درختان و درختچه ها

درخت سنجد

شناسنامه
شرح گیاه
کاربرد
نام درخت
دامنه انتشار



شناسنامه

سنجد Elaeagnanceae :تیره
Elaeagnus angustifolia L. :نام لاتین
Oiltree – Oleaster – Russian olive :نام انگلیسی
درخت سنجد :نام فارسی
نقد – بل - زقوم :نام عربی



شرح گیاه

درخت سنجد بومی اروپا و آسیای شمالی است و تا هیمالیا انتشار دارد. نام علمی جنس آن از دو واژه یونانی Elaios به معنای زیتون و نوعی بید گرفته شده است در ایران نیز در نواحی استپی کشور بصورت خودرو یافت می شود. در ارتفاعات خراسان و کردستان و دره کرج و جبال بختیاری کم و بیش انتشار دارد. درخت سنجد دارای ساقه ای به ارتفاع 2 تا 5 متر، خار دار و یا فاقد آن می باشد. برگهائی بیضوی دراز و نوک تیز با دمبرگ کوتاه دارد رنگ پهنک آن در سطح فوقانی سبز مایل به خاکستری ولی در سطح تحتانی به رنگ سفید نقره ای است. گلهای آن کوچک به شکل زنگ به رنگ زرد در سطح داخل و به رنگ نقره ای در سطح خارجی پوشش گل است. عطر قوی گلهای آن نیز غالباً ایجاد ناراحتی و حساسیت می کند. مخصوصاً اگر تعدادی از پایه های آن در ناحیه ای وجود داشته باشد گلهای آن به سه صورت نر – ماده ، نر و ماده است در گلهای نر درخت سنجد 4 پرچم ولی در گلهای ماده منحصراً یک مادگی دیده می شود گلهای هر مافردویت آن 4 پرچم و یک مادگی تواماً دارد. میوه اش بیضوی ، گوشتدار ، شبیه زیتون ، به رنگ زرد نارنجی مایل به قرمز و دارای طعم ملایم ، قابض و قابل مصرف است روی ریشه آن نیز مانند بعضی درختان Alnus برجستگی های دارای میکوریزها مشاهده می شود.


کاربرد

گره های چوب آن در صنایع چوبی مورد توجه است خصوصاً در کردستان از آن اشیاء ظریف ساخته می شود. در اطراف کاشان برای جلوگیری از پیشروی شنهای روان به عنوان باد شکن کاشته شده است و در اغلب مناطق استپی برای پرچین باغها و تهیه هیزم کاشته می شود. البته برگ و میوه آن کاربردهای دیگر نیز دارد.


نام درخت

درخت سنجد را درکتب مختلف به نام های غبیده بادام ، چوب دانه ، نقد ، بل، صرع الکلبه ذکر کرده اند ولی نام عمومی آن سنجد است. دیگر نامهای آن سرین چک (در کردستان) ایده (آذربایجان) پستانک و سپتانک (اطراف تهران)


دامنه انتشار

آذربایجان : قره داغ ، نزدیک ارومیه ، کالیبار ، کردستان : سندج در 1500 تا 1600 متری ، راه سنندج به کرمانشاه در ارتفاعات 1350 متری کرمانشاه ، همدان ، اصفهان ، شیراز ، بلوچستان، کوه تفتان ، خراسان : تربت حیدریه، تهران : شهرستانک ، کوه توچال ، نزدیک ونک ، قزوین و قم : راجرد در 2200 متری

مقدمه
کلمه بلوط را می‌توان به صورت عمومی در مورد صدها گونه درخت از رده Quercus بکار برد. این رده ، بومی نیمکره شمالی است که شامل گونه‌های برگریز و همیشه سبز می‌باشد که از نواحی سردسیر تا گرمسیری آسیا و آمریکا گسترش دارند. درخت بلوط ، درختی آشنا و تنومند است که برگ‌هایش در زمستان می‌ریزد و طول آن تا چهل متر می‌رسد و شاخ و برگ‌های آن دورا دور تنه‌ درخت را که پوستی صاف و خاکستری رنگ دارد و با گذشت سالیان شکافهایی بر می‌دارد، می‌پوشانند. برگ‌های دوک مانند آن در هر طرف 3 تا 7 لوب دارند و گل‌های شاتوتی در کنار آنها ظاهر می‌شوند. در فصل پاییز گل‌های بارور درخت ماده ، میوه‌های بلوط به رنگ قهوه‌ای مایل به سبز را تولید می‌کنند.


بلوطها درختانی هستند دارای شکل توپر ، حجیم و گسترده با تاجی گنبدی شکل و برگهای موج‌دار در لبه و همچنین میوه‌هایی ایجاد می‌کنند که درون یک محفظه فنجان مانند قرار دارند. بلوط یک بخش اساسی از نواحی روستایی ما در غرب کشور است که به صورت درخت و درختچه وجود دارد. برگهای کنگره‌دار بلوط ممکن است بیضی شکل یا کشیده و باریک باشند و یا در پاییز به ارغوانی روشن بگرایند. این درختان دارای تنه‌ای بزرگ و برگهایی که برای تصفیه هوا و سایه افکنی ارزش بسیاری دارند و البته مناسب برای خاکهای کم عمق نیستند.

واریته‌ها
Quercus.robur درختی بلند ، دارای برگهایی با برندگی دندانه‌ای نوک تیز یا بریدگی عمیق کنگره‌دار. این درخت به علت رشد زیاد برای فضاهای کوچک و متوسط مناسب نمی‌باشد. دارای یک واریته ستون مانند است که برای فضاهای کوچک مناسب است. برای خاکهای گچ‌دار Quercus.petraea که خیلی شبیه بلوط معمولی است مناسب می‌باشد. بلوط سریع‌الرشد ترکی (Quercus.corris) دارای رشد سریع و جوانه‌های زمستانه با ریشک بلند است.

بلوط قرمز (Quercus.rubra) نیز به سرعت رشد می‌کند و به صورت یک درخت بزرگ تا ارتفاع 24 متر می‌رسد و اگر در خاک اسیدی کاشته شود برگها در پایان فصل به ارغوانی می‌گرایند. بلوط دائم سبز (Quercus.ilex) بابرگهای کشیده بدون دندانه که می‌توان آن را به صورت درختچه نیز تربیت نمود و از آن به عنوان پرچین استفاده کرد چون هرس شدید را به خوبی تحمل می‌کند.



گونه‌های بومی
Quercus.castaneifera درجنگلهای شمال ، Quercus.sessilifolia بلوط کوهی مخصوص نواحی مرتفع جنگل ، Quercus.macranthera بلوط آذری مخصوص نقاط بسیار بلند ، Quercus.atropatana گز و مازو ، بلوط جنگلی در نقاط نیمه مرطوب. Quercus.persica مازوی گزانگبین در نقاط خشک.

زیستگاه طبیعی
درخت بلوط در خاک پر رس مرطوب رشد می‌کند، ولی خاک‌های شنی را نیز تحمل می‌نماید. این درخت در مناطق جنگلی و پست یافت می‌شود. بلوط سفید یک گیاه بومی آمریکای شمالی است که از آن استفاده‌های دارویی می‌شود.

هرس
هرس گونه‌های خزان کننده در آذر ماه و گونه‌های همیشه سبز در فروردین انجام می‌گیرد.

تکثیر
بوسیله کشت بذر بطور معمول انجام می‌پذیرد. دو گروه بلوط موجود است: گروه بلوطهای سیاه (که میوه‌ها در سال دوم می‌رسند) و گروه بلوطهای سفید (که میوه‌ها در همان سال اول می‌رسند). بذر گروه بلوطهای سفید یا بدون دوره استراحت یا دوره استراحت کوتاه بوده و به جز چند اسثتناء به محض رسیدن در پاییز قابل کشت هستند. بذر گروه بلوطهای سیاه دارای دوره رشد جنینی بوده و نیاز به استراتیفیه شدن (0 تا 2 درجه سانتیگراد) برای یک تا سه ماه دارند. میوه‌ها اغلب مورد حمله سر خرطومی (مخصوصا در انبار) قرار می‌گیرند. فرو بردن میوه ها در آب ْ49 درجه سانتیگراد به مدت 30 دقیقه از میزان خسارت آفت بسیار خواهد کاست.


در موقع کاشت ابتدا بذرها را درون ظرف آب فرو برده و آنهایی که شناور می‌مانند غیر قابل کاشت هستند. جهت جلوگیری از رشد طولی ریشه به خاطر اینکه بتوان نهال بذری را به راحتی جابجا کرد بهتر است در زیر محل بذرکاری از صفحات سیمی مشبک مسی استفاده نمود. نوک ریشه اصلی به این صفحه برخورد کرده و از رشد باز می‌ماند. روشهای مختلف پیوند با موفقیت بر روی بلوطها انجام می‌پذیرد فقط پیوند بلوطهای گروه سفید روی پایه‌های این گروه و پیوند بلوطهای گروه سیاه بر روی پایه‌های این گروه امکان پذیر است. تکثیر بلوط از راه قلمه یا خوابانیدن معمولا با عدم موفقیت همراه بوده است.

خواص چوب بلوط
چوب بلوط فشره و محکم است و نماد قدرت و استقامت می‌باشد و از گذشته‌ خیلی دور یکی از مهم‌ترین مصالح ساختمانی در اروپای شرقی بوده است. در گذشته علاوه بر مصرف انبوه الوار بلوط در ساختمان‌سازی ، از چوب بلوط برای ساختن کشتی‌های بازرگانی و جنگی استفاده گسترده می‌شده است .
درخت بلوط در میان مردم کشور‌های اسکاندیناوی ، یونان و روم محل سکونت الهه‌ باروری و نشان دهنده‌ قدرت و باروری بوده است. روزگاری از تمام قسمت‌های درخت، استفاده‌های پزشکی به عمل می‌آمده است.


در افسانه‌های عامیانه قرون وسطا آمده که تماس یک میخ با قسمت صدمه‌ دیده‌ی بدن و سپس فرو کردن همان میخ در درخت بلوط سبب می‌شده است که بیمار شفا یابد. زمانی برگ‌های بلوط را بر روی زخم و بریدگی‌های بدن می‌گذاشتند تا زخم التیام پیدا کند، اما امروزه گیاه پزشکان تنها از پوست درخت بلوط استفاده دارویی می‌کنند. خاصیت قابض‌کنندگی پوست بلوط ، عامل قطعی درمان اسهال‌های شدید می‌باشد و خاصیت گندزدایی و ضد میکروبی آن برای مداوای عفونت‌های گلو تجویز می‌شود. چای پوست بلوط یک تقویت‌کننده است و مخلوط پوست و میوه‌ی درخت بلوط یک پادزهر را بوجود می‌آورد. میوه‌ درخت بلوط معمولا برشته و آسیاب می‌شود و از آن قهوه تهیه می‌نمایند .

درخت گردو

نام گردو به هر گونه درخت از رده Juglans که به خانواده گردوها یا Juglandaceae تعلق دارد اطلاق می شود. آنها درختانی برگریز هستند به ارتفاع 45-10 متر، با برگهای شانه ای به طول 90-20 سانتیمتر، تعداد 25-5 برگچه و جوانه ها دارای درونه حفره دار هستند که این ویژگی در همه (Pterocarya) Wingnut مشترک است بجز گردوهای آمریکایی (Carya) در همین خانواده.

شاید معروف ترین اعضای این رده گردوی سیاه (Juglans nigra) متعلق به شرق آمریکای شمالی و گردوی ایرانی یا معمولی (Juglans regia) که بومی بالکان در جنوب شرقی اروپا، مرکز و جنوب غربی آسیا تا هیمالایا و جنوب غربی چین است، باشد. گردوی معمولی را درآمریکا اغلب ولی به صورت نادرست گردوی انگلیسی می نامند. (این گونه بومی انگلیسی نیست).

این دو گونه از نظر چوب قابل توجهی که دارند دارای اهمیت می باشند. گریبانه های گردو به علت دارا بودن مقدار زیادی رنگ زرد – قهوه ای، منبع مهمی برای رنگ به شمار می رود.

