مزایا و معایب قرصهای ضدبارداری
قرص های پیشگیری از بارداری که ابتدا در دهه ۱۹۶۰ وارد بازار دارویی شدند اکنون به صورت فراگیر مصرف می شوند به طوری که در بسیاری از کشورها در راس روش های تنظیم خانواده قرار دارند....
از طرفی این روزها تعداد زیادی از خانم های جوان و تحصیل کرده ایرانی نیز مصرف قرص های ضدبارداری را بهترین راهکار برای جلوگیری از بارداری ناخواسته می دانند اما تحقیقات نشان می دهد، مصرف طولانی مدت این قرص ها چندان هم بی عارضه نیست. در این باره با دکتر آزیتا صفارزاده، جراح و متخصص بیماری های زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران به گفت وگو نشسته ایم تا به تشریح این موضوع بپردازیم.
▪ خانم دکتر! آیا قرص های ضدبارداری موجود در بازار انواع مختلفی دارند؟
قرص های ضدبارداری از ترکیب ۲ هورمون استروژن و پروژسترون ساخته می شوند و بیشترین مانور تولیدکنندگان این قرص ها روی میزان پروژیستن (پروژسترون) آنهاست. به عبارت دیگر، اکثر قرص های ضدبارداری خوراکی حاوی یک استروژن و یک پروژستین در مقادیر مختلف هستند که به این قرص ها، مختلط یا مرکب می گویند و در ۲ گروه منو فازیک یا یک مرحله ای و مولتی فازیک یا چند مرحله ای قرار می گیرند.
▪ این قرص ها چه تفاوت هایی با هم دارند؟
در نوع اول، میزان هورمون در تمام دوره ثابت است و قرص های LD و HD موجود در ایران از جمله این قرص های ترکیبی هستند که البته میزان استروژن موجود در نوع HD بالاتر از میزان آن در LD است. در مقابل میزان هورمون در ترکیب قرص های مولتی فازیک در طول دوره متغیر است و به نام های بی فازیک و تری فازیک (قرص های سه مرحله ای) شناخته می شوند. هدف از تولید این ترکیب ها نیز کاهش مقدار پروژستین کل مصرفی در هر سیکل، بدون از بین رفتن اثر قرص های ضدبارداری است به طوری که کاهش دوز پروژستین با شروع یک دوز پایین پروژستین و سپس افزایش آن در بقیه سیکل ادامه می یابد. این قرص ها در جلوگیری از بارداری بسیار کارآمد هستند و به دلیل کاهش تغییرات متابولیک مربوط به پروژستین عوارض جانبی آنها کاهش می یابد. در عین حال در قرص های بی فازیک، میزان استروژن ثابت است و مقدار پروژستین در ۱۰ روز اول، کم است و در ۱۱ روز دوم افزایش می یابد اما در قرص های تری فازیک دوز استروژن ممکن است ثابت نگه داشته شود یا به طور موقت در بقیه دوره افزایش یابد.
▪ یعنی منظور شما این است که معایب قرص های تری فازیک کمتر از قرص های بی فازیک است؟
این طور نیست که بگوییم این قرص ها کاملا هم بی نقص هستند چرا که سردرگمی به علت چند رنگ بودن (این قرص ها به رنگ های نارنجی، زرد و سفید هستند)، خون ریزی یا لکه بینی حین مصرف و مشکل بودن مصرف دوز ۲ برابر در صورت فراموش کردن مصرف قرص از جمله معایب آنهاست.
▪ آیا علاوه بر قرص های مرکب انواع دیگری هم در داروخانه ها یافت می شود؟
قرص های متوالی و قرص های مینی پیل نیز ۲ گروه آخر را شامل می شوند. قرص های متوالی شامل ۲ نوع قرص در هر بسته بندی هستند که یک نوع آنها شامل استروژن خالی است که از روز پنجم قاعدگی به مدت ۱۵ یا ۱۶ روز مصرف می شود. از مزایای این قرص ها می توان به تشابه هورمونی آن با فیزیولوژی طبیعی بدن اشاره کرد. در عین حال، میزان موفقیت آنها نیز ۹۸ تا ۹۹ درصد بوده است. قرص های مینی پیل هم فقط پروژستین دارند که روزانه مصرف می شوند. در این نوع قرص، دلیلی برای قطع مصرف آن وجود ندارد و در دوران شیردهی و در مواردی که منع مصرف قرص های ترکیبی وجود دارد نیز قابل استفاده هستند.
