده « شود. (امثال و حکم دهخدا).
خدا به او دست داده ; مقصود اين است : کارهاي خويش را به ديگران نبايد گذاشت . (امثال و حکم دهخدا).
خدا بخت بدهد ; اين خدا به آدم هوش داده ‚ رجوع به »خدا به آدم شعور داده « شود. (ازامثال و حکم دهخدا). خدا بخت بدهد‚ اين تعبير بيشتر نزد زنان متداول است و به رشک وحسد درباره زني که نزد شوي يا کسان خويش محبوب باشد‚ گفته مي شود. (يادداشت به خطمولف ).
خدا بخواهد از نر هم بچه مي دهد ; ابلهي را گفتند: چرا بجاي گوسفندان نر‚ ميش نگاه نداري تا از نتايج آن فايدتي حاصل کني ‚ گفت : اگر خداي خواهد از نر هم بچه دهد. (ازامثال و حکم دهخدا).
خدا برف بقدر بام مي دهد ‚ نظير:هرکه بامش بيش برفش بيشتر.
(امثال و حکم دهخدا).
خدا بزرگ است ; هنوز بايد اميدوار بود. (امثال و حکم دهخدا).
خدا بقدر قلب هر کس مي دهد ; حسود و رشگن غالبا فقير و بي بضاعت باشد‚ نظير:هر کس آب دلش را مي خورد .
خدا بگيردشان زآنکه چاره دل ما
به يک نگاه نکردند و مي توانستند.
هاتف (از امثال و حکم دهخدا).
خدا بي عيب است ‚ نظير: گل بي عيب خداست . (از امثال و حکم دهخدا).
خدابيني از خويشتن بين مخواه ; يعني متواضع خدابين است نه متکبر. (از امثال و حکم دهخدا).
خدا پاکمان کند و خاکمان کند ; دعائي است که بدان بخشايش و غفران ‚ خدا را پيش ازمرگ خواهند. (از امثال و حکم دهخدا).
خداپرست شکم پرست نباشد ; مثلي است در ذم شکم پرستي . (از امثال و حکم دهخدا).
خدا پنج انگشت را يکسان نيافريده ‚ نظير: پنج انگشت برادرند نه برابر. (از امثال و حکم دهخدا).
خدا تنگ روزي مي کند اما قحط روزي نميکند . نظير: دهن باز بي روزي نميماند‚ الرزق علي ا&. (از امثال و حکم دهخدا).
خدا جامه دهد کو اندام ‚ نان دهد کو دندان ; يعني مردي بي ارز است و درخورد دولت ونعمتي که دارد نيست . (از امثال و حکم دهخدا).
خدا جاي حق نشسته است ; يعني ستمکار بکيفر زشتکاري خود رسد. (امثال و حکم دهخدا).
خدا جاي ميخ گذاشته بود شکر ; مرحوم دهخدا در امثال و حکم نوشته اند که اين مثل راشنيده ام ولي ماخذ و مورد استعمال آنرا نمي دانم . ظاهرا ماخذ آن اين است : ديوانه اي مي خواست ميخي بمحلي فروبرد اتفاقا سوراخي بر ديوار يافت و ميخ را بدانجا فروبرد.عاقلي چون اين ديد‚ گفت : خدا را شکر که خدا جاي ميخ را گذاشته بود و الا ممکن بود اين ديوانه آنرا بيکي از سوراخهاي بدن ما فروکند. اين مثل را در جايي ميزنند که کاري بگره افتد و شخصي گيج شود و ناگاه مفري فرارسد.
خدا چشم راست را بچشم چپ محتاج نکند ; مقصود آن است که خدا انساني را به انساني محتاج نکند. (از امثال و حکم دهخدا).
خدا خر را ديد شاخش نداد ‚ نظير:
آن دو شاخ گاو اگر خر داشتي
تخم انسان از زمين برداشتي .
(از امثال و حکم دهخدا).
خدا خواسته است ‚ اگر حضرت عباس بگذارد ; بمزاح اين دولت باقي نماند. (از امثال وحکم دهخدا).
خداخواه را دوستي بايد نه خودخواه را . (يادداشت بخط مولف ).
خداخواهي بود يا خداخواهي شد که فلان طور شد . (يادداشت مولف ).
خدا داده بما مالي يک خر مانده سه پا نالي ; از نال نعل اراده شده و حکايت اين است که مردي نعلي يافته بود و بزن مي گفت : خدا بما خري داده است . زن پرسيد: در کجا. است ‚گفت : اينک يک نعل آنرا يافته ام ‚ تنها خر و سه نعل ديگر مي ماند. (از امثال و حکم دهخدا).
خدا داناتر است ; ا& اعلم . (يادداشت بخط مولف ).
خدا داناست ; العلم عند ا& . (امثال و حکم دهخدا).
خدا درد داده درمان هم داده يا دوا هم داده ; رنجوري و بيماري را پزشک و داروست . نظير:المتاني في علاج الداء بعدان عرف وجه الدواء کالمتاني في اطفاء النار و قد اخذت بحواشي
ثيابه :
درد در عالم ار فراوان است
هر يکي را هزار درمان است
شپش ار هست ناخنت هم هست
کيک را گوش مال چون برجست
کوه اگر پر ز مار شد مشکوه
سنگ و ترياک هست اندر کوه
ور ز کژدم بدل گمان داري
کفش و نعل از براي آن داري .
سنائي .
دان که هر رنجي ز مردن پاره ايست
جزو مرگ از خود بر آن گر چاره ايست
چون ز جزو مرگ نتواني گريخت
دان که کلش بر سرت خواهند ريخت .
مولوي .
خدا درد را به اندازه طاقت مي دهد . (امثال و حکم دهخدا).خدا درد را به دوستان ميدهد . (از جامع التمثيل ). نظير: البلاء للولاء. (از امثال و حکم دهخدا).
