كم خوني وخيم ( كم خوني ناشي از كمبود ويتامين ب 12)
اطلاعات اوليه
توضيح كلي
كم خوني وخيم ( كم خوني ناشي از كمبود ويتامين ب 12) عبارت است از كم‌خوني ناشي از جذب ناكافي ويتامين ب12 (كوبالامين). ويتامين ب12 تنها در غذاهاي با منشاي حيواني يافت مي‌شود، مثل گوشت، ماهي، و لبنيات. اين نوع كم‌خوني اغلب در افراد 60-50 ساله روي مي‌دهد. علايم كم‌خوني وخيم به آهستگي و به طور نامحسوس ظاهر مي‌شوند و ممكن است بلافاصله تشخيص داده نشوند.
علايم شايع
ضعف، به خصوص در بازوها و پاها
زبان دردناك
تهوع، بي‌اشتهايي، و كاهش وزن
خونريزي از لثه‌ها
كرختي و احساس سوزن سوزن شدن در دست‌ها و پاها
مشكل در تعادل
لب‌ها، زبان و لثه‌هاي رنگ پريده
زردي چشم‌ها و پوست
افسردگي
گيجي و منگي، و زوال عقل
سردرد
مشكل در حافظه
وزوز گوش
علل
فقدان ماده‌اي به نام «فاكتور داخلي» كه جذب ويتامين ب12 را ممكن مي‌سازد. اين ماده از مخاط معده ترشح مي‌شود. علت فقدان «فاكتور داخلي» معلوم نيست، اما امكان دارد يك نقص ارثي يا اختلال خودايمني باشد.
كاهش ترشح اسيد معده، به خصوص بعد از جراحي معده، يا همراه با فقدان «فاكتور داخلي». اسيد معده نيز براي جذب ويتامين ب12 ضروري است.
عوامل افزايش‌دهنده خطر
غذاي نامناسب، به خصوص رژيم گياهخواري كه ويتامين ب12 را فراهم نمي‌آورد و عدم استفاده از مكمل ويتامين ب12 در اين حالت
بيماري تيروييد
جراحي معده، سرطان معده، يا التهاب معده
پرخوري يا بي‌اشتهايي عصبي
ديابت شيرين (مرض قند)
ميكسِدِم (يك نوع بيماري تيروييد)
سابقه خانوادگي اين نوع كم‌خوني
سن بالا
عوامل ژنتيكي. اين بيماري در مردمان اهل شمال اروپا شايعتر است. در عوض در سياه‌پوستان و آسيايي‌ها نادر است.
پيشگيري
اگر جراحي معده شده‌ايد يا التهاب معده داريد، بايد مرتباً ويتامين‌ب12 تزريق كنيد.
عواقب مورد انتظار
در حال حاضر اين بيماري غيرقابل درمان است. اما با تزريق منظم ويتامين ب12 علايم را تا هر زمان مي‌توان كنترل نمود و عوارض را بهبود بخشيد. بعضي از علايم در عرض چند روز پس از شروع درمان ناپديد مي‌شوند، در حالي كه اين زمان براي بعضي علايم ديگر ممكن است چند ماه باشد.
عوارض احتمالي
نارسايي احتقاني قلب
دو بيني
افزايش استعداد ابتلا به عفونت
ناتواني جنسي در مردان
درمان
اصول كلي
براي تأييد بيماري از آزمايشات تشخيصي مختلفي مي‌شود: آزمايش خون، آزمايش شيلينگ (جهت بررسي جذب ويتامين ب12)، و گاهي نمونه‌برداري از مغز استخوان
دستورات درماني توصيه شده كه شامل درمان ويتامين ب12 نيز هست را به كار بنديد.
داروها
معمولاً ويتامين ب12 تزريقي تجويز مي‌شود. مقدار آن بستگي به شدت بيماري دارد. دوز معمول عبارت است از يك تزريق در روز تا 7 روز، سپس يك تزريق در هفته براي يك ماه، و سپس يك تزريق در ماه براي باقي عمر
طريقه تزريق ويتامين ب12 به خود را ياد بگيريد، زيرا مكمل‌هاي خوراكي ناكافي هستند. درمان براي باقي عمر ضروري است. البته توجه داشته باشيد كه با درمان نيز توانايي جذب ويتامين ب12 در شما طبيعي نخواهد بود
فعاليت
ممكن است لازم باشد كه فعاليت بدني تا رفع خستگي و مشكلات تعادلي محدود شود.
رژيم غذايي
رژيم خاصي توصيه نمي‌شود. هم‌اكنون، گوشت و جگر خام كه قبلاً توصيه مي‌شدند ديگر توصيه نمي‌شوند.
امكان دارد دريافت مكمل آهن ضروري باشد.
در اين شرايط به پزشك خود مراجعه نماييد
اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده تان علايم اين نوع كم‌خوني را داريد
اگر علايم در عرض 2 هفته پس از آغاز درمان شروع به بهبود نكنند.