▪ اصلا مصرف قرص های ضدبارداری چه محاسنی دارد که در دنیا این قدر پرطرفدار هستند؟
واضح ترین مزیت قرص پیشگیری، سهولت مصرف و مهار تخمک گذاری است. در واقع ۲ نوع هورمون استروژن و پروژسترون که به طور معمول در این قرص ها وجود دارند، مانع رشد تخمک در هر ماه می شوند و در صورتی که اصولی مصرف شوند، ریسک بارداری را تقریبا به صفر می رسانند. همچنین قرص ضدبارداری، ترشحات مخاطی دهانه رحم را غلیظ تر کرده و ورود اسپرم به آن را مشکل تر می کند و در عین حال پوشش داخلی رحم را طوری تغییر می دهد که حتی اگر تخمکی آزاد شود، نتواند در رحم به رشد خود ادامه دهد. از طرفی بررسی ها نشان داده اند که قرص های ضدبارداری می توانند خطر سرطان تخمدان و رحم و علایم شدید نشانگان پیش از قاعدگی را کاهش دهند و از ریزش مو جلوگیری کنند.
▪ بنابراین می توان نتیجه گرفت که مصرف قرص های ضد بارداری بهترین گزینه برای زوج های جوانی است که تا مدت ها تصمیم دارند بچه دار نشوند؟
برای ۴ سال اول بعد از ازدواج می تواند بهترین گزینه باشد اما توصیه ما به زوج ها این است که با توجه به شیوع نشانگان تخمدان پلی کیستیک و افزایش سن ازدواج ۲ تا ۳ سال بعد از ازدواج اقدام به بارداری کنند زیرا در سنین بالا، احتمال بارداری کاهش و احتمال ابتلا به فشار خون و دیابت دوران بارداری و همچنین بروز مشکلات ژنتیکی در جنین افزایش می یابد. از طرف دیگر مصرف قرص های ضدبارداری در دراز مدت اصلا توصیه نمی شود و با خطراتی همراه است. بنابراین باید استفاده از کاندوم و روش های دیگر جایگزین مصرف قرص شود.
▪ چه خطراتی؟
مصرف قرص های پیشگیری از بارداری اگر از ۴ سال بیشتر شود، ریسک ابتلا به سرطان پستان در زنان را افزایش می دهد و با افزایش اشتها موجب بروز چاقی در خانم ها می شود. از طرفی رابطه میان قرص های ضدبارداری و خطر لخته شدن خون و سکته مغزی کاملا ثابت شده و این خطر در صورتی که خانمی سیگاری و بالای ۳۵ سال باشد به شدت افزایش می یابد. همچنین قرص ضد بارداری ممکن است با پروتئینی که با اتصال تستوسترون اندک موجود در بدن زنان آن را از دسترس بدن دور نگه می دارد، تداخل کند و در دراز مدت باعث اختلال میل و فعالیت جنسی در آنها شود.
▪ این روزها قرص هایی هم در داروخانه ها به فروش می رسند که با توجه به گران قیمت بودنشان در مقایسه با قرص های LD و HD بسیار پرطرفدارند چرا که تولیدکنندگان آنها بر این باورند عوارض این قرص ها کمتر از سایر قرص های موجود در بازار است. شما این موضوع را تایید می کنید؟
همان طور که گفتم تفاوت قرص های موجود در بازار به دلیل تفاوت میزان پروژسترون موجود در ترکیب آنها است که البته این تغییرات چندان هم فاحش نیست. مثلا شرکت های سازنده این قرص ها معتقدند محصول شان موجب بروز چاقی در دراز مدت نمی شود اما در واقع این قرص ها تنها میزان دفع ادرار را افزایش و احتباس آب در بدن را کاهش می دهند و تنها تفاوت شان با قرص های دیگر دقیقا همین مورد است اما عوارضی که ایجاد می کنند تفاوت چندانی با سایر قرص های موجود در بازار ندارد و این نظر پزشک معالج خانم هاست که بر اساس شرایط بدنی و فاکتورهای موثر نوع قرص را به فرد پیشنهاد دهد.
