بيماري ناشي از تابش اشعه
اطلاعات اوليه
توضيح كلي
بيماري ناشي از تابش اشعه عوارض جانبي همراه اشعه‌درماني جهت سرطان‌ها يا آثار متعاقب قرار گرفتن اتفاقي در معرض تابش اشعه.
علايم شايع
علايم زير بسته به مقدار اشعه تابيده شده و محل اثر اشعه بسيار متغير و اغلب موقتي است:
تهوع، استفراغ و اسهال.
سردرد
خستگي وكوتاهي نفس
تندي ضربان قلب
عفونت قارچي دهان خشكي دهان و از دست رفتن حس چشايي
دشواري بلع
تشديد بيماري‌هاي دندان يا لثه
ريزش مو؛ سرفه خشك
التهاب قلب همراه درد قفسه سينه
سوختگي، التهاب يا ايجاد جوشگاه بر روي پوست
تيرگي دايمي پوست
نقاط خونريزي زير پوستي در هر جاي بدن
كم‌خوني؛ ناتواني جنسي
علل
آسيب دستگاه ايمني و بافت‌هاي سالم ناشي از اشعه.
عوامل افزايش دهنده خطر
در مورد اشعه‌درماني:
تغذيه نامطلوب
بيماري‌هاي تضعيف كننده مقاومت بدن
پيشگيري
قبل از اشعه‌درماني ناحيه سر و گردن ارزيابي كلي دهان و دندان جهت شناسايي بيماري‌هاي احتمالي دندان و لثه ضروري است.
استفاده از رژيم غذايي مناسب قبل از اشعه‌درماني تا در هنگام اشعه‌درماني وضعيت تغذيه‌اي در حد مطلوب باشد.
اگر كار شما در نزديك محل اشعه‌تابي است، نكات ايمني را فرا گرفته و رعايت كنيد.
عواقب مورد انتظار
در موارد اشعه‌درماني، بيشتر آثار جانبي يا عوارض همراه آن، پس از قطع اشعه‌درماني به تدريج برطرف مي‌گردند.
در موارد قرارگيري اتفاقي در معرض اشعه‌تابي اگر اشعه‌تابي آن قدر شديد نباشد كه منجر به مرگ فوري گردد، عوارض آن ممكن است سال‌ها باقي بماند.
عوارض احتمالي
استعداد ابتلا به عفونت‌ها در اثر كاهش مقاومت بدن
عقيمي يا نقايص توليد مثلي ممكن است رخ دهد.
افزايش استعداد ابتلا به سرطان‌ها به خصوص سرطان‌هاي مغز استخوان يا لوسمي
در موارد اشعه‌درماني، ساير عوارض بستگي به ناحيه تحت اشعه‌تابي دارد. با پيدايش تجهيزات اشعه‌تابي مدرن احتمال عوارض وخيم بسيار كم شده است.
درمان
اصول كلي
- بررسي‌هاي تشخيصي ممكن است شامل آزمايش هموگلوبين، شمارش پلاكت‌ها و گلبول‌هاي سفيد خون، راديوگرافي ناحيه تحت اشعه‌درماني و شناسايي و اندازه‌گيري ميزان تماس با اشعه‌ها باشد.
- اهداف درماني عبارتند از كنترل علايم و پيشگيري از عفونت‌ها
- در طي اشعه‌درماني، كاركنان پزشكي را دائماً از حال عمومي خود مطلع سازيد. گاهي ممكن است درمان جهت بهتر شدن حال عمومي شما تعديل شده يا به طور موقت قطع گردد.
- چنانچه دچار ريزش مو شديد، تا رويش مجدد موها از كلاه‌گيس استفاده كنيد.
- پس از اشعه‌درماني تا زماني كه اجازه بچه‌دار شدن از سوي پزشك صادر نشده است از روش‌هاي ضدبارداري مؤثر جهت جلوگيري از بارداري استفاده كنيد.
- روان‌درماني يا مشاوره با متخصص مربوطه جهت كاهش استرس اشعه‌درماني ممكن است سودمند باشد.
- پيوند مغز استخوان در موارد مواجهه شديد با اشعه‌ها ممكن است توصيه گردد.
داروها
داروهاي ضد تهوع
مسكن‌ها
تزريق خون جهت كم‌خوني
آنتي‌بيوتيك‌ها جهت مقابله با عفونت‌ها
داروهاي ضد اسهال
داروهاي خواب‌آور در صورت بروز مشكلات خواب
فعاليت
تا حدي كه توان جسمي شما اجازه مي‌دهد به فعاليت‌هاي طبيعي خود ادامه دهيد. در ين فعاليت‌ها به طور مكرر استراحت كنيد.
