میمون پوزه دار دم حلقه ای
این فامیل میمونهای بزرگ و معمولی تنها میمون پوزه داری است که هم بر روی زمین زندگی می کند و هم یک درخت نشین چابک و زرنگ است این میمون در طول روز فعال است و در گروههای خانوادگی 12 تا 20 تایی زندگی می کند در گروه او ماده ها بر همه نرها غالب هستند این میمون پوزه دار روی چهار دست و پایش به شکلی که دمش را مستقیم بلند می کند راه می رود او قلمرو زندگیش را توسط غده هایی که از خود بوهایی به جا می گذارند نشانه گذاری و مشخص می کند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
چرا زبان مارها چنگال‌مانند است؟
هزاران سال است كه زبان چنگال‌مانند مارها توجه مردم را به خود جلب كرده و به پيشنهاد فرضيه‌هاي گوناگوني پيرامون آن انجاميده است. در بسياري از فرهنگ‌ها و آيين‌ها، زبان چنگال‌مانند نمادي از بدجنسي و فريبكاري است. ارسطو، نخستين پژوهشگري است كه در مورد اهميت كاركردي زبان چنگال‌مانند مارها نظر داده است. به نظر او، اين ويژگي باعث دو برابر شدن لذت احساس چشايي ميشود. 19 قرن پس از او، هوديرنا بيان كرد كه زبان چنگال‌مانند براي پاك كردن ذر ه‌هاي خاك از سوراخ‌هاي بيني به كار گرفته ميشود؛ زيرا مارها هميشه روي زمين مي‌خزند يا در سوراخ‌ها و غارچه‌هاي زيرزميني پيش مي‌روند. نظريه‌‌هاي ديگري نيز بيان شد. از جمله، مارها با چالاكي حشر ه‌هاي كوچك را بين نوك‌هاي زبان چنگال‌مانندشان به دام مي‌اندازند. در آغاز قرن بيستم نيز برخي بر اين باور بودند كه زبان مار يك اندام لامسه است كه جانور آن را براي ضربه زدن به زمين به كار مي‌گيرد (درست مانند كاري كه يك نابينا با عصايش انجام مي‌دهد.)
از ميان اين خيال‌پردازي‌ها، نظر ارسطو به واقعيت نزديك‌تر است. امروزه ما مي‌دانيم كه مارها از زبانشان براي دريافت پيام‌هاي شيميايي بهره مي‌گيرند. اما، بر خلاف نظر ارسطو، اين اندام به احتمال زياد در حس چشايي دخالتي ندارد. در سال 1920، برومن نظريه‌اي پيشنهاد كرد كه به نظر مي رسيد از پختگي زيادي برخوردار است: هنگامي كه مار زبانش را به درون دهانش مي‌كشد، نوك‌هاي زبان چنگال‌مانندش را درون دو سوراخ ريز در دو سوي سقف دهانش مي‌گذارد. از اين راه، مواد شيميايي محركي كه در اثر تماس نوك‌هاي زبان با زمين يا چيزهاي گوناگون، گردآوري شده است، از راه آن سوراخ‌ها به اندام‌هاي بويايي ويژه‌اي به نام اندام‌هاي جاكوبسون يا ومرونازال(VNO) مي‌رسند. اين اندام‌ها در مارها، سوسمارها و بيشتر پستاندارن به‌خوبي توسعه پيدا كرده‌اند. آنها دستگاه‌هاي بويايي ثانويه هستند كه به طور ويژه براي شناسايي فرومون‌ها، يعني مواد شيميايي كه جانور به عنوان پيغام براي ديگر جانوران هم گونه‌اش مي‌فرستد، تكامل يافته‌اند. اما در دهه‌ي 1980 ميلادي، شواهد آزمايشگاهي و مقايسه‌اي، نظريه‌ي برومن را با پرسش‌هاي مهمي روبه‌رو كردند:
1. تهيه‌ي فيلم با كمك پرتوهاي ايكس نشان داد كه وقتي زبان به درون دهان كشيده ميشود، پيش از بسته شدن دهان، در غلاف ويژه‌ي خود قرار مي‌گيرد. در حقيقت، نوك‌هاي زبان به سوراخ‌هاي VNO وارد نمي‌شوند. در عوض، مولكول‌هاي شيميايي روي يك جفت برآمدگي بالشتك مانند در كف دهان جاي مي‌گيرند. بسته شدن دهان، اين بالشتك‌ها را به سوي سوراخ‌هاي VNO مي‌راند و از اين راه مولكول‌هاي محرك به اين اندام‌ها راه مي‌يابند.