▪ با توجه به عوارضی که گفتید شما چه روش هایی را برای جلوگیری از بارداری توصیه می کنید؟
با توجه به شرایط زوج ها این موضوع متفاوت است. اول توصیه من به خانم ها این است که در چند سال اول بعد از ازدواج می توانند از قرص های ضدبارداری استفاده کنند اما بهترین روش این است که بعد از هر ۳ ماه استفاده یک ماه از کاندوم استفاده کنند تا بین مصرف قرص ها فاصله بیفتد و احتمال ایجاد عوارض آنها کاهش یابد. در عین حال حتما قبل از ۳۰ سالگی برای بارداری اقدام کنند چرا که بارداری در سنین بالا خطرات خاص خود را دارد. اگر هم جزو زوج هایی هستند که صاحب فرزند هستند و دیگر بچه نمی خواهند باید به جای مصرف قرص های ضدبارداری یا از کاندوم استفاده کنند یا روش های کاشتنی، تزریقی و حتی بستن لوله ها (چه خانم ها و چه آقایان) را انتخاب کنند.
آشنایی با داروهایی که برای درمانِ اختلال نعوظ به کار میروند
نعوظ دیرهنگام، انزال زودهنگام، واژن خشک و... برخی از مشکلات جنسی می تواند سبب سردی روابط بین زوجین شود. در چنین شرایطی به خصوص وقتی ناراحتی تکرار می شود جمله ای که اکثر زوجین می شنوند این است که «مهم نیست.» و زوجین را به سمت استفاده از داروهای مخصوص هدایت می کنند...
برخی داروها مانند ویاگرا، لوتیرا و سیالیس معمولا برای مشکلات نعوظی استفاده می شوند. یعنی وقتی مردی حین رابطه جنسی توانایی نعوظ ندارد و این مشکل در یک دوره ۳ ماهه مکررا تکرار می شود به او مصرف این نوع داروها را پیشنهاد می کنند. اما آیا تا به حال این سوال را از خود پرسیده اید که داروهای مربوط به مشکلات جنسی برای چه کسانی و در چه شرایطی قابل استفاده اند؟
استفاده از این نوع داروها معمولا نیاز به تجویز پزشک دارد و هر فردی در هر سنی می تواند از آنها استفاده کند. گرچه ممکن است یک مرد جوان که به دلیل استرس و اضطراب دچار مشکل نعوظ یا انزال زودرس است همانند یک مرد مسن ۵۰ ساله که مبتلا به فشارخون و کلسترول است از ویاگرا یا سایر داروها استفاده کند. اما لازم است بدانید برای اینکه این داروها عمل کند، وجود میل جنسی لازم است. در صورتی که دچار سردمزاجی یا کاهش میل جنسی شده و تمایلی به برقراری رابطه نداشته باشید این داروها به تنهایی اثری نخواهد داشت.
● از این داروها چه انتظاری دارید؟
اینکه داروها چه تاثیری بر شما می گذارند و قدرت بهبوددهندگی آنها چه حد است، به سن شما و به ویژه ناراحتی زمینه ای که گرفتار آن هستید، بازمی گردد. در صورتی که زیر ۴۰ سال دارید و به هیچ نوع بیماری خاصی مبتلا نیستید، مصرف این نوع داروها تا ۹۰ درصد سبب بهبود رابطه جنسی می شود. اگر بالای ۶۰ سال سن دارید و بیماری زمینه ای ندارید، می توانید ۷۰ تا ۷۵ درصد روی این داروها حساب کنید اما اگر بالای ۶۰ سال دارید و مبتلا به بیماری خاصی هستید این داروها تنها ۵۰ تا ۶۰ درصد به بهبود کارکرد جنسی شما کمک می کنند. البته تمامی این تاثیرات به شرطی است که از نظر روحی و روانی در شرایط خوبی بوده و رابطه عاشقانه ای داشته باشید. هر چه مهر و محبت و نوازش بین زوجین کمتر باشد تاثیر این داروها پایین تر می آید. نکته دیگر اینکه حین استفاده از دارو باید به دستورالعمل درج شده روی بسته آن توجه داشته باشید. برخی داروها به محض استفاده عمل می کنند اما برخی دیگر باید به طور مرتب مصرف شوند تا تاثیرگذار شوند.
● این داروها گران هستند
بهترین مکان برای تهیه یک داروی استاندارد، با دوز مناسب و کیفیت عالی داروخانه است. اگر اهل خرید این داروها از اینترنت یا سایر عرضه کنندگان غیررسمی هستید، بهتر است بدانید گرچه قیمت آنها پایین تر است (حداقل ۱۰ برابر ارزان تر از داروخانه) اما ممکن است دارویی که تهیه می کنید تقلبی باشد. یعنی دارویی که می خرید تنها یک «شبه دارو» و حتی بدتر از آن ممکن است حاوی ترکیبات شیمیایی بی کیفیت و مضر برای سلامت شما باشد. توصیه ما به شما این است که اولا با تجویز پزشک دارو تهیه کنید. حتما از داروخانه دارو بخرید و ثالثا خرید آنلاین نداشته باشید. چون ۶۰ درصد داروهایی که در اینترنت به فروش می رسد، بی تاثیرند. اگر می خواهید داروی ارزان تری تهیه کنید به جای خرید آنلاین، داروخانه منصف پیدا کنید.
