دوربین پیشرفته نقشه برداری تلسکوپ هابل مجددا فعال شد
متخصصین ناسا در صبح روز سی ام ژوئن (نه تیر) اعلام کردند که موفق به راه اندازی مجدد دوربین پیشرفته نقشه برداری تلسکوپ فضایی هابل شده اند.این دوربین که در 19 جولای(29 خرداد) سال جاری به دلیل وجود خللی در منبع تولید ولتاژ، از کار افتاده بود برای انجام یک سری معاینات فنی و تعمیرات از تلسکوپ مادر جدا شد، این در حالی بود که
سایر ابزار های اپتیک هابل به فعالیت خود همچنان ادامه می دادند.
جالب اینجاست که بر طبق پیش بینی متخصصین، مراحل تعمیر و راه اندازی مجدد این دوربین تا پیش از سوم جولای (سیزدهم تیر) امکان پذیر نبود ،در حالیکه دو روز پیش از زمان تعیین شده این عملیات با موفقیت به اتمام رسید.همچنین سایر پروژه هایی که با این تلسکوپ در ارتباط است فردا مجددا شروع به فعالیت خواهند کرد.
اد رویتبرگ نماینده مدیر بخش اخترفیزیک مرکز پروازهای فضایی ناسا که با این پروژه در ارتباط است، می افزاید: این موفقیت بهترین خبر ممکن است،ما کاملا اطمینان داریم که تمامی پژوهش های تحقیقاتی دوباره پیگیری خواهد شد و از این پس می توانیم شاهد در یافت داده های با ارزش بیشتری از این دوربین نسبت به قبل باشیم.
در طی روز های گذشته ، مهندسین سازمان تلسکوپ فضایی هابل ، مشغول ارسال فرمان هایی به این دوربین بوده اند که طی ارسال یکی از این فرامین، وضعیت عملیاتی آن مجددا به حالت اولیه بازگردانده شد.
این ابزار پیشرفته نقشه‌برداری که سومین نسل از تجهیزات تلسکوپ فضایی هابل است،در مارس (اسفند) سال 2002 میلادی در سومین ماموریت هابل روی این آن نصب شد. این دوربین به سه دوربین الکترونیکی با وضوحی بسیار بالا مجهز است که توان در یافت و بررسی پرتوهای نور در طول موج فرابنفش تا نزدیک به فروسرخ را دارا می باشد.
برای اطلاعات بیشتر پیرامون تلسکوپ فضایی هابل و سایر ابزرار های همراه آن به سایت زیر مراجعه نمایید:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
طوفان فضايي ستارگان با امواج گرانشي
دانشمندان با استفاده از رصد خانه پرتو ايکس چاندرا , مدرکي از دو ستاره ريزنقش سفيد يافتند که در حال گردش به دور يکديگر در چنگ مرگ ,عازم ترکيب شدن هستند.
اطلاعات نشان مي دهند که امواج گرانشي , انرژي را به خارج از سيستم ستاره اي با سرعتي حيرت آور حمل مي کنند, که يک موضوع عمده براي طراحي ماموريتهاي آينده به کشف مستقيم اين حرکت موجي در فضا -زمان را سبب مي شود.
طبق نظریه نسبیت عام انشتین ستاره های دوتایی باید امواج گرانشی را با سرعت نور منتشر کنند و این امر باعث میشود که این دو ستاره به هم نزدیک تر شوند .
در حاليکه دو ستاره به يکديگر نزديکتر مي شوند, دوره زماني مدار کاهش يافته و اين مي تواند بوسيله رصد خانه چاندرا اندازه گيري شود.دوره زماني مداري اين سيستم کاهشي به اندازه 1.2 ميلي ثانيه در هر سال دارد.اين نرخ با تلفات انرژي ناشي از امواج گرانشي در تئوري که پيشگويي شده بود سازگار است.سيستمي شناخته شده مانند
RX J0806.3+1527 يا J0806 است.جفت ريزنقش سفيد در سيستم J0806 ميتواند کوچکترين مدار از هر سيستم دوتايي شناخته شده اي را دارا باشد.ستاره ها فقط در حدود 50.000 مايل دورتر از يکديگر , يک پنجم زمين تا ماه فاصله دارند.تاد استروماير از مرکز فضايي گدارد در نشست انجمن اخترشتاسي اطلاعاتي ارائه کرد:"اگر تائيد شود.