2. هر چند اندام‌هاي VNO در بسياري از خزندگان از جمله سوسمارها به‌خوبي توسعه يافته‌اند، اما شمار اندكي از آنها داراي زبان چنگال‌مانند هستند. به علاوه، در بيشتر خزندگان زبان تنها مقدار اندكي شكافته شده است. روشن است كه نوك‌هاي اين گونه زبان‌ها نمي‌توانند به سوراخ‌هاي اندام‌هاي VNO وارد شوند. با وجود اين، چنين گونه‌هايي به نحو كارآمدي مواد شيميايي را در اختيار اين اندام‌ها مي‌گذارند.
اگر زبان براي جايگيري در اندام‌هاي VNO چنگال‌مانند نشده است، چه نقشي را براي شكل چنگال‌مانند آن مي‌توان در نظر گرفت ؟ در سال 1994، شوينگ پاسخ مستندي را براي اين پرسش فراهم كرد. به نظر او زبان چنگال‌مانند به مار توان درك محرك‌هاي شيميايي موجود در دو نقطه را به طور همزمان مي‌دهد. بدين خاطر مار مي‌تواند شيبي از مواد شيميايي محرك را دنبال كند. به دست آوردن دو برداشت همزمان، توانايي مار را در دنبال كردن دقيق‌تر مسير فرمون‌ها افزايش مي‌دهد. اين توانايي در جست و جوي شكار و جفت از اهميت زيادي برخوردار است. اين درك شيميايي فضايي، شبيه ديگر دستگاه‌هاي درك فضايي است كه بر اساس تحريك همزمان دو اندام حسي جدا از هم كار مي‌كنند. براي نمونه، فاصله‌ي زماني بين ورود صدا به يك گوش و به گوش ديگر و اختلاف شدت صداهاي رسيده به دو گوش، توانايي تعيين دقيق جهت صدا را به ما مي‌دهد.
شواهد زيادي از نظريه‌ي شوينگ پشتيباني مي‌كنند:
1.مارها و سوسمارهايي كه زبان آنها چنگال مانند است، با مهارت بسيار زياد مسيرهاي بودار را دنبال مي‌كنند، اما سوسمارهايي كه زبان آنها تنها اندكي شكاف دارد، اين مسسيرها را پيگيري نمي‌كنند.
2. مارها و سوسمارهاي با زبان چنگال‌مانند، وقتي با مواد بودار روبه‌رو ميشوند، نوك‌هاي زبانشان را از هم دور مي‌كنند تا با اين كار فاصله بين نقطه‌هاي نمونه‌برداري را افزايش دهند و شيب ماده‌ي شيميايي را بهتر درك كنند.
3. بريدن بخش چنگال‌مانند زبان باعث مي شود جانور نتواند مسيرهاي بودار را دنبال كند. با وجود اين، آزمايش‌ها نشان مي‌دهند كه در اين حالت اندام‌هاي VNO مواد شيميايي را دريافت مي‌كنند و بروز پيام‌هاي عصبي در آنها ديده است.
4. اگر يكي از سوراخ‌هاي VNO را ببنديم، جانور نمي‌تواند مسيرهاي بودار را دنبال كند و در عوض به سوي سوراخ بسته نشده گردش مي‌كند.
5. بررسي دستگاه عصبي نشان مي‌دهد كه هر يك از نوك‌هاي زبان با يك هسته‌ي عصبي در سوي ديگر مغز مرتبط است و دو هسته از راه دو نيمكره‌ي مغز با هم در ارتباط هستند. اين آرايش همانند وضعيت مركزهاي شنوايي در پستانداران و پرندگان است كه اجازه تعيين موقعيت صدا را به آنها مي‌دهد.
6. در سوسمارها بين ميزان چنگال بودن زبان و روش جست و جوي شكار رابطه معني‌داري وجود دارد. دسته‌اي از سوسمارها در كمين شكار مي‌نشيند و نيازي به دنبال كردن آن ندارند. در حالي كه گروه ديگر، با تكاپوي گسترده در محيط به شكار خود دست مي‌يابند. توانايي دنبال‌كردن دقيق مسيري كه به منبع غذا مي‌رسد، براي جانوري كه بخش زيادي از انرژي‌اش را در راه جست و جوي شكار هزينه مي كند، از اهميت زيادي برخوردار است. زبان چنگال مانند در اين گروه به خوبي توسعه يافته است.
