بعد از افطار هم امساك كنيد
بعد از افطار هم امساك كنيد
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
روزه تمريني است براي اين كه هر آنچه را نبايد ببينيم، نبينيم، هر آنچه را نبايد بگوييم، نگوييم و آنچه را نبايد بخوريم، حذف كنيم و يادمان بماند كه قرار است از راه پرهيز، سالم شويم. اين پرهيز البته هم روحي است و هم جسمي... اما گاهي اتفاق، جور ديگري است. هر ساله پس از ماه مبارك رمضان افرادي هستند كه افزايش وزن پيدا ميكنند، ضعيف ميشوند و يا دچار بيماريهاي گوارشي شده كه پرخوري و بدخوري دليل عمده آن است و در اين ميان، يكي از چيزهايي كه بسيار پراهميت بهنظر ميرسد لزوم تغذيه سالم است. درباره سالم خواري هم بسيار گفتهاند و بسيار شنيدهايم ،اما گاهي لازم است دوباره بگويند و دوباره بشنويم تا از خاطرمان نرود كه غذاها بيشتر از شمشيرها آدم كشتهاند!
اگر دچار اضافه وزن هستيد، تنبل و خوابآلوديد و تنها راه چاره را در حذف كردن سحري ميدانيد، بايد بدانيد كه كار خطرناكي ميكنيد، چرا كه بهخودي خود، برنامه غذايي در اين ماه با حذف يك وعده غذايي همراه است و حذف كردن وعده ديگري مثل سحري، سلامت شما را به خطر مياندازد.
در حقيقت، در ماه مبارك رمضان اگر تعادل مصرف مواد غذايي رعايت شود، همه افراد حداقل 20درصد كمتر از ماههاي عادي غذا ميخورند و بنابراين با مصرف متعادل مواد غذايي در ماه رمضان، بدن فرصت سوزاندن چربيهاي اضافه را پيدا ميكند. در نتيجه كساني كه اضافه وزن دارند، وزن اضافي خود را از دست ميدهند.
البته از نظر تغذيهاي، در روزه بيسحري كمبود بيش از حد انرژي باعث ميشود كه بدن از منابع چربي براي تامين انرژي استفاده كند كه در اثر سوختن ناقص چربيها، تركيبات كتوني در بدن ايجاد ميشوند و منجر به ايجاد بوي بد دهان، سردرد و دردهاي عضلاني ميشوند و فرد احساس ميكند كه سالم نيست.
همچنين حذف وعده سحري، سبب پايين افتادن قند خون (هيپوگليسمي) شده و نتيجه آن كاهش يادگيري، بيحوصلگي و خستگي است. بنابراين، صرف سحري براي همه روزهداران بهخصوص نوجوانان در حال رشد ضروري است.
نكته ديگر اينكه، حتماً براي صرف سحري، كمي زودتر از خواب برخيزيد تا هم ضمن استفاده از بركات معنوي ساعات سحر و مناجات، بدون عجله و با آرامش سحري بخوريد. حتي اگر ميل به خوردن غذا نداريد، آب، چاي، شير و مانند اينها را فراموش نكنيد. براي پيشگيري از احساس تشنگي در طول ساعات روز هم ميتوان از ليموترش تازه در پايان سحري استفاده كرد.
روزهداران بايد از خوردن غذاهاي خشك نظير كوكوسبزي، كوكو سيبزميني، كتلت و گوشتهاي سرخ شده مثل كباب، جوجه كباب و ماهي در وعده سحري خودداري كنند، چرا كه اين غذاها به همراه غذاهايي كه ادويه زيادي ميطلبد، باعث عطش زياد و ترش كردن در طول روز ميشوند.
در اينجا بد نيست به اين نكته هم اشاره كنيم كه اين تفكر كه افراد داراي اضافه وزن درصورت نخوردن سحري، وزنشان كم ميشود، اشتباه است و خطرات بسياري را هم براي اين افراد به همراه دارد. همچنين اين روش روي پوست و مو نيز اثر نامطلوب داشته و به ريزش مو منجر ميشود.