خدا ديرگير است اما سخت گير است . (از امثال و حکم دهخدا) :نيست غم گر دير بي او مانده اي
ديرگير و سخت گيرش خوانده اي .
مولوي .
ديرگير و سخت گيرد رحمتش
يکدمت غائب ندارد حضرتش .
مولوي .
نظير:
لطف حق با تو مداراها کند
چونکه از حد بگذرد رسوا کند.
مولوي (از امثال و حکم دهخدا).
خدا را بر آن بنده بخشايش است
که خلق از وجودش در آسايش است .
سعدي (از امثال و حکم دهخدا).
خدا را بنده نيست ; وقتي که کسي بسيار خوشحال باشد درباره او اين را مي گويند. (ازامثال و حکم دهخدا).
خدا را خدا بگويند کفر نيست ; چرا از برشمردن عيبها و آهوهاي شما بر شما آزرده ميشويد؟(از امثال و حکم دهخدا).
خدا را کسي نديده ولي بدليل عقل شناخته اند ; مقصود اين است حدس من در اين امرصائب است . (امثال و حکم دهخدا).
خدا رحم کرد خونش را گرفتيم ; مثل از طبيب احمقي مشهور شده است که از مريضي خون گرفته و مريض مرده بود و او ميگفت ... ولي حالا اين تعبير را در موردي که چاره اي انديشيده اند و آن تا حدي از حدت و شدت پيش آمد سوئي کاسته است ‚ گويند. (از امثال وحکم دهخدا).
خدا رزاق است ; الرزق علي ا& :
گرم نيست روزي ز خوان کسان
خدايست رزاق و روزي رسان .
نظامي (از امثال و حکم دهخدا).
خدا زياد کند ; در مورد نان يا غذائي که بسيار بد است و مرد يا زني که سخت زشت وکريه المنظر است ‚ بکار برند. (امثال و حکم دهخدا).
خدا ساخته اگر حضرت عباس بگذارد ‚ نظير: خدا خواسته است ‚ اگر حضرت عباس بگذارد.از امثال و حکم دهخدا).
خدا سرما را بقدر بالاپوش مي دهد ‚ نظير: خدا درد را به اندازه طاقت مي دهد. (امثال وحکم دهخدا).
خدا سيمي را بخير بگذارد ; يکي از عقايد خرافي عامه است که گمان کنند هر چيز يا هر کاري
که دو بار شد بي شک سومي خواهد داشت ‚ هيچ دومي نيست که سه نشود; لاتثني الا و قدتثلث . (از امثال و حکم دهخدا).
خدا شاه خلها را بيامرزد ; بمزاح اين کار شما از روي کودکي و سبک دلي است . (از امثال وحکم دهخدا).
خدا شاه ديواري خراب کند تا چاله ها پر شود ; براي خرجهايي که پيش است مالي گزاف ضرور است . (امثال و حکم دهخدا).
خدا صابران را دوست دارد ; اقتباس از آيه شريفه : و ا& يحب الصابرين . (قرآن 146/3)(از امثال و حکم دهخدا).
خدا عالم است ; ا& عالم . (از امثال و حکم دهخدا).
خدا کريم است ; اميد است که فلان مقصود برآيد‚ نظير: لعل ا& يحدث بعد ذلک امرا.(قرآن 1/65) (از امثال و حکم دهخدا).
خدا کس بي کسان است :خداي خردبخش روزي رسان
پناه فقيران کس بيکسان .
امير وحيدالدين مسعود.
دستگير است بيکسان را او
نپسندد چو ما خسان را او.
سنائي (از امثال و حکم دهخدا).
خدا کشتي آنجا که خواهد برد
وگر ناخدا جامه بر تن درد.
سعدي .
نظير: يحب المرء ان يلقي مناه
و يابي ا& الا ما يشاء.
قيس بن خطيم .
ما کل ما يتمني المرء يدرکه
تجري الرياح بما لاتشتهي السفن
برد کشتي آنجا که خواهد خداي
درد جامه بر تن اگر ناخداي .
؟ (از امثال و حکم دهخدا).
خدا کي ميدهد عمر دوباره ‚ نظير: آدم دو دفعه به دنيا نمي آيد :
ساقيا عشرت امروز بفردا مفکن
يا ز ديوان قضا خط اماني بمن آر.
حافظ (از امثال و حکم دهخدا).
خدا گر ببندد ز حکمت دري
برحمت گشايد در ديگري .
سعدي (از امثال و حکم دهخدا).
خدا ميان دانه گندم خط گذاشته است ; مرد بايد به بخش خويش خرسند باشد و بسهم ديگران تجاوز نکند :
زآن دو نيم است دانه گندم
که يکي خود خوري يکي مردم .
مکتبي (از امثال و حکم دهخدا).
خدا نان دهد کو دندان ‚ جامه دهد کو اندام ; رجوع شود به خدا جامه دهد کو اندام ‚ نان دهدکو دندان . (امثال و حکم دهخدا).
خدا نجار نيست اما در و تخته را خوب بهم مي اندازد ; اين دو رفيق يا دو قرين در نهاد ومنش بسيار بيکديگر ماننده اند. (امثال و حکم دهخدا).
خدا ندهد‚ سليمان کي دهد . (امثال و حکم دهخدا).
خدا وسيله ساز است ‚ نظير: از پي هر گريه آخر خنده اي است . (از امثال و حکم دهخدا).
خدا وقتي مي دهد نمي پرسد کيستي . (امثال و حکم دهخدا).
خدا وقتي ها ميده ورور جماران هم ها ميده . بلهجه روستائيان اطراف طهران . خدا چون خواهد به بنده نعمتي دهد در نزديکي جماران (جماران قريه کوچکي در شمال شميران است )
نيز تواند داد. و مثل از مرد جماراني است که براي تحصيل معاش بطهران آمد و چيزي تحصيل نکرد بجماران برگشت و در نزديکي قريه کيسه زري يافت . (از امثال و حکم دهخدا