در راسته‌هاي ديگر نيز گيرنده‌هاي شيميايي دوتايي براي هدايت جانور به سوي شكار يا جفت تكامل يافته‌اند. براي نمونه، شب‌پره‌هاي كولي نر (Porthetria dispar) داراي دو آنتن بزرگ، ظريف و حساس به مواد شيميايي هستند كه با كمك آنها جفت‌شان را در مسافت‌هاي بسيار دور هم شناسايي مي‌كنند. يك نوع سوسك حشره‌خوار هم با كمك يك جفت آنتن قاشق مانند كه از دو سوي سرش بيرون زده‌اند، مسير فرمون‌هاي مورچه‌ها را دنبال و آنها را شكار مي‌كند.
منبع:
Schwenk,Kurt;"Why Snakes Have Forked Tongues," Science,263:1573,1994
__________________
آشنايي با علل مرگ ماهي‌هاي قرمز
مهم‌ترين دليل مرگ و مير بالاي ماهيان قرمز عدم آشنايي مردم با نحوه نگهداري و مراقبت از ماهي قرمز است.
بر خلاف آنچه که تصور ميشود بسياري از مردم کشورمان اطلاعاتشان در مورد اين حيوان بسيار مختصر است و بعضاً داراي اطلاعاتي غلط هستند.
ماهي قرمز نسبت به ديگر ماهيان آکواريومي مقاومت بالايي دارد و درصورت رعايت نکاتي ساده و آسان مي‌تواند سال‌هاي زيادي عمر کند و اينكه اين ماهي‌ها نازك نارنجي و مردني به حساب مي‌آيند ناشي از اين است كه مردم روش نگهداري آنها را نمي‌دانند. آشنايي با بيماري‌هاي اين گونه ماهي‌ها و روش‌هاي پيشگيري و بعضا درمان آنها مي‌تواند مفيد باشد.
بيماري‌ها سبب بروز رفتار غير طبيعي در ماهي و همچنين تغيير شكل بدن ماهي ميشوند. برخي از عفونت‌هاي ناشي از وجود باكتري، قارچ و پروتوزوئرها سبب مرگ و مير در مقياس بالا در ماهيان ميشوند.
در بسياري مواقع فاکتورهاي حياتي آب و تغييرات ايجاد شده در آن به‌طور عمدي يا سهوي موجب بروز بيماري در ماهي‌هاست؛گرچه غذا ي مورد استفاده در تغذيه ماهي نيز يکي از عوامل ايجاد بيماري است. ايجاد بيماري و بروز برخي تغييرات در رفتار ماهي در اثر بروز بيماري بسيار مشهود است و توجه به آنها مي‌تواند از مرگ ماهي و يا سرايت بيماري به ديگر ماهيان جلوگيري كند.
کنترل دقيق محيط زيست ماهي ودقت در برخي رفتارهاي ماهي نظير آمدن ماهي به سطح آب، شناي غيرطبيعي، تنفس سخت، تنفس سريع باز و بسته کردن مکرر دهان و سرپوش آبششي به دفعات زياد، عكس العمل نشان ندادن نسبت به محرك خارجي، شنا در سطوح پايين، قرار گرفتن ماهي در كف آب و باقي ماندن بدون تحرک در آنجا، پرش به ديواره و واردآوردن ضربه به اشياي داخل ظروف نگهداري ماهي، حرکات سريع باله‌ها، شناي عمودي، تغيير شکل بدن آنان نظير پوسيدگي دم و باله، تجمع مايعات در بدن يا آب آوردگي شكم، خونريزي پوست، ايجاد انحناي دمي و تغيير محوطه دهان و ايجاد لكه‌هاي سياه در دم ماهي، كمرنگي پوست و ريزش فلس و بلند شدن پوست، برآمدگي‌هاي غير طبيعي در آبشش‌ها و خونريزي آبشش، کاهش وزن و متورم بودن شکم، تحليل شكم و پريدگي رنگ و انحنا در قسمت قدامي ستون مهره‌ها، کدورت چشم، بيرون زدگي چشم‌ها و لکه‌هاي پوستي و... همه مي‌تواند دليل بر وجود بيماري در ماهي بوده و شما را وادارکند که با دکتر دامپزشک براي نجات جان اين حيوان کوچک ودوست داشتني مشورت کنيد.
بيماري‌هاي محيطي
ماهيان قرمز عمدتا به علت نگهدارى در ظروف نامناسب، غذادهى اشتباه و عدم توجه به فاکتورهاي آب شامل حرارت آب، ميزان اکسيژن محلول در آب، اسيديته آب، آمونياک- که به‌طور طبيعي سمي‌ترين ترکيب موجود در آب است و از متابوليسم بدن ماهي ناشي ميشود- نيتريت‌ها -که بعد از آمونياک سمي‌ترين ترکيب آب است- و نيترات‌ها و نگهدارى ماهي در حجم کم آب در داخل تنگ‌ها تلف مى‌شوند.