J0806 مي تواند يکي از درخشانترين منابع امواج گرانشي در کهکشان ما باشد."ريز نقشهاي سفيد بقايايي از ستاره هايي هستند که تمام سوختشان استفاده شده ,که همراه با ستاره هاي نوتروني و سياهچاله ها ,اجرام متراکم خوانده مي شوند, زيرا آنها مقدار زيادي از جرم را در حجمي کوچک جاي مي دهند.جرم هر کدام از ريزنقشهاي سفيد در سيستم J0806 يک و نيم برابر خورشيد تخمين زده مي شود.با اينحال فقط در حدود اندازه زمين هستند.رصذخانه هاي اشعه ايکس و نوري تغييرات و دگرگونيهاي دوره اي 321.5 ثانيه اي يا بطور دقيقتر بيش از 5 دقيقه از اين سيستم نشان داده اند.مشاهدات در اين سيستم بیشتر احتمالا بر دوره زماني مداري سيستم ريزنقش سفيد است
فضا پیمای مسنجر سایبان های خود را مقابل خورشید گرفت
فضا پیمای مسنجر سایبان های خود را مقابل خورشید گرفت
با نزدیک شدن فضا پیمای مسنجر به سیاره عطارد و متعاقب آن خورشید دما نیز افزایش می یابد، بر این اساس در روز بیست و یک ژوئن(سی و یک خرداد) سال جاری این فضا پیما با چرخشی 180 درجه ای سایبان های خورشیدی را به منظور حفاظت از خود و تجهیز اتی که حمل می نماید،فعال کرده است.
نتیجه این فرایند که باعث ایجاد سایه ای بر روی فضا پیما و ثابت نگه داشتن دما در حد مجاز است، در تداوم ماموریت نقشی بسیار مهمی را ایفا می کند ،پیش از این هم از ماه مارس(اسفند) کاوشگر به خورشید پشت کرده و به سوی مقصد پیش می رود.
این عملیات شانزده دقیقه ای که از لابراتوار دانشگاه فیزیک کاربردی جان هاپکینز هدایت می شد،با ارسال سیگنال هایی از پایگاه مجهز به آنتن فضایی(وابسته به سیستم ارتباط ژرف فضایی ناسا) واقع در گلداستون کالیفرنیا به کاوشگر مخابره شده و توسط آنتن گیرنده مخابراتی کاوشگر که در قسمت پیشران آن قرار دارد دریافت و عملیات با موفقیت انجام شد.
مارک هالدریج مدیر بخش اجرایی این ماموریت می افزاید:همه چیز آن طور که ما می خواستیم و از قبل پیش بینی می شد ،صورت گرفت.هم اکنون دمای فضا پیما در حال کاهش است، و تمامی ابزار های آن در حالت نرمال به سر می برند.این کاوشگر هم اکنون در فاصله 5/196 میلیون کیلومتری از زمین و 6/144 میلیون کیلو متری از خورشید همچنان به راه خود ادامه می دهد.
در حال حاضر دانشمندان مشغول آماده کردن طرح های ویژه ای برای گذر این فضا پیما از کناره سیاره زهره در 24 اکتبر (دوم آبان) هستند،البته این عملیات جنبه آزمایشی خواهد داشت و به منظور تست ابزارها و تجهیزات کاوشگر به خصوص دوربین تعبیه شده در آن که مجهز به سیستم تصویر برداری دوگانه می باشد صورت می پذیرد.
پایان فعالیت مدار گرد اسمارت 1
مدارگرد اسمارت 1 که توسط سازمان فضایی اروپا جهت کاوش پیرامون یگانه قمر زمین در سال 2003 میلادی به فضا پرتاب شده بود در کمتر از سه ماه دیگر به فعالیت خود که نزدیک به 16 ماه ادامه داشت پایان خواهد داد.
