مواد مخدر و مشروبات الکلی (کلیۀ اخبار و بحث های مرتبط)

هروئين

آنگونه كه تاريخ و پنل مصرف مواد مخدر در جهان نشان مي‌دهد ، يكي از قويترينمواد مخدر كه توانست در تخريب و ويراني شهر وجودي انسان و گسترش پديدهاعتياد در سطحي وسيع عمل كند هرويين است. در اواخر قرن نوزدهم مصرف ترياكدر اروپا به شكل گسترده‌اي رواج يافته بود و مردم براي درمان بساري ازبيماري‌ها مانند وباكه ناشي از آلودگي محيط زيست آن موقع اروپا بود بهمصرف ترياك روي مي‌آوردند و پس از مدتي به مصرف آن اعتياد پيدا مي‌كردند. پزشكان آن زمان در اروپا به دنبال دارويي بودند تا بتواند در درمان و ياترك اعتياد به ترياك مؤثر باشد . ظاهراً براي اولين بار داروسازي بايرآلمان در سال 1896 از تركيب انيدريد استيك و مرفين خالص دارويي را ساخت كههرويين ناميده شد.

نام هرويين از واژه يوناني هيروHiro به معني قهرمان گرفته شده است . دراين فرايند از يك كيلوگرم مرفين حدود 900 گرم هرويين به دست مي‌آمد كه بهآن دي استيل مرفين نيزگفته مي‌شود. هرويين براي اولين بار به عنوان دارويترك اعتياد به ترياك پا به عرصه وجود گذاشت . پزشكان آن زمان نمي‌دانستندكه چه اشتباه بزرگي را مرتكب شده‌اند و چه ماده خطرناكي را به عنوان داروبه بازار عرضه كرده‌اند. تصور پزشكان بر اين بود كه كه با مصرف هرويين وجايگزيني آن با ترياك مي‌توان اعتياد به ترياك را درمان كرد و سپس مصرفهرويين را مي‌توان به راحتي قطع كرد اما مصرف كنندگان ترياك با مصرفهرويين از چاله در مي‌آمدند و به چاهي عميق مي‌افتادند كه بيرون آمدن ازآن به مراتب سخت تر بود و اين آغازي بود براي ظهور گسترده ترين ومخرب‌ترين نوع اعتياد كه در جاي جاي كره خاكي قرباني گرفته و مي‌گيرد وشعله‌هاي ويرانگر آن هنوز زبانه مي‌كشد.
اين وضعيت يعني تجويز هرويين توسطپزشكان براي ترك اعتياد تا اواخر قرن بيستم ادامه داشت تا جايي كه در دهه 1960 ميلادي پزشكان شهر لندن بيش از 500 كيلوگرم هرويين به بيماران خودتجويز كردند.

شايد تصور بر اين باشد كه هرچه پزشكان مي‌گويند و هردارويي كه تجويزمي‌كنند بدون نقص و اشتباه است ، اما آن گونه كه تاريخ نشان مي‌دهد علمپزشكي خصوصاً در مسئله بيماري اعتياد دچار اشتباهات فاحشي شده است و توليدو عرضه داروهاي ترك اعتياد توسط پزشكان نه تنها كمكي به حل مسئله نكردهاست بلكه باعث تخريب بيشتر و حاد شدن مسئله درمان بيماري اعتياد شده است وداستان داروهاي ترك اعتياد هنوز هم به همين شكل اما در قالب داروهاي ديگرادامه دارد.

در اواخر قرن بيستم با مشخص شدن عوارض ناشي از مصرف هرويين و نه تنهاناكارآمدي آن بلكه تخريب وحشتناك آن ، تجويز آن براي درمان يا ترك اعتيادكنار گذاشته شد اما ديگر دير شده بود و هرويين به عنوان يك ماده مخدر قويو ويرانگر به همه جا رسوخ كرده بود. اكنون بعد از گذشت سالها هنوز هم درفرهنگ عاميانه اعتياد و مواد مخدر از زبان مصرف كنندگان هرويين شنيدهمي‌شود كه ما براي ترك اعتياد به ترياك هرويين مصرف كرديم ، به ما گفتنداگر چند روزي هرويين مصرف كنيد راحت تر مي‌توانيد اعتيادتان را ترك كنيد.
هرويين اصل يا لابراتواري كه هنوز همبه صورت قاچاق توليد مي‌شود پودري سفيدرنگ است اما هرويين‌هايي كه بههرويين خياباني شهرت دارند كرم رنگ و بعضاً قهوه‌اي روشن هستند. اين مادهبه صورت مصرف كشيدني با زرورق ، استنشاقي و تزريق وريدي مصرف مي‌شود.
هرويين‌هايي كه در حال حاضر در بازارقاچاق كشور ما وجود دارند ، طي آزمايش‌هاي به عمل آمده مشخص شده است كهبيش از 90 درصد تركيبات آن تركيبي عجيب و غريب از انواع قرص‌هاي روانگردان شامل خواب آور، ضد افسردگي ، آرامبخش و غيره است و كمتر از 10 درصدآن هرويين خالص است و بهتر است به آن قرصئين گفته شود تا هرويين. اين نوعهرويين باعث چرت شديد مي‌شود و مصرف كننده آن پس از مصرف در وضعيتي قرارمي‌گيرد كه مشاعر آن تقريباً از كار مي‌افتد در حاليكه تخريب هرويين خالصدر اين حد و اندازه نيست.


نشئگي هرويين در مقايسه با ترياك از دوام ، ماندگاري و طول عمر كمتريبرخوردار است . مصرف كنندگان هرويين تنها چند دقيقه و حتي در روش تزريق پساز چند ثانيه به اوج نشئگي مي‌رسند اما باگذشت يكي دوساعت دوباره سطحنشئگي پايين مي‌آيد و مصرف كننده خمار مي‌شود و بايد دوباره مصرف كند بههمين دليل مصرف كنندگان هرويين عمدتاً از ادامه روند زندگي عادي عاجزهستند و تمامي وقت خود را صرف تهيه و مصرف هرويين مي‌كنندو زندگي آنها بهسرعت از هم مي پاشد و سر از بيغوله‌ها در مي‌آورند در حاليكه مصرف كنندگانترياك به دليل بالا بودن مدت ماندگاري و دوام نشئگي آن قادر هستند در طولشبانه روز به زندگي و امورات خود رسيدگي كنندو مشكلات آنها به هيچ وجهقابل مقايسه با مصرف كنندگان هرويين نيست.
ظاهراً تأثير هرويين بر روي گيرنده‌هايمرفين بدن به گونه‌اي است كه خيلي سريع جذب آنها مي شود و همين‌طور اثرتخريبي آن روي سيستم توليدكننده مواد شبه افيوني جسم و سيستم ضد درد ،بيشتر و سريع‌تر از ساير مواد مخدر است و در مدت كوتاهي اين سيستم را درجسم انسان از كار مي‌اندازد و مصرف كننده آن خيلي زود به مصرف آن اعتيادپيدا مي كند.
شايان ذكر است در حال حاضر مواد مخدرجديد شامل كرك و شيشه يا آيس يا كريستال گوي سبقت را در تخريب از هرويينربوده‌اند و بلايي بر سر مصرف كننده مي‌آورند كه هرويين با آن قدرتوحشتناك نمي‌تواند بياورد و بسياري از مصرف كنندگان هرويين به مصرف كركروي آورده‌اند. روش درماني كنگره 60 در مورد مصرف‌كنندگان هرويين تاكنونكاملاً مؤفق بوده است و در حال حاضر مصرف كنندگان هرويين كه توانسته‌انداعتياد خود را به اين ماده مخدر در كنگره 60 كاملاً درمان كنند تعدادشانبسيار است. در كنگره 60 طول درمان اعتياد به هرويين 11 ماه است زيرا دراين مدت سيستم توليدكننده مواد شبه افيوني و ضد درد كاملاً راه‌اندازيمي‌شود.