خداوند گيتي ستمکاره نيست
که راز خدايست زين چاره نيست .
دقيقي (از امثال و حکم دهخدا).
خدايا هرچه مي آيد بدست :خداوندا سه درد آمد بيکبار
خر لنگ و زن زشت و طلبکار
خداوندا زن زشت را تو بردار.
خودم دانم خر لنگ و طلبکار.
؟ (از امثال و حکم دهخدا).
خدا ترا غريب و بيکس نکند :خداوندا غريبان خوار و زارند
بنزد هيچکس قربي ندارند.
؟
زبان حال و طفل مسلم بن عقيل در شبيه شهادت مسلم است . (امثال و حکم دهخدا).
خداي عقل هميشه جاي صلح را باقي مي گذارد .
خداوندان فرهنگ ‚ بمانند آشتي را جاي در جنگ <2> . (از امثال و حکم دهخدا).خداي عقل دل بدنيا نمي دهد :خداوند تاج و خداوند گنج
نبندد دل اندر سراي سپنج .
فردوسي (از امثال و حکم دهخدا).
خداي در نظر صاحب روزي است :خداوند روزي به حق مشتغل
پراکنده روزي پراکنده دل .
سعدي (از امثال و حکم دهخدا).
خداي حق را به حقدار مي دهد‚ نظير :
خداوند سزا را بسزاوار دهد.
سنائي (از امثال و حکم دهخدا).
خدايا دنيا چه قديم است .
خداوند شمشير و گاه و نگين
چو ما ديد و بسيار بيند زمين .
فردوسي (از امثال و حکم دهخدا).
خداي هرچه داده پس مي گيرد و سرفه و عطسه را عوض مي دهد ‚ نظير:
و تسلبني الايام کل وديعة
و لا خير في شيي يردو يسلب
کستني رداء من شباب و منطقا
فسوف الذي ما قد کستني و ينهب .
ابن رومي (از امثال و حکم دهخدا).
بشستم سال چون ماهي در شستم
بحلقم در تو اي شستم قوي شستي
ز ما نه هرچه دادت بازبستاند
تو اي نادان تن من اين ندانستي .
ناصرخسرو (از امثال حکم دهخدا).
خداي همانقدر که بنده بد دارد بنده خوب هم دارد . خداي جهان را جهان تنگ نيست ‚ نظير:
ارض ا& واسعة و دنيا فاني نيست . (امثال و حکم دهخدا).
خداي همه چيز را به يک بنده نمي دهد :خداي ما که با عدل است و داد است
همه چيزي به يک بنده نداده ست .
؟ (از امثال و حکم دهخدا).
خداي هيچ بنده را بگرسنگي امتحان نکند . (از امثال و حکم دهخدا).
خدايا آنکه را عقل دادي پس چه ندادي و آنکه را عقل ندادي پس چه دادي ; منسوب به خواجه عبدا& انصاري و بزرجمهر‚ نظير:
عدو الرجل حمقه و صديقه عقله . (از امثال و حکم دهخدا).
خدايا تو شبرو به آتش مسوز
که ره ميزند سيستاني بروز.
سعدي .
نظير:
دزد بشمشير تيز گر بزند کاروان
بر در دکان زند خواجه بزخم پله .
سنائي (از امثال و حکم دهخدا).
خدايا راست گويم فتنه از تو است
ولي از ترس نتوانم چغيدن
لب و دندان ترکان ختا را
بدين خوبي نبايست آفريدن
که از دست لب و دندان ايشان
به دندان دست و لب بايد گزيدن .
اگر ريگي بکفش خود نداري
چرا بايست شيطان آفريدن .
ناصرخسرو (از امثال و حکم دهخدا) و ديوان چ تقوي ص 366.
خدا يار تنبلهاست ; بمزاح ‚ پيشامدهاي خوب بيشتر کاهلان را نصيب شود‚ نظير: خدا يارشلخته هاست ‚ فاطمه زهرا براي شلخته ها دو رکعت نماز خوانده .
خدا يار شلخته هاست ; رجوع شود به خدا يار تنبلهاست شود. (از امثال و حکم دهخدا).
خدا يار مظلومان است . (سياست نامه خواجه نظام الملک از امثال و حکم دهخدا).
خدايا زين معما پرده بردار . امري روشن و ساده نيست . ماخوذ از بيت ذيل است :
سخن سربسته گفتي با حريفان