● ممنوعیت ها و محدودیت ها
به جز مصرف همزمان با داروهای نیتراتی که برای درمان بیماری قلبی به کار می?روند معمولا ممنوعیتی در مصرف داروهای اختلال نعوظ وجود ندارد. اما اگر تحت درمان هستید و داروهای نیتراتی مصرف می کنید بهتر است قبل از خرید این نوع داروها با پزشکتان مشورت کنید زیرا ممکن است دچار عوارضی نظیر خون دماغ، سرخی گوش یا گرفتگی بینی شوید.
● سابقه بیماری ها را در نظر بگیرید
اگر شما فردی هستید که قبلا دچار سکته قلبی یا سایر ناراحتی های قلبی شده اید و پزشک فعالیت جسمی متوسط را برای شما ممنوع کرده قبل از مصرف این داروها و حتی داشتن رابطه جنسی با پزشک قلب خود مشورت کنید. جالب است بدانید میزان انرژی مصرف شده در برقراری رابطه جنسی در حد بالارفتن از پله های یک ساختمان ۲ طبقه است. پس خجالت نکشید و سوال کنید. اگر بیماری دیگری مانند نارسایی کلیه، هپاتیت، سرطان و... دارید نیز قبل از مصرف این داروها در مورد وضعیت خود با پزشک مشورت کنید.
۱+۱۲ فرمان برایِ کاهشِ احتمالِ خطاهای دارویی
خطاهای دارویی از بیشترین موارد معمول خطاهای پزشکی به شمار می آیند. هر چند پزشکان مایل به پذیرفتن آن نیستند، بیشتر از دو سوم موارد خطاهای دارویی در نتیجه خطاهای پزشکان رخ می دهد، بنابراین در ادامه، توصیه هایی برای کاهش احتمال انجام خطاهای به وجود آمده حین نوشتن دستورات دارویی و غیردارویی ارایه خواهد شد...
دستورات دارویی خود را به موارد کوچک تر تقسیم کنید تا از احتمال بروز خطا کاسته شود. تجویز داروی مناسب، دوز مناسب، دستور العمل مناسب، طول درمان دارویی مناسب، زمان ختم دارو و زمان مناسب شروع مجدد دارو یا تعویض دارو به داروی دیگر از موارد قابل ذکر در این زمینه هستند.
از تجویز داروهای بی اثر و بی نتیجه، داروهای کم اثر، داروهایی که بیمار به آنها حساسیت دارد و داروهایی که اثر معکوس با داروهای دیگر دارند، خودداری کنید.
بهتر است تمامی دستورات پزشکی خود را در دو یا سه نسخه بنویسید (یکی برای خود بیمار، دومی برای بایگانی مدارک پزشکی و سومی برای نگهداری در مدارک شخصی خودتان).
هرگز به صورت تلفنی، دستور دارویی و غیردارویی ندهید. در موارد لزوم می توان در صورت امکان از دستگاه فاکس نیز استفاده کرد.
از سربرگ و مهر مخصوص خود محافظت کنید. آنها را هرگز روی میز کار یا اتاق معاینه جا نگذارید و از سپردن یا امانت دادن آنها به دوستان و نزدیکان خودداری کنید.
از کلمات اختصاری برای نام بردن داروها استفاده نکنید. با بیمار خود واضح و بدون هرگونه خلاصه بندی صحبت کنید.
در دستورات دارویی خود به تعداد اعداد صفر توجه کنید. همیشه عدد صفر قبل از اعشار را بگذارید (مانند ۴/۰) و هرگز صفر بعد از اعداد را قید نکنید (مانند۴۰/۰).
● واحدهای اندازه گیری دوز داروها را به طور واضح هجی کنید.
سعی کنید هر قدر که امکان پذیر است از به کار بردن اعداد اعشاری پرهیز کنید. به عنوان نمونه نوشتن ۱۵۰۰ میلی گرم بهتر است از ۵/۱ گرم.
اگر میزان نوسانات دارویی موجود در خون مهم است، قبل از اجازه برای تعویض دارو خوب فکر کنید. داروهای ژنریک ممکن است تغییراتی بیشتر از۲۰ برابر نسبت به داروی اصلی ایجاد کنند.