حشيش

يكياز موادي كه از زمان‌هاي بسيار قديم تا به امروز به منظور خروج از حالتتعادل طبيعي مورد استفاده بشر بوده و هست، حشيش مي‌باشد. اين ماده، ازدرختچه‌اي به نام شاهدانه و يا كانابيس به‌دست مي‌ايد.
موادي‌كه از قسمت‌هاي مختلف اين گياه به‌دست مي‌آيد، نام‌هاي مختلفيدارند؛ مثل بنگ ، حشيش، گرس يا علف(ماري‌جوانا) كه بسته به مقدار THc موجود در آنها از قدرت كمتر و يا بيشتري برخوردار هستند. THC يا تتراهيدرو كانابينول Tetra Hidro Canabinol، مادة اصلي اين خانواده است كهمقدار آن در قسمت‌هاي مختلف گياه متفاوت است. بيشترين مقدار THC در صمغ ياشيره‌اي است كه از سطح برگ‌هاي اين گياه تراوش مي‌شود.كه از جمع‌آوريآنها، حشيش كه قوي‌ترين فراوردة آن است، بدست مي‌آيد.

مادة ديگري كه از اين گياه بدست مي‌آيد، بنگ است كه ازجوشاندة تركيب ساقه و برگ‌هاي اين گياه بدست مي‌آيد كه به آن روغن حشيشنيز مي‌گويند. مادة ديگر، علف يا گرس يا ماري‌جوانا است كه از خشك‌ كردن وپودر كردن برگ‌هاي گياه شاهدانه بدست مي‌آيد. تمامي اين مواد، حاوي مادة THC مي‌باشد.THC در گذشته‌هاي دور به عنوان داروي ضد درد مورد استفادهبوده‌است اما با مشخص شدن عوارض و خواص اين ماده كه بر روي افراد مختلفمتفاوت بود به تدريج استفادة دارويي آن كنار گذاشته شد. تصور عامة مردماين است كه حشيش يا مواد هم‌خانوادة آن چون مورفين ندارند پس اعتياد همندارند و اگر دارد اعتياد يا وابستگي آن روحي و رواني است در حاليكهاعتياد به اين مواد كاملاً جسمي است و THC مستقيماً روي سيستم ضد درد ياتوليد كنندة مواد شبه افيوني جسم اثر مي‌گذارد و باعث تخريب آن مي‌شود. اين سيستم، قوي‌ترين مواد مخدر طبيعي و شبه افيوني را توليد مي‌كند و بعضياز آنها نظير دينورفين، 200 برابر مورفين خالص قدرت تخدير و تسكين‌دارند. تخريب اين سيستم و بروز اختلالات جسمي ، باعث بروز عوارض رواني هم مي‌شود. طبق ديگاه كنگرة 60 هر نوع ماده‌اي كه مصرف آن انسان را از حال تعادلطبيعي خارج مي‌كند، روي اين سيستم‌ها اثر سوء و مخرب دارد.

از مهم‌ترين اثرات مصرف حشيش مي‌توان به توهم، خيره‌شدن وخيره‌ماندن به نقطه‌اي خاص، گريه و خندة غير طبيعي، پرخوريشديد(نشئه‌خوري)، اختلال در درك زمان، مكان و فواصل اشاره كرد. مهمترينعارضه طولاني مدت مصرف حشيش ، اختلال در حافظه ، فراموشي و توهمات عجيب وغريب و در نهايت ديوانگي است . بعضي از مصرف كنندگان حشيش كه براي درمانبه كنگره 60 مراجعه نموده‌اند ، ادعا مي‌كردند از بندگان برگزيده خداوندهستند و حتي ادعاي مهدويت. به راستي چگونه با مصرف موادمخدر نظير حشيش كهعملي كاملاً شيطاني است ، مي‌توان بنده برگزيده خداوند شد؟!!
حشيش و مواد هم‌خانوادة آن ، از ديدگاهكنگرة 60 مواد مخدر محسوب مي‌شوند و اعتياد سنگيني نيز به دنبال دارند كهجسمي است زيرا سيستم توليد كننده مواد شبه افيوني جسم را از تعادل خارجمي‌كندو از تعادل خارج شدن جسم ، عدم تعادل رواني را نيز به دنبال دارد . در حال حاضر مصرف كنندگان حشيش كه به آن اعتياد دارند و براي درمان بهكنگره 60 مراجعه مي‌كنند مي‌توانند اعتيار خود را به اين ماده مخدر كاملاًدرمان كنند.

متادون

ترجمه و تدوين
دكتر نازي اكبري عضو هيئت علمي كنگره 60

متادون چيست ؟
متادون اولين‌بار در زمان جنگ جهانيدوم در كشور آلمان ساخته شد. زماني كه عرضة ترياك در اروپا به دليل آغازجنگ جهاني دوم متوقف شد مصرف كنندگان ترياك دراروپا و خصوصاً در آلمان كهتعدادشان كم نبود با مشكل جدي مواجه شدند. در ميان مصرف كنندگان آلماني ،مقامات عاليرتبه نظامي نيز از جمله هرمان‌گورينگ (جانشين هيتلر) به چشممي‌خوردند. شيمي دانان و شركت‌هاي داروسازي آلمان به سفارش مسئولين كشورماده‌مخدر مصنوعي جديديي توليد كردندكه به خشخاش متكي نبود. شيمي‌دانانموفق به توليد دارويي شدند كه نه تنها مؤثر بود بلكه ماندگاري آن نيز دربدن بيشتر از ساير مواد مخدر بود.


مدت زمان تأثير هروئين در بدن حدود 2 ساعت است در نتيجه مصرف كنندگان نيازدارند كه چندين‌بار در روز از اين ماده استفاده كنند درحاليكه اين داروميانگين بين 24 تا 74 ساعت ، با درنظر گرفتن ميزان مصرف و سوخت و ساز بدنافراد ، تداوم دارد . نام اين دارو يا ماده مخدر مصنوعي متادون بود. باگذشت زمان متادون داروي منتخب پزشكاني شد كه سعي در درمان بيماري اعتياد ووابستگي به موادمخدر داشتند و دارند .


متادون به چه شكل استفاده مي‌شود ؟
متادون ماده‌مخدر مصنوعي است كه به صورت قرص ، شربت و آمپول مورد استفاده قرار مي‌گيرد و نوع قرص و شربت آن با دوزهاي مشخص به طور خوراكي مصرف مي‌شود. اين ماده مي‌تواند معمولاً خماري و اشتياق معتادان به هروئين را تا 24 ساعت كنترل كند. بيماران معمولاً از نظر فيزيكي به همان اندازه به متادون وابسته هستند كه به هروئين و يا هر ماده‌مخدر ديگري وابسته بودند .


معتادان پس از هر بار استفاده از هروئين و كذشت ساعات اوج نشئگي ، مدت زمان كوتاهي حالات طبيعي داشته و پس از آن با خماري روبرو مي‌شوند . اين خماري و حس نياز مي‌تواند عوارضي شبيه به آنفلوآنزا با درد ، اضطراب و افسردگي.......... داشته باشد .


اين دوره يا سيكل تكراري ، هر 4 تا 8 ساعت با استفاده از هروئين تكرار مي‌شود. برخي از متخصصين بر اين باورند كه اين دوره يا سيكل با استفاده از متادون قابل كنترل است. از نظر علمي احتمال چنين امري وجود دارد چرا كه متادون با سرعت كمتري به سيستم بدن وارد و رها مي‌شود و مدت طولا‌ني‌تري از هروئين و يا هر موادمخدر ديگري در بدن باقي مي‌ماند. موادمخدر با گيرايي كوتاه مدت مانند هروئين ، هيدروكرون و مرفين باعث ايجاد و تداوم نوعي فرايند غيرطبيعي در مغز شده كه باعث اختلال در احساس سلامتي و روند عملكرد طبيعي بدن مي‌شوند .


استفاده از متادون در شرايط قطع مصرف مواد مخدر باعث قطع بسياري از اين روندهاي تخريبي شده و بسياري از عملكردهاي بيولوژي سيستم عصبي را به حالت طبيعي در مي‌آورد .
اما آنچه كه بايد درنظر گرفته شود اين است كه متادون به عنوان جايگزيني براي ديگر موادمخدر استفاده شده و به خودي خود نوعي اعتياد است نه درمان !!