خدايا زين معما پرده بردار.
حافظ (از امثال و حکم دهخدا).
خداي است بهتر نگهدار و بس
از او به نباشد خداوند کس .
فردوسي .
نظير: فا& خير حافظا و هو ارحم الراحمين . (قرآن 64/12). (امثال و حکم دهخدا).
خدايا طاقت مردي ندارم زنم کن ; مزاحي است با مردي که لباس زنان پوشد يا ساير خويهاو منش هاي آنان را تقليد کند. <3> (امثال و حکم دهخدا).مرا با ملک طاقت جنگ نيست
بصلح ويم نيز آهنگ نيست
ملک شهريار است و از شهريار
هزيمت شدن بنده را ننگ نيست
اگر بادپايست خنگ ملک
کميت مرا نيز پالنگ نيست
به خوارزم آيد به سقسين روم
خداي جهان را جهان تنگ نيست .
؟ (از امثال و حکم دهخدا).
خداي داني خلق خداي را مآزار ‚ يعني :اگر خداي پرستي تو خلق را بپرست .
ناصرخسرو (از امثال و حکم دهخدا).
خداي درخور هر کس دهد هر آنچه دهد
در اين حديث يقينند مردمان اغلب .
فرخي (از امثال و حکم دهخدا).
خدايست بيچارگان را پناه
به بي دست و پاييم کم کن نگاه .
اديب پيشاوري (از امثال و حکم دهخدا).
خداي کار چو بر بنده اي فروبندد
بهرچه دست برد رنج او بيفزايد
چو نااميد شود کز کسيش نايد هيچ
خداي قدرت والاي خويش بنمايد.
از نفثة المصدور (از امثال و حکم دهخدا).
خدا يک جو بخت بدهد . (از امثال و حکم دهخدا).
خدا يک زبان داده و دو گوش ; يعني يکي بگوي و دو بنيوش . (يادداشت بخط مولف ).
خدا يک عقلي بتو دهد يک پول زيادي بمن . (يادداشت بخط مولف ).
خدا يکي ‚ يار يکي ‚ نظير:
يک زن خوب مرد را کافي است
بيش ازين هم دگر نمي شايد
گر فزون شد ز عمر خواهد کاست
هيچ بر عيش هم نه بفزايد
از يکي بيش اگر بخواهي زن
بجز اندوه و غم نمي زايد
اي که زن بيش خواهي و گويي
که بقرآن خداي فرمايد
گر خدا گفت با عدالت گفت
وآن ز دست تو برنمي آيد
بر سر زن اگر بخواهي زن
هيچيک زآن دومي نياسايد
گاه باشد زن از تو گيرد ياد
چشم بر روي غير بگشايد
ور زن پارسا چنين نکند
خويش را بهر کس نيارايد
هرچه از شوي کج روي بيند
راه صدق و صفا بپيمايد
پروراند بجان و دل فرزند
جان در آن ره نثار بنمايد
دل بديگر زني نبايد داد
مرد را هم خجالتي بايد.
؟ (از امثال و حکم دهخدا).
خداي ملک نبخشد بناسزاواري .
؟ (يادداشت بخط مولف ).
خداي نعمت ما را ز بهر خوردن داد .
؟ (از امثال و حکم دهخدا).
خداي هرچه دهد بنده را ز فتح و ظفر
به دين پاک دهد يا به عقل يا به هنر.
اميرمعزي (از امثال و حکم دهخدا).
خداي هرچه کس را دهد غلط ندهد
غلط روا نبود بر خداي ما سبحان .
عنصري (از امثال و حکم دهخدا).
خداي يوسف صديق را عزيز نکرد
بخوبرويي لکن بخوب کرداري .
سعدي (از امثال و حکم دهخدا).
گل بي عيب خدا است ‚ نظير:
گل بي عيب ميسر نشود در بوستان .
سعدي (از امثال و حکم دهخدا).
ما هم خدايي داريم ; چون کسي خود را بي پناه حس کند‚ کس ديگر را باپناه بيند‚ گويد: ماهم خدايي داريم . (از مجموعه امثال چ هند).
هرچه دلم خواست نه آن مي شود
هرچه خدا خواست همان ميشود.
؟ (يادداشت بخط مولف ).
هرکه از خدا نترسد از او بترسيد . (يادداشت بخط مولف ).هم خدا و هم خرما نمي شود ; اين مثل در جايي زده مي شود که بايد از دو چيز يکي راانتخاب کند. (يادداشت بخط مولف ).
