آفتكش ها !!

پرمترين، آمبوش Permethrine,Ambush


اين سم داراي اسامي تجارتي پرترين، كورساير، كافيل، پونس، پرماسكت ايندوترين، تالكورد، اسلومولكسين و اكتيبان است.

در سال 1973 به وسيله اليوت و همكاران معرفي گرديد و با نام تجارتي آمبوش به بازار عرضه شده است.

فرمول مولكولي C21H20Cl2O3، نقطه ذوب 35ـ34 درجه سانتيگراد، نقطه جوش 200 درجه سانتيگراد است.

پرمترين يك حشره‌كش با طيف وسيع بوده و دوام متوسطي دارد. اين حشره‌كش براي انسان و دام بي‌خطر است. پيرمترين به صورت مخلوطي از دو ايزومرسيس و ترانس به نسبت 20 به 60 مي‌باشد. 4000ـ430=LD50ميلي‌گرم بر كيلوگرم براي موش صحرايي است.

پرمترين داراي خاصيت تماسي و گوارشي است. اين سم تا حدودي داراي خاصيت دور كنندگي است. پرمترين به صورت امولسيون 25 دصد در بازار يافت مي‌شود. از اين سم بر عليه برگخوار چغندرقند، مينوز لكه گرد و ساير برگخوارها توصيه مي‌گردد به علاوه روي آفات پنبه و آفات درختان ميوه، سبزيجات و توتون مؤثر است. 4000=LD50ميلي‌گرم بر كيلوگرم براي موش صحرايي مي‌باشد.

در ايران اين سم محبوبيت زيادي بين باغداران و زارعين دارد ولي نبايد از اثرات جانبي آن غفلت كرد. در خاك و آب سريعاً تجزيه مي‌شود. حداكثر باقيمانده مجاز اين سم در محصولات زراعي 1 ميلي‌گرم بر كيلوگرم وزن محصول است. در حيوانات خونگرم زنجير استر هيدروليز شده و پس از هيدرواكسيلاسيون بالاخره به صورت گلوكوزيداسيد دفع مي‌گردد. اين سم پادزهر اختصاصي ندارد

فن والريت (سوميسيدين) (Fenvalerate (Sumicidine

با جرم مولكولي 419.9 دلتن و فرمول C25H22CLNO3

اين سم داراي نامهاي تجارتي بلمارك، اكورين، پيريدين است. توسط شركتهاي شل و سوميتومو و به بازار عرضه شده است. در نتيجه تلاش شيميدانهاي ژاپني، حلقه سيلكوپروپان به وسيله يك گروه شيميايي ديگر جايگزين شد. از مهمترين اين گروه فنوالوات است كه از چهار ايزومر تشكيل شده است. فنووالريت در دماي23°C مايعي زرد و شفاف است و در محيط اسيدي پايدارتر از محيط قليايي مي‌باشد. در آب نامحلول بوده و در حلالهاي آلي به ميزان متوسط حل مي‌شود. در برابر تغييرات دما پايدار مي‌باشد. طيف حشره‌كشي آن وسيع بوده و براي انسان و دام نيز اندكي خطرناك است. اين حشره‌كش روي لارو پروانه‌ها، سخت بالپوشان و پوره‌سنها مؤثر است. براي كنترل كنه‌هاي دامي ودوبالان خانه‌زي نيز اثر خوبي دارد. 3200ـ451=LD50ميلي‌گرم بر كيلوگرم مي‌باشد. در بازار به صورت امولسيون 20 درصد يافت مي‌شود.

براي زنبور عسل به شدت سمي مي‌باشد. در حالت مايع زنجيراستر هيدروليز مي‌شود. در برابر نور دكربوكسيلاسيون اتفاق مي‌افتد. وقتي پستانداران آنرا بخورند 96 درصد آن بعد از 14ـ6 روز از طريق كليه‌ها دفع مي‌گردد.

مقدار مصرف ماده خالص سومسيدن 150 تا 200 گرم ماده خالص در هكتار است.

در برخي از موارد اين حشره‌كش روي برگهاي جوان و سرشاخه‌ها ايجاد گياهسوزي مي‌كند

دكامترين Decamethrine

اين سم با اسامي تجارتي دلتامترين، دسيس، بوتوكس، بوتوفلين و كاائوترين به بازار عرضه مي‌شود.

فرمول مولكولي C22H19Br2NO3 و نقطه ذوب 101ـ98 درجه سانتيگراد توسط كارخانه راسل ـ اكلاف به بازار عرضه شده است.

اين تركيب در ساختمان شيميايي خود داراي برم (Br) است كه در آب تقريباً غير محلول بوده و فقط به ميزان 0.002 ppm در آب حل مي‌شود. ولي در استن و بسياري از حلالهاي حلقوي حل مي‌شود. جزء پيروتروئيدهاي مصنوعي بسيار ناپايدار بوده و روي لارو بالپولك‌داران و سخت‌بالپوشان مؤثر است. قدرت حشره‌كشي بسيار بالايي داشته و در حدود 50 برابر پيرترين I براي مگس خانگي سمي است.

128=LD50ميلي‌گرم بر كيلوگرم است. در بازار به صورت امولسيون 2.5 درصد و پودر 0.2 درصد موجود است و مقدار مصرف آن 5 تا 17.5 گرم ماده مؤثره در هكتار مي‌باشد.

سپيرمترين Cypermethrine

اين سم داراي نامهايت جارتي ريپكورر، كافيل سوپر، سيمبوش است. (كافيل سوپر مصرف دامپزشكي دارد).

خاصيت آفت‌كشي اين سم توسط اليوت كشف و در سال 1975 توسط شركت شل ساخته و به بازار عرضه شده است. فرمول مولكولي: C22H19cl2No5 بوده. فرم خالص آن به صورت ماده‌اي جامد با نقطه ذوب 80ـ60 درجه سانتيگراد است. در آب تقريباً نامحلول بوده ولي در حلالهاي آلي به خوبي حل مي‌شود. در محيطهاي خنثي و اسيدي ضعيف پايداري خوبي دارد ولي در محيطهاي قليايي تجزيه مي‌گردد. در مقابل نور نسبتاً مقاوم بوده و به مقدار كمي تجزيه مي‌شود. روي تعداد زيادي از حشرات به ويژه لارو بالپولك‌داران مؤثر مي‌باشد.

4123ـ251=LD50دهاني ميلي‌گرم بر كيلوگرم وزن بدن موش صحرايي است.

2400< LD50پوستي ميلي‌گرم بر كيلوگرم وزن بدن موش صحرايي است.

متابوليسم: در مدت 16 هفته در داخل خاك هيدروليز شده و موجب گسستگي استر مي‌شود. پادزهر اختصاصي ندارد.

باي فنيترين Bifenthrine


اين سم با نام تجارتي بريگاد و تالستار است.

فرمول مولكولي: C22H22CLF­3O2، جرم مولكولي: 422.9 دلتن است. اين سم در سال 1984 توسط كارخانه اف. ام. سي ساخته و به بازار عرضه شده است. شكل خالص اين سم به صورت جامد است. نقطه ذوب 70.6ـ68 درجه سانتيگراد، فشار بخار 0.024 ميلي پاسكال در (25 درجه سانتيگراد)، وزن مخصوص: 1.21 درجه 25 درجه سانتيگراد است.

پايداري ماده تكنيكال آن در 25 درجه سانتيگراد بيش از يكسال دوام دارد و در برابر نور معمولي نيمه عمر آن 255 روز است. نيمه عمر آن در خاك 65 تا 125 روز مي‌باشد.

اين سم روي بسياري از حشرات مخصوصاً سخت بالپوشان، زنجركها، سنها وب الپولكداران مؤثر است و براي مبارزه با شته‌ها دو بالان به ميزان 100 گرم ماده خالص در هكتار مصف مي‌شود.

اين سم به بازار به صورت مايع امولسيون شونده 10 درصد محلول 8% و پودر و تابل 10% مخلوط آن به نسبت 40 گرم با 200 گرم كلوفن ترين به نام توران و مخلوط با آميتراز به نام زيپاك عرضه شده است.

ميزان كشندگي 50 درصد آن از راه دهان براي موش صحرائي 54.5 ميلي‌گرم تكنيكال و از طريق پوست براي خرگوش بيش از 2000 ميلي‌گرم بر كيلوگرم تعيين شده است. مقدار مجاز باقيمانده اين سم در موقع مصرف با غذا براي سگها 1.5 ميلي‌گرم بر كيلوگرم در روز است.

بيوآلترين و ترانس آلترين (BSI(Bioalletrine) , ESA(Trans-alletrine


اين سم با نامهاي تجارتي اسبيول، اسبيوترين است.

فرمول مولكولي: C19H20O3، جرم مولكولي: 302.4 دلتن است. هاست و همكاران در سال 1967 آن را معرفي كرده‌اند و اين سم در سال 1967 توسط كارخانه روسل اوكلاف ساخته شده و به بازار عرضه شده است.

فرم خالص آن به صورت مايع زرد رنگ است. نقطه جوش 167ـ165 درجه سانتيگراد، فشار بخار: 20 درجه سانتيگراد در 12 ميلي پاسكال وزن خصوص آن 20 درجه سانتيگراد در 1.009 است.

اين سم در معرض نور ماوراء بنفش قرار بگيرد تجزيه مي‌شود. نوع دي ـ ترانس آن در دماي 65.6 درجه سانتيگراد شعله‌ور مي‌شود.

عملاً در آب نامحلول بوده ولي در هگزان، زايلن و متانول به طور كامل مي‌گردد.

طرز تأثير: حشره‌كشي غير سيستميك، تماسي با اثر ضربه‌اي است كه دوام زيادي ندارد.

كاربرد: براي مبارزه با حشرات خانگي مثل سوسريها، مگسها و پشه‌ها بكار مي‌رود.

اين سم به صورت تكنيكال، آئروسول و روغني عرضه مي‌شود. مخلوط با حشره‌كشهاي ديگر نظير پرمترين و رسيمترين نيز به فروش مي‌رسد. كشندگي 50 درصد آن از راه دهان براي موش صحرائي 709 و از راه پوست براي خرگوش بيش از 3000 ميلي‌گرم بر كيلوگرم وزن بدن است. باقيمانده مجاز آن پس از دوره كارنس در يك دوره 90 روزه براي موش صحرائي 750 ميلي‌گرم در كيلوگرم غذا اندازه‌گيري شده است.

د.د.ت D.D.T

مهمترين تركيب گروه سموم كلره مي‌باشد. اين تركيب اولين بار در سال 1874 توسط زيلر ساخته شد ولي خاصيت حشره‌كشي آن به وسيله پال مولر سوئيسي در هنگام بررسي براي به دست آوردن يك حشره‌كش پايدار جهت مبارزه عليه بيد لباس در سال 1939 كشف گرديد به خاطر اين كشف مهم مولر در سال 1948 برنده جايز نوبل شد.

در دهه 1950 ميزان توليد د.د.ت بالغ بر يكصد هزار تن در سال بود ولي بعدها پس از مشخص شدن اثرات جانبي آن توليد و مصرف آن در اكثر نقاط جهان ممنوع شد.

د.د.ت صنعتي پودر مومي سفيد يا كرم رنگي است كه از تركيب كلرال هيدراته و يا كلروبنزن در مجاورت اسيد سولفوريك يا اسيد كلروسولفوريك به دست مي‌ايد. د.د.ت خالص به صورت پودر كريستاله است نقطه ذوب آن 109 درجه سانتيگراد و فشار بخار آن فوق‌العاده ناچيز و در دماي 20 درجه سانتيگراد برابر 7ـ10/*1.5 ميلي‌بار است و اين مسأله دليل دوم فوق‌العاده زياد اين سم است. د.د.ت قدرت حشره‌كشي خود را در سطوح صاف مي‌تواند تا 18ماه حفظ كند.

د.د.ت داراي ايزومرهاي مختلفي است و تقريباً 14 ايزومر دارد كه اين ايزومرها از نظر خاصيت حشره‌كشي با همديگر متفاوت هستند. د.د.ت در محيطهاي قليايي بي‌ثبات بوده و به يك ماده غير سمي براي حشرات به نام DDE تبديل مي‌شود.

فرم جامد آن در برابر نور خورشيد و پرتو فرابنفش تجزيه مي‌شود. تقريباً در آب نامحلول است. اين سم از طريق پوست بدن هم جذب نمي‌شود مگر اينكه در حلالهاي آلي حل شده باشد. د.د.ت سمي است كه اصولاً از طريق تماسي براي انسان كم خطر مي‌باشد. خطر مهم آن خاصيت تجمعي است كه با ورود به زنجيره غذايي ايجاد مي‌شود.

براي پستاندارد 118ـ113=LD50 ميلي‌گر بر كيلوگرم وزن بدن براي موش صحرايي مي‌باشد. اين تركيب يك حشره‌كش تماسي و گوارشي است و به آساني از پوست بدن حشرات عبور مي‌كند. محل تذثير آن سيستم عصبي است و با عبور از غلاف سلولهاي عصبي، موزنه يون‌هاي سديم و پتاسيم را بهم مي‌ريزد و انتقال پيام عصبي را مختل مي‌كند. اين عمل انقباض ماهيچه‌اي و مرگ را به دنبال دارد. د.د.ت شبيه بعضي از حشره‌كشها همبستگي حرارتي منفي دارد. در انسان مسموميت حاد كمتر توليد مي‌كند به طور كلي علائم مسموميت با د.د.ت به قرار زير هستند:

گلودرد، تهوع، درد مفاصل، سردرد، لرزشهاي خفيف و بروز زردي از علائم مسموميت اين حشره‌كش مي‌باشد. پادزهر اختصاصي ندارد. براي درمان آن از بارپيتوراتها مي‌توان استفاده كرد.

حلاليت د.د.ت در آب خيلي كم و در حدود 6ppb است. بنابراين در برابر متابوليسم مقاوم بوده و به آساني در بافتهاي چربي ذخيره مي‌شود. حلاليت در بافت چربي باعث شده كه اگر به گاو علوفه آلوده به د.د.ت داده شود مقدار زيادي از آن در چربي شير يافت شود چون در چربي بدن ذخيره مي‌گردد، چربي آلوده به د.د.ت در مسير زنجيره غذايي وارد و سبب آلودگي مي‌شود بنابراين د.د.ت از نظر محيطي يك تركيب نامناسب مي‌باشد. به علت نشان دادن علائم سرطانزايي در موجودات آزمايشگاهي، مصرف و توليد آن ممنوع شده است.

د.د.ت روي انواع حشرات مؤثر بوده و در ايران بيشتر عليه آفات پنبه از جمله كرم غوزه و كرم سرخ مصرف شده است. اين حشره‌كش سميت چنداني روي كنه‌هاي گياهخوار ندارد. مصرف آن اغلب طغيان كنه‌هاي گياهخوار به ويژه كنه‌هاي تارتن را به دنبال داشته است همچنين برخي از گياهان نظير كدوئيان به اين حشره‌كش حساس بوده و مصرف اين تركيب سبب گياهسوزي در آنها مي‌شود. د.د.ت براي زنبور عسل آثار زيانباري دارد

TDE (DDD)

با نام تجارتي روتان يا تتراكلرواتان است.

از مهمترين آنالوگهاي د.د.ت است كه در گذشته براي كنترل انواع مختلفي از آفات مورد استفاده قرار گرفته است. اين سم از احياء د.د.ت بدست مي‌ايد. د.د.د براي مهره‌داران كم خطر بوده و سميت آن حدود 0.2 تا 0.1 د.د.ت مي‌باشد. براي موش صحرائي ميلي‌گرم بر كيلوگرم 3400=LD50مي‌باشد. در حاليكه LD50د.د.ت براي موش صحرايي از طريق گوارشي برابر 250 ميلي‌گرم بر كيلوگرم وزن بدن است. اين سم روي غدد فوق كليوي پستانداران فوق‌العاده اثرات ناگواري دارد.

به طور كلي در سموم كلره هر اندازه تعداد اتمهاي كلر كمتر شود و جاي آنها را گروههاي هيدرواكسي يا متيل بگيرد سميت آن كاهش مي‌يابد.

متوكسي كلر Methoxychlor


يكي از نامهاي تجارتي آن، مارليت است.

با فرمول مولكولي: C16H15CL3O2 است كه توسط شركت كيكائيد انترپ در سال 1945 ساخته و به بازار عرضه شده است.

اين سم يكي از آنالوگهاي مهم د.د.ت است. فرم خالص آن به شكل پودر سفيد رنگ بوده و در مقايسه با د.د.ت اثر آن بر روي حشرات بيشتر و بر ساير جانواران كمتر است. خاصيت تجمعي آن در بافت چربي و شير نيز از د.د.ت بسيار كمتر است. سميت آن براي پستانداران یک بیست و پنجم تا یک پنجاهم د.د.ت است و LD50آن براي موش صحرايي از طريق گوارشي برابر 6000 ميلي‌گرم بر كيلوگرم وزن بدن مي‌باشد. ملاحظه مي‌شود كه تقريباص غير سمي است. در مقايسه با د.د.ت خاصيت تجمعي آن در بافت چربي بسيار ناچيز است. به طور كلي د.د.ت و مشتقات يا آنالوگهاي آن به دليل غير قطبي بودن در چربيها حل شده و تجمع مي‌يابد از طرفي در بافت چربي براي تجزيه آنها آنزيمي وجود ندارد بدين لحاظ اين سموم تماماً ذخيره مي‌شوند.

پاراتیون با ال‌دی ۵۰ ۳-۶ میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن (L.D.۵۰=۳-۶mgkg-۱)در کشاورزی مصرف زیاد دارد و در بهداشت جهت از بین بردن مگس‌های مقاوم به ددت و همچنین لارو پشه‌ها مورد مصرف دارد. (در آب به کندی هیدرولیز می‌شود).

پاراتیون تجارتی قهوه‌ای رنگ و مختصری بوی سیر دارد. فرآورده‌های تجارتی پاراتیون عبارتست از:

پودر مویابل و کنسانتره امولسیفیابل و در برخی از کشورها گرد پاراتیون به عنوان گردپاشی تهیه و به کار می‌ورد. (در ایران ممنوع است) در موقع استعمال پاراتیون کارگران باید لباس پلاستیکی و کلاه پلاستیکی و دستکش‌های لاستیکی و ماسک تنفسی به کار برند. پاراتیون نباید بلعیده، استنشاق و یا از راه پوست بدن جذب شود. سمیت پاراتیون برای انسان و پستانداران نسبتاً زیاد است و باید در به کار بردن آن مراقبت زیاد نمود.