تأثيرات متادون
از معمول‌ترين عوارض استفاده از متادون مي‌توان از خواب‌آلودگي ، منگي ، ضعف ، ناخوشي ، خشكي دهان ، اختلال دريچه پروستات و تأخير در روند ادرار طبيعي ، يبوست و يا نوسان تنفسي نام برد .
حساسيت پوستي ، كهير ، خارش ، سردرد ، سرگيجه ، فقدان تمركز ، احساس مستي ، گيجي ، افسردگي ، ضعف بينايي ، رنگ پريدگي ، عرق كردن ، طپش قلب ، حالت تهوع و استفراغ از عوارض احتمالي استفاده از متادون مي‌باشند.


از غيرمعمول‌ترين عوارض استفاده از متادون مي‌توان از حساسيت آنافيلاكسي (نوعي مسموميت خوني) ، اُفت فشار خون كه باعث ضعف و از حال‌رفتگي مي‌شود ، سردرگمي ، توهم ، عدم تعادل در راه رفتن ، رعشه ، پرش عضلات و ضعف عضلاني نام برد. استفاده از متادون خطر انسداد و از كار افتادگي كليه‌ها را نيز همراه دارد .


علائم استفاده مفرط (overdose) يا استفاده بيش از حد متادون شامل موارد ذيل مي باشد:
خواب‌آلودگي ، گيجي ، رعشه ، تشنج ، منگي كه منجر به كما مي‌شود ، سرماي بدن ، افت فشار خون و كندي نسبي ضربان قلب مي‌باشد .

سم‌زدايي با متادون چيست ؟
سم‌زدايي با متادون معمولاً تحت نظر متخصصين صورت مي‌گيرد. در طول اين دوره درمان هر زماني كه شخص معتاد علائم خماري را تجربه كند به وي متادون داده مي‌شود. اين علائم عبارتند از عطسه ، خميازه ، آبريزش چشم‌ها ، آبريزش بيني ، عرق شديد ، تب ، گشادي مردمك چشم‌ها ، دل‌پيچه ، حالت تهوع ، بدن درد ، رعشه و تندخويي .
پس از چندين هفته تنظيم ميزان و مقدار استفاده و با وضعيت ثابت حال درمان‌جو، ميزان متادون به تدريج كاهش مي‌يابد. ميزان كاهش متادون بستگي مستقيم به عكس‌العمل‌هاي جسمي شخص دارد. هدف استفاده از متادون نگهداري عوارض خماري در حد قابل تحمل ، براي درمان‌جوست .

آيا متادون اعتيادآور است ؟
پاسخ به اين سؤال مثبت است. در طي تحقيقاتي كه در جهت كشف ميزان اعتياد به متادون در كشور انگلستان انجام شد اين موضوع به اثبات رسيد. به عنوان مثال در يكي از اين آزمايش‌ها به درمان جوياني كه چشمانشان بسته بود متادون و هروئين داده شد. هيچيك از آن ها قادر به تشخيص بين تأثير اين دو ماده‌مخدر نبودند. اين تحقيق نشان داد كه مشكل اضافي كه مصرف‌كنندگان متادون براي رهايي از هروئين تجربه مي‌كنند ترك خود متادون است ! ترك اوليه هروئين شايد در مدت يك هفته تا 10 روز ميسر باشد ولي ترك متادون مي‌تواند ماه‌ها يا سال‌ها طول بكشد .
عجيب آنكه متادون كه به عنوان ماده‌اي براي ترك موادمخدر بايد استفاده شود مرتباً در بازار سياه و به طور غيرقانوني خريد و فروش شده و باعث ايجاد شمار گوناگوني از مرگ در اثراستفاده بيش ار حد يا (overdose) شده است .


اعتياد به متادون بسيار خطرناك بوده و ترك آن هم بسيار مشكل. در تحقيقات NHSDA در آمريكا بسياري از افراد رها شده از مصرف هروئين معتقد بودند كه ”وحشت“ ترك هروئين به مراتب كمتر از ”عذاب“ ترك متادون است .
بسياري افراد از اعتياد به هروئين به اعتياد به متادون منتقل مي‌شوند و تنها وحشت عذاب ترك متادون باعث مي‌شود كه طول درمان سال‌ها ادامه يابد.

آيا متادون راه چاره است ؟

تحقيقات در گلاسگو بريتانيا
دكتر راسل‌نيوكومب مطالعه و تحليل خاصي را در مورد ميزان مرگ و مير در اثراستفاده از متادون در شهر ليورپول انگلستان به انجام رساند . بر مبناي اينتحقيق وي به اين نتيجه رسيد كه طرح استفاده از متادون براي كاهش صدمات بهمعتادين ممكن است باعث افزايش تعداد قربانيان شود تا پيشگيري و درماناعتياد .

وي يادآور مي‌شود كه متادون ماده بي‌خطري نيست. تأثير متادون بر افرادمختلف متفاوت است. ميزان مصرفي متادون يك شخص مي‌تواند براي شخص ديگرمسموميت ايجاد كند. اين به اين معناست كه شخص با استقامت بدني بالامي‌تواند از متادون استفاده و به زندگي عادي خود ادامه دهد و همان مقدارمتادون مي‌تواند براي شخص ديگري با استقامت پائين‌تر مرگ‌آور باشد .
اين تحقيق باعث بروز بحث ، گفتگو ، انتقاد و تبادل‌نظر در ميان متخصصين دراين زمينه شد. با اينكه عده‌اي با نظرات و يافته‌هاي دكتر نيوكومب موافقبودند ، عده‌اي نيز اعتبار تحقيقات وي را زير سؤال بردند چرا كه معتقدبودند از تعداد مرگ و مير ذكر شده در تحقيقات كلاسگو تعداد كثيري از تركيبداروهاي مختلف استفاده مي‌كردند و نمي‌توان به صحت اين تحقيق تكيه كرد .

چكيده‌اي از تحقيق و يافته‌هاي دكتر نيوكومب :
در دهه 1970 در انگلستان (35 سال پيش) سم‌زدايي در انگلستان معمول بودهولي از دهه 80 با شيوع بيماري ايدز استفاده از سوزن مشترك يكي از راه‌هايانتقال اين بيماري شناخته شده و درمان از طريق متادون به طور قانوني آغازشد .

هدف درمان از طريق متادون
ـ بهبود بخشيدن به وضع سلامتي معتادين با استفاده از مواد كم خطر و خالص و اندازه‌گيري شده و تحت نظر متخصصين .
ـ پائين‌ آوردن ميزان دزدي و جنايت با در اختيار گذاردن متادون به صورتمجاني. به اين شكل كه آنان براي پرداخت هزينه مواد به دزدي و جنايت دستنزنند .
ـ بهبود بخشيدن به وضعيت اجتماعي معتادين ، روابط خانوادگي ، مالي ، كاري، خانه و قوانين مسكن (مثلاً افرادي كه در يكي از مراكز مخصوص با استفادهاز متادون اقدام به ترك مي‌كنند در ليست اولويت واگزاري خانه‌هاي دولتيقرار مي‌گيرند. به اين شكل از وضعيت كارتن‌خوابي نجات پيدا مي‌كنند. وقتيآدرس و مسكن داشته باشند مي‌توانند پول بيكاري بگيرند ـ جهت كاريابي بهآنان كمك مي‌كنند و با داشتن آدرس مشخص پليس به راحتي مي‌تواند آنان رازير نظر داشته باشد.
ـ در واقع استفاده از متادون و حتي مرگ و مير ناشي از آن حداقل بهايي است براي مهار كردن شيوع بيماري HIV يا ايدز .
در سال 1988 ، 971مورد مرگ در اثر مسموميت با موادمخدر كنترلي اعلام شد. تا سال 1992 اين تعداد به 1001 رسيد و سه مورد مواد مشخص تجويزي يعنيمتادون ، مرفين و هروئين شناخته شد .
در طول 10 سال يعني سال 82 تا 92
ـ مرگ در اثر متادون از 16 مورد در سال به 131 مورد رسيد
ـ مرگ در اثر مرفين از 27 مورد در سال به 95 مورد رسيد
ـ مرگ در اثر هروئين از 11 مورد در سال به 51 مورد رسيد
منتقدين معتقدند با اينكه در گلاسگو تعدادي از افراد در اثر اُوردوز بامتادون جان خود را از دست مي‌دهند ، در اثر نبود متادون اين احتمال وجوددارد كه تعداد بيشتري در اثر تركيب مواد متعدد خياباني جان خود را از دستدهند .
دكتر نيوكومب در برآورد تحقيقي خود به اين نتيجه مي‌رسد كه :
ـ اگر به طور كلي ميزان مرگ و مير در اثر استفاده از هروئين را با متادونمقايسه كنيم ـ ميزان تلفات در اثر استفاده متادون در سال 1990 شش برابر ،در سال 1991 سه برابر و در سال 1992 چهار برابر بيشتر از استفاده ازهروئين بود. همچنين اگر ميزان مرگ و مير اتفاقي در رابطه با هروئين را بامتادون مقايسه كنيم ميزان تلفات در اثر استفاده از متادون در سال 1990چهار برابر ، سال 1991 سه برابر و در سال 1992 چهار برابر بوده است .
لازم به توضيح است با وجود اينكه ارقام ذكر شده در بالا نياز به تفسير وتوضيحات و حتي بررسي بيشتري دارد ، اما به طور شفاف نشانگر اين واقعيت استكه ميزان تلفات و مرگ و مير در بين مصرف‌كنندگان متادون به مراتب بيشتر ازمصرف‌كنندگان هروئين است .
دكتر نيوكومب در نتيجه‌گيري پاياني اين تحقيق متذكر مي‌شود كه يكي ازسؤالات مطرح در اين تحقيق اين است كه چرا دست‌اندركاران امر ، توجه لازمرا به عواقب استفاده از متادون معطوف نمي‌دارند ؟
وي معتقد است كه دولت مي‌بايست بيش از آنكه به مهار كردن موادمخدر به طوركل تمركز كند در سياست‌هاي خود ، به چگونگي كمك به معتادان و شناساييچگونگي كاهش آسيب و ايجاد خطر براي سلامتي آنان بپردازد. يكي از نمايش‌هايكليدي در جهت تشخيص اين آسيب‌ها پرداختن و تحت نظر گرفتن روند استفاده ازمواد جايگزين و عوارض آن و تعداد مرگ و مير در اثر استفاده از مواد است .