مهمترین دلیل این فرایند اتمام سوخت مدارگرد است. با توجه به پیشبینی متخصصان، این مدارگرد در سوم سپتامبر (12 شهریور) امسال در طی سقوطی ، با سطح ماه برخورد کرده و منهدم می شود.اگر این فرایند به روال طبیعی انجام گیرد ،مدارگرد رفته رفته با کاهش گستره مدار خود به سطح ما نزدیک تر شده و پس از مدتی در 17 جولای (26 تیر) در نقطه ای با آن برخورد می کند ،این محل از دید ناظران زمینی پنهان خواهد ماند،اما دانشمندان قصد دارند تا با اجرای یک برنامه استراتژیک ،نقطه ای را برای برخورد تعیین کنند که از دید ناظر زمینی و یا رصد خانه ها، قابل مشاهده باشد.یکی از مهمترین ویژگی های این برنامه، مشاهد مستقیم و نزدیک تر سطح ماه است که می تواند در افزایش و بهبود داده ها نسبت به این قمر موثر باشد.
مدارگرد اسمارت 1 نخستین پروژه موفق سازمان فضایی اروپا در طی تحقیق و بررسی دقیق از ساختار ماه است.
پرتاب دیسکاوری تا سه‌شنبه به تاخیر افتاد
ابرهای طوفانی برای دومین روز متوالی، آسمان مرکز فضایی کندی را در فلوریدا پوشاندند و پرواز شاتل دیسکاوری را به سوی ایستگاه فضایی بین‌المللی به تعویق انداختند. مقامات ناسا زمان پرتاب بعدی را ساعت 14:38 دقیقه روز چهارم جولای به وقت محلی (22:08 به وقت ایران)اعلام کردند
فرمانده استیو لیندسی و شش فضانورد همراهش امیدوار بودند امروز راهی فضا شوند، اما گویی آسمان سر ناسازگاری دارد و دو ساعت مانده به زمان برنامه‌ریزی شده پرتاب، تعویق پرتاب دومین ماموریت بعد از انفجار کلمبیا اعلام شد. البته این تعویق برای سرنشینان شاتل چندان ناراحت‌کننده نبود، زیرا مهندسان 48 ساعت تا پرتاب بعدی فرصت دارند تا سوخت هیدروژن و اکسیژن پیل‌های سوختی درون شاتل را تجدید کنند و شرایط لازم را برای حداکثر تمدید ماموریت شاتل آماده کنند. پیش‌از این، هیدروژن ذخیره‌شده در شاتل تنها برای یک‌روز حضور بیشتر در فضا کافی بود و پس از آن، توان تولید الکتریسیته شاتل به صفر می‌رسید.
مسوولان هواشناسی ناسا اعلام کرده‌اند 60درصد احتمال دارد آب‌وهوا در بعدازظهر سه‌شنبه مناسب باشد، اما خبرنگارانی که در مرکز فضایی کندی مستقر شده‌اند، گزارش می‌دهند آب‌وهوا لحظه به لحظه بدتر میشود. پنجره پرواز روز سه‌شنبه ساعت 14:33 بعدازظهر آغاز میشود و ده دقیقه بعد پایان می‌یابد. بهترین زمان پرتاب ساعت 14:37:51 است، اما ممکن است بر اساس تازه‌ترین موقعیت‌سنجی ایستگاه فضایی بین‌المللی چند ثانیه‌ای جابجا شود. فضانوردان امیدوارند دیسکاوری در روز چهارم جولای پرواز خود را آغاز کند و مردم ایالات متحده، روز استقلال خود را با خبر خوش بازگشت به فضا جشن بگیرند.
ژئوششصد، چشمانش را بر نیمه تاریک جهان گشود
آشکارساز مشترک آلمانی- بریتانیایی امواج گرانشی، GEO600، دوره جدید فعالیت خود را با جستجوی هجده ماهه امواج گرانشی آغاز کرده است و پژوهشگران امیدوارند این‌بار، بزرگ‌ترین پیشبینی نظریه نسبیت عام را تایید کنند. آشکارسازی مستقیم امواج گرانشی سال‌ها است به یکی از مشکل‌ترین مسایل فیزیک جدید تبدیل شده است و دانشمندان امیدوارند با دست‌یابی به فناوری مشاهده این امواج، توانایی مشاهده بخش اعظم جهان را بدست آورند. 96درصد جهان از موادی مرموز تشکیل شده است که تنها با گرانش برهمکنش میکنند
آلبرت اینشتین در نظریه نسبیت عام، چهره جدید از گرانش را معرفی کرد؛ این‌که گرانش آن‌طور که نیوتون می‌گفت یک نیرو نیست، بلکه نتیجه هندسه فضازمان است. نسبیت عام، جهان را به‌جای هندسه مسطحه با هندسه غیراقلیدسی توضیح میدهد و این هندسه را تحت تاثیر توزیع ماده و انرژی در جهان تحلیل میکند. در نسبیت عام، این ماده است که انحنای فضازمان را تعیین میکند و انحنای فضازمان هم به نوبه خود، حرکت ماده را هدایت میکند. بنابراین مسیر حرکت یک جسم تحت تاثیر پیچ‌وتاب‌ها و ارتعاش‌های فضازمان است که ناشی از تاثیر جرم‌های دیگر است و این همان پدیده جاذبه گرانشی است که نیوتون آن را نیروی گرانشی نامید. اجرام متحرک، این ارتعاش‌های فضایی را افزایش می‌دهند و آنها را در تمام جهات پخش میکنند. این ارتعاش‌ها هم به‌شکل امواج گرانشی با سرعت نور در فضازمان حرکت میکنند و فضازمان را تغییر می‌دهند.