- از خدا بيابي ; عوض از خدا يابي :مي ريختي و سبو شکستي
اي محتسب از خدا بيابي .
جويا (از آنندراج ).
- باخدا ; مقدس . عابد. پارسا.- بارخدا ; خدا. اله :حکيم بارخدايي که صورت گل خندان
درون غنچه ببندد چو در مشيمه جنين را.
سعدي .
اي بارخداي عالم آراي .
سعدي (گلستان ).
- از خدا بي خبر ; کنايه از آدم بدکار و ستمکار.- بخدا سپردم ; بخداي سپارم . خداحافظ.- براه خدا ; بي عوض . قربة الي ا&.- خداحافظ ; ترکيبي است که بوقت وداع گويند.- خداآگاه ; اين ترکيب مرادف است با »خدا آگاه است « و خدا آگاه است عبارتي است که در جواب سوال از امري که حقيقت آن معلوم نيست ‚ گويند. مثلا چون کسي سوال کند فرداچه خواهد شد؟ مخاطب جواب مي دهد: خدا آگاه است . (از ناظم الاطباء). مرادف »العلم عندا&«.
- خداآمرزيده ; مرحوم . مغفور. نعت است مر آن کس را که مرده <4> ‚ توقيريست که بازماندگان مرده ‚ بوقت خطاب به او مي گذارند.
- خدا بخواهد ; <5> خداوند ميل داشته باشد.- خدا بدور ; <6> پناه بر خدا. مقابل ماشاء ا&. (يادداشت بخط مولف ): خدا بدوربچه هاي فلاني يکي دو تا نيستند. خدا بدور چقدر روز طولاني بود. خدا بدور چه شب سردي بود.
- خدا برد ; <7> کجا ميروي و اين را در جايي گويند که عزيزي براي کاري برود و بتمنا ازاو سوال کنند: خدا برد. (آنندراج ) :
اگر خدا برد اي دل سر کجا داري
که مدتي است که آتش بزير پاداري .
صائب (از آنندراج ).
عروس دامن قاسم گرفت و گفت ز شرم
خدا برد بکجا ميروي چنين سرگرم .
مير محمد افضل ثابت در مرثيه (از آنندراج ).
هر جا دو چار ميشود از کار ميروم
يکبار از غرور نپرسد خدا برد.
اسير (از آنندراج ).
- خدا بردارد ; بميراند. از ميان بردارد. (آنندراج ) (از غياث اللغات ) :بنشسته چنان قوي که برداشتنش
کار ديگري نيست خدا بردارد.
عالي (از آنندراج ).
بسوي او نبينم نيز تا آگه نگردي تو
خدا از پيش چشم من ترا اي غير بردارد.
سنجر کاشي (از آنندراج ).
- || روا دارد. (آنندراج ) :تا کي از جور تو دل بار جفا بردارد
آنقدر جور بما کن که خدا بردارد.
فضلي جربادقاني (از آنندراج ).
- خدابرکت ; دعايي است که گذرنده به خرمن ‚ به مباشر و صاحب آن کند. (يادداشت بخطمولف ). مقصود از اين دعا آن است : خداوند خرمن را زياد کند‚ خداوند مقدار آن را افزوني دهد.
- خدا برکت بده ; دعايي است که گذرنده بخرمن ‚ بمباشر و صاحب آن کند.- خداوند زياد کند ; خداوند مقدار آن را افزون کند‚ خدا آن را کثير گرداند. گاهي اين جمله بجهت تعجب نيز گفته مي آيد‚ يعني در وقت تعجب از اندازه امري کسي آن را بکار ميبرد.گاه نيز بطعنه در وقت کم بودن مقدار چيزي آن را بکار ميبرند.
- خدا بزرگه ; اين عبارت که اصل آن »خدا بزرگ است « مي باشد و ترجمه »ا& اکبر«عربي است ‚ در تداول عوام در موردي بکار ميرود که نتيجه بد امري قبل از پايان آن به اقدام کننده گوشزد مي شود و او در جواب مي گويد: »هر طور که مي خواهد بشود خدا بزرگه « وقصد او از اطلاق »خدا بزرگه « اين است که با آمدن آن نتيجه بد باز چون خداوند بزرگ وعظيم است ; اگر دري بسته شود در ديگري گشاده مي گردد چه عنايت او همواره بر سر آدمي است .