دانه تمامی گونه هایی که در بالا به آنها اشاره شد و سایر گونه ها، خوراکی هستند اما گردوهایی که در فروشگاهها موچود می باشند از نوع گردوی ایرانی هستند. نوع باغی که به جهت پوسته های نازک مغز . پایداری در مناطق معتدله انتخاب گشت را گاهاً گردوی کارپات می نامند. گردو سرشار از روغن است و بصورت گسترده هم به شکل تازه و هم در غذا خورده می شود. آنها را باید در مکانهای خشک و خنک نگهداری کرد چون در شرایط گرم در مدت چند هفته- مخصوصاً بعد از کندن پوسته آن، فاسد می شوند.


گردو آمریکایی

این گردو بومی آمریکای شمالی است و زمانی، منبع غذای مقوی برای سرخپوستان آمریکای جنوبی بوده است. در کشور آمریکا از آن در تهیه انواع کیک و نان استفاده می شود. گردو آمریکایی منبع انواع ویتامین و مواد معدنی، بویژه ویتامین A))،((B و E، کلسیم، فسفر، منیزیم، روی و پتاسیم است.


خواص گردو:

گردو از دوران ما قبل تاریخ وجود داشته است. در قرون وسطی اعتقاد بر این بود که گردو سر درد را معالجه می کند حتی شواهد دال بر وجود یک باغ گردوی بسیار زیبا در باغهای معلق بابل وجود دارد. گردو هم به صورت خشکبار و هم به صورت تازه و خورده می شود و از آن در تهیه برخی از غذاها استفاده می شود. گردو منبع خوبی از فسفر، پتاسیم، منیزیم، پروتئین و ویتامین E است.
_________________

درخت پسته
دید کلی
بطور کلی انواع مختلف پسته را از حیث شکل ظاهری به دو دسته می‌توان تقسیم کرد. یکی بادامی و دیگری فندقی. در شکل بادامی طول پسته از عرض یا قطر آن خیلی زیادتر است به قسمی که شکل کشیده بادامی به پسته می‌دهد در صورتی که در شکل فندقی تفاوت بین طول و قطر پسته خیلی کم است. علاوه بر این در شکل بادامی فاصله دو لب داخلی پوست پسته خندان کمتر از همین فاصله در شکل فندقی است. در پسته بادامی گاهی اتفاق می‌افتد که نوک باریک پسته کمی به شکل نوک خنجر خمیده است این شکل پسته را خنجری می‌نامند.






موطن اصلی و قدمت درخت پسته
درخت پسته معمولی و یا پسته ایرانی پیستاکیا ورا (Pistacia vera) به شکل جنگلهای انبوه در شمال شرقی ایران دیده می‌شود لذا می‌توان گفت که اصل این جور پسته از ایران است. درخت پسته از ایران به سایر نقاط مخصوصا به سواحل دریای مدیترانه (جنوب اروپا و شمال آفریقا) رفته است.

مشخصات گیاه شناسی درخت پسته
درخت پسته گیاهی است دو پایه یعنی گلهای نر و ماده جدا از یکدیگر و روی درخت مجزا قرار گرفته است. گل آذین درخت پسته بطور کلی خوشه‌ای است و در خوشه نر که گلها به یکدیگر فشرده و متراکم هستند. تعداد زیادتری گل مشاهده می‌شود تا در خوشه ماده که فاصله از گلها یکدیگر زیاد است و به همین علت این نوع گلها خوشه افشان و شلی تشکیل می‌دهند.

گلهای ماده دارای یک تخمدان و یک تخمچه هستند ولی کلاله منشعب و دارای سه شاخه است. برگ درخت پسته از 5 تا 7 برگچه تشکیل شده است. ریشه درخت محوری و عمودی است و تا عمق بیشتر از دو متر در داخل خاک فرو می‌رود. تلقیح گلهای ماده بوسیله باد انجام می‌گیرد.






آب و هوای مطلوب پسته
درخت پسته به سرمای شدید زمستان و گرمای زیاد تابستان هر دو مقاوم است. درخت پسته با هوا و زمین مرطوب سازگاری ندارد. رطوبت زیاد در زمین باعث تولید بیماری صمغ و پوسیدگی یقه درخت می‌شود که به تدریج درخت را ضعیف و بالاخره خشک می‌کند. درخت پسته به کم آبی و خشکی مقاومت زیاد نشان می‌دهد بطوری که درختان کهن را می‌توان بدون آبیاری بر مدت خیلی طولانی (شادی چند ده سال) زنده نگاه داشت.

خاک مطلوب پسته
بهترین خاکها برای کاشت درخت پسته خاکهای لیمونی سبک یعنی شن و رس می‌باشد. در اراضی سبک مصرف کود برای برداشت رضایت بخش است ولی در اراضی رسی سنگین که رطوبت را به مقدار زیاد و برای مدتی طولاتی در خود نگاه می‌دارد کاشت این گیاه نتیجه رضایت بخشی نمی‌دهد و مقدار محصول چندان قابل توجه نخواهد بود. درخت پسته تا اندازه‌ای تحمل شوری خاک را می‌کند.

کود
درخت پسته احتیاج به کود فراوان دارد و کود دامی به تنهایی نمی‌تواند رفع احتیاجات درخت پسته را از حیث مواد غذایی برای محصول زیاد بکند. لذا باید علاوه بر کود دامی از کودهای شیمیایی نیز استفاده کرد. کود دامی را پاییز به درخت می‌دهند و کود شیمیایی را در دو دفعه یکی در اسفند ماه و دیگری در خرداد ماه با خاک مخلوط می‌کنند.






ازدیاد درخت پسته و کاشت آن در باغ
از نظر گیاه شناسی درخت پسته را به دو طریق می‌توان تکثیر کرد یکی بوسیله خواباندن شاخه و دیگری بوسیله کاشت بذر. ولی در باغبانی و از نظر اقتصادی تنها راه ازدیاد درخت پسته کاشت بذر برای تهیه پایه و پیوند نهال حاصله با انواع مرغوب پسته می‌باشد.