هرچه اجرام متحرک، جرم و سرعت بیشتری داشته باشند، شدت امواج گرانشی هم بیشتر میشود. بهترین منبع‌های تولید امواج گرانشی، گردش اجرام بسیار سنگین با سرعت بسیار زیاد به دور یکدیگر است، مانند یک منظومه دوتایی از ستارگان نوترونی یا سیاه‌چاله‌ها. انفجارهای ابرنواختری هم امواج قدرتمندی را تولید میکنند، اما تمام این منبع‌ها یک ضعف بزرگ دارند: هرچه فاصله‌شان از ما دورتر شود، امواج گرانشی به‌شدت ضعیف میشوند.
کارستن دانزمن، رییس مرکز بین‌المللی فیزیک گرانشی که اداره‌کننده ژئوششصد است، می‌گوید:« اگر در چندماه آینده ابرنواختری در همسایگی ما منفجر شود، شانس آشکارسازی و اندازه‌گیری امواج گرانشی آن بسیار بالا است. ما اولین گام را برای دست‌یابی به نجوم امواج گرانشی برداشته‌ایم و امیدواریم بتوانیم در آینده نزدیک، 96درصد از عالم را که در پرتوهای الکترومغناطیسی نامریی است، ببینیم».
بخش‌های وسیعی از جهان را ابرهای تاریک پوشانده‌اند و نمی‌توان آن مناطق را با پرتوهای الکترومغناطیسی و روش‌های معمولی اخترشناسی بررسی کرد. اما امواج گرانشی به راحتی از این ابرها عبور میکنند و به ما می‌رسند. از سوی دیگر، 96درصد جهان از ماده تاریک و انرژی تاریک تشکیل شده است که ماهیت نامشخصی دارند، اما با گرانش برهمکنش می‌دهند. نجوم امواج گرانشی می‌تواند توزیع دقیق ستارگان نوترونی و سیاه‌چاله‌ها را در جهان نشان دهد و اطلاعات دقیقی از ابرنواخترها و سیاه‌چاله‌های برخوردی فراهم کند. کیهان‌شناسان حتی معتقدند امواج گرانشی تولیدشده در مهبانگ هنوز در حال عبور از جهان است و می‌توان آنها را آشکار کرد. همچنین بررسی امواج گرانشی تولیدشده در منظومه‌های ستارگان دوتایی می‌تواند آهنگ انبساط عالم را با دقت بسیار زیادی مشخص کند و تمام این‌ها در درک چگونگی خلق، ترکیب، تحول و سرنوشت عالم مفید خواهد بود.
بهترین منبع تولید امواج گرانشی، ابرنواختری است که در کهکشان خودمان، راه‌شیری، منفجر شود؛ اما این امواج فاصله زمین تا خورشید را تنها به اندازه قطر یک اتم تغییر می‌دهند که آن‌هم بیش از چندهزارم ثانیه دوام نمی‌آورد. اگر بخواهیم امواج گرانشی رسیده از کهکشانهای همسایه را هم آشکار کنیم، حساسیت ابزارهایمان باید هزار برابر بیشتر باشد. بدین ترتیب حساسیت نسبی یک آشکارساز امواج گرانشی حدود 1021 است. دانزمن در مورد حساسیت ژئوششصد می‌گوید:« در اوایل کار، ما فقط می‌توانستیم بخش کوچکی از کهکشان خودمان را تحت پوشش داشته باشیم. اما امروز، حساسیت ابزارهایمان سه‌هزار بار بیشتر شده است و می‌توانیم رویدادهایی را که چندین بار دورتر از فاصله همسایگان کهکشانیمان است نیز تشخیص دهیم».
