کمکهاي اوليه (اطلاعات جامع)

سوختگی با برق
عبور جريان برق از بدن احتمالاً باعثايجاد جراحتهاي وخيم و حتي مرگ آور مي شود . جريان برق ممکن است از يکمنبع توليد برق با ولتاژ پايين ( وسايل الکتريکي خانگي ) يا ولتاژ بالا ( بيش از ۱۰۰۰ ولت - معمولاً در کارخانه ها يا در خيابان ) و يا احتمالاً ازصاعقه ( برق زدگي )‌باشد . وقتي جريان برق از نقطه اي وارد بدن مي شود ازمحل ديگر که در آن بدن با زمين تماس دارد خارج مي شود . نقاط ورود و خروججريان برق از بدن آسيب مي بيند و آسيب اين نقاط به صورت حفره اي شبيه بهمحل ورود گلوله به چشم مي خورد . به غير از محل ورود و خروج جريان برق،‌بافتهايي که در مسير اين دو نقطه قرار دارند نيز تحت تأثير جريان برق وحرارت توليد شده تخريب مي شوند به طوري که هرچه ولتاژ برقي که وارد بدن ميشود بيشتر باشد ، سوختگي ايجاد شده عميق تر و جراحتهاي باقي مانده وخيم ترخواهند بود . علاوه بر اين ،‌ جريان الکتريکي ضمن عبور از بدن در اعصاب ( محيطي و مرکزي ) ، ماهيچه ها و قلب تغييرات شيميايي قابل توجهي ايجاد ميکند و باعث اختلال در واکنش هاي بدن شده و يا به طور کلي باعث توقف آنهامي شود ، در بسياري از موارد اگر چه سوختگي خارجي ( محل ورود و خروج جريانبرق ) به طور فريبنده اي کوچک است اما اين مقدار کوچک نبايد پوششي بر آسيبهاي وخيم تر عمقي باشد و ما را به اشتباه بياندازد .
ابزار و سيمهاي برق با ولتاژ پايين کهدر خانه يا محل کار يافت مي شوند مي توانند باعث برق گرفتگي بشوند . اکثرسيمها و ابزار الکتريکي توسط روکش هاي عايق پوشانده شده اند تا انسان تماسمستقيم با برق نداشته باشد . بسياري از برق گرفتگي ها ناشي از خراب بودنکليدها ، سائيده شدن روکش سيمها يا خرابي خود وسيله الکتريکي است . کودکانبيشتر در معرض خطر برق گرفتگي قرار دارند چرا که دوست دارند با کليدها ،سيمها و يا پريزها بازي کنند .
آب يک هادي خوب جريان برق است لذاتماس با وسايل الکتريکي با دست خيس يا زماني که زير پاها خيس است ، خطربرق گرفتگي را افزايش مي دهد .
صاعقه يک منبع طبيعي توليد الکتريسيته ( جريان مستقيم با سرعت و ولتاژ فوق العاده زياد ) است که به طور عاديبراي رساندن خود به زمين از نزديکترين زائده بلندي که در آن حوالي وجوددارد استفاده مي کند و اگر شخصي در تماس با ، يا حتي نزديکي به يک زائدهطبيعي مانند درخت ، برج يا دکل باشد صدمه شديدي خواهد ديد . الکتريسيتهتوليد شده به وسيله برق آسمان عمرش فوق العاده کوتاه است اما مي تواندموجب مرگ آني ( به علت ايست قلبي - تنفسي ) يا حداقل سبب به آتش کشيدنلباس شخص شود ( اما صدمات بافتهاي عمقي به نسبت سبکتر است ) . بنابراين درزمان رعد و برق بايد به سرعت از محلهاي خطرناک دور شد.

عوارض تهديد کننده جان مصدوم در صدمات الکتريکي
با ورود جريان برق به بدن در اثرانقباضهاي الکتريکي سفت ( کزازي شکل ) عضلات تنفسي يا آسيب مراکز تنفسي درمغز ( در بصل النخاع ) ايست تنفسي عارض مي شود و پس از مدتي قلب نيز ازحرکت مي ايستد . البته اگر جريان برق از خود قلب نيز عبور کرده باشد باايجاد انقباضات کرمي شکل و غيرمؤثرو اسپاسموديک در بطن ( فيبريلاسيون بطني ) ايست قلبي اوليه خواهيم داشت . پس از ايست قلبي - تنفسي اگر در عرض ۴ تا۶دقيقه عمليات احياء شروع نشود مرگ قطعي و حتمي خواهد بود . اما قبل ازشروع عمليات احياء ابتدا بايد تماس مصدوم را با جريان برق از بين ببريم .

قطع جريان کم ولتاژ
معقولترين کار قطع کليد کنتور است . اگر دسترسي سريع به فيوز امکان پذير نبود دو شاخه را از پريز بيرونبياوريد يا سيم روکش دار را بکشيد تا از پريز خارج شود و مطمئن شويد کهخود در يک محل بي خطر و سالم قرار گرفته ايد . اگر نتوانستيد جريان برق رابه اين ترتيب قطع کنيد روي يک ماده عايق خشک مثل روزنامه يا يک تخته چوبييا لاستيک بايستيد و با يک وسيله چوبي بلند ( مثل جارو ) منبع برق را ازمصدوم دور کنيد . يا اينکه يک طناب را به دور رانها يا دست مصدومبياندازيد و او را به سمت خود بکشيد تا از منبع دور شود .
توجه کنيد : از به کار بردن وسايلفلزي يا مرطوب يا از تماس با بدن لخت مصدوم کاملاً خودداري کنيد . اگر هيچراهي وجود نداشت گوشه لباس مصدوم را که خشک است بگيريد و او را بکشيد .

برق گرفتگي با جريانهاي پر ولتاژ
در مواردي که با برق گرفتگي ولتاژبالا روبرو هستيد به هيچ عنوان به مصدوم نزديک نشويد مگر اينکه از طرفپليس يا شخص مسئولي به شما اطمينان داده شود که مي توانيد به مصدوم نزديکشويد . تماس با برق هاي پرولتاژ در خطوط فشارقوي هوايي معمولاً سبب مرگآني مي شود . در چنين مواردي ضمن ايجاد سوختگي هاي شديد ، در اثر نيرويناشي از اسپاسم ناگهاني ماهيچه اي ، مصدوم به مساحتي دورتر از محل تماسپرت مي شود . اگر مصدوم همچنان در تماس با برق مانده بود يا اينکه کمتر از۱۸متر از خطوط فشار قوي فاصله داشت هرگز کوشش نکنيد که او را نجات دهيد ،حتي به او نزديک هم نشويد تا اينکه برق به وسيله مسئولين قطع شود چرا کهبرق فشار قوي حالت قوسي داشته و مي تواند مسافتهاي دور را نيز تحت تأثيرقرار دهد در اين موارد مواد عايق ، مانند چوب خشک يا لباس خشک به هيچ وجهحفاظتي براي شما ايجاد نخواهد کرد . بلافاصله به پليس خبر دهيد و اجازهندهيد کسي به مصدوم نزديک شود و زماني کمک هاي اوليه را شروع کنيد که ازطرف مسئولين يا مراجع رسمي به شما اطلاع داده شود که برق قطع شده است .

ارزيابي مصدومين برق گرفتگي
شکايات وعلائم
مصدومي که دچار برق گرفتگي مي شود ممکن است يکي يا تمام شکايات و علائم زير را داشته باشد :
سوختگي هاي محل ورود و خروج جريان برق از بدن
قطع راههاي عصبي که به صورت فلج اندام تظاهر مي کند .
درد و حساس شدن ماهيچه ها
افزايش فشار خون يا کاهش فشار خون همراه با علايم و شکايات ناشي از شوک
مشکل شدن تنفس يا ايست تنفسي ( ممکن است زبان ورم کند و راه هوايي را مسدود نمايد)
ضربانات نامنظم قلب يا ايست قلبي.
بي قراري و تحريک پذيري ، اگر مصدوم هوشيار است .
بيهوش شدن .
اختلالات بينايي .
شکستگي استخوانها ( از جمله ستون مهره ها ) و دررفتگي مفاصل به علت انقباضات شديد عضلات يا پرت شدن .
تشنج ( در موارد شديد )
مراقبت از مصدوم
مراحل مراقبتهاي اورژانس
مطمئن شويد که خود و مصدوم در يک منطقه بي خطر قرار داريد .
براي مصدوم يک راه هوايي مطمئن برقرارکنيد و اگر لازم است ( در موارد ايست قلبي - تنفسي ) عمليات احياي قلبي - تنفسي مقدماتي را شروع کنيد .
در صورت وجود ضايعات نخاعي و ستون فقرات ، آسيب هاي سر و شکستگي شديد ، مراقبتهاي اوليه مربوط به آنها را انجام دهيد .
سوختگي هاي الکتريکي را ارزيابي کنيد . در جستجوي حداقل دو محل سوختگي خارج باشيد : يکي محل تماس با منبع انرژيالکتريکي و ديگري محل تماس با زمين .
محل هاي سوختگي را سرد کنيد .
بر روي مناطق سوخته پانسمان استريل خشک قرار دهيد .
مراقب شوک باشيد . آن را درمان کرده و اکسيژن با غلظت بالا تجويز کنيد .
مصدوم را هر چه زودتر منتقل کنيد . بعضي از عوارض سوختگي ( مثل تورم راههاي هوايي و در نتيجه خفگي ، نارساييکليه ، اختلالات قلبي و شوک ) شروع تدريجي دارند . بنابراين بايد مصدوم راسريعاً به مرکز مجهز منتقل کرد و او را تحت نظر قرار داد .
توجه کنيد : آسيب هاي الکتريکي سببتخريب وسيع عضلات شده ، که اين باعث آزاد شدن مواد سمي ( مثل ميوگلوبين ) به داخل خون مي شود . اين مواد از راه خون به کليه ها رسيده و در ادرارترشح مي شوند و رنگ آن را قرمز مي کنند و از طرفي با رسوب در کليه ها سببنارسايي کليه خواهند شد . بنابراين براي جلوگيري از اين عارضه به مصدومينبرق گرفتگي که ادرار قرمز دفع مي کنند بايد حجم زيادي از مايعات داخلوريدي ( ترجيحاً حاوي بي کربنات سديم ) تزريق کرد تا با شسته شدن کليه ها، آسيب کليوي تقليل يابد .
چگونه کمک کنیم :
اين نوع سوختگي داراي عمق زيادي است و به بافت هاي داخل بدن صدمه مي زند.
اقدامات امدادي در اين نوع سوختگي عبارتند از:
حذف عامل سوختگي: توسط يك وسيله عايق مصدوم را از جريان برق جدا كنيد.
ارزيابي بيمار: علائم حياتي ، شوك و … را كنترل وعمق و وسعت و وخامت سوختگي را بررسي كنيد.
درمان سوختگي : محل ورود خروج برق را پانسمان و اقدامات امدادي شبيه سوختگي با حرارت را به عمل آوريد.
انتقال: مصدوم را در اسرع وقت به اولين مركز درماني منتقل كنيد.

سوختگی ناشی از اشعه
توسط دو نوع اشعه سوختگي ايجاد مي گردد: ۱ـ اشعه خورشيد ۲ـ تشعشات اتمي
در مورد تشعشات اتمي ابتدا محافظت خودامدادگر از خطر تشعشات و ثانيا رفع آلودگي مصدوم و درصورت امكان ارائهكمكهاي اوليه سوختگي با حرارت مد نظر قرار مي گيرد و در مرحله آخر انتقالمصدوم به مركز درماني انجام مي پذيرد. اطلاعات بيشتر را در قسمت دفاع اتميو امدادرساني در دفاع اتمي دنبال كنيد.
تذكرات:
۱ـ روش برآورد عمق و وسعت و وخامت سوختگي را به خوبي فراگيريد.
۲ـ در مورد سوختگي هاي وخيم كمك هاي اوليه را سريعا انجام و مصدوم را در اسرع وقت به مركز درماني انتقال دهيد.
۳- اگر لباس به محل زخم چسبيده است لباس هاي اطراف زخم را بريده و از بدن خارج كنيد ولي به محل زخم دست نزنيد.
۴ـ هرگز براي سرد كردن محل از يخ استفاده نكنيد.
۵ـ به آب مصرفي جهت افزايش سرماي آن نمك اضافه نكنيد.
۶ـ كمك هاي اوليه در مورد سوختگي هاي شديد بايد سريعا انجام گيرند.
۷ـ نارسائي تنفسي و شوك احتمالي را سريعا كنترل نمائيد(بخصوص در سوختگي ها بوسيله برق).
۸ـ در سوختگي با مواد شيميائي استفادهاز ماده خنثي كننده هيچ امتيازي به شستشوي با آب فراوان ندارد.لذاازاستفاده از آنها خودداري گردد و حتما از آب تميز استفاده كنيد.

گرمازدگی
حرارت بدن توسط سوخت وسازمواد غذائي ايجاد مي شود.
براي اينكه حرارت بدن هميشه درحد تقريباً ثابتي قرار گيرد بدن حرارت اضافي را به چهار صورت
تنفس،تعريق،تشعشع وهدايت دفع ميكند. دماي بدن تقريباً هميشه روي۳۷درجهسانتي گراد بوده و مركز تنظيم حرارت در مغز بوسيله روشهاي فوق مانع بالايا پائين رفتن شديدحرارت بدن ميشود.
هرگاه فردي در برابر گرما قرار ميگيرد بدن بوسيله افزايش تعريق و تنفس وهمچنين فرستادن خون بيشتر به پوست سعي در خنك كردن بدن ميكند. آسيب هايحاصل ازگرما به تناسب شدت آن به سه گروه تقسيم ميشوند.
۱-خفيف ۲-متوسط ۳-شديد
الف-گرمازدگي خفيف
اين حالت در صورتي پيش مي آيد كه فردي به مدت طولاني در معرض حرارتينسبتاً بالا قرار گيرد. علائم آن اغلب گرفتگي عضلاني،خستگي مفرط و گاهيسرگيجه و غش مي باشد.
كمكهاي اوليه:
۱-مصدوم را به محل خنكي منتقل كنيد.
۲-به مصدوم محلولors يا محلول آب و نمك و شكر(۱قاشق چاي خوري نمك با ۸ قاشق چاي خوري شكر در يك ليتر آب) بدهيد.
۳-عضلات گرفته مصدوم را ماساژ دهيد.
۴-حوله مرطوبي را روي پيشاني و عضلات گرفته قرار دهيد.
۵-اگرعلائم تغيير نكرد يا بهبود نيافت مصدوم را به مركز درماني منتقل كنيد.
ب-گرمازدگي متوسط
اين حالت به دليل قرار گرفتن فرد در برابر گرماي زياد و فعاليت شديد بدني در محيط پيش مي آيد.
علائم آن بصورت سرگيجه وعدم هوشياري است و به دنبال آن پوست رنگ پريده وتنفس سريع و سطحي، نبض ضعيف و ضعف و تعريق بدن مي باشد.
كمكهاي اوليه:
۱-ابتدا مصدوم را به محل سرد و خنكي منتقل كنيد.
۲-مصدوم را وادار به دراز كشيدن كنيد و پاهاي او را بالا بگيريد.
۳-به هر وسيله ممكن مصدوم را خنك كنيد وبه او ors يامحلول آب و نمك و شكر دهيد(مشروط بر اينكه مصدوم هوشيار باشد)
۴-درصورت عدم بهبود انتقال به مركز درماني لازم است.
ج-گرمازدگي شديد
اين حالت بسيار خطرناك است و اغلب در روزهاي گرم و مرطوب اتفاق مي افتد. علائم آن عبارت است از۱- تب۲- پوست گرم وخشك۳- تنفس سطحي ونبض ضعيف۴-درجهحرارت بدن بالا
۵-عدم هوشياري و احتمالاً اغما‌‍ء و تشنج
كمكهاي اوليه:
۱-تمام لباسهاي مصدوم را درآورده و او را داخل وان آب سرد قرار دهيد يا با حوله مرطوب او را خنك كنيد.
۲-اگرمصدوم دچار حالت شوك شد شوك را درمان كنيد.


سرما زدگی
وقتي فرد در برابر سرما قرار مي گيرد بدن وي با كاهش تعداد تنفس و ميزانتعريق و كاهش ميزان خوني كه به پوست مي فرستد سعي ميكند با از دست رفتنحرارت بدن مقابله كند و حرارت را درون بدن ذخيره كند. آسيبهاي ناشي ازسرمازدگي عبارت است از:۱- سرمازدگي موضعي ۲- سرمازدگي عمومي
۱-سرمازدگي موضعي:
اين نوع آسيب ديدگي بر حسب شدت به سه نوع تقسيم ميشود:۱-خفيف ۲-شديد ۳-يخ زدگي
نوع خفيف بيشتر نوك بيني و گوش و گونه ها را درگير مي سازد.
پوست ناحيه سفيد و در لمس حالت خميري دارد. ابتدا ناحيه سرمازده دردناك است ولي بعد از مدتي درد از بين مي رود.
در نوع شديد شدت آسيب و سرما بيشتر بوده و پوست ناحيه سفيد و خشك مي شود. درحالت يخ زدگی سرمازدگي بسيار شديدتر بوده حتي سرما تا عضلات نفوذ ميكند. ناحيه سرمازده كبودشده ،حس در آن از بين رفته و كرخت مي شود.
كمكهاي اوليه:
۱-عضو سرما ديده را به هر وسيله ممكن گرم كنيد.
۲-لباسهاي مرطوب مصدوم را درآورده و وي رادر پتو بپيچيد.
توجه:عضو را پانسمان نكنيد!

۲-سرمازدگي عمومي:
علائم آن در مجموع بصورت لرز ، احساس كرختي ، سرگيجه و بيحالي همراه باكاهش هوشياري ، تنفس و نبض آهسته ، اختلال ديد و درموارد شديدتر بصورتبيهوشي ويخ زدن مي باشد.
از نظر شدت دو نوع خفیف و شديد دارد.
درنوع خفیف علائم بارز نبوده و لازم است اقدامات زيرانجام شود:
۱-لباسهاي مرطوب مصدوم را در آورده و او راخشك نمائيد.
۲-مصدوم را به هر روش ممكن گرم كنيد.
توجه:به هيچ وجه سعي نكنيد مصدوم را به سرعت گرم كنيد و بيشترين سعي خود را معطوف گرم كردن تنه (سينه وشكم) كنيد.
در موارد شديد كه خطر مرگ مصدوم را زياد تهديد مي كند به اقدامات زير عمل كنيد:
۱-مصدوم را آرام از روي زمين بلند كنيد (توجه:حركات خشن باعث مرگ آني مصدوم مي شود.)
۲-مصدوم را درسطح شيب داري قرار دهيد بطوري كه سرش پائين تر از پاهايش قرارگيرد.
۳-مصدوم را در پتو بپيچيد.
۴-به مصدوم اكسيژن برسانيد.

صاعقه چیست ؟

بر اثربرخورد ابرهاي داراي بارهاي غير هم نام، واكنش‎هاي الكتريكي شديدي به صورتنور و صداي شديد بنام صاعقه يا رعد و برق توليد مي‎گردد كه با نور و صدايشديد همراه است.
در اثر برخورد ذرات آب يک جبهه هوايگرم به ذرات يخ يک جبهه هواي سرد ، الکتريسته ساکن بوجود مي آيد که نسبتبه زمين داراي بارالکتريکي منفي بوده و در صورتي که فاصله منبع جريانالکتريکي نسبتاً‌نزديک به سطح زمين باشد ، صاعقه بروز مي کند . در رعد وبرقهاي شديد معمولاً‌بيشترين تخليه الکتريکي صورت مي گيرد .
رعد و برق قادر است صدماتي جدي واردآورد، مي‎تواند به راحتي انسان و يا حيوان را از پاي درآورد، زيرا ازجريان الكتريكي بسيار بالايي برخوردار است كه مدت آن كم بوده ولي قدرت آنزياد است.

براساس مطالعات و بررسي‎هاي به عملآمده توسط متخصصين امر تعداد رعد و برق در هر لحظه در سراسر دنيا بين ۱۵۰۰تا ۲۰۰۰ بار مي‎باشد. به عبارت ديگر حدود ۶۰۰۰ جرقه الكتريكي در هر دقيقهدر دنيا زده مي‎شود. شدت جريان الكتريكي در رعد و برق ممكن است بين ۱۰۰۰۰تا ۴۰۰۰۰ آمپر باشد (درحالي كه حداكثر شدت جريان قابل تحمل معمولاً ازچندصد آمپر تجاوز نمي‎كند).
تخليه بار الكتريكي که از يك ابر بهابر ديگر و يا به زمين بوجود مي ‎آيد، مي‎تواند قلب انسان را از كاربياندازد، شش‎ها را پاره كند و یا سبب سوختگي‎هاي جدي در بدن شود. هواييكه نور برق از ميان آن مي‎گذرد به شدت گرم مي‎شود. جريان الكتريكي شديدميزان حرارت هوا را در كانالي كه برق از آن عبور مي‎كند براي مدت يكميلي‌ثانيه از ۳۰۰۰۰ درجه سانتيگراد بالاتر مي‎برد.
هوايي كه به طور ناگهاني اين ميزانگرم مي‎شود به سرعت منبسط شده و ضربه‎اي به هواي اطراف مي‎زند و امواجي رابا فشار بين ۱۰ تا ۳۰ اتمسفر بوجود مي‎آورد. اغلب فلزاتي كه به عنوانوسايل زينتي به كار مي‎روند مانند گردنبند و دست بند نيز مي‎توان هنگامرعد و برق خطرناك باشند. در موقعي كه رعد و برق شديد رخ مي‎دهد بهترين كاربراي حفظ سلامتي اين است كه هر نوع وسيله فلزي كه در دست داريد را فوراًرها كنيد و از ريسك كردن بپرهيزيد.

رعد و برق چرا به صورت خط راست نیست ؟
رعد و صاعقه در اثر تخلیه در ابرهاایجاد می‌شود . اگر این تخلیه بین دو ابر باشد آذرخش یا برق و اگر بینزمین باشد صاعقه نامیده می‌شود . ابرها هنگام حرکت دارای بارهای الکتریکیمثبت و منفی می‌شوند و به دنبال مکانی می گردند که بار الکتریکی خود راتخلیه کنند در مسیر به ساختمان های بلند و یا درختان بلند و یا جاهای نوکتیز که تجمع بار الکتریکی بیشتر است می رسند و تخلیه بار را انجام می‌دهندتا به زمین برسند .
از آنجا که ابرهای باردار در مسیریکسان محل تخلیه بار را پیدا نمی‌کنند بنابراین تا وقتی که همه بارالکتریکی خود را از دست نداده اند کاملا به زمین نمی رسند و بالا می روند . بنابراین به صورت شاخه ای دیده می‌شوند .
از طرفی هنگامی که ابرها بالا هستند . در اثر برخورد و تابش های فرابنفش (تغییرات حوی) باردار می‌شوند و مقاومتهوا را که عایق است می شکنند و در نتیجه ها رسانا می‌شود و سپس تخلیهالکتریکی صورت می گیرد که ممکن است این تخلیه بین دو ابر یا ابر و زمینباشد .
مقاومت هوا در قسمت های مختلف متفاوتاست مثلا در بعضی نقاط رطوبت هوا کمتر و در بعضی نقاط دیگر بیشتر می باشدو یا عوامل دیگر که باعث تغییر این مقاومت می‌شوند در نتیجه انتشار جریانالکتریکی به صورت مستقیم نیست و کنگره ای می‌شود .

آمارها می گوید بیشترین خسارت ناشی از ناآگاهی مردم است .
براساس آمار درسال ۱۹۹۳از خسارتهای طبیعی ناشی از طوفان ، آتش سوزی ، دزدیو غیره ۳۴٪مربوط به صاعقه و اثرات ثانویه آن بوده است.
شاید ساده ترین دلیل این حوادث عدمآگاهی از روشهای صحیح حفاظت باشد. مضافاً به اینکه همه به غلط تصور میکنند که داشتن یک صاعقه گیر نوع میله ای در خارج ساختمان [که تنها از وقوعجرقه وتخرب فیزیکی ساختمان جلوگیری می کند] می تواند ،کلیه تجهیزات برقیوالکترونیکی داخل ساختمان رانیز حفاظت نماید.
در صورتیکه چنین نیست . و اما امروزهتکنولوژی به کمک آمده و تجهیزاتی طراحی وابداع شده است که بتواند حفاظتمناسب را بوجود آورد. و در مقالات بعد جهت تکمیل این مقاله به حفاظتکنندهای خط تغذیه دستگاههای الکتریکی وتجهیزات حفاظتی DEHN خواهیم پرداخت.
صاعقه یکی ازاسرار آمیزترین پدیدههای خلقت است، که در عین زیبایی بسیارمخرب ودرطول تاریخ زندگی انسان ، موجب ضرر وزیان مالی وجانی بسیاری شدهاست. صاعقه از تخلیه الکترواستاتیکی میان ابر وزمین بوجود می آید.
در ابرهایی از نوع کومولونیمبوس (کهگاه تا ۱۸km ارتفاع وچندین کیلو متر عرض دارند)طی مراحلی،ذرات آب دارایبار مثبت شده بطوریکه بارهای منفی درلایه های زیرین وبارهای مثبت دربخشهای فوقانی ابر متمر کزمی شوند. دراین حالت بارهای مثبت سطح زمیننیز،در زیر سایه ابر مجتمع می گردند.با افزایش پتانسل الکتریکی ابرنسبت بهزمین یک جریان پیشرواز الکترونها با حرکتی نردبانی شکل از ابر به سویزمین(downward leader) سرازیر شده وکانال اولیه صاعقه راشکل می دهد.
هوای اطراف این کانال کاملاٌ یونیزهاست.این پیکان که گاه طول شاخه های آن به ۵۰m می رسد،بار زیادی را در نوکپیکان با خود حمل کرده وموجب افزایش شدت میدان الکتریکی جووشکست مقاومتعایقی هوا می شود.دراین حالت سرعت حرکت کانال نزدیک شونده به زمین بیشاز۳۰۰km/sمی باشد.دراین زمان با افزایش شدت میدان الکتریکی در سطح زمین،یکجریان الکتریکی بالا رونده(upward leader )نیز از زمین به سوی ابر پیش میرود. پس از اصابت این دو پیکان به یکدیگر،کانال جریان بسته شده وضربه اصلیصاعقه ((return strokeاتفاق می افتد،و بدین ترتیب جهت خنثی شدن بارهای ابروزمین،جریان بسیار زیادی در مدت کوتاهی در این کانال برقرار می شود.صاعقهدر انواع مختلف اتفاق می افتد که متداولترین آنها((%۹۰از نوع صاعقه منفینزولی وخطرناکترین آنها نوع مثبت صعودی می باشد.

صدمات صاعقه

اصولاٌ بشر تا قبل از تجربه شخصی حدوث سانحه، کمتر به دنبال علت وقوع آنهابوده است اما خسارات زیاد ومکرر ناشی از اثرات اولیه (ضربه های مستقیم)وثانویه (میدانهای الکترومغناطیسی)صاعقه امروز به حدی رسیده است که توجهوراهکارهای جدی را می طلبد.
شاید اولین دلیل بروز این حوادث،عدمآگاهی از روشهای صحیح حفاظت باشد،که داشتن یک صاعقه گیردر خارج ساختمان(کهتنها از وقوع جرقه وتخریب فیزیکی ساختمان جلوی گیری می کند) می تواند کلیهتجهیزات برقی والکترونیکی داخل ساختمان را نیز حفاظت نماید ، در صورتی کهچنین نیست.طی ده سال گذشته استانداردهای جهانی به ما این امکان را دادهاند که طراحیهای مناسبی با رعایت اصول وقوانین ( ElectroMagnetic Compatibilty ( EMC انجام دهیم.
امروزه وسایل وتجهیزاتی که برای یکزندگی ساده تدارک دیده شده،پر از مدارهای الکترونیکی است. وسایلخانگی،کامپییوتر،فاکس،بیسی م،تلویزیون ،تلفن،شبکه های اطلاعاتی جهانی ،همهوهمه از مدارهای الکترونیکی ساخته شده اندکه گران بوده وتعمیراتشان نیزآسان نیست وگاهی از خط خارج شدن آنها مصادف با خسارتهای غیر قابل جبرانیمی باشد.
عواملی که می توانند شدید اٌتجهیزاتنامبرده بالا یا بطور کلی هر وسیله دیگری را که مدارهای الکترونیکی درآنها بکار رفته باشد به خطر انداخته یاغیر قابل استفاده کنند، عبارتند از :
· اضافه ولتاژهای ناشی از تخلیه های الکترواستاتیک(Electrostatic Discharge)
· اضافه ولتاژهای ناشی از قطع ووصل مدارات جریان(Switching Electromagnetic Pulse)
· اضافه ولتاژهای ناشی از ضربه های مستقیم صاعقه ومیدانهای الکترومغناطیسی آن(Lightning- Electromagnetic ulse)
صاعقه از سه طریق می تواند موجب بروز اضافه ولتاژ در سیستم های الکتریکی شود:

۱ -کوپلاژمقاومتی:
وقتی که صاعقه به ساختمانی ضربه می زندجریانی که به زمین تخلیه می شودپتانسیل زمین رادر سیستم های برق ودیتا،تا چند صد کیلوولت افزایش می دهد.این امر موجب می شود بخشی از جریان صاعقه ازطریق هادیهای ورودی –خروجی به ساختمانهای دیگرمنتقل شود.
۲- کوپلاژسلفی:
عبورصاعقه ازیک هادی ویا کانال تخلیه، خود ایجاد یک میدان شدید مغناطیسی می نماید. وقتی که خطوط میدان،هادیهای را که تشکیل لوپ داده اند قطع کند،در آنها ولتاژی معادل چند کیلوولت القاء می شود.
۳- کوپلاژ خازنی:
کانال صاعقه در نزدیکی نقطه تخلیه،یک میدان شدید الکتریکی ایجاد می کند।کابلها وهادیها مانند خازن وهوانیز عایق دی الکتریک آنهاست. بدینصورت علیرغم عدم برخورد صاعقه به ساختمان کابلها تحت یک ولتاژ بالا قرار میگیرد.