از بیمارانی که داروهای مختلف و متعددی مصرف می کنند، به خوبی مواظبت کنید. از احتمال استفاده بیماران از داروهای سایکواکتیو و مخدر سوال کرده و در این زمینه اطمینان حاصل کنید.
تمامی دستورالعمل های دارویی و غیردارویی را که بیمار باید انجام دهد، برای وی توضیح داده و آنها را به صورت نوشته یا پرینت شده به او تحویل دهید و به توضیحات پرستاران یا داروخانه اکتفا نکنید.
در انتها، تمامی دستورات پزشکی خود را به لحاظ واضح بودن، خوانا بودن و کامل بودن توضیحات دارویی مجددا بررسی کنید.
● رفتارهای اشتباه
پزشکان همیشه عادت دارند پیشرفت بهبودی بیمار خود را تا حدودی در بازه یک روند قابل قبول ببینند. بعضی از بیماران پیشرفت و بهبودی سریعی دارند، اما در مجموع روند بیماری و درمان به گونه ای است که پزشکان عادت به دیدن آن دارند. اما گاهی مواردی پیش می آید که بیماران دوره غیرمعمولی دارند. در این گونه مواقع پزشکان مستعد دو نوع رفتار اشتباه می شوند، اولین مورد اینکه از دست بیمار خود عصبانی می شوند و مورد دوم اینکه دیدگاه کلی خود را در رابطه با پروتکل صحیح درمان گم می کنند.
● در این گونه موارد چه باید کرد؟
اولین قدم مهم این است که آرامش خود را حفظ کنید. بیماری که روند بهبودی اش آن طور که شما انتظار داشتید پیشرفت نکرده، همان بیماری است که باید بهترین ارتباط را با او داشته باشید.
به گونه ای رفتار کنید که بیمار متوجه شود موردی غیرمعمول اتفاق افتاده و بداند که شما برای حل این مشکل چه کار می خواهید انجام بدهید.
هرگز بیمار خود را سرزنش نکنید. همه چیز را مجددا بررسی کنید. روش های رسیدن به تشخیص اصلی و تشخیص افتراقی های دیگر را به سرعت بسنجید.
چارت و دستورات پزشکان، یادداشت های پرستاران و تجویز داروها را برای یافتن خطاهای احتمالی بررسی کنید.
تمامی کشت های میکروبی، آزمایش ها و تصویر برداری هایی را که بیمار انجام داده، مرور کنید.
اظهار نظرها و پیشنهادات بیمار را به یکباره رد نکنید. در صورتی که درخواست های بیمار آسیبی به او نمی رسانند یا هزینه ای در بر ندارد و همچنین غیراخلاقی و غیرقانونی نیستند، با آنها موافقت کنید.
فقط به تشخیص ها و حدس های خود اکتفا نکنید. فورا کمک بگیرید. درخواست مشاوره کنید و آن را حتما قید نمایید. فقط در مورد آن با کس دیگری در اتاق همکاران صحبت نکنید. بهترین کمکی را که در دسترستان است، بگیرید. آنقدر صبر نکنید تا یک مورد اورژانسی یا وخیم پیش بیاید تا مجبور باشید درخواست کمک کنید.
پانسمانی برای تمامِ زخمها
مرهم گذاری و پانسمان هر دو نقش مهمی در بهبود زخم دارند. معمولا تکه ای از پارچه یا مواد دیگر برای بستن زخم یا بخش آسیب دیده بدن مورد استفاده قرار می گیرد. بانداژها به شکل نوار یا قطعات مربع، مستطیل یا دایره بریده می شوند. آنها یا مستقیما روی زخم قرار می گیرند یا مواد خاصی را در تماس با زخم نگاه می دارند...
موادی که با هدف بهبودی درمجاورت زخم قرار می گیرند، طیف وسیعی از داروها را شامل می شوند. هدف از استفاده از این ترکیب ها، تسریع بهبود زخم، حفاظت از زخم در برابر آلودگی ها و عوارض، حذف و گاه حفظ رطوبت زخم است. پانسمان برای نگاه داشتن مرهم در مجاورت زخم، کاهش درد و راحتی بیمار مورداستفاده قرار می گیرد. بانداژهای الاستیکی برای تحمیل فشار بر محل آسیب کاربرد دارد. این بانداژها در بهبود وریدهای واریسی، دنده های شکسته و مفاصل متورم موثر هستند. قبل از پانسمان و مرهم گذاری هر نوع زخمی، ابتدا باید آن را به خوبی تمیز کرده، بافت های مرده را جدا و خون ریزی را کنترل کرد.