رژيم غذايي
از يك رژيم غذايي متعادل استفاده كنيد. اگر مشكل بلع داشته باشيد ممكن است به طور موقت لازم باشد تا از رژيم مايعات يا غذاهاي نرم شده توسط مخلوط‌كن استفاده نماييد. تغذيه وريدي يا استفاده از يك لوله معده كوچك جهت تغذيه، نيز روش‌هاي ديگري هستند كه مي‌توان از آنها تا برقراري مجدد تغذيه طبيعي سود جست.
در اين شرايط به پزشك خود مراجعه نماييد
اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده‌تان به طور اتفاقي در معرض تابش اشعه قرار گرفته باشيد.
- اگر احساس ناخوشي در طي اشعه‌درماني به خصوص اگرعلايم غير منتظره وجود داشته باشد.
- بروز علايم عفونت، نظير تب و لرز، درد عضلاني، سردرد و منگي در طي اشعه‌درماني يا پس از آن يا پس از قرارگيري اتفاقي در معرض اشعه‌تابي.
- اگر دچار علايم جديد و غيرقابل توجيه شده ايد. داروهاي تجويزي ممكن است با عوارض جانبي همراه باشند
بيماري فيبروكيستيك پستان
اطلاعات اوليه
توضيح كلي
بيماري فيبروكيستيك پستان عبارت است از يك بيماري شايع پستان در خانم‌ها كه مشخصات آن معمولاً عبارتند از: توده‌هاي غيرسرطاني و نيز درد. اين بيماري مي‌تواند از سنين بلوغ تا حوالي 50 سالگي رخ دهد (حدود 20% خانم‌هايي كه در سنين قبل از يائسگي قرار دارند دچار اين بيماري هستند). اين بيماري غالباً پس از يائسگي برطرف مي‌شود (مگر اين كه هورمون درماني با استروژن انجام گيرد). اين بيماري از آنجايي كه شايع است، ديگر به عنوان بيماري در نظر گرفته نمي‌شود و معمولاً نگراني از بابت آن وجود ندارد.
علايم شايع
توده‌ها معمولاً در هر دو پستان وجود دارند. ممكن است تنها يك توده وجود داشته باشد، اما معمولاً چندين توده وجود دارد.
- وقتي كه روي اين توده‌ها با نوك انگشتان فشار آورده مي‌شود، بافت آن مقاومت نشان مي‌دهد و فشرده نمي‌شود. اين توده‌ها ممكن است به هنگام لمس دردناك باشند.
- درد در كل پستان، خصوصاً درست قبل از شروع عادت ماهانه
- اين توده‌ها غالباً قبل از عادت ماهانه بزرگ مي‌شوند و بعد از آن كوچك مي‌شوند.
- اندازه توده‌ها متغير است. اگر توده‌ها نسبتاً بزرگ و در سطح پستان باشند، مي‌توان آنها را به راحتي حركت داد.
- توده‌هاي عمقي را شايد بتوان از سرطان پستان افتراق داد.
- ترشح از نوك پستان
علل
ناشناخته هستند، اما بروز آن احتمالاً به استروژن و ديگر هورمون‌هاي توليد شده توسط تخمدان‌ها مربوط است. ميزان دريافت چربي نيز شايد نقش داشته باشد.
عوامل افزايش دهنده خطر
در بعضي از تحقيقات نشان داده شده است كه نوشيدن قهوه و سيگار كشيدن موجب افزايش بروز اين بيماري و گستردگي زيادتر آن مي‌شود. اما در بعضي ديگر از تحقيقات، اين عوامل خطر به اثبات نرسيدند.
پيشگيري
در هر حال تا زماني كه تكليف اين مسأله دقيقاً روشن نشده است، بهتر است سيگار نكشيد و از نوشيدني‌هاي كافئين‌دار پرهيز كنيد.
پس از تشخيص، پستان‌ها بايد هر ماهه توسط خود فرد از نظر به وجود آمدن توده‌هاي جديدتر يا تغيير درتوده‌هاي قبلي بررسي شوند. در صورت بروز هرگونه تغييري به پزشك بايد اطلاع داده شود.