اصول حفاظت از صاعقه
حفاظت یک ساختمان بطور کامل شامل موارد زیر است:
۱-حفاظت جلد خارجی ساختمان از ضربه های مستقیم صاعقه
۲-حفاظت داخلی و تجهیزات نصب شده داخل ساختمان در مقابل آثار ثانویه صاعقه
۱-حفاظت جلد خارجی ساختمان
منظوراز حفاظت خارجی ،حفظ بدنه واستراکچر ساختمان از آتش سوزی وانهدام در اثر اصابت صاعقه است. کلیه تجهیزات(مانند برقگیر) که جهت جذب وهدایت صاعقه از پشت بام تا سیستم زمین نصب می شوند،طبق استانداردIEC -۶۱۰۲۴شناسایی می گردند.
۲-حفاظت تجهیزات نصب شده در داخل ساختمان
توسعه کاربرد سیستم های الکتریکی در جهان ،موجب افزایش شدید آمار صدمات وارده به این دستگاهها در اثرصاعقه و اضافه ولتاژهای ناشی از آن شده است।لازم به ذکر است که تنها بخشی از اضافه ولتاژها دراثر صاعقه بوده وبخش عمده آنها ناشی از عملیات سوئیچینگ وحوادث تغذیه می باشند.برای این بخش از حفاظت،کاهش اثر میدانهای الکترومغناطیسی ناشی از صاعقه مد نظر قرار می گیرد.
پس از بر خورد صاعقه به زمین یا ساختمان،وسایل الکترونیکی داخل ساختمانهایی که تا شعاع ۱۵km از محل برخوردودر محدوده میدان الکترومغناطیسی ایجاد شده قرار دارند،در معرض خطر خواهند بود।(شکل-۴)حفاظت موثر این تجهیزات در مقابل ولتاژهای القایی حاصله،وقتی امکان پذیر است که کلیه سیستم های حفاظت داخلی همراه با حفاظت خارجی ساختمان تواماٌ نصب شده باشند.حفاظت داخلی ازصاعقه عبارتست از تهیه وسایلی که به کمک آنها بتوان اثرات اضافه ولتاژهای القایی حاصل از جریانهای صاعقه رابرروی تجهیزات داخل ساختمان خنثی کرد.واز تئوری منطقه بندی ( (Zone Conceptجهت حفاظت داخلی ساختمان استفاده می شود. ضمناٌ برای کسب اطلاعات دقیق تربه استاندارد IEC-۶۱۶۴۳که در این زمینه تدوین شده است مراجعه گردد.
يك سيستم صاعقه اساساً از سه قسمت اصلي تشكيل شده است كه از :
۱- آنتن برقگير Air termination
۲- هادي ها Conductor
۳- الكترود يا سيستم اتصال به زمين Earth termination
آنتن هاي برقگير : عبارتند از جسم نوك دار با الكترود لوله اي در اندازه مشخص و يك پايه كه داراي يك زمينه هدايت كنندگي مي باشد. وظيفه آنتن برقگير اين است كه تخليه الكتريكي صاعقه را كه احتمال دارد در ساختمان تحت حفاظت صورت گيرد ، به طرف خود منحرف نموده و به طرف زمين بارهاي مربوطه را هدايت مي نمايد. محل نصب آنتن برقگير در بلندترين نقطه ساختمان مي باشد.
هادي ها : كه سبب ارتباط الكتريكي آنتن هاي برقگير به زمين و به يكديگر و نيز به اجسام فلزي مجاور مي گردد. وظيف هادي ها تخليه بارهاي صاعقه از آنتن برقگير به زمين مي باشد. هادي ها مي توانند بصورت تسمه اي يا كابلي شكل باشند.
سيستم اتصال به زمين : عبارت است از يك يا چند الكترود منفرد يا مرتبط كه بارهاي الكتريكي را از آنتن توسط هادي هاي نزولي به زمين منتقل مي كنند.
رابط ها عبارتند از پيوند الكتريكي مابين دو يا بيشتر قسمت هاي سيستم حفاظتي.
اتصالات : عبارتند از هادي هايي كه به منظور فراهم نمودن اتصال الكتريكي مابين حفاظت صاعقه و قسمت هاي فلزي ديگر و مابين قسمت هاي مختلف اخير برقرار شده است.
بست ها : كه جهت محكم نمودن هادي ها به ساختمان به كار مي روند. اين بست ها براي اندازه هاي مختلف تسمه بايد طراحي گردد.
۱- سيستم حفاظت بر سوله ها ( يا بام هاي مسطح ) : در اين سيستم از روشي موسوم به سيستم حفاظت فاراده استفاده مي نمايند. آنتن برقگير بصورت لوله هاي كوتاهي است با نوك تيز كه در چند متري يكديگر دور تا دور پشت بام يا در خط الراس سقف سوله قرار دارند.
قطر و ضخامت آنتن برقگير در صورت استفاده از ميله بايد مطابق با جدولي كه ابعاد اجزاء تشكيل دهنده سيستم حفاظت صاعقه را مي دهد اجرا شود.
۲- بام هاي با شيب تند : حداكثر فاصله بين ميله هاي برقگير در خط الرآس بام هاي با شيب تند ، ۶ تا ۸ متري باشد.
تذكر : سقف ها با شيب ملايم آنهايي هستند كه عرض آنها چنانچه مساوي يا كمتر از ۴۰ فوت ( ۱۲ متر ) باشد شيب آنها كمتر از يك هشتم ، چنانچه متجاوز از ۴۰ فوت ( ۱۲ متر ) باشد ، شيب آنها كمتر از يك چهارم باشد.
۳- سقف با شيب ملايم : چنانچه عرض آنها از ۱۵ متر بيشتر باشد ، بايد علاوه بر آنكه داراي آنتن هاي اضافي در خط الرآس و نقاط لازم ديگر باشند ، كه فاصله آنها از ۱۵ متر تجاوز نكند ، دور تا دور آنها نيز آنتن هايي به فواصل ۶ تا ۸ متر بايد نصب گردد.
فاصله آنتن هاي برقگير از انتهاي بام يا خط الرآس سوله يا تغيير مسير هر بام بايد در حدود ۲ فوت ( ۶۰ سانتي متر ) باشد.
طول آنتن ها حداكثر ۱۵۰ و حداقل ۳۰ سانتي متر مي باشند.
آنتن هاي برقگير بايد در قسمت هاي اساسي و محكم و در بلندترين نقطه ساختمان نصب گردند و سطح مقطع نقطه اتكا حداقل بايد با سطح مقطع يكي باشد و طوري بايد محكم گردند كه احتمال واژگون شدن به وسيله باد را نداشته باشند. آنتن هاي برقگير با ارتفاع متجاوز از ۶۰ سانتي متر ، بايد نگهداري آنها از نقطه اي باشد كه ارتفاع آن كمتر از ارتفاع نصب آنتن نباشد.
هواكش ، دودكش ، مخازن آب و ساير برجستگي هاي ديگر پشت بام كه احتمال آسيب ناشي از شوك دارند بايد به آنها اتصال الكتريكي ( به وسيله هادي هاي فرعي ، آنها را به هادي اصلي متصل نمود ) ايجاد نمود و يا ممكن است به وسيله يك هادي خارجي به يكديگر متصل و سپس به اسكلت ساختمان وصل شوند كه تعداد اين اتصالات نبايد از تعداد اتصال هاي زمين كمتر باشد.

هشدار هاي لازم:

اگر داخل ساختمان هستيد به نکات زير توجه کنيد :
۱ - وسايل برقي مانند راديو و تلويزيون را از برق بکشيد و سيم آنتن را خارج کنيد .
۲ - از درب و پنجره و بخاري ديواري ، شوفاژ و ديگر هادي هاي الکتريسيته دور شويد .
۳ - به منظر جلوگيري از خطر آتش سوزي ناشي از صاعقه نسبت به نصب برق گير در ساختمانهاي بلند اقدام کنيد .

اگر در خارج ساختمان هستيد :
•در مکانهاي مرتفع قرار نگيريد .
•از درختان ، تپه ها ، ديرکها ، طناب رختشويي ، سيم برق هوايي ، لوله هاي فلزي و آب دور شويد .
•به اشياء فلزي ( از قبيل دوچرخه ، نرده هاي آهني ، قلاب ماهيگيري ، لوازم فلزي خانه و واگنهاي راه آهن ) دست نزنيد .
•اگر در فضاي باز گرفتار رعد و برق شديد ، زانو و پاهاي خود را نزديک يکديگر قرار داده و سر خود را خم کنيد .
•اگر در حال شناکردن هستيد يا روي قايق سواريد فوراً از آب بيرون بيائيد .
اگر در بيرون از خانه هستيد ، زير درخت يا نقاط مرتفع پناه نگيريد بلکه در محلي باز به حالت خميده باقي بمانيد .
ايستادن زيردرخت يا روي تپه هنگام صاعقه بدترين کار مي باشد
•داخل اتوبوس و ترن مکانهاي امنيهستند ، بنابراين مي توانيد هنگام صاعقه به داخل ساختمان يا ايستگاه ترنزيرزميني يا درون اتومبيل برويد .
•در صورتي که در اتومبيل هستيد ،‌ در محل مطمئن توقف کنيد و موتور را خاموش کنيد و آنتن ماشين را پائين بکشيد .
در هنگام رعد و برق سريعا بر روي زمين نشسته ،دولا شويد.هرگز به طور مستقيم روي زمين دراز نكشيد.
در هنگام رعدوبرق از تجمع به دور هم خودداري نماييد.
دستگاههاي الكتريكي خود را خاموش كنيد.
از درختان تك و بلند، تپه ‎ها، تيرك‎ها، سيم برق هوايي، فنس ها، لوله‎ هايفلزي آب، مناطق و علفزار هاي مرطوب و جويبار ها و مكان هاي پر آب ورودخانه ها دور شويد و از آنها فاصله بگيريد. ايستادن زير درخت روي تپههنگام صاعقه خطرناك‎ترين اقدام است.
از لبه صخره ها و بلندي قله ها فاصله بگيريد و به ارتفاعات پايين دست فرود آييد.
به غار هاي عميق پناه ببريد. غار هاي كم عمق مي تواند خطرناك باشد.
به اشياء فلزي از قبيل كلنگ، باتوم كوهنوردي ، لوازم فني سنگ نوردي، عينك با فريم فلزي و هر وسيله فلزي ديگر دست نزنيد.
اگر در محوطه اي مسطح هستيد، در محلي باز و بدون درخت ، به حالت خميده دسترا روي زانوهاي خود قرار دهيد و باقي بمانيد و در نقاط مرتفع پناه نگيريد .
اگر لباس‎هاي شما خيس است سعي كنيد آنها را هر چه زودتر خارج كرده و از خود دور كنيد.
اگر هنگام رعد و برق، احساس كرديد كه موهاي سر يا دست‎هاي شما سيخ شده ويا از سنگ‎ها و تورهاي فلزي اطراف خود صداي وزوز شنيدند و يا بوي اوزون بهمشام رسيد، فورا آن محل را ترك كنيد.
به مكانهاي زير برويد: بين درختان كوتاه در بين درختان بلند ، مكانهاي خشك وبدون گياه.
طناب هاي را كه به همراه داريد بخصوص اگر خيس و مرطوب شده اند از خود دور كنيد.
تنها در موارد اورژانس از تلفن همراه استفاده كنيد.
در هنگام رعد و برق سريعا بر روي زمين نشسته ، دولا شويد. هرگز به طور مستقيم روي زمين دراز نكشيد.
در هنگام رعدوبرق از تجمع به دور هم خودداري نماييد.
دستگاههاي الكتريكي خود را خاموش كنيد.

سوختگي هاي الکتريکي ناشي از رعد وبرق :
عبور جريان الكتريكي و صاعقه از بدن احتمالاً باعث ايجاد جراحتهاي وخيم وحتي مرگ آور مي شود . جريان برق ممکن است از صاعقه ( برق زدگي ) ‌باشد .

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]



وقتي جريان برق از نقطه اي وارد بدنمي شود از محل ديگر که در آن بدن با زمين تماس دارد خارج مي شود . نقاطورود و خروج جريان برق از بدن آسيب مي بيند و آسيب اين نقاط به صورت حفرهاي شبيه به محل ورود گلوله به چشم مي خورد .
به غير از محل ورود و خروج جريان برق، ‌بافتهايي که در مسير اين دو نقطه قرار دارند نيز تحت تأثير جريان برق وحرارت توليد شده تخريب مي شوند به طوري که هرچه ولتاژالكتريكي که وارد بدنمي شود بيشتر باشد ، سوختگي ايجاد شده عميق تر و جراحتهاي باقي مانده وخيمتر خواهند بود .
علاوه بر اين ،‌ جريان الکتريکي ضمنعبور از بدن در اعصاب ( محيطي و مرکزي ) ، ماهيچه ها و قلب تغييراتشيميايي قابل توجهي ايجاد مي کند و باعث اختلال در واکنش هاي بدن شده و يابه طور کلي باعث توقف آنها مي شود ، در بسياري از موارد اگر چه سوختگيخارجي ( محل ورود و خروج جريان برق ) به طور فريبنده اي کوچک است اما اينمقدار کوچک نبايد پوششي بر آسيب هاي وخيم تر عمقي باشد و ما را به اشتباهبياندازد .
صاعقه يک منبع طبيعي توليد الکتريسيته ( جريان مستقيم با سرعت و ولتاژ فوق العاده زياد ) است که به طور عاديبراي رساندن خود به زمين از نزديکترين زائده بلندي که در آن حوالي وجوددارد استفاده مي کند و اگر شخصي در تماس ، يا حتي نزديکي به يک زائدهطبيعي مانند درخت ، برج يا دکل باشد صدمه شديدي خواهد ديد .
الکتريسيته توليد شده به وسيله برقآسمان عمرش فوق العاده کوتاه است اما مي تواند موجب مرگ آني ( به علت ايستقلبي ، تنفسي ) يا حداقل سبب به آتش کشيدن لباس شخص شود ( اما صدماتبافتهاي عمقي به نسبت سبکتر است ) . بنابراين در زمان رعد و برق بايد بهسرعت از محلهاي خطرناک دور شد .

عوارض تهديد کننده جان مصدوم درصاعقه زدگي :
با ورود جريان برق و صاعقه به بدن در اثر انقباضهاي الکتريکي سفت ( کزازيشکل ) عضلات تنفسي يا آسيب مراکز تنفسي در مغز ( در بصل النخاع ) ايستتنفسي عارض مي شود و پس از مدتي قلب نيز از حرکت مي ايستد .
البته اگر جريان برق از خود قلب نيزعبور کرده باشد با ايجاد انقباضات کرمي شکل و غيرمؤثر و اسپاسموديک در بطن ( فيبريلاسيون بطني ) ايست قلبي اوليه خواهيم داشت .
پس از ايست قلبي - تنفسي اگر در عرض ۴تا ۶ دقيقه عمليات احياء شروع نشود مرگ قطعي و حتمي خواهد بود . اما قبلاز شروع عمليات احياء ابتدا بايد تماس مصدوم را با جريان برق از بين ببريم .

صدمات ناشي از برخورد مستقيم صاعقه با شخص
برخورد مستقيم صاعقه با شخص ، خطرناك ترين حالت ممكن است. خطر وقتي بيشتر مي شود كه صاعقه از نزديكي “قلب” يا از “سر” وارد بدن شود.
با اصابت صاعقه به شخص ، ممكن است صدمات زير در بدن وي ايجاد شود:
۱ - ضربه مغزي :
كمتر پيش مي آيد كه صاعقه باعث ضربه مغزي شود . معمولا اين اتفاق زماني ميافتد كه صاعقه به “سر” مصدوم برخورد كند و اين نوع برخورد ، به ندرت رويمي دهد اما در چنين حالتي احتمال مرگ بسيار زياد است و احتمالا مصدوم درهمان ساعات اوليه خواهد مرد. البته در مواردي هم شدت عارضه كمتر بوده و بهصدمات مغزي خفيف تري ميانجامد ، هرچند اين صدمات نيز مي توانند بسيار جديباشند و منجر به عواقبي چون فلج دائم و … شوند.
۲- ايست قلبي :
اين اتفاقي است كه براي بيشتر صاعقه زده ها رخ مي دهد . صاعقه مي تواند باعبور دادن جريان برق از قلب يا با وارد كردن ضربه و شوك قوي به آن ، باعثتوقف تپش قلب شود.
۳- سوختگي :
تقريبا در تمام برخورد هاي مستقيم ، درصدي از سوختگي ديده مي شود. سوختگيناشي از برخورد مستقيم صاعقه مي تواند بسيار شديد و عميق باشد يا بسيارخفيف و سطحي ؛ و اين از عجايب صاعقه است ؛
گاه پيش مي آيد كه برخورد صاعقه ، شخص را به تكه اي گوشت سوخته و سياه رنگتبديل مي كند و او را در دم مي كشد اما درصد كمي از صاعقه زده ها دچارچنين سرنوشتي مي شوند . در بيشتر موارد صاعقه از قسمتي از بدن وارد و ازقسمتي ديگر خارج مي شود و در طول مسير عبور خود تمام بافتها را از درون ميسوزاند ، در اين ميان هرچه اعضاي سوخته شده مهمتر باشند خطر بيشتر است.
اما مواردي هم پيش مي آيد كه صاعقه به دليل سرعت زيادش تنها از سطح بدنعبور مي كند و جز يك سوختگي سطحي ، اثر ديگري از خود بر جاي نمي گذارد !
۴- خونريزي داخلي :
عبور جريان قوي برق از بافتهاي دروني بدن ، علت اصلي خونريزي داخلي ناشياز صاعقه است و مي توان گفت شمار زيادي از صاعقه زده ها دچار اين جراحت ميشوند.
۵- شوك :
تمامي كساني كه صاعقه با آنها برخورد كرده دچار برق گرفتگي مي شوند. كمترين اثر برق گرفتگي با چنين ولتاژي يك شوك شديد است كه در صورت معالجهنشدن منجر به بي هوشي ، كما و حتي مرگ مي شود.
۶- آسيب به دستگاه عصبي :
از ديگر عوارض برق گرفتگي با ولتاژ بالا ، صدمه ديدن دستگاه عصبي است.
اگر اين آسيب در نخاع باشد مي تواند منجر به فلج كامل يا فلج اندام تحتانيشود و اگر اعصاب ساير نقاط بدن لطمه ببيند عوارض مختلفي منجمله بي حسي دراندامها را به دنبال خواهد داشت.
۷- مشكلات تنفسي :
آسيب ديدن بصل النخاع كه كنترل دستگاه تنفسي را بر عهده دارد ، ضايعه اياست كه باعث برهم خوردن نظم تنفس و حتي خفگي مي شود. همچنين صدمه ديدن “ريه” مي تواند باعث عفونت يا ساير مشكلات ريوي در آينده شود.
۸- ضايعات در چشم و گوش :
حرارت و ضربه ناشي از صاعقه مي تواند باعث پاره شدن پرده صماخ گوش و لطمهخوردن مويرگها و مردمك چشم شود كه اثر آن كري و كوري موقت يا دائم خواهدبود .

علائم و نشانه هاي فرد آسيب ديده
بر اساس شدت صدمات وارده ، تابلويباليني متفاوت بوده و ممکن است فقط به صورت اختلال هوشياري گذرا و لحظه ايو احساس ضعف و بي حسي موقت باشد و اينکه سوختگي شديد ، ايست قلبي - تنفسيو مرگ رخ مي دهد . ميزان مرگ ومير کلي آن حدود ۳۰-۲۰ درصد بوده و در ۷۰درصد قربانيان نجات يافته ، عوارض ماندگار موجود خواهد آمد .
•اختلال عصبي ممکن است بصورت کاهشسطح هوشياري ، فراموشي ، تشنج ، سوزن سوزن يا گزگز شدن انتهاي دست و پا ،‌لکنت زبان ، خونريزيهاي مغزي و کما باشد .
•اختلالات قلبي - عروقي بصورت نامنظم شدن ضربان قلب و افزايش فشار خون شديد مي باشد .
•شايعترين علت مرگ در اين افراد ايستتنفسي است . پوست از چند طريق ممکن است دچار ضايعه شود . شايعترين آن ،سوختگي حاصل از انتقال سطحي جريان الکتريکي است و همچنين سوختگي در نواحيمرطوب بدن ( زيربغل و کشاله ران ) ممکن است اتفاق بيافتد .
•بيش از ۵۰٪ قربانيان صاعقه دچارپارگي پرده گوش شده و همچنين ممکن است اختلال شنوايي در اثر جابجايياستخوانهاي گوش مياني بوجود آيد .

چگونه کمک درمانی کنیم ؟
•کليه مصدومين بايد در هر شرايطي بهبيمارستان انتقال يابند و دست کم به مدت ۲۴ ساعت تحت نظر قرار گيرند . تنفس و نبض مصدوم ارزيابي شود و در صورت عدم وجود نبض و تنفس احياي قلبي - ريوي ( طبق دستورالعمل ) انجام گردد . در مصدومين حتماً بايد به فکرخونريزي داخلي بود .
•آسيبهاي ناشي از سوختگي ( طبق دستورالعمل )‌را درمان نماييد و همچنين بايد مراقب آسيبهاي ستون فقرات وشکستگيها بوده و در صورت وجود آسيب طبق دستورالعمل مربوطه اقدام نمائيد .

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

علايم و عوارض :
علايم برق گرفتگي مي تواند بسيار شديدو عميق و شامل سوختگي مختصر تا شديد پوست و ساير بافت هاي بدن و احشاء،مورمور شدن بدن، نامنظمي يا ايست ضربان قلب، ايست تنفس، کاهش سطح هوشياري،تشنج، نارسايي کليوي، شکستگي و دررفتگي استخوان ها و مفاصل و … باشد.
نكته :
هنگام رعد و برق براي حفاظت در برابربرق گرفتگي و صاعقه زدگي به مکان هاي سرپوشيده پناه ببريد و از ايستادن درمکان هاي باز، کنار درختان يا باجه تلفن و ماندن داخل آب (دريا، استخر و …)خودداري کنيد.
اقدامات و كمك هاي اوليه
شعله اي در لباس مصدوم را خاموش کنيد،لباس هاي سوخته و نيمه سوخته را از بدن او خارج نماييد و چنانچه ضربان قلبمصدوم متوقف شده باشد فوراً عمليات احياء را شروع کنيد.
ناحيه سوخته بدن را با گاز استريل يايک تکه پارچه تميز بپوشانيد و هرگونه شکستگي اندام ها را آتل بندي کنيد. توجه کنيد در فرد دچار برق گرفتگي احتمال آسيب مهره هاي گردني و متعاقباًفلج اندام ها بسيار زياد است؛ پس در حمل و نقل مصدوم تلاش کنيد هيچ گونهحرکتي به سر و گردن وي داده نشود.
مصدومين فوق بايد پس از کمک هاي اوليه حتماً به بيمارستان منتقل شوند چرا که برق گرفتگي مي تواند عوارض تأخيري خطرناکي داشته باشد.
نکته:
جريان برق با ولتاژ بالاي کابل هايصنعتي مي تواند تا چندين متر قوس الکتريکي داشته باشد. بنابراين بهقربانيان اين نوع برق گرفتگي نبايد نزديک شد مگر اين که به طور رسمي اطلاعداده شود که برق قطع شده است. لازم به ذکر است عمليات نجات در فردي کهدچار صاعقه زدگي شده، مشابه حالت برق گرفتگي است.
پيشگيري
هنگام رعد و برق، براي حفاظت در برابربرق گرفتگي و صاعقه زدگي به مکان هاي سرپوشيده پناه ببريد و از ايستادن درمکان هاي باز، کنار درختان يا باجه تلفن و ماندن داخل آب (دريا، استخر و …) خودداري کنيد.

رعایت اصول ایمنی برای کودکان در هنگام رانندگی وعبور از خیابان

در کشور ایران آمار مرگ و میر ناشیاز تصادفات و حوادث ناشی از رعایت نکردن اصول ایمنی در هنگام رانندگی و یاعبور از خیابان ها و جاده ها، بسیار بالاست. سوانح و حوادث ناشی ازرانندگی اولین علت مرگ و میر در سنین زیر ۴۰ سال هستند. به راستی ، علتاصلی به وجود آمدن چنین مساله ای که در طی آن بهترین فرزندان در زمانسازنده ترین سنین در میهن ما دچار مرگ و میر ویا معلولیت های جسمی می شوند، چیست؟

بی شک علاوه بر وضع قوانین راهنمایی و رانندگی و نظارت بر اجرای آن ها،انجام اقدامات آموزشی برای تغییر رفتار فرهنگی و ترافیکی به خصوص از سالهای کودکی ضروری است.
در این زمینه ، رعایت نکات ایمنی در دو دسته قابل بحث است:
• نکته های مهم ایمنی در هنگام رانندگی برای کودکان و والدین
• نکته های مهم ایمنی در هنگام عبور از خیابان برای عابران پیاده

* نکته های مهم ایمنی در هنگام رانندگی برای کودکان و والدین
۱. کودکان به هیچ وجه نباید در صندلی جلو یا در بغل رانندهبنشینند.
۲. کودکان زیر یک سال باید در ساک مخصوص آن ها قرار داده شوندو این ساک روی صندلی عقب خودروگذاشته شود.
۳. کودکان بالاتر از یک سال تا زمانی که به تنهایی قادر به محافظت ازخودنباشند، باید در صندلی مخصوص کودکان که در صندلی عقب خود رو قرار دادهشده است بنشینند.
۴. کودکان بزرگ تر که می توانند از خود مواظبت کنند، باید در صندلی عقب خودرو بنشینند و کمربند ایمنی آن ها بسته شود.
۵. روی صندلی کودکان بالاتر از یک سال، باید یک تشک مخصوص گذاشته شود تاامکان دید کافی برای کودک از محیط بیرون خودرو ایجادشود . این کار سببآرام بودن کودک می شود.
۶. نوزادان و اطفال نباید در خودرو حتی برای مدت کوتاه و حتی در یک توقف گاه مطمئن تنها گذاشته شوند.
۷. برای سوار و پیاده شدن باید از درهای سمت راست خودرو استفاه شود.
۸. در هنگام سوارشدن تحت نظارت والدین، اول باید کودکان سوار شوند و برای پیاده شدن اول باید بزرگ ترها پیاده شود.
۹. هنگام بسته شدن در خودرو باید مواظب بود که انگشتان کودکان لای در نمانند.
۱۰. کودکان نباید روی صندلی خودرو و یا در داخل ماشین بایستند.
۱۱. کودکان نباید در زیر شیشه ی عقب خودرو دراز بکشند.
۱۲. قبل از به راه افتادن خودرو ،درهای خودرو باید قفل شوند و کمربندهای ایمنی سرنشینان خودرو نیز باید بسته شوند.
۱۳. کودکان نباید با درهای خودرو بازی کنند.
۱۴. کودکان نباید در خودرو بازی و جست و خیز کنند.
۱۵. والدین باید مواظب کودکان باشند تا سر و دست های خود را از خودرو بیرون نیاورند.

* نکته های مهم ایمنی در هنگام عبور از خیابان برای عابران پیاده :
۱. استفاده از لباس های رنگ روشن به خصوص در هنگام تاریک شدن هوا
۲. آموزش به کودکان در مورد این که هنگام عبور از خیابان عجله و بازی گوشی نکنند.
۳. برای رد شدن از عرض خیابان بایداز خط کشی های مخصوص عابر پیاده و پل های عابر پیاده و یا پل های زیر گذر استفاده کرد.
۴. کودکان باید به هنگام عبور از خیابان دست بزرگ تر خود را بگیرند.
۵. برای عبور در طول خیابان باید حتما از پیاده رو ها استفاده کرد.
۶. اگر کودکان همراه والدین خود نبودند برای رد شدن از خیابانازپلیس کمک بگیرند.
۷. عبور از عرض بزرگ راه ها و بلوار ها بسیار خطرناک است.
* تصور نکنید که همیشه حوادث برای دیگران اتفاق می افتد. حادثه هیچ گاهخبر نمی کند. به جای این که حادثه در کمین ما باشد ، ما از ایجاد حادثهپیش گیری کنیم

اصول ايمني و كمكهاي اوليه

بروز صدمات و حوادث در ورزش امري اجتناب ناپذير است و همواره ورزشكاردرمعرض يكسري خطرات بالقوه اي قرار دارد كه در صورت اطلاع از مكانيسم آسيب و نحوه درمان اين صدمات ، از ناتوانيهاي بعدي ورزشكار كاسته مي شود.

اگر مربي و مددكار ورزشي در مورد اقدامات اوليه ورزشي تعليم درستي ببينند اين ناتوانيها به حداقل خواهد رسيد، كما اينكه امروزه در جامعه ورزشي مملكت ما مربيان ناآزموده بر صدمه حاصل از ورزش نيز دامن مي زنند.
در حال حاضر ، پيشگيري ، تشخيص و مراقبت صحيح از صدمات ورزشي داراي اهميت ويژه اي است.

تعريف كمكهاي اوليه
به مجموعه اقدامات ، عمليات و مراقبتهايي گفته مي شود كه بلافاصله بعد از حادثه و تصادف به آسيب ديدگان يا مجروحان حادثه صورت مي گيرد، تا از عواملي كه زندگي و سلامت آنها را تهديد مي كند ، جلوگيري كرده و از وخامت حادثه بكاهد و تا رسيدن پزشك به محل حادثه و يا رساندن آنها به مراكز درماني ادامه يابد.
منظور از اين كمكها نه تنها نجات مريض يا مصدوم از خطر مرگ است ، بلكه تقليل و كم كردن ناراحتي و درد مريض ، چه از لحاظ روحي و چه از نظر جسمي ، توسط اقدامات و مراقبتهاي كمك كننده كه آن نيز جزو كمكهاي اوليه محسوب مي شوند.
آشنايي با روشهاي صحيح كمكهاي اوليه به مصدومان ،سبب مي گردد كه فرد بهبود ي خود را سريهتر به دست آوردو بتواند به ادامه فعاليت مفيد و موثر خود بپردازد، اما اگر از روش صحيح كمكهاي اوليه و انتقال مصدومين به بيمارستان و مراكز درماني اطلاع و آگاهي كافي نداشته باشيم ، در صورت بروز هر گونه حادثه و صدمه اي ، ممكن است به دليل عدم جابجايي صحيح و رساندن بيموقع امدادهاي ضروري به وي ، موجب بروز صدمات و خطرات جاني جدي و خطرناكي براي او بشويم.
صدمات و جراحاتي كه به ورزشكاران وارد مي شود، به علل مشخصي از ضرباتي كه به افراد معمولي در اجتماع وارد مي شود، متمايز هستند و بايد به آنان توجه خاصي بشود. زيرا وجود قدرت جسماني و فيزيكي مناسبي كه در ورزشكاران جوان وجود دارد، اين قدرت بدني صدمات وارده را زودتر ترميم نموده و دوران نقاهت بيماري را کوتاهتر مي كند.
تمامي تيمهاي ورزشي بايد حتماََ پزشك داشته و در تمرينات و مسابقات حضور داشته باشد و صدمات احتمالي را بموقع درمان كند، اتخاذ تصميم به عهده پزشك است كه بازي را ادامه دهد يا نه و بستگي مستقيمي به نظر وي دارد.
فشارواصراربه ورزشكار مجروح براي ادامه مسابقه صرفاََبراي بردوباخت خطرناك است.
بهتر است پزشك به كمك ديگران او را به كنار زمين بياورد و در انتقال مصدوم نيز بايد شرايط صحيح و اصولي رعايت شود تا آسيب جزيي به آسيب كلي تبديل نشود.