- خدا بگيرد ; به غضب الهي گرفتار آيد. (آنندراج ) :کسي از رقيب هر دم سخني چرا بگيرد
ز گرفت ما چه خيزد مگرش خدا بگيرد.
باقر کاشي (از آنندراج ).
درحقيقت ‚ بمعني خدا از ميان ببرد و خدا نابود کند نفريني مي باشد.
- خدا بهمراه ; ترکيبي است که بوقت وداع گويند. خداحافظ.- خداخدا کردن ; خواندن خدا را براي برآمدن حاجتي . پناه بخدا بردن :آنقدر خداخدا کردم
تا ابره را قبا کردم .
- خدا نکرده ; عبارتي است که شخص بترس از وقوع امري مي گويد و با اين گفتن آرزو داردکه آن امر واقع نشود. شما را بخدا. انشد کم با&.
- در راه خدا دادن ; بي عوض بخشيدن . بي منظور و اجر بخشش کردن .- مرد خدا ; پارسا. زاهد :سعدي ره کعبه رضا گير
اي مرد خدا ره خدا گير.
سعدي .
- نيم خدا ; موجودات روحاني . موجودات عالم علوي چون کروبيان و فريشتگان .|| (ا) صاحب . مالک . در اين معني خدا با ذال نقطه دار هم خوانده ميشود. (از برهان قاطع ).
- خانه خدا ; صاحب خانه . مالک خانه :مرغ مالوف که با خانه خدا انس گرفت
گر بسنگش بزني جاي دگر مي نرود.
سعدي (طيبات ).
- خرخدا ; صاحب خر. مالک خر.- دولت خدا ; صاحب دولت :هنر هر کجا يافت قدري تمام
بدولت خدايي برآورد نام .
نظامي .
|| شاه . (يادداشت بخط مولف ). فرزندان ماهويه ‚ کشنده يزدگرد را خداکشان مي گفتند.- بخارخدا ; بخارا خداة. شاه بخارا.- توران خدا ; پادشاه توران :مگر شاه ارجاسب توران خدا
که ديوان بدندي به پيشش بپا.
فردوسي .
- زابل خدا ; پادشاه زابلستان :برون رفت مهراب کابل خدا
سوي خانه زال زابل خدا.
فردوسي .
چو دختر چنان ديد زابل خدا
تو گفتي روانش برآمد ز جا.
فردوسي .
- کابل خدا ; پادشاه کابل :برون رفت مهراب کابل خدا
سوي خانه زال زابل خدا.
فردوسي .
بدستوري بازگشتن بجا
شدن شادمان پيش کابل خدا.
فردوسي .
- کشورخدا ; پادشاه :ز کشورخدايان و شهزادگان
نظر بيش کردي به افتادگان .
نظامي .
نه من جمله کشورخدايان چين .
نظامي .
|| رئيس . سرور. بزرگ قوم :- دژخدا ; رئيس قلعه . فرمانده قلعه . بزرگ قلعه .- ده خدا ; رئيس ده :نکويي کن امسال چون ده تراست
که سال دگر ديگر دهخداست .
سعدي (بوستان ).
در همه ده جويي نداريم
ما لاف زنان که دهخداييم .
؟
- شهرخدا ; رئيس شهر. بزرگ شهر.- کتخدا ; کدخدا. رئيس ده . دهخدا.- کدخدا ; رئيس ده . دهخدا :اگر گنجي کني بر عاميان بخش
رسد هر کدخدايي را برنجي .
سعدي (گلستان ).
سرکه از دسترنج خويش و تره
بهتر از نان کدخدا و بره .
سعدي (گلستان ).
- ناوخدا ; فرمانده ناو. رئيس کشتي . فرمانده کشتي :برد کشتي آنجا که خواهد خدا
اگر جامه بر تن درد ناخدا.
؟
- وردان خدا ; رئيس وردانه که ناحيتي بوده است : يکي وزير از ترکستان آمده بود. نام اووردان خدا و ناحيه وردانه او را بود. (تاريخ بخاراي نرشخي ).
و معني آن خداوند و خداوند خانه و خداوند دولت بود. (شرفنامه منيري ). نزد يهوديان »يهوه « و بهندي خدا را »رام « مي گويند و در قاموس کتاب مقدس آمده است : خدا يعني ‚ از خود بوجودآمده