ماهى‌هاى قرمز در درجه حرارت بالاى 25 درجه سانتي‌گراد آسيب‌پذيرهستند حتى تغييرات ناگهانى دما نيز باعث مرگ ماهى مى‌شود. سطح آب اهميت بيشترى نسبت به حجم آب دارد زيرا سبب ميشود تا اکسيژن مورد نياز ماهى بيشتر در آب حل شود، استفاده از ظروف دهان گشاد مي‌تواند براي طولاني کردن عمر آنها مؤثر باشد.
براي شناخت بيشتر شما با بيماري‌هاي ماهي که شايد عامل به‌وجود آورنده آن خودمان باشيم، شايع‌ترين بيماري‌هاي مربوط به محيط زندگي ماهي‌هاي قرمز را مرور مي‌كنيم:
1 - خفگي:
عامل: كمبود اكسيژن (زير 6 ميلي‌گرم در ليتر)
علائم: ماهي به سطح آب آمده و تنفس سريع دارد.
درمان و رفع مشکل: افزايش ميزان هوادهي، كاهش تراكم ماهي، كاهش درجه حرارت و در آكواريوم‌ها رعايت فاصله مناسب از منابع حرارتي
2 - بيماري تغذيه اي:
عامل: نبود غذا و يا جيره غذايي نامتعادل
علائم: فرورفتگي شكم و بي‌اشتهايي و ساييدگي باله‌ها و رشد ضعيف و سستي همراه با بي‌حالي
درمان و رفع مشکل: استفاده از جيره متعادل و كافي و استفاده از غذاي زنده در تغذيه و افزودن مولتي ويتامين و مواد كمكي به جيره غذايي
3 - اسيدي شدن آب:
عامل: تغيير اسيديته (PH) به زير 5/6
علائم: شناي غير طبيعي، به‌طوري كه ماهي در مسيري كوتاه شنا كرده و سپس متوقف ميشود. ماهي به سطح آب آمده و هوا را مي‌بلعد و موكوس زياد در آبشش ترشح ميشود. پديد آمدن نقاط سفيد و خاكستري در سر، سستي و بي‌حالي و تنفس سريع و خونريزي‌هاي نقطه‌اي زير جلدي
درمان و رفع مشکل: كنترل ميزان PH و بالا بردن آن از طريق افزودن محلول آهك به آب.
4 - قليايي شدن آب:
عامل: بالارفتن (PH )بيش از 4/8
علائم: خوردگي باله‌ها، تغيير رنگ قهوه‌اي در آبشش‌ها، نداشتن تعادل، بروز نقاط سفيد خاكستري در اطراف سر، موكوس زياد پوستي و نيز خونريزي نقطه‌اي زير جلدي
درمان و رفع مشکل: تعويض آب و کنترل PH
5 - ضربه:
عامل: حمل‌ونقل، دستكاري ماهي، برخورد ماهي با اشيا، استرس حمل ونقل و...
علائم: ريزش فلس‌ها و ماندن در كف آب، از بين رفتن شعاع باله‌ها، تيرگي كامل باله‌ها، تيرگي قرنيه، جراحت روي بدن، خونريزي چشمي، بي‌اشتهايي و سستي و بي‌حالي
درمان و رفع مشکل: کاهش تراکم ماهي و افزايش حجم ظرف نگهداري با افزايش آب
6 - مسموميت آمونياكي:
عامل: تغذيه بيش از حد، وجود مانده‌هاي غذايي تجمع يافته در كف ظرف
علائم: شناي غير طبيعي، باز بودن دهان و سرپوش آبششي در ماهي، تنفس در سطح آب، پرش ماهي، خوردگي باله، ترشح موكوس زياد پوستي و سستي و بي‌حالي
درمان و رفع مشکل: كاهش ميزان PH و تعويض آب و استفاده از زئوليت در سيستم مداربسته و آكواريوم‌ها
7 - مسموميت با دي اكسيد كربن:
عامل: اكسيژن كمتر از 6 و دي اكسيد كربن بيشتر از 60 ميلي گرم در ليتر
علائم: به پهلو افتادن ماهي، كندي تنفس، سستي، بي‌حالي و بي‌اشتهايي
درمان و رفع مشکل: استفاده از مواد بافري
8 - مسموميت با كلر:
عامل: افزايش ميزان كلر بيشتر از 5/ 0 ميلي‌گرم در ليتر
علائم: كمرنگي ماهي، نداشتن تعادل، رنگ‌پريدگي آبشش‌ها، گود افتادگي چشم‌ها، تنفس آهسته که درسطح آب صورت مي‌گيرد.