افراط از نوع زولبيايي، ممنوع
گروهي از افراد هستند كه ماه رمضان رابا زولبيا و باميه معنا ميكنند ونه تنها بيشترين حجم از خوراكيهاي دريافتي بهخصوص در وعده افطاررا به مواد چرب، قندي و شيريني مثل زولبيا و باميه اختصاص ميدهند بلكه اغلب ميان وعدههاي خود را هم از بين مواد غذايي بيارزش يا بهاصطلاح هله هولهها انتخاب ميكنند كه در اين صورت، رمضان نه تنها ماه تزكيه جسمي آنها نخواهد بود كه پيشوازي براي ابتلا به بيماريها محسوب ميشود.
يكي از اولين اثرات اين بيهودهخواري، چاق شدن است و بدون شك، بلاي چاقي برسر روزهداراني كه هنگام افطار از مواد غذايي شيريني مانند زولبيا، باميه و حلوا به مقدار زيادي مصرف ميكنند، نازل خواهد شد.
البته اگر همين افراد به جاي مصرف زولبيا و باميه در ماه مبارك رمضان، كشمش و خرما را كه از سودمندترين قندهاي طبيعي هستند، جايگزين كنند نهتنها از عوارض سوء در امان ميمانند كه از فوايد بيشمار مصرف اين مواد غذايي مفيد نيز بهرهمند خواهند شد.
چه كساني ميتوانند روزه بگيرند؟
متخصصان ميگويند نكته بسيار حائز اهميت در تغذيه مناسب ماه رمضان، اين است كه نميتوان براي همه افراد دراين ماه يك الگوي تغذيهاي واحد پياده كرد چرا كه هرگونه نياز بدن به غذا، بايد تامين شود و حجم آن را نيز خود فرد تعيين ميكند. مثلا در زنان شيرده به اين دليل كه عمدهاي از مواد غذايي مصرفي، وارد شير شده و به كودك ميرسد، نيازهاي تغذيهاي آنها بالا ميرود. بنابراين، براي شيردهي موفق نيازمند مصرف مواد غذايي بيشتري از نظر كمي و كيفي هستند و درصورت روزهدار شدن بايد هنگام سحر و افطار، مواد غذايي را با كميت و كيفيت مطلوبي مصرف كنند تا لطمهاي به كودك وارد نشود.
بيماران گوارشي هم كه مبتلا به زخمهاي فعال سيستم گوارشي فوقاني مثل معده و اثني عشر هستند، از روزهداري معافند، چون روزه گرفتن در آنها با تشديد ترشح اسيد معده، منجر به فعالسازي زخم و عوارضي چون خونريزي ميشود. البته اگر اين بيماران به توصيهها عمل نكرده و روزه گرفتند و حين روزهداري، دچار علائمي چون دل درد خصوصا هنگام ظهر شدند كه نشانه فعاليت بيماري است، بايد از ادامه روزه پرهيز كنند. اما سنگ كليه بيمارياي نيست كه مانع روزهداري شود و بيماران مبتلا به سنگ كليه ميتوانند با نوشيدن 8 ليوان آب يا مايعات در فواصل افطار تا سحر روزه بگيرند.
يعني همان طور كه به چنين بيماراني در ايام غيراز ماه رمضان توصيه ميشود 8 ليوان آب يا مايعات بنوشند، در ماه رمضان هم با تقسيم دفعات نوشيدن آب و مايعات در ساعات بين افطار تا سحر، ميتوانند روزه بگيرند. البته، افرادي كه تشكيل سنگهاي ادراري در آنها فعال بوده و بيش از دو سنگ ادراري ظرف مدت 6 ماه داشتهاند و يا هماكنون داراي سنگ ادراري هستند، بهتر است موارد احتياط را در زمينه مصرف مايعات رعايت كنند. اما روزهداراني كه فقط يك نوبت سنگ ادراري درمان شده داشتهاند، به شرط مصرف آب فراوان بين افطار تا سحر ميتوانند روزه بگيرند، هر چند تحت نظر بودن اين افراد توسط پزشكان نيز بسيار ضروري است.
و اينك افطار
احتمالا بسياري از روزهداران با اين نظر موافقند كه تمام لذت روزه داري يك طرف و لذت افطار با چاي و خرما يك طرف! اما همين افطاري لذت بخش و مفيد هم اگر با افراط و تفريط از سوي روزهداران همراه باشد نه تنها لذت بخش نخواهد بود كه مشكلات متعددي از احساس سيري و پري ناخوشايند تا به هم خوردن تعادل فاكتورهاي خوني را به همراه خواهد داشت و اين مستلزم آن است كه اراده شما حين افطار شبيه ترمز ABS، عمل كند و زماني كه لازم است، بلافاصله دست از خوردن غذا برداريد. در حقيقت، مواد غذايي مصرفي در وعده افطار و فاصله آن تا سحر، مهمترين بخش از تغذيه ماه رمضان را تشكيل ميدهند. از اينرو توجه به نكات زير به شما در روزهداري سالم كمك شاياني ميكند.
1 - مواد غذايي مثل گوشت، مرغ، ماهي، لبنيات و سبزيها بايد قسمت اعظم رژيم غذايي شخص را در برگيرد، مصرف تمام مواد غذايي بايد روي اصول و برنامه باشد. مثلا مصرف بالاي لبنيات بدون مصرف آب به ميزان كافي، احتمال ايجاد سنگهاي مجاري ادراري را بسيار افزايش ميدهد. همچنين مصرف مواد پروتئيني (گوشت، مرغ و ماهي) به تنهايي كافي نيست، بلكه در كنار آنها بايد از سبزيجات، سالاد، آب و حبوبات استفاده كرد تا از يبوست جلوگيري شود و بايد در نظر داشت كه مصرف زياد غذاهاي پروتئيني باعث تشنگي ميشود.
2 - هنگام افطار از آغاز كردن غذا با آب سرد، نوشابه و مانند اينها جداً خودداري كنيد. به جاي آب سرد كمي آب گرم يا چاي ميل كنيد. مصرف چاي زياد بهدليل خاصيت ادرارآوري و كافئين موجود در آن توصيه نميشود. با توجه به اينكه در ماه مبارك رمضان، افراد در معرض كم آبي شديد قرار گرفته و مواد زائد با غلظت بالا در ادرارشان دفع ميشود، بنابراين در اين ماه براي پيشگيري از تشكيل سنگهاي كليه و سيستم ادراري، بايد مايعات بيشتري در سحر و افطار نوشيد.
3 - افطار را با خرما، كشمش، عسل و بهطور كلي با يك قند طبيعي آغازكنيد. به اين ترتيب اشتها كنترل ميشود و پرخوري كمتر پيش ميآيد. خوردن چاي شيرين كم رنگ، شير گرم، فرني و حليم كم روغن نيز در آغاز افطار مناسب است.
4 - اينكه برخي افراد هنگام افطار غذاهاي بسيار سادهاي نظير آش و سوپ مصرف ميكنند و بعد از چند ساعت شام ميخورند، بد نيست چون دستگاه گوارش ابتدا با حجم كمي از غذا آماده فعاليت ميشود و از ميزان عطش نيز كاسته ميشود و بدن با به دست آوردن حالت ثبات آماده شام ميشود؛ اما اينكه برخي از همان ابتدا افطار و شام را با هم مصرف ميكنند و يك دفعه مواد غذايي بسياري را وارد دستگاه گوارش ميكنند زياد مطلوب نيست و روش اول بسيار بهتر است.
5 - درخصوص كودكان و نوجواناني كه براي اولين بار روزه ميگيرند نيز بايد تمام مواد غذايي در رژيم غذايي آنها گنجانده شود. اين نوجوانان بايد در وعده سحر به مقدار كافي غذا بخورند و آب ميوههايي مثل آب هويج و آب گوجه فرنگي را بسيار مصرف كنند.
راه جلوگيري از بوي بد دهان در ماه رمضان
ایسنا: استفاده مستمر از دهان شويهها و نخ دندان و بررسي وضعيت سلامتي دندانها و لثه و بيماريهايي که باعث کاهش بزاق دهان و در نتيجه بوي بد آن ميشوند، در پيشگيري از به وجود آمدن بوي بد دهان بسيار موثر است.
دکتر داريوش نظري دندانپزشک گفت: التهاب لثه، استفاده از غذاهاي گوگرد دار مثل سير و پياز، باقيمانده غذاها بين پرکردگي دندان يا بافت، از بين رفتن و شکسته شدن دندان، جمع شدن يا باقيماندن غذا در قسمت عقب زبان و عدم توجه به پاکيزگي و شست و شوي درست آن و مصرف دخانيات از مهمترين عوامل بوي بد دهان در تمام طول سال و به خصوص در ماه رمضان است.
وي گفت: افرادي که دندانهاي مصنوعي را جايگزين دندانهاي طبيعي کردهاند، متاسفانه در اثر سهل انگاري و عدم شست و شوي مناسب دندانها و نگهداري نکردن آنها در آب به هنگام شب از بوي بد دهان در طول روز شکايت دارند.
اين دندانپزشک، با بيان اينکه خشکي دهان در برخي افراد، بوي بد دهان را به دنبال دارد، افزود: با خشکي دهان و کم شدن ترشحات بزاق در اثر مصرف ناکافي آب و مايعات در سحر، بوي بد دهان در فرد احساس ميشود.
وي بيماري قند را يکي از عمده بيماريهايي دانست که ميزان ترشح بزاق دهان را کم کرده و سوزش و خشکي زبان و دهان را در فرد ايجاد ميکند.
دكتر نظري، پوسيدگي دندانها را نيز در به وجود آمدن بوي بد دهان موثر دانست و گفت: با پاک نگه داشتن دندانها به وسيله دهان شويهها و نخ دندان بعد از صرف افطار و سحر ميتوان اين علت را از بين برد.
اين دندانپزشک از ديگر علل ايجاد بوي بد دهان در افراد را بيماريهاي سينوزيت، گوش، عفونت گوش مياني، دستگاه تنفسي و عفونت ششها يا دستگاه گوارش برشمرد و به افراد روزه داري که مبتلا به اين بيماريها هستند و در طول روز بوي بد دهانشان را احساس ميکنند توصيه کرد؛ براي رفع خشکي دهان و بوي بد آن در طول روز چندين بار دهانشان را با آب بشويند تا اين مشکل برطرف شود. درغيراين صورت به دندانپزشک مراجعه کرده و براي افزايش ميزان بزاق و از بين بردن خشکي دهان و نهايتا بوي بد دهانشان دارو دريافت کنند.
آنچه بيماران در رمضان بايد بدانند
طاهره آقاعليخاني
روزه عليه بيماري
استفاده فراوان از انواع و اقسام شيريني، اشتباهترين عادتي است كه ما ايرانيان در ماه رمضان به آن مبتلا ميشويم. روزه چه تاثيري بر درمان بيماريهاي مزمن دارد؟ اگرچه اين روالي است كه نميتوان با قاطعيت به آن پاسخ گفت، اما مقاله زير سعي دارد پاسخي كلي به اين سوال در مورد بيماريهاي شايعي مثل؛ چاقي، ديابت، فشار خون و ... بدهد.
روزه و چاقي
از آنجايي كه در ماه مبارك رمضان تمام افراد خانواده به اين فريضه الهي ميپردازند، افرادي كه اضافه وزن دارند راحتتر رژيم لاغري خود را رعايت كرده و سريعتر به نتيجه دلخواه دست مييابند. زيرا مطالعات نشان ميدهد كه در افراد چاق اگر درمان به صورت گروهي انجام شود افراد در هدف خود مصمم بوده و نتايج بهدست آمده اميد بخش خواهند بود. اغلب بر اثر دريافت مقادير بالاي چربيها و كربوهيدراتهاي ساده نه تنها وزن كاهش نمييابد بلكه افراد با افزايش وزن 4 تا 5 كيلويي نيز رو به رو خواهند بود در حالي كه ميتوان با به كارگيري شعار معروف تنوع، تعادل و تناسب چاقي خود را درمان كرد. بيشتر مواقع بر اثر افراط در مصرف زولبيا، باميه، شلهزرد و حلوا و زيادهروي در مصرف انواع غذاهاي سرخ كرده، افراد بعد از ماه رمضان با افزايش وزن رو به رو هستند كه ميتوان با جايگزين كردن سبزيجات، ميوهها، غذاهاي ساده و سبك از بروز اين مشكل جلوگيري كرد.
كنترل ديابت با روزه
كاهش وزن را به بسياري از بيماران مبتلا به ديابت نوع دو توصيه ميكنند. از آنجايي كه اضافه وزن و چاقي از عوامل ايجادكننده اين بيماري هستند و حساسيت سلولها را به "انسولين" كم مينمايد استفاده از يك رژيم غذايي كم كالري بسيار مفيد است. "دكتر مظهري" در اين باره ميگويد: در صورتي كه بيماران مبتلا به ديابت نوع دو از سوي پزشك معالجشان اجازه روزه گرفتن داشته باشند و بتوانند در دو وعده افطار و سحري داروهاي خود را استفاده نمايند، توصيه ميشود از يك رژيم غذايي متعادل استفاده نمايند. استفاده از انواع گوشت سفيد به همراه انواع سبزيجات نظير كدو و لوبيا سبز در كنار كمي نان جو سبوسدار نه تنها عارضهاي را در پي ندارد بلكه اين بيماري را كنترل كرده و يا حتي بعد از ماه رمضان با يك آزمايش ساده مشخص خواهد شد كه فرد توانسته است ميزان قند خود را حداقل به نصف ميزان قبلي برساند. در افراد ديابتي كه اجازه روزه گرفتن دارند استفاده از آب و انواع نوشيدنيها ضروري است و توصيه ميشود به هيچ عنوان از مواد غذايي پرچرب و شيرين نظير زولبيا و باميه استفاده نكنند. مطالعات نشان ميدهند كه استفاده از يك رژيم غذايي كم كالري كه از تمام گروههاي غذايي در آن استفاده شده است ميتوانند به ميزان قابل ملاحظهاي موجب كاهش شاخصهاي بيوشيميايي نظير قند خون شوند. البته بايد اين نكته را متذكر شد كه در بيماران مبتلا به ديابت نوع اول كه ترشح انسولين دچار اشكال است در بيشتر موارد بايد به دليل نوع بيماري از روزه گرفتن پرهيز كنند.
تعامل متابوليك در روزهداري
گاهي اين سوال وجود دارد كه ميتوان با وجود فشارخون، چربيخون و يا اوره بالا، در ماه رمضان روزه گرفت يا خير؟ بايد در جواب گفت: اجازه بيماران به ميزان داروهايي است كه براي كنترل بيماري خود بايد دريافت نمايند. در صورتي كه بيمار بتواند بدون هيچ نوع عارضهاي داروهايش را در دو وعده سحري و افطار ميل نمايد، محدوديتي در زمينه روزهداري وي وجود ندارد اما در كل بايد با پزشك معالج خود مشورت نمايد. دكتر مظهري دراين زمينه ميافزايد: مطالعات نشان ميدهند كه در طول روزهداري سطح كلسترول بد و تري گليسريد كاهش چشمگيري مييابد و ميزان كلسترول خوب بالا ميرود و تا حدودي فشارخون بالا تعديل مييابد به اين دليل اگر افراد در دوران روزهداري نيز پرهيزهاي غذايي خود را رعايت كنند ميتوانند حتي به كنترل بيماري خود كمك شاياني نمايند.
وي در ادامه اضافه ميكند: در افرادي كه اوره بالايي دارند چون اغلب عامل ژنتيكي وجود دارد كه موجب بروز اين عارضه ميشود و امساك از غذا سطح آن را در خون بالا ميبرد به هيچ عنوان روزهداري و تحمل گرسنگي براي اين بيماران توصيه نميشود؛ حتي اگر آنها بتوانند داروهاي خود را در سحر و افطار ميل نمايند.
بيماريهاي قلبي و روزه
افرادي كه از بيماريهاي قلبي رنج ميبرند از آنجايي كه بايد داروهاي خود را راس ساعت مشخصي مصرف نمايند اغلب اجازه روزه گرفتن به آنها داده نميشود. چون اين بيماران با دريافت به موقع داروهايشان دچار عوارض جبرانناپذيري نظير بزرگ شدن قلب و حتي سكته و حملات قلبي ميگردند حتي احساس گرسنگي برايشان مناسب نيست. دكتر مظهري درباره اثرات روزه بر كاهش ميزان حملات قلبي ميگويد: مطالعات نشان دادهاند كه در طول ماه مبارك رمضان سطح "هموسيستيين" خون به مقدار قابل ملاحظهاي كاهش مييابد و اين اثر در كنار كاهش ميزان چربيهاي خون وحتي تعديل وزن بدن، ميزان عوامل خطرسازي كه ميتوانند بيماريهاي قلبي عروقي را به همراه داشته باشند كنترل نمايند. بنابراين، روزه ميتواند به عنوان يك عامل بازدارنده و پيشگيريكننده قلمداد شود در حالي كه با وجود سابقه بيماري هرگز توصيه نميشوند. دراين دوران از مصرف مواد غذايي كه قند بالايي دارند و چربي در آنها از نوع اشباع شده است، جدا خودداري شود و به وفور از ميوهها و سبزيجات تازه در كنار انواع گوشتهاو لبنيات كمچرب به همراه غلات سبوس نگرفته استفاده شود.
بيماريهاي متابوليك
با وجود آنكه گفته ميشود روزه ميتواند اثرات مفيدي را در درمان و كنترل بيماريهاي نظير ديابت نوع دو، فشار خون بالا داشته باشد اما در درمان بيماريهايي نظير آسم، بيماريهاي كليوي و حتي پوستي نيز ميتواند موثر باشد. نكته مهم آن است كه در مراحل حاد بيماري كه بايد در هر ساعت داروي مشخصي دريافت شود روزهداري و امساك از خوردن به ضرر فرد است اما در مراحلي كه ميتوان با خوردن مقدار كم دارو و امساك از غذا آن را تا حدودي درمان كرد، زير نظر پزشك ميتوان به اين فرضيه الهي پرداخت. دكتر مظهري درباره آنكه بيماران مبتلا به امراض كليوي ميتوانند روزه بگيرند يا خير، ميگويد: در صورت وجود مشكل بزرگي نظير از كار افتادگي كليهها و يا نارسايي آنها نبايد افراد به روزهگيري مبادرت ورزند، اما اگر مشكل سنگ كليه است كه سالها با بيمار بوده و با رعايت چند نكته هيچ نوع عارضهاي را به همراه ندارد، بلا مانع است. در افرادي كه سابقه سنگ كليه دارند توصيه ميشود در طول روزهداري حتما نوشيدن آب را فراموش نكرده و بيشتر آن را در بين افطار تا شام بنوشند تا در طول روزهداري دچار كم آبي نشوند. به علاوه استفاده از ميوهها و سبزيجات آبدار نيز به عنوان منبع آب بوده و ميتواند مانع بروز سنگ جديد و يا آسيب به كليه شود. به علاوه مصرف آب به مقدار مناسب نقش مهمي را در سمزدايي دستگاه گوارش به همراه دارد. دكتر مظهري در زمينه كم آبي در طول روزه ميگويد: در هنگام سحر بايد از نوشيدن مايعات كافييندار دوري كرد زيرا اين نوشيدنيها با افزايش ادرار زمينهساز بروز كم آبي بوده و موجب از دست دادن نمكهاي معدني در روزهدار ميشود. وي در ادامه ميگويد: بسياري از افراد با داشتن كمي ناراحتي گوارشي از روزهگرفتن اجتناب ميكنند در حالي كه با رعايت چند نكته تغذيهاي ميتوان اين عوارض را به حداقل خود رسانيد، به طوري كه بايد از مصرف مواد غذايي كه سرخ كرده هستند و يا ادويه، روغن و شكر بالايي دارند دوري كرد؛ زيرا اين مواد موجب سوء هاضمه و سوزش معده ميگردند و از آنجايي كه در اين مدت اسيديته معده بالا ميرود، مصرف اينگونه مواد ميتواند احساس سنگيني در معده، ترش كردن و ديگر مشكلات گوارشي را به همراه داشته باشد. در عوض مواد غذايي حاوي فيبر نظير ميوهوسبزيجات ميتوانند از توليد بيش از اندازه اسيد در معده جلوگيري كرده و از مشكلات مربوط به آن بكاهند. تحقيقات جديد بر روزهداري نشان داده است كه رشد تومورها در هنگام روزهداري كاهش مييابد و كنترلهاي ژنتيكي با دقت بيشتري هدايت ميشود، اما در بيماران مبتلا به سرطان از آنجايي كه كم اشتهايي و ضعف سيستم ايمني در اثر بيماران و داروهاي مصرفي ايجاد ميگردد، به هيچ عنوان توصيه نميشود.
وي در ادامه ميافزايد: چون در دوران روزهداري بهبود وضعيت جسمي، در كنار بهبود وضعيت روحي افراد قرار دارد، خانهتكاني جسم و جان به بهترين نحو انجام ميشود و اگر در اين ميان بيماري نيز حادث شده باشد، نه تنها كنترل ميشود بلكه در پايان ماه رمضان ديگر اثري از آن ديده نخواهد شد.