نكاتي كه كمك كننده بايد آنها را رعايت كند :
۱- در زمان كمك رساني هر چه قدر حادثه بزرگ باشد، بايد كمك كننده آرامش و خونسردي خود را حفظ كند.
۲- بايد مصدوم رااز نظر روحي چون بسيار ضعيف شده است كمك كردوكاري نكنيم كه او تحت فشار روحي بيشتري قرار گيرد.
۳-به محض رسيدن به محل حادثه بايد ميزانجراحات و صدمات را مشخص نماييم.
۴- كمكهاي اوليه را به ترتيب و با توجه به اهميت پشت سر هم انجام دهيم.
۵- اگر مريض يا مصدوم در اثر آسيب هايي مانند غرق شدن ياصدمات ديگر دچار مشكلات تنفسي و قلبي شده باشد، بايد ابتدابه او ماساژ قلبي و تنفس مصنوعي بدهيم .
توجه به نكات ديگر از جمله دور كردن مجروح از محيط خطر – كنترل راههاي تنفسي و بازرسي علائم حياتي بدن ( نبض – تنفس – فشار خون )اقدامات لازم جهت جلوگيري از خونريزي – كنترل شكستگيها – دررفتگيها بايد مد نظر باشد.
به عنوان يك مربي ما اغلب اولين كساني هستيم كه بايك آسيب ديدگي برخورد مي كنيم.
پس از آنجاكه اغلب ، پزشك حاضر نيست، ما مسئول انجام كمكهاي اوليه هستيم .

ما به عنوان يك مربي جهت رعايت اصول ايمني در هنگام فعاليت لازم است مواردي رامد نظر قرار دهيم .

۱- برنامه فعاليتي و تمريني را با دقت طراحي كنيم.
۲- دستور العمل صحيحي را در اختيار آنان بگذاريم.
۳- محيط ايمني را بوجود آوريم.
۴- وسايل مناسب و كافي در اختيار بازيكنان قرار دهيم .
۵- ورزشكاران را گروه بندي نماييم.
۶- بازيكنان را در زمينه آسيب ديدگيهاو ناتوانيها ارزيابي كنيم.
۷- فعاليت را به دقت دنبال كنيم .
۸- از ورزشكاران و والدينشان رضايتنامه كتبي تهيه نماييم.
۹- كمكهاي اوليه را بياموزيم.

ما به عنوان يك مربي ، يكي از اعضاي مهم تيم پزشكي ورزشي هستيم و مي توانيم مراقبتهاي پزشكي ، ورزشي را در طي مراحل زير انجام دهيم .

۱- كمك به پيشگيري از آسيب ديدگيهابا استفاده از روشهاي آموزشي مناسب
۲- دستور العمل ايمن و موثر تكنيكهاي ورزشي و سرپرستي دقيق
۳- پيشگيري از وارد شدن آسيب بيشتر به بازيكن آسيب ديده
۴- مطمئن شويم كه يك بازيكن آسيب ديده تحت رسيدگي پزشكي صحيح قرار دارد.
۵- در مورد آسيب ديدگي بازيكن ياپيشرفت او در توانايي هايش اطلاعات كسب كنيم.
۶- به عنوان رابطي بين تيم پزشكي و بازيكن آسيب ديده عمل كنيم.

زماني كه گروه نجات مي رسد تابيمار را به اورژانس مي رسانيم ، ما نقش مهمي رابه عهده داريم از جمله:

۱- موقعيت هاي شلوغ را بايد كنترل كنيم .
۲- به حركت دادن بازيكن بايد كمك كنيم .
۳-اطلاعاتي در موردچگونگي آسيب ديدگي جمع آوري كنيم.
۴- بازيكن رااز صدمات بيشتر مراقبت كنيم.
۵- شخصي رابراي مطلع كردن اورژانس بفرستيم .
۶- آسيب ديدگي را ارزيابي كنيم .
۷- كمكهاي اوليه را به كار گيريم.

در واقع،رفتار ما در اولين دقايق يك آسيب ديدگي بسيار مهم مي باشد.
ممكن است مصدوم دچار كم خوني ، تورم ، مشكل تنفسي و ساير مشكلات باشد. اگرما صحيح و سريع عمل كنيم ، مي توانيم زيانهاي يك آسيب ديدگي رابه حداقلبرسانيم.

هر چند به عنوان فردي كه كمكهاي اوليه را مي دانيم ، هيچوقت سعي نكنيم كهكار يك پزشك را انجام دهيم .بايدوظايف خود رابدانيم ،تازماني كه شايستهمراقبت ازفرد مصدوم نيستيم ، زير بار مسئوليت آن نبايدبرويم .در زماني كهكادر پزشكي حضور دارند ، كنترل كامل رابه آنان بايد بدهيم ودرصورت نياز بهآنان كمك كنيم .چون ممكن است بازيرپاگذاشتن حدودو قوانين زياني را به بارآوريم و به مدت زيادي يك بازيكن رارنج دهيم و اگر غيرمسئولانه عمل كنيم وبه ورزشكارآسيب برسانيم تحت تعقيب قانون قرارخواهيم گرفت.

اصول اساسي كمكهاي اوليه در تربيت بدني :
بطور كلي بايد به چند اصل اساسي توجه نمود:
۱- گذاشتن كيسه يخ يا خود يخ به تنهايي كمك بزرگي براي جلوگيري از ورم دراثر خونريزي مي نمايد. بهتر است يخ را داخل كيسه نايلون يا با استفاده ازيك پوشش در روي عضو قرار دهيم ، زيراممكن است در اثر يخ گذاشتن به صورتمستقيم روي پوست تحريك و آسيب پوست شود.
۲- چون در اثر ضربه و خونريزي ورم ايجاد مي گردد، بهتر است عضو مجروح ومصدوم رابالاتر از حد معمول نگاه داشت ، تا بدين وسيله از شدت ورم كاسته ودر نتيجه درد نيز كمتر مي شود.
۳- انجام اقدامات اوليه كه مربوط به علائم حياتي ورزشكار مي شود (سيستمهاي راههاي هوايي، دستگاه تنفس –دستگاه گردش خون)
۴- اگر ورزشكار تنفس نداشت و يا مشكلي در دستگاه قلبي و ريوي داشت بلافاصله او را به مركزفوريتهايي پزشكي بفرستيم .
۶- در همان زمان كه مشغول ارزيابي هستيم ، مراحل ( hit ) را كه شامل تاريخچه و مشاهده ولمس است انجام دهيم.
۷-وقتي كه ما سعي مي كنيم كه نوع صدمه را معين كنيم در صورت لزوم به انجام كمكهاي اوليه نيز بپر دازيم
۸- ورزشكاراني كه به صورت جدي آسيب ديده اند نبايد هيچ گاه حركت داده شوند.
۹- تنهادر زماني كه ما مي توانيم ورزشكاري را كه داراي آسيب جدي است حركتدهيم كه وي در موقعيتي باشدكه مانع از ارزيابي abc شده باشد و نتوانكمكهاي اوليه ويژه براي نجات جان وي را ارائه كرد.
۱۰ – اگر ورزشكاري بي هوش يا مشكوك به آسيبهاي سر و گردن ويا پشت سر ،قراراست حركت داده شود، ابتدا بايد سر و ستون فقرات ثابت شده ، بدن وي نيز بهصورت واحد حركت داده شود.
۱۱- ورزشكاراني كه دچار شكستگي ،دررفتگي،نيمه دررفتگي ياكشيدگي وپيچخوردگي و ياپارگي ليگامنتها ي عضلاني شده اند ، تا هنگامي كه آسيب هايوارده ثابت نشده و بسته نشده اندنبايد حركت داده شوند.

مواقعي كه ورزشكار نبايد به مسابقه ادامه دهد:

۱- مواردي كه حركت كم شده باشد(نتواندبدود-حركت ياورزش كند – راه برود- بپرد)
۲- زماني كه ورزشكار تب دارد.
۳- زماني كه ورزشكار احساس سردرد، سرگيجه دارد و يا حافظه اش كم شده و هوشياري اوكم مي باشد.
۴- موقعي كه ورزشكار از درد پاشكايت دارد.
در صورت وجودهريك از موارد فوق ورزشكار بايد توسط پزشك مورد معاينه قرار گرفته و سپس مرخص شود.
اقدامات اوليه درماني در آسيب ورزشي شامل مراحل زير است :
۱- محافظت و پيشگيري از آسيب بيشتر، مثلاً با استفاده از وسايل کمک ارتوپدي
۲- استراحت که بسته به نوع آسيب از فرم مطلق آن تا استراحت نسبي را شامل مي شود.
۳- استفاده از يخ که سبب کاهش درد، تورم و التهاب مي شود.
۴- اعمال فشار که اگر همراه با يخ استفاده شود، سبب محدود شدن تورم خواهد شد.
۵- بالا نگه داشتن عضو آسيب ديده نسبت به سطح قلب که سبب تسهيل تخليه وريدي از ناحيه مربوطه مي شود.
۶- عمل هاي محافظتي که در مواقع آسيب جزيي و بدون علامت ورزشکار استفادهمي شود، مثلاً استفاده از بانداژ براي پيچ خوردگي مختصر مچ پا.

استفاده از اصولفوق در چه زمان و توسط چه کساني صورت مي پذيرد؟
روش هاي بالا در برخورد اوليه با آسيب هاي حاد اسکلتي-عضلاني به کار مي روند.
آشنايي با آنها براي ورزشکار، مربي، پزشک تيم و هر فرد ديگري که مسوول درمان و برخورد ابتدايي با آسيب باشد لازم است.
چه ميزان استراحت کافي است؟ استراحت نسبي در چه مواقعي تجويز مي شود؟
طول مدت استراحت وابسته به شدتِ آسيب است. مشخص است که هر چه شدت آسيببيشتر باشد، مدت استراحت هم بيشتر خواهد بود. وقتي يک آسيب چندان شديدنباشد، استراحت نسبي توصيه مي شود. هدف از استراحت نسبي آن است که فردورزشکار علي رغم وجود آسيب بدون علامت باقي بماند، هر چند تا حدودي تحرکخود را حفظ کرده است.
فايده استفاده از يخ در برخورد با آسيب ها چيست؟ آيا گرما هم موثر واقع مي شود؟
يخ سبب کاهش خونريزي، تورم، التهاب، نيازهاي متابوليک ناحيه مجروح، درد ونيز اسپاسم عضلاني مي شود. اما گرما به نوبه خود داراي فايده نيست و جز درمورد کاهش اسپاسم عضلاني، سبب افزايش موارد نام برده هم خواهد شد.
گاهي توصيه مي شود که دوره هاي متناوب استفاده از گرما و يخ اعمال شود، يعني عضو را ۱ تا ۲ دقيقه گرم کنند و بعد از يخ استفاده کنند.
بر اساس شدت تورم عضو اين نسبت قابل تغيير است. هر چه آسيب حادتر باشد،از مدت گرم کردن کاسته خواهد شد.

روش صحيح ماساژ دادن با يخ چگونه است؟بايد چه مدت زماني طول بکشد؟آيا روش هاي ديگري هم براي استفاده از يخ وجود دارد؟

از نحوه تهيه يخ شروع مي کنيم: در يک ليوان يک بار مصرف آب ريخته و ميگذاريم يخ ببندد. سپس ليوان را از وسط بريده و باقيمانده قالب يخ را برايمدت ۶۰ تا ۹۰ ثانيه بر روي منطقه اي ثابت از عضو آسيب ديده نگه مي داريمتا در ناحيه مربوطه و تا ۵/۱ سانتي متر در اطراف محل احساس کرختي به شخصدست دهد. حال با توجه به وسعت محدوده اي که بي حس شده، به آرامي يخ را بهصورت دايره وار روي پوست ماساژ مي دهيم. اين ماساژ در آسيب هاي با وسعتمتوسط ،۷ دقيقه و در نواحي بزرگ تا ۱۰ دقيقه طول خواهد کشيد.
غوطه ور کردن عضو در آب يخ هم موثر است، اما تحمل آن براي مصدوم سخت است. به علاوه نمي توان عضو را بالاتر از سطح قلب نگه داشت. به عنوان قانونيکلي، در طي يک ساعت مي توان ۲۰ تا۳۰ دقيقه(حداکثر)از يخ استفاده کرد وحداقل ۳۰ دقيقه نيز عضو را به حال خود گذاشت. مسلم است که اگر تحمل مصدومبه سرما کم باشد، بايد زمان استفاده از يخ را کاهش داد.
خصوصيت باندهاي فشاري چيست؟
اين باندها را از ديستال عضو به پروگزيمال مي پيچند، به طوري که در هر دورنصف پهناي دور قبلي را بپوشاند. فشار الاستيکي که اعمال ميشود سبب کاهشتورم خواهد شد. البته بانداژ نبايد آنقدر محکم انجام گيرد که در بازگشتخون وريدي به طرف قلب اختلالي ايجاد کند. در مورد باندهاي الاستيک تا توانبالقوه، کشش باند کافي خواهد بود. باندهاي الاستيک براي آسيب هاي حاداندام تحتاني مناسب نيستند، چون قابليت حفاظت اندکي ايجاد مي کنند.
اصول برخورد با ورزشکاري که شديداً آسيب ديده و حال وخيمي دارد چيست؟
در ابتدا توجه معطوف به مجاري هوايي مصدوم خواهد بود.هرگونه انسداد يامانعي را بايد بر طرف کرد. در هنگام اين بررسي ها بايد مراقب آسيب ستونفقرات گردني نيز بود.
در مرحله بعد به نحوه تنفس مصدوم دقت مي شود. در صورت نياز مي توان ازتنفس مصنوعي و اکسيژن کمکي استفاده کرد تا تنفس خود بخودي و منظم برقرارشود. اينک نوبت بررسي گردش خون فرد است. نبض شريان کاروتيد از لحاظ کيفيت،تعداد و ريتم لمس خواهد شد. در صورت فقدان اين نبض يا نبض راديال، بايدعمليات احياء قلبي عروقي آغاز گردد. يا همان مرحله ارزيابي مختصر عصبي کهسطح هوشياري، اندازه و واکنش مردمک ها به نور،حرکات چشم و پاسخ هاي حرکتيمصدوم را شامل مي شود.به معني مشاهده اندام ها و ساير قسمت هاي بدن است تااز وجود هرگونه خونريزي،شکستگي يا خون مردگي آگاه شويم.

علل اصلي ايجاد صدمات ورزشي چيست؟
عدم آمادگي بدني، گرم نکردن بدن پيش از شروع فعاليت ورزشي، استفاده ازتکنيک هاي نادرست و نيز ماهيت خود رشته ورزشي از جمله دلايل ايجاد آسيبهاي ورزشي هستند.

چگونه مي توان از بروز صدمات ورزشي جلوگيري کرد؟

ارتقا دانش و سطح معلومات مربيان و خود ورزشکاران، داشتن سطح آمادگي بدنيمطلوب و گرم کردن بدن به اندازه کافي و قبل از مبادرت به انجام فعاليت ميتواند از ميزان بروز آسيب هاي ورزشي بکاهد.
با عضو آسیب دیده چه باید کرد؟
ممکن است در میادین و اماکن ورزشی ، یاخودمان آسیب ببینیم، یا با ورزشکاریکه تازه آسیب دیده است، روبرو شویم. در این زمان بهترین کار ، متوقف کردنفعالیت ورزشی مصدوم است .
باید به او و عضو آسیب دیده استراحت داده شود، زیرا ادامه فعالیت باعثتشدید مصدومیت شده ودرمان را به صورت تصاعدی به تعویق می اندازد. بهتر استفرد آسیب دیده را به وسیله برانکارد از آن مکان به محلی مناسب که دارایوسایل کمک های اولیه است، منتقل کنیم .

مراحل درمان مصدومیت :
در دومین مرحله کمک به ورزشکار آسیب دیده ، باید از کمپرس یخ استفادهنمود. به جهت اینکه اگر آسیب حاصله، باعث پارگی رگ ها شده باشد، به وسیلهآن، حالت انقباض را در رگ ها و عضلات ایجاد کرده و خون کمتری خارج شود. هرچه مقدار خون تجمع یافته در اطراف عضو کمتر باشد، زمان بهبودی کوتاه ترخواهد بود. در مورد استفاده از یخ باید به نکاتی توجه داشت. اول آنکهاگرعضو آسیب دیده مانند انگشتان دست، پا و یا مچ دست کوچک باشد، می توانآنها رادرظرفی از مخلوط آب سرد و قطعات کوچک یخ فرو کرد .
دوم اینکه در عضو آسیب دیده بزرگ مانندعضلات چهار سرران و سه سر پشت ران ،بهتر است یخ مورد استفاده را داخل کیسه های نایلونی و سپس داخل حوله ایقرار داده و از تماس مستقیم یخ با پوست بدن جداً خودداری کنیم. این کار رادر محل آسیب دیده به مدت ۳۰ دقیقه انجام داده و پس از ۱۵ دقیقه یخ رابرداشته تا عضو دوباره گرم شود، این کار را به مدت ۲ تا ۳ ساعت انجام میدهیم.
نتایج تحقیقات نشان داده ، بهتر است پس از ۲۴ تا ۴۸ ساعت درمان با یخ راقطع کرده و از گرما استفاده کنیم. اما مرحله سوم کمک به مصدوم ، استفادهاز باندهای کشی و یا اعمال فشار توسط بانداژ است که باعث جلوگیری از تورمو محدود کردن خونریزی و جلوگیری از ورود آب به اطراف عضو آسیب می شود.
نکته قابل توجه این که بانداژ نباید بسیار محکم باشد، در غیر این صورت ضررآن بیش از فایده آن است . علائم محکم بودن بانداژ ایجاد درد، بی حسی،گرفتگی عضو و رنگ آبی یا کبودی زیر پوست است. در پایان بهتر است که عضوآسیب دیده را بالاتر از قلب قرار داده ، تا جریان خون عضو، کمتر شده و ازخونریزی و درد جلوگیری شود. در صورت انجام اقدامات بالا به صورت درست و بهموقع ، شما کمک بزرگی به مصدوم کرده و باعث تسریع در روند بهبودی آسیبدیدگی فرد می شوید.

کیف کمک های اولیه :

اگر شما به صورت حرفه ای، آماتور یا تفریحی تمرین یا مسابقات ورزشی انجاممی دهید، باید توجه داشته باشید که کمکهای اولیه و رسیدگی فوری پس از آسیبدیدگی بدن امری بسیار مهم است.
اگر ورزش را هر از گاهی انجام می دهید و برای آن دکتر مشاوری ندارید بایدحتما توجه کنید که در هنگام ورزش کردن همراه داشتن حداقل وسایل پزشکیاولیه لازم است. .
برای اینکار البته لازم نیست که همیشه هنگام تمرینات کیف یا جعبه ای بزرگرا دنبال خود بکشید، بلکه سعی کنید نسبت به ورزشی که انجام می دهید، وسایلکمکهای پزشکی مورد نیاز آنرا همراه داشته باشید. برای مثال اگر فوتبالبازی می کنید، سعی کنید اسپری ضریه خوردگی و گرفتگی عضله، یا کیسه یخهمراه داشته باشید. چون اکثر”ا صدمات این ورزش ضربه خوردگی یا گرفتگی عضلهاست.
همچنین در چنین ورزشی معمولا باند و دو تکه چوب شبیه آتل به عنوان وسایلکمک اولیه لازم می شود، چون شکستگی نیز جزو صدمات فوتبال حساب می شود.
اما وسایل کلیی که برای فراهم سازی یک جعبه کمکهای اولیه در ورزش پیشنهاد می شوند، شامل موارد زیر هستند:
باند و گاز - چسب
که برای بستن زخمها سطحی و گرم نگه داشتن عضله کاربرد دارند
اسپری ضربه خوردگی / گرفتگی عضله – کیسه یخ
برای ساکت کردن درد و مداوای ضربه خوردگی و گرفتگی عضلانی کاربرد دارند
پماد، ویسک و چسب گرم کن
جهت بستن و گرم نگه داشتن عضله در قسمت گرفته شده
داروها
قرصهای تنظیم فشار خون، سرگیجه، حال بهم خوردگی و قند
تغذیه
فراموش نکنید که تغذیه نیز گاهی به عنوان کمک اولیه کاربرد دارد. آب ونوشیدنی ها جهت رفع کمبود آب بدن. موارد غذایی مقوی مانند شکلات، خرما و … که هم انرژی بدن را تامین می کنند و هم قند را.
دسترسی به پزشک
سعی کنید که در هنگام ورزش و یا تمرینات خود نوع دسترسی به پزشک را مشخصکنید. مثلا اگر در ورزشگاهی کوچک ورزش می کنید که دارای امکانات پزشکینیست، از محل نزدیکترین بیمارستان یا درمانگاه آنجا اطلاع کسب کنید.

همیشه تلفنهای مراکز امداد پزشکی فوری را همراه داشته باشید ِا آنها را به خاطر بسپارید.

مشاوره با پزشک
فراموش نکنید که بهتر است تا قبل از انجام ورزش با پزشک خود مشورت کنید. پزشک را در جریان ورزش و شرایط بدنی خود قرار دهید و از او برای فراهمسازی جعبه کمکهای اولیه سوال کنید.

هیپوترمی

هیپوترمی زمانی رخ می دهد که درجه حرارت مرکزی بدن به زیر ۳۵°C برسد. غالباً بدن می تواند افت درجه حرارت بدن تا این حد را تحمل کند و لی بیشاز این مقدار در حد توانایی بدن نمی باشدو بدین ترتیب افت درجه حرارت بطورپیشرونده ادامه می یابد.

در ایالات متحده بیش از ۷۰۰مورد مرگ در سال در نتیجه هیپوترمی گزارش می شود که نیمی از این موارد بالای ۶۵ سال هستند.
فیزیولوژی تنظیم حرارت :
افت درجه حرارت بدن در نتیجه از دست دادن گرما توسط مکانیزم های رسانایی ( CONDUCTION) ، همرفت(CONVECTION) ، تشعشع (RADIATION) و یا تبخیر (EVAPORATION) می باشد.
CONDUCTION: دمای بدن از طریق تماس مستقیم با اشیا اطراف از دست می رود.
CONVECTION: بدن دمای خود را به هوا منتقل می کند و هوای گرم و سرد در سطح بدن جابجا می شوند.
RADIATION: بدن حرارت خود را بدون تماس با اشیا اطراف به آنها منتقل می کند.
EVAPORATION: گرما از طریف تعریق و تنفس از دست می رود.
تنظیم درجه حرارت بدن توسط هیپوتالاموس صورت می گیرد که خود توسط گیرندههای حرارت مرکزی موجود در هیپوتالاموس قدامی و گیرنده های حرارت محیطیموجود در پوست و مخاط ، ایمپالس را دریافت می کند و توسط تغییر قطر عروقمحیطی و تغییرات رفتاری بدن درجه حرارت مرکزی را تنظیم می کند.
همچنین بدن با تولید گرما به وسیله لرز و یا تولید متابولیک گرما درجه حرارت خود را افزایش می دهد.
اتیولوژی :
از علل شایع هیپوترمی می توان به موارد زیر اشاره کرد : هیپوترمی محیطی (ACCIDENTAL) ، متابولیک )دیابت ، نارسایی آدرنال، هیپوتیروئیدی) ، اختلال CNS و هیپوتالاموس ، سوء تغذیه ، سپسیس ، بیماری های پوستی ، دارویی (الکل) و …

یافته های کلینیکی:
هیپوترمی با توجه به میزان درجه حرارت بدن به سه دسته تقسیم می شود:
۱-هیپوترمی خفیف (MILD) : درجه حرارت مرکزی بدن بین C °۳۵- ۳۲می باشد. دراین مرحله پوست بیمار سرد و رنگ پریده است و در فاز پاسخ لرز دارد و بهدنبال افزایش درجه حرارت بدن می باشد. در مراحل اولیه ضربان و برون ده قلبو تعداد تنفس افزایش می یابد و لی با کاهش بیشتر درجه حرارت موارد فوق همافت خواهند کرد .
۲-هیپوترمی متوسط (MODERATE): درجه حرارت بین ۲۸-۳۲°C می باشد و بدن واردفاز آدینامیک می شودکه در آن لرز قطع ، عضلات سفت می شوند ، ضربان قلبفشار خون و تنفس افت می کنند ، فرد گیج می شود ، رفلکس ها کند و مردمکهاگشاد می شوند.
۳- هیپوترمی شدید (SEVERE) : در این بیماران درجه حرارت به زیر ۲۸°C میرسد ، مردمکها گشاد و ثابت بدون پاسخ به نور هستند عضلات شل می شوند بهتدریج به کما می روند وضعیت قلب و تنفس کند تر می شود که احتمال ایست قلبی – ریوی وجود دارد.
هیپوترمی باعث تغییرات واضح در ECG می شود که از تاکیکاردی تا آریتمی هایپیشرفته متفاوت است. J) WAVE) یا OSBORN از یافته های تشخیصی هیپوترمی در ECG می باشد.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]


از اثرات ریوی هیپوترمی می توان به تاکی پنه در مراحل ابتدایی ، برونکورهو اختلال بلع و نهایتاً پنومونی آسپیراتیو اشاره کرد.
با توجه به تغییر غلظت گازهای O۲و CO۲به دنبال تغییر درجه حرارت ، مشکلدر تفسیر ABG خواهیم داشت. ضمن اینکه افت متابولیسم در این بیماران سببکاهش تولید CO۲می شود و تغییر میزان تنفس سبب تغییرCO۲می شود.
هیپوترمی سبب شیفت منحنی تجزیه اکسی هموگلوبین به سمت چپ و نقص آزاد سازیاکسیژن خواهد شد. همزمان با افت درجه حرارت دپرسیون پیشرونده CNS ایجاد میشود که در نهایت به کما منجر خواهد شد. این تغییرات همراه با کاهش جریانخون مغز و کاهش متابولیسم مغزی خواهند بود اگرچه این خود اثر محافظتی رویمغز دارد. EEG در زیر ۲۰°C صاف می شود.
هیپوترمی سبب نقص عملکرد کلیه از جمله دیورز سرد می شود ، که هیپوولمی رابه همراه دارد . این بیماران به علت بی حرکتی طولانی در خطر رابدومیولیز ومتعاقب آن میوگلوبینوری و نارسایی حاد کلیه هستند.
هیپوترمی در سیستم خون هم تاثیر گذار است و طیفی از اختلالات از جملهلوکوپنی ، تروومبوسیتوپنی و افزایش ویسکوزیته خون تا DIC ایجاد می کند.
این بیماران مستعد عفونتهای ویروسی و پنومونی هستند .
احتمال انفارکتوس قلبی در این بیماران افزایش می یابد ، ضمناً در فصل زمستان خطر مسمومیت باCO فراموش نشود .
در هیپوترمی عملکرد کبد کاهش و داروها در بدن تجمع پیدا می کنند.
سطح هورمونهای کورتیزول و تیروئیدی در صورتی که خود علت هیپو ترمی نباشند، افزایش می یابند.
سطح گلوکز خون ممکن است به هر وضعیتی باشد.
در هوای سرد، یخ زدگی اندامها را مد نظر داشته باشید.

تشخیص:
تشخیص هیپوترمی اغلب مشکل ونیاز به توجه به آن حتی در فصول غیر سرد سال وجود دارد.
از آنجا که بیشتر ترمومتر ها دمای زیر C°۳۵را اندازه گیری نمی کنند، نیازبه ترمومتر های مخصوص الکترونیکی و مادون قرمز جهت اندازه گیری صحیح درجهحرارت از طریق ازوفاژیال، کاتتر ورید مرکزی، رکتال و تمپان می باشد.
آزمایشات پاراکلینیک متعدد در هیپوترمی در تشخیص علت اولیه و عوارض کمککننده خواهند بود: ABG ، CBC ، BS ، Electrolite ، Renal function test ، Thyroid function test، PT، PTT، Amylase، Cortisol، LFT، CPK، Cultures،….
درمان:
درمان شامل اقدامات حمایتی معمول و تکنیک های مخصوص گرم کردن می باشد. هرگونه دستکاری روی این بیماران باید با ظرافت انجام شود تا سبب تحریکفیبریلاسیون بطنی در میوکارد سرد نشود.
لمس نبض و مشاهده تنفس در این بیماران مشکل و نیاز به مدت زمان طولانی ،دست کم ۳۰ تا ۶۰ ثانیه میباشد. در صورت وجود هیپوترمی شدید و ایست قلبیتنفسی و عدم وجود مانیتورینگ قلبی، ماساژ قلبی نباید شروع شود ولی درهیپوترمی متوسط مانعی برای ماساژ وجود ندارد.
جهت کلیه بیماران اکسیژن و مایعات وریدی گرم تجویز شود، دمای بدن ، پالساکسی متری و ریتم قلبی به طور مداوم مانیتورینگ شود. بیشتر آریتمی هایقلبی( برادی کاردی، فیبریلاسیون دهلیزی، PVC ،…) نیاز به درمان ندارند. فیبریلاسیون بطنی در صورت هیپوترمی شدید به شوک مقاوم خواهد بود و دمایبدن باید حداقل به ۳۰ درجه برسد تا به شوک پاسخ دهد.
درصورت نیاز به دارو به علت متابولیسم پائین بدن باید حداقل دوز بکار رود.
در بیمار هیپوترم بیهوش، تجویز گلوکز و نالوکسان مانند سایر بیماران می باشد.
تجویز آنتی بیوتیک در صورت شک به عفونت ضروری خواهد بود.
تجویز استروئید و تیروکسین در بیماران هیپوتیروئید و نارسائی آدرنال بکار می رود.
مجددا تاکید می شود اعمال تهاجمی لوله گذاری معده، داخل تراشه، کاتتر ورید مرکزی، کمپرسیون سینه سبب القائ VF خواهد شد.
REWARMING TECNIQUE:
با توجه به درجه حرارت بیمار روش مناسب برای گرم کردن انتخاب می شود.
Passive external rewarming :
این روش غیر تهاجمی و برای بیماران هیپوترم خفیف انتخابی است. ابتدا ازبین رفتن حرارت ازطریق تبخیر و همرفت با درآوردن لباس خیس و پوشاندن بیمارقطع می شود و بدن خود جهت بالا بردن درجه حرارت به روش متابولیکی گرماتولید می کند.
Active rewarming at ۴۰°C: :
در صورت وجود ناپایداری قلبی عروقی، هیپوترمی متوسط تا شدید، گرم شدنناکافی بدن، نارسایی اندوکرین و…. گرم کردن به روش فعال انجام می شود.
این نوع گرم کردن به دو صورت خارجی و داخلی انجام می شود.
گرم کردن فعال خارجی با کیسه آب گرم، محیط گرم، حمام گرم، پک های داغ آگزیلاری یا کشاله ران صورت می گیرد.
گرم کردن فعال داخلی توسط تجویز اکسیژن گرم، مایعات وریدی گرم، لاواژ گرماز طریق لوله NG ، رکتال تیوب، دیالیز پریتونئال، چست تیوب و یا بای پسقلبی ریوی صورت می گیرد.
جهت گرم کردن بیمار بهتر است از روش گرم کردن فعال خارجی به تنهاییاستفاده نشود چون ممکن است سبب شوک گرم کردن یا اسیدوز گرم کردن یا Core T. after drop شود.
پیشگیری:
جهت جلوگیری از هیپوترمی بهتر است لباس به اندازه کافی پوشیده شود، کلاهبه سر گذاشته شود. لباس خیس عوض شود، سفر برنامه ریزی شده باشد، ازداروهای سداتیو و الکل اجتناب شود. غذا به اندازه کافی مصرف شود. در صورتیکه در هوای سرد گیر افتادید وضعیت HELP و HUDDLE جهت حفظ گرما کمک کنندهخواهد بود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

خون دماغ ، راههای پيشگيری و درمان

بعضي از افراد به طور متناوب و بعضي ديگر بندرت دچار خون دماغ مي شوند. علت خون دماغ، پارگي يكي از مويرگها در داخل بيني است. ضربه، حساسيت بالايرگها، استرس، گرماي بيش از حد هوا يا غواصي در عمق زياد از دلايل اينپارگي هستند.