ماموگرافي به طور منظم
عواقب مورد انتظار
توده‌هاي پستاني مرتباً ظاهر و پس از مدتي برطرف مي‌شوند. البته بعضي از توده‌ها از بين نمي‌روند و به طور دايمي باقي خواهند ماند. اين توده‌ها سلامتي را به خطر نمي‌اندازند.
گاهي مي‌توان بعضي از كيست‌ها را با سوزن تخليه كرد، كه نهايتاً باعث مي‌شود توده از بين برود. اگر توده پس از تخليه كردن، به طور كامل از بين نرود، احتمال دارد سرطاني باشد و بايد از آن نمونه گرفته شود و تحت بررسي ميكروسكوپي قرار گيرد.
عوارض احتمالي
ندرتاً اتفاق مي‌افتد كه بعضي از توده‌ها ظاهراً خوش‌خيم به نظر مي‌رسند اما در واقع سرطاني هستند. بنابراين براي رد سرطان غالباً لازم مي‌شود بررسي‌هاي تشخيصي انجام گيرند.
درمان
اصول كلي
- بررسي‌هاي تشخيصي عبارتند از ماموگرافي، سونوگرافي (براي افتراق ضايعات كيستيك از ضايعات توپر مفيد است)، و نيز اقدامات تشخيصي مثل نمونه‌برداري يا تخليه كيست
- پستان‌ها بايد درست قبل يا به هنگام شروع عادت ماهانه هر ماهه توسط خود فرد معاينه شوند. در صورت بروز هرگونه تغييري در توده‌هايي كه قبلاً تشخيص داده شده‌اند، به پزشك خود مراجعه كنيد.
- سالانه حداقل يك بار براي معاينه پستان يا ساير بررسي‌ها به پزشك خود مراجعه نماييد. اگر سابقه سرطان در خانواده شما وجود دارد، امكان دارد نياز به انجام معاينات به فواصل كمتر باشد.
- امكان دارد گذاشتن كمپرس سرد روي توده‌ها براي تخفيف درد كمك‌كننده باشد.
- هم در روز و هم در شب بايد از يك سينه‌بند مناسب استفاده شود.
- گاهي توصيه مي‌شود تومورهاي خوش‌خيم يا ضايعات محتوي چربي نكروز شده در آورده شوند.
داروها
ممكن است براي درد، مصرف اسپيرونولاكتون و ويتامين ب6 يا يد توصيه شود.
ممكن است مصرف يك داروي ادرارآور (ديورتيك) به مدت 10-7 روز قبل از عادت ماهانه براي بعضي از بيماران كمك‌كننده باشد.
ممكن است براي بعضي از علايم شديد، دانازول يا بروموكريپتين تجويز شود.
شواهدي وجود دارد مبني بر اين كه ويتامين ـ اي ممكن است مفيد باشد.
فعاليت
محدوديتي براي آن وجود ندارد. اما بايد از فعاليت‌هايي كه ممكن است باعث وارد آمدن آسيب به پستان‌ها شوند خودداري گردد.
رژيم غذايي
از نوشيدني‌هايي كه حاوي كافئين هستند (قهوه، چاي، و برخي نوشيدني‌هاي ديگر) پرهيز كنيد.
از خوردن غذاهاي چرب و سرخ‌كردني خودداري كنيد. نمك رژيم غذايي نيز بايد كم شود.
در اين شرايط به پزشك خود مراجعه نماييد
اگر هر كدام از موارد زير رخ دهند:
- در پستان توده‌هاي تشخيصي داده نشده وجود داشته باشد.
- متوجه تغييراتي در توده شده‌ايد، يا توده‌هاي جديد ظاهر شد
- ترشح از نوك پستان وجود داشته باشد.
- دو سال است كه معاينه پستان توسط پزشك انحام نشده است.
- شما دچار علايم جديد و غيرقابل توجيه شده ايد. داروهاي مورد استفاده در درمان ممكن است عوارض جانبي به همراه داشته باشند.
زگيل‌هاي مقاربتي (زگيل‌هاي تناسلي، زگيل‌هاي مرطوب)
اطلاعات اوليه
توضيح كلي
زگيل‌هاي مقاربتي عبارت است از زگيل‌هاي ناحيه تناسلي (شامل مجراي ادرار، آلت تناسلي و مقعد). اين زگيل‌ها از ساير زگيل‌ها مسري‌تر هستند. برخي از انواع ويروس‌ها كه باعث ايجاد زگيل‌هاي مقاربتي مي‌شوند، با بدخيمي‌هاي تناسلي نيز همراه هستند. آنها نوجوانان و بزرگسالان فعال از نظر جنسي را از هر دو جنس مبتلا مي‌كنند.
علايم شايع
زگيل‌هاي مقاربتي داراي مشخصات زير هستند:
آنها در سطوح مرطوب به ويژه آلت تناسلي، دهانه مهبل و دهانه مقعد ظاهر مي‌شوند.
آنها برآمدگي نازك، قابل انعطاف و توپر پوست هستند كه به صورت ساقه‌اي يا خوشه‌اي رشد مي‌كنند.
هرزگيل 2-1 ميلي‌متر قطر دارد ولي خوشه‌ها ممكن است كاملاً بزرگ باشند.
زگيل‌ها باعث آزار يا خارش نمي‌شوند.
علل
زگيل‌هاي مقاربتي توسط زيرگروهي از همان ويروسي ايجاد مي‌شود كه ساير زگيل‌ها را ايجاد مي‌كند (پاپيلوما ويروس انساني) ولي مسري‌تر هستند. به راحتي روي پوست فرد دچار عفونت گسترش مي‌يابد و به آساني به ساير افراد منتقل مي‌شود. معمولاً از طريق جنسي انتقال مي‌يابند كه غالباً نتيجه بهداشت مناسب است. دوره كمون آنها 6-1 ماه است.
عوامل افزايش‌دهنده خطر
تغذيه نامناسب
ساير بيماري‌هاي مقاربتي
بي‌بندوباري جنسي
شرايط زندگي شلوغ يا غير بهداشتي
بهداشت نامناسب
عدم استفاده از كاندوم
در كودكان ممكن است نشانه سوءاستفاده جنسي باشند.
پيشگيري
براي جلوگيري از گسترش زگيل به ساير بخش‌هاي بدن يا به افراد ديگر.
زگيل‌ها را نخراشيد.
تا بهبودي كامل زگيل‌ها از فعاليت جنسي بپرهيزيد.
در حين مقاربت جنسي از كاندوم‌هاي لاستيكي استفاده كنيد.
عواقب مورد انتظار
اين زگيل‌هاي كوچك معمولاً علامتي ايجاد نمي‌كنند. در صورت عدم درمان احتمالاً سرانجام از بين خواهند رفت. البته از آنجا كه ممكن است ويروس با بدخيمي تناسلي همراه باشد، در پي درمان طبي باشيد. عود شايع است.
عوارض احتمالي
اختلالات گردن رحم زنان از جمله سرطان
انسداد ادراري در مردان
درمان
اصول كلي
آزمون‌ها تشخيصي مي‌توانند شامل بيوپسي بافت، كولپوسكوپي، آندوسكوپي، آنوسكوپي و پاپ‌اسمير باشند.
درمان با توجه به اندازه و محل زگيل‌ها مشخص خواهد شد.
زگيل‌هاي كوچك را مي‌توان با داروهاي موضعي درمان كرد.
براي زگيل‌هاي بزرگتر، نيتروژن مايع به كار مي‌رود (سرمادرماني).
برخي زگيل‌هاي بزرگتر نيازمند درمان با ليزر، الكتروكوآگولاسيون يا برداشت جراحي هستند.
داروها
ممكن است پودوفيلين كه يك داروي موضعي است، تجويز گردد. براي جلوگيري از آسيب بافت سالم اطراف، آن را با دقت به كار ببريد. ابتدا از روغن گريس در بافت استفاده كنيد. در يك زمان آن را در نواحي بزرگي به كار نبريد. بعد از 4 ساعت كاملاً آن را بشوييد. اين امر ممكن است باعث تحريك يا جذب دارو گردد. پودوفيلين را در نواحي اطراف چشم به‌كار نبريد.
فعاليت
محدوديتي وجود ندارد و تنها تا محوشدن كامل زگيل‌ها بايد از روابط جنسي پرهيز كرد.
رژيم غذايي
رژيم غذايي خاصي ندارد.
در اين شرايط به پزشك خود مراجعه نماييد
اگر خود يا عضوي از خانواده‌تان علايم زگيل‌هاي مقاربتي راداشته باشيد.
اگر پس از درمان موارد زير رخ دهند: ـ ناحيه درمان شده، دچار عفونت (قرمز، متورم، دردناك يا حساس به لمس) گردد. ـ احساس ناخوشي كلي