در دهه های اخیر پیشرفت های قابل توجهی در طراحی و تولید پانسمان و بانداژ صورت گرفته است. ترکیب های درمانی زخم در چند دسته طبقه بندی می شوند:
▪ پانسمان آلژینات: این ترکیب ها از جلبک دریایی قهوه ای مشتق می شوند و حاوی آلژینات کلسیم هستند که در مجاورت ترشح های زخم به آلژینات سدیم تبدیل می شود. این ترکیب ها برای بانداژ زخم هایی که میزان ترشح آنها متوسط تا شدید است، کاربرد دارد. متداول ترین مصرف آنها در درمان زخم های حاد جراحی، زخم های پا، سینوس ها و زخم های فشاری است. این نوع پانسمان را نباید برای سوختگی های درجه سه، زخم های خشک و زخم های با ترشح اندک استفاده کرد، زیرا قدرت جذب بالای ترشح های این نوع بانداژ باعث خشکی ناحیه خواهد شد. اینها پانسمان های اولیه ای هستند که باید توسط پانسمان های ثانویه پوشانده شوند.
▪ پانسمان بیوسنتتیک: ترکیب های مختلفی با این منظور ساخته شده اند که حاوی مواد بیولوژیک مشتق از حیوان ها و نیز مواد صناعی نظیر پلیمرها هستند. این پانسمان برای سوختگی ها و سایر انواع زخم مناسب است. برای پانسمان موقت قسمت پیوندشده پوست نیز می توان از این نوع پانسمان سود جست. برخی از افراد ممکن است به این نوع پانسمان حساسیت داشته باشند.
▪ پانسمان کلاژن: در این نوع پانسمان پروتئین کلاژن وجود دارد. اعتقاد بر این است که کلاژن باعث تسریع بهبود زخم می شود و در نتیجه در مورد زخم های دیرجوش بهترین است. بیشترین اثر آنها در مورد زخم هایی است که حاوی بافت مرده نیستند. این پانسمان نیز نباید برای سوختگی های درجه سه و زخم های خشک تجویز شود.
▪ پانسمان کامپوزیت: این نوع پانسمان ها بسیار شبیه نوارچسب های پلاستیکی هستند و شامل یک سطح چسبنده، یک سطح نچسب یا نیمه چسبنده که در مجاورت زخم قرار می گیرد، لایه جاذب و در نهایت سدمیکروبی هستند.
▪ پانسمان تماسی: یک لایه با قدرت چسبندگی کم، متشکل از مواد پلیمری منفذدار یا مواج، مانع از چسبیدن پانسمان ثانویه به سطح زخم می شود.
▪ گاز: این پانسمان فابریک موج دار کتان با قدرت جذب خوب، در اشکال و ترکیب های مختلفی وجود دارد. گاز ممکن است کتان، صناعی، تلقیح شده با آب، نمک یا مواد دیگر باشد. گازها برای بستن زخم ها و نیز دبریدمان و فتیله گذاری زخم کاربرد دارند. همچنین برای بستن زخم های عمقی مناسب اند.
▪ فاکتورهای رشد: این پروتئین های زنجیره کوتاه، سلول های هدف خاصی را متاثر می کنند. این ترکیب ها به طور طبیعی در بدن انسان موجودند و می توان آنها را از یک قسمت بدن به قسمت دیگر منتقل کرد یا در خارج از بدن ساخت. این نوع پانسمان به گرما حساس است و باید در یخچال نگهداری شود. کاربرد آنها در مبتلایان به بدخیمی ممنوع است.
▪ پانسمان هیدروکلوئید: این پانسمان برای زخم های پا، سوختگی های خفیف، زخم های فشاری و آسیب های ناشی از ضربه مناسب هستند. آنها پس از جذب ترشح های زخم به شکل ژل در می آیند و حاوی موادی نظیر سدیم کربوکسی متیل سلولز(به عنوان جاذب)، پکتین و ژلاتین متصل به ورقه نازک پلی اورتان هستند. برداشتن یا تعویض این نوع پانسمان بی درد است، بنابراین در درمان زخم کودکان کاربرد دارد.
▪ پانسمان هیدروفیبر: فیبرهای کربوکسی متیل سلولز مشابه کتان در مجاورت ترشح های زخم به ژل تبدیل می شود. این پانسمان ها به شکل باند یا پد در بازار موجودند و قدرت جذب بسیار بالایی دارند.