از ديد دكتر نيوكومب براي مقابله با مرگ‌هاي ناشي از مصرف متادون ، شايدمي‌بايست از رژيم و درمان با استفاده از موادمخدر ديگري به جاي متادوناستفاده كرد. به طور مثال مورفين يا ديامورفين. اين نظريه مورد بررسيمديركل مراقبت‌هاي باليني در كينگر كالج لندن قرار گرفت. وي در يكي ازبيانيه‌هاي مطبوعاتي خود گفت :
« معتادين ميزان صحيح متادون تجويز شده را استفاده نمي‌كنند و شايدمي‌بايست به آنان مواد ديگري مانند هروئين تزريقي تجويز شود. ما مي‌بايستبه دنبال راهي براي توقف روند استفاده و مصرف بيش از حد متادون و همزماندرمان ايمن معتادين باشيم. »

در پايان دكتر نيوكومب يادآوري مي‌كند كه استفاده از متادون به يادآورندةاين مَثَل در بين پزشكان است كه مي‌گويند : عمل جراحي با موفقيت انجام شدولي مريض درگذشت ! اگر افرادي كه از هروئين به متادون روي‌ مي‌آورند درمعرض خطر و ريسك بيشتري قرار مي‌گيرند ، با چه معياري مي‌توان تصميم گرفتكه چه تعداد مرگ و مير قابل قبول است ؟

نظر به اينكه ديدگاه دكتر نيوكمب و مديركل مراقبت‌هاي باليني در كينگركالجلندن كه مي‌گويد شايد بايستي به جاي متادون براي درمان اعتياد به معتادانمواد مخدر ديگري مثل هرويين تجويز كرد و اين برنامه به صورت پروژهتحقيقاتي در حال اجرا مي باشد ، خوب است نظرمهندس خودمان آقاي دژاكام كهدر سخنراني خودش در كنگره سراسري اعتياد در دانشگاه سيستان و بلوچستان در 8 سال پيش ارائه كرد را بنويسم.

مهندس دژاكام در پايان مقاله خود كه تحت عنوان صورت مسئله اعتياد مطرح گرديد چنين مي‌گويد :
خارج از بحث‌هاي قانوني و حقوقي ، من به تجربه دانستم هيچ داروييمناسب‌تر، قوي‌تر ، كم خطرتر ، ارزان‌تر و مفيدتر از خود ترياك براي تركاعتياد يك معتاد وجود ندارد.

همچنين با صحبتي كه با ايشان داشتم با نظر آقاي دكتر نيو كمب كاملاً موافقهستند ولي مي گويند ، هرويين به دليل طول عمر و ماندگاري كوتاهش مناسبنيست اما ترياك با 25 نوع آلكالوييد قوي و نيرومندش جايگزين بسيار مناسبيمي‌باشد.

به هرحال استفاده از ترياك براي درمان اعتياد كه شامل پروتكل درمان بهصورت كاهش تدريجي و پله‌اي در طول 11 ماه مي‌باشد به صورت جامع براياولين‌بار در تاريخ 1997 توسط كنگره 60 در ايران مورد آزمايش قرار گرفت كهنتايج بسيار مطلوبي را تاكنون به ارمغان آورده است كه غيرقابل تصورمي‌باشد و بر همين مبنا كنگره 60 معتقد است كه اعتياد كاملاً قابل درمانمي‌باشد و من خودم در سفري كه در چندين مرحله به ايران داشتم از نزديك بااين موضوع برخورد نمودم و با افراد متعددي از كنگره 60 كه با اين روشدرمان شده بودند مصاحبه داشته‌ام و هم‌اكنون نيز در حال تحقيق در كنگره 60مي‌باشم .

لازم به توضيح است مشروح پروتكل درمان اعتياد با موادمخدر در كتاب عبور ازمنطقه 60 درجه زير صفر به زبان فارسي در سال 1997 توسط مهندس حسين دژاكامكه خودشان هفده‌سال مصرف‌كننده موادمخدر بوده‌اند ، نوشته شده است وتاكنون 6 مرحله تجديد چاپ شده است .

قرص ها و داروهای روانگردان

اعتيادبه قرص و داروهاي روان گردان و شيميايي از زماني شروع شد كه از اين داروهابه عنوان داروي ترك يا درمان اعتياد به مواد مخدر سنتي نظير ترياك وهمچنين هرويين استفاده شد. در گذشته مواد مخدري كه توسط معتادان مصرف ميشد ، ترياك ، شيره ترياك و در نهايت هرويين بود. اما با ورود قرص‌ها وداروهاي شيميايي و روان گردان به عنوان داروي ترك اعتياد ، اعتياد جديديتحت عنوان اعتياد به قرص و داروهاي شيميايي و روان گردان پا به عرصه وجودگذاشت كه يكي از مخرب ترين انواع اعتياد به شمار مي رود و اعتياد به آن بهمراتب وخيم تر و مخرب تر از اعتياد به هرويين و ترياك است.
مصرف كنندگان اين داروها به منظور ترك يا درمان اعتياد ، مصرف اين داروهارا خودسرانه و يا به تجويز متخصصان ترك اعتياد شروع كرد‌ه‌اند و پس ازمدتي به مصرف آن ها معتاد شده‌اند. اكثر اين افراد دوباره به مصرف موادمخدر اوليه خود روي مي آورند در حاليكه اعتياد به قرص نيز به آن اضافه شدهاست . بعضي از مصرف كنندگان قرص در روز بيش از 300 عدد قرص مصرف مي كنندكه تخريب آن بسيار وحشتناك و در نهايت به اغتشاش شعور و معمولا َ خودكشيمنتهي مي شود. بررسي سير تاريخي دراروهاي ترك اعتياد كه توسط بعضي ازمتخصصين تجويز مي شده است ، نشان مي دهد كه اين داروها نه تنها كمكي به حلمسئله درمان اعتياد نكرده اند بلكه باعث حاد شدن قضيه نيز شده است و هربار با ورود دارويي جديد به عرصه داروهاي ترك اعتياد ، در واقع ماده مخدرجديد و خطرناكي به جمع مواد مخدر و اعتياد آور اضافه شده است .
جهت آشنايي با مهمترين اين داروها ، به اسامي بعضي از آن ها به اختصاراشاره مي شود.
داروهايي كه در حال حاضر بيشترين سوء مصرف را دارند و اعتياد به آن ها نسبتاَ زياد است را مي توانيم به سه دسته كلي تقسيم كنيم .