آفات پسته در ایران
زنجرک پسته ایدیو سروس ستالی (آفت شیره)
پسیل پسته که به شیره خشک معروف است.
شپشک واوی پسته
لارو برگ خوار پسته
کرم ریشه پسته
سرشانه خوار پسته
زنبورهای مغز خوار پسته
______________

درخت بادام
مقدمه
بادام با نام علمی Prunus amygdalus یکی از گیاهان تیره گل سرخ متعلق به دو لپه‌ایها می‌باشد. بادام یک درخت بومی آسیای غربی ، کرانه جنوبی دریای مدیترانه و مراکش است. این درخت اندازه ای متوسط ، برگهای نیزه‌ای با حاشیه دندانه‌دار و دارای گل در اوایل بهار است. میوه آن یک شفت با پوشش خارجی پرزدار است که برون‌بر نامیده می‌شود و پوسته سخت و شبکه‌دار یا درون‌بر را دربر‌می‌گیرد. دانه آن یک مغز است که بوسیله این پوششها محصور می‌گردد.



مشخصات گیاه شناسی
درخت به ارتفاع تا 8 متر ، شاخه‌های جوان بدون کرک ، اول سبز و بعد قهوه‌ای مایل به قرمز. شاخه‌های سال گذشته خاکستری ، برگها تخم مرغی- نیزه‌ای ، نیزه‌ای یا بیضی کشیده ، به طول تا 10 ساتیمتر و عرض 2 تا 3 سانتیمتر ، قاعده گوه‌ای پهن تا مورب ، نوک باریک ، نوک کشیده و یا به ندرت نوک کند ، سطح فوقانی برگ بدون کرک ، سطح تحتانی برگ بدون کرک یا با مقدار کمی کرک در اوایل سبز شدن ، حاشیه برگ دندانه‌ای- اره‌ای همراه با یک غده کوچک روی هر دندانه است.

دمبرگ 1 تا 2 سانتیمتر ، گل درشت به قطر تا 4 سانتیمتر ، سفید یا صورتی ، دمگل کوتاه حداکثر تا 5 میلیمتر. میوه تخم مرغی مورب تا تخم مرغی کشیده به طول 2.5 تا 5 سانتی متر و 1.5 تا 3 سانتی متر عرض ، دارای نوک کشیده ، پوشیده از کرکهای مخملی خاکستری ،‌ هسته قایقی شکل ، بدون شیار طوی مشخص ، سوراخ‌دار و گاهی دارای شیار کوچک در قاعده و فصل گلدهی اواخر زمستان و اوایل بهار می‌باشد.

پراکندگی جغرافیایی
گیاه متعلق به منطقه ایرانو- تورانی ، ترکیه ، ایران ، قفقاز ، آسیای مرکزی و شما آفریقا. نمونه تیپ از موریتانی واقع در شمال افریقا ، پراکندگی آن در ایران در شمال غرب و غرب می باشد.



انواع بادام
دو نوع درخت بادام وجود دارد یک نوع دارای گلهای صورتی بادام شیرین تولید می‌کند و نوع دیگر آن با گلهای سفید بادام تلخ دارد. مغز نوع اول حاوی روغن نافرار و امولسیون است. تا اوایل قرن بیستم از آن به صورت خوراکی در پزشکی استفاده می‌شد اما به این شرط که بادام نوع تلخ به آن اضافه نشده بود. در پزشکی نوین هم نسبتا متداول بود اما پزشکان دیگر آنرا تجویز نکردند. بادام تلخ نسبتا پهن‌تر و کوتاه‌تر از نوع شیرین است و حاوی تقریبا 50 درصد روغن نافرار موجود در بادامهای شیرین می‌باشد. همچنین دارای امولسیون مخمر است که در حضور آب روی آمیگدالین و گلوکوئید اثر کرده ، تولید گلوکز ، سیانور و روغن عصاره‌ای بادام تلخ یا بنزالدئید می‌کند. ممکن است بادامهای تلخ بین 6 تا 8 درصد سیانید هیدروژن تولید نمایند.

بادام شیرین عملا فاقد نشاسته است بنابراین می‌توان از آن در تهیه کیک و بیسکویت برای بیماران دیابتی یا هر نوع دیگری از بیماریهای قندی استفاده کرد. همچنین عصاره بادام می‌تواند جایگزین مناسبی برای عصاره وانیل دربین بیماران دیابتی باشد. هر دو نوع بادام تلخ و شیرین بومی خاورمیانه است، اما قرنهاست که در اروپا و آمریکا نیز کاشته می‌شود. کالیفرنیا از زمان عرضه بادام در اواسط دهه اول قرن هجدهم ، بزرگترین تولید کننده این محصول به حساب آمده است و بادام هفتمین ماده غذایی صادراتی کلان کالیفرنیا محسوب می‌شود. بعد از کالیفرنیا دومین تولید کننده بزرگ بادام کشور اسپانیا است که انواع تجاری و عظیم بادامهای شیرین را تولید می‌کند.

ابعاد فرهنگــــــــی
بادام در بعضی از فرهنگها بسیار مقدس است. در بین یهودیان به علت گل آوری زود هنگام آن نماد هشیاری و تعهد می‌باشد در حالی که برای مردم چین نماد اندوه جاودانی و زیبایی زنان به حساب می‌آید. نمادگرایان مسیحی اغلب از شاخه‌های بادام به عنوان سمبلی برای تولد مسیح از مریم باکره استفاده می کنند. نقاشیها بیشتر شامل بادامهایی است که مسیح را در کودکی احاطه کرده‌اند و نمادی برای حضرت مریم می‌باشد. بادام بسیار مورد علاقه فراعنه مصر بوده است و آنها طعم بادام را در نان خود بسیار دوست داشتند. بادام در فرهنگ نژادی مناطق مختلف جایگاه مهمی داشته است. رومیها بادام را در مراسم عروسی به عنوان سمبل خوشبختی و باروری به عروس و داماد هدیه می‌دادند. این سنت هنوز هم در ایتالیا رواج دارد.



