کاربردهای علم آتشفشان شناسی
آگاهی از علم آتشفشان شناسی و شناخت آتشفشان ها در بسیاری از موارد نظری و کاربردی اهمیت شایان توجهی دارد که از آن جمله:
1-با کمک علم آتشفشان شناسی می توان تا حدودی از ساختمان و ترکیب داخلی زمین (حداقل پوسته و گوشته فوقانی) اطلاعاتی را کسب نمود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
با کمک علم آتشفشان شناسی می توان به ساختار داخل پی برد
2 - هر چند مواد آتشفشانی که به سطح زمین می رسند، نماینده واقعی قسمت ذوب شده آن نیستند (به دلیل ذوب درصدی، تفریق، آلایش و...) ولی بخشی از مواد موجود در آنها که قطعاتی از سنگ های ذوب نشده قسمت های ژرف هستند و توسط آتشفشان ها به سطح زمین می رسند، می توانند نماینده قسمت ذوب شده باشند.بررسی این سنگهای بیگانه Olistolite و مواد آتشفشانی ما را در شناخت درون زمین یاری می دهد.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
3- امروز استفاده از انرژی ژئوترمال در بسیاری از کشورها مرسوم است و جزء انرژی های ارزان محسوب می شود.
سرزمین های نزدیک به آتشفشان های فعال، نیمه فعال و جوان که به تازگی آرامش یافته اند، دارای منابع انرژی خوبی هستند. این انرژی همچنین بعنوان یک منبع تجدیدپذیر و بدون آلودگی زیست محیطی در واقع یکی از امیدهای بشری است.
در کشور ما نیز منابع زمین گرمایی غیرعادی بسیاری وجود دارد که توجه به شناخت و چگونگی استفاده از انرژی آنها راهی است که به تازگی آغاز شده است و با کمی حفاری و ایجاد تاسیسات نسبتا ارزان می توان به منابع انرژی ارزشمندی دست یافت.
4- با عنایت به علم آتشفشان شناسی درباره فعالیت مجدد آتشفشان ها و خطرات احتمالی آنها آگاهی کافی در اختیار مجامع قرار می گیرد.
5- شناخت مسائل وابسته به آتشفشان هاو سنگ های آتشفشانی نظیر تفریق ماگمایی در آشیانه ماگمایی و محلول های گرمابی وابسته، جایگاه سنگ های آتشفشانی و خاستگاه آنها بسیاری از مسائل ژنتیکی کانی ها را حل می کند زیرا بسیاری از کانسارهای فلزی و غیر فلزی بطور مستقیم یا غیرمستقیم حاصل آتشفشان ها هستند. به طور نمونه وابستگی کانسارهای ذیل با پدیده ها و سنگ های آتشفشانی ذکر شده است: - <LI class=MsoNormal dir=rtl style="BACKGROUND: white; COLOR: black">
اغلب کانسارهای مس در ایران به طور مستقیم یا غیرمستقیم با سنگ های آتشفشانی مرتبط می باشند.
<LI class=MsoNormal dir=rtl style="BACKGROUND: white; COLOR: black">تمام کانسارهای Mn ایران با با سنگ های اتشفشانی و محلول های گرمابی وابسته به آنها ارتباط دارند. مانند کانسارهای منگنز استان قم – نائین و آذربایجان.
<LI class=MsoNormal dir=rtl style="BACKGROUND: white; COLOR: black">تمامی کانسارهای آنتیموان – آرسنیک ، جیوه و طلای اپی ترمال، وابسته به سنگ های آتشفشانی و محلول های گرمابی آنها هستند؛ مانند کانسارهای زرشوران – آق دره – شوراب – داشکستن.
<LI class=MsoNormal dir=rtl style="BACKGROUND: white; COLOR: black">تقریبا تمامی کانسارهای بنتونیت – کائولن «ترشیاری» و زئولیت های ایران با توف های اسیدی آتشفشانی در ارتباط می باشند.
برخی از کانسارهای سرب و روی نیز با سنگ های آتشفشانی ارتباط دارند.
6_ یک کوه آتشفشان دارای مراحل تولد، کودکی – جوانی (فعال)، پیری و مرگ (غیرفعال – نیمه فعال) است که می تواند با ایجاد کانسارها و منابع انرژی و با فعالیت های انفجاری، ساختار اقتصادی و اجتماعی یک کشور را تحت الشعاع قرار دهد. فعالیت آتشفشانی در عصر حاضر مانند زلزله در گروه بالایای طبیعی و ناگهانی محسوب می شود.
بهترین راه برای مقابله با چنین پدیده های طبیعی شناخت هر چه بیشتر آنها می باشد.
خوشبختانه در کشور ما در چند هزار سال اخیر آتشفشانی رخ نداده است. اما این واقعیت را نباید فراموش کنیم که سرزمین ایران در گذشته نه چندان دور (از نظر زمین شناسی)، پدیده های آتشفشانی بسیار فعالی را پشت سر گذاشته است که شواهد آنها به صورت صدها آتشفشان خاموش و نیمه خاموش نمایان است. البته این احتمال وجود دارد که فعالیت آتشفشانی دیگری در ایران رخ ندهد اما به هر حال با قاطعیت نمی توان گفت که تمام فعالیت های آتشفشانی در این سرزمین برای همیشه به خاموشی گرائیده است.
از طرف دیگر برای پیش بینی هر گونه فعالیت مجدد آتشفشانی در کشور می بایست برای هر یک از آتشفشانهای خاموش با سن کواترنر، یک شناسنامه تهیه شود تا تمامی ویژگی ها و رفتارهای گذشته آتشفشانی را داشته باشد تا بتوانیم با هر گونه تغییر در رفتار آنها، هشدارهای لازم را به جامعه داده و اطلاعات مفیدی را در اختیار مردم قرار دهیم.
در کشور ما فعالیت ها و پدیده های وابسته به آتشفشان بسیار چشمگیر می باشند. شناخت آتشفشانها و پدیده های وابسته و نقشی که آتشفشان ها در زمین شناسی ایران، کانسار سازی و تامین انرژی دارند، قابل تعمق است.
هنگام که غول‌ها می‌خروشند
۳۸ هزار و ۵۰۰ سال پیش بر پهنه‌ای میان دریای مازندران و دشت کویر، آن زمانی که هنوز رشته کوه البرز در اوایل جوانی خود به سر می‌برد، فوران عظیمی از گدازه و خاکستر و گاز ایجاد شد و در طی مدتی نه چندان کوتاه مخروط منظمی شکل گرفت که امروزه آن را به نام «دماوند» می‌شناسیم.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصویر ماهواره‌ای ناسا از آتشفشان دماوند
دماوند، که به عنوان بلندترین کوه ایران و بلندترین آتشفشان خاورمیانه شناخته میشود، در بخش لاریجان شهرستان آمل در استان مازندران قرار دارد.ارتفاع این پدیده‌ی آتشفشانی در منابع مختلف از ۵۵۴۳ تا ۶۴۰۰ متر و ارتفاع کاربردی آن ۵۶۱۰ متر ذکر شده است. هنگامی که هوا پاکیزه و آفتابی باشد دماوند ازتهران، ورامین، قم و همچنین کرانه‌های دریای مازندران پیداست.
دماوند یک کوه آتشفشانی مطبق است که در دوران چهارم زمین‌شناسی تشکیل شده و نسبتا جوان است. فعالیتهای آتشفشانی این کوه محدود به تصعید گازهای گوگردی و آخرین فعالیت آن در هنگام تشکیل بوده است.
در هفتم بهمن و دوم اسفند ماه سال ۱۳۸۵ گزارش‌هایی مبنی بر خروج دود و گوگرد از دهانه‌ی آتشفشان و همچنین بالا رفتن محسوس دما و سیاه شدن آب چشمه‌ی منطقه‌ی «آب اَسک»، نگرانی از فوران این کوه خاموش را رقم زد. بلافاصله پس از وصول گزارش‌ها، تیم‌های زمین‌شناسی منطقه را به‌دقت زیر نظر گرفتند. علت سیاه شدن آب چشمه بنا به گفته‌ی مهندس بلورچی، رییس گروه زمین شناسی مهندسی سازمان زمین‌شناسی، ترکیب اکسید گوگرد با آب چشمه به علت افزایش دمای آب است. مجموع این عوامل می‌توانست زنگ خطری به نشانه‌ی آغاز فعالیت آتشفشان خفته‌ی دماوند باشد مشروط بر اینکه بروز این نشانه‌ها ادامه پیدا می‌کرد. در حال حاضر همه چیز تقریبا به حالت عادی برگشته است اما دماوند همانند سایر آتشفشانهای ایران در مرحله‌ی «فومرولی» یا استراحت قرار دارد و امکان دوباره فعال شدنش پس از این مدت طولانی بسیار زیاد است. هرچند این کوه با تهران فاصله‌ای ۶۹ کیلومتری دارد اما فعالیت مجدد این مخروط که نوع آن انفجاری-گدازه‌ای‌ست در صورت وقوع بسیار نگران کننده است. در صورت فعالیت دوباره‌ی دماوند، حجم گدازه‌ی آن به قدری خواهد بود که تا شعاع ۵۰۰۰ متری اطراف خود را پر کند و موج خاکستر آن تا شعاع بیش از ۸۰ کیلومتری را درنوردد.
این موضوع موجب شد تا نظری کوتاه به فعالیت و پیشینه‌ی برخی آتشفشانهای مهم ایران، که دماوند را نیز شامل میشود، و همچنین برخی آتشفشانهای جهان و منظومه‌ی خورشیدی بیفکنیم.