1- بنزو ديازپين‌ها
2- باربيتورات‌ها
3- ضد افسردگي‌هاي سه حلقه‌اي

خانواده بنزوديازپين ها شامل: ديازپام ، لورازپام ، اگزازپام ، پرازپام ،هالازپام ، آلپرازولام ، فلورازپام ، تمازپام ، كلونازپام و كلروديازپوكسايد .

باربيتورات ها شامل: پنتو باربيتال ، آموباربيتال ، سكوباربيتال و فنوباربيتال.

ضد افسردگي‌هاي سه حلقه‌اي شامل: ايمي‌پرامين ، آمي‌تريپ‌تيلين ،نورتريپ‌تيلين ، پروتريپ‌تيلين ، تري ميپرامين ، و دزي‌پرامين مي‌باشند.

داروهاي ديگري نيز از دسته پروپانديول‌ها نظير متروبامات و تايبامات وهمچنين آنتي‌هيستامين ها مانند ديفن هيدرامين ، هيدروكسي‌زين ،دوكسي‌لامين و پيريلامين نيز وجود دارند.
در اين ميان داروهايي چون ديفنوكسيلات ، ترامادول و كلونيدين نيز براي ترك اعتياد مصرف زيادي دارند.
نكته مهم اين كه هر كدام از اين داروها در علم پزشكي و تجويز آن‌ها توسطپزشكان محترم براي بيماري‌هاي خارج از حوزه اعتياد به مواد مخدر ، كاراييخاص خود را داشته و در استفاده صحيح آن ها طبق نسخه پزشك هيچ شكي نيست . آنچه كه مدنظر ماست سوءمصرف اين داروها و مصرف خودسرانه به منظور تركاعتياد و اعتياد به مصرف آن ها در كنار مصرف ساير مواد مخدراست.
يك مصرف كننده قرص كه انواع مختلفي از داروها را در تعداد زياد مصرف ميكند ، به عنوان مثال تعدادي قرص از خانواده بنزوديازپين‌ها به همراهتعدادي ديفنوكسيلات و غيره مصرف مي كند ، راهنمايان كنگره 60 اجازه تغييردر برنامه مصرف او را ندارند.


ممكن است راهنما با اثرات اين داروها تا اندازه اي آشنا باشد اما بايدبدانيم كه هريك از اين داروها به تنهايي و جداگانه ، آن هم در دوزاژ مشخصداراي اثرات تعريف شده و شناخته شده‌اي مي‌باشد. اما زماني كه شخصخودسرانه مقادير بالايي از يك نوع دارو را مصرف مي كند ، به نسبت بالارفتن دوز يا مقدار مصرف ، اثرات آن دارو تغيير مي كند. معمولاً مصرفكنندگان قرص در اندازه و مقداري مصرف مي كنند كه شايد در هيچ مرجعي بهاثرات آن اشاره نشده باشد. به عنوان مثال حداكثر دوز مجاز ديفنوكسيلات درروز 15 ميلي گرم مي‌تواند باشد كه اثرات و عوارض آن مشخص شده است. امازماني كه شخصي به ميزان 200 يا 300 يا حتي 400 ميلي گرم ديفنوكسيلات مصرفمي كند ، اثرات آن كاملاً ناشناخته است. خدا مي‌داند چه عوارضي در شخص بهوجود مي‌آيد . حال در نظر بگيريد كه فردي تعداد زيادي ديفنوكسيلات را بههمراه تعدادي ديازپام و تعدادي ترامادول و تعدادي آمي‌تريپ‌تيلين و غيرهمصرف مي كند . در اينجا عوارض به وجود آمده ، نه عوارض ديفنوكسيلات است ونه عوارض ديازپام و نه عوارض آمي‌تريپ‌تيلين . بلكه نتيجه سومي است كه ازتركيب اين داروها به وجود آمده و كاملاً ناشناخته و عجيب و غريب است. ممكناست در اين حالت ، راهنما با توجه به اطلاعات و تجربيات خود ، مقدار مصرفاين داروها را كم و زياد و يا تغيير دهد و يا بخواهد دارويي را حذف كند . كنگره 60 معتقد است آز آنجايي كه راهنما پزشك نيست به هيچ وجه اجازه تجويزدارو و همينطور تغيير اين داروها يا جابجايي آنها را ندارد.
بايد در نظر گرفت شخص مورد نظر نردبان بلند و خطرناكي را بالا رفته و خودرا در وضعيتي خطرناك و بحراني قرار داده است.در اين حالت هرگونه حركتاشتباهي از سوي راهنما ممكن است عواقب بدي را به همراه داشته باشد. بههمين دليل كنگره 60 قوياً اعلام مي كند راهنما اجازه چنين دخالتي راندارد.
در اين وضعيت راهنما فقط مي تواند شخص مورد نظر را آرام آرام از نردبانيكه بالا رفته پايين آورد. يعني راهنما مي‌تواند به آرامي در پله‌هاي يكهفته تا 21 روز و مطابق با اصول روش درمان تدريجي و كاهش پله‌اي مصرف ،مقدار مصرف او را همانگونه كه هست كاهش دهد نه اينكه بخواهد آن‌ها را باداروهاي ديگري عوض كند و يا بگويد اين را بخور و اين يكي را نخور. خير،فقط مجاز است مقدار قرص‌ها را كاهش دهد تا جايي كه به صفر برسد.

شايان ذكر است با توجه به اثرات مخرب داروهاي روان‌گردان ، كاهش مقدار آنها بايستي با احتياط و دقت بيشتري نسبت به مواد مخدري چون ترياك صورت گيرد. ممكن است در اين اثنا شخص دارويي را به تجويز پزشك و براي بيماري خاصي مثل ناراحتي قلبي ، در كنار ساير قرص‌ها و مواد مصرفي خود مصرف كند ، راهنمايان كنگره 60 در مورد اين دسنه از داروها نيز كه براي بيماري خاصي از سوي پزشك تجويز شده است ، حق كوچكترين دخالتي را ندارند. در اينجا بيمار مي‌داند و پزشك خود كه هر طور صلاح مي دانند عمل كنند. راهنمايان كنگره 60 فقط اجازه تيپر يا كاهش قرص‌ها و يا داروهايي را دارند كه شخص خودسرانه مصرف كرده و مي‌كند.
اگر شخصي فقط مصرف قرص و دارو داشته باشد به تدريج و با توجه به خطوط قرمزي كه توضيح داده شد ‌مي‌تواند مصرف شخص را كاهش داده و به صفر برساند.
اگر شخصي قرص و دارو به همراه مواد مخدري چون هرويين ترياك و يا شيره نرياك مصرف مي كند ، اولويت اول در كاهش قرص و دارو مي باشد.

ترياك و قرص : اولويت اول كاهش و حذف قرص ، اولويت دوم كاهش و قطع ترياك.
هرويين و قرص : اولويت اول حذف هرويين و جايگزيني آن با ترياك ، اولويت دوم كاهش و حذف قرص‌ها و اولويت سوم كاهش و قطع ترياك.