خواص دارویی
شیره میوه بادام با شکر سرفه را آسان و سینه و حنجره را نرم می‌کند و برای تنگی نفس و سینه پهلو مفید است و از خونریزی ریوی جلوگیری می‌کند. اگر پوست سخت میوه بادام را که سوخته و به سر حد خاکستر شدن نرسیده باشد گرد دندان نموده و به دندانهای خود بمالید لثه و دندان را محکم می‌کند و دندان را سفید می‌کند. بادام به سبب لعابی که دارد جهت زخم روده و مثانه و اسهال و پیچش شکم مفید است. مربای بادام در چاق کردن افراد لاغر اثری معجزه آسا دارد. مغز کهنه و فاسد شده بادام باعث زیاد شدن غم و غصه شده و اشتها را سد می‌کند و اگر ایجاد قی نکند تولید غش خواهد نمود.

درخت گلابي

گلابی میوه خوراکی درختانی است که به رده Pyrus تعلق دارند. گلابی یکی از مهمترین میوه های مناطق آب و هوایی معتدل به حساب می آید. این درختان برای میوه دهی به یک دوره سرما نیاز دارند. درختان گلابی از نظر پایداری دقیقاً همانند درختان سیب نمی باشند اما شباهت زیادی به آنها دارند. میوه گلابی نیز مانند سیب یک شفت است.

اکنون هزاران گونه گلابی پرورش یافته (اهلی) ، وجود دارد. در مناطق استوایی بکلمه گلابی را می توان برای نامیدن آووکادو (Persea Americana) که هیچ ارتباطی هم با گلابی های واقعی ندارد بکار برد. گلابی دارای گونه های متعددی می باشد که مهمترین آنها از نظر تولید میوه Pyrus communis (گلابی اروپایی یا ساده) و pyrus pyrifolia (گلابی آسیایی یا گلابی-سیب) هستند. از سایر گونه ها بعنوان پیوند برای گلابی های آسیایی و اروپایی و یا بعنوان درختان تزیینی استفاده می شود با پیوند زدن نوع pyrus ussuriensis (گلابی سیبریایی که میوه هایی بی مزه تولید می کند ) با نوع pyrus communis گونه هایی از گلابی که پایدارتر هستند حاصل می گردد.

به منظور حفظ گلابیهای اروپایی بصورت یکدست و با بهترین کیفیت، باید آنها را پس از رشد کامل اما قبل از رسیدن، از درخت چید. اغلب میوه هایی که بر روی درخت می رسند قبل از اینکه بتوانیم آنها را برداشت کنیم از روی درخت کنده شده و به زمین می افتد در هر صورت چیدن گلابیها بدون آبگز شدن دشوار خواهد بود.

اگر بتوانیم گلابیها را در محلهای خنک نگهداری کنیم تا بعداً بطور کامل رسیده شوند، می توان آنها را به راحتی انبار و حمل نمود. برخی از گونه های گلابی فقط در معرض هوای سرد رسیده می شوند. گلابیهای آسیایی روی درخت شیرین و ترد می باشند.این میوه به شکل تازه، کنسرو و یا آب میوه مصرف می گردد.

آب گلابیهای تبخیر شده را perry می نامند. از چوب درخت گلابی در ساخت وسایل خانه و نیز سازهای بادی با کیفیت بسیار بالا استفاده می شوند.

درخت به

مقدمه
به ،‌ به راسته گل سرخ و تیره گل سرخ تعلق دارد. در این راسته قطعات گل استقرار مارپیچی دارند ولی تعداد آنها بویژه در تیره کراسولاسه هنوز در 5 تثبیت نشده و طرح عمومی آن مبتنی بر 5 کاسبرگ ، 5 گلبرگ ، 2 چرخه 5 تایی پرچم و حداقل 5 برچه است. گلها تقریبا همیشه نر ماده ، منظم یا نامنظم هستند. این راسته شامل تیره‌های متعدی است. که یکی از مهمترین تیره‌های آن ، تیره گل سرخ است.



تیره گل سرخ
گیاهانی علفی یا چوبی با برگهای منفرد و دارای گوشوارک هستند. گلها عموما منظم هستند. تیره گل سرخ تیره مهمی است که دارای 90 تا 100 جنس و بیش از 2000 تا 3000 گونه است. این تیره از یک سو به علت داشتن اختصاصات بسیار کهن مستقیما به تیره آلاله مربوط می‌شود. غالبا تیره‌های گل سرخ در نواحی معتدل نیمکره شمالی پراکنده هستند و در عین حال بعضی از طایفه‌های آن مانند طایفه کیلاژه تقریبا همگی در نواحی گرمسیری می‌رویند.

جنس به
چنس به با نام علمی Cydonia درختان تقریبا کوتاه ، حداکثر تا ارتفاع 5 متر ، با برگهای ساده و پوشیده از کرک هستند. کاسه گل 5 لبه ، جام شامل 5 گلبرگ ، تخمدان 5 خانه با 5 خامه است. میوه آن سیب مانند ، 5 خانه و هر خانه محتوی دانه‌های متعدد با درون‌بر غضروفی و دانه‌های پوشیده از لعاب و میان‌بر گوشتی است. از این جنس گونه‌ای به نام Cydonia oblogna در نواحی شمال ایران و در جنگلهای سواحل دریای خزر با نام محلی شغال‌به یا شال‌به می‌روید. به اهلی و خوراکی از واریته‌های مختلف این گونه است.



خواص به
به دارای ویتامین A و B بوده و دارای آهک و تانن است و از این رو برای مبتلایان به بیماری سل غذای مطلوبی است. ملین بوده و طبل شکم را خالی می‌کند و در کوچک کردن شکم موثر است. آب میوه به برای معالجه اسهال خونی و خونریزی معده تجویز می‌شود. اگر پوست میوه به را 15 روز در الکل خیس کنند و با آب آن صورت را مالش دهند، چین و چروک را از بین می‌برد. اشتها را زیاد می‌کند و میوه آن بوی بد دهان را از بین می‌برد. مربای به برای جهت نرم کردن و درمان سرفه و تنگی نفس سودبخش می‌باشد.

ضماد برگ و میوه به جهت فرو بردن ورمهای گرم مخصوصا ورم چشم نافع است. از این ضماد می‌توان برای رفع سوزش محل نیش حشرات سمی استفاده نمود. ضماد برگ به به تنهایی جهت معالجه زخمهای چرکی مفید می‌باشد. کرک روی پوست میوه به بسیار قابض است و برای گلو و آواز خوب نیست. چنانچه آب میوه به را در روغن زیتون ریخته و آن را غلیظ نمایید جهت معالجه اسهال و زخم معده اثر معجزه آسا دارد.