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
حساسیت بالای یک آشکارساز امواج گرانشی را تنها می‌توان با یک تداخل‌سنج لیزری بدست آورد. تداخل‌سنج، از دو بازوی هم‌اندازه و عمود بر هم تشکیل شده است که دو پرتو نور با اختلاف فاز 180 درجه در آن حرکت میکنند. در انتهای مسیر، آینه‌ای قرار دارد که پرتوهای نور از آن بازتاب میشوند و پس از عبور از یک مجموعه اپتیکی، به یک آشکارساز هدایت میشوند. اگر طول مسیر پرتوهای نور در دو بازوی تداخل‌سنج برابر باشد، پرتوهای رسیده به آشکارساز همان اختلاف فاز اولیه را خواهند داشت و یکدیگر را خنثی خواهند کرد؛ اما اگر دو مسیر اختلاف داشته باشند، پرتوها یکدیگر را خنثی نخواهند کرد و درخشی از نور در آشکارساز ثبت میشود. این ابزار را نخستین بار آلبرت مایکلسون برای آزمایش نظریه اتر استفاده کرد و نشان داد چیزی به نام اتر وجود ندارد.
امروزه پیشرفته‌ترین تداخل‌سنج مایکلسون در آزمایشگاه ژئوششصد ساخته شده است. بازوهای این تداخل‌سنج در دو تونل زیرزمینی به طول ششصد متر قرار گرفته است. پایدارترین پرتوهای لیزر زمین به لوله‌ای خلأ (با فشار کمتر از یک میکرو پاسکال یا 11-10 برابر فشار جو) و فاقد هرگونه جذب نوری تابیده میشوند و یک مجموعه بسیار پیشرفته ضدارتعاش، از انتقال هر نوع ارتعاش خارجی به مجموعه تداخل‌سنج جلوگیری میکند. اگر امواج گرانشی به این تداخل‌سنج برسد، طول دو بازو تغییر میکند، فاز مخرب پرتوهای لیزر جابجا میشود و درخشی از نور در آشکارساز ثبت میشود. دانشمندان سال‌ها است درخش‌های ناشی از منبع‌های مختلف امواج گرانشی را شبیه‌سازی کرده‌اند تا با مقایسه آنها با درخش ثبت‌شده، بتوانند نوع و محل منبع را مشخص کنند.
اما کار به همین سادگی نیست. اختلال‌های بسیاری وجود دارد که احتمال آشکارسازی اشتباه امواج گرانشی را بالا می‌برد. نویزهای کوانتومی نور که به ماهیت موج‌ذره‌ای نور برمی‌گردد، نویز گرمایی ناشی از حرکت‌های براونی مولکول‌های آینه‌ها و زمین‌لرزه‌های شدیدتر از 6 درجه ریشتر در هر جای زمین میتوانند اختلال‌هایی را در تداخل‌سنج ایجاد کنند و پیام اشتباهی را مخابره کنند. از سوی دیگر، برای تعیین دقیق محل منبع موج گرانشی به حداقل چهار آشکارساز نیاز است که همزمان این پدیده را رصد کنند. به همین دلیل ژئوششصد و دیگر آشکارسازهای امواج گرانشی باهم قرار گذاشته‌اند تا داده‌های بدست آمده را با یکدیگر مبادله کنند. دیگر آشکارسازهای امواج گرانشی عبارتند از دوقلوهای لایگو در ایالات متحده (با بازوهای 4 کیلومتری)، ویرگو در ایتالیا ( راه‌اندازی در پاییز امسال) و تاما در ژاپن (با بازوی سیصدمتری).
ژئوششصد از سوی ایالت فدرال ساکسون جنوبی، بنیاد فولکس‌واگن، موسسات ماکس‌پلانک، وزارت فدرال آموزش و تحقیقات آلمان و انجمن تحقیقات اخترشناسی و فیزیک ذرات انگلستان تاسیس شده است و موسسه فیزیک گرانشی ماکس پلانک همراه با دانشگاه‌های هانوفر، گلاسکو و کاردیف مسوولیت علمی آن را برعهده دارد