از آنجاييكه هرويين هاي امروزي بيش از 90% درصد تركيبات آن قرص و داروهايشيميايي و روان گردان مي باشد ، لذا مصرف هرويين با قرص سازگاري بيشترينسبت مصرف همزمان ترياك و قرص دارد. ممكن است تصور شود كه جايگزيني ترياكبا هرويين براي شخصي كه هرويين به همراه قرص مصرف مي‌كند خطرناك باشد و ياعوارض جديدي را به وجود آورد ، از آنجايي كه در كنگره 60 كسي نمي‌تواند بامصرف هرويين سفر اول خود را ادامه دهد ، بايد مصرف هرويين قطع شود. از سويديگر، ترياك تركيبي از آلكالوييدهاي قدرتمند دارويي با اثرات آرامبخش ، ضددرد ، ضد افسردگي ، خواب آور و در عين حال نشاط آور مي‌باشد كه نمي تواندبراي شخص مورد نظر خطرناك باشد . نه تنها خطرناك نيست بلكه او را در وضعيتبهتري قرار مي‌دهد. جايگزيني ترياك به جاي هرويين ممكن است مختصر عوارضيرا براي شخص به و جود آورد اما در كل حال او را بهتر مي‌كند. از آنجاييكهبعد از جايگزيني ترياك به جاي هرويين روند كاهش تدريجي قرص نيز آغاز ميشود ، لذا عوارض ناشي از مصرف قرص نيز روز به روز كمتر مي‌شود. مصرف ترياكهمچنين باعث مي‌شود تا تحمل عوارض ناشي از كاهش مصرف قرص و داروها ، راحتو امكان پذير باشد.
نكته مهم : از آنجاييكه مصرف قرص و داروهاي روان‌گردان اثرات بسيار مخربيروي سيستم اعصاب مركزي ، سيستم توليد كننده مواد شبه افيوني و سايرقسمت‌هاي جسم مي‌گذارد ، لذا قطع ناگهاني آن ها و يا كاهش آن ها بيش ازمقدار 20% درصد در هر پله ، مي‌تواند خطرناك باشد. در بسياري از مراكزي كهمصرف كنندگان مواد مخدر يا معتادان را به صورت شبانه روزي نگهداري مي كنند، ديده شده است كه مصرف كنندگان قرص با قطع ناگهاني مصرف قرص و يا عدمدسترسي به قرص دچار اغتشاش شعور در حد بالا و همچنن دست به خودكشيزده‌اند. مصرف قرص و داروهاي روان گردان باعث ايجاد توهماتي مي‌شود كهممكن است بر اثر آن شخص صداهاي عجيب و غريب و يا تصاوير عجيب و غريب راببيند كه البته براي او كاملاً واقعي است و در نتيجه درك صحيحي از مكان وزمان و اطرافيان نداشته باشد كه لازم است راهنما در برخورد با اين افراد ،مد نظر داشته باشد. البته اين عوارض براي كساني است كه مصرف قرص در مقدارزياد و به مدت طولاني داشته‌اند و كساني كه مصرف قرص در مقداركم و مدت كمدارند و يا داشته‌اند معمولاَ دچار اين حالات نمي‌شوند.

داروهاي خواب آور

داروهاي خواب آور (بنزو ديازپين ها )............

برخي از دارو هائي كه براي درمان بيماري هاي اعصابو روان تجويز مي گردند در ادامه مصرف نا بجا بسيار خطرناك و اعتياد آورهستند كه در دو گروه عمده تقسيم مي شوند كه اغلب براي درمان بي خوابي،افسردگي تجويز شده اند :
1- بنزو ديازپين ها (ديازپام ها ،اگزاز پام ،كلو ناز پام ،لوراز پام ،قلوراز پام ،كلردياز پوكسايد ....)
2- باربیتيورات ها (فنو باربيتال .سكو باربيتال )
در پزشكي اين داروها به عنوان ضد اضطراب ،درمان بي خوابي ، ضد تشنج ،شل كننده عضلاني و رفع علائم ناشي از ترك اعتياد تجويز مي شود .
افرادي كه به اين مواد وابسته مي شوند معمولاًدر يكي از سه گروه زير قرار مي گيرند :
1- بيماران مبتلا به افسردگي يا اختلا لات رواني كه دوز بالائي از اين دارو ها براي مدت طولاني براي آنها تجويز شده است .
2- افرادي كه بطور خودسر براي درمان بي خوابي و كاهش اضطراب ازاين داروها استفاده مي كنند .
3- افراد وابسته به انواع مواد مخدر كه براي رفع عوارض ناشي از ترك ماده مخدر توسط پزشك يا خود سر
با اين دارو ها آشنا شده و پس از عود مجدد اعتياد قادر به قطع دارو هانبوده و اكنون بالاجبار دارو را همراه ماده مخدر مصرف مي كند كه در مياناین سه گروه ازعوارض بسيار شديدتر و خطرناكتري برخوردار هستند .
مكانيسم اثر :
اين دارو ها از طريق گيرنده گابا در بدن عمل مي كند . نتيجه مطالعات نشانداده كه گيرنده هاي اختصاصي براي بنزو ديازپينها در مغز بصورت پيش سيناپسي وجود دارند و اين ها از طريق گيرنده گابا باعث باز شدن كانال كلر شدهو ورود كلر منفي به نرون مي شوند و با اتصال دارو سبب تسحیل اثرطبيعيگيرنده گابا شده و اثرات خود را نشان مي دهند .
در هنگام مسموميت علائم زير ظاهر مي شود :
گيجي ،افت علائم حياتي و ضعيف شدن رفلكس ها ، كه در اين گونه موارد واداركردن بيمار به استفراغ و تخليه معده قبل از رسيدن به پزشك ضروري است .
مطالعه برروي بنزو ديازپين ها نشان ميدهد كه اين دارو ها پس از يكماه مصرف ايجاد وابستگي مي نمايد و در هنگامقطع مصرف ،بسته به تعداد ودفعات مصرف علائم محروميت 24 ساعت پس از آخرينمصرف شروع شده و تا 72 ساعت بعد به اوج خود مي رسد كه شامل مواردي نظير :
لرزش ، بي خوابي ، بي اشتهائي ، تهوع ، استفراغ ، كاهش فشار خون ، تشنج وتب بالا و در قطع ناگهاني و به يكباره اين دارو در اغلب موارد منجر بهاغما و مرگ مي شود . كه البته زمان شروع علائم و شدت آن بسته به نوع دارومصرفي و مقدار مصرف آن مي باشد. در هر صورت آن چيزي كه امروزه ثابت شدهاست ، قطع ناگهاني اين دارو امكان پذير نيست و بايد بصورت تدريجي و در پلههائي منظم اين دارو كاهش پيدا كرده تا عوارض ناشي از ترك به حداقل ممكنخود رسيده تا آثار سو مصرف كاهش پيدا كند .

دارو هاي مسكن مخدر

ترياكعصاره خشك شده گل خشخاش است كه با تيغ كشيدن به دور كاسبرگ گل به دست ميآيد . ترياك از تركيبات مختلف و گوناگوني متشكل شده كه بالغ بر 25آلكالوئيد آن تاكنون شناسائي شده است . عمل كرد اين آلكالوئيد ها و اثراتآن در بدن همانند كار هورمون هاي طبيعي ضد درد مانند اندروفين ها وانكفالين ها مي باشد . در اوايل دهه 1970 دانشمندان متوجه شدند كه مواداپيو ييدي به گيرنده هايي در مغز متصل شده و اثرات خود را بروز مي دهن دكههورمون هاي ضد درد طبيعي نيز با همان گيرنده ها تركيب مي شوند و از طريقتاثير سلسله اعصاب مركزي موجب تخفيف احساس درد و سر خوشي مي گردند . هزاران سال است كه براي تسكين درد از اين مواد استفاده مي شود و اين امرهميشه موجب سو مصرف از اين گياه جادوئي و تركيبات آن از زمان پي بردن بشربه اثرات آن شده است .
برخي از آلكالوئيد ها و تركيبات ترياك مثل مورفين ، كدئين ، تبائين ، بعلتاينكه سنتز شيميائي شان گران و پر هزينه است از ترياك استخراج مي شوند امااين كار بدين جهت حائز اهميت است كه با ايجاد تغييراتي در ساختمان آنها واضافه كردن مواد شيميائي مي توان اپيوييدهائي مصنوئي را بدين روش تهيه كردهمانند هروئين كه از استيله كردن مورفين به دست مي آيد هر چند امروزه داروهاي مخدر مصنوعي و گوناگوني ساخته مي شود كه هيچ گونه پايه طبيعي نداشته وصرفاً در آزمايشگاه بر پايه و همانند سازي ساختمان مولكول هاي تركيباتترياك ساخته مي شود مانند پتدين و متادون كه به اشكال مختلف قرص ، آمپولتزريقي و شربت خوراكي وجود دارند .
درعلم پزشكي اپيوييدها را بر حسب آگونيست خالص يا نسبی و آنتاگونيست بودن آنها طبقه بندي مي كنن میکنند و عبارتند از :
مرفيبن وابيوييد هاي مشابه آن : متادون ، I aam، پرو پوكسي فن ، مپردين ،و ايبوييدهاي مشابه آن : پتدين ، ديفنو كسيلات لوپراميد ، آلفاپرودين وديگر اپيو ييدها مانند پنتا زوسين ، بوپره نورفين ، بوتر فانل ، بي پريدين، نالتروكسان . ....
عمده ترين مورد مصرف اپيو ييدها براي كاهش درد ناشي از بيماري و جراحي استمخصوصاً دردهاي شديد و حاد از هر نوع كه باشد بسيار موثراند ، هرچند اثراتاين تركيبات متفاوت است و بسته به شدت درد تجويز مي گردنند كه در اين موردمصرف mg 10مورفين برابر با mg50 دي هيدرو كدئين وmg600 بوپره نورفين است .
مورد ديگر مصرف اين داروها استفاده در تسكين سرفه است . براي اينكار بيشتراز تركيب مورفين و كدئين استفاده مي شود همانند شربت اكسپكتورانت كدئين ودكسترو متورفان pكه اثر ضعيف تري دارد .
از ديگر موارد استفاده مي توان به درمان موقتي اسهال اشاره كرد كه ازداروهاي مصنوعي نظير لوپراميد و يا ديفنو كسيلات استفاده مي شود كه برايسو مصرف اين از داروها مقداري آتروپين به آن اضافه شده است هرچند هرگزموثر واقع نشده است و عوارض شديد و وحشتناكي يه علت مصرف ديفنوكسيلاتبوجود مي آيد عمده اش به خاطر آتروپين مي باشد .
بسياري از اين داروها براي يك دوره تجويز مي شوند اما با ايجاد حالت سرخوشي در فرد سو مصرف اغاز مي شود و تجديد مكرر نسخه در ابتدا و مراجعه بهپزشكان مختلف براي تهيه دوباره دارو ها ، دزديده شدن دارو ها از داروخانهها و كار خانه هاي دارو سازي و فروش در خيابان ها ، تهیه روزانه و مراجعهمكرر به دارو خانه ها و دسترسي آسان به اين داروها از نشانه هاي این شيوعگسترده و مرگبار است كه به علت ارزان بودن اين دارو ها نسبت به مواد مخدرطبيعي هر روز در حال افزايش است .نحوه اثر مواد شبه مصنوعي و صنائياپيوييدي به




چند عامل وابسته است :
مقدار مصرف ، شيوه مصرف ، وجود بيماري هاي قبلي ، مصرف همزمان با سايرمخدر ها و الكل و تداخل چند نوع از اين داروها ازعوامل مهم آن مي باشد . مقادير كم اين داروها احساس درد را مهار مي كند و همچنين واب آلودگي ،آرامش عضلاني ، تنگ شدن مردمك چشم ، كاهش تنفس ، تعريق و تهوع بوجود ميآورد ودر مقدارهاي بالاي مصرف خطر از كار افتادگي كبد ، تاول هاي چركي ،يبوست هاي حاد بسيار شايع است و اغلب پس از چند سال مصرف منجر به مرگ ميگردد . عمده ترين مشكل هنگامي رخ مي دهد كه يكي از تركيبات همانند هروئينيا ديفنوكسيلات به همراه الكل و يا داروهاي بنزو دياز پين مانند دياز پاممصرف شوند در اين موارد و به علت تركيب آنها فعاليت بخشي از مغز كه عهدهدار كنترل كردن تنفس است را مختل كرده و در مقادير زياد باعث قطع تنفس ومرگ مي شود . افرادي كه بدنبال آثار نعشه زا و سر خوشي اين دارو ها هستندبراي رسيدن به سطح نشعگي قبلي مدام مصرف خود را افزايش مي دهند دكه باتوجه به بي اثر شدن تدريجي اين داروها و پديده تحمل نسبت به آنها ديگراثرقبلي را ندارند و فرد فردمصرف دارو را قطع مي كند و در شروع مجدد بههمان ميزان قبلي مصرف كرده كه اغلبي منجر به دارو زدگي يا over dose شدهوبه مرگ اين افراد مي انجامد .
در حال حاضر سو مصرف واعتياد به داروهاي اپيو ييدي شيوع گسترده اي پيدانموده است . از مصرف گسترده دارو هاي بدون نسخه نظير ديفنو كسيلات و استامينوفن كدئين ، اكسپكتورانت كدئين ، ترامادل و بي پريدين گرفته تا انواعتقلبي بوپره نورفين ،مورفين . نورچيزك ، متادن و غيرهخ به تجربه در اينسال ها ثابت شده است . پيامد هاي مصرف اين دارو و عوارض آنها بمراتب مخربتر از مواد مخدر طبيعي نظير ترياك است و بايد با انديشه اي نو و طرحي تازهبه جنگ با اين پديده مخرب رفت
به طور مثال بنا بر آمار رسمی منتشر شده در جدول پر فروشترین داروها درایران در سال 84 رتبه اول متعلق به قرص استامینفن کدئین و رتبه چهارم برایدیفنوکسیلات است که عمده آن سوء مصرف می باشد و متاسفانه بخش عمده ای اینسوء مصرف از هنگامی شروع می شود که شخص مصرف کننده مواد مخدر برای درماناعتیاد خود اقدام کرده و به علت عدم آشنایی درمانگر با صورت مسئله اعتیادو برای رفع سندروم محرومیت ناشی از قطع مصرف مواد با تجویز این داروهاشروع به مصرف کرده و بی توجه به این موضوع مهم هسند که تمامی این عوارضناشی از کمبود ترشح هورمنهای طبیعی جسم می باشد و این داروها هیچ گونهتسریعی در بهبودی و راه اندازی این سیستم ایجاد نکرده و تنها درمانیهمایتی بوده و باعث بروز وضعیت بسیار وخیم تری نسبت به گذشته شده استوبیمار پس از مدتی خودسرانه دز مصرفی را بالا برده و بعد از بعد بیماریاعتیاد و به علت مصرف همزمان چندین نوع از این داروها به همراه مواد مخدردچار وضعیت جدید و خطرناکی می شوند که منجر به اغتشاش شعور و کاهش سطحهوشیاری ، بروز عوارض ناشناخته شده که در مواردی هرگز قادر به درمان اینبیماری جدید نخواهند بود هرچند که اکنون با روش درمان تدریجی در کنگره 60بسیاری از این افراد درمان و به حالت تعادل طبیعی برگشتند .

ترامادول

داروئيضد درد با اثر مركزي با نام ترامادول ، تدامول ، بايومادول ، ... چند سالياست وارد فارماكوپه داروئي ايران شده است كه از دسته داروهاي مسكن مخدر يااپوئيد هاي مصنوعي مي باشد .
اين دارو بر اساس همانند سازي ساختار ملوكولي نارسئين كه يكي از آلكالوئيدهاي ترياك مي باشد ساخته شده است . عمده مصرف اين دارو در پزشكي براي كاهشدرد هاي مفصلي ، جراحي ، زايمان با ميزان درد متوسط تا شديد است و از اينجهت ضعيف تر از مورفين ، پتدين و قوي تر از مسكن هائي نظير پروفناستامينوفن مي باشد و همواره توصيه مي شود مصرف اين دارو بيش از دو هفتهمجاز نمي باشد و باعث وابستگي داروئي و اعتياد ميگردد .
سوء مصرف اين دارو سبب عوارض بسيار خطر ناك است بطوريكه اكنون نوع تزريقيآن تنها در اورژانس بيمارستان ها وجود دارد و از سطح دارو خانه هاي شهرجمع آوري شده است اما متاسفانه كپسول و قرص ترامادول به صورت كسترده اي بهفروش مي رسد و علي رغم هشدار هاي مكرر وزارت بهداشت و درمان و توضيح اينكهعرضه ترامادول بدون نسخه مجاز نمي باشد اما كماكان به صورت OTC عرضه ميشود .


عمده مصرف كننده گان ترامادول افرادي هستند كه از اين دارو به عنوانجايگزيني براي مواد مخدر و يا ترك آن با هدف كاهش عوارض قطع مواد مصرفيخود استفاده مي كنند اما غافل از اين نكته هستند كه مصرف اين دارو نه تنهاهيچ مشكلي از آنها را حل نمي كند بلكه باعث تحمل عوارض ناشي از اين سوءمصرف و جايگزيني مخرب مي شوند كه عمده ترين آنها اختلال در سيستم هايتنفسي ، كليه و كبد مي گردد و در نهايت منجر به عود مصرف قبلي و تحمل اينعوارض و آسيب هاي بسيار آن مي گردند . اين افراد بايد آگاه باشند كهاعتياد يك جايگزيني مزمن مواد مخدر به جاي سيستم هاي توليد كننده مواد شبهافيوني جسم مي باشد و مصرف هر گونه دارو در بازسازي اين روند تاثيري نداردو خود مخرب و آسيب رسان است .
دسته ديگري از افراد براي رفع مشكلات جنسي و به توصيه افرادي نا آگاه روبه مصرف اين دارو مي آورند كه در نهايت نه تنها اين مشكلات رفع نمي گرددبلكه بازهم عوارض مخرب اين دارو شرايط را وخيم تر كرده و خود زمينه سازمصرف انواع مواد مخدر ديگر و ورود به دنياي سياه اعتياد مي گردد .
به علت در دسترس بودن ترامادول ، قيمت نازل آن ، ارائه بدون نسخه در داروخانه ها و هدم اطلاعات كافي در مورد عوارض سوء مصرف باعث شيوع گسترده مصرفآن شده است و بايد مراجع ذيصلاح در اين زمينه اقدامي عاجل و فوري انجامدهند
نام ژنريك : ترامادول هيدرو كلرايد
دسته داروئي : ضد درد با اثر مركزي

طرز عمل :
اگر چه طريقه اثر ترامادول كاملاً شناخته شده نمي باشد اما مشخصشده كه با اتصال ملكول اصلي دارو به گيرنده هاي مو اپيوئيدي ، بازجذب نوراپي نفرينو سروتونين به صورت ضعيف مهار مي شود و به صورت راسميك به سرعت وتقريباً به طور كامل جذب مي شود . ترامادول به صورت وسيع پس از خوراكيمتابوليزه شده و تقريباً 30% دارو همراه ادرار دفع مي شود .

موارد مصرف :
درد هاي متوسط تاشديد پس از اعمال جراحي ، زايمان ، مفاصل و درد هاي استخواني

موارد منع مصرف :
مصرف اين دارو در موارد مصرف همزمان با الكل ، خواب آورها ، ضد دردها اپوئيد ها و دارو هاي سايكو تروپيك مجاز نيست .

هشدار ها :
مصرف ترامادول در بيماران مبتلا به سرع و تشنج افراد مبتلا به اختلالات كبدي و كليه مجاز نمي باشد .
مصرف اين دارو در افراد باريسك ضعف تنفسي و حاملگي ، شيردهي ، بايد تحت نظر پزش انجام شود .
مصرف اين دارو سبب وابستگي و اعتياد مي گردد .

عوارض جانبي :
خستگي و ضعف عمومي ، گشاد شدن رگ ها ، نگراني ، گيجي ، اختلالاتتعادلي ، حالات عصبي ، اختلالات خواب ، درد شكمي ، بي اشتهائي ، افزايشحركت روده ها يا يبوست ، راش جلدي ، اختلالات بينائي ، تكرر ادرار ، ...

ديفنوكسيلات

بشراز ابتداي آشنائي با ترياك از خواص درماني آن استفاده كرده است .ويژگيهائي مانند ضد درد ، تسكين سرفه ،رفع مشكلات تنفسي ، درمان اسهال ، بيهوشيو .... همواره باعث سوء مصرف از اين گياه قدرتمند و جادوئي شده است .
اما عمده مشگلات از جائي آغاز شد كه بعلت هزينه بالای استخراج آلكالوئيدهاي ترياك در آزمايشگاه ها ساخت دارو هاي شبه مخدرسنتتیک يا نيمه سنتتيكبر پايه سنتز شيميائي ترياك و يا همانند سازي مولكولي با دست بردنتغييراتي درساختار آنها شروع شد و انواع و اقسام داروها به بازار سرازيرگشت كه بسياري از اين دارو ها بعلت عوارض شديد جانبي و پس از مشاهده آثارمخرب آن از چرخه توليد رسمي خارج گرديد اما بعدها با فاش شدن فرمول ساختآنها وارد بازار مصرف مواد مخدر شدند كه هروئين نمونه شاخص اين گروه است ،اين روند اكنون نيز ادامه دارد . و داروهائي مانند تمجيزك و ترامادول ازاين دسته هستند . يكي از اين دارو ها كه دركنار مصرف پزشكي نه چندان قابلتوجه ( با توجه به نمونه های مشابه داروئي بدون عوارض ) باعث سوء مصرفگسترده گرديده است داروئي است سنتتیک به نام ديفنوكسيلات يا لوموتیل.
ديفنوكسيلات مطابق با آمار رسمي منتشر شده در سال 1385چهارمین دارو ازلحاظ فروش عددي در ميان داروهاي مصرف شده ايران است كه همين موضوع بيانگرسوء مصرف فراوان ازاين دارو است .
عمده مصرف كنندگان ديفنوكسيلات را افرادي تشكيل مي دهندكه قصد ترك يادرمان مواد مخدر را داشته و به توصيه ديگران و يا خود سرانه براي از بينبردن علائم ناشي از قطع مواد به مصرف اين قرص روي آورده اند و متاسفانه باافزايش دارو در مواردي شخص با لغ بر صدها قرص را يكجا مصرف مي كند . قابلتوجه اينكه سازندگان ديفنوكسيلات براي جلوگيري از سوء مصرف آن مقداريآتروپين به آن افزوده اند ولي اين نيز هرگز چاره ساز نبوده و با توجه بهتداخل شديد داروئي اين ماده با ضد افسردگي ها و خواب آورها باعث عوارضشديد و مخربي مي گردد . .


عوارض سوء مصرف ديفنوكسيلات در افراد با مصرف طولاني مدت و مقدار زياددارومتفاوت است و بيشتر شامل علائمي نظير خشكي دهان ، گر گرفتگي ، تاريديد ، يبوست هاي مزمن ، خواب آلودگي ، بي اشتهائي ، خارش ، مشكلات تنفسي ،تشنج ، اشكال در دفع ادرار ، تاول هاي شديد عفوني ، نا تواني جنسي ، تيكهاي عصبي و .... است
قطع به يكباره ديفنوكسيلات در مصرف هاي با دوز بالا امكان پذير نمي باشد ودر واقع هيچ داروئي جوابگوي رفع علائم آن نيست اما با روش درمان تدريجي وكاهش پله اي دارو در كنگره60 ، افراد بسياري كه روزانه بالغ بر 500 قرص رابه همراه مواد مخدر یا دارو هاي ديگر مصرف مي كردند اكنون سلامتي خود راباز يافته اند و به درمان رسيده اند هر چند كه راه بسيار سختي را پيمودهاند و عوارض وحشتناكي را تجربه كرده اند ، شرح حال اين افراد در بر گيرندهنكات عبرت انگيز بسياري است .


توصيه ها ؛

1- ديفنوكسيلات داروئي است براي رفع علائم اسهال و به هيچ وجه علت زمينه اي اسهال را درمان نمي كند .
2- هرگز دارو را خود سرانه مصرف نكنيد و مصرف آنرا بيش از يك هفته ادامه ندهيد .
3- اگر دچار اسهال خوني هستيد از ديفنوكسيلات استفاده نكنيد .
4-ديفنوكسيلات را هرگز با داروهاي ضد درد مخدري ، خواب آورها ، ضد افسردگي، شل كننده عضلات و داروهاي كاهش فشار خون استفاده نكنيد .
5- در صورت ابتلا به بيماري های: اختلال كليه و كبد ، مشكلات ريوي ، كوليت و مصرف الكل پزشك خود را مطلع كنيد .
6- مصرف اين دارو براي كودكان ، زنان باردار و شيرده مجاز نيست .
7- اين دارو هرگز جايگزين مناسبي براي مواد مخدر و رفع علائم ناشي از محروميت قطع مواد نمي باشد .