به‌دانه
به‌دانه بیشتر از انواع جنگلی به بدست می‌آید. لعاب دانه آن در نرم کردن سینه و درمان سرفه شهرت زیادی دارد. معده را نرم می‌کند. لعاب آن گلو را نرم می‌کند. حرارت معده و تب را تسکین می‌کند. سوزش دهان و زبان را درمان می‌کند و یبوست را برطرف می‌نماید. لعاب به دانه جهت آفتاب‌زدگی و سوختن با آتش و دفع ضرر تابش آفتاب نافع است. شما که به دریا می‌روید قبلا پوست خود را با لعاب به دانه نرم کنید تا از آفتاب زدگی شدید جلوگیری نمایید. جویدن به‌دانه کندی دندان را برطرف می‌کند. لعاب به دانه در عطرسازی هم استفاده می‌شود.
+++++++++++

درخت گيلاس

دید کلی
نام علمی گیلاس Cerasus avium می‌باشد از جنس Cerasus و از تیره Rosaceaeاست. درخت گیلاس بدون خار و دارای میوه گوشت‌دار و محتوی یک هسته است. دارای گونه‌های متعدد و در تمام ایران پراکنده می باشد. از گیلاس علاوه بر مصرف به عنوان میوه خام ، مربا و کمپوت ساخته می‌شود. برگ آن به صورت دم کرده برای درمان بیماری کلیه و کبد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اصل و قدمت گیلاس
این گیاه احتمالا از منطقه‌ای بین دریای سیاه و دریای خزر منشا گرفته است. ولی به نظر می‌رسد که در زمانهای قدیم آن را به اروپا برده باشند. بیشتر ارقام کشت شده آن در سرتاسر دنیا از اروپا منشا گرفته‌اند، ولی تعدادی از ارقام مهم ، در مناطق گیلاس خیز محلی انتخاب یا اصلاح گردیده‌اند.

اطلاعات گیاه شناسی گیلاس
گلها به رنگ سفید یا به رنگ سرخ ، معمولا با دمگل فرعی ، منفرد یا گروهی یا خوشه‌ای ، لوله گل فنجانی شکل یا لوله‌ای و گلها بدون دمگل ، خامه شیاردار ، کلاله چال‌دار ، تخمدان معمولا بدون کرک ، هسته صاف یا شیاردار و سوراخ سوراخ.

گلهای گیلاس
گلهای گیلاس در دستجات غیر مختلط 2 تا 4 تایی به صورت جانبی روی اسپورهای کوتاه یا نزدیک به قاعده شاخه‌های طویل‌تر تشکیل می‌شود. در گیلاس گلها فقط روی جوانه‌هایی که در آنها برگهای همراه نسبتا زودتر در تابستان باز می‌شوند، بوجود می‌آید. گل معمولا دارای یک مادگی هستند، ولی بعد از تابستانهای خیلی داغ ممکن است دو مادگی در هر گل تشکیل شود، که منجر به بوجود آمدن میوه‌های دو تایی می‌شود که یک وضعیت نامطلوبی را بوجود می‌آورد.

آب و هوای مطلوب درخت گیلاس
سطح پراکندگی و انتشار این درخت خیلی وسیع است یعنی در آب و هوای گرم معتدل و سرد معتدل سبز شده و محصول کافی می دهد. مع هذا بهترین هوا برای زندگی این درخت نقاط معتدل سرد مانند نواحی کوهستانی می‌باشد با توجه به اینکه گیلاس در مقابل پوسیدگی قهوه‌ای ، حساس می‌باشد، بایستی در جایی که آب و هوا برای توسعه این بیماری ، خیلی سرد یا خیلی خشک می‌باشد کشت گردد. در مناطقی که دارای بارانهای زمستانه خوب و تابستانهای خشک و خنک هستند ایده‌آل می‌باشند.

خاک مرغوب درخت گیلاس
درخت گیلاس در هر نوع زمین روئیده و رشد کافی می‌نماید. فقط از زمینهای رسی مرطوب و یا خیلی خشک گریزان هستند. درخت گیلاس را در هر جهت می‌کارند ولی در فرمهای پهن از کشت آن رو به جنوب یعنی نقاطی که در مقابل آفتاب قرار می‌گیرد باید خودداری نمود.

رسیدن گیلاس
افزایش مواد جامد قابل حل (قندها) و افزایش رنگ میوه به عنوان بهترین شاخص رسیدگی مورد توجه قرار گرفته است، ولی شواهد اخیرا نشان می‌دهد که نیروی لازم برای جدا کردن میوه از درخت ممکن است بهتر باشد. وقتی میوه می‌رسد اتصال بین شاخه میوه سست شده و نیروی کاهش یافته لازم برای جدا کردن میوه از درخت را می‌توان اندازه‌گیری کرده و به عنوان شاخص رسیدگی بکار برد.

تکثیر گیلاس
معمولا درخت گیلاس را بوسیله بذر و پیوند ازدیاد می‌نمایند برای پیوند گیلاس بهترین پایه محلب C.mahleb است که آن را آلبالو تلخه می‌نامند.

پیوند
برای پیوند گیلاس از پیوند شکمی ، شکافی و پیوند انگلیسی استفاده می‌نمایند ولی پیوند شکمی از سایر انواع پیوند‌ها بسیار معمول است. برای پیوند شکمی باید در اوایل شهریور اقدام نمود. مخصوصا اگر پایه از بذر عمل آمده باشد و یا آلبالو تلخه باشد، باید یک ماه دیرتر یعنی در مهر ماه باید اقدام به این امر نمود. در پاره‌ای از انواع گیلاسهای خارجی باید همیشه و حتما نزدیک سطح زمین یعنی 10 تا 15 سانتیمتری پیوند نمود. راجع به پیوند انگلیسی این نکته قابل توجه است که هر گاه عمل پیوند از اواخر شهریور تا اواسط مهر ماه انجام بگیرد بهترین نتیجه را می‌دهد.

درخت آلبالو
اگر آلو بصورت تازه و از درخت مصرف شود خوشمزه تر است اما به صورت خشک شده نیز خوراک مختصر خوبی محسوب می شود. اثر فیبر این میوه در بدن انسان که از دیربازشناخته شده به علت وجود ماده ای در پوست آلو است که مسئول این عملکرد می باشد.اگر پوست آلو راجدا کنید تاثیر این فیبراز بین می رود اما همچنان تامین کننده مواد غذایی می باشد.

قبلاً آلوها مثل کشمش ، روی درخت و در نور خورشید خشک می شدند اما اکنون آنها را در تونل هوا که با گاز گرم می شود خشک می کنند تا آنها ظاهری هماهنگ داشته باشند. آلوهائیکه برای خشک کردن چیده می شوند نسبت به آنهایی که برای مصرف تازه یا کمپوت برداشت می شوند رسیده تر هستند.




آلوها به دو گروه اصلی تقسیم می شوند:آلوی ژاپنی و اروپایی یا آلوی مخصوص خشک کردن. آلوی ژاپنی بصورت تازه ، کمپوت ، مربا یا داخل ژله مصرف می شود . آلوی اروپایی را خشکی می نامند چون آنها را می توان بدون خارج کردن هسته خشک نمود.در واقع مردم بیشتر این نوع آلو را بصورت خشک شده می بینند.البته آلوی اروپایی را می توان به شکل تازه یا درون غذا مصرف کرد.تقریباً 90 درصد آلوی مصرفی آمریکا در کالیفرنیا کشت می شوند که بیشتر آنها در دره San Joaquin پرورش می یابند.ودازده گونه ژاپنی سه چهارم تولید آلوی کالیفرنیا را تشکیل می دهد. آلو همچنین در واشنگتن ، آیداهو ، میشیگان و نیویورک بعمل می آید.


بجز آمریکا ، کشور شیلی عمده تولید کننده گونه های ژاپنی و اروپایی آلو می باشد.درصد زیادی از محصول آنها به آمریکا صادر می گردد.کشورهای دیگر تولیدکننده آلو عبارتند از آلمان ، ترکیه و ژاپن.
آلوهای اروپایی ( خشکی) همیشه هسته جدا هستند یعنی گوشت میوه به هسته نچسبیده همچنین رنگ آنها همیشه آبی یا ارغوانی است.


انتخاب و گزینش

هنگام انتخاب آلو به دنبال انواعی باشید که رنگ خوبی از گونه خود را داشته و قدری سفت هستند اما آلوهایی که در مقابل فشاری اندک ، کمی اثر نشان می دهند نیز خوب می باشند.از آلوهایی که هنگام فشردن خیلی سفت یا خیلی شل هستند ، رنگشان خوب نیست یا پوستی چروک ، کبود یا شکسته دارند اجتناب کنید.بهترین زمان چیدن آنها هنگام بلوغ است اما زمانیکه کاملاً نرسیده اند.
آنها را تا قبل از رسیدن کامل و آماده شدن برای خوردن در دمای اطاق ( بین 51 تا 77درجه فارنهایت) نگهداری کنید. برای افزایش فرآیند رسیده هنگام آوردن آلو به خانه آنها را میوه های تولید کننده گاز اتیلن ازقبیل موز ، سیب یا گلابی درون پاکتهای کاغذی قراردهید.آلوها زمانی کاملاً رسیده اند و آماده خوردن هستند که بوی خوش آنها ساطع شود و زیر فشار کم انگشتان نرم باشند.هنگام رسیدن آنها را در یخچال نگهداری کنید اما دور از میوه های تولید کننده اتیلن باشند در این صورت آلوها بیش از حد پخته نمی شوند.


آماده سازی

برای جدا کردن هسته در انواع هسته جدا شکاف میوه را تا رسیدن به هسته برش دهید سپس دو نیمه را در جهتهای مختلف بپیچانید. بعد می توان هسته را به آسانی درآورد.گوشت انواع هسته دار به هسته چسبیده لذا بهتر است این آلوها را از پوست تا هسته قطعه قطعه کرد.پوست آلو را می توان به آسانی جدا کرد برای این کار باید مدت 30 ثانیه آنرا جوشاند سپس فوراً در آب یخ قرار داد. پوست آلو را می توان با همان روشی که در مورد گوجه فرنگی انجام می شود جدا نمود.اگرچه آلو را بیشتر بصورت تازه مصرف می کنند نمک زده و پخته آنها بعنوان مخلفات غذا مورد استفاده است. استفاده از آنها در مربا ، ترشی ، سس و سوپ بسیار لذیذ است. آشپزها آلو را اغلب با دارچین ، جوز ، لیمو و پرتقال مصرف می کنند.

پیشنهاد Tony
به یاد داشته باشید یک آلو خشک شده همیشه یک آلو است اما یک آلو را نمی توان همیشه خشک کرد.


گونه های ژاپنی

دوازده گونه عمده از آلوی ژاپنی وجود داردکه تقریباً 70 درصد کل آلوی تولیدی آمریکا را تشکیل می دهند. Red Beautyو Black Beauty دوتا از ابتدایی ترین گونه ها می باشند. گونه های معروف دیگر عبارتند از the Santa Rosa, Queen Rosa, Casselman, Black Amber,

Red beautyآلوی وقتی کاملاً رسیده است پوستی سیاه – ارغوانی خواهد داشت و زیر فشار کم انگشتان دست ، نرم است.طعم آنها شیرین و بسیار آبدارند ؛ پوستشان قدری ترش می باشد.
آلوهای Black Beauty از نظر شکل و اندازه نظیر گونه قبلی است اما پوستشان تیره تر و سیاه مایل به ارغوانی هستند.

آلوی Santa Rosa محبوب ترین آلو در کالیفرنیا و آریزونا محسوب می شود و دارای طعمی تند و آبدار است.پوست آنها ارغوانی مایل به قرمز است و گوشتشان کهربایی با سایه ای از قرمزمی باشد.
آلوی Queen Rosa از نظر بخشهای خارجی شباهت بسیار زیادی به Santa Rosa دارد بجز رنگ زرد مایل به سبز آن در قسمت بالا نزدیک ساقه. گوشت کهربایی و آبدار آن وقتی می رسد تند می گردد.
گونه Casselman خوشمزه ترین آلوی آخر فصل است.رنگ پوست آنها قرمر زوشن است و گوشت آن کهربایی تیره است که دارای طعمی بسیار شیرین و گوشتدار است.

گونه Black Amber بسیار درشت ، زیبا و سیاه رنگ است که بیشتر برای تهیه سسها ، کیکها و دسر pudding بکار می رود.
گونه Angelino آلویی درشت و ارغوانی رنگ و بسیار شیرین با گوشتی زرد است.این گونه بسیار تطبیق پذیر بوده و برای کیک ، مربا و سس مناسب است. این نوع آلو درصورتیکه به شکل تازه خورده شود نیز بسیار لذیذ است.
گونه Simka بسیار درشت و قلب مانند و ارغوانی رنگ است دارای بوی بسیار خوش و گوشتی طلایی می باشد.
گونه Laroda آلویی است ارغوانی تیره مشابه Santa Rosa اما بزرگتر از آن که 5 تا6 هفته دیرتر از آن برداشت می شود.یکی از بهترین انواع آلوی تازه است که بسیار آبدار می باشد.
آلوی El Dorado پوست قرمز روشن تا مایل به صورتی با بخشهایی ارغوانی دارد. دارای گوشت ارغوانی و خوش عطر است. این آلو در غذا همچنان سفت باقی می ماند که این خاصیت آنرا برای کنسرو مناسب کرده است.
گونه Friar یا پوستش آبی تیره و یا سیاه مایل به ارغوانی است و گوشت آن ارغوانی رنگ می باشد.وقتی این نوع آلو می رسد بسیار شیرین می گردد.
پوست آلوی Kelsey سبز است که هنگام رسیدن به رنگ زرد با قسمتهای قرمز تبدیل می شود. این آلوی درشت و معطر هنگام بلوغ عطر بسیار خوبی دارد.


گونه های اروپایی

آلوی ایتالیایی که در واشنگتن رشد می کند معروف ترین گونه آلوی اروپایی محسوب می شود.وقتی این آلو می رسد رنگ آن از آبی مایل به قرمز به آبی – ارغوانی با گلهای سفید تغییر می کند.این آلوی سفت در تهیه غذا و کنسرو کاربرد دارد.

آلوی Stanleys آبی – سیاه دارای گوشتی سفت و زرد مایل به سبز است.
Blufre(Blue Free) شبیه Stanleys اما کمی است.
Damsons آلوهایی کوچک و آبی با طعمی عالی هستند .آنها بیشتر در کنسور بکار می روند.


گونه های پیوندی

Plumcot پیوندی است خوشمزه بین آلو و زردآلو.این گونه سرخ رنگ دارای گوشتی قرمزاست این پیوند که بهترین نوع دومیوه را شامل می شود دارای تعادل شکر و اسید است که نتیجه آن تولید میوه ای شبیرین تراز آلو و زردآلواست.
__________________

درخت ارس

قبيله ي ارس ها Junipereae

فلسهاي مخروط گوشتي ‘ 3تايي و به صورت مارپيچي و يا

متقابل آرايش يافته اند

جنس ارس Juniperus

ارس جنس بزرگي مشتمل بر 60 گونه است كه به طور گسترده در نيمكره ي شمالي ‘ از مناطق سرد و قطبي مانند گريلند ‘ شمال سيبري و آلاسكا تا كوههاي بلند مناطق گرمسيري انتشار يافته است ‘ همه ي گونه هاي اين جنس هميشه سبز ‘ به صورت درختاني بلند ‘ كوچك و يا درختچه اي و خزنده بوده ‘ دير زيستي و عمر برخي درختان آن بسيار زياد و حتي تا بيش از 2000 سال مي رسد. به جز گونه ي J. deppeana معمولا پوست به فلس هاي طولي از تنه جدا مي شود .شاخه هاي پيراموني گسترده و نا منظم هستند ‘ برگها فلسي و آرايش انها متقابل متللاقي و يا در چرخه هاي 3 تايي ‘ در درختان جوان هميشه سوزني يا نيشتري شكل ‘ ولي در درختان مسن به صورت يكي از دو نوع نامبرده و يا هر دو با هم ديده مي شوند . معمولا دو پايه ‘ به ندرت تك پايه ‘ گلهاي نر شاتوني ‘ به شكل تخم مرغي يا واژ تخم مرغي و بر روي شاخه ها ي كوتاه انتهايي و يا محوري هستند ‘ گل آذين يا مخروط ماده به شكل كروي و از 3 تا 6 فلس تشكيل شده است در زير بعضي و يا همه ي انها 1 يا 2 تخمك وجود دارد . مخروط كروي شكل ‘ شفت مانن ‘ غير شكوفا و در سال اول و يا دوم از رشد خود رسيده ‘ فلسها 3 تا 6 عدد ‘ كم و بيش گوشتي به صورت بسته و چسبيده به هم ‘ معمولا موقع رسيدن به رنگ آبي تيره و يا از غبار سفيد رنگي پوشيده شده و خيلي صمغ دار هستند ‘ در داخل هر مخروط 1 تا 10 دانه گرد ‘ تخم مرغي و يا گوشه دار با پوشش سخت و بدون بال قرار دارد . لپه 2 يا 4 تا 6 عدد مي باشد.

گونه هاي اين جنس قادرند سرماي شديد و خشكي هوا را به خوبي تحمل نمايند

برخي از انواع آن:

اردوج foetidissima Juniperus

ارس Juniperus polycarpos = Juniperus excelsa

ارس چيني Juniperus chinensis

ارس چيني هرمي Juniperus chinensis L. Pyramidalis(Male)

پيرو communis Juniperus

پيرو خزنده commmunis L.ssp hemisphaerica Juniperus

ارس ژاپني conferata Juniperus

ارس خزنده horizontalis Moench Juniperus

ارس هيبريدي Xmedia Van Melle Juniperus

چتنه oblonga Bieb Juniperus

ريسoxycedrus L.ssp oxycedrus Juniperus

ماي مرز Sabina Juniperus

ارس نپال squamata D.DON ‘Meyeri‘ Juniperus

ارس ويرجينياvirginiana Juniperus