درمان و رفع مشکل: تعديل كردن آب با استفاده از مواد خنثي‌كننده كلر(تيوسولفات سديم)
بيماري‌هاي عفوني
غير از بيماري‌هاي يادشده، گروهي ديگري از بيماري‌ها از عوامل زنده ويروسي و باکتريايي و قارچي و انگلي ناشي ميشوند که البته مشورت با دامپزشک براي درمان اين بيماري‌ها ضروري است. پوسيدگي دم و باله، آبله پوستي، استسقاي عفوني (تجمع مايعات در بدن يا آب آوردگي شكم)، بيماري چشمي، بيماري چرخش، ايجاد انحناي دمي و تغيير محوطه دهان و ايجاد لكه‌هاي سياه در دم ماهي، شناي غيرطبيعي و كمرنگي پوست و ريزش فلس و بلند شدن پوست، برآمدگي‌هاي غير طبيعي در آبشش‌ها و خونريزي آبشش، كمي تحرك و تحليل شكم و پريدگي رنگ و انحنا در قسمت قدامي ستون مهره‌ها و بيرون زدگي چشم‌ها همه از علائم بيماري‌هاي ميكروبي هستند.
ماهي قرمزدر حالت طبيعي مي‌تواند ۱۲ تا ۲۰ سال زندگي کند که متأسفانه به‌دليل شرايط نگهداري بد در منازل عمر بسيار کوتاهي دارد. درصورتي‌که جزو آن گروه از خانواده‌ها هستيد که صرفا ماهي را براي ايام نوروز خريداري مي‌کنيد و امکان فراهم کردن شرايط زيستي مناسب را براي اين حيوان نمي‌توانيد فراهم کنيد، بايد با رعايت حقوق حيوانات و براي حمايت از اين حيوانات زيبا با خود عهد کنيم که پس از ايام نوروز آنها را در روز سيزده نوروز همراه با روز طبيعت به آغوش طبيعت باز گردانيم.
توصيه‌هاي آخر
نكات زير را هم به خاطر داشته باشيد:
از بيش از يك جفت ماهي دريک ظرف نگاهداري نکنيد، ظروف نگهداري ماهي هم بايد به صورت دوره‌اي شسته شود. براي اين منظور مي‌توانيد از محلول نمك طعام 3درصد يا ترکيبات آمونيوم به مقدار 1/0 تا يك گرم در ليترآب به مدت 15 تا 10 دقيقه و يا ترکيبات يددار به مقدار 200 ميلي‌گرم در ليتر آب به مدت 10 ثانيه استفاده كنيد.
بايد توجه داشت که مواد ضدعفونى کننده براى ماهى‌ها خطرناک است، لذا بايد حتما ظروف در انتهاي کار به دقت شست‌وشو داده شده و زماني براي آبگيري مجدد و رهاسازي ماهي براي آن پيش‌بيني شود، هر ماهي قرمز براي ماندگاري طولاني حداقل به يك ليتر آب نياز دارد كه ترجيحا مي‌بايست روزانه تعويض شود، توجه داشته باشيد تغيير ناگهاني دماي آب تعويضي موجب ايجاد استرس براي ماهي ميشود، آب مناسب براي نگاهداري ماهي آب نرم است.
درصورتي‌که از آب لوله کشي شهري استفاده مي‌کنيد چون داراي کلر است و ماهي قرمز در مقابل افزودني‌هاي شيميايي همانند کلر بسيار حساس است، اين آبها بايد قبل از استفاده براي ظروف نگهداري ماهي کلرزدايى شود.
براي اين منظور بايد آب را قبل از استفاده حداقل به مدت 48 ساعت در ظروف دهان گشاد نگهداري تا ضمن برقراري تعادل گازها در آب کلر موجود در آب خارج گردد، از ريختن نمک يا انداختن حبه قند در آب خودداري کنيد، از انداختن سکه و ديگر فلزات در آب خودداري کنيد، ريشه‌هاي بامبو، صدف‌هاي ريز و گوش‌ماهي منابع خوبي به جهت تامين مواد معدني آب محسوب ميشوند، از ريختن سنگريزه به داخل ظرف ماهي خودداري کنيد زيرا علاوه براينکه مي‌توانند سبب آلودگي محيط شوند، لبه‌هاي ناصاف آن نيز مي‌تواند موجب آسيب رساندن به ماهي و ايجاد عفونت‌هاي ثانويه شود.
منبع: همشهری