▪ هیدروژل ها: این ترکیب ها به شکل ژل یا ورقه ای به فروش می رسند و هدف اصلی از کاربرد آنها حفظ رطوبت زخم است. بر اساس وضعیت زخم می توان از این مرهم ها برای خشک کردن ترشح های زخم یا حفظ رطوبت آن استفاده کرد. هیدروژل ها در مورد زخم های حاوی بافت مرده، زخم های جراحی عفونی و زخم های دردناک مناسب اند.
▪ الکتروژل ها: ژل های با قابلیت هدایت الکتریکی، امکان الکتروتراپی زخم را فراهم می کنند.
▪ پانسمان هیدروپلیمر: این ترکیب ها از چند لایه تشکیل شده اند. سطحی ترین لایه آن وسعت زخم را می پوشاند و به طور همزمان ترشح های آن را جذب می کند. در سوختگی درجه سه و زخم های خشک کاربردی ندارند.
▪ پانسمان های فشاری مخصوص ناحیه پا: این محصولات با وارد کردن فشار خارجی جریان خون را بهبود می بخشند و ادم مزمن اندام تحتانی را کاهش می دهند. این نوع پانسمان در اشکال مختلفی به بازار ارایه شده است. استفاده از این نوع پانسمان برای افراد دچار ادم باید حتما زیرنظر پزشک باشد.
▪ فوم پلی اورتان: این نوع پانسمان فضاهای خالی برای تخلیه ترشح های زخم دارند. اشکال مختلف ورقه ای یا نواری آن برای بستن زخم ها موجود است. از این نوع پانسمان برای بستن زخم های با ترشح متوسط تا شدید استفاده می شود.
▪ جایگزین های پوستی: آلوگرافت ها یا پیوندهای پوستی از سلول های انسانی که در محیط آزمایشگاهی کشت داده می شوند، استخراج شده اند.
▪ پانسمان با قدرت جذب بالا: ذرات، هیدروپلیمرها یا فوم هایی وجود دارند که همانند مواد موجود در پوشک بچه عمل می کنند، یعنی این قابلیت را دارند که مایعات را با سرعت بسیار بالایی جذب کنند. این نوع پانسمان برای زخم هایی که شدیدا ترشح دارند، مناسب است.
▪ پانسمان غشای شفاف: این غشا از یک لایه نازک و روشن پلی اورتان تشکیل شده که هرچند چسبنده است، به سطوح مرطوب، مشابه آنچه در زخم ها دیده می شود، نمی چسبد. این غشا در عین حال که زخم را از دسترس باکتری ها و آسیب ناشی از ترشح های خود زخم محفوظ نگاه می دارد، امکان تبادل اکسیژن مختصری را فراهم می کند. بهتر است این نوع پانسمان روی پانسمان اولیه دیگری بسته شود. برداشتن آن به دلیل امکان آسیب پوستی باید با احتیاط انجام شود.
▪ پرکننده های زخم: پرکننده های زخم ممکن است به اشکال خمیر، پودر و گلوله در دسترس باشند. این مواد برای پرکردن فضای زخم و در عین حال جذب ترشح های زخم به کار می روند. پرکننده های زخم همیشه پانسمان اولیه هستند و باید همراه با پانسمان های دیگر مورد استفاده قرار گیرند.
▪ پچ های ویژه زخم: این پچ ها مجهز به سیستم جمع آوری ویژه ای هستند که جریان ترشح های زخم را به خوبی تخلیه می کنند، بنابراین در زخم های با ترشح های زیاد مناسب اند.
نگاهی به دارو درمانی ضدِ صرع
تشنج یک تخلیه عصبی غیرطبیعی، خفیف و پاروکسیمال در مغز است. حدود ۱۰ درصد از افراد جوامع حداقل یک بار در طول عمر خود دچار تشنج می شوند. اما صرع که در تعریف به آن «تشنج های راجعه» گفته می شود، تقریبا یک درصد جمعیت را گرفتار کرده است. بیشتر موارد تازه تشخیص داده شده صرع با شروع دارودرمانی، دیگر تشنجی را نخواهند داشت، اما ۳۰ درصد از آنها با وجود مصرف داروهای مختلف ضدصرع باز هم دچار تشنج می شوند. برای این افراد تشخیص صرع راجعه در نظر گرفته می شود...
مطالعات نشان داده اند در بیمارانی که به درمان با اولین داروی ضدصرع خود پاسخ درمانی نمی دهند، احتمال عود تشنج ها در طول درمان با سایر داروهای ضدصرع نیز بیشتر است.
● دارودرمانی صرع
درمان مدرن تشنج از سال ۱۸۵۰ با معرفی برومایدها آغاز شد. فنوباربیتال که از قدیم برای اثر خواب آوری اش مورد استفاده بود، در سال ۱۹۱۰ برای درمان و کنترل تشنج مورد توجه قرار گرفت و برای سالیان متمادی داروی انتخابی درمان این بیماران شد. به تدریج داروهایی شبیه به فنوباربیتال، مثلا پریمیدون نیز به بازار آمدند. در سال ۱۹۴۰ فنی تویین در درمان صرع موثر شناخته شد و از آن زمان تاکنون جزو داروهای اصلی درمان خط اول صرع در انواع پارشیال و ژنرالیزه ثانویه قرار گرفته است.
در سال ۱۹۶۸، کاربامازپین برای درمان نورالژی تری ژمینال مورد تایید قرار گرفت و بعدها در ۱۹۷۴ برای درمان صرع پارشیال به کار رفت. اتوسوکسیماید از سال ۱۹۵۸ به عنوان داروی انتخاب اول برای درمان تشنج های ابسنس بدون تشنج های ژنرالیزه تونیک کلونیک مورد استفاده قرار گرفته است. در سال ۱۹۶۰، والپروات در اروپا تاییدیه گرفت و در سال ۱۹۷۸ در آمریکا مورد قبول واقع شد. این دارو هم اکنون در سطح بسیار وسیعی در سراسر جهان مورد استفاده بیماران قرار می گیرد. این دارو که برای درمان صرع های ژنرالیزه اولیه مورد استفاده بود، در اواسط دهه ۹۰ در درمان صرع پارشیال نیز مورد تایید قرار گرفت. داروهای ذکر شده فوق تا اواخر دهه ۹۰، درمان های اصلی ضدصرع در دنیا بودند.
جالب است بدانید که در طول ۱۵ سال گذشته، ۱۱ مورد داروی ضدصرع جدید از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان صرع مورد تایید قرار گرفته است، یعنی تقریبا هر سال یک داروی جدید. به علاوه هم اکنون ترکیب درمانی های گسترده ای برای مدیریت درمان صرع های مقاوم به درمان وجود دارد.
نسل جدید داروهای ضدصرع اثربخشی مشابهی با داروهای قدیمی تر نظیر کاربامازپین، فنی تویین، فنوباربیتال، پریمیدون و والپروئیک اسید دارند و در عین حال عوارض ناخواسته و طیف تداخل دارویی آنها محدودتر است. ترکیب کردن صحیح و موثر این داروها برای درمان صرع نیازمند اطلاع کامل از مکانیسم اثر، فارماکوکینتیک و فارماکودینامیک آنهاست. البته مکانیسم اثر برخی از داروهای ضدصرع جدید ناشناخته است.مطالعات نشان داده اند که ترکیب درمانی داروهای ضدصرع با مکانیسم های اثر متفاوت، موجب افزایش اثربخشی و تحمل بهتر دارو می شود. ترکیب درمانی ها شامل فنی تویین/والپروئیک اسید، والپروییک اسید/کاربامازپین، والپروئیک اسید/لاموتریژین، کاربامازپین/توپیرامات، فنوباربیتال/توپیرامات، فلبامات/ توپیرامات، اکس کاربازپین/توپیرامات، لاموتریژین/توپیرامات هستند.
● ویژگی داروهای ضدصرع جدید
▪ فلبامات: این دارو دفع کلیوی و کبدی دارد و نیم عمرش ۱۴ تا ۲۲ ساعت است. از جمله عوارض این دارو می توان به بی اشتهایی، تهوع، آنمی آپلاستیک و نارسایی کبدی اشاره کرد.
▪ گاباپنتین: مکانیسم اثر این دارو هنوز هم ناشناخته است. شاید تغییر در شارژ کانال های کلسیمی در اثربخشی آن دخیل باشد. دفع گاباپنتین کلیوی است و نیم عمر آن ۵ تا ۷ ساعت است. افزایش وزن، نیستاگموس و ضعف عوارض ناخواسته این دارو محسوب می شوند.
▪ لاکوزاماید: بیشترین میزان دفع این دارو کلیوی است تا کبدی. نیم عمر آن ۱۳ ساعت است. از شایع ترین عوارض احتمالی ناشی از مصرف این دارو می توان به سردرد، گیجی، تهوع و دوبینی اشاره کرد.
▪ لاموتریژین: این دارو نیم عمر ۱۵ تا ۳۰ ساعته دارد. گیجی، آتاکسی، تهوع و بثورات پوستی از جمله عوارض این دