گذر طوفان های بزرگ منظومه ی شمسی از نزدیکی یکدیر
لکه ی بزگ و معروف مشتری و لکه ی تازه کشف شده ی تخم مرغی شکل آن موسوم به (Red Jr.) در حال گذر از کنار یکدیگرند و امکان دارد با هم برخورد کنند اما هیچ کس نمی داند واقعا چه اتفاقی روی خواهد داد .
بزرگترین طوفان های منظومه شمسی در مشتری قرار دارند و این مکان وجود دارد که در شبی در مقابل هزاران تلسکوپ زمینی با یکدیگر برخورد کنند .طوفان اول ((لکه ی بزرگ قرمز )) موسوم به چشم مشتری است که پهنای آن در حدود دو برابر زمین است و هزاران سال است که به دور مشتری در حرکت است و سرعت حرکت آن به حدود 350 مایل بر ساعت می رسد .طوفان دوم که به Red Jr معروف است تنها شش سال عمر دارد و اندازه آن نصف طوفان اول است اما قدرتی معادل طوفان اولی دارد.
ستاره شناسان معتقدند که این دو طوفان کاملا با هم برخورد نمی کنند و چشم مشتری طوفان کوچکتر را نمی بلعد اما به احتمال زیاد لبه های خارجی این دو طوفان در حین این عبور به یکدیگر نزدیک می شوند اما هیچ کس نمی تواند سرانجام این عبور نزدیک را دقیقا پیش بینی کند . بنا به گزارشات پیشین jpl این سومین عبور این طوفان ها از کنار یکدیگر است و گذر این دو طوفان از کنار هم تقریبا هر دو سال یکبار روی میدهد که ظاهرا در گذر های قبلی در سال های 2002 و 2004 این دو طوفان به سلامت و بدون تغییر از کنار یکدیگر عبور کرده اند. سیمون مایلر از پژوهش گران این پروژه اعلام کرد احتمالا این گذر با گذرهای پیشین تفاوت دارد و Red Jr در هنگام عبور از کنار چشم مشتری ، رنگ قرمز خود را از دست خواهد داد .Red Jr در 5 سال اول تولد خود (200 تا 2005) سفید رنگ بوده است مانند دیگر طوفان های کوچک و سفید موجود در مشتری. اما در سال 2006 یک جریان گردابی در این طوفان بوجود آمد که باعث شد Red Jrقرمز رنگ شود.( چگونگی شکل گیری رنگ لکه ی بزرگ قرمز به صورت یک راز برای دانشمندان باقی مانده است . متداول ترین نظریه عقیده دارد که این طوفان مواد موجود در لایه های پایینی اتمسفر مشتری را به قسمت های بالایی کشاند که باعث شد این لکه تغییر رنگ دهد.)
اما پس از عبور این دو طوفان برای سومین بار از کنار یکدیگر دقیقا چه اتفاقی خواهد افتاد . این چیزی است که بزودی معلوم خواهد شد.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
کهکشانها در دوران اقتدار امپراتوری روم
تلسکوپ فضایی اسپیتزر توانستهاست یکصد خوشهکهکشانی بسیار دوردست را در فاصله ده میلیارد سالنوری شناسایی کند
این روزها بازار اکتشافات بزرگ نجومی داغ است. دویست و هشتمین گردهمایی جامعه نجوم آمریکا در کالگری کانادا درحال برگزاری است و بسیاری از اخترشناسان برجسته جهان گرد آمدهاند تا نتایج تحقیقات خود را به اطلاع دیگران برسانند. گروهی از این اخترشناسان به سرپرستی دکتر مارک برودوین (آزمایشگاه پیشرانش جت، ناسا) توانستهاند با استفاده از تلسکوپ فضایی اسپیتزر نزدیک به سیصد خوشه کهکشانی دوردست را شناسایی کنند. از آن میان، یکصد خوشه در فاصله 8 تا 10 میلیارد سال نوری از ما قرار دارند و مربوط به زمانی هستند که عالم، کمتر از نصف سن کنونیاش عمر داشت.
خوشههای کهکشانی، نواحی چگال کیهان محسوب میشوند و از این حیث شبیه به شهرهای بزرگ روی زمین هستند. یک خوشه کهکشانی به تنهایی میتواند صدها کهکشان مانند راهشیری خودمان داشته باشد
دکتر برودوین میگوید: ارزش این تصویر بسیار بالا است، گویی ما توانستهباشیم از شهر رم در زمان اوج قدرت امپراتوری روم عکس بگیریم. چنین تصاویری بهما کمک میکند تا روند تشکیل و تحول کهکشانهای سنگین عالم رابهتر درک کنیم. قدیمیترین و سنگینترین کهکشانهای جهان را فقط میتوان در خوشههای کهکشانی پیدا کرد و این تصویر از آنرو هیجانانگیز است که برای اولینبار، توانستهایم این خوشههای کهکشانی سنگین را در شرایطی ببینیم که هنوز در حال شکلگیری هستند. اینچنین میتوان فهمید که ستارگان چهوقت در این خوشهها تشکیل شدهاند.
نخستینبار است که اینهمه خوشهکهکشانی در چنین فاصله دوری کشف شدهاند. در پاییز و اسفندماه گذشته، همین گروه کشف دو خوشه کهکشانی را در فاصلههای 9.1 و 8.2 میلیارد سالنوری اعلام کردهبود؛ اما امروز، آنها کشف 290 خوشه کهکشانی را اعلام کردهاند که برخیشان بهدلیل تعداد کم کهکشانها، گروه کهکشانی نام گرفتهاند. با معرفی صد خوشه و گروه کهکشانی بسیار دوردست، تعداد خوشههای کهکشانی دوردست شناختهشده یکشبه شش برابر شد!
این گروه برای شناسایی این خوشههای دوردست از تصاویر فروسرخ تلسکوپ فضایی اسپیتزر و تصاویر مریی رصدخانه ملی کیتپیک استفاده کردند. کهکشانهای بسیار دوری که خوشههای کهکشانی را تشکیل میدهند، تنها در نور فروسرخ دیده میشوند، اما نمیتوان آنها را بهسادگی از کهکشانهای نزدیک و حائل تفکیک کرد. تصاویر فروسرخ اسپیتزر تمام این کهکشانها را نشان میدهد، اما رصدخانه کیتپیک تنها کهکشانهای حائل را در نور مریی بهتصویر میکشد. با ترکیب تصویر این دو تلسکوپ میتوان کهکشانهای دوردست را جدا کرد و خوشههای کهکشانی را در تودههای چگال اجرام دوردست شناسایی کرد. تلسکوپ فضایی اسپیتزر، ژرفای فروسرخ آسمان را هزاران بار سریعتر از بزرگترین تلسکوپهای زمینی نقشهبرداری میکند و در مدتزمان معقولی میتوان آسمان را بهاندازه کافی جستجو کرد تا نشانههایی از این خوشههای نسبتا کمیاب بدست آورد.
دکتر پیتر آیزنهارت، دیگر عضو گروه که رصدهای تلسکوپ فضایی اسپیتزر را هدایت میکرد، میگوید: کهکشانهای بسیار دور در نور فروسرخ بهتر دیده میشوند، زیرا در میلیاردها سالی که طول کشیدهاست نورشان بهما برسد، پرتوهای نور همراه با عالم منبسط شدهاند و طولموجشان بلندتر شدهاست.
رصدخانه کک در هاوایی، هفت خوشه از دورترین خوشههای کهکشانی را طیفنگاری کردهاست و فاصله بدستآمده توسط گروه دکتر برودوین را تایید کردهاست.
قدم بعدی گروه، استفاده از تلسکوپهای فضایی هابل و اسپیتزر برای بررسی دقیقتر این کهکشانها است. آنها امیدوارند با بررسی دادههای ارسالی این دو رصدخانه فضایی بتوانند دو پرسش بسیار مهم را پاسخ دهند: این شهرهای کهکشانی چقدر بزرگند و چگونه رشد میکنند
دورترین خوشه کهکشانی کشف شد
دورترین خوشه کهکشانی در فاصله 10 بیلیون سال نوری از زمین کشف شد
دورترین خوشه کهکشانی توسط تیمی از دانشمندان از آمریکا ، ازوپا و شیلی کشف شد .خوشه کهکشانی XMM-XCS 2215-1734 تقریبا 10 بیلیون سال نوری از زمین فاصله دارد و شامل صدها کهکشان بزرگ و کوچک می شود که با هاله از گاز ها داغ احاطه شده که در طول موج اشعه ایکس تابش می کند .
.ادام استنفورد مدیر این پروژه اعلام کرد :" وجود چنین خوشه ای در فاصله ای به این دوری می تواند نظریه ی تشکیل کهکشان ها را در آغاز آفرینش به چالش بکشد" وی افزود :"پیدا کردن چنین خوشه ی کهکشانی مانند آن است که تصویری از پدر بزرگ خود را در قرن 19 پیدا کنید در حالی که او در آن زمان وجود نداشته!" . این خوشه کهکشانی 500 تریلیون بار سنگین تر از خورشید است که بیشتر جرم آن از ماده تاریک تشکیل شده است ، ماده ای نامرئی و مرموز که بیشتر جرم کهکشان ها را در جهان تشکیل می دهد.خوشه ی کهکشانی بوسیله ی تلسکوپ فضایی اروپایی Newton در اشعه ایکس کشف شده و فاصله ی آن به کمک تلسکوپ 10 متری کک تعیین شده است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
انگشتانی که از لابهلای غبار این کهکشان بیرون آمدهاند
تلسکوپ فضایی هابل در تصویری بینظیر، جزئیات کهکشان صفحهای NGC5866 را که تقریبا در راستای خط دید ما گستردهشده، آشکار کردهاست. هابل در این تصویر، جزئیات فراوان خطوط موجدار غباری را نشان میدهد که کهکشان صفحهای را به دونیم کردهاست
کهکشان NGC8566، کهکشانی صفحهای از نوع S0 است که اخترشناسان به آنها کهکشانهای عدسیوار نیز میگویند. از روبرو، این کهکشان همانند قرصی صاف و هموار از ستارگان دیده میشود که اثرات بسیار کمی از ساختار مارپیچی بههمراه دارد؛ اما ازآنجا که ستارگان در قرصی نسبتا باریک بهدور هسته میگردند، این کهکشان را جزو کهکشانهای مارپیچی دستهبندی میکنند (در مقابل کهکشانهای بیضوی).
ساختار این کهکشان بسیار شبیه به کهکشانهای مارپیچی است: برآمدگی کروی قرمز رنگی که محیط بر هسته درخشان است، قرص آبیرنگ ستارگان که موازی خطوط غبار بهدور هسته گردش میکنند و هاله شفاف بیرونی که تمام کهکشان را دربر گرفتهاست.
تصویر نشان میدهد برخی باریکههای غبار از قرص فاصله گرفتهاند و در مسیری پر پیچوتاب، خود را به برآمدگی اطراف هسته یا هاله داخلی کهکشان رساندهاند. هاله بیرونی کهکشان مملو از خوشههای کروی ستارهای است که هریک نزدیک به یکمیلیون ستاره را در خود جای دادهاست. این خوشهها که چگالی ستارگان در مرکز آنها به 250 ستاره بر سالنوری مکعب میرسد، چیزی جز نقاط کوچک هاله بهنظر نمیرسند. هاله بهقدری شفاف است که نور کهکشانهایی که تا چند میلیارد سالنوری از ما فاصله دارند، به راحتی از آن عبور میکند.
همانطور که در تصویر هابل هم میتوان دید، خطوط غبار نسبت به قرص هموار ستارگان، موجدار است و این نشان میدهد این کهکشان در گذشته دور، برخورد نزدیکی را با کهکشانی دیگر تجربه کرده و دستخوش اغتشاشات جزرومدی گرانشی شدهاست. این حدس از آنرو محتمل است که NGC5866، بزرگترین عضو یک خوشه کهکشانی بهنام گروه کهکشانی NGC5866 است. گستردگی قرص ستارگان در این کهکشان فراتر از نواحی غبارآلود است، بنابراین گاز و غبار درون کهکشان که میتواند ستارگان جدیدی را تولید کند، خیلی در سطح کهکشان پخش نشده است.
اما این کهکشان عدسیوار با کهکشانهای مارپیچی که از غنای گازی بیشتری برخوردارند، اشتراکهایی نیز دارد. رشتههای متعددی که عمود بر قرص ستارگان بیرون زدهاست، لبههای خطوط غبار را نشانهگذاری کردهاست. این نشانهها در مقیاس کیهانی عمر بسیار کوتاهی دارند، زیرا ابرهای گاز و غبار در برخورد با یکدیگر انرژی از دست میدهند و درنهایت درون قرصی هموار و نازک فرومیریزند.
در کهکشانهای مارپیچی، این انگشتها را میتوان با ستارگان متولدشده در زمانهای اخیر متناظر کرد؛ زیرا انرژی تابششده از ستارگان جوان سنگین، گاز و غبار اطراف را بهجنبش درمیآورد و این ساختارها را خلق میکند. تلسکوپهای زمینی بهراحتی لایه نازک غبار این کهکشان را بررسی میکنند، اما فقط تلسکوپ فضایی هابل است که میتواند این انگشتان کوچک و دودکشهای غبار را در آن میان تشخیص دهد.
کهکشان NGC5866 با فاصله 44 میلیون سالنوری از زمین در صورت فلکی اژدها واقع شدهاست. قطر این کهکشان بیشاز شصتهزار سالنوری نیست، اما تعداد ستارگانش هماندازه کهکشان بزرگتر راهشیری است که صدهزار سالنوری قطر دارد.
برندگان جوایز شاخه علوم سیارهای معرفی شدند
شاخه علوم سیارهای جامعه نجوم آمریکا برندگان امسال جوایز خود را اعلام کرد. این جایزهها رسما در مهرماه امسال همزمان با سیوهشتمین گردهمایی سالیانه شاخه علوم سیارهای به برندگان اهدا خواهد شد
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
دال کرویکشنک از مرکز تحقیقات امس در ناسا برنده جایزه جرارد کوییپر شدهاست که از برترین فعالیتها در عرصه علوم سیارهای قدردانی میکند. بنابر اطلاعیه شاخه علوم سیارهای، وی این جایزه را بهدلیل کارهای پیشگامانه خود در کاربردهای طیفنگاری فروسرخ برای بررسی اجرام منظومه شمسی، تدوین مهارتهای آزمایشگاهی برای تفسیر دادههای رصدی ، و طراحی و ساخت ابزارهایی که سوار بر ماهوارهها و فضاپیماها اطلاعات مهمی را دیگر اجرام منظومه شمسی به زمین ارسال کردهاند؛ دریافت کردهاست.
جایزه هارولد مازورسکی که برترین خدمات در زمینه علوم و تحقیقات سیارهای را معرفی میکند، به گنتری لی از آزمایشگاه پیشرانشجتناسا (JPL) اهدا شدهاست. وی یکی از طراحان اصلی مهندسی سیستمهای بسیار پیچیده و متنوع ماموریتهای روباتیک سیارهای شامل مریخنوردها، برخورد ژرف، کاسینی، استارداست و جنسیس است. وی در حال حاضر، دانش و تجربیات ذیقیمت خود را به گروهی از مهندسان جوان و تازهکار آموزش میدهد.
تریستان گویلات جایزه هارولد اوری را دریافت خواهدکرد که ویژه برترین تحقیقات سیارهای از سوی اخترشناسان جوان است. وی که در رصدخانه لا کوت دِ آزور فعالیت میکند، نقشی اساسی در بررسی ساختار داخلی غولهای گازی بزرگ، فرآیند تشکیل این سیارات و فرآیندهای جوی آنان در شرایط مختلف دارد. او موفق شدهاست مدلهای دقیقی از ساختار داخلی سیارات مشتری و زحل ارایه دهد.
نشان کارل ساگان را که به برترین تاثیر علمی یک دانشمند سیارهشناس فعال بر افکار عمومی تعلق میگیرد، دیوید گرینسپون از موزه علموطبیعت دنور نصیب خود کرده است. او با تلاشهای موفقیتآمیز خود توانستهاست تفکر عموم مردم را در مورد سیارات و جایگاه انسان در منظومه شمسی و جهان وحشی (!) ارتقا دهد. او در کتابهایش با عنوان سیاره تنها و اسرار زهره آشکار شد، تحقیقات علمی بشر را با دقت بسیار بالایی شرح داده و مردم را با علوم سیارهای آشنا کرده است.
کوییپر، مازورسکی، اوری و ساگان از برترین سیارهشناسان قرن بیستم محسوب میشوند.جرارد کوییپر (1905 - 1973)، اخترشناس آلمانی آمریکایی، کارهای بزرگی چون کشف قمرهای میراندا (اورانوس) و نرید (نپتون) ، کشف وجود متان در جو اورانوس، نپتون، کشف متان در تایتان و پیشنهاد وجود جو برای این قمر انجام داد. مهمترین فعالیت علمی وی شاید پیشبینی وجود کمربند کوییپر است که آن را منشا دنبالهدارهای کوتاهمدت میدانست.
هارولد مازورسکی (1922- 1990)، اخترشناس و زمینشناس آمریکایی، مسوولیت تحقیقات سیارهای و سطح ماه را در ناسا برعهده داشت. علاقه او یافتن فرودگاههای ارزشمند در سیارات و اقمار بر اساس بررسیهای علمی بود. برنامههای آپولو و وایکینگ نمونههایی از تلاشهای او در این زمینه است. گودالی در مریخ و همچنین سیارک 2685 بهنام او نامگذاری شدهاند.
هارولد کلایتون اوری (1893 - 1981)، شیمیدان آمریکایی، منشا جو زمین را از دیدگاه شیمیایی بررسی کرد و نشان داد یکپارچگی جو زمین در دمای حدود صفر درجه سانتیگراد روی دادهاست. او نتیجه گرفت ترکیبات اولیه جو زمین بخارآب، متان، آمونیاک و هیدروژن بودهاست. وی به همراه شاگردش، استنلی میلر، آزمایشی را انجام داد که بعدها به آزمایش اوری- میلر مشهور شد. در این آزمایش، ترکیبات اولیه جو زمین در معرض تخلیه الکتریکی قرار میگیرد و شرایط جو اولیه زمین شبیهسازی میشود. نتیجه این آزمایش، تولید برخی ترکیبات آلی از جمله اسیدهای آمینه است که برای تشکیل حیات بسیار مهم است.
کارل ساگان (1934 - 1996)، اخترشناس آمریکایی، برای بسیاری از منجمان آماتور جهان چهره شناختهشدهای است. او در دهه 1960 نشان داد پدیده گلخانهای، نقش اول فرآیندهای جو سیاره زهره را برعهده دارد و بر این اساس، دمای سطح این سیاره را 500 تا 800 درجه سانتیگراد تعیین کرد. او آزمایش اوری- میلر را دوباره تکرار کرد و به نتایجی دقیقتر از آنها دست پیدا کرد. وی کتابهای بسیاری نوشته و در برنامههای تلویزیونی فراوانی شرکت کرده است. مجموعه کاسموس وی که با همکاری بیبیسی تهیه شد، یکی از پر بینندهترین برنامههای علمی جهان لقب گرفته
تاکنون ابرها را بهاین شکل دیدهاید؟
فضاپیمای کلاودست، ماموریت علمی خود را با ارسال نخستین بسته اطلاعات رسما آغاز کرد. تصاویر ارسالی، مقطع عرضی ابرهایی را در راستای بالا-پایین نشان میدهند و برای نخستین بار، تصاویر همزمانی را از ابرها و ذرات بارش به بشر نشان دادهاند.
دبورا وین، مسوول تحقیقات نظری کلاودست در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا با شگفتانگیز توصیفکردن تصاویر میگوید: تاکنون جو زمین را بهاین شکل ندیده بودیم. اینبار ابرها را مانند تصاویر روی کاغذ نمیبینیم، ما میتوانیم به ژرفای ابر نفوذ کنیم و پیچیدگیهای لایههای مختلف را ببینیم.
فضاپیمای کلاودست در 28 آوریل / 8 اردیبهشت بهوسیله یک موشک دلتا2 به فضا پرتاب شد. ماهواره دیگری نیز بهنام کالیپسو با کلاودست همراه بود که ماموریتش بررسی ذرات معلق هوا است. رادار نقشهبردار مقطع عرضی ابرها که نخستین رادار در طول موجهای میلیمتری است، مهمترین ابزار علمی کلاودست است که سه هفته پیش آزمایش شد و کار خود را رسما در 12 خردادماه آغاز کرد. نخستین دادههای ارسالی این ابزار نشان میدهد رادار تمام انواع ابرهای معمولی را رصد کرده است و توانسته در تمامی آنها بهجز ابرهای با بارندگی سنگین نفوذ کند. نتایج فعلی بسیار ابتدایی است و گروه تحقیقاتی کلاودست قصد دارد تا نه ماه آینده، این تصاویر را تحلیل و نتایجش را اعلام کند
نخستین تصاویر، سطح مقطع جبهه یک طوفان حارهای را بر فراز دریای نروژ در تاریخ 30 اردیبهشت نشان میدهد. رنگهای قرمز تصویر نشاندهنده ذراتی مانند قطرات باران، بلورهای یخ و دانههای برف است که بازتابندگی بسیار بالایی دارند،. رنگ آبی هم نمایانگر ابرهای سیروس نازکتر است
این رادار همچنین تصویری را از یک کولاک شبانه در قطب جنوب تهیه کردهاست. شبهای طولانی زمستانی در قطب جنوب آغاز شدهاست و این موضوع، اندازهگیریهای ازراهدور معمولی را با مشکل مواجه میکند. کلاودست نخستین ماهوارهای است که توانستهاست بارش برف را از فضا تشخیص دهد
تصویر سوم نیز ابرهای طوفانی بلندی را برفراز شرق آفریقا نشان میدهد.
خوشه های دوقلو از دید هابل
تلسکوپ فضایی هابل درجديدترين عكس خود دو خوشو ی باز دوقلو را در ابر ماژالانی کوچک به تصویر کشید
تلسکوپ فضایی هابل ناسا موفق به تهیه مفصل ترین عکس از دو خوشه ی باز دوقلو ی NGC265 و NGC290 شد که در ابر ماژالانی کوچک در نیم کره جنوبی قرار دارند و به خوشه های برلیان معروف اند. این دو خوشه ی ستاره ای درخشان در فاصله ی 200000 سال نوری از ما قرار دارند و قطر هر کدام تقریبا معادل 65 سال نوری می باشد . هنگامی که جاذبه ی ستارگان آن ها را در کنار هم نگه دارد جماعتی از ستارگان پدید می آید که خوشه ی های ستاره ای نام دارد و هر کدام از این خوشه ها شامل صدها یا هزاران ستاره می شود .اگر این خوشه ها بسیار متراکم باشنداصطلاحا به آنها خوشه های کروی می گویند ولی اگر ستاره های تشکیل دهنده ی یک خوشه به صورت نامتقارن قرار گیرند به آن خوشه باز گفته میشود NGC265 و NGC290 که در تصویر دیده می شوند دو خوشوی باز می باشند.
ستارگان موجود در خوشه های باز تنها برای مدت محدودی در کنار یکدیگر قرار می گیرند و هنگامی که خوشه به سن پیری می رسد ستاره های آن از یکدیگر دور میشوند . این اتفاق هنگامی برای خوشه های باز می افتد که چند صد میلیون سال عمر کرده باشند در حالی که این عدد برای خوشه های کروی چند بیلیون سال می باشد.
این دو خوشه هردو نسبتا جوان محسوب می شوند و از یک ابر گاز میان شتاره ای بوجود آمده اند . ستارگان یک خوشه ی باز جرم های متفاوتی دارند اما از لحاظ سن ، مسافت و ترکیبات شیمیایی تقریبا یکسان می باشند .
ابر ماژالانی کوچک که میزبان این دو وشه می باشد یکی از قمر های کوچک منظومه ی كهكشاني ما محسوب می شود که با چشم غیر مسلح در نیم کره ی جنوبی قابل مشاهده است .
این تصویر در اکتبر و نوامبر سال2004توسط دوربین پیشرفته ی هابلو به کمک فیلتر های آبی ، قرمز و سبز تهیه شده است .
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]