من ریشه ی خدارا نمی دانم از کجا اومده
اما لفظ الله از ریشه ی (ا-ل-ه)یا(و-ل-ه)گرفته شده است
که هر دو به معنی حیرت است

خداوند الله نیست بلکه له است در زبان عربی به آن الف و لام معرفه اضافه شده و در فارسی قدیم هم همینطور ما از له استفاده میکردیم

یه پرسش پیش اومد برام

واژه الهه از بونان وارد شده به زبان های دیگر یا از زبان دیگری ؟
البته ممکنه از زبان تمدن های بین النهرین وارد شده باشه

بچه ها یکی از دوستام اینجا رو به من معرفی کرد و گفت میتونم هر سوالی داشتم بپرسم

یه مشکل دارم ازتون ممنون میشم کمکم کنین
آرامشم رو از دست داده بودم
یه مشکلی برام پیش اومده بود که بد از مدتها یه دوست بهم کمک کرد و آرامشم رو بدست اوردم
و من هم برای اون دوستم از خدا طلب ارامش کردم
اما..............

این دوستم با اشاره به این بیت از مولانا که میگه :

دریست غیر مردن کان را دوا نباشد پس من چگونه گویم کین درد را دوا کن

از من گله کرد که چرا برای من طلب آرامش کردی ؟ 'گفت آرامش واقعی با مرگ به دست میاد . گفت برام دعا کن که زندگی کنم.
اون از من خواسته براش دعا کنم که زندگی کنه

اما رندگیه بدون آرامش که بدتر از مرگه

اما من اینو قبول ندارم به نظرم این شعر چیز دیگه ای رو داره میگه

اصلا میخوام بدونم معنی این بیت از مولانا چیه ؟
من چه جوابی می تونم به دوستم بدم ؟
می خوام بهش بگم اگه ان جوری بود همه با مردن به ارامش میرسیدن اما هستند کسان بی شماری که در طول تاریخ که با مردن خودشون تازه شاهد عذاب های خودشون بودن
میخوام بهش بگم تو زندگی هم میشه آرامش بدست آورد
میخوام بهش بگم ادم بمیره بهتر از اینه که بدون آرامش زندگی کنه

اگه میشه این بیت مولانا رو برام تفسیر کنید:
دردیست غیر مردن کان را دوا نباشد پس من چگونه گویم این درد را دوا کن

بچه ها روی کمکتون حساب کردما

ممنون

سلام می خواستم یک حرف بزنم دوست من
در مورد معنی شعر نه و در مورد طرض قکر شما شما باید طرز فکر خودتون را عوض کنید
این یعنی چه ادم وقتی بمیره به ارامش میرسه اینم حرفی بو دکه شما زدهی تازه ادم وقتی بمیره تازه یعنی به دنیا امده و باید برید به ان دنیااااااا و پرسش پاسخ دهید
شما می توانید به مراجع تقلید رجوع کنید و جواب خود را بگیرید یا حداقلش کتاب های دینی رو مطالع کنید شما فقط در یک صورت توی ان دنیا به ارامش و یک چیزی بالا تر از ن میرسید که این دنیاتان را بسازید (به اعمال خوب)
این قدیم به شما:11:

موضوع مورد نظر شما از نظر تفسیرمعانی حوزه بسیار گسترده ای داره سعی می کنم خیلی ساده بنویسم بخاطر همین اگه از کلمات نامتجانس استفاده شد ببخشید:
دوست عزیز آرامش را باید معنی کرد
آرامش ممکنه در افراد مختلف معانی ودیدگاه های متکثری داشته باشد.ولی وقتی وجدان و ضمیر پریشانی نداشته باشی می تونی بگی که در آرامشی واین نعمت بزرگیه .
اما مرگ دوست عزیز انسان با باور زنده است اگه کسی معتقد به یک سری عقاید اعتقادی نباشه حضور دراین زندگی کمی براش ناسازگار وسخت خواهد بود در آئین خدا پرستی همه معتقد به زندگی ابد ی هستیم وبلاخره این زندگی دنیوی به آخر خواهد رسید و زمان این مدت خارج از خواست ماست اما........... مردن مثل تولد زیباست متاسفانه نگاه های ناجوری به مردن میشه مثالی میزنم : لحظه تولد یک نوزاد درست اون موقع که داره از مادر زاده میشه خیلی ناراحت کننده و دردناکه ..... خون ، درد ، فریاد وگریه ... حالت های خفگی وجیغ های منقطع نوزاد .... استرس والدین وهمراهان .... تلاش اطرافیان ........ همه وهمه اوضاع ناجوری ولی وقتی این وضعیت تمام شد شما شاهد یک تولدی زیبا هستید بسیار زیبا نوزادی که از صمیم قلب دوستش دارید و اونو باتمام وجودتان به آغوش می کشید حاضر هر کاری براش بکنید.... مردن هم همین جوریه . میدونید ظاهر مرگ ناجور ودردآوره ولی بعداز اون شاهد یک تولدبسیار زیبا خواهید بود این جمله رو از سر زور معده نمی گم خودم تجربه کردم میدونید عالم روحی بقدری زیبا و لذت بخشه که حاضر نمیشید از اون عالم به این عالم برگردید شایدشنیده باشید که خیلی گفتن کیه که ازاون دنیا برگشته باشه ...... براتون جواب میدم خیلی ها خودم یکیشونم .... پس اصلا کم نیارید وبا دوستون درخصوص معیارهاو باورهای آرامش او با او صحبت کنید اگر باورها واعتقادهای مشترکی داشتیم میتونید از مثال تولد نوزاد استفاده کنید . البته توصیه نمی کنم که آرزو کنید که دوستتان خدای نکرده اتفاقی براش بیافته عرضم وقت توضیح مطلب بود.:11:

ممنون بچه ها از جواب هایی که دادید :11:
اما اینو واسه خودم می خوام
اون بیت و برام معنی و تفسیر کنید و برداشت خودتونو بهم بگید .
خواهش میکنم :sad:

من فکر کنم منظور مولانا وصال به خدا باشد و این جز مردن رخ نمی دهد یعنی انسان تنها با مرگ و رفتن به سرای باقی به خدا می رسد. کتای پله پله تا ملاقات خدا در احوال مولانا نوشته شده است. به نظر شما مولانا آدمی بوده که در مورد مشکلات زمینی همچین جمله و شعری بگوید؟

البته تراوشات ذهن ناقص من بود(شاید درست نباشه)

بیشتر بیشتر..... کمک بیشتر

این لینک خدمت شما...:

کد:

---

http://www.ariayemusic.com/dari4/farhangi/masoomi10.html#top

---

تفسیرجالبی داره ازموضوع...( صفحه که بازشد....کنترلfروکه بزنید و قسمتی ازشعررو بنویسیدتوی باکس پائینش... صاف میاد روی موضوع...اما سعی کنید کل موضوع روبخونیدتابتونید به دوستتون توضیح بدید)
ضمنا مقاله به لهجه پارسی دری افغانی نوشته شده...فکرنکنیدکه اشتباهات تایپی داره...

نقل قول:

---

نوشته شده توسط zahedy2006 [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

انسان تنها با مرگ و رفتن به سرای باقی به خدا می رسد. کتاب پله پله تا ملاقات خدا در احوال مولانا نوشته شده

---

کتاب مرجع وخوبی هست...:40:
حتما بخونیدش.

سلام
کسی اطلاعاتی از کتاب زبور داورد دارد .
شنیدم فقط مدح خداوند است