اشعار ترکی

دایان آی قیز

دایان آی قیز اولاق تانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن
من له بیرجه کلمه دانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

دیل تؤکموشم من نه قدر
سندن بیر سؤز آلینجا من
باشیما مین اویون آچمیسان
سندن بیر سؤز آلینجا من
آی ظالیم اینصافین اولسون
بوتون گوندو دالینجا من
سورونموشم قاریش قاریش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن
من له بیرجه کلمه دانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

بابا اوغلان چکیل گینه ن
آیاغیما دولاشیرسان
من سنین تایین دئییلم
راحات منه یاناشیرسان
آغیزیندان سوت ایی گلیر
هله قیزادا ساتاشیرسان
اولورسان هله سن ماریش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

دایان آی قیز اولاق تانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن
من له بیرجه کلمه دانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

سن اونا اینانما گینان
سالار حیله بنده سنی
هامی سنه حئیران اولوب
به یه نمیشم من ده سنی
بیرجه کلمه هه دئگینه ن
قوناق آپاریم کنده سنی
کسیم آیاغین آلتدا جامیش
یئری گئت اولغان نه گونده سن

دایان آی قیز اولاق تانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن
من له بیرجه کلمه دانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

منه قولاق آس آی یاراماز
بابام یاشینداسان منیم
بیرآخی گل اؤزونه بیرآز
بابام یاشینداسان منیم
اوتان قیزارگینان بیراز
بابام یاشینداسان منیم
اوزگؤزونده قیریش قیریش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

دایان آی قیز اولاق تانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن
من له بیرجه کلمه دانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

لاله ایپک ساچلاریوا
گلینه چیچک توخویارام
طراوتلی عطیرلی سن
گل کیمی سنی قوخلارام
من بلبلم سن ده کی گل
سنین اوچون ماهنی اوخویارام
یاغدی یاغیش یاغدی یاغیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

دایان آی قیز اولاق تانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن
من له بیرجه کلمه دانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

اولن بوجورکی گلیب
بو گئدیشنین سونوندا یوخ
سن قارقاسان بلبل یوخ
سس آوازین تونون دا یوخ
سسین ده هله بیریانا
ته هه رلی بیر ساسونون دا یوخ
بویون دا اوچ متره قامیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

دایان آی قیز اولاق تانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن
من له بیرجه کلمه دانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

من بو دیارین اوغلویام
شعریات دا قویموشام
ایسته رسن سنه شعر دئییم
رومانتیک اوغلانام تمیز
آغرین آلیم اوجا داغلار
کوله ک اسیر جوشور دنیز
یارپاق سولور گلنده قیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

دایان آی قیز اولاق تانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن
من له بیرجه کلمه دانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

یوز یاشیندا عئشقه دوشن
اؤز باشینی درده سالان
گئت اؤزونه کفن آلگینان
اجل گلیب جانیوی آلار
قیرخین دا چیچک ائوله نن
دئییرلر یولوندا قالار
عزرائیل دن آل آراییش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

دایان آی قیز اولاق تانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن
من له بیرجه کلمه دانیش
یئری گئت اوغلان نه گونده سن

سانامالار



بو شعرلر اوشاقلارا سايلاري اؤيرتمك اوٍچون يارانميشدير . آشاغيدا توركجه و فارسجا سايلاردان ترتيبينه مخصوص ساناما نومون هلري وئريلير:



توركجه سايلار



بير ، ايكي

بيزيمكي

اوچ ، دؤرد

قاپيني اؤرت

بئش ، آلتي

ساموار آلتي

يئتدي ، سكگيز

فيرنگيز

دوققوز ، اون

قيرميزي دون

اون بير ، اون ايكي

. ائرمني بؤركی



فارسجا سايلار



يك

يئككه دانيشما

دو

دونبالاق آشما

سه

سفئه دانيشما

چهار

چادراوي آچما

پنج

پنجر هدن قاچما

شيش

شيشمه سن آللاه

هفت

هفته بيجارسان

هشت

هشته بيجارسان

نه

نوغول ساتانسان

ده

دخيل ساتانسان

آتالار سؤزو و مثللر



آتالار سؤزو و مثللر خلقين حياتي و معيشتي، ايش و فعاليتي ايله داها سيخ باغلي اوْلان فورمجا كيچيك، معنا جا گئنيش ياراديجيليق نوعلريندن بيري دير . آتالار سؤزو و مثللرده آتا، بابالاريميزين حكمتي، ذكاسي و عصيرلردن بري الده ائتديگي سيناق و تجروب هلرين نتيج هلري عوموم يلشديريلير.



آتالار سؤزو و مثللرين فرقي



آتالار سؤزو و مثللر فورمجا عئيني شكيلده اوْلسالار دا مضمونجا بير آز فرقلنيرلر، دئملي آتالار سؤزو ف يكري تام افاده ائدير، اونلاردا عومومي لشديرمه، فيكير درينليگي اؤنملي يئر توتور، حال بو كي مثللر چوخ زمان موعين حادثه يه عاييد، غير- قطعي بير فيكير سؤيل هيير. آتالار سؤزونده قطعي حؤكم وئريلير، مثللرده حادثه يه ايشاره اوْلونور، اونون آدي چكيلير و فيكير تماملانمير.

مثللردن نمونه اوْلاراق :



آز آشيم، آغريماز باشيم

آدامين يئره باخاني، سويون لال آخاني

ياز گونون ياغيشي، ار-آروادين ساواشي



آتالار سؤزوندن نمونه اولاراق:



تهراندا دئسه لر باشلاري قيرخين، تبريزده باش كسرلر.

قاري دوشمن دوست اوْلماز.

آغاج بار وئرديكجه، باشيني يئره قويار.

سياست ننه-باجي تانيماز.

ار آتسيز اوْلماز، تورك تاتسيز اوْلماز.

دوه چيني قوناق چاغيرانين دروازاسي گئن گرك.

دوٍز گئدن دوٍزده قالماز.

تك الدن سس چيخماز.



خوراسان توركلري )گرايلي شيوه سينده (آتا سوًزلريندن بونلار سبزوار ولايتينين قوزئيينده يئرلشن بام صفي آباد شهرجيگيندن توپلانميشدير.:



داغ داغا يئتيرمَس،آدام آداما يئترَر(داغ داغا يئتيشمز ،آدام آداما يئتشر)

كينه دوشمني دوْست اوْلماس، ياريم چوًرك چاشت اوْلماس.

ياخوند قونشو ،آچا قردشده يئگراقدو )ياخين قونشو،اوزاق قارداشدان يئيراقدير)

سندن خير تاپان تاريدن زوال تاپار.

قلمين اوجي،،قيلينجين گوجو

ديلي اوْلانين زورو اوْلماز

چاغييا بويور ،آرديندان يوگور.

دوخون آجدان نمه خبري بار؟(توخون آجدان نه خبري وار ؟)

آت مينن آتاسيني تانيماز.

آج قارنين ايماني اوْلماز .

هئچ اوت بئتوت دؤي.

آغانين يوخلوغو ، بيبي نين شوخلوغو

قيل قمچييا قوتدي.

جوجه قلبيرين آستينده قالماز

قونشون پيس اوْلدو كؤچ قوتار ،ديشين آغريا چك قوتار.

تونبانسيزين دوشونه بير گز بئز گيرر

كور كورو تاپار ،سو چوخورو



گرگانين راميان و فندرسك ماحالينين آتالارسؤزوندن بير نئچه اؤرنك:



عقل باشدادير ،نه ياشدا.

لوقما ، بوغما

تامانسيز ،ديزي ييرتيغا گولييه. (تومانسيز ديزي ييرتيغا گولور)

بيي يالان ساخلار ،ائشگي پالان.

چاغايا ايش بويور،آرديندان يوگور .(اوشاغا ايش بويور،داليسينجا يوگور)

خار خاساك ،قازان قاينادار.

گلينين آياغي، چوبانين تيياغي (گلينين آياغي. ،موبارك اوْلور چوبانين چوماغي )



ديوان اللغات الترك ده يوزلرجه آتا سوًزو ومثل واردير .كاشغرلي اونلارا ساو آدي وئرميشدير.همين سوْز بوگون آذربايجاندا سوًز -سوًو عيباره سينده ايشلنمكده دير .آشاغيدا بو آتاسوًزلريندن بير نئچه سيني وئريريك:



بير قارغا بيرله قيش گلمس.(بير قارغا ايله قيش گلمز )

اتلي تيرنكاقلي اذيرمس ( ات ديرناقدان آيريلماز)

قوزدا قار اكسومس قويدا ياغ اكسومس

(قوزئيده قار اسگيلمز،قويوندان ياغ اسگيلمز)

بوزدان سوو تامار (بوزدان سو دامار.)

آغيز يئسه كوًز اوياذور (آغيز يئسه گوًز اوتانير)

بوًري قوْشنيسين ييمز )قورد قوْنشوسون يئمز)

آج نه ييمس،توْق نه تيمس(آج نه يئمز،توْخ نه دئمز)

آوچي نيچه آل بيلسه ،آذيق اونجا يول بيلير

)اوْوچو نئچه آل بيلسه ،آيي اونجا يول بيلير(

اوْت تيسه آغيز گوًمس(اوْد دئسه آغيز گوًينه مز)

قارغا قازغا اوًتگونسه بودي سينور

(قارغا قازي يانسيلاسا بودو سينار)

توي سيلكينسه ائشكه يوك چيقا

)دوه سيلكينسه ائشكه يوك چيخار(

ييلان يارپوزدان قاجار قانچا بارسا يارپوز اوتروگلور

)ايلان يارپيز دان قاچار ،هارا وارسا)گئتسه( يارپيز قارشي گلير(

بيرين-بيرين مينگ بولور،تاما-تاما گوًل بولور

)بيرر-بيرر مين اوْلور،داما-داما گوًل اوْلور(

قوْش قيليج، قينقا سيغماس

(قوْشا قيليج (بير)قينا سيغماز(

قالين قاز قيلاووزسوز بوْلماس )بوْيوك قاز سوروسو قيلاووزسوز اوْلماز(

نقل قول:

---

نوشته شده توسط persian365 [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

جالب بود ولي اگه ترجمه مي زاشتي ما هم استفاده مي كرديم

ترجمه روهم بزاريد تا همه استفاده كنند


موفق باشيد

---

سلام دوست عزیز ممنونم از حظور شما در این تاپیک :20:

اگر شد حتما ترجمه هم می ذاریم تا برای همه قابل استفاده باشد از پیشنهاد شما بسیار ممنونم :10:

آراز، آراز، خان آراز
سلطان آراز، خان آراز
سن ائيله دين بو چايين
دوري سويون قان، آراز!

آرازين شمال ساحيلينده يئرلشن ارگونش داغي مغرور بير ادا ايله دؤشيني ايره لي چكه رك، آرازين جنوب ساحلينده كي خسته و كيمسه سيز بير اوشاق كيمي مور گوله ين قاراداغا باخيردي.
باشي غوغالار گورموش قاراداغ ايله، اوستي گول بوتالي ارگونش داغينين آراسيندان، تا اوزاقلارا قدر آخوب گئدن آراز چايي گورونور.
آداما ائله گلير كي، آراز قاراداغين اتكلرينه تؤخونوب كئچن زمان، اونين اوزوني كدر بورويور، درين خيالا دالاراق كئچميشيني خاطيرلايير.
ارگونش داغينين سينه سيندن قاراداغا باخاندا، او هميشه يورغون گورونور. بلكه ده اؤني آيريليق حسرتي يورموشدور. او بلكه ده مين فلاكت نتيجه سينده قاپ- قارا قارالميش اوزوني آرازين شماليندا كي ارگونشين ايستي سينه سينه سويكه يوب دينجلمك ايسته يير.
نه ايچون بو چايا آراز دئميشلر؟ قاراداغين آديني كيم قويموشدور؟ نارين- نارين اسن كولكلري ايله اوزلري اوخشايان ارگونشين آدي هارادان گلميشدير؟
خلق بو ناغيلي بئله سويله يير:
بو يئرلرده بير- بيرينه چوخ مهربان اوچ قارداش ياشارميش. بونلارين ياخشي ميوه باغلاري، محصول لي اكين ساحه لري، سرين سولي، تالا بولوتلي، شير- شير بولاقلي يايلاقلاري وارميش. ياي فصلي بو قارداشلار قويون سورولريني، آت ايلخيلاريني، ديزي قارا، گوزي قارا بوغالي ناخيرلاريني بو يايلاقلاردا ساخلارميش.
بوردا هامو بير قازانوب، هامو بير يئيه رميش. هارادا ائل اوستينه باسقين اولساايميش، او زمان بو ايگيد قارداشلار قلينج باغلايوب آت مينه ر، ياغيلاري اؤلكه دن قووارلارميش. بو قارداشلارين بويوگينين آدي داغ، اؤرتانجينين آدي ار، كيچيگينين آدي ايسه آراز ايميش.
آراز غضبله ننده دلي چاي كيمي آشوب داشارميش. دعوا ميدانيندا نعره چكنده بوغاز آتلار قولون سالارميش، قولاقلارين پرده لري پارتلارميش. داغ نهنگ بير داغ كيمي دشمن اؤخلارينا سينه گره رميش. ار ايسه هاراي ووراندا داغلار- داشلار سسله نرميش، ووروش ميدانيندا ار كيمي دوگوشرميش.
بير ايل قيش سويوق كئچدي. يامان اؤلدي، قار پوسكوردي، چوغون اؤلدي، بوران اؤلدي. آخار سولار بوز باغلادي. داغلار- دره لر اوزلرينه آغ پرده لي اؤرتوك سالدي.
قاري دشمن آلتي دفعه آت اؤيناتدي، ميدان آچدي. بو اوچ قارداش لاپ قاباقدا قيلينج ووروب اؤخ آتديلار. ديري داغين سينه سينده باش كسيلدي، قان توكولدي. يئنه دشمن مغلوب اولوب دالي- دالي گري قاچدي. قار اريدي، بوز يوخ اؤلدي. يئرين اوزي ياشيللاندي، غنچه گوللر گؤي شاليني باشلاريندان آلوب آتدي. نانه، ريحان يال- ياماجا عطر ساچدي. مرد اوغوللار آت بئلينده قيرغي كيمي اوتوراراق، جديرلاردا آت چاپديلار، قيلينج ووروب، اؤخ آتديلار. قيز- گلينلر اوزلرينه بزه ك ووروب جلوه لندي. ياقوت رنگلي دوداقلاردا تبسملر ظاهر اؤلدي. باخ، بو زمان بير ازدحام ديري داغدا دالغالاندي، بير طرفده آغ دوه لر مرواريله بزنميشدي. بير طرفده كهر آتلار آياق دؤيوب كيشنه شيردي، بير طرفده قيز- گلينلر آل- ياشيلا بورونموشدي. بير طرفده اوزان الده قوپوز دوتوب سوز اؤينادير. قاباق ياندا آغ ساققاللار يئريييردي، آغير- آغير. بو دسته نين قاباغينجا: آغ مرجاندان، كهربادان، مينجيقلاردان، سينه بندي پاريلدايان مخمر يهر دولت آتي گورونيردي. ايكي نفر زر جلوودان دوتوب آتي چكيرديلر. ياقوتلاردان نقش اولونموش، فيروزه دن قاش قويولموش، قبه لري آلماسلاردان ياراديلميش بير قيزيل تاج گورونيردي. سنبل نشان، آلما نشان، بوينوزلي قوچ، ساغمال اينك قيزيل تاجين اوزه رينه چكيلميشدي. بو قيزيل تاج يوز ياشيندا دنيا گورموش، باش آغارتميش، سوزي دوغري، اوره گي پاك بير آتانين، بير آنانين الينده ايدي. اونلار قاباقدا گئديرديلر.

آئل آخيشوب بو اوچ قارداشين قاپوسينا ييغيلدي. آراز، اونين آرخاسينجا قارداشلاري ايله باش اگديلر، باغير باسديلار. آغ ساققاللارين اليندن اؤپديلر.
ائل آرازي اللرينده گؤيه قالديردي. آرازين ادينا آلقيش اوجالدي. قيزيل تاجي گتيره ن، قوجا آتا، قوجا آنا آرازين لاپ يانينا گلديلر، بو خوشبختليك تاجيني اونين باشينا قويدولار. آرازي دولت آتينا مينديرديلر. هامو بير آغيزدان خير دعا سؤيله دي. ائل باباسي آرازا ياخين گلدي. اونا چوخلي- چوخلي نصيحت ائتدي. ائل آچاريني، ائل گونشينين اوره گيني اونا تاپشيردي. سونرا اوزوني جماعته دوتوب اوجادان دئدي: ائل بيلسين، اوبا بيلسين كي، بو گوندن بئله آراز بيزيم قدر بيلن خانيميز، عدالتلي سلطانيميز اولاجاق.
آرازين خان تيكيلمه سي شرفينه بويوك قوناقليقلار وئريلدي.
ائللر خاني ايش باشينا كئچن گوني امر ائيله دي وزيرينه: بويونلاردان كونده لري، آياقلاردان زنجيرلري پارچالايوب آتماق گره ك. اول ال چاتمايان ، اؤخ باتمايان سرت قلعه لر تيكيلمه لي. مدرسه لر آچيلمالي، دردليلري دردسيز ائده ن، كونوللره الهام وئره ن ايگيدلرين شرفينه ديز قاتلايوب، باش سينديروب داستان يازان شاعرلره، اوشاقلارا تعليم ائده ن عالملره، خسته لره شفا وئره ن طبيبلره حرمت اؤلسون، طاووس كيمي جلوه له نن قيز- گلينلر، سنبل بغلي، شمشاد بويلي گنج اوغلانلار، آزاد گزوب دولانسينلار.
آراز خانين امري يئرينه يئتيريلدي.
آيدان- آيا، ايلدن- ايله، آراز خانين اؤلكه سينده يئني يوللار چكيريلدي، يئني ائولر تيكيريلدي، بارلي باغلار سالينيردي، بئش ايل كئچدي. بو اؤلكه نين هر طرفي وار الينده ن آشدي- داشدي.
بير گون آراز، محاليني گزمگه چيخدي. او، تك آتلاندي، دولت آتيني تك سوزديردي.
باشي قارلي داغلار آشدي، بؤل ميوه لي باغلار كئچدي. آغير- آغير سورولري، خام ساخلانميش ايلخيلاري، بولوت- بولوت ناخيرلاري كئچوب گئتدي.
هانسي كنده اوز دوندردي، اوجا- اوجا قلعه لره، بويوك- بويوك شهرلره قدم باسدي، هامو گوله- گوله چيخوب اؤز خانيني قارشيلادي.
اج الينده ن جانا گلن، باشقاسيندان زيان چكه ن آداملارا راست گلمه دي. اوغورليقدان، يول كسنده ن بير سوز ائشيتمه دي.
خان اؤلكه ني چوخ شاد گؤردي، قلبي گولدي، اؤز ايشيندن راضي قالدي. سرايينا گئتمه ك ايچون گري دؤندي.

اؤلكه ده بير خايين وارميش. ائل وجدانيني، ائل ناموسيني تاپدالارميش. سعادتدن، آزادليقدان، عزيز گوندن، خوش سلامدان، هر اويماقا توي- بايرامدان، داغا بيته ن لاله لردن، ياز بزه گي گول- چيچكدن، گوزه للردن، گؤيچكلردن، يول گوسترن، ادب وئره ن، گله جكي گورنلردن، ائل قدريني بيلنلردن اوزاق قاچان بير آدام ايميش. آراز خانين زر تاجيني اؤز باشينا قويماق ايچون گئجه- گوندوز دوشونرميش. بو اؤلكه يه نئچه دفعه دشمن گلميش، هاموسينا يول گوسترن، خبر وئره ن بو حيله گر خايين اولموش.
قوجالارا حرمت ائده ن، جوانلارا قيمت وئره ن عقل كاني، ائل داياغي، اؤلكه دردين، وطن دردين دائم چكه ن آراز خانين اؤلوسينه قرار وئرميش.
او، فرصتي فوت ائتمه يوب، ائل خانينين تك باشينا اؤز اؤلكه سيني، عزيز اولان وطنيني گزمه ك ايچون گئتمه سيني ياغيلارا خبر وئردي.
ياغيلارا سؤيله دي كي، ائللر خاني، داغ آسلاني سرايينا قاييداندا، داغ آراسي او دار بندله بلور آخان، لپه ووروب گؤيه قالخان مرجان چايين اوزه ريندن طاق سالينميش خدافرين كورپوسيندن كئچه جكدير. لنگيمه يين، بجيد اولون. خدافرين كورپوسينين، ميس قايناقلي هورگوسينين هر طرفين حلقه له يين، ديري دوتين آراز خاني.

پارس آدلي بير نفر ياغيلارين باشچيسي ايدي. اؤزگه لرين ماليني يئيه ن انسانلاري قول ائيله ين، يورد داغيدان، ائولر ييخان ياغيلارين بو باشچيسي امر ائله دي وزيرينه: پهلوانلار سلاحلانسين، سواريلر آت اؤيناتسين. اؤن مين آدام جمع ائديلسين، آراز خانين سرايينا هجوم اؤلسون. مين نفرليك بير دسته ده خدافرين كورپوسيني هر طرفدن حلقه له سين. ائللر خاني او آراز خان، گلوب اؤردان كئچه ن زمان، دوتوب منيم حضوريمه گتيرسينلر.
ديري داغين سينه سينده ائللر خاني آراز خانين بر- بزه گي، بلور رنگلي، زمردنشان، باغچاباغلي، ياشيل باغلي، گور سرايي تيكيلميشدي.
يازين سرين گئجه سي ايدي. مرجان چايي گؤزگي كيمي پاريلدايان قوجاغيندا، گوزل آيين گوموش رنگلي تئللريني چيمديريردي. عيسي- موسي قوشلارينين كسيك- كسيك نغمه لري هر طرفه ياييليردي. ديري داغين جنوبيندان اسن كولك، گتيرديگي گوزي ياشلي بولوتلارلا گوموش آيين گول اوزونه پرده چكدي. يئر اوزونه گوز گورمه ين، اوغرولارا سيرداش اولان، ياغيلارا يول گوسترن بير قارانليق ساكن اؤلدو.
گئجه ياريسي خايين وايس ياغيلارا بلدچيليك ائده- ائده آراز خانين سرايينين كنارينا گلوب چيخدي. ائل خاييني، اطرافينا شاملار يانان، زمرد نشان، آينا كيمي ايشيق ساچان، گور سرايي ياغيلارا نشان وئردي. دؤرد طرفدن هجوم اؤلدي. شيپورلارين قورخونج سسي هر طرفه ياييليردي. بو هجومدان يئر ترپندي، گؤي قارالدي. قاراكولك اسن زمان شعله وئرن شاملار سؤندي. اؤخلار ياغيش كيمي ياغدي. ائولر ياندي كوله دؤندي. قيلينج سسي هر طرفه ياييليردي، يارالي آت، قؤلسوز آدام اينيلتيسي قولاقلاري باتيريردي. قاري دشمن ائل سراييني تئز كئچيردي اؤز الينه.
ماديان آتلار بوغازلاندي، آغ دوه لر قطارلاندي، قيزيل، گوموش خورجونلار دؤلديريلدي، پارس ائلينه آپاريلدي. اوجا داغلار شوخ ترلانلار، ايگيد جانلار، آزاد گزن قيز- گلينلر، گول- چيچكلر اؤلكه سينده ماتم چؤكدي افقلره.
ايندي سيزه خدافرين كؤرپوسيندن خبر وئريم: مين گناهسيز كؤرپه لرين، اوزي نورلي مين قؤجانين، مينا گردن مين گوزه لين، اوجا بؤيلي، قارا گؤزلي، لاله اوزلي مين گلينين، تميز اوره ك، مين بير قيزين قانين ايچن، دارا چكن، دشمن اؤلان باشچي پارسين بير امريله مين دلاور خدافرين كؤرپوسيني حلقه لدي.
ائللرخاني اؤ عزيز خان، ائلين اؤغلي اؤ پهلوان، خدافرين كؤرپوسيندن آت اؤينادوب كئچن زمان، مين آدامين ششبر اؤخي دؤلي كيمي اوزه رينه ياغديريلدي.
نعره چكدي ائللر خاني، داغ سسلندي، داش سسلندي. دومان چؤكدي يئر اوزونه، قوشلار قاناد سالوب كئچدي. قيزيل قيلينج چيخدي قيندان، گؤي اوزونده برق ويردي. جئيران يئريش دولت آتا مهميز ووردي، ائللرخاني آت سچرايوب ايلديريم تك دوشدي دشمن اؤرتاسينا، دولت آتي حريص- حريص كيشنه يه رك لاپ اوره كدن داغ- دره يه صدا سالدي.
اؤنين سسي بئلينده كي پهلوانا قووت وئردي. ائللرخاني شوقه گلدي. ساغا- سؤلا قيلينج ويردي. چؤخ پهلوان كلله سيني قانقال كيمي بيچوب تؤكدي. مين دلاور دسته- دسته قيلينج ووروب اؤخ آتديلار. يئنه آراز ائللرخاني محكم دوردي آت اوستينده. مين بير قيلينج، مين بير اؤخون ضربه سيندن دولت آتي قان ايچينه غرق اؤلموشدي. كمندچيلر آرخا ياندان كمند آتوب آراز خانا، اؤني چكوب آت بئليندن تئز ييخديلار قوري يئره، قؤللاريني باغلاديلار. آياق يالين، پاي- پيادا آرازخاني، ظاليم پارسين حضورينه گتيرديلر. پارس، آرازا ياخين گلوب سؤيله دي كي، اي دلاور! اگر دئسه ن داغين يئرين، بيل كي سنه اؤلوم يوخدور.
ائللرخاني ديله گلدي: اي ائللري دؤستاق ائدن، قوجالارا ظلم ائيله ين، جوانلارا زندان كسن، آنالارين جگرينه، اؤ مقدس اوره گينه چارپاز- چارپاز داغلار چكن آزغين ياغي! ايگد اؤلان، مرد اوغوللار اؤلوميندن قؤرخماميشدير.
پارس بو سوزدن غضبلندي، امر ائله دي جلادلارا: باشين كسين با آسلانين، بدنينده مرجان چايين دوري آخان گور سويونا آتين آخا- آخا گئتسين!

آخشام چاغي داغ دوشيندن، قؤلي باغلي ائل خانيني قيلينجلي بير ظالم جلاد، بير نئچه ده دشمن اهلي مرجان چايا انديريردي. بوني گؤرجك سينه لره داغ چكيلدي، جگرلرده لكه قالدي. گؤي كيشنه دي، آجيغيندان داغ- دره يه نعره سالدي. قارانليق دا چيچكلرين اوزه رينه پرده چكدي. نازلي گونش داغ داليندا گيزله نه رك قان آغلادي، قان گوروندي.
كول ديبينده تر گؤيرميش بؤيني بوكوك بنفشه لر، باغ قؤينوندان، داغ دؤشيندن، عطري گلن گول- چيچكلر، داش ديبيندن ظاهر اؤلان آينا سولي سرچشمه لر قان آغلادي، قان گوروندي. مرجان چايين كناريندان توراج، كهليك اوچوب گئتدي اوزاقلارا. بير ماتمه بورونموشدي ياشيل باغلار، گور مئشه لر. يئنه دشمن ال چكمه دي ائللر خاني خان آرازدان.
ائل خانيني ياواش- ياواش مرجان چايين كنارينا گتيرديلر. بير سيلديريم قاياليغين اوزه رينه چيخارديلار، اؤلوم اؤني حقله ميشدي. بوني آراز ياخشي بيلير. اونا گوره وطنيله وداعلاشماق ايسته ييردي. گوز گزديريردي گنيش داغلارا، خيالي اوچدي اوزاقلارا، گئدوب چيخدي كپز داغا، اوردان قاناد چالوب كئچدي آغ اؤرتوكلي شاه داغينا، شاه داغيله سلاملاشدي. بيردن- بيره يادا دوشدي: قيرقاووللار، چيل تؤراجلار، آغ جئيرانلار يوردي اؤلان موغان دوزي، قاناد چالدي، اؤ يئرلره، شاعرلرين، عالملرين، نقاشلارين، سراي تيكن معمارلارين عزيز يوردي تبريزه ده سفر ائتدي.
وطنينين هر يئريني خياليله گزدي. لاپ آخيردا قارداشلاري: داغي، اري خاطيرلادي. شيرين- شيرين اؤپوشمه ميش نشانليسي ائل گوزه لي خياليندان سوزدي كئچدي.
ياز گونينه غمزه ساتان، آي- اولدوزا گوز- قاش آتان ائل گوزلي، ائللر قيزي، سرايدا كي ووروشمالار اؤلان گئجه قاچوب گلوب گوللي داغدا گيزلنميشدي.
ائل چيچگي آخشام اوستي گوللي داغدان مرجان چايا مايل- مايل باخان زمان، بيرده گؤردي نشانليسي آراز خاني قؤلي باغلي بير سيلديريم قاياليغين اوزه رينه چيخارتميشلار. ائل گوزلي يقين ائتدي: دشمن اؤني اؤلدوره جك، ناحق يئره قان توكه جك. جان آتدي كي داغدان انوب گلسين، آرازايله وداعلاشسين، بيردن- بيره دوشوندي كي ياغي اؤني اسير ائدر، ناموسيني تاپدالايار. اؤ، آرازين ناموسيني آرازدان دا اوستون دوتموش، اؤنا گوره داغ دوشينده اووچي وورموش، قلب ائويندن يارالانميش، بؤيني بوكوك بير مارال تك، آرازخانين ياغيلارين قارشيسيندا دورماسيني دردلي- دردلي سير ائديردي. اؤنون كؤنول گؤيرچيني پرواز ائدوب قاناد چالدي، اوچدي- اوچدي، گلوب قؤندي آراز خانين سينه سينه. اؤنين لاچين گؤزلريندن، در توكولن دوداغيندان اؤپدي- اؤپدي، هئچ دؤيمادي! يئنه اوره ك تاب دوتمادي، كؤنول اونا امر ائيله دي: داغ سوناسي، ائل گوزلي آچدي ظريف دوداغيني، ديله گلدي: آند وئريرم سحر- سحر باش قالديران ساري تئللي زر گونشه، آند وئريرم گؤي اوزونين مرواريسي اولدوزلارا! تؤخونمايين آرازيما، تؤخونمايين ائل اؤغلونا! ظالم جلاد! نشانلييام، آراز منيم آداخليمدير، تؤخونمايين اؤ مقدس سئوگيليمه. بيز سئويشديك، گوروشمه ديك. زمان بيزه يؤل وئرمه دي تؤي ائيله يوب گردك قوراق. قؤلين سينسين ظالم جلاد! اوجا بؤيلي آرازيما ال وورما سن!...
ائللر قيزي اوزاقدايدي، جلاد اؤني ائشيتمه دي.
قؤلي باغلي ائللرخاني قاياليغين كلله سينده، مرجان چايين ساحلينده سار اوولاميش شاهين كيمي، قييا باخان قارتال كيمي گورونيردي. قانسيز جلاد بيردن- بيره قيلينج چكدي، آراز خانين بؤينون ووردي. اؤ مغرور باش گول بدندن آيريلاراق يئره دوشدي. ائل خانينين زر پالتاري آق قان ايله چيل- چيل اؤلدي. ائله بيل كي، آغ ايپكده داغ لاله سي سريلميشدي.
امره گوره آراز خانين بدنيني داشغين سئله توللاديلار. مرجان چايي اؤز خانيني آلدي بلور قوجاقينا. اؤنين تميز دوري سويي قان آغلادي، قان گوروندي.
طوفان اؤلدي، ياغيش ياغدي، قارانليق دا عزراييل تك چؤكدي يئرين سينه سينه، هامو ياتدي، هامي سوسدي. دردلي اوره ك، غملي كؤنول كيپريك بيله چالمادي، صبحه كيمي ياتمادي.

سحر- سحر دان يئرينه صدا دوشدي، گؤي دورولدي. صبا يئلي خير آتيني مينوب چاپا- چاپا گلدي، قارانليقي قوودي داغدان، دره لردن. آغ بوخاقلي، زر گئييملي بير غمزه لي پري كيمي گونش قالخدي يوخوسيندان. كول ديبينده ن بلبل اوچوب قؤندي گولين بوداغينا، ايسته دي كي، وجده گلوب قيزيل گوله نغمه دئسين. اؤ دقيقه آراز خانين اؤلوميني خاطيرلادي. عشقي سوندي، نطقي باتدي، كدرلندي شيدا بلبل.
گوللي داغين چيچگيله گيزله ديلميش ائل گوزلي، ياواش- ياواش گؤزين آچوب اطرافينا نظر سالدي. بيرده گؤردي: ساغ طرفده آل لاله نين سينه سينه داغ چكيلميش، بنفشه ده سؤل طرفده بؤينين اگميش. ائللر قيزي سؤيله دي كي، اي داغلارا زينت وئره ن، شاعرلره لذت وئره ن تر چيچكلر! نه اؤلموشدور دردليسينيز؟ شوخ چيچكلر غملي- غملي ائل قيزينا دئديلر كي، اي ائل قيزي، ائل چيچگي! بو داغلارين، بو دوزلرين، مئشه لرين، بوتون ائلين، بيزده سنين دردلرينه شريك اؤلدوق. ائللرخاني آرازخانين اؤلومينه ياس دوتميشيق.
ائل چيچگي گول صباحدان، سوسنلردن، سنبللردن دسته- دسته گول باغلايوب، نشانليسي خان آرازين گول بدنين چيچكلرله بزه مگه قدم قؤيدي، مرجان چايين ساحلينه گلوب چيخدي. چؤخ آختاردي، چؤخ دؤلاندي، آرازخاندان بير نشانه گورونمه دي. اوزون دوتدي مرجان چايا: سن دئمه سن آرازيمين يئريني، سني گوروم قان آخاسان، اي تميز سو!
مرجان چايي ديله گلدي: آراز خانين گول بدني منيم داشغين قوجاغيمدا ايللر بؤيي ياتاجاقدير. خان آرازين آل قانيله منيم دوري آخان سويوم قان آغلادي، قان گوروندي.
داغلار، دره لر و بوتون خلق مرجان چايينين بو سوزلريني ائشيتدي.
هامو بير آغيزدان بئله اؤخودي:

آراز، آراز، خان آراز
سلطان آراز، خان آراز
سن ائيله دين بو چايين
دوري سويين قان، آراز

اؤ وقتدن مرجان چايين آدي آراز قالدي.

پس ائل گوزلي نئجه اولدي؟ بو داغ چيچگينه، آرازسيز ياشاماق چؤخ چتين ايدي. اؤ، قرارا گلدي كي، اؤزيني مرجان چايا آتوب آرازلا گؤروشسين.
ائل گوزلي بو فكرله((آراز اؤلديريلن)) يئره اوز قؤيدي. همين قاياليغين يانينا چاتميشدي كي، گوردي وايس، آراز خانين قيزيل تاجيني باشينا قؤيموش، بير نئچه ياغي ايله قيرخ يئريندن يارا آلميش پولاد قؤللي، دمير بدن داغي اسير دوتوب گتيريرلر.
ائل چيچگي اؤني گؤيده آختاريردي. اودوركي فرصتي فوت ائتمه يوب تك قالان بير اؤخوني كمانا قؤيدي. وايسين اوره گينين باشيني نشان آلدي. كمانين آياغيني چكدي. اؤخ گئدوب دوز وايسين اوره گينين باشينا سانجيلدي. وايس آت بئليندن يئره دوشدي. دشمنلر بوني گوره ركن ائل قيزيني دوتماق ايچون آت چاپديلار. ائل قيزي تله سيك ائللر خاني اؤلديريلن قايانين اوستينه چيخدي. اوزيني كوكره يوب آخان مرجان چايا دوتاراق: اي كؤپوكلي مرجان چاي! مني ده آرازيمين قانيله بؤيانان ياقوت رنگلي قوجاغينا آل، دئيوب اؤزيني سويا آتدي.
زر- زيبادان گئيينميش، جواهردن نقش اؤلونموش ائل گوزلي، بير اولدوز پارچاسي كيمي سوزه رك مرجان چايين كوكره يوب آخان كؤپوكلي دالغالارينين قؤينونا دوشدي. ياغيلار چايين ساحلينه چاتاندا سويين اوزه رينه بير نئچه چيچك دسته سينين اخديغيني گورديلر. سونرا دشمن آتليلاري گري دؤنوب پلنگ داغي، قؤلي باغلي باشچي پارسين حضورينا گتيرديلر. پارس امر ائتدي: گرك داغين سينه سينه يئددي چارپاز داغ چكيلسين. قارا ايلان دريسيندن قارا پالتار گئيديريلسين، چؤخ دوگولسين، چؤخ ازيلسين، قارا قولا دونده ريلسين، گوللي داغين كلله سينده زنجيرله نوب ساخلانيلسين.
پارسين امري يئرينه يئتيريلدي.
دوگولمكدن داغين بدني قاپ- قارا قارالميشدي. اؤنا قارا ايلان دريسيندن بير دست پالتار گئيديرميشديلر. خلق اؤني بو حالدا گوروب قاراداغ دييه سسله دي. گوللي داغين دا آديني اونين آديله چاغيرديلار. قؤجا آتالار، قؤجا آنالار، هامو بير آغيزدان بئله بير باياتي دئديلر:

من عاشقم قارا داغ
قان آغلايير قارا داغ
داغ ايگيدين سينه سينه
دشمن چكوب قاراداغ

اؤ گوندن بو داغين آدينا قاراداغ دئديلر.

ايندي سيزه اوچونجي قارداش، ار دن خبر وئريم.

گوللي داغدان قووت آلميش، آينا سولي قايناقلارين سرين- سرين سويين ايچميش، مين قؤيونين، مين قوزونين، مين توغلونين، مين اوچ ايلليك قارا ديشين، اتين يئميش، سودين ايچميش، مين قيزيل بوز، مين قمرين، مين گؤي دمير، مين دايلاغين، ايلخيلارين كئشيكچيسي، مين آيغيرين كوك بئلينه يهر باسوب اليكلري، جئيرانلاري اوولاماغا هر گون گئدن ديزي قارا، گؤزي قارا مين بؤغانين، شئشه بوينوز مين جونگه نين، آلتي ياشار مين اوكوزين امگيله يئر شوملاميش، توخوم اكميش ار اؤغلي ار، محاربه گئدن گئجه دشمنلردن مين پهلوان قيروب تؤكدي، ميني ني ده يارالادي. سونرا اوزي سيوري اوجلي مين- بير اؤخدان، مين قيلينجين ضربه سيندن، چؤخ يئريندن يارا آلدي. بدنيندن قان چؤخ گئتدي. قول بوشالوب، گوز قارالدي. اوره ك دوام گتيرمه دي. او نر بدن آت بئليندن آشوب دوشدي تورپاق اوسته. قيلينج سسي آرا ويردي، بولوتلار دا ياواش- ياواش گؤي اوزوندن چكيليردي.
گونين نازلي نشانليسي غمزه لي آي، قارا بولوت گردگينين آرخاسيندان گوز سوزديروب باخدي يئرين سينه سينه، بيردن- بيره لاله رنگلي قان سئلينده غرق اولونان بيهوش اولموش اري گوردي. الين آتوب ساچين يولدي، اوزون جيردي. قان توكولدي آل ياناقدان، گول اوزونده لكه قالدي. گونش قالخوب نشانليسي آيين اوزون قارا گوردي. غضبله نوب سوال ائتدي: اي سئوگيليم، ايلك نشانليم، نازلي پري، سويله گوروم، هانسي غريب گول اوزوندن اؤپوب سني ديشله ميشدير؟ من كي سني چيچكلردن، گؤي باغلاردان، مئشه لردن، سيلديريملي قايالاردان، درين- درين دريالاردان قيسقانميشام. گوندوزلري سير ائتمه گه قويماميشام، آنجاق- آنجاق گئجه وقتي كائناتي دولانماغا يول وئرميشم.
آي گونشه جواب وئردي: غريب مني گوره بيلمز، من صادقم سئوگيليمه. سنين ار اوغلي ار قان سئلينده بوغولاركن گورديم اوني، اوندا يولديم ساچلاريمي، اوندا جيرديم گول اوزومي.
بو كدرلي، پيس خبري ائشيدركن سولدي گونش، سحر- سحر افقلرده قان آغلادي، قان گوروندي.

ايكي نفر قوجا آتا، ايكي نفر قوجا آنا، اري اورادان گوتوره رك مرجان چايين شماليندا بولوتلارين هر گون نملي دوداغيني تئز- تئز اؤپن تونج داغينا گتيرديلر. يارالارين ساريديلار. قيرخ گون كئچدي، ار آييلدي، يارالاري ياخشي اولدي. هر طرفدن ائل آخيشوب گلدي ارين دسته سينه. ار اوغلي ار خلق گوجيندن قووت آلدي، ياغيلارلا ووروشمالار اوزون ايللر دوام ائتدي. ار اوستينه پارس نسليندن نئچه شاهلار، نئچه لوپا بيغلي خانلار باسقين ائتدي، مغلوب اولوب دسته سيله غملي- غملي گري دوندي.
ار آخيردا دشمنينه غالب گلدي. خوشبخت، آزاد اؤلكه قوردي. بويوك دولت و شهرته مالك اولدي. تونج داغينين سينه سينده آزادليغي، سعادتي اله آلميش خلقين عزيز بايراميني كئچيردي. بو بايراما زر گونشي دعوت ائتدي. زهره اولدوز ساغ طرفده، غمزه لي آي سول طرفده، اولدوزلاردا آرخا ياندا، نورلي گونش لاپ قاباقدا دوز گلديلر تونج داغينا.
گونشله ار بو مجلسين لاپ باشيندا اوتورديلار، اولدوزلاردا تونج داغينين سينه سينه سپه لندي، بو يئرلرين هر طرفي چهلچراغا دونده ريلدي.
تر ساخلانميش قيز- گلينلر، انلي كوره ك گنج اوغلانلار، آغ ساققاللار، آغ بيرچكلر هامو گولدي بير اغيزدان، نغمه دئدي بير دوداقدان. ايشيغينين ياريسيني گونش وئردي دوستي اره. ارده ياندي گونش كيمي، ايشيق ساچدي هر طرفه. خلق سويله دي بير آغيزدان، بيزيم ياخين دوستيميز ار، گونشدير، ار، گونش. او وقتدن تونج داغينين آدينادا ارگونش دئديلر.
ايندي يئنه ارگونشين هر طرفي ايشيق ساچير، چونكي اونين زحمت آدلي يولداشي وار.
اما بيرده اوز قارداشي قاراداغا باخان زمان اوزون- اوزون كدرله نير.
تاريخ بئله سويله يير كي، سعادتله قلبي دوگونن آزادليغا تئز قووشار. بير گون گلر قاراداغ دا اوز قارداشي ارگونشله قوجاقلاشوب اؤپوشه جك. بير گون اودا وطنيني ياشاداجاق، ياشاداجاق.


یازان: ستار آخوندوف

قیسمت:20:

باخیرام گول اوزووه هر زامان حسرت له گوزل:46:

سینیرام من سنه خاطیر بئله هیبت له گوزل:5:

دئدیلر ایسته میر او هئچ سنی اوننان اوزاق اول:31:

یانیرام سئوگی اوتوودا دوزی رغبت له گوزل:11:

میلیین اولسا سنی من یار الرم حتی اگر:40:

لازیم اولسا ساواشام مین دنه میللت له گوزل:18:

بیلیرم واردی سنین ناز و ادان دونیا قدر:46:

عیبی یوخ من چکرم نازیوی لذت له گوزل:21:

سئوه سن سئومیه سن من سنی چوخلی سئویرم:11:

اولا بولمز قاچاسان سن بو حقیقت له گوزل:27:

آننیوا بویله یازیلمیش کی منه یار اولاسان:31:

اوزاق اولماز گزه سن یازیلی قیسمت له گوزل:10::11::40:

Türkiş***Persian

واژه های اساسی موجود در شعر ترکی و معادل فارسی آنها.( یه چیزی در مایه های فرهنگ لغت ترکی -فارسی منتها به صورت کاربردی، در مایه های آموزش ترکی، ولی کلماتی که بیشتر در شعر و ادبیات کاربرد دارند .مثلا:

گئجه= Gecə=شب

دئمدین بیر گئجه کیمدیر بونجا افغان ائیلسین

Demədin bir gecə kimdir bunca əfğan eyləsin

توجه:برای استفاده از این تایپیک ابتدا از قسمت کنترل پنل به فولدر زبان رفته و از قسمت مر بوط به زبان ،زبان ترکی آذربایجان را به زبانِ کی برد کامپیوترتان اضافه کنید.زبان ترکی سیریلیک و ترکیش با زبان ترکی آذربایجان فرق می کند و در هنگام نصب دقت فرمایید.بدون نصب زبان ترکی آذربایجان ممکن است برخی از حروف لاتین این زبان در کامپیوتر شما نمایان نشود و به جای آن از علایم و سنبول ها استفاده شود.

و هو الرحیم

مقدمه:

بی شک زبان، از بزرگترین نعمت های اعطایی خداوند به انسان است.و اهمیت آن از آیه ها قرآنی معلوم است.مثلأ در جایی خداوند قسم می خورد به قلم و این اوج مقدس بودن نوشتن،حفظ کردن،یاد دادن و تکلّم است.و یا در جایی می فرماید:


...علمه البیان ،...فبای الاءِ ربکما تکذّبان (...(خدایی که) یاد داد بیان را ،...پس کدامین نعمت های پروردگارتان را تکذیب می کنید.)

فرض کنید 1 روز نتوانید باکسی صحبت کنید (حتی با خودتان) تصوِر آن تقریبأ غیر ممکن است. در ایّام دور انسانها هنگام روبرو شدن باهم و به جای سلام دادن یا دست دادن بر هم شمشیر می کشیدند و همانند حیوان به جان هم می افتادند و در این ملاقات یکی باید با زندگی وداع می کرد.علتش واضح است چون آنها وسیله ی ارتباطی با هم نداشتند و به علت شناخت نداشتن از همدیگر و ترس از دیگری همواره در حال جنگ بودند.این که اولین زبان چگونه بوجود آمد و کدام زبان بود بر همه پوشیده است به جز ابهاماتی که زاییده ی تخیل محققان است.اما آنچه که واضح است و البته مهم، اینه که باید قدر این نعمت الهی را بدانیم.

زبان ها ی آدمی بر اساس موقعیت های جغرافیایی و احساس نیاز آنها شکل و تو سعه یافته است.مثلأ آواهای آفریقایی اکثرأ به هنگام دم از حنجره تولید می شوند و به همین جهت تلفّظ آنها به قدری برای ما سخت است که هنگام تلفّظ احساس خفگی می کنیم بر خلاف زبان هایی که ما با آن ها آشنا هستیم و کلمات آنها را به راحتی (هر چند با لهجه های گوناگون) تلفظ می کنیم.


مورد دیگر اینکه ،شاید در قدیم بشر نیاز به آموختن زبان های دیگر را لازم نمی دید و لی هم اکنون با پیشرفت صنعت و تکنولوژی احساس نیاز به این کمبود همواره حس می شود چون در هر لحظه می تواند با هر نقطه از جهان ارتباط برقرار کنی در واقع مجبور به این ارتباط هست.تاجری را فرض کنید که برای تجارت به چین میرود ولی وی زبان چینی بلد نیست ،اوّلین ضربه آشکارا متوجه خود فرد خواهد شد.کشور ما علی رغم چند زبانه بودن متأسفانه تنها یک زبان را به عنوان زبان رسمی شناخته است و اوّلین ضربه ی اتّخاذ این تصمیم متوجّه خود جامعه است.


شما کشوری مانند فرانسه را در نظر بگیرید که دارای بیش از 80 زبان مختلف است که مشترکأ دو زبان از این تعداد را به عنوان زبان رسمی شناخته است(قابل ذکر است که زبان فرانسه به عنوان دوّمین زبان زنده ی دنیا و از لحاظ ساختاری سوّمین زبان دنیا محسوب می شود)


تاسّف انگیز است که در یک کشوری که دم از اتّحاد زده می شود دو هم وطن حتی زبان همدیگر را هم نمی فهمند و جالب تر این که نه خود در برطرف کرد این مشکل می کوشند و نه...


به هر صورت آنچه که مشخّص است کشور ما کشوری پهناور است و تا به حال اراضی بسیاری را به علت عدم درایت حاکمان گذشته از دست داده است که موارد زیادی در بوجود آمدن این اوضاع پیش آمده است که مهمترین آن همین اختلاف زبان است که پیامد های دیگری هم به دنبال دارد که فاصله ای بسیار در بین اقوام کشور انداخته است .هم اکنون وظیفه ی ما چیزی جز به هم پیوند دادن دوبار ه ی این قوم یکپارچه نیست که هر کس در نوبه ی خود وظایفی دارد که در صورت کوتاهی عواقبی به مراتب بد تر از این متوجه نسل آینده خواهد شد.

زبان هایی در دنیا هستند که تنها چند صد نفرمتکلّم دارند و زبان هایی هستند که متکلّمان آنها میلیاردی هستند. اما علت طبقه بندی این زبان ها چیزی جز کمیت آنها می باشدوزبان ها از دو طریق دسته بندی می شوند:


یک از طریق زنده بودن آن که به این صورت بررسی می شوند که کدامیک پر کاربرد ترین در عرصه ی بین المللی هستند باز تاکید بر این است که کمیت حرف اول را در این زمینه نمی زند.مثلا انگلیسی اولین زبان زنده ی دنیا است که لازم نیست توضیحی در مورد علت آن بدهیم و فرانسه دومین جایگاه در این رده بندی را به خود اختصاص داده است و متأسفانه زبان ترکی به عنوان سومین زبان زنده ی دنیا به علّت کاربرد آن شناخته شده است. تاسف ما از این است که به جای توسعه ی آن سعی در تخریب و مدفون کردن آن هستیم.


دومین طبقه بندی که جنبه شهودی ندارد و طبقه بندی از آن طریق نیاز به تحقیقات گسترده ای دارد به این صورت است که زبان ها را بر اسا س ساختار آنها بررسی می کنند که توضیح مفصل خواهیم داد.در این رده بندی زبان ترکی اوّلین رتبه را به خود اختصاص داده است و زبان های انگلیسی و فرانسه در رتبه های بعدی قرار دارند(1)


این توضیحات را واجب دانستم تا علاقه مندان آن به اهمیت موضوع پی ببرند. چون زبان اول کشور ما زبان فارسی است لذا ما از این زبان معادلأ در آموزش ترکی استفاده خواهیم کرد که بی شک در کشور ما کمتر کسی پیدا می شود که فارسی بلد نباشد و ازاین بابت مشکلی نخواهد داشت.لازم به توضیح مجدد است که بیشتر روی واژه هایی کار خواهیم کرد که در شعر کاربرد دارند.


توضیح(1):

بر اساس تحقیقات زبان شناسان اروپایی، 40% ایتالیایی 20،%انگلیسی،17%آلمانی و...از واژه های ترکی بر گرفته شده است. ولی تنها 2%از کل زبان های دنیا وارد ترکی شده است آن هم به صورت قرنتینه یعنی کلمه ای از این کلمات در زبان ترکی مشتق نشده است و این کلمات به صورت جدا گانه و مستقل کاربرد دارند.به عنوان مثال واژه ی مرسی که از زبان فرانسه وارد ترکی شده است.


اما بر خلاف آن اکثر واژه هایی که به دیگر زبانان وارد شده در صورت امکانات آن زبان مشتقات آن واژه نیز وارد زبان شده است.به عنوان مثال:


PART


که از واژه ی ترکی و از مصدر


PARTLAMAQ


به معنی جدا کردن،بخش کردن،تقسیم کردن،منفجر کردن و... وارد انگلیسی شده است.


دلیل محققان اروپایی به این شرح می باشد:


اولا قدمت زبان ترکی قابل قیاس با زبان انگلیسی نیست ، باستان شناسان نوشته هایی بر روی دیوارها به خط ترکی باستان یافته اند که قدمتی بالای 7000 سال دارد.


دوم دلیل موجود بودن مشتقات این کلمه در زبان ترکی بوده است که گواه بر ریشه داشتن این کلمه در ترکی است.


و مهمترین دلیل یافتن واژه هایی مشابه با این ساختار در زبان ترکی است.

80%واژه های زبان انگلیسی- به عنوان اولین زبان زنده دنیا و دومین زبان دنیا از لحاظ ساختاری- دارای ریشه اصلی هستند.و زبان های فرانسه و ...در رتبه های بعدی قرار دارند.


اما زبان ترکی 100%واژه هایش دارای ریشه اصلی می باشد.


همچنین از لحاظ فرمول بندی زبان انگلیسی در رتبه ی دوم و فرانسه در جایگاه سوم قرار دارد به همین دلیل است رایانه ها با این زبان ها ساز گاری بیشتری دارند و به راحتی از زبان نوشتاری به زبان ماشین ترجمه می شوند.


در این میان زبان ترکی در جایگاه نخست قراردارد.در واقع واژه ای در ترکی نمی توان یافت که بدون فرمول ساخته شده باشد.


زبان شناس فرانسوی در این باره می گوید:از یک طرف این زبان دارای قدمت بالاست و به نظر می رسید که کاملا ابتدایی باشد، اما چنان ساختار پیچیده و منظمی دارد که گویی یا از طرف خدا وحی شده ویا مردمان مریخی آنرا با خود به زمین آورده اند!


به همین دلیل است که در ساختار هواپیماهای پیشرفته فقط از سه زبان ترکی ،انگلیسی و فرانسه استفاده می شود و در ماهواره ها و موشکها تنها زبان ترکی کاربرد دارد.به هر حال این مسأله برای همه متخصصان واضح و روشن است و علت احاطه ی انگلیسی و حکمرانی مطلق آن بر دنیا و کنار گذاشته شدن ترکی جنبه ای سیاسی دارد .و البته سودی سرشار از بین المللی شدن انگلیسی در جیب های آقایان می رود .قابل ذکر است که اولین تحریم ضد ترکی و شوونیستی توسط انگلیسی ها و به دست شاهان بی کفایت اجرا شد تا حدی که در صورت مشاهده ی افراد هنگام تکلم ترکی به شدت برخورد می کردند.

آموختن ترکی از انگلیسی آسان تر است چون هر واژه به همان گونه که نوشته می شود نیز، خوانده می شود دوم ماشینی بودن زبان در بالا بردن سرعت یادگیری بسیار مؤثر است.

زبان ترکی از لحاظ نسبی و نژادی جزو زبان های اوال- آلتائی،ویا به بیان صحیح تر،از گروه زبان های آلتائی است.زبان های اورال- آلتائیک به مجومه ی زبانهایی گفنه می شود که سخنگویان آنها از منطقه بین کوه های اورال و آلتای(در شمال ترکستان) ریشه گرفته و هر گروه در زمان های مختلف به نقاط مختلف مهاجرت کرده اند.این گروه زبانها شامل زبان های فنلاند،مجارستان،قبرس و...(اورالیک) و زبان های ترکی،مغولی،منچو،و تونقوز(زبان های آلتائیک)است. مؤسس این نظریه و مکتب یک افسر سوئدی به نام استرالنبرگ است.(برای کسب اطلاعات بیشتر به کتاب مطاله ی ساختار نحوی زبان ترکی از دیدگاه رده شناسی به نوشته ی حسین خوش باطن مراجعه کنید)
آنچه که ما بررسی خواهیم کرد زبان ترکی آذربایجان از گروه آلتائیک است که اکنون در کشور و خارج کشور 50 میلیون نفر به این زیر شاخه از زبان تکلم می کنند. این زبان دارای قدیمی ترین نسخه های خط ی است که تا به حال کشف شده من جمله خط اویغور که به علت سخت بودن کنار گذاشته شد بعد سیریلیک که هم اکنون مورد استفاده ی زبان روسی واروپای شرقی است و سپس به خط لاتین تغییر یافت که بعدها مورد استفاده ی اکثریت اروپائیان و آمریکای لاتین قرار گرفت بعد از آمدن اسلام خط ترکی آذربایجان به خط عربی تغییر یافت ولی به علت عدم پوشش زبان ترکی با خط عربی مجبوریم همزمان از نوشتار اصلی ترکی یعنی لاتین نیز استفاده کنیم.

Persian Türkiş
Aa آا
Bb ب
Cc ج
Çç چ
Dd د
Əə َ
Ee ِ
Ff ف
Gg گ
Qq ق
Ğğ غ
Hh ه ح
Xx خ
Iı معادل ندارد شبیه صدای" ای" ولی از ته حنجره شروع می شود.
İi ای
Jj ژ
Kk ک
Ll ل
Mm م
Nn ن
Oo ُ
Öö معادل ندارد هماند صدای ُ ولی از ته حنجره شروه می شود
Pp پ
Rr ر
Ss س ث ص
Şş ش
Tt ت ط
Uu او
Üü معادل ندارد شبیه صدای "او" ولی از ته حنجره شروع می شود
Vv و
Yy ی
Zz ز ذ ظ ض

سال هاست که برای نوشتن ترکی با خط عربی تلاشهایی شده است و هر سال قردادی تازه جایگزین دستور قبلی می شود و هر بار مشکل جدید پیش می آید چون کار از اصلش غلط است انگار که آب بشکه ای را می خواهی در لیوانی جا دهی. اما ما با این رون استاندارد کار نخواهیم کرد و بیشتر با خط لاتین کار خواهیم کرد با این اوصاف زین پس
Öö
را با" ء" یا" ئ " یا " ؤ"
Üü
را با "أ" یا" ؤ"
Iı
را با" ائ " یا" ئ "
برای قاتی نشدن این حالت ها در هنگام خواندن معمولأ از خط لاتین نیز همزمان استفاده می کنیم تا اشکالی پیش نیاید.همچنین اگر فقط با خط عربی مواجه شدیم از معنی تشخیص خواهیم داد.البته می توانستیم از قرار داد استاندارد استفاده کنیم که برای هر حرفی یک خط جداگانه وجود دارد که هم باعث مشکل شدن نوشتن می شود وهم چون به صورت قانونی کلی نیست به کار نخواهد آمد.
لذا بعد از مدتی فقط از خط لاتین استفاده خواهیم کرد و روی خط عربی زیاد تأکید نمی کنیم چون نمی توان به صورت فرمولی خاص از آن استفاده کرد و یادگیری را بسیار سخت می کند.

نکته:در ترکی تشدید وجود ندارد و در این حالت حرف دو بار تکرار می شود حتی ممکن است سه بار متوالی این مسأله پیش آید.
نکته:در ترکی به جای همزه معمولأ از یک خط تیره مانند" – " استفاده می شود.و همچنین صدای "آ ا "کوتاه تلفظ می شود در غیر این صورت علامتی بر روی حرف لاتین خواهد آمد که نشان از کشیده بودن "آ" است البته این موضوع به ندرت اتفاق می افتد.

در ترکی 9 حرف صدا دار وجود دارد که در بین تمامی زبان ها بیشترین حروف صدادار را به خود اختصاص داده و بشرح زیر می باشند.
Aa,Əə,Ee,Iı,İi,Oo,Öö,Uu.Üü
مثال:
Baba=بابا
Maman= مامان
Baci=خواهر=باجی
Dadaş=داداش
Tehran=تِهران
Təbriz=تبریز
Xama=خامه=خاما
Gecə=شب=گئجه
Gündüz=روز=گؤندؤز
Axşam=عصر=آخشام
Çəmən=چَمَن
Həsən=حسن
Ehsan=اِحسان
İsfəhan=اصفهان=ایصفهان
Ildırım=رعد و برق =ائلدئرئم
Uç=پرواز کن= اوچ
Üç=سه=أوچ
Oldum= متولّد شدم= اُلدوم
Öldüm = مُردم= ئولدؤم

زبان ترکی در تلفظ همانند عربی و در گرامر تقریبأ شبیه انگلیسی می باشد.بدین ترتیب که برای هر حرفی در عربی یک علامت وجود دارد مانند" عَهَدَ". در ترکی نیز همچنین است مانند
Tehran
در حالی که در فارسی معمولا این علامات را مشخص نمی کنند به همین علت کسی که مبتدی است در خواندن با مشکل مواجه خواهد شد.همچنین در انگلیسی یک حرف گاه صدای" آ" دارد و گاه" اِی" و یا دو حرف ترکیب و هر بار صدایی جدید تولید می کنند ولی در ترکی هر کلمه ،همان گونه که نوشته می شود خوانده نیز می شود.

همانگونه که اشاره شد در ترکی تشدید وجود ندارد و به جای همزه از خط تیره استفاده می کنند.
مثال

Geddim= رفتم=گددیم

Tən=تن
Tə-n=طعن

توضیح:چون گفتیم زبان ترکی از یک فرمول خاصی پیروی می کند لذا حتی در هنگام پذیرش کلمه ی بیگانه روی آن تغییراتی انجام می دهد و بدون انجام تغییرات گویی -قاعده ی زبان- به کلمه اجازه ی ورود به زبان را نمی دهد.اکثرا این موضوع را با لهجه خلط می کنند.
مثال:

İsfəhan
به نظر می رسید که این کلمه چون ترکی نیست و اصلا اسم خاص است باید این گونه نوشته می شد
Esfehan

ولی اکثرا این موضوع را به این ربط می دهند که ترک زبان ها با لهجه موجب تغییر این موضوع می شوند در حالی که این قانون زبان ترکی است که باعث تغییر صدا ها می شود زیرا همچنان که گفتیم زبان ترکی دارای همه ی صداها می باشد و به نظر می رسد متکلمان این زبان در تلفظ سایر زبان ها مشکلی نخواهند داشت.
موارد زیادی شبیه بالا وجود دارد در واقع این زبان قدرتمند حتی در مواقعی که با حالتی خاص روبرو می شود ،در عین واحد، کلمه ی بیگانه را در دسته ای خاص قرار داده و سپس روی هر دسته ی تغییرات مشابه ای انجام میدهد نظیر:
İmtəhan
که مثل بالا اصلش کلمه ای عربی و با تلفظ فارسی به صورت زیر است
Emtehanامتحان=

در ترکی ممکن است دو حرف صدادار بدون اینکه بین آنها حرف بی صدایی باشد نوشته و تلفظ شود
مانند:
Dua=دعا=دوعا
که" ع" با صدای" آ "قاتی و به یک صدا خوانده میشود.

6 حرف از 9 حرف صدادار را دوبه دو دسته بندی میکنیم
Oo,Öö
Uu,Üü
İi,Iı
در هر دسته دو حرف با صدای نزدیک به هم تلفظ می شود ولی اشتباه در تلفظ معنی را کلا عوض می کند:

Oldum=متولد شدم
Öldümمُردم=


Uçپرواز کن=
Üç(عدد)سه=

Aydın=آیدین=آیدئن

آخری که در معنی فرقی ندارد ولی کلمه را بی معنی می کند مخصوصا برای کسی که فارسی بلد نباشد صداها بی معنی به نظر می رسد.