بيماراني كه فشار خون بالا دارند و خانمهاي باردار اغلب دچار اين عارضه ميشوند. جراحت حاصل از ضربه، زمين خوردن، تميز كردن بيني يا مصرف برخيداروها مي توانند از علتهاي بروز اين عارضه باشند.
اگر بيني خيلي ناگهاني شروع بهخونريزي كند، با شست و انگشت اشاره آن را فشار دهيد و چند دقيقه اي بههمين صورت نگاه داريد. با اين كار رگ دوباره بسته مي شود. اگر اين كارمؤثر واقع نشد، دهان را ببنديد و هوا را تا حد امكان با فشار در بيني خودبدميد. يك پارچه سرد و نمناك ( در صورت لزوم با يك تكه يخ ) بر روي پسگردن قرار دهيد. اين كار باعث كشيدگي رگها مي شود، توجه داشته باشيد كهقراردادن پارچه با يخ زياد طول نكشد. زيرا خطر سرماخوردگي وجود دارد.
اسكي بازاني كه اختلاف ارتفاع را نميتوانند تحمل كنند، روش ضربه به پيشاني، كمك زيادي به آنها مي كند. در اينحالت، با كف دست و به صورت كوتاه ۲ بار به پيشاني ضربه زده مي شود.
اگر پس از ۲۰ دقيقه، خونريزي بند نيامد، بايد به پزشك مراجعه كنيد. مراحلبالا را مي توانيد براي حالتي كه از هر ۲ حفره بيني خون جاري مي شود،انجام دهيد.
در بيماراني كه آسيب ديدن مخاط بيني باعث مي شود كه مرتباً خون دماغ شوند،استفاده منظم از بخور برگ گياه كامليا جهت پيشگيري از اين حالت مؤثر است.
اگر اغلب بدون علت دچار خونريزي مي شويد، بايد با پزشك خود مشورت كنيد. اين كار به درمان علت بيماري كمك مي كند.
اگر پس از بروز حادثه، مايعي به رنگ روشن از بيني شما خارج شود، درسريعترين زمان ممكن به پزشك مراجعه كنيد، زيرا ممكن است آب مغز باشد.

پيچ خوردگي داخلي مچ پا

به آسيب ديدگي ليگامان مثلثي شکل ( دلتوييد )‌ مچ پا ، پيچ خوردگي داخلي مچ پا گفته مي شود و به دنبال پيچشپا به سمت داخل و يا چرخش خارجي پا اتفاق مي افتد . صدمه ليگامان دلتوييدمعمولاً نسبت به پيچ خوردگي خارجي مچ پا ، آسيب جدي تري به حساب مي آيد . در بيشتر اوقات ، اين نوع آسيب ديدگي با صدمه به ليگامانهاي خارجي يا صدمهبه استخوان نازک ني همراه است .

انواع پيچ خوردگي :
پيچ خوردگي هاي درجه ۱ ، شامل کشيدگي ليگامان دلتوييد هستند .
پيچ خوردگي هاي درجه ۲ : شامل مواردي است که يک پارگي در بعضي قسمتهاي ليگامان دلتوييد به همراه درد و تورم وجود داشته باشد .
پيچ خوردگي درجه ۳ به مواردي اطلاق مي شود که قطع کامل ليگامان دلتوييد ، هم در سطح و هم در عمق آن برو زکرده باشد .

* ميزان شيوع :
صدمات ليگامان دلتوييد به تنهايي ، کمتر از ۱۰٪ کل پيچ خوردگي هاي مچ پا را شامل مي شود .

* علائم و نشانه ها :
درد داخلي مفصل و مچ پا
تورم در سطح داخلي مفصل مچ
وجود اکيموز ( خون مردگي )‌ در اطراف قوزک داخلي

* ريسک فاکتورها ( عوامل خطر ) :
سابقه آسيب ديدگي قبلي در مفصل مچ پا
ورزشهاي پرخطر مانند : فوتبال ، بسکتبال و پرش طول

* صدمات همراه و عوارض :
آسيب ديدگي هاي برجستگي استخوان مچ ( تالوس )
شکستگي هاي استخوان فيبولا ( نازک ني ) و تي بيا ( درشت ني )‌
ناتواني مزمن دلتوييد ، بي ثباتي عملکردي و عود مجدد پيچ خوردگي
تشخيص افتراقي
صدمات تاندون درشت ني پشتي
صدمات تاندون خم کننده بلند شست پا
شکستگي انتهاي درشت ني
شکستگي قسمت بالاي درشت ني
شکستگي استئوکندرال
محاسبه فيزيکي :
لمس دقيقه به منظور شناسايي اجزاي دردناک
تندرنس ( ناحيه دردناک در هنگام لمس ) در ناحيه ليگامان دلتوييد
بررسي قسمتهاي خارجي مچ و قسمتهاي ديستال ( انتهائي ) و قسمت فيبولا از نظر وجود درد
بررسي عملکرد مقاومتي تاندون درشت ني پشتي در هنگام برگرداندن پا
بررسي عملکرد مقاومتي تاندون خم کننده بلند شست پا در هنگام خم کردن شست پا
تصويربرداري : تصويربرداري از مچ آسيبديده براي رد کردن شکستگي ضروري است . زيرا در ۶۰٪ بيماران دچار پارگيدلتوييد ، شکستگي و جدا شدن قوزک داخلي پا يا شکستگي نازک ني هم وجود دارد .

*‌ درمان مرحله حاد
اصول کلي :
جلوگيري و کاهش تورم : بالا نگه داشتنعضو ، کمپرس و استفاده از يخ به مدت ۲۰ دقيقه و دو سه بار در روز تا زمانيکه تورم از بين برود .
محافظت : آتل رکابي و يا استفاده از ساق کوتاه ( اگر بيمار قادر به تحمل وزن بدن نباشد ، مي توان از عصاي زيربغل استفاده کرد . )
تجديد حرکت : شروع دامنه حرکتي فعال به محض تحمل بيمار
کاهش درد : استفاده از داروهاي ضدالتهابي غيراستروييدي و همچنين يخ درماني .
پيچ خوردگي درجه ۱ :تنظيم عملکردتوسط يک آتل رکابي با توجه به اين موضوع که بازگشت به تمرينات ورزشيمعمولاً به نسبت پيچ خوردگي خارجي مچ ، بيشتر به تأخير خواهد افتاد ( ۶-۳هفته )
پيچ خوردگي درجه ۲ -تقريباً ماننددرجه ۱ است ، اما امکان دارد يک دوره کوتاه به حرکت سازي به کمک اسپليت ( قالب ) پشتي يا گچ ساق کوتاه نياز باشد .
پيچ خوردگي درجه ۳ -درمان آن هنوزمورد بحث است . ممکن است يک دوره ۸-۶ هفته اي بي حرکت سازي مورد نياز باشديا ممکن است ، ترميم جراحي مورد نظر قرار گيرد .

* درمان دراز مدت :
آموزش يک برنامه توانبخشي دقيق به ورزشکار براي انجام در منزل
تمرينات براي افزايش دامنه حرکتي تا جايي که بيمار دامنه حرکتي کامل داشته باشد .
تمرينات پيشرفته ، تصاعدي و پايدار به مدت ۶-۴ ماه
تمرينات تحريکي حس عمقي براي بالا بردن آستانه حسي براي ۶-۴ ماه
محافظت نمودن در هنگام فعاليت هاي ورزشي به مدت ۹-۶ ماه
* ورزشکار چه زماني مي تواند به فعاليتهاي ورزشي برگردد ؟
ورزشکار مصدوم زماني مي تواند فعاليتکامل داشته باشد که تورم از بين رفته باشد و در ضمن قادر باشد ، يک برنامهدويدن پيشرفته را بطور کامل و بدون درد و ناتواني به پايان برساند . بازگشت به ورزش ، بر اساس ميزان صدمه ، ممکن است بيشتر از ۳ ماه به طولانجامد .
* نحوه پيشگيري از صدمات بعدي :
تکميل دوره توانبخشي و استفاده از « آتل مچ پا » هنگام فعاليت هاي ورزشي

نکات مهم درباره اقدامات اوليه در شکستگي ها

اصولاً در فصل زمستان ميزان سوانحو حوادث منجر به شکستگي و دررفتگي اندام ها از ساير فصول بيشتر است اما دراسفند ماه به دليل رسم ديرينه خانه تکاني در بين ما ايرانيان اين گونهحوادث بيشتر ديده مي شود . به همين دليل بر آن شديم تا نکاتي چند در موردتظاهرات باليني در شکستگي ها را متذکر شويم .

تقريباً هميشه مي توان حضور يک شکستگيرا فقط با يک شرح حال خوب و يافته هاي باليني مربوطه دريافت ، وليراديوگرافي بمنظور تعيين دقيق ماهيت شکستگي ضروري مي باشد .
در وضعيتي که بيمار بعد از آسيب واردهقادر به ايستادن و راه رفتن نمي باشد و يا توانائي حرکت عضو آسيب ديده راندارد ، همواره بايد به يک شکستگي مشکوک شد . حضور فوري بدفرمي در استخوانيک عضو ، واضحاً مشخص کننده شکستگي مي باشد تاريخچه اي از وجود يک کبودي ،يک يا چند روز پس از سانحه نيز مي تواند شکستگي را مطرح کند . ولي دربسياري از موارد ، تاريخچه شواهد مشخصي را براي افتراق بين يک شکستگي و يککشيدگي ساده يا کوفتگي بدست نمي دهد .
اگر چه در اکثر شکستگي ها تاريخچهمشخص از يک آسيب وجود دارد ولي بايد به خاطر داشت که در موارد شکستگي ناشياز خستگي و شکستگي مرضي ( پاتولوژيک ) ، ممکن است وقوع درد و عدم توانائيبطور خودبخودي و بدون هر گونه عامل آسيب زا ايجاد شود .
احتياط : از آنجائيکه بعضي اوقاتبيمار قادر به حرکت اندام آسيب ديده و دردناک خود مي باشد ممکن استاشتباهاً پزشک تصور کند که شکستگي وجود ندارد . ولي بايد توجه داشت که درموارد خاص عليرغم وجود شکستگي ، عملکرد معقول عضو حفظ مي شود .
انواع خاصي از شکستگي که ممکن استبدين طريق از چشم مخفي بمانند شامل اين موارد مي باشد : شکستگي هاي ناشياز خستگي ، شکستگي هاي استخوانهاي کوچک خصوصاً در مچ دست ، شکستگي هايترکه اي کوچک در کودکان .
علائمي که شک به شکستگي را برمي انگيزاند شامل :
بدفرمي قابل لمس يا مشاهده تورم موضعي ، کبودي قابل مشاهده ،‌حساسيت شديد موضعي بر روي استخوان ، اختلال شديد عملکرد






تنفس دهان به دهان، شانس نجات بيماران مبتلا به ايست قلبي را كاهش مي‌دهد .

در يك تحقيق غيرمنتظره معلوم شد كه تنفس دهان به دهان شانس نجات بيماران مبتلا به ايست قلبي را كاهش مي‌دهد.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز،محققان اعلام كردند كه اين تحقيق روشهايي را كه پرسنل اورژانس معمولا درمواجهه با اين بيماران براي نجات جان آنها به كار مي‌گيرند، تغيير خواهدداد.
پژوهشگران در اين تحقيقات خاطرنشان كردند: روش تنفس دهان به دهان از مدتهاپيش براي بيماراني كه دچار ايست قلبي مي‌شوند، مورد استفاده قرار مي‌گيردتا قلب بيمار احيا شده و دوباره به زندگي باز گردد.
اما اين پژوهشگران از كشف جديد خود بسيار متعجب شده‌اند؛ چرا كه اينتحقيقات نشان داده است: روش فوق در واقع ممكن است فرصت احياي قلب بيمار رااز وي بگيرد و شانس نجات بيمار از مرگ را كاهش دهد.
اين پژوهش در نروژ صورت گرفته و در مجله پزشكي «طب مركزي بيومد» به چاپرسيده است. در روش تنفس دهان به دهان بر روي سينه فرد با دست به شكل خاصيفشارهايي وارد مي‌شود و سپس امدادگر تلاش مي‌كند از راه دهان امكان تنفسمجدد را به بيمار بازگرداند تا از اين طريق فعاليت قلب بيمار دوباره احياشود.
اين محققان توضيح دادند كه در ازاي هر ثانيه توقف در بين هر فشاري كه بهسينه وارد مي‌شود، يك درصد احتمال موفقيت كاهش مي يابد كه براي بازگشتگردش خون در بدن همين زمان بسيار كوتاه نيز حياتي است.
دكتر كنت گوندرسن از دانشگاه استاوانگر در نروژ خاطرنشان كرد: تجزيه وتحليل‌هاي ما روي بيماراني كه دچار ايست قلبي شده بودند نشان داد: هرثانيه‌اي كه فشار روي سينه وارد نشود و در نتيجه جريان خون تحريك نگردد،تاثير منفي روي عمليات احياي قلب خواهد گذاشت و شانس نجات بيمار را كاهشمي‌دهد.
گفتني است، انجمن قلب آمريكا نيز در جديدترين توصيه‌هاي امدادرساني خوداعلام كرد كه در صورت ايست قلبي، تنفس دهان به دهان نيازي نيست.

اقدامات اولیه در انواع ســوختگى شامل حرارتی شیمیایی برق گرفتی یا الکتریکی و درمان آن

هرساله تعداد زيادى از مردم دچار سوختگى مى شوند كه نيمى از اين موارد در كودكان و خردسالان پيش مى آيد.

هر چند پيشرفت هاى عمده اى در درمانسوختگى حاصل شده است اما بسيارى از عوارض جسمى سوختگى تا مدتها گريبانگيرنجات يافتگان است. سوختگى ها از نظر شدت آسيب رسانى به بافت هاى بدن به سهدرجه تقسيم مى شوند :
سوختگى درجه يك كه در آن فقط لايهسطحى پوست آسيب مى بيند و علامت آن تنها سوزش و قرمزى پوست است. سوختگىدرجه دو كه در آن لايه هاى زيرى پوست هم آسيب مى بينند و همراه با درد وسوزش و تاول است.
سوختگى هاى درجه سوم كه پوست بطوركامل آسيب مى بيند و بافت هاى زير آن مانند عضلات و استخوان ها نيز ممكناست دچار آسيب شوند و اغلب نيازمند پيوند زدن و جراحى است.
علاوه بر درجه سوختگى درصدى از سطح بدن كه سوخته است نيز وخامت وضعيت مصدوم مؤثر است.
در مواقع مواجهه با مصدوم سوختگى اقدامات اوليه زير را قبل از رساندن او به مراكز درمانى انجام دهيد :
- متوقف كردن سوختگى با جدا كردن مصدوم از منبع سوختگى
- در سوختگى هاى ناشى از عوامل حرارتى يا شيميايى غير خشك از آب خنك براى شستن پوست آسيب ديده استفاده كنيد.
- اگر تنفس بيمار متوقف است او را احياء كنيد.
- محل سوختگى را با گاز استريل يا در صورت نبودن آن با پارچه تميز بپوشانيد.
- مصدوم را سريعاً به مراكز درمانى نزديك براى اقدامات پزشكى لازم برسانيد.
مواردى كه سوختگى از درجه يك باشد يا سطح سوختگى پوست خيلى كم و ازدرجه دوم باشد
مى توان به صورت خانگى با استفاده از پمادهاى سوختگى و پانسمان مناسب آن را درمان كرد.
لازم به تذكر است سوختگى ناشى از برق گرفتگى معمولا از نوع درجه ۳ است و احتياج به مراقبت هاى ويژة پزشكى دارد.

مشخصات و درمان
۱ – هرگز روغن يا پمادهاي روغني روي سوختگي نماليد . اين موارد موجب عدم دفع حرارت در محل آسيب شدهو باعث عفونت شود .
۲ – هميشه در موارد زير بايد به مرکز طبي مراجعه کرد :
· اگر قرباني يا صدمه ديده کودک و يا سالخورده باشد .
· سوختگي بيش از يک قسمت از بدن را درگير کرده باشد .
· سوختگي در قسمتهاي حساس بدن رخ داده باشد . ( دستها – صورت – پاها و … )
· سوختگي درجه ۳ باشد
· سوختگي با مواد شيميايي

انواع سوختگي :
· درجه ۱
·درجه ۲
·درجه ۳
· سوختگيهاي شيميايي
- سوختگي درجه ۱ :آسيب به لايه خارجي پوست وارد مي شود .
علائم و مشخصات سوختگي :
۱. قرمزي
۲. درد متوسط
۳. تورم و آماس
درمان :
۱. قسمت آسيب ديده را فوراً در آب سرد فرو ببريد .
۲. آنرا در زير آب سرد و يا يک پارچه مرطوب نگهداريد تا زماني که درد کاهش يابد .
۳.براي محافظت از محل سوختگي آنرا با يک گاز خشک و تميز بپوشانيم .
- سوختگي درجه ۲ :سوختگي به دومين لايه پوست نفوذ مي کند .
مشخصات وعلائم :
۱. تاول
۲. پوست زبر و خشن و قرمز
۳. تورم و آماس
۴. درد خيلي شديد
درمان :
۱. فرو بردن موضع آسيب ديده به داخل آب سرد و يا استفاده از پارچه مرطوب در اسرع وقت .
۲. خيلي ملايم و آهسته منطقه آسيبديده را خشک کنيد . هرگز آنجا را مالش ندهيد زيرا خراشيدن و ماليدن محلباعث پاره شدن تاولها و مساعد کردن زمينه عفونت مي شود .
۳. محل آسيب ديده را با يک باند خشک و استريل بپوشانيد .
۴. اگر سوختگي در ناحيه بازو و يا پاها قرار دارد عضو مربوطه را تا جاي ممکن بالا نگهداريد .
۵. « سوختگي درجه ۲ بايد طي چند هفته بهبود يابد . »
- سوختگي درجه ۳ :
درد در سوختگي درجه ۳ کمتر از سوختگيدرجه ۲ مي باشد زيرا سلولهاي عصبي در بافت آسيب ديده در حقيقت تخريب ميشوند . اما با اين حال آسيب و صدمه خيلي شديدتر از نوع ۲ مي باشد .
در اينحالت سوختگي به لايه سوم پوست نيز نفوذ مي کند .
مشخصات و علائم :
ظاهر آسيب بصورت سفيد و يا زغالي شدن است .
درمان :
۱. هيچ لباس و يا پوششي را روي محل آسيب ديده نگذاريد ويا حرکت ندهيد .
۲. آب سرد و يا درمان طبي را براي سوختگي بکار نبريد .
۳. لباس تميز و خشک بپوشيد و منطقه آسيب ديده را لخت بگذاريد .
۴. اگر سوختگي در بازو و دستها و يا پاها مي باشد عضو آسيب ديده را بالاتر از سطح قلب نگهداريد .
۵. اگر فرد صدمه ديده دچار سوختگيناحيه صورت شده است ، مرتباً او را از نظر وضعيت تنفس معاينه کنيد و مطمئنشويد که مشکل تنفسي ندارد .
۶. در اولين وقت مصدوم را به بيمارستان برسانيد .
- سوختگي هاي شيميايي :
۱. لباس را از نزديک و يا روي محلسوختگي دور نگهداريد . هرگز لباسها را از سر مصدوم بالا نکشيد بلکه لباسهارا بريده و از مصدوم جدا کنيد .
۲. ناحيه صدمه ديده را با آب تقريباً سرد شستشو دهيد حداقل به مدت ۲۰ دقيقه
۳. از يک پوشش تميز روي ناحيه صدمه ديده استفاده کنيد .
به توصيه هاي پزشکي توجه کرده و هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنيد .
درمان سوختگي
قبل از درمان سوختگي بايد جهت جلوگيرياز بدتر شدن وضعيت ، عامل ايجاد کننده سوختگي را حذف و يا دور کرد . بعنوان مثال آتش را خاموش کرد .
لباس فرد را در صورت امکان سريعاً در آورد ( مگر مواقعي که لباس به پوست چسبيده باشد )
مراقبت خانگي در واقع تميز نگاه داشتن زخم ، جهت پيشگيري از عفونت است .
در خيلي از بيماران براي حداقل چند روز داروهاي مسکن لازم است روي سطح سوخته را مي توان با باندهاي نچسب و يا گاز استريل پوشاند .
باندي که روي سطح سوخته قرار مي گيرد براحتي با يکبار قرار گرفتن در آب جدا مي شود .
در بعضي مواقع براي برخورداري از مراقبتهاي کاملتر و بهتر ، نياز است که شخص در بيمارستان بستري شود .
در سوختگي هايي که شخص از فعاليتهايعادي و روزمره اش ناتوان مي شود نظير راه رفتن و يا خوردن حتماً بايد دربيمارستان يا مرکز درماني بستري شود .
در سوختگي هاي عميق درجه ۲ ، درجه ۳ ،سوختگي در کودکان ، سالمندان و نيز سوختگي در دستها ، پاها و ناحيه تناسليمعمولاً بهترين اقدام مراجعه به مرکر درماني مي باشد .

درجه بندي سوختگي ها :
۱- سوختگي هاي کوچک سطحي : در اين سوختگي ها جهت پيشگيري از عفونت ، تميز نگه داشتن موضع خيلي مهم است . اگر آلودگي به عمق نفوذ کرده باشد پزشک با تزريق يک داروي بيحسي موضع را را با تراشيدن تميز مي کند .
۲- سوختگي هاي کوچک عمقي :
اين نوع سوختگي ها احتمالاً نياز به ارزيابي در بيمارستان داشته و يا در مطب پزشک ، روزي چند بار حداقل در چند روز اول مورد معاينه قرار گيرند .
در اين سوختگي ها ( درجه ۲ ) شايد نياز به پيوند پوست باشد .
بيشتر پيوندهاي پوست جايگزين پوست آسيب ديده مي شوند اما بعضي ديگر از پيوندها د رواقع اثر موقتي پوشاننده و حمايتي پوست را دارند و پوست آسيب ديده خودش ترميم مي شود .
در جريان پيوند پوست ، قسمتي از پوست سالم از ناحيه غيرسوخته در خود شخص ( اتوگرافت ) يا از پوست شخص ديگري ( آلوگرافت ) و يا از موجودات ديگر . پوست خوک بسيار شبيه پوست انسان است .
پيوند پوستي طي عمل جراحي و بعد از اينکه بافتهاي مرده بطور کامل تخليه شدند و از تميزي پوست اطمينان حاصل شد انجام مي شود .
اخيراً پوست مصنوعي ساخته شده که براحتي جايگزين پوست سوخته مي شود .
۳- سوختگي هاي شديد :
اين سوختگي ها زندگي را به خطر مي اندازند و نياز به اقدامات درماني فوري دارند . تميز نگاه داشتن ناحيه حياتي است زيرا پوست آسيب ديده بسرعت عفوني مي شود .
اين نوع سوختگي ها نياز به مدت زمان طولاني براي بهبود دارند حتي گاهي سالها زمان لازم است اين سوختگي ها منجر به بدشکلي در افراد شده و خيلي ها را افسرده مي کند .
امروزه بافتهاي سوخته با روشهاي بيولوژيکي و جديد براحتي درمان مي شوند و اسکارها و نواقص برطرف مي شوند.
سوختگي هاي الکتريکي
عبور جريان برق از بدن احتمالاً باعث ايجاد جراحتهاي وخيم و حتي مرگ آور مي شود . جريان برق ممکن است از يک منبع توليد برق با ولتاژ پايين ( وسايل الکتريکي خانگي ) يا ولتاژ بالا ( بيش از ۱۰۰۰ ولت - معمولاً در کارخانه ها يا در خيابان ) و يا احتمالاً از صاعقه ( برق زدگي )‌باشد . وقتي جريان برق از نقطه اي وارد بدن مي شود از محل ديگر که در آن بدن با زمين تماس دارد خارج مي شود . نقاط ورود و خروج جريان برق از بدن آسيب مي بيند و آسيب اين نقاط به صورت حفره اي شبيه به محل ورود گلوله به چشم مي خورد . به غير از محل ورود و خروج جريان برق ،‌بافتهايي که در مسير اين دو نقطه قرار دارند نيز تحت تأثير جريان برق و حرارت توليد شده تخريب مي شوند به طوري که هرچه ولتاژ برقي که وارد بدن مي شود بيشتر باشد ، سوختگي ايجاد شده عميق تر و جراحتهاي باقي مانده وخيم تر خواهند بود . علاوه بر اين ،‌ جريان الکتريکي ضمن عبور از بدن در اعصاب ( محيطي و مرکزي ) ، ماهيچه ها و قلب تغييرات شيميايي قابل توجهي ايجاد مي کند و باعث اختلال در واکنش هاي بدن شده و يا به طور کلي باعث توقف آنها مي شود ، در بسياري از موارد اگر چه سوختگي خارجي ( محل ورود و خروج جريان برق ) به طور فريبنده اي کوچک است اما اين مقدار کوچک نبايد پوششي بر آسيب هاي وخيم تر عمقي باشد و ما را به اشتباه بياندازد .
ابزار و سيمهاي برق با ولتاژ پايين که در خانه يا محل کار يافت مي شوند مي توانند باعث برق گرفتگي بشوند . اکثر سيمها و ابزار الکتريکي توسط روکش هاي عايق پوشانده شده اند تا انسان تماس مستقيم با برق نداشته باشد . بسياري از برق گرفتگي ها ناشي از خراب بودن کليدها ، سائيده شدن روکش سيمها يا خرابي خود وسيله الکتريکي است . کودکان بيشتر در معرض خطر برق گرفتگي قرار دارند چرا که دوست دارند با کليدها ، سيمها و يا پريزها بازي کنند .
آب يک هادي خوب جريان برق است لذا تماس با وسايل الکتريکي با دست خيس يا زماني که زير پاها خيس است ، خطر برق گرفتگي را افزايش مي دهد .
صاعقه يک منبع طبيعي توليد الکتريسيته ( جريان مستقيم با سرعت و ولتاژ فوق العاده زياد ) است که به طور عادي براي رساندن خود به زمين از نزديکترين زائده بلندي که در آن حوالي وجود دارد استفاده مي کند و اگر شخصي در تماس با ، يا حتي نزديکي به يک زائده طبيعي مانند درخت ، برج يا دکل باشد صدمه شديدي خواهد ديد . الکتريسيته توليد شده به وسيله برق آسمان عمرش فوق العاده کوتاه است اما مي تواند موجب مرگ آني ( به علت ايست قلبي - تنفسي ) يا حداقل سبب به آتش کشيدن لباس شخص شود ( اما صدمات بافتهاي عمقي به نسبت سبکتر است ) . بنابراين در زمان رعد و برق بايد به سرعت از محلهاي خطرناک دور شد .

عوارض تهديد کننده جان مصدوم در صدمات الکتريکي
با ورود جريان برق به بدن در اثرانقباضهاي الکتريکي سفت ( کزازي شکل ) عضلات تنفسي يا آسيب مراکز تنفسي درمغز ( در بصل النخاع ) ايست تنفسي عارض مي شود و پس از مدتي قلب نيز ازحرکت مي ايستد . البته اگر جريان برق از خود قلب نيز عبور کرده باشد باايجاد انقباضات کرمي شکل و غيرمؤثرو اسپاسموديک در بطن ( فيبريلاسيون بطني ) ايست قلبي اوليه خواهيم داشت . پس از ايست قلبي - تنفسي اگر در عرض ۴ تا۶دقيقه عمليات احياء شروع نشود مرگ قطعي و حتمي خواهد بود . اما قبل ازشروع عمليات احياء ابتدا بايد تماس مصدوم را با جريان برق از بين ببريم .
قطع جريان کم ولتاژ
معقولترين کار قطع کليد کنتور است . اگر دسترسي سريع به فيوز امکان پذير نبود دو شاخه را از پريز بيرونبياوريد يا سيم روکش دار را بکشيد تا از پريز خارج شود و مطمئن شويد کهخود در يک محل بي خطر و سالم قرار گرفته ايد . اگر نتوانستيد جريان برق رابه اين ترتيب قطع کنيد روي يک ماده عايق خشک مثل روزنامه يا يک تخته چوبييا لاستيک بايستيد و با يک وسيله چوبي بلند ( مثل جارو ) منبع برق را ازمصدوم دور کنيد . يا اينکه يک طناب را به دور رانها يا دست مصدومبياندازيد و او را به سمت خود بکشيد تا از منبع دور شود .
توجه :از به کار بردن وسايل فلزي يا مرطوب يا از تماس با بدن لخت مصدوم کاملاًخودداري کنيد . اگر هيچ راهي وجود نداشت گوشه لباس مصدوم را که خشک استبگيريد و او را بکشيد .

برق گرفتگي با جريانهاي پر ولتاژ
در مواردي که با برق گرفتگي ولتاژبالا روبرو هستيد به هيچ عنوان به مصدوم نزديک نشويد مگر اينکه از طرفپليس يا شخص مسئولي به شما اطمينان داده شود که مي توانيد به مصدوم نزديکشويد . تماس با برق هاي پرولتاژ در خطوط فشارقوي هوايي معمولاً سبب مرگآني ميشود .
در چنين مواردي ضمن ايجاد سوختگي هايشديد ، در اثر نيروي ناشي از اسپاسم ناگهاني ماهيچه اي ، مصدوم به مساحتيدورتر از محل تماس پرت مي شود . اگر مصدوم همچنان در تماس با برق ماندهبود يا اينکه کمتر از ۱۸ متر از خطوط فشار قوي فاصله داشت هرگز کوشش نکنيدکه او را نجات دهيد ، حتي به او نزديک هم نشويد تا اينکه برق به وسيلهمسئولين قطع شود چرا که برق فشار قوي حالت قوسي داشته و مي تواند مسافتهايدور را نيز تحت تأثير قرار دهد در اين موارد مواد عايق ، مانند چوب خشک يالباس خشک به هيچ وجه حفاظتي براي شما ايجاد نخواهد کرد .
بلافاصله به پليس خبر دهيد و اجازهندهيد کسي به مصدوم نزديک شود و زماني کمک هاي اوليه را شروع کنيد که ازطرف مسئولين يا مراجع رسمي به شما اطلاع داده شود که برق قطع شده است .

ارزيابي مصدومين برق گرفتگي
شکايات وعلائم
مصدومي که دچار برق گرفتگي مي شود ممکن است يکي يا تمام شکايات و علائم زير را داشته باشد :
سوختگي هاي محل ورود و خروج جريان برق از بدن
قطع راههاي عصبي که به صورت فلج اندام تظاهر مي کند .
درد و حساس شدن ماهيچه ها
افزايش فشار خون يا کاهش فشار خون همراه با علايم و شکايات ناشي از شوک
مشکل شدن تنفسيا ايست تنفسي ( ممکن است زبان ورم کند و راه هوايي را مسدود نمايد)
ضربانات نامنظم قلب يا ايست قلبي.
بي قراري و تحريک پذيري ، اگر مصدوم هوشيار است .
بيهوش شدن .
اختلالات بينايي .
شکستگي استخوانها ( از جمله ستون مهره ها ) و دررفتگي مفاصل به علت انقباضات شديد عضلات يا پرت شدن .
تشنج ( در موارد شديد )

مراقبت از مصدوم

مراحل مراقبتهاي اورژانس
مطمئن شويد که خود و مصدوم در يک منطقه بي خطر قرار داريد .
براي مصدوم يک راه هوايي مطمئن برقرارکنيد و اگر لازم است ( در موارد ايست قلبي - تنفسي ) عمليات احياي قلبي - تنفسي مقدماتي را شروع کنيد .
در صورت وجود ضايعات نخاعي و ستون فقرات ، آسيب هاي سر و شکستگي شديد ، مراقبتهاي اوليه مربوط به آنها را انجام دهيد .
سوختگي هاي الکتريکي را ارزيابي کنيد . در جستجوي حداقل دو محل سوختگي خارج باشيد : يکي محل تماس با منبع انرژيالکتريکي و ديگري محل تماس با زمين .
محل هاي سوختگي را سرد کنيد .
بر روي مناطق سوخته پانسمان استريل خشک قرار دهيد .
مراقب شوک باشيد . آن را درمان کرده و اکسيژن با غلظت بالا تجويز کنيد .
مصدوم را هر چه زودتر منتقل کنيد . بعضي از عوارض سوختگي ( مثل تورم راههاي هوايي و در نتيجه خفگي ، نارساييکليه ، اختلالات قلبي و شوک ) شروع تدريجي دارند . بنابراين بايد مصدوم راسريعاً به مرکز مجهز منتقل کرد و او را تحت نظر قرار داد .
توجه :آسيب هاي الکتريکي سبب تخريب وسيع عضلات شده ، که اين باعث آزاد شدن موادسمي ( مثل ميوگلوبين ) به داخل خون مي شود . اين مواد از راه خون به کليهها رسيده و در ادرار ترشح مي شوند و رنگ آن را قرمز مي کنند و از طرفي بارسوب در کليه ها سبب نارسايي کليه خواهند شد .
بنابراين براي جلوگيري از اين عارضهبه مصدومين برق گرفتگي که ادرار قرمز دفع مي کنند بايد حجم زيادي ازمايعات داخل وريدي ( ترجيحاً حاوي بي کربنات سديم ) تزريق کرد تا با شستهشدن کليه ها ، آسيب کليوي تقليل يابد .





آموزش همگاني در چهارشنبه آخر سال

سال گذشته در کل کشور ایران حداقل ۱۱۷۹ نفردرآخرين چهارشنبه سال در اثر حوادث ناشي از آتش بازي مجروح و ۷۶۱ نفر ازآنها توسط اورژانس ۱۱۵ به بيمارستان منتقل شدند.

شب آخرين چهارشنبه سال كه دربين مردم به چهارشنبه سوري معروف است يكي از مراسم قديمي ما ايرانيهاست.
متاسفانه در سالهاي اخير با حوادث ناگواري در اين شب روبرو بوده ايم. هرسال مواد محترقه اي وارد بازار مي شوند كه قدرت انفجار آنها بيشتر از سالپيش بوده و در بسياري از مواقع براي اين كه قدرت انفجار بيشتري داشتهباشند در داخل آنها از خرده شيشه استفاده مي شود كه در زمان انفجار، پرتابشده و علاوه برتوليد صداهاي بسيار گوشخراش و آزارنده، آسيب هاي جدي به چشمو ساير ارگان هاي بدن وارد مي كنند.
اميدواريم كه در آخرين چهارشنبه امسال شاهد حادثه ناگواري نباشيم ولي در هر صورت بايد خود را براي حوادث احتمالي آماده كنيم.
طبق آمار به دست آمده از حوادث ناشي از چهارشنبه سوري سال ۱۳۸۶،ميانگينسوختگي عمومي بدن آسيب ديدگان ۵/۵ درصد،/۳۷ در صد آسيب به دست،/۲۶ درصدآسيب به چشم،/۱۴ درصد سوختگي صورت بوده است كه بيشترين آسيب ديدگان درمحدوده سني ۱۲ تا ۲۵ سال قرار دارند و بيشترين مواد محترقه اي كه باعثآسيب ديدگي شده ترقه ۲۸۶ مورد،آتش ۱۰۷ مورد، فشفشه ۹۱ مورد و نارنجك ۹۰مورد بوده است.

نحوه پيشگيري از حوادث ناشي از چهارشنبه سوري

هرگونه بي توجهي به نكات ايمني و سهل انگاري در برپايي مراسم چهارشنبه سوري مي تواند زيان هاي جاني و مالي سنگين و غير قابل جبراني را در پي داشته باشد.
خانواده ها در پيشگيري از حوادث نقش مهمي را ايفاء مي كنند.
ممكن است موضوع ایمنی و پیشگیری از حوادث مربوط به چهارشنبه سوری، در بدو امر برای گروه سنی نوجوانان زیاد جالب نباشد، چرا كه آنها مجبورند مقداری محدودیت در ترقهبازی، فشفشه بازی و آتشبازی خود متحمل شوند ولی میتوان با نشان دادن این موضوع كه این امر با زندگی آنها مرتبط است، آموزش در این زمینه را برای آنها جالبتر كرد. حادثه برای هركسی اتفاق میافتد. در برخی حوادث افرادی كشته شده یا به شدت آسیب میبینند. اما از بروز اغلب حوادث از جمله حوادث چهارشنبهسوری میتوان جلوگیری كرد.
باید كودكان و نوجوانان را تشویق كرد كه از حوادث درك خوبی داشته باشند. باید به آنها آموزش داد كه آنها در مقابل مواد محترقه و منفجره و آتشبازی آسیبپذیر هستند. آموزش آسیبپذیري در مقابل خطرات مذكور، از اهمیت خاصی برخوردار است.
• والدین در تهیه وسایل آتشبازی بیخطر فرزندانشان را همراهی نمايند. کودکان به هيچ عنوان شخصاَ نبايد از مواد آتش بازي و محترقه استفاده نمايند.
• از نگهداری مواد محترقه، تهیه و ساخت وسایل آتش بازی به خصوص در منزل،زير زمين،محل كار و … جداً جلوگیری كنيد.
• از حمل مواد محترقه و آتش گير و انفجاري حتي به مقادير بسيار کم، در جيب لباس و کيف جداًً خودداري کنيد.
• در صورت نگهداري مواد آتش بازي، حتي کم خطر حتماً آن را در جاي خشک و خنک نگهداري کنيد.
• مواد آتش بازي (محترقه و انفجاري) را از محل هايي که مطمئن هستند خريداري کنيد. اين مواد را از دست فروش تهيه نکنيد.
• هميشه در مواقع آتش بازي جهت اطفاء حريق، آب، کپسول اطفاء حریق و حتي الامكان جعبه کمکهای اولیه در دسترس باشد.
• مواد آتش بازي (منفجره و محترقه) را به طرف افراد ديگر پرت نکنيد.
• هيچگاه مواد آتش بازي (منفجره و محترقه) را در ظروف شيشه اي يا فلزي قرار ندهيد، زيرا در صورت انفجار ذرات شيشه يا فلز، به اطراف پرتاپ شده و سبب صدمات و خطرات جاني خواهد شد.
• هيچگاه از الکل براي آتش گيري مواد استفاده نکنيد.
• از آتش زدن لاستيک، هيزم، کارتن خالي و امثال آن چه در واحدهاي مسکوني و چه در معابر ، کوچه و خيابان خودداري نماييد.
• از پرتاب مواد آتش زا مانند فشفشه و موشک بر روي درخت ها، بام و بالکن منازل كه از عوامل عمده بروز آتش سوزي است جداً خودداري كنيد.
• صاحبان فروشگاه هاي مواد شيميايي و رنگ فروشي ها از فروش هر گونه مواد آتش زا و مواد شيميايي به کودکان و نوجوانان جداً خودداري نمايند.
• از ريختن مواد سريع الاشتعال مانند نفت، بنزين و غيره بر روي مواد آتش گير جداً خودداري شود.
• از قرار دادن ظروف تحت فشار از جمله کپسول، اسپري، حشره کش ها و غيره بر روي آتش خودداري شود.
• مراقب رفتارهای خطرناک و ناهنجار بوده و در صورت لزوم مراتب را به واحدهای گشتی نیروی انتظامی و یا پلیس ۱۱۰ اطلاع دهيد.
• از سوزاندن وسايلي چون کپسول گاز، لاستیک و آمپول و استفاده از مواد آتشزا نظیر بنزین، الکل، کاربیت و مانند آن جداً خودداری نماييد.
• از برپایی آتش در معابر باریک و در نزدیکی پستهای برق یا ایستگاههای تقلیل فشار گاز و پارکینگهای عمومی پرهیز كنيد.
• از برپایی آتشهای حجیم و غیرقابل مهار خودداری كنيد .
• استفاده از مواد آتش بازي هرگز به طور کامل ايمن نيست، حتي در صورتي که مراقبت کامل صورت گيرد. حوادث نه تنها ممکن است براي کساني که از آن استفاده مي کنند به وجود آيد، بلکه براي کساني که اين مواد را درست مي کنند نيز ممکن است اتفاق بيفتد. پس از مكان هايي كه از مواد محترقه در آن استفاده مي شود دوري كنيد. شما مي توانيد از عينك هاي محافظ يا حداقل عينك هاي طبي خود استفاده كنيد.
در صورت بروز هرگونه حريق و يا حادثه ضمن حفظ خونسردي در اسرع وقت با شماره تلفن ۱۱۵ مركز مديريت حوادث و فوريتهاي پزشكي و ۱۲۵ ستاد فرماندهي سازمان آتش نشاني تماس گرفته و مراتب را با ذكر نوع حادثه و نشاني دقيق اطلاع دهيد.
بیایید شور و شادی چهارشنبه سوری را با یک عمر غم و افسوس عوض نکنیم!

نحوه كمك به فرد دچار سوختگي

نکات ایمنی هنگام وقوع آتش سوزی:
در حدود ۸/۱ درصد از حوادث در حال تهيه و ساخت مواد محترقه به وقوع مي پيوندد پس بايد خود را براي رويارويي با آتش سوزي آماده نمود.
۱. سرعت عمل هنگام روبرو شدن با آتش سوزی برای نجات جان خود و مصدومان احتمالی، کاملاً حیاتی است.
۲. همان طور که می دانیم آتش خیلی سریع انتشار می یابد، بنابراین بلافاصلهآتش نشانی و اورژانس را خبر کنید و تا آنجا که می توانید، اطلاعات کاملیدر مورد بروز حادثه به آنها بدهید.
۳. سعی کنید که افراد را از ساختمان بیرون ببرید.
۴. با رعایت جوانب احتیاط به خاموش کردن آتش بپردازید.
۵. به هیچ وجه وارد ساختمان آتش گرفته نشوید مگر آن که مجهز به ماسک تنفسی باشید و کاربرد آن را بدانید.
۶. قبل از فرار از اتاقی که در آن بسته است، در را لمس نمایید. اگر در داغ باشد از خروجی های دیگر استفاده کنید.
۷. اگر در ساختمان آتش گرفته گرفتار شده اید فوراً به اتاقی که دارایپنجره است بروید و در را ببندید سپس پتو یا فرش را طوری زیر در قرار دهیدکه دود وارد اتاق نشود و آن گاه از طریق پنجره تقاضای کمک کنید.
۸. اگر دود، حرارت یا شعله های آتش مسیرهای خروجی شما را مسدود کرده استدر را ببندید و در اتاق بمانید. تنها با استفاده از پارچه سفید از طریقپنجره کمک بخواهید. اگر در اتاق تلفن وجود دارد با اداره آتش نشانی تماسبگیرید و موقعیت خود را خبر دهید.
۹. زمانی که در جریان حریق واقع می شوید با حفظ خونسردی تمام تهویه هایساختمان را خاموش کنید تا به این ترتیب از ورود اکسیژن به داخل ساختمانجلوگیری شود.
۱۰. در صورت امکان فوراً مواد سالم و قابل استفاده را از محل خارج کنید.
۱۱. امدادگران و یا افرادی که در جریان حریق واقع شده اند باید لباس های دارای الیاف مصنوعی و پلاستیکی را از خود دور کنند.
۱۲. ظرف مشتعل را حرکت ندهید. شعله را با شن، نمک، پتوی نمناک یا پوشش های دیگر خفه کنید.

نکات ایمنی در نجات مصدوم از اتاق پر دود:
۱. ابتدا مطمئن شوید برای نجات مصدوم جان خود را به خطر نمی اندازید.
۲. طناب نجات را به کمر خود ببندید و آن را به دست یکی از حاضران بدهید.
۳. روشی از نشانه های قراردادی بین خود و کسی که طناب را در دست داردبرقرار کنید تا زمانی که علامت دادید شما را بیرون بکشد. بهترین روش ایناست که طناب را به صورت دائم در حالت کشیده نگه دارید و در هنگام خطر آنرا شل کنید تا فرد متوجه خطر شود و شما را بیرون بکشد.

توجه:بستن دستمال خیس به دور دهان و بینی باعث محافظت شما در برابر گاز یا دودهای سمی خواهد شد.
۴. برای نجات جان مصدوم از اتاق آتشگرفته ای که در آن بسته است باید قبل از ورود ، با لمس در اتاق، حرارت رابسنجید ، اگر داغ باشد وارد اتاق نشوید و اگر داغ نباشد ، قبل از ورود بهاتاق چند نفس عمیق بکشید تا خون شما پر اکسیژن شود سپس با شانه خود ازپهلو به در ضربه بزنید تا در باز شود و در همین حال صورت خود رابرگردانید. اتاق ممکن است پر از هوای سوخته فشرده باشد و احتمال دارد هرلحظه انفجاری رخ دهد. اگر دود کاملاً متراکم باشد روی زمین سینه خیز برویدزیرا با توجه به این که هوای داغ بالا می رود، ممکن است لایه ای از هوایتمیز در کف اتاق وجود داشته باشد.
۵. مصدوم را بگیرید و با توجه به رعایت تمام جنبه های ایمنی به سرعت بهسمت در خروجی بکشید. لباس آتش گرفته مصدوم را با استفاده از پتو، گلیم ویا کت خاموش کنید.
۶. اگر لباس سوخته به پوست مصدوم چسبیده سعی نکنید آن را جدا كنيد.
۷. اگر مصدوم هشیار است کاملاً از او مراقبت کنید زیرا ممکن است بر اثرنیم سوز شدن اشیای داخل اتاق، گاز منواکسید کربن در هوای اتاق پراکنده شدهباشد و این امر بر هوشیاری مصدوم به تدریج تأثیر می گذارد.
۸. اگر تنفس مصدوم قطع شده بلافاصله تنفس مصنوعی را شروع کنید و سپس مصدوم را به بیمارستان برسانید.
۹. اگر مصدوم در پارکینگ بسته ای که ماشین یا موتور در آن روشن است گرفتارشده ، در پارکینگ را باز کنید تا دود از پارکینگ خارج و هوای تازه بهاندازه کافی وارد شود. نباید وارد چنین محل هایی شوید مگر آن که مطمئنشوید خطری جان شما را تهدید نخواهد کرد.

کمکهای اولیه در سوختگی:

۱- وضعیت عمومی مصدوم را بررسی کنید. برای این منظور ابتدا از باز بودن راه های هوایی و تنفس صحیح اطمینان حاصل کنید.
در مصدومی که بیهوش است سر او را عقب بکشید تا زبان موجب انسداد راه های هوایی نشود.ü
۲- اگر مصدوم نفس نمی کشد و نبض ندارد عمل احیاء(تنفس مصنوعی همراه با ماساژ قلبی) را در مورد او انجام دهید.
۳- لباس مصدوم را که مربوط به عضو سوخته بدن اوست در آورید.
به خاطر داشته باشید که اگر لباس مصدوم به پوست ناحیه سوخته چسبیده استüلباس را از پوست جدا نکنید بلکه لباس را از دور تا دور محل چسبیده قیچیکنید .
۴- ساعت، گردنبند، دستبند ، انگشتر ، کمربند و کفش های مصدوم را در آورید.
۵- ناحیه سوخته را با آب سرد شست و شو دهید و بدین طریق آن را خنک کنید.

در صورت آسيب ديدن چشم و يا پلك ها:
۱. از ماليدن چشم ها و پلك ها خود داري كنيد.
۲. حتما” در اولين فرصت به اورژانس چشم پزشكي مراجعه كنيد. زيرا در بعضيمواقع آسيب هاي چشمي در مراحل اوليه علائم زيادي ندارند و ظاهر بدي ايجادنمي كنند اما مي توانند حوادث ناگواري براي چشم ايجاد كنند.
۳. چشم فرد آسيب ديده را با يك وسيله در دسترس مانند ليوانهاي يك بار مصرفيا مقوائي كه به شكل مخروط در آورده ايد بپوشانيد. نيازي به گذاشتندستمال، پنبه يا گاز روي چشم وجود ندارد.
۴. از هيچ گونه پماد يا قطره چشمي استفاده نكنيد و چشم ها را نشوئيد زيرا استفاده از آنها مي تواند آسيب وارده به چشم را شديدتر كند.
۵. از آسپيرين، ايبوبروفن و موارد مشابه تا رسيدن به اورژانس چشم پزشكي خودداري كنيد.
۶. سعي كنيد مواد غذائي به بيمار ندهيد تا در صورت نياز به جراحي بتوان در اولين فرصت اين كار را انجام داد.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور ایران
مرکز مديريت حوادث و فوريتهاي پزشکي
معاونت آموزش و پژوهش
۱۳۸۷

توصیه هایی برای جلوگیری از حوادث ۴ شنبه سوری
۱) در شادی های فرزندان دلبندتان مشاركت كنید تا همیشه نظاره گر گل خنده های شان باشید.
۲) با فرزندانتان در تهیه وسایل آتش بازی بی خطر و مفرح همراهی كنید.
۳) قطع عضو، ضایعه ای جبران ناپذیر است، با احتیاط و پرهیز از رفتارهای پرخطر زندگی را برای خود و دیگران تلخ نكنید.
۴) از نگهداری مواد محترقه، تهیه و ساخت وسایل آتش بازی دستی توسط فرزندان اكیدا جلوگیری نموده و نظارت بر موضوع را جدی بگیرید.
۵) از نگهداری مواد محترقه و وسایل آتش بازی (حتی وسایل و مواد استاندارد) در نزدیكی وسایل حرارتی و برقی خودداری نمایید.
۶) حتی الامكان برای روشن كردن آتش از محل های تعیین شده توسط شهرداری منطقه استفاده كنید.
۷) در هنگام برپایی آتش در داخل یا خارج از ساختمان از دسترسی به كپسول اطفاء حریق و جعبه كمك های اولیه اطمینان حاصل نمایید.
۸) مراقب رفتارهای خطرناك و ناهنجار افراد باشید و در صورت لزوم مراتب را به واحدهای گشتی نیروی انتظامی و یا پلیس ۱۱۰ اطلاع دهید.
۹) از سوزاندن وسایل یا مواد غیر متعارف مانند كپسول گاز، لاستیك و آمپولو استفاده از مواد آتش زا نظیر بنزین، الكل، كاربیت و مانند آن جداخودداری نمایید.
۱۰) از برپایی آتش در معابر باریك و در نزدیكی پست های برق یا ایستگاههای تقلیل فشار گاز و پاركینگ های عمومی خودداری كنید.
۱۱) از برپایی آتش های حجیم و غیر قابل مهار خودداری نمایید.
۱۲) حتی المقدور با ریختن مقداری خاك در زیر محل برپایی آتش، از آسیب رساندن به سطح آسفالت معابر خودداری نمایید.
۱۴) نگهداری مواد محترقه غیر استاندارد از قبیل اكلیل و سرنج، زرنیخ وكلرات، … غیر مجاز و برخلاف قانون بوده و می تواند خسارات جبران ناپذیریبرای خود و دیگران به همراه داشته باشد.
۱۵) با رعایت حقوق شهروندی از پرتاب نارنجك و مواد محترقه به ساختمان هاكه موجب آسیب رساندن و بد منظر كردن آنها و سیمای شهرمان می گردد، خوددارینمایید

اقدامات اولیه در ايست قلبي و تنفسي و راهنمای عملیات احیاء

منظور ازايست قلبي ، حالتي است که ضربان قلب کاملاً از بين مي رود و منظور از ايستتنفسي ، از کار افتادن تنفس خودبخودي در فرد مي باشد . اين حالات مي تواندبه دنبال سکته قلبي ، شوک ، خونريزي هاي بسيار شديد ، گير کردن اجسامخارجي در حلق ، غرق شدگي ، برق گرفتگي و … رخ دهد .

اقدامات اوليه :
چنانچه پس از وقوع ايست قلبي – تنفسيدر کمتر از ۴ الي ۶ دقيقه به فرد مصدوم رسيدگي شود و عمليات احياء وي شروعگردد ، شانس زنده ماندن وي بالا خواهد رفت . قل از شروع عمليات احياء قلبي – ريوي ، بايد مطمئن شد آيا فرد وقاعآق دچار ايست قلبي – ريوي شده است ياخير ، چرا که انجام عمليات احياء قلبي – ريوي بر روي فردي که دچار ايستقلبي نشده باشد ، مي تواند منجربه ايست قلبي و مرگ وي شود .
جهت اطمينان از ايست تنفسي با مشاهدهحرکات تنفسي قفسه سينه مي توان به وجود تنفس در مصدوم پي برد و يا مي توانگوش يا گونه خود را نزديک دهان وي قرار دهد تا صداي تنفس وي را شنيد ياجريان آن را حس کرد . سپس نبض بيمار را بررسي نمود .
بهترين محل نبض در بچه هاي کوچک ، نبضشريان راني است که در ناحيه کشاله ران لمس مي شود وبهترين محل نبض در بچههاي بزرگتر و بالغين نبض گردني است که در ناحيه گردن و پشت ناي قرار دارد . لمس نبض بايد با دو انگشت نشانه و مياني صورت گيرد در صورتي که هيچ گونهنبضي احساس نشد و يا مصدوم تنفس خودبخودي نداشت

عمليات احياء بايد مطابق دستور ذيل انجام شود :
۱. بيمار را به پشت خوابانده ، وي را به آرامي تکان داد تا پاسخش به تحريک مشخص شود.
۲. اگر بدون پاسخ بود ، راه هاي تنفسيوي چک شود . چنانچه راه تنفسي بسته است ، با کمک انگشت راه تنفسي وي بازشود و چنانچه راه تنفسي باز بود ولي نفس نمي کشيد ، تنفس مصنوعي شروع شود .
۳. گردن وي را به جلو و سر او را به عقب خم نمايند .
۴. دو تنفس مصنوعي مناسب دهان به دهان به وي داده شود .
۵. نبض هاي وي لمس شود . اگر ضربان نبض ها لمس شد . بايد به تنفس مصنوعي ادامه داد و اگر لمس نشد ، ماساژ قلبي را شروع کرد .
۶. جهت انجام ماساژ قلبي بايد دست چپخود را به حالت ضربدر بر پشت دست ديگر گذاشته ، پاشنه دست راست را بر رويجناغ سينه به اندازه دو بند انگشت بالاتر از محل دو شاخه شدن جناغ قرارداد . آرنج ها نبايد خم شوند و به کمک وزن بدن ، يک فشار محکم به قفسهسينه وارد شود تا جناغ سينه به اندازه تقريب ۴ الي ۵ سانتيمتر داخل برود .
تعداد ماساز قلبي بايد حدود ۸۰ بار دردقيقه باشد و به ازاء هر ۱۵ ماساژ قلبي بايد ۲ تتفس مصنوعي با روش دهان بهدهان داده شود . در صورتي که فرد ديگري به امدادگر کمک مي کند ، بايد بهازاء هر ۵ ماساژ قلبي فرد دوم ، يک تنفس مصنوعي به وي بدهد .
۷. پس از گذشت يک دقيقه عمليات به مدت۵-۴ثانيه جهت لمس نبض گردني متوق نمود . اگر نبض لمس شد ، ماساژ قلبي راقطع نموده و چنانچه تنفس هم برقرار شده ، تنفس مصنوعي را متوقف کرد . درصورت عدم لمس نبض و عدم برقراري تنفس خودبخودي ، بايد ماساژ قلبي و تنفسمصنوعي را مجدداً شروع کرد و هر۳ دقيقه يک بار ، جهت لمس نبض ها به مدت۵-۴ثانيه عمليات را متوقف نمود .

نکات مهم :
۱.فرد را نبايد روي سطح نرم تشک و تختخواب خواباند ، بلکه سطح سختي مثل کف اتاق بهتر است .
۲. در تنفس دهان به دهان ، بايد بينيمصدوم را با دو انگشت خود بست ، تا هوايي که به ريه هايش دميده مي ود . مستقيماً از آن خارج نشود .
۳.موقعيت سر و گردن را بايد درست تنظيم کرد .
۴. طي عمليات احياء يک نفر را جهت خبرکردن اورژانس يا پزشک مأمور نمود .
۵. بايد دهان فرد کمک کننده با دهان مصدوم کاملاً مماس باشد ، تا هوايي از بين انها خارج نشود .
۶.عمليات احياء‌را بايد تا زماني کهيک فرد با تجربه يا پزشک بر بالين بيمار برسد و يا تا زماني که وي بهدرمانگاه منتقل شود ، ادامه داد .

چنانچه مصدوممشکوک به ضايعه نخاعي است بايد سر را مختصري به عقب کشيده ، به آرامي کميبه عقب خم نموده – سپس تنفس مصنوعي و ماساژ قلبي را ادامه داد .

چطور از خفگی در کودکان پیشگیری كنيم؟

اشیایی که به ظاهر کاملا بی‌ضرر می‌رسند، ممکن است کودکان کم‌سن را در معرض خطر خفگی قرار دهند.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز به نقل از هلث دی نیوز ،برای جلوگیری از گیرکردن اشیا در گلوی کودکان و خفه‌شدگی آنها این نکات را رعایت کنید:
هرگز به یک نوزاد یا کودک کم‌سن اجازه ندهید تا با اسباب‌بازیی بازی کند که نخ یا طنابی به آن متصل است.
کودک‌تان را با غذاهایی که ممکن است درگلویش گیرکنند، مانند تکه‌هایسوسیس، آب‌ نبات سفت، سبزیجات پخته‌نشده، مغزهای خوراکی مانند گردو وبادام، کشمش، میوه‌های هسته‌دار، ذرت بوداده یا انگور، تغذیه نکنید.
هرگز نگذارید که وقتی کودک دراز کشیده است، چیزی بخورد.
هر چیزی که را ممکن است کودک به دهان ببرد، مانند سکه، باتری، جواهرات، سنجاق و پونز را از دسترس او دور نگهدارید.


دستگاه گردش خون شامل قلب به عنوان پمپ‌کننده شبکه عروق خونی و خون می‌باشد

دستگاه گردش خون شامل قلببه عنوان پمپ‌کننده شبکه عروق خونی و خون می‌باشدکه وظیفه آن رساندن خونحاوی اکسیژن و مواد غذایی به سلول‌های بدن می‌باشد.
کاهش علائمحیاتی بدن به دلایل مختلف بلافاصله بعد از آسیب و یا با تأخیر که بر اثرناتوانی دستگاه گردش خون در رساندن کافی به اعضای بدن، ایجاد مي‌شود راشوک گویند که از یک ضعف تا یک وضعیت کشنده بر اثر آسیب شدید، متغیر است. در این حالت چون خون کافی به اعضای بدن نمي‌رسد، بدن شروع به مقابله باوضع موجود (کاهش خون‌رسانی) مي‌کند. دفاع بدن در این حالت به صورتی است کهباید حداکثر خون به اعضاء حیاتی مثل مغز و قلب رسیده و در مقابل به اعضاءکم اهمیت‌تر مثل پوست، روده و عضلات خون کمتری برسد زیرا که سلامت قلب ومغز ضروری‌تر است و “در حقیقت شوک دفاع بدن در برابر کاهش خون‌رسانی است”.

این اختلال به سه دلیل مي‌تواند بروز و یا پیشرفت کند:
۱. کاهش قدرت قلب ۲. تغییر ناگهانی قطر رگ‌های خونی ۳. ناکافی بودن حجم مایع داخل عروقی
تقسيم‌بندي انواع شوك
شوك ناشي از كاهش حجم خون (هايپوولميك) - خونريزي
- از دست رفتن مايعات
(غيرخونريزي مثل اسهال و استفراغ)
شوك توزيعي - شوك عصبي
- شوك رواني (غش)
- شوك عفوني
- شوك آنافيلاكتيك
شوك قلبي - سكته قلبي
- انسداد داخل يا خارج قلبي گردش خون
۱. شوک کاهش حجم خون(هایپوولمیک):
۶۰%وزن بدن انسان را مایعات تشکیلمي‌دهد. از بین رفتن ۱۰% این حجم با مکانیسم‌های جبرانی، جبران مي‌شود ولیاگر حجم خون در گردش، ۲۵-۲۰ درصد کاهش یابد، مکانیسم‌های جبرانی قادر بهجبران نبوده و شوک هیپوولمیک رخ مي‌دهد. این نوع شوک از شایع‌ترین علل شوکمي‌باشد که مي‌تواند به عللی مثل اسهال، استفراغ، تعریق شدید، کم آبی،خونریزی داخلی و خارجی، سوختگی وسیع و وقايع حاد داخل شکم مثل پاره شدنآپاندیس ایجاد شود.
۲. شوک ناشی از اختلال کارکرد قلب(کاردیوژنیک):
شایع‌ترین علت آن بیماری‌هایی نظیرسکته قلبی، صدمات قلبی، پرفشاری عروقی در ریه، تنگی دریچه آئورت مي‌باشدکه ۱۰۰- ۹۰ درصد بیماران دارای شوک قلبی مي‌میرند.
۳. شوک ناشی از تغییرات قطر عروق(وازوژنیک):
در این شوک، جریان خون بافت‌های بدنطبیعی بوده ولی به دلیل ترشح واسطه‌های شیمیایی که منجر به اختلال درنفوذپذیری و انقباض عروق مي‌شود، حجم خون در گردش کم به نظر مي‌رسد. ایننوع شوک بر اثر عوامل زیر ممکن است بروز کند:
الف) شوک عصبی(نوروژنیک)
بر اثر آسیب‌های نخاعی، ضربه محکم بهستون فقرات یا سر و ایجاد درد و درک آن توسط سیستم عصبی و نهایتاً گشادشدن ناگهانی عروق و سقوط شدید فشارخون، ایجاد مي‌شود.
ب) شوک روانی(سایکوژنیک)
به علت اختلال موقت و گذرای خون‌رسانی به مغز برای چند لحظه ایجاد مي‌شود مثل شنیدن خبر ناگهانی، خستگی مفرط، ایستادن طولانی و … .
ج) شوک عفونی( سپتیک)
شایع‌ترین و مهم‌ترین نوع شوکوازوژنیک است که ارگانیسم‌های بیماری‌زا با آزاد کردن سم در تمام بافت‌هایبدن از طریق افزایش نفوذپذیری عروق و اتساع آنها و اختلال در کارکرد قلب،موجب بروز این شوک مي‌شوند. مرگ و میر در شوک عفونی پیشرفته زیاد است(حدود۵۰درصد) که اکثراً به دلیل کاهش شدید فشارخون و نارسایی چند عضو اتفاقمي‌افتد.
د) شوک حساسیتی(آنافیلاکتیک)*
علائم شوك:
در مراحل مختلف شوك و انواعي از شوك نظير شوك عفوني يا حساسيتي نشانه‌ها و علائم متفاوتند ولي به طور كلي علائم شوك عبارتند از :
رنگ‌پريدگي پوست- پوست سرد و مرطوب- نبض تند و ضعيف- تنفس تند و سطحي- كاهش فشارخون(علامت ديررس)- كاهش درجه حرارت بدن- مردمك‌هاي گشاد- تهوع واستفراغ- اضطراب- بي‌قراري- كاهش سطح هوشياري يا بيهوشي- تشنگي- گيجي ومنگي.

كمك‌هاي اوليه :
بهترين درمان شوك پيشگيري از آن است. بنابراين اگر براي كسي حادثه‌اي اتفاق افتاده (مثلاً تصادف كرده) كهاحتمال مي‌دهيد دچار شوك شود ولي هنوز علائم شوك را نشان نمي‌دهد، با اينحال اقدامات درماني شوك را در مورد وي اجرا كنيد تا دچار شوك نشود.
اين اقدامات عبارتند از :
۱- كنترل و باز نگه داشتن راه‌هاي هوايي مصدوم و جلوگيري از آسپيره كردن مواد استفراغي.
۲- دادن اكسيژن.
۳- كنترل خونريزي.
۴- آتل‌بندي محل شكستگي.
۵- مريض را به پشت دراز كرده و پاهايش را حدود ۳۰- ۲۰ سانتي‌متر بلندكنيد. نكته مهم اينكه اگر با اين كار تنفس مصدوم مشكل شد فوراً پاها راپائين بياوريد و يا اگر احتمال شكستگي پا يا ستون فقرات مي‌رود، پاها رابلند نكنيد.
۶- جلوگيري از دفع حرارت بدن مصدوم به وسيله پيچيدن وي درون پتو يا لحافيا هر چيز مشابه آن، توجه داشته باشيد كه با حرارت خارجي (بخاري) مصدوم راگرم نكنيد.
۷- درصورتي كه مصدوم بيهوش نبوده و استفراغ ندارد به او مايعات بدهيد.
۸- كنترل علائم حياتي را هر ۵ دقيقه يك بار به عمل آوريد.

واكنش حساسيتي شديد (شوك آنافيلاكتيك)
اغلب مردم فكر مي‌كنند حساسيت تنهاباعث التهاب، خارش يا ديگر مشكلات كوتاه مدت مي‌شود كه با رفع عاملايجادكننده برطرف مي‌گردند ولي واكنش‌هاي شديدتري به بعضي مواد خوراكي ياتزريقي وجود دارد كه شوك آنافيلاكتيك ناميده مي‌شود. اين شوك مي‌تواند درعرض چند دقيقه يا حتي چند ثانيه ايجاد شده و اگر فوراً درمان نشودمي‌تواند به مرگ بيانجامد. بعضي خوراكي‌هاي خاص مانند آجيل، صدف، ماهي يابعضي داروها مانند پني‌سيلين خوراكي، نيش زنبور عسل يا زنبور قرمز، تزريقداروهايي مانند پني‌سيلين يا واكسن كزاز مي‌توانند در افراد حساس باعثواكنش‌هاي شديد و سريع شوند. تقريباً يك درصد مردم حساسيت شديدي نسبت بهنيش حشرات دارند.
پاسخ حساسيتي شديد (شوك آنافيلاكتيك) زماني ايجاد مي‌شود كه فرد با مادهحساسيت‌زايي برخورد كند و قبلاً نيز سابقه برخورد با آن را داشته و بدنفرد آن را به عنوان مهاجم بشناسد. در اين صورت پادتني به نام IgE توليدمي‌گردد. سپس پادتن‌ها و دفاع ميزبان با ماده حساسيت‌زا كه براي بار دوموارد بدن شده، برخورد كرده و مواد شيميايي(مانند هيستامين) آزاد مي‌شوند. اين مواد در ريه‌ها، عروق خوني، روده‌ها و پوست اثرات ناخوشايندي را ايجادمي‌كنند. اين شوك يكي از شرايط تهديدكننده حيات به شمار مي‌آيد. ۸۰-۶۰%مرگ‌هاي ناشي از شوك آنافيلاكتيك به علت ناتواني در تنفس مي‌باشد و علت آنتورم و انسداد راه‌هاي هوايي است. علت دوم اين مرگ‌ها (حدود ۲۴% مرگ‌ها)،شوك است كه به علت كافي نبودن خون در گردش مي‌باشد.

علائم و نشانه‌هاي شوك آنافيلاكتيك:
سرفه، عطسه، خس‌خس صدا تورم صورت، زبان و دهان تنفس دشوار تهوع و استفراغ سفتي و تورم گلو سرگيجه
خارش و سوزش شديد انقباض عضلات شكم(كرامپ شكمي)
بثورات يا كهير پوستي متمايل به آبي شدن (سيانوز) اطراف لب‌ها و دهان
در شوك حساسيتي علاوه بر انجام ساير كمك‌هاي اوليه شوك، تزريق آدرنالين(اپي‌نفرين) توسط امدادگران مجاز است.

علل شوک حساسیتی
پنی‌سیلین و مشتقات آن از شایعترین علت شوک آنافیلاکتیک بوده و پس از آنمار گزیدگی و خصوصا زنبور ‌گزیدگی قرار دارند. شایعترین علت شوکآنافیلاکتیک پنی‌سیلین (و سایر داروها) ، غذاها (بادام زمینی ،تخم مرغ ،غذاهای دریایی و شیر) ، عصاره گرده ، لاستیک و سم حشرات می‌باشند. شوکحساسیتی در اثر عکس العمل شدید بدن به مواد حساسیت‌زا ایجاد می‌شود وبسیار خطرناک است. انواع گوناگونی از مواد می‌توانندحساسیت‌زا باشند.
مثلاً موی گربه حساسیت‌زا است. شخصیکه نسبت به موی گربه حساسیت داشته باشد، هرگاه گربه‌ای در نزدیکی آن باشدعطسه کرده و احساس خارش می‌کند. این واکنش ، بسیار جزئی است. در مورد نیشزنبور ، بعضی اشخاص تنها واکنشی که از خود نشان می دهند، احساس درد و تورمدر ناحیه نیش زنبور است. بعضی از افراد نیز واکنشهای شدیدتری از خود نشانمی‌دهند و یا دچار شوک حساسیتی می‌شوند. در این نوع شوک ، ماده حساسیت‌زاباعث می‌شود که رگهای خونی سریع متسع شوند و فشار خون کاهش یابد. همچنینبافتهایی که در مسیر دستگاه تنفس قرار دارند، ورم می‌کنند و مجاری تنفسیرا مسدود می‌نمایند.

عوامل حساسیت‌زا
نیش حشرات: نیش زنبور عسل و زنبورهای سرخ ایجاد حساسیت سریع و حاد می‌کنند.
مواد خوراکی: مانند میوه با دانه های روغنی ، ادویه ، میوه‌هاییمانند(خانواده توت) ، ماهی ، صدف و بعضی از داروها ، ایجاد حساسیتمی‌کنند. در اکثر موارد این نوع حساسیت خفیفتر از حساسیت نیش حشرات است.
مواد استنشاقی : گرد و خاک ، گرده گل و پودرهای شیمیایی اکثراً حساسیت شدید و حادی ایجاد می‌کنند.
مواد تزریقی : داروهایی مانند پنی سیلین ایجاد حساسیت شدید می‌کنند.
مواد جذبی : تماس بعض از مواد شیمیایی با پوست بدن ، حساسیتهای شدیدی ایجاد می‌کند. این نوع شوک را نمی‌توان دقیقاً پیش بینی کرد.
علائم شوک حساسیتی
سطح هوشیاری : بی‌قراری که معمولاً به دنبال آن غش و بیهوشی پیش می‌آید.
تنفس: مشکل می‌شود و با خس‌خس سینه همراه است.
نبض: تند و ضعیف می‌شود و یا کاملاً نامحسوس است.
فشار خون : در ابتدا بالاتر از حد طبیعی است ولی ممکن است بعداً تا حدی که ایجاد شک کند کاهش یابد.
پوست: آثار حساسیت به صورت قرمزی و کهیر بر روی آن مشخص می‌شوند.
صورت: زبان و صورت ورم می‌کند، لبها کبود شده اطراف زبان و دهان بی‌رنگ می‌شوند.
استفراغ
تورم مچ پا و مچ دست
بیمار مبتلا به شوک حساسیتی معمولا از موارد زیر شکایت می‌کند:
خارش و سوزش پوست خصوصاً پوست صورت ، سینه و پشت
انقباض دردناک سینه و سختی تنفس
سرگیجه
بیقراری و آشفتگی
حالت تهوع ، دل درد و یا اسهال
سردرد
عطسه ، خارش ، احساس مرگ و خشونت صدا ممکن است علائم آغازگر شوک باشند.
این نوع شوک ، موقعیت خطرناک و اورژانسی است که برای جلوگیری از واکنشهای حاد احتیاج به تزریق دارو دارد.
درمان شوک حساسیتی
قبل از هر چیز عامل حساست‌زا باید شناخته شده و تماس با آن قطع شود.
اقدامات اولیه شامل اقدامات اصول احیا (BLS) است. مجرای تنفسی بیمار را باز نموده و اقدام به تنفس مصنوعی یا CPR نمایید.
اکسیژن خالص (با غلظت بالا) به مصدوم برسانید و اقدام به درمان شوک نمایید.
مصدوم را فوراً به مراکز پزشکی برسانید اگر مصدوم بیهوش نیست، او را بهحالت طاق باز و یا به پهلو بخوابانید. در صورت آگاهی از ماده آلرژی‌زا ویا علت حساسیت (مثلاً نیش حشرات و غیره ) به کادر پزشکی نیز اطلاع دهید. ضمن انتقال مصدوم ، اصول اولیه احیاء را انجام دهید.
از مصدوم بپرسید که آیا به ماده خاصیحساسیت دارد یا خیر، از جمله حساسیت نسبت به بعضی از غذاها ، عوامل محیطی، بعضی از داروها و دیگر عوامل. عوامل نامشخص از طریق واکنشی که مصدومنشان می‌دهد، مشخص می‌شوند. مصدومینی که نسبت به بعضی عوامل ، واکنش شدیداز خود نشان می‌دهند، در صورت تماس با آن عوامل ، باید فوراً داروهای لازمرا مصرف کنند.
اولین داروی تزریقی جهت درمان شوکحساسیتی آمپول اپی نفرین است که حدود ۰.۰۱mg/kg و حداکثر تا ۰.۳ میلیگرمبه صورت زیر جلدی تزریق می‌شود. داروهای بعدی عبارتند از آمپولهای ضدحساسیت مثل کلرفنیرامین که داخل رگ تزریق می‌شود. داروهای گشاد کنندهراههای هوایی مثل آمینوفیلین و داروهای تعدیل کننده سیستم ایمنی مثل هیدروکورتیزون نیز استفاده می‌شوند. شروع دادن مایع داخل رگی مثل سرمرینگرلاکتات نیز اهمیت زیادی دارند.
شوک ناشي از برخي بيماري هاي نسبتا شايع دوران کودکي است از جمله : گاسترو آنتريتديابت مليتوس ، تروما عفونت و خوردن اتفاقي دارو .
نکته : بهترين نتايج باليني شوک بستگيبه تشخيص زودرس و درمان مناسب و سريع دارد . در شيرخوار کودک ، ميوکاردبافت انقباضي کمتري دارد ، افزايش نياز به برون ده قلب ، ابتدا با افزايشتعداد ضربان قلب توسط مکانيسم هاي عصبي برآورده مي شود ، در کودک بزرگتريا فرد بزرگسال ، زياد شدن حجم ضربه اي به طور بسيار کارآمدي ، برون دهقلب را افزايش مي دهد .
بررسي :
توجهات پرستاري در شوک کودکان بايد روي سيتسم قلبي تنفسي و نورولوژيک متمرکز شود .
تغيير سطح هوشياري از اولين عواملي است که نشان دهنده وخيم تر شدن شرايط مي باشد .
تشخيص به موقع و درمان سريع شوک درنوزادان و کودکان ميزان مرگ و مير را کاهش مي دهد . در درجه اول بايد ازباز بودن راه هوايي مطمئن شويم و بيمار را از نظر تنفسي مانيتورينگ کنيم . همچنين بايد از باز شدن ريه در زمان تنفس اطمينان حاصل شود . جريان خونمرکزي بوسيله چک کردن نبض هاي فمورال ،براکيال يا کاروتيد بررسي شود .

شوک هيپوليک :

شايع ترين علت شوک در کودکان بوده وعلل آن عبارتند از : اتلاف خون، کاهش مايعات و الکتروليت هاي بدن به دنبالاستفراغ و اسهال ، از دست دادن مايع به داخل فضاي سوم که ناشي از سندرمهاي نشت مويرگي است .
با مشاهده هيپوتانسيون و تاکي کاردي وعدم وجود علائم نارسايي قلب ( مانند هپاتومگالي ، رال ، ادم ، اتساعوريدهای ژوگولر یا گالوپ ) یا سپت سمی (تب ، لوکوسیتوز ، یا کانون عفونت) می توان شوک هیپولمیک را از سایر علل شوک افتراق داد .
بهبود شوک هیپولمیک به شدت هیپولمی ،وضعیت قلبی بیمار و تشخیص و درمان سریع وابسته است. پیش آگهی شوک هیپولمیکبدون عارضه خوب بوده و مرگ و میر آن کمتر از ۱۰ درصد می باشد . مکانیسمهای جبرانی در شوک هیپولمیک عبارتند از : افزایش فعالیت سمپاتیک و آدرنالکه سبب افزایش تعداد ضربان قلب و قدرت انقباض میوکارد می گردند .
کودکان با تشخیص شوک ها یپولمیک نیازبه بررسی علائم حیاتی ، چک کردنBP هر ۱۵ تا ۶۰ دقیقه است . رنگ و تورگورپوستی ، درجه حرارت نیز باید مرتبا چک شود . فونتانل قدامی نیز باید ازنظر تورفتگی یا برجستگی بررسی شود یک فونتانل تو رفته ممکن است دلیل بر کمآبی کودک باشد .از طرفی برجسته بودن فونتانل معمولا نشان دهنده سطح کافیمایعات بدن است . به علاوه پرستار باید مرتبا علائم نورولوژیک بیمار رابسنجد . کاهش سطح هوشیاری باید سریعا گزارش شود پرستار باید مرتبا قلب وریه های بیمار را سمع کند و نبض های محیطی را لمس کند زمان پر شدن مجددمویرگی ، چسبندگی غشاءهای موکوسی و تونوسیته و قدرت عضلات چک شود ، میزانبرون ده ادراری بررسی شود اگر کودک اسهال دارد باید کیسه ادراری یاسوندفولی استفاده شود شکم لمس شود صداهای روده سمع گردد ، صدمه شکم بایدرد شود ، هر نوع صدمه یا ترومای وارد آمده به شکم باید سریعا گزارش شود .

شوک توزیعی ( منتشر ):

اختلالات توزیع خون ممکن است باعث عدمتکافوی شدید خون رسانی بافتی ، حتی در صورت طبیعی یا بالا بودن برون دهقلبی شود این موارد توزیع غلط جریان معمولا ناشی از اختلالات در تونوس است . شوک سپتیک شایع ترین شوک توزیعی در کودکان است و معمولا عارضه سپتی سمیباکتری های گرم منفی و گرم مثبت و نیز عفونت ناشی از ریکتزیا و ویروس هااست . این بیماران معمولا تب ، خواب آلودگی ، پتشی ، و پورپورا داشته و یککانون عفونی در بدنشان یافت می شود . علامت اولیه شوک توزیعی یا منتشرافزایش درجه بدن ( هایپر ترمی ) یا کاهش درجه بدن ( هایپو ترمی ) می باشد . در جه حرارت باید هر یک تا دو ساعت کنترل شود . در شوک زودرس ( فازهایپر دینامیک ) پوست معمولا گرم و براق می شود . در شوک دیر رس ( فازهایپو دینامیک ) پوست معمولا سرد و خاکستری میشود .
یک استثنا وجود دارد که در صدمه بهطناب نخاعی اتفاق می افتد و بدن نمی تواند در درجه حرارت نرمال قرار گیرد . شوک با هر اتیولوژی که باشد و به هر دلیلی که اتفاق بیافتد ممکن استباعث اختلال در عملکرد گرد ش خون شود در نتیجه عملکرد فاکتورهای انعقادیخون و پلاکت ها مختل می شود بنابراین پرستاران باید به دقت پوست بیماررااز نظر پتشی تراوش خون از لاین های تهاجمی ، صدمه پورپورا بررسی کنند . وجود پتشی های پراکنده روی پوست ممکن است نشان دهنده یک سبسیس شدید باشددر کودکان کاهش فشار خون یک نشانه دیر رس در انواع مختلف شوک می باشد .

شوک کاردیوژنیک :

این نوع شوک ناشی از اختلال کارکردمیوکارد بوده و به صورت تضعیف قدرت انقباضی و برون ده قلب و خون رسانی ناکافی بافتی خود را نشان می دهد . شوک کاردیوژنیک اولیه در کودکانی کهبیماری مادرزادی قلب دارند رخ می دهد در اکثر بیمارانی که بیماری مادرزادیقلبی دارند ( به غیر از سندروم قلب چپ هیپوپلاستیک ) نارسایی قلبی پیش ازشوک کاردیوژنیک ایجاد می شود. کودکان با شوک کاردیوژنیک باید از نظر قلبیو تنفسی مانیتورینگ شوند و صداهای قلبی و ریوی سمع شود ، کبد باید دق شودو سایز آن سنجیده شود . تنفس کودک باید برر سی شود ، ادم دور چشم یا ادممحیطی ممکن است اتفاق بیافتد ، چک مرتب نبض های محیطی و پر شدن مجددمویرگی بسیار مهم است .

شوک انسدادی :

علت اصلی انسداد تامپوناد قلبی است . از نظر بالینی هرگاه در زمینه تروما یا جراحی اخیر قلب فشار نبض مریض کاهشیافته ، صداهای قلبی گنگ شده ؛ قلب در دق یا کلیشه رادیوگرافی بزرگ شده ،یا انفکاک مکانیکی ، الکتریکی وجود داشته باید به تامپوناد شک کرد ، درمانشامل برطرف کردن انسداد به وسیله آسپیراسیون سوزنی فوری فضای پریکارد است .
نکته : اکوکاردیوگرافی ممکن است تشخیص دهنده باشد لیکن آسپیراسیون سوزنی را نباید به تاخیر انداخت .

شوک انفکاکی :

این اصطلاح حالتی را توضیح می دهد کهدر آن خونرسانی بافتی طبیعی بوده اما اکسیژن نمی تواند به وسیله سلول هااستفاده شود مانند مسمومیت با مونو اکسید کربن یا مت هموگلوبینمی
طبقه بندی شوک و اتیولوژی آن
نوع
اختلال اولیه در گردش خون
اتیولوژی شایع
شوک هیپوولمیک
کاهش حجم خون در گردش
خونریزی ، اسهال ، دیابتبی مزه ، دیابت قندی ، سوختگی ، سندرم آدرنوژینال ، سندرم نشت مویرگی ،
شوک توزیعی
اتساع عروق موجب احتباس خون در ورید ها شده که در نهایت منجر به کاهش پیش بار می گردد . توزیع کاهش قدرت انقباض قلب
سپتی سمی ، آنافیلاکسی ، آسیب به CNS یا نخاع ، مسمویت دارویی
شوک کاردیوژنیک
کاهش قدرت انقباض قلب
بیماری های مادرزادی قلب ، نارساییشدید قلب ، آریتمی ، آسیب هیپوکسیک – ایسکمیک ، کاردیومیوپاتی، اختلالاتمتابولیک ، میوکاردیت ، مسمومیت دارویی ، بیماری کاواساکی
شوک انسدادی
انسداد مکانیکی در برابر جریان خروجی بطن
تامپوناد قلبی ، آمبولی حجیم ریوی ، پنوموتوراکس فشاری ، تومور قلبی
شوک انفکاکی
اکسیژن از هموگلوبین آزاد نمی شود
مسمومیت با مونواکسید کربن ، مت هموگلوبینمی

تشخیص های پرستاری و برنامه ریزی
تشخیص های پرستاری زیر ممکن است پس از یک بررسی و ارزیابی دقیق از شوک حاصل شود .
- پرفیوژن بافتی غیر موثردر رابطه باکاهش حجم مایعات بدن (در شوک هایپولمیک) ؛ انتشار غیر معمولی جریان خون ،اسیدوز متابولیک و یا هر دو ( در شوک منتشر ) ؛ کاهش انقباضات قلبی در ( شوک قلبی کاردیوژنیک ) می شود .

نتیجه قابل انتظار :
کودکان پرفیوژن بافتی مناسبی خواهندداشت در نتیجه نبض های محیطی قوی ، تورگور پوستی مناسب ، زمان کافی پر شدنمجدد مویرگی ، غشای موکوسی گرم و صورتی رنگ ، بستر ناخنی صورتی رنگ ،علائم حیاتی نرمال با توجه به سن خواهیم داشت . همچنین هیچ موردی دال بردیس پنه یا مشکل مغزی وجود نخواهد داشت .
- تبادل گازی غیر موثردر رابطه با کاهش جریان خون ریوی ، کاهش خونرسانی به الوئول ها و التهاب الوئول ها .

نتیجه قابل انتظار :
کودک تبادل گازی کافی خواهد داشت . میزان اکسیژن خون شریانی حدود ۹۵ تا ۱۰۰ درصد خواهد بود .
- ریسک عفونت در رابطه با لاین های وریدی و شریانی تهاجمی ، کاتترها ، لوله داخل تراشه ، وجود زخم و … .

نتیجه قابل انتظار:
کودک از خطر عفونت دور می ماند .
هیچ قرمزی یا علامتی دال بر عفونت نمی باشد کشت خون منفی است .
- اضطراب در رابطه با امکان وجود پیش آگهی های بد خیم در یک کودک بیمار دچار بحران .

نتیجه قابل انتظار:
کودک و خانواده علائم اضطراب را نخواهند داشت ، اطلاعات کامل در رابطه با اتفاق ایجاد شده و با مهارت سازگاری دارند .
مداخلات :
مداخلات برای شوک مستقیما در ارتباطبا نگهداری پرفیوژن بافتی ، تامین کافی اکسیژن ، پیشگیری از عفونت ، حمایتروانی از خانواده بیمار می باشد .
مداخلات پرستاری :

نگهداشتن پرفیوژن بافتی :
مشاهده دقیق و مداوم سیستم قلبی وعروقی کودک از ضروریات است علائم حیاتی کنترل شود ، جریان خون بیمار هر یکتا دو ساعت بررسی شود . لاین وریدی مناسب گرفته شود و جایگزینی مناسبمایعات شروع شود . کنترل I&O به دقت انجام شود برون ده ادراری کمتر یابیشتر از حد نرمال گزارش شود ، بیمار روزانه وزن شود اضافه وزن سریع کودک، به پزشک اطلاع داده شود . به علت این که نوزادان نیاز بالایی به گلوکز وذخائر گلیکوژن دارند باید مراقب متابولیسم مناسب گلوکز بود . سطح گلوکزخون هر۲- ۴ ساعت اندازه گیری شود .
دستورات دارویی با دستگاه سرم پمپشروع شود ، چون داروهای فعال کننده عروق می تواند باعث نکروزه شدن بافتشوند . بنابراین سعی شود این داروها از طریق وریدهای مرکزی ، انفوزیون شود .

اکسیژن درمانی :
تعداد تنفس مشاهده وثبت شود ، رنگپوست ، باز شدن قفسه سینه به دقت بررسی شود ، علائم دیسترس تنفسی یادداشتشود و فورا به پزشک اطلاع داده شود . اکسیژن طبق دستور پزشک شروع شود و ازاین که مود دستگاه با شرایط کودک متناسب است اطمینان حاصل شود .
میزان اکسیژن خون شریانی و سطح گازهایخون شریانی و سطح هموگلوبین اندازه گیری شود . تجهیزات اینتوبیشن و تهویهمکانیکی در دسترس باشد . کودک از نظر درد ، تب ، اضطراب و کاهش تقاضایاکسیژن بررسی شود .

جلوگیری از عفونت :
از آن جایی که کودکان مستعد ابتلا بهعفونت هستند استفاده از تکنیک های اسپتیک در حین گرفتن IV line لوله گذاریو … لازم الاجراست . درجه حرارت مرتبا کنترل شود . درجه حرارت مقعدی بیشاز ۱/۳۸ درجه سانتی گراد یا کمتر از ۳۶ درجه سانتی گراد گزارش شود .
محل بخیه ها از نظر ترشح، التهاب وقرمزی چک شود . نتیجه کشت های مثبت گزارش شود . اگر بیمار قادر به تحملتغذیه از راه NGT نمی باشد از پزشک در مورد نوع روش تغذیه سوال شود .
حمایت روانی از بیمار و خانواده وی و بالا بردن قدرت سازگاری :
به سوالات صادقانه پاسخ دهید ، باکودک همدردی کنید ، کودک را از نظر روانی حمایت کنید ، نگرانی و اضطراب رااز او دور نمایید . والدین کودک را تشویق به همکاری کنید ، مانند حمامدادن ، شانه کردن موها و غذا دادن .
این همکاری تحت کنترل خودتان باشد .
از منابع قابل دسترس استفاده کنیدمانند مددکاران اجتماعی تا والدین را از نظر عاطفی یاری نمایند . خانوادهرا تشویق کنید تا خود را با شرایط موجود سازگار کنند .

درمان شوک :
کلید درمان شوک ، تشخیص آن در مراحلاولیه است . درمان شوک بیشتر از آن که در جهت اصلاح علت اولیه یا مکانیسمهای ایجادی آن باشد در جهت رفع علائم و نشانه های بالینی است .
اساس درمان به حداقل رساندن کار قلبی – ریوی در ضمن حفظ برون ده قلب ، فشارخون و تبادل گازی است . ضمنا درمانشوک نیازمند اندازه گیری مکرر گازهای خون شریانی است از نظر اکسیژن رسانی، تهویه (CO۲) و اسیدوز بوده و اغلب سدیم ، پتاسیم ، کلسیم ، منیزیوم ،فسفر و BUN نیز اندازه گیری می شوند .
نکته : در کودکان مبتلا به شوک باید فشار خون ورید مرکزی و فشار خون سیستمیک دائما به کمک یک کانتر چک شود .
درمان گرفتاری های اعضای خاص
حمایت از سیستم های قلبی عروقی:
تلاش در جهت بهبود برون ده قلب اساسدرمان شوک را تشکیل می دهد. هدف از درمان قلبی – عروقی شامل جایگزین نمودنمایعات، اصلاح برون ده قلبی ، تعداد ضربا ن قلب ، ریتم قلب ، پیش بار ، پسبار ، و قدرت انقباض می باشد .

درمان ضد آریتمی :
داروی انتخابی در درمان تاکی کاردیحاد بطنی ، لیدوکائین است . در تاکی کاردی بطنی مقاوم به لیدوکائین ازبرتیلیوم یا پروکائین آمید می توان استفاده کرد . در موارد فیبریلاسیونبطنی از شوک الکتریکی استفاده می شود .

جایگزینی مایعات :
در شوک هیپوولمیک و توزیعی ، کاهش پیشبار ، باعث اختلال شدید برون ده قلب می شود . اما در شوک کاردیوژنیک ،افزایش پیش بار موجب جبران ناپذیر شدن اختلال کارمیوکارد می شود .
حجم پلاسما را می توان با استفاده ازمحلول های کریستالوئید به طور موفقیت آمیزی جبران نمود . محلول هایکولوئیدی حاوی مولکول های درشت تر بوده و مدت باقی ماندن آن ها در فضایداخل عروقی طولانی تر از متسع کننده حجم را می توان به عنوان انتخاب اولتجویز نمود زیرا این مایعات ارزان و موثر هستند .
در اغلب کودکانی که دچار شوک حاد شدهاند می توان مقدار ۲۰mg/kg کریستالوئید ایزوتونیک را به صورت یکجا ( بلوس ) در طی ۳۰-۱۵ تجویز کرد . ولی در درمان شوک کاردیوژنیک باید مراقب افزایشحجم خون بود چرا که ممکن است فشار پرشدگی بطن ها افزوده شود بدون این کهعملکرد قلب بهبود یافته باشد . مونیتورینگ دقیق برون ده قلب یا فشار وریدمرکزی راهنمای بسیار خوبی برای جبران بی خطر مایعات باشد ولی برای حفظفشار قابل قبول خونرسانی به مغز می بایست فشار داخل جمجمه ای آن ها راکاهش داد . در این وضعیت جایگزینی سریع مایعات ممکن است فشار داخل جمجمهای را افزایش داده و موجب ایجاد ادم مغزی گردد .

درمان با داروهای کاردیوتونیک و گشاد کننده عروقی :
برای بهبود برون ده قلب بعد از اصلاح مایعات با زمانی که جایگزینی بیشتر مایعات خطرناک باشد میتوان از انواع داروهای گشاد کننده عروقی و کاردیوتونیک استفاده کرد .
نکته :
درمان با داروهای کاردیوتونیک باید به ترتیب در جهت افزایش قدرت انقباضی قلب و کاهش بار بطن چپ باشد .
درمان معمولا با دوپامین یا دوبوتامین شروع می شود . دوبوتامین اساسا یک داروی اینوتروپیک است ، در حالیکه دوپامین ممکن است گشاد کننده عروق ، اینوتروپیک یا تنگ کننده عروق باشد .
نکته : در کودکانی که با افزایش مکرر سرعت انفوزیون دوپامینی یا دوبوتامین پاسخی به درمان نمی دهند ، می بایست از داروهای کاردیوتونیک قویتر مثل اپی نفرین یا نوراپی نفرین استفاده نمود .
نکته : داروهای دیگری که مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از : اپی نفرین یا نوراپی نفرین ، نیترو پروساید و نیتروگلیسیرین .
حمایت تنفسی :
ریه عضوی است که هدف واسطه های شیمیایی مضر حاصله از شوک قرار می گیرد . نارسایی تنفسی ممکن است سریعا ایجاد شده و پیشرونده باشد . در این حال باید لوله داخل تراشه ای گذاشته و تهویه مکانیکی برقرار نمود ، که شامل استفاده از اکسیژن و فشار مثبت انتهای بازدمی (PEEP) است . سندرم زجر تنفسی بالغین ممکن است در کودکانی که در شوک هستند ، رخ دهد .
نکته : نارسایی شدید قلبی – ریوی را می توان با اکسید نیتریک استنشاقی و در نهایت با اکسیژنرسانی غشایی در خارج تنه ای (ECMO) درمان کرد .
نکته : مکانیسم ایجاد کننده ARDS افزایش نفوذ پذیری عروق به دلیل آزاد شدن واسطه های شیمیایی می باشد .

حفظ کلیه :
کم شدن ادرار در جریان شوک ممکن استناشی از نکروز توبولی حاد (ATN) یا عوامل قبل از کلیه ای باشد . کاهش برونده قلبی که توام با افت جریان خون کلیوی باشد می تواند ازوتمی پیش ازکلیوی (prerenal azotemia) بوجود آورد . از سوی دیگر کاهش فشار خون شدیدمی تواند سبب نکروز حاد توبولی شود . ازوتمی pererenal را می توان باجبران مایع از دست رفته یا افزایش قدرت انقباضی قلب اصلاح نمود . لیکن ATN prerenal نسبت BUN سرمی در حد۱۰ و مقدار سدیم ادرار کمتر از ۴۰-۶۰meg/L میباشد . بنابراین ، پس از جایگزینی حجم داخل عروقی ، برای افزایش ادرارباید از داروهای دیورتیک استفاده کرد . استفاده از دیورتیک های موثر برقوسهنله ( loop diuretic) مانند فوروسماید و بومتانید (bumetanide) مانیتول ،یا مصرف ترکیبات حاوی یک دیورتیک موثر بر قوس هنله همراه با یک تیازید ،ادرار را زیاد می کنند . چنانچه هیپر کالمی ، اسیدوز مقاوم ، هیپرولمی ،یا تغییر وضعیت روانی ایجاد شود ، دیالیز صفاقی یا خونی را باید شروع کرد .
کریستالوئیدها
کولوئیدها
کلرید سدیم ۹/۰ درصد
رینگر لاکتات
سالین هیپرتونیک (۳%)
آلبومین سرم انسانی ۵ درصد در کلرید سدیم ۹/۰ درصد
آلبومین سرم انسانی ۲۵ درصد در کلرید سدیم ۹/۰ درصد
Hyderoxyethyl Starch ۶درصد در کلرید سدیم ۹/۰ درصد
دکستران ۴۰ به صورت ۱۰ درصد در محلول قندی ۵ درصد
پلاسمای منجمد تازه (FFP)
خون کامل

ارزشیابی :
- آیا غشاء موکوسی بیمار صورتی رنگ می باشد ؟ آیا پر شدن مجدد مویرگی و علائم حیاتی مناسب وجود دارد ؟
- آیا میزان اکسیژن خون شریانی و سطح گازهای خون شریانی در حد نرمال می باشند ؟
- آیا الگوی تنفسی، مناسب می باشد ؟
- آیا جواب کشت بیمار مثبت است یا خیر ؟
- آیا والدین و کودک به خوبی با شرایط موجود سازگاری پیدا کرده اند ؟

عکس‌العمل بدن در برابر شوک
کاهش جریان خون اعضاء حیاتی مثل قلب و مغز می‌تواند در عرض چند دقیقه ،آسیب غیر قابل برگشتی به آنها وارد کند. به منظور جلوگیری از چنین آسیبی ،بدن یک سری مکانسیمهای جبرانی در جهت برقرار ساختن جریانی مداوم و ثابت ازخون به سمت مغز و قلب فعال می‌کند که این به خرج کاهش جریان خون اعضاء کماهمیت‌تر و غیر حساس‌تر بدن مثل پوست و عضله (در مرحله اول) و در مراحلبعدی ، کلیه‌ها و دیگر احشاء شکمی و روده‌ها انجام می‌شود. در همان زمانبه منظور کمک بیشتر به افزایش جریان خون سیستم عروقی ، ضربان قلب نیزافزایش می‌یابد. این مکانیسمهای جبرانی تحت اثر دستگاه عصبی سمپاتیک وهورمونهای غده فوق کلیه (اپی نفرین و نوار پی‌نفرین) می‌باشند. عکس‌العملبدن در برابر خون رسانی ناکافی به بافتها و اندامهای بدن (شوک) باعث بروزعلائم اولیه شوک می‌شود.

علائم شوک
کفایت مکانیسمهای جبرانی به مقدار و سرعت از دست رفتن خون بستگی دارد ومعمولاً تا حدی مکانیسمهای جبرانی قادرند فشار خون را در محدوده طبیعی نگهدارند که خون از دست رفته بیش از ۱۵ تا ۲۰ درصد کل حجم خون و به عبارتیبیش از حدود یک لیتر نباشد.
علائم شوک بطور خلاصه عبارتند از:
تشنگی شدید در مراحل اولیه.
رنگ پریدگی و سرد شدن پوست به علت تنگ شدن عروق خونی پوست.
نبض سریع به علت تندتر زدن قلب برای جبران شوک و بعد ضعیف شدن نبض.
احساس ضعف و غش در بیمار به علت کاهش خون رسانی به مغز و عضلات.
افت فشار خون فشار خون در مراحل اول فقط در حالت ایستاده افت می‌کند ولی با پیشرفت شوک در حالت دراز کشیده نیز پایین است.
تنگی نفس شدید و تند شدن تنفس به علت ناکافی بودن خون از اکسیژن.
کاهش هوشیاری به علت کاهش خونرسانی به مغز.

علل شوک
قلب و رگها خونی ، در بدن انسان مخزن عروقی را تشکیل می‌دهند که خون را درخود جای می‌دهند و جریان خون طبیعی تحت اثر سه عامل قدرت انقباضی قلب ،حجم خون و قطر عروق خونی می‌باشد. اگر هر یک ازاین سه عامل فشار ؛ پمپاژقلب ، میزان خون و انبساط و انقباض رگهای خونی دچار اختلال شده و درست عملنکنند، خون رسانی به بافتهای بدن به میزان کافی صورت نخواهد گرفت و شوکاتفاق می‌افتد. از اینرو شوک را به سه نوع کلی می‌توان تقسیم کرد.
شوک ناشی از کاهش حجم خون
شوک ناشی از کاهش قدرت قلب
شوک ناشی از گشاد شدن رگهای خونی
شوک ناشی از کاهش حجم خون
ایجاد شوک به علت از دست دادن مایعات به هر دلیل شوک کمبود حجم ( هیپوولمیک ، هیپو= کمبود ، ولمیک = حجم ) نامیده می‌شود. در مصدومینرایجترین نوع شوک که خطرناک نیز می‌باشد ، شوک هیپوولمیک (Hypovolemic) یاشوک ناشی از کاهش حجم خون است. کاهش حجم خون می‌تواند مستقیماً به علت ازدست رفتن خون ، (مثلاً در خونریزیهای خارجی و داخلی) یا پلاسما ( مثلاً درسوختگیهای وسیع و … ) باشد. در اکثر موارد ، شوک کمبود حجم به علت خونریزیاست که به آن شوک خونریزی یا شوک هموراژیک می‌گویند.
باید تاکید شود که خون فقط بخش کوچکیاز کل مایعات بدن را تشکیل می‌دهد . تمام مایعات بدن باهم حدود ۶۰ درصدوزن کل بدن را شامل می‌شوند. کاهش پلاسمای خون و بدنبال آن کاهش حجم خونممکن است به دنبال از دست رفتن جبران نشده مایعات از راههای دیگر مثلاسهال ، استفراغ ، تعریق زیاد ، سوختگی ، دهیدراتاسیون ( کم آبی بدن ) و … باشد.
اگر بدن از قبل دچار کمبود آب نیز باشد ، این عکس العمل زودتر بروزمی‌نماید. در مکانهایی که درجه حرارت بالایی دارند ، مانند انبارها وکارخانه ها ، و یا اگر مصدوم قبل از جراحت ، به شدت عرق کرده است (مثلاًحوادثی که ضمن ورزش کردن و یا شکار رخ می‌دهند) و یا بعضی کارهای سخت وسنگین ، مانند بار بری و آهنگری ، ممکن است قبل از وقوع حادثه ، آب بدن راکاهش داده ، در نتیجه اثرات کاهش حجم خون سریعتر آشکار شود.

شوک قلبی

اگر قلب نتواند بخوبی عمل پمپاژ خون را انجام داده و رگهای بدن را پر ازخون نگه دارد، شوک ایجاد می شود. قلب ، پمپی است که خون را از طریق رگهابه درون بدن می‌فرستد و هرگونه اختلال در برون‌ده آن فوراً به صورت کاهشجریان خون اعضای مختلف بدن تظاهر می‌کند. برون‌ده قلب محصولی از دو عاملاست:
ضربان قلب ، یعنی تعداد ضربان در دقیقه.
حجم ضربه‌ای ، یعنی حجمی از خون که در طی هر ضربه از قلب خارج می‌شود.
شوک قلبی معمولاً در اثر صدمه به قلب ، حمله قلبی و سایر بیماریهای قلبیایجاد می‌شود. اکثر بیماریهای قلبی که درمان آن به تعویق می‌افتد، سرانجامآن قدر به قلب صدمه می‌رساند تا این که شوک قلبی رخ می‌دهد.
شوک ناشی از تغییر قطر رگهای خونی
ظرفیت رگهای بدن در مقایسه با حجم خون نباید خیلی بزرگ باشد. انبساط رگهایخونی ، بدون انقباض کافی دیگر رگهای خونی (به منظور جبران این انبساط) ایجاد شوک می‌کند. سرخرگها و سیاهرگهای بدن ، می‌توانند در پاسخ بهتاثیرات هورمونی (شیمیایی) و عصبی قطر خود را تغییر دهند. دستگاه عصبیسمپاتیک (جزئی از دستگاه عصبی خودکار بدن) مسوولیت کنترل کشش عضلات موجوددر جدار رگها رابه عهده دارد و فعالیت این دستگاه سبب افزایش انقباضسرخرگها می شود. اثر مشابهی نیز توسط هورمونها مترشحه از غده فوق کلیوی ( ادرنال ) ، یعنی اپینفرین و نوراپی نفرین ، ایجاد می‌شود.
انقباض سرخرگها ، مقاومت آنها را دربرابر خون بطور قابل توجهی افزایش می‌دهد. در نتیجه جریان خون به بافتهاکاهش یافته ،و در همان زمان فشار خون سرخرگی افزایش می یابد. به عکس ،کاهش فعالیت دستگاه سمپاتیک منجر به گشاد شدن (انبساط ) سرخرگها و افزایشجریان خون بافتها می‌شود که به موازات آن فشار خون کاهش می‌یابد. در بعضیاز شرایط خاص ، موقعی که رگهای خونی ، انبساط بسیار زیادی پیدا می‌کنند،فشار خون بطور حاد کاهش یافته و مصدوم دچار شوک می‌شود.
انقباض سیاهرگها نیز می‌تواند بامکانیسمی متفاوت ، سبب افزایش فشار خون شود. در هر لحظه معین ، اکثر حجمخون موجود در گردش ، در سیاهرگها باعث می شود حجم زیادی از خون از سمتسیاهرگها به سوی قلب به حرکت درآید که با افزودن برون ده قلب ، فشار خونرا افزایش خواهد داد.
شوک به عامل یا عواملی گفته می شود که زندگی یا حیات انسان را به خطر می اندازد و به انواع زیر تقسیم می شود:
۱- از دست دادن مایعات بدن
۲- شوک توزیعی که خود شامل : عفونی ـ عصبی ـ روانی و حساسیتی
۳- قلبی
از دست دادن مایعات بدن : این نوع شوک به دو صورت که توسط خونریزی شدید و دیر رسیدن مایعات به بدن صورت می گیرد.
اگر مصدومی به علل مختلف دچار خونریزیداخلی یا خارجی شود و ما نتوانیم آن را بلافاصله پس از حادثه مهار کنیم ویدچار شوک از دست دادن مایعات بدن می شود علائم این شوک می تواند بی قراری،نگرانی و ضعف تنفس و نبض تند کبودی در بعضی از اندامها عرق سرد تشنگی و دراواخر همراه با بیهوشی باشد.

کمکهای اولیه لازم برای این افراد :
نخست ارزیابی اولیه را که شامل ABCH بود را انجام می دهیم. شخص را گرم نگه داریم در حالت ریکاوری شخص را قرار دهید و یا زیر پای بیمار را حدود cm۳۰از سطح زمین بالا بیاورید و شخص را به مراکز درمانی برسانید در صورت که این کاهش مایعات بدن از طریق اسهال که شایعترین علت مرگ در کودکان می باشد صورت گرفت حتماً باید از پودرهای D.R.S استفاده نماییم و مصدوم را به مراکز درمانی برسانیم.
شوک توزیعی : شوک عفونی که یکی از علل شایع مرگ و میر می باشد توسط ورود ویروس در درون بدن می باشد که باعث می شود شخص دچار تب، افزایش فشار خون و ضربان قلب بالا می شود.
کمکهای اولیه لازم ارزیابی شامل ABC را انجام می دهیم و عامل شوک را مشخص می نماییم و رساندن شخص به مرکز درمانی.
شوک عصبی : به هر عاملی که در سیستم اعصاب و رشته های عصبی انسان مانند افتادن از بلندی ها یا صخره ها و خوردن ضربه به ستون فقرات باعث این شوک می شود. علائم آن فاقد عکس العمل بودن اعضاء و تحریک خود ادراری یا خود مدفوعی می باشد.
کمکهای اولیه: ارزیابی اولیه را شامل ABC انجام می دهیم و با حفظ رعایت مشکل نخاعی مصدوم را به مراکز درمانی انتقال می دهیم.
شوک روانی: شوک روانی یا غش که می تواند در اثر شنیدن یک حادثه ناگوار دیدن صحنه های دلخراش باعث بروز این شوک می شود.
علائم آن : دیدن نقاط نورانی (سیاه و تاریکی چشمها) سرگیجه ـ بیهوشی.
کمکهای اولیه: اولاً شخص را از زمین خوردن محافظت می کنیم تا دچار شکستگی نشود سپس زیر پاهای وی را ۲۰ تا ۳۰سانتیمتر بالا می آوریم، بگذاریم اکسیژن به راحتی به شخص برسد و اطراف آن را شلوغ نکنیم. پس از هوشیاری کامل می توانیم به وی مایعات یا آب قند بدهیم امکان دارد این بیهوشی ۴ یا ۵ دقیقه طول بکشد اگر بیشتر از این زمان بود حتماً اقدامات ارزیابی اولیه را انجام می دهیم و به مراکز درمانی وی را انتقال می دهیم.
نبایدها : به صورت مصدوم سیلی نمی زنیم تا هوشیاری کامل مایعات به وی نمی دهیم به صورتش آب نمی پاشیم.
شوک حساسیتی شدید: این نوع شوک که از نوع خفیف آن و شدید آن می تواند برای بدن انسان خطرآفرین باشد نیاز به کمکهای اولیه خاص می باشد این نوع شوک می تواند توسط نیش حشرات، افزودنیهای غذایی یا داروهای خاص صورت گیرد. اصولاً این نوع شوک به خاطر اختلال در سیستم تنفس باعث مرگ زود هنگام می شود. علائم آن سرفه، کوتاهی تنفس، تورم صورت و زبان، گیجی، عدم هوشیاری، خارش شدید، تهوع و استفراغ.
کمکهای اولیه ارزیابی اولیه ABC و مشکلات تنفسی را حل کنیم. از داروهایی مانند دو پاین یا اپی نفرین استفاده می نماییم.

شوک قلبی یکی از شایعترین مشکلاتسیستم گردش خون به حساب می آید و می تواند به طور خلاصه و ساده به ۲ بحثآن پرداخت. فشار خون بالا و فشار خون پایین.
فشار خون بالا : علائم این عارضه دراثر گرفتگی رگها یا وارد شدن ویروس به بدن و نشانه های آن احساس سردرد وسرگیجه احساس درد نقطه بیشتر از ۲ دقیقه در قلب و دست چپ احساس ویزویز گوشو درد در پشت قلب می باشد.
کمکهای اولیه شخص را به حالت نشستهقرار می دهیم طوری که زاویه سر از ۹۰ درجه کاهش پیدا کند و سپس در صورتفشار بالاتر از ۱۶۰ به او قرصهای کاهش دهنده فشار خون زیر زبانی می دهیمتا ۲۰ دقیقه. فشار وی را چک کرده و در صورت پایین نیامدن دوباره از اینروش استفاده می نمائیم. برای بار سوم حتماً به سمت مرکز درمانی حرکت مینمائیم و در آنجا تحت درمان شخص را قرار میدهیم.
فشار خون پایین : علائم احساس سرگیجه، ضعف و سیاه و تاریکی چشمها.
کمکهای اولیه : جلوگیری از زمیننخوردن شخص بالا بردن کف پاها بین ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر استفاده بعد ازهوشیاری کامل از آب قند و مواد قندی در صورت کاهش خیلی کم فشار خون میتوانیم از اپی نفرینها استفاده کنیم.
نکته
استفاده از بعضی از داروهای ذکر شده باید با گذراندن دوره ان صورت گیرد در غیر اینصورت امدادگر مجاز نمی باشد

اقدامات اورژانس در بیمار مبتلا به شوک
مدت زمانی را که فرصت دارید تا اقدامات اورژانس را برای مصدوم با شرایطخطرناک (خونریزی شدید و شوک) به اجرا در آورید، بسیار اندک است. لذااقدامات درمانی باید هرچه سریعتر شروع شوند. مصدومینی که دچار شوک شده‌اندو یا احتمال شوک در آنها وجود دارد، باید سریع به بیمارستان منتقل شوند.
مصدوم را در موقعیت مناسب قرار دهید با توجه به مشکلات و صدمات مصدوم می‌توان وی را در وضعیت مناسب قرار داد:
بلند کردن پا بهترین روش است. پاهای مصدوم را ۲۵ سانتیمتر بلند کنید. درموارد صدمه در ناحیه گردن و یا ستون فقرات ، صدمه در ناحیه سر ، صدمه بهقفسه سینه و شکم ، در رفتگی و یا شکستگی استخوان لگن و یا شکستگی لگنخاصره از این روش استفاده نکنید. بدن مصدوم را به حالتی که سر و سینه‌اشاز سطح بدن پایینتر قرار گیرد، قرار ندهید، زیرا باعث می‌شود احشاء شکمیبه دیافراگم فشار بیاورد. هدف این است که مصدوم در وضعیتی (طاق باز یا نیمنشسته) قرار بگیرد که کاملاً راحت باشد و به راحتی تنفس کند. مصدوم را درهر موقعیتی که قرار می‌دهید، باید علائم حیاتی را در او بررسی کنید ومراقب باشید زیرا امکان استفراغ وجود دارد.
راه تنفس مصدوم را باز کنید. جهت این کار یک دست را بر پییشانی مصدوم ودست دیگر را زیر چانه او قرار دهید. سر مصدوم را به عقب خم کنید. این کارسبب می‌شود دهان او اندکی باز شود. اگر مصدوم نفس می‌کشد، مجاری تنفسی اورا باز نگه دارید. اگر مصدوم نفس نمی‌کشد به او تنفس مصنوعی بدهید. مراقبمواد مترشحه و استفراغ مصدوم باشید و در صورت وجود آنها را پاک کنید. اگرتنفس و گردش خون مصدوم متوقف شده است، اقدامات احیاء قلبی – ریوی (CPR) راانجام دهید.
خونریزی را با روشهای فشار مستقیم ، بالا نگه داشتن عضو مجروح ، اعمالفشار نقطه‌ای و یا دیگر راههای لازم مهار کنید. کاهش حجم خون برای مصدومیکه دچار شوک شده ،خطرناک است. در صورت در دسترس بودن ، از لباسهای ضد شوکنیز استفاده کنید. اگر چنین لباسی در دسترس ندارید می‌توانید با استفادهاز باندهای کشی سرتاسر اندام تحتانی را با فشار متوسط بانداژ نمایید.
هرچه سریعتر به مصدوم اکسیژن برسانید. کمبود اکسیژن در اثر کاهش جریان خون ایجاد می‌شود. به مصدوم اکسیژن خالص برسانید.
در صورت وجود آسیب احتمالی در ناحیه ستون فقرات ، مصدوم را بی‌حرکت نگه دارید.

انسان‌امروز، بيشتر از گذشته‌ درمعرض‌ سوانح‌ و حوادث‌ قرار دارد. بارشد وفزوني‌ جمعيت‌، پيچيده‌ شدن‌زندگي‌، استفاده‌ از ابرازهاي‌ گوناگون‌براي‌راحتي‌ بيشتر و سرعت‌ در كار،خانه‌ و اجتماع‌ موجب‌ شده‌ است‌زندگي‌انسان‌ در معرض‌ حوادث‌بسياري‌ قرار گيرد و در اكثر جوامع‌مرگ‌ ناشي‌ ازحوادث‌، به‌ اولين‌ يامهمترين‌ عوامل‌ مرگ‌ و مير مبدل‌ شده‌است‌.

سالانه‌ ۳/۵ ميليون‌ نفر از صدمات‌ونه‌ از بيماري‌ جان‌ خود را از دست‌مي‌دهند، سالانه‌، حدود ۲ميليون‌مجروح‌ ناشي‌ از حوادث‌، دربيمارستانها بستري‌ مي‌شوند.
حوادث‌ كوچك‌ و ساده‌ جزئي‌ ازدنياي‌ كودكان‌ است‌ كه‌ نه‌ تنها مهم‌بلكه‌آموزنده‌ نيز به‌ شمار مي‌روند، اما آنچه‌بايد از آن‌ پيشگيري‌ شودحوادث‌شديدي‌ هستند كه‌ باعث‌ وارد آمدن‌صدمات‌ جدي‌ و حتي‌مرگ‌هاي‌دلخراش‌ كودكان‌ مي‌گردند.
همه‌ دوست‌ دارند كه‌ زندگي‌ و رشدكودكشان‌ با ايمني‌ و آرامش‌ همراه‌باشدولي‌ حوادث‌ در كمين‌ هستند. اين‌حوادث‌ تقريبا هميشه‌ بر اثر كوتاهي‌ويا بي‌مبالاتي‌ ما بزرگترها اتفاق‌ مي‌افتدولي‌ پيامدهاي‌ آن‌ يعني‌ دردو رنج‌ ومعلوليت‌ گريبانگير كودكان‌ بي‌گناه‌مي‌شود.


به‌ طور متوسط هر دو روز يك‌كودك‌ بر اثر سانحه‌ كشته‌ مي‌شود.سوانح‌ وحوادث‌ شايعترين‌ علت‌ مرگ‌و مير كودكان‌ خردسال‌ و نوجوانان‌است‌. دركودكان‌ ۱۰ تا ۱۵ ساله‌ تقريبانيمي‌ از مرگها بر اثر سوانح‌ و حوادث‌روي‌مي‌دهند، يعني‌ از هر شش‌ كودك‌يك‌ نفر در طول‌ سال‌ در بخش‌اورژانس‌بستري‌ مي‌شود و از هر ۶كودكي‌ كه‌ در بيمارستان‌ بستري‌مي‌شود يك‌ نفربه‌ علت‌ سانحه‌ بستري‌شده‌ است‌.
كودكان‌ و نوجوانان‌ از قربانيان‌اصلي‌ حوادث‌ هستند و كودكان‌ زير ۵سال‌،آسيب‌پذيرترين‌ گروه‌ در برابرحوادث‌ خانگي‌ و كودكان‌ بالاي‌ ۵ سال‌نيزآسيب‌ پذيرترين‌ گروه‌ در معرض‌خطر ترافيك‌ مي‌باشند. سوختگي‌،مسموميت‌،سقوط و ضربه‌ و چهارعلت‌ اصلي‌ مرگ‌ و مير و آسيب‌كودكان‌ است‌.
تعداد مسموميت‌هاي‌ خانگي‌گزارش‌ شده‌ طي‌ يك‌ سال‌ اخير حدود۷۰ درصد ازكل‌ مسموميت‌ها بوده‌ كه‌۹۰ درصد اين‌ تعداد مربوط به‌ كودكان‌زير ۴ سال‌مي‌باشد.
بنابراين‌ ايجاد محيط زندگي‌ امن‌ وسالم‌ و رعايت‌ نكات‌ ايمني‌ در موردوسايل‌ كودكان‌ داراي‌ اهميت‌ خاص‌ وويژه‌اي‌ مي‌باشد.

جدول زير ما را جهت پيشگيري از سوانح و حوادث راهنمايي مي كند:
رديف
نوع حادثه
عوامل ايجاد كننده
پيشگيري
اقدامات فوري
۱
خفگي
۱- بازي با كيسه نايلوني۲- بازي با طناب پرده۳- استفاده از بالش نرم
۴ - استفاده از بند بلند پستانك
۵- تنها گذاشتن كودك هنگام شيرخوردن با شيشه
۶- بازي با دكمه و سكه و اشياي كوچك توسط كودك

- كيسه هاي نايلوني را از دسترس كودكدور كنيد - كودك راهنگام بازي، تنها نكنيد. - در هنگام شيردادن خصوصا باشيشه، هرگز نوزاد را تنها نگذاريد.
- هرگز اشياي كوچك مثل سكه، دكمه و .. را در اختيار كودك قرار ندهيد.

- عامل خفگي را سريعا مشخص نماييد. - راه هوايي كودك را باز نگه داريد. اگر چيزي، در مجاري تنفسي كودك گير كردهباشد پاهاي كودك را بگيريد و او را به حالت آويزان نگه داريد و ضربه آراميبين دو كتف او بزنيد. - اگر اقدام فوق موثر واقع نشد، ضربه نسبتا محكم بهشكم كودك بزنيد.
- در صورت قطع تنفس به او تنفس مصنوعي بدهيد.
۲
سوختگي با مايعات
۱- تماس كودكان با سماور،كتري و فنجان حاوي آب جوش و يا چاي۲- آب داغ حمام
- كتري و قوري و سماور را از لبه ميزدور كنيد. - وقتي كودك در بغلتان است نوشيدني داغ ننوشيد. - نوشيدني داغرا از بالاي سر كودك رد نكنيد.
- تا حد امكان كودك را از سر آشپزخانه دور كنيد.
- هرگز بچه شيطان و كنجكاو را در حمام تنها نگذاريد.

- لباس كودك را خارج نموده محلسوختگي را حداقل ۱۰ دقيقه زير آب سرد بگذاريد. - محل سوختگي را با پارچهتميز بپوشانيد. - از ماليدن روغن، كره، خميردندان، سيب زميني خودداريكنيد.
- به هيچ وجه تاولها را نتراكانيد.
۳
سقوط از بلندي
۱- بالا رفتن كودك از ديوار، درخت، پله ها، نردبان، پنجره ها، ميز، صندلي
- ايمني پنجره ها (نرده گذاري) - روشنايي كافي در راه پله ها - حفاظ پله ها
- قفل كردن در بالكن ها
- نوزاد در سن غلت زدن را در جاي بلند قرار ندهيد.

- در صورت خونريزي، سعي در بند آوردنآن - در صورت شكستگي، بي حركت نگه داشتن عضو - در صورت قطع تنفس، دادنتنفس مصنوعي
- رساندن كودك به بيمارستان

۴
مسموميتها
۱- داروها۲- غذاي فاسد۳- سموم دفع آفات
۴- موادي مانند نفت

- داروها دور از دسترس اطفال باشد. - داروها در قفسه قفب دار قرار گيرد. - در هنگام ديد و بازديد، بيشتر مراقب اطفال باشيد.
- قراردادن سموم در محلي امن و دور از دسترس اطفال
- از قراردادن سموم يا نفت در ظروف معمولي، در آشپزخانه خودداري
نماييد.
- از مخلوط كردن وايتكس و جوهر نمك (به دليل ايجاد گاز كلر) خودداري شود.
- از خوردن غذاي مانده بيرون از يخچال خودداري شود.
- از خوردن گياهان و قارچهاي ناشناخته خودداري گردد.

- دادن مايعات فراوان براي رقيق كردنسم خورده شده - خارج كردن سم از طريق ايجاد استفراغ - بيمار را بهبيمارستان انتقال دهيد
تذكر:
۱- هيچ وقت آب نمك غليظ به فرد مسموم نخورانيد.
۲- در صورت مسموميت با مواد شيميايي، نفت و … بيمار را وادار به استفراغ
نكنيد، ازيرا ممكن است موجب از بين رفتن ريه شخص مسموم شود.
۵
سوختگي
۱- ته سيگار در زير سيگاري۲- بازي با كبريت۳- اتوي داغ
۴- ظرف غذاي داغ
۵- بخاري برقي

- ته سيگار را در اتاق نگذاريد. - كبريت و فندك از دسترس كودكان دور شود. - اتو پس از مصرف در جاي امني قرار گيرد.
- روي بخاري و حفاظ آن چيزيقرار ندهيد.
- از بخاري برقي در حمام استفاده نكنيد.
- نفت و بنزين را از دسترس كودكان دور كنيد.
- مواد سوختي به مقدار زياد در انبار ذخيره نكنيد.
- بخاري علاءالدين را در جلوي در يا جلوي باد قرار ندهيد.
- در صورت داشتن كودك نوپا از گذاشتن كتري روي بخاري خودداري كنيد.
- پريزهاي برق داراي حفاظ باشند.
به كودكان آموزش دهيد با وسايل برقي بازينكنند.
- اجازه ندهيد كودك با ترقه يا فشفشه بازي كند.
- كودك را از مراسم آتش بازي دور كنيد.

- در آتش سوزي كوچك با انداختن پتويا گليم بر روي آتش آن را خاموش كنيد. - در صورت آتش گرفتن ماهي تابه، آنرا پرت نكنيد، ابتدا گاز را خاموش و سپس روي آن حوله خيس بيندازيد. - درصورت آتش گرفتن لباس كودك، او را روي زمين غلتانده و با پتو آن را بپيچيد.
- محل سوختگي را فورا به مدت ۱۰ دقيقه زيراب سرد قرار دهيد.
- پارچه تميز روي آن گذاشته سپس به بيمارستان انتقال دهيد.
۶
غرق شدن
۱- وان حمام۲- استخر۳- رود، درياچه، دريا
۴- آب انبار

- كودكان را در هنگام آب بازي، تنهانگذاريد. - نوزادان و يا كودكان خردسال را حتي يك لحظه در حمام يا لگن آبتنها نگذاريد. - در كمترين سن ممكن به كودك شنا آموزش داده شود.
- هيچ وقت به ماهر بودن در شنا مغرور نشويد.
- به علايم هشدار دهنده در دريا توجه نماييد.

- سعينماييد آب را از مجاري تنفسي كودك خارج كنيد. - در صورت قطع تنفس، تنفس مصنوعي دهيد

۷
بريدگي ها
۱- شيشه۲- اشياي تيز
- از بازي كردن كودك با شيشه جلوگيريشود. - ظروف شكستني در اختيار كودك قرار داده نشود. از راه رفتن يا دويدنكودك در حالي كه ظروف شكستني در دست وي است خودداري گردد. - سعي شود شيشهعينك كودك از جنس نشكن باشد.
ابزار نوك تيز را از دسترس اطفال دور كنيد.
- حمل و نقل چاپو و قيچي در حالي كه تيغه ها به سمت جلو يا بالا باشد براي كودك خطرناك است.

- در صورت بريدگي، با فشار دادن بهموضع مورد نظر به مدت ۱۰ دقيقه از خونريزي جلوگيري به عمل آوريد. - درصورت بريدگي شديد با خونريزي زياد فورا كودك را به بيمارستان انتقال دهيد.
۸
تصادفات
- بي احتياطي رانندگان انواع وسيلهنقليه - عدم رعايت نكات ايمني در احداث خيابان ها و جاده ها - عدم رعايتنكات ايمني و استاندارد در ساخت وسايل نقليه
- بي احتياطي عابرين پياده و والدين به ويژه اطفال
- عدم آگاهي به قوانين و مقرراتراهنمايي و رانندگي

-
هيچ وقت كودك تنها به خياباننرود - به كودك آموزش هاي لازم جهت عبور از خيابان داده شود. - از دوچرخهسواري كودكان در محل رفت و آمد اتومبيل جلوگيري شود.
- هيچ وقت كودك را در اتومبيل تنها نگذاريد.
- بچه هاي نبايد هرگز بدون كمربندايمني روي صندلي ماشين بنشينند و يا بايستند، بهتر است كودك در صندلي عقببنشيند و كمربند ايمني را ببندد (قبل از ۱۲ سالگي).
- از سوار كردن كودكان در صندوق عقب ماشين خودداري شود.
از خوابانيدن كودك در پشت شيشه عقب اتومبيل خودداري شود.
- از سوار كردن كودكان در پشت وانت كاميون خودداري شود.
- دست يا سر كودك از پنجره ماشين در حال حركت خارج نشود.
از نشستن كودك در پنجره ماشين در حال حركت خودداري شود.

- توجه به حال عمومي كودك - در صورت نياز به احيا، دادن تنفس مصنوعي و ماساژ قلب - رساندن فرد مصدوم به بيمارستان




براي‌ حفظ سلامت‌ بيشتركودكان‌ از سوانح‌ و حوادث‌توجه‌ و آموزش‌ توصيه‌هاي‌ ذيل‌ضروري‌ مي‌باشد:
- از خريد و تهيه‌ اسباب‌بازي‌هاي‌ خطرناك‌ (عروسك‌هاي‌رنگي‌ كه‌ به‌سادگي‌ رنگ‌ آنها به‌ وسيله‌جويدن‌ و يا خراش‌ ناخن‌ها كنده‌مي‌شود واسباب‌ بازي‌هايي‌ از نوع‌آهني‌ و داراي‌ لبه‌هاي‌ تيز و برنده‌)خودداري‌نماييد و در صورت‌خراب‌شدن‌ يا احيانا نقص‌ دراسباب‌بازي‌ (مانند كنده‌شدن‌ گوشه‌اي‌از آن‌ و يا بريدن‌ لبه‌هاي‌ تيز) آنها را ازدسترس‌ كودك‌خود دور نماييد.
- به‌ هيچ‌ عنوان‌ كودكان‌ زير ۵سال‌را نبايستي‌ سوارتاب‌ وصندلي‌هاي‌ معلق‌ در زمين‌ و هوا - كه‌معمولا به‌سقف‌ اتاق‌ وصل‌ مي‌گردند -نمود و در صورت‌ استفاده‌ از ننو و ياصندلي‌بايستي‌ فاصله‌ آنها از سطح‌زمين‌ كمتر از نيم‌ متر باشد.
- كودكان‌ را بايستي‌ از دستيابي‌به‌گياهان‌ و گلدان‌ حفاظت‌ كرد.تعدادي‌ از گياهان‌ زينتي‌ در صورت‌خورده‌شدن‌ ايجاد مسموميت‌ شديد وخطرناك‌ مي‌كنند (مانند ديفن‌ باخيا)همچنين‌كود خاك‌ گلدان‌ نيز منبع‌آلودگي‌ شديد ميكروبي‌ و انگلي‌ است‌.
- وسايل‌ برقي‌ چون‌ آسياب‌،چرخ‌گوشت‌، آبميوه‌گيري‌، سشوار،راديو، تلويزيون‌، سمارور برقي‌ بايستي‌درمحل‌ مناسب‌ و با اتكاي‌ كافي‌ قرارداده‌ شود تا از سقوط آنهاجلوگيري‌شود. معمولا كودكان‌ سيم‌هاي‌ اين‌وسايل‌ را كشيده‌ كه‌ درصورت‌نامناسب‌ بودن‌ محل‌ استقرار خطرسقوط آنها بر روي‌ كودكان‌ وجود دارد.
- كودكان‌ در آشپزخانه‌ درمعرض‌شديدترين‌ خطرات‌ مي‌باشند;در يخچال‌ بايستي‌ محكم‌ و تا حدامكان‌ قفل‌باشد، هنگام‌ استفاده‌ ازوسايل‌ برقي‌ آشپزخانه‌ (چون‌ چرخ‌گوشت‌ وآبميوه‌گيري‌) كودك‌ را ازمحل‌ دور نگه‌ داريد. در صورتي‌ كه‌ به‌عللي‌چون‌ زنگ‌ تلفن‌ يا در منزل‌مجبور به‌ ترك‌ آشپزخانه‌ شديد آن‌ راخاموش‌ واز پريز برق‌ خارج‌ نمايند.
- اجاق‌ گاز بايستي‌ بر روي‌پايه‌محكم‌، محل‌ مطمئن‌ و دور از دسترس‌كودك‌ قرار گيرد هنگام‌ ترك‌آشپزخانه‌و احتمال‌ حضور كودك‌ در آنجا،سيلندر گاز بسته‌ شود

شدت‌حوادث‌ رانندگي‌ از سقوط‌ دوچرخه‌ تا تصادف‌ شديد با اتومبيل‌، متفاوت‌است‌. محل‌ حادثه‌ اغلب‌ به‌ دليل‌ ترافيك‌ در حال‌ حركت‌، پر از خطرهاي‌جدي‌ است‌.

بي‌خطر كردن‌ محل‌ حادثه‌ قبل‌ ازحاضر شدن‌ بر سر مصدومان‌، بسيار حياتي‌ است‌. اين‌ اقدام‌ به‌ شما امكان‌مي‌دهد كه‌ از خود، مصدوم‌ و ساير افراد عبوركننده‌ از جاده‌، حفاظت‌كنيد. به‌ محض‌ بي‌خطر شدن‌ محل‌، به‌ سرعت‌ وضعيت‌ مصدومان‌ را ارزيابي‌كرده‌، درمان‌ را اولويت‌بندي‌ كنيد. به‌ مصدوماني‌ كه‌ به‌ كمك‌هاي‌اورژانس‌ نياز دارند، قبل‌ از ديگران‌ رسيدگي‌ كنيد.

بي‌خطر كردن‌ محل‌
- ابتدا از امنيت‌ خود مطمئن‌ شويد و از انجام‌ كاري‌ كه‌ ممكن‌ است‌ شما را به‌ مخاطره‌ بيندازد، پرهيز كنيد.
- اتومبيل‌ خود را در محلي‌ امن‌ و كاملاً با فاصله‌ نسبت‌ به‌ محل‌حادثه‌ پارك‌ كنيد و چراغ‌هاي‌ خطر آن‌ را به‌ حالت‌ چشمك‌زن‌ قرار دهيد.
- هرگز در عرض‌ يك‌ جاده‌ عريض‌ ندويد.
- در شب‌، لباسي‌ بپوشيد يا چيزي‌ حمل‌ كنيد كه‌ روشن‌ يا منعكس‌كننده‌نور باشد و از چراغ‌قوه‌ استفاده‌ كنيد. پس‌ از انجام‌ موارد فوق‌،احتياط‌هاي‌ كلي‌ زير را رعايت‌ كنيد:
- چند ناظر را براي‌ هشدار دادن‌ به‌ ساير رانندگان‌ و كاستن‌ از سرعت‌ آنها روانه‌ كنيد.
- حداقل‌ به‌ فاصله‌ ۴۵ متر از محل‌ حادثه‌ در هر دو طرف‌ آن‌، مثلث‌ يا چراغ‌ هشداردهنده‌ قرار دهيد.
موتور تمام‌ وسايل‌ نقليه‌ آسيب‌ديده‌ را خاموش‌ كرده‌، در صورت‌ امكان‌،مخزن‌ سوخت‌ را در ماشين‌هاي‌ ديزلي‌ و موتور سيكلت‌ها خاموش‌ كنيد.
- وسيله‌ نقليه‌ را بي‌حركت‌ كنيد. اگر وسيله‌ نقليه‌ روي‌ چهارچرخ‌ است‌،ترمز دستي‌ را كشيده‌، اتومبيل‌ را در دنده‌ قرار دهيد و يا چند قطعه‌سنگ‌ بزرگ‌ را درست‌ در جلوي‌ چرخ‌ها بگذاريد. اگر وسيله‌ نقليه‌ چپ‌كرده‌ است‌، سعي‌ نكنيد آن‌ را برگردانيد اما از واژگون‌ شدن‌ آن‌پيشگيري‌ كنيد.
- مراقب‌ خطرهاي‌ فيزيكي‌ باشيد. اطمينان‌ حاصل‌ كنيد كسي‌ سيگار نمي‌كشد. گروه‌ خدمات‌ اورژانس‌ را از وجود خطوط‌ نيروي‌ آسيب‌ديده‌، سوخت‌ پخش‌شده‌ و هرگونه‌ وسيله‌ نقليه‌اي‌ كه‌ نشانه‌ «خطر شيميايي‌» دارد، آگاه‌سازيد.

نشانه‌هاي‌ خطر شيميايي‌ پلاك‌ خطر شيميايي‌ (شكل‌ زير) نشان‌ مي‌دهد كه‌وسيله‌ نقليه‌ در حال‌ حمل‌ يك‌ ماده‌ خطرناك‌ است‌. ماهيت‌ اين‌ خطربالقوه‌ با يك‌ نشانه‌ (شكل‌هاي‌ سمت‌ راست‌) مشخص‌ مي‌شود. خدمات‌اورژانس‌ قادر به‌ تفسير اين‌ اطلاعات‌ خواهد بود.
مواد خطرناك‌
در هر حادثه‌ (رانندگي‌) ممكن‌ است‌ عوارضي‌ مثل‌ ريزش‌ مواد خطرناك‌ يافرار گازهاي‌ سمي‌ رخ‌ دهد. ناظران‌ را از صحنه‌ حادثه‌ دور كرده‌، موافق‌جريان‌ باد بايستيد. به‌ علامت‌هاي‌ «خطر شيميايي‌» روي‌ وسايل‌ نقليه‌توجه‌ كرده‌، گروه‌ خدمات‌ اورژانس‌ را در جريان‌ قرار دهيد. اگر در موردامنيت‌ خود يا مفهوم‌ يك‌ نشانه‌ مشكوك‌ هستيد، از محل‌ فاصله‌ بگيريد. درصورتي‌ كه‌ ريزش‌ مواد وجود دارد و يا روي‌ نوار بالا و چپ‌ علامت‌ «خطرشيميايي‌» حرف‌ « e » به‌ چشم‌ مي‌خورد (حرف‌ « e » به‌ معناي‌ خطر امنيت‌عمومي‌ است‌)، به‌ دقت‌ مراقب‌ اوضاع‌ باشيد.

بررسي‌ وضعيت‌ مصدومان‌
به‌ سرعت‌ تمام‌ مصدومان‌ را ارزيابي‌ كنيد. اگر بيش‌ از يك‌ مصدوم‌ وجوددارد، ابتدا به‌ آنهايي‌ كه‌ ممكن‌ است‌ آسيب‌هاي‌ تهديدكننده‌ حيات‌ (مثل‌ سوختگي‌ يا زخم‌ شديد) داشته‌ باشند، رسيدگي‌ كنيد.
در صورت‌ امكان‌، مصدومان‌ را درهمان‌ وضعيتي‌ كه‌ با آنها مواجه‌ شديد، درمان‌ كنيد؛ تنها در صورتي‌ كه‌مصدومي‌ در خطر باشد يا به‌ منظور ارايه‌ درمان‌ نجات‌بخش‌، مي‌توانيد وي‌را جابه‌جا كنيد. محل‌ را به‌طور كامل‌ جستجو كنيد تا از مصدوماني‌ كه‌به‌ مناطق‌ دورتر پرتاب‌ شده‌اند يا از آنهايي‌ كه‌ به‌ خاطر منگي‌،بي‌هدف‌ حركت‌ كرده‌ و از محل‌ دور شده‌اند، غفلت‌ نكرده‌ باشيد.
اگر مصدومي‌ در داخل‌ يا زير يك‌وسيله‌ نقليه‌ گير افتاده‌ است‌، به‌ كمك‌ خدمات‌ آتش‌نشاني‌ و نجات‌احتياج‌ خواهيد داشت‌. بنابراين‌ در اسرع‌ وقت‌ با اين‌ مراكز تماس‌بگيريد.

نحوه‌ برخورد با مصدومان‌ داخل‌ وسيله‌ نقليه‌:
در زماني‌ كه‌ شما مصدوم‌ را از نظر وجود آسيب‌هاي‌ بالقوه‌ تهديدكننده‌حيات‌ ارزيابي‌ مي‌كنيد، ناظران‌ مي‌توانند با نگه‌ داشتن‌ سر مصدوم‌، به‌شما كمك‌ كنند.
در برخورد با يك‌ مصدوم‌، ابتدا يك‌ ارزيابي‌ اوليه‌ انجام‌ دهيد و درصورت‌ امكان‌، به‌ آسيب‌هاي‌ تهديدكننده‌ حيات‌ رسيدگي‌ كنيد. در مورد هرمصدومي‌ كه‌ در حوادث‌ رانندگي‌ آسيب‌ ديده‌ است‌، هميشه‌ فرض‌ كنيد كه‌آسيب‌ گردن‌ (نخاع‌) وجود دارد و سر مصدوم‌ را تا رسيدن‌ نيروهاي‌ كمكي‌،با دست‌ نگه‌ داريد. در مدتي‌ كه‌ منتظر رسيدن‌ كمك‌هاي‌ تخصصي‌ هستيد،علايم‌ حياتي‌ مصدوم‌ (سطح‌ پاسخ‌دهي‌، نبض‌ و تنفس‌) را كنترل‌ و ثبت‌كنيد .

نحوه‌ برخورد با مصدومان‌ روي‌ جاده‌:
پس‌ از اطمينان‌ از بي‌خطر بودن‌ اوضاع‌، مصدوم‌ را از نظر وجود آسيب‌هاي‌تهديدكننده‌ حيات‌ بررسي‌ كنيد. مصدوم‌ را فقط‌ در صورتي‌ مي‌توانيدجابه‌جا كنيد كه‌ كاملاً ضرورت‌ داشته‌ باشد.
هشدار!
مصدوم‌ را حركت‌ ندهيد مگر وقتي‌ كه‌ قطعاً ضرورت‌ داشته‌ باشد.
اگر لازم‌ باشد مصدوم‌ را حركت‌ دهيد، روش‌ مورد استفاده‌ براي‌ جابه‌جاكردن‌ مصدوم‌ بسته‌ به‌ وضعيت‌ وي‌ و نيز وجود يا عدم‌ وجود نيروهاي‌كمكي‌، فرق‌ مي‌كند (مبحث‌ « جابه‌جا كردن‌ بيماران‌ » را ببينيد).
از يك‌ ناظر بخواهيد كه‌ موقعيت‌ وسيله‌ نقليه‌ و مصدوم‌ را نشانه‌گذاري‌ كند؛ اين‌ اطلاعات‌ براي‌ پليس‌ مفيد است‌.

اقدامات‌ در وضعيت‌هاي‌ اورژانس‌


در هر موقعيت‌ اورژانس‌، بايد از يك‌ مجموعه‌اقدامات‌ مشخص‌ پيروي‌ كنيد. از اين‌ طريق‌، شما قادر خواهيد بود مواردضروري‌ را اولويت‌بندي‌ كنيد و شخصاً تصميم‌گيري‌ كنيد.

گام‌هاي‌ اصلي‌ عبارتند از: ارزيابي‌وضعيت‌، بي‌خطر كردن‌ محل‌، ارايه‌ كمك‌هاي‌ اورژانس‌ و كمك‌ گرفتن‌ ازديگران‌. قبل‌ از دست‌ زدن‌ به‌ هر كاري‌، سعي‌ كنيد بر احساسات‌ خودغلبه‌ كنيد و يك‌ لحظه‌ بينديشيد.
بسيار مهم‌ است‌ كه‌ خود را در معرض‌خطر قرار ندهيد بنابراين‌ در مواردي‌ كه‌ خطرناك‌ است‌، به‌ سرعت‌ واردنشويد. به‌ خطر وجود گاز يا بنزين‌ دقت‌ كنيد. به‌ علاوه‌، سعي‌ نكنيدهمه‌ كارها را به‌ تنهايي‌ انجام‌ بدهيد.

اولويت‌هاي‌ كمك‌هاي‌ اوليه‌
وضعيت‌ را ارزيابي‌ كنيد. به‌ سرعت‌ و با حفظ‌ خونسردي‌، آنچه‌ را كه‌ رخ‌داده‌ تحت‌ نظر بگيريد و به‌ دنبال‌ هرگونه‌ خطر تهديدكننده‌ خود يامصدوم‌ بگرديد. هرگز خود را در معرض‌ خطر قرار ندهيد.
محل‌ را از خطر عاري‌ كنيد. در حد توان‌، مصدوم‌ را از خطر محافظت‌ كنيد اما به‌ محدوديت‌هاي‌ خودتان‌ هم‌ واقف‌ باشيد.
كمك‌هاي‌ اورژانس‌ را ارايه‌ دهيد. وضعيت‌ تمام‌ مصدومان‌ را ارزيابي‌كنيد تا بتوانيد اولويت‌ها را مشخص‌ كنيد و اول‌ آنهايي‌ را كه‌ دچاروضعيت‌هاي‌ تهديدكننده‌ حيات‌ هستند درمان‌ كنيد.
از ديگران‌ كمك‌ بگيريد. به‌ سرعت‌ مطمئن‌ شويد كه‌ هرگونه‌ كمك‌ طبي‌ ضروري‌ يا كمك‌هاي‌ تخصصي‌ درخواست‌ شده‌اند و در راه‌ هستند.

ارزيابي‌ وضعيت‌
رويكرد شما بايد بسيار سريع‌ و در عين‌ حال‌ با حفظ‌ خونسردي‌ و كنترل‌باشد. اولويت‌هاي‌ كاري‌ شما عبارتند از: شناسايي‌ هرگونه‌ خطر براي‌خودتان‌، مصدوم‌ و ناظران‌، سپس‌ بررسي‌ امكانات‌ موجود و نوع‌ كمكي‌ كه‌ممكن‌ است‌ به‌ آن‌ نياز داشته‌ باشيد. هنگامي‌ كه‌ پيشنهاد كمك‌ به‌ شخص‌مي‌دهيد، بگوييد كه‌ از مهارت‌هاي‌ كمك‌هاي‌ اوليه‌ برخوردار هستيد. اگرهيچ‌ پزشك‌، پرستار يا افراد كارآزموده‌ ديگري‌ در محل‌ حضور ندارند، باخونسردي‌ مسؤوليت‌ را بپذيريد. ابتدا سؤالات‌ زير را از خود بپرسيد:
آيا خطر همچنان‌ وجود دارد؟
آيا جان‌ كسي‌ در معرض‌ خطر فوري‌ قرار دارد؟
آيا ناظري‌ براي‌ كمك‌ وجود دارد؟
آيا من‌ به‌ كمك‌ تخصصي‌ نياز دارم‌؟

بي‌خطر كردن‌ محل‌
شرايطي‌ كه‌ منجر به‌ وقوع‌ حادثه‌ شده‌ است‌، مي‌تواند همچنان‌ خطرزاباشد. فراموش‌ نكنيد كه‌ امنيت‌ خودتان‌ در درجه‌ اول‌ قرار دارد. اغلب‌اقدامات‌ ساده‌ (مثل‌ خاموش‌ كردن‌ يك‌ سوييچ‌) براي‌ بي‌خطر كردن‌ محل‌كفايت‌ مي‌كند. اگر نمي‌توانيد خطر تهديدكننده‌ حيات‌ را از بين‌ ببريد،بايد سعي‌ كنيد بين‌ مصدوم‌ و محل‌ خطر، قدري‌ فاصله‌ ايجاد كنيد و درصورت‌ امكان‌، ميزان‌ خطر را به‌ حداقل‌ برسانيد. به‌ عنوان‌ آخرين‌اقدام‌، بايد مصدوم‌ را از محل‌ خطر دور كنيد (به‌ مبحث‌ « جابه‌جا كردن‌بيماران‌ » مراجعه‌ كنيد). معمولاً براي‌ جابه‌جا كردن‌ مصدوم‌ به‌تجهيزات‌ و كمك‌هاي‌ تخصصي‌ نياز خواهيد داشت‌.

بي‌خطر كردن‌ وسيله‌ نقليه‌ در برخورد با مصدومي‌ كه‌ داخل‌ وسيله‌ نقليه‌است‌، خاموش‌ كردن‌ سوييچ‌ در اولويت‌ قرار دارد. اين‌ عمل‌ خطر ايجادآتش‌سوزي‌ ناشي‌ از شمع‌ اتومبيل‌ را كاهش‌ مي‌دهد.
ارايه‌ كمك‌هاي‌ اورژانس‌
پس‌ از بي‌خطر شدن‌ محل‌، به‌ سرعت‌ يك‌ بررسي‌ مقدماتي‌ و ارزيابي‌اوليه‌ از هر مصدوم‌ انجام‌ دهيد تا مصدوماني‌ را كه‌ به‌ كمك‌هاي‌ اوليه‌اورژانس‌ نياز دارند، فوراً درمان‌ كنيد. به‌ هر حال‌، درخواست‌ كمك‌ضروري‌ را به‌ تأخير نيندازيد؛ در صورت‌ امكان‌، از يك‌ ناظر بخواهيد كه‌اين‌ كار را انجام‌ دهد. براي‌ پي‌ بردن‌ به‌ وجود يا عدم‌ وجود تنفس‌ درمصدوم‌، به‌ قفسه‌ سينه‌ وي‌ نگاه‌ كنيد. در مورد هر مصدوم‌، موارد زير رابررسي‌ كنيد:
آيا مصدوم‌ هوشيار است‌؟
آيا راه‌ تنفس‌ باز است‌؟
آيا مصدوم‌ نفس‌ مي‌كشد؟
آيا نشانه‌هاي‌ گردش‌ خون‌ در مصدوم‌ وجود دارند؟ مشاهدات‌ شما، اولويت‌هاو نيز زمان‌ نياز به‌ كمك‌ و ميزان‌ كمك‌ موردنياز را تعيين‌ مي‌كنند.

انجام‌ كمك‌هاي‌ اورژانس‌ به‌ محض‌ برطرف‌ شدن‌ خطر، ارزيابي‌ اوليه‌ راانجام‌ دهيد: بررسي‌ كنيد كه‌ آيا راه‌ تنفس‌ مصدوم‌ باز است‌، نفس‌مي‌كشد و نشانه‌هاي‌ كار كردن‌ قلب‌ و گردش‌ خون‌ وجود دارند يا خير.
كمك‌ گرفتن‌ از ديگران‌
گاهي‌ امكان‌ دارد كه‌ همزمان‌ با چندين‌ كار مواجه‌ شويد: حفظ‌ امنيت‌،تماس‌ تلفني‌ براي‌ درخواست‌ كمك‌ و آغاز كمك‌هاي‌ اوليه‌. مي‌توانيد ازافراد ديگري‌ براي‌ انجام‌ كارهاي‌ زير كمك‌ بخواهيد:
بي‌خطر كردن‌ محل‌
انجام‌ تماس‌ تلفني‌ براي‌ درخواست‌ كمك‌
آوردن‌ تجهيزات‌ كمك‌هاي‌ اوليه‌
كنترل‌ ترافيك‌ و ناظران‌
كنترل‌ خونريزي‌ يا نگه‌ داشتن‌ يك‌ اندام‌
خلوت‌ كردن‌ اطراف‌ مصدوم‌
انتقال‌ مصدوم‌ به‌ يك‌ مكان‌ بي‌خطر

برخورد با ناظران‌ ممكن‌ است‌ افراد حاضر در صحنه‌ حادثه‌ بتوانند به‌راه‌هاي‌ مختلف‌ به‌ شما كمك‌ كنند (مثلاً آوردن‌ تجهيزات‌ يا كنترل‌كردن‌ ساير ناظران‌). به‌ آنها بگوييد كه‌ آموزش‌هاي‌ مربوط‌ به‌ كمك‌هاي‌اوليه‌ را پشت‌ سر گذارده‌ايد و درخواست‌هاي‌ خود را با صراحت‌ مطرح‌ كنيد.
كنترل‌ كردن‌ ناظران‌
واكنش‌هاي‌ ناظران‌ ممكن‌ است‌ باعث‌ شود كه‌ شما نگران‌ يا حتي‌ عصباني‌شويد. ممكن‌ است‌ اين‌ افراد هيچ‌ آموزشي‌ درباره‌ اين‌ كمك‌هاي‌ اوليه‌نديده‌ باشند و احساس‌ ترس‌ يا بي‌فايده‌ بودن‌ كنند. در صورتي‌ كه‌ اين‌عده‌ خود در حادثه‌ حضور داشته‌ باشند و يا شاهد آن‌ بوده‌اند، ممكن‌ است‌آسيب‌ ديده‌ باشند و قطعاً دلواپس‌ و نگران‌ خواهند بود. اگر به‌ هرطريقي‌ نياز به‌ كمك‌ يك‌ ناظر داشتيد، اين‌ مطالب‌ را فراموش‌ نكنيد. روشي‌ قاطعانه‌ توأم‌ با خوش‌ رفتاري‌ به‌ كار بگيريد.