به هم خوردن تعادل كلسيم خون
اطلاعات اوليه
توضيح كلي
به هم خوردن تعادل كلسيم خون كلسيم يكي از اجزاي معدني خون است كه به تنظيم ضربان قلب، انتقال پيام‌هاي عصبي، انقباض عضلات و تشكيل استخوان و دندان‌ها كمك مي‌كند. افزايش يا كاهش غلظت كلسيم خون مي‌تواند مشكلات جدي و گاهي تهديدكننده زندگي به بار آورد، به نحوي كه غشاهاي تمام سلول‌هاي بدن، عضلات، استخوان‌ها، غدد پاراتيروييد و هورمون‌هاي پاراتيروييدي (كه تنظيم‌كننده جذب و استفاده از كلسيم هستند) همگي تحت تأثير قرار مي‌گيرند.
علايم شايع
كاهش غلظت كلسيم خون:
اسپاسم، پرش، يا كرامپ عضلاني
بي‌حسي و سوزن سوزن در دست‌ها و پاها
تشنج
نامنظمي ضربان قلب
افزايش فشار خون
افزايش غلظت كلسيم خون:
افسردگي، دليريوم، گيجي
تشنج و اغماء (تنها در بدترين موارد)
بي‌حالي و خواب‌آلودگي
بي‌اشتهايي
استفراغ و اسهال
كم‌آبي بدن و تشنگي
نامنظمي ضربان قلب
كاهش فشار خون
علل
كاهش غلظت كلسيم خون:
كاهش فعاليت غدد پاراتيروييد به علت بيماري يا آسيب به هنگام جراحي در گردن
دريافت ناكافي كلسيم و ويتامين ـ د در رژيم غذايي
سوءجذب از دستگاه گوارشي (معمولاً بدون علت مشخص)
پانكراتيت (التهاب لوزالمعده)
نارسايي كليه
سوختگي يا عفونت شديد
كاهش غلظت منيزيم خون
افزايش غلظت كلسيم خون:
وجود شكستگي‌هاي متعدد و استراحت طولاني‌مدت در تخت
تومورهاي خوش‌خيم يا بدخيمي كه استخوان را تخريب مي‌كنند.
پركاري غدد پاراتيروييد
ميلوم متعدد
عوامل افزايش‌دهنده خطر
كاهش غلظت كلسيم خون:
مصرف بعضي از داروها، از جمله ديورتيك‌هاي تيازيدي و مسدودكننده‌هاي كانال كلسيمي
آسيب، سرطان، يا جراحي غده تيروييد يا غدد پاراتيروييد
افراط در مصرف الكل كه باعث نامناسب بودن تغذيه مي‌شود.
افزايش غلظت كلسيم خون:
تغذيه نامناسب، به‌خصوص مصرف بيش از اندازه محصولات لبني يا آنتي‌اسيدهاي حاوي كلسيم زياد
عدم فعاليت يا استراحت طولاني‌مدت در رختخواب به هر علت
تزريق مكرر خون حاوي سيترات
بيماري مزمن كليه
پيشگيري
از آنتي‌اسيدهاي حاوي كلسيم، به‌صورت مرتب استفاده نكنيد.
داشتن يك رژيم طبيعي و متعادل
هيچ‌گاه الكل ننوشيد.
عواقب مورد انتظار
اغلب موارد با درمان در عرض يك هفته معالجه مي‌شوند، مگر اينكه علت به هم خوردن تعادل كلسيم خون، سرطان باشد.
عوارض احتمالي
ايست قلبي
شكستگي استخوان‌هاي ضعيف
سنگ كليه (در موارد افزايش غلظت كلسيم خون)
زخم معده و اثني‌عشر (در موارد افزايش غلظت كلسيم خون)
درمان
اصول كلي
آزمايشات تشخيصي ممكن است شامل آزمايش خون از نظر سطح كلسيم، نوار قلب، و عكسبرداري از استخوان‌ها باشد.
پيش از اينكه برنامه درماني براي پيشگيري از عود مشكل طرح‌ريزي شود، بايد علت زمينه‌ساز معلوم شود.
داروها
در حالت كاهش غلظت كلسيم خون، گلوكونات يا كربنات كلسيم وريدي
در حالت افزايش غلظت كلسيم خون، محلول سالين داخل وريدي و ديورتيك‌هاي قوس هنله (مثل فورسمايد ] لازيكس [ و اسيد اتاكرينيك)
فعاليت
پس از شروع درمان، با رو به بهبود گذاشتن علايم، فعاليت‌هاي عادي خود را از سر گيريد.
رژيم غذايي
در موارد كاهش خفيف غلظت كلسيم خون، از مكمل كلسيمي و ويتامين ـ د استفاده نماييد. شير و محصولات لبني نيز بيشتر مصرف كنيد.
در موارد افزايش خفيف غلظت كلسيم خون، مصرف محصولات لبني و آنتي‌اسيدهاي حاوي كلسيم را محدود كنيد.
در اين شرايط به پزشك خود مراجعه نماييد
اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده تان علايم به هم خوردن تعادل كلسيم خون را داريد.
اگر پس از آغاز درمان، علايم بدتر شوند يا رو به بهبود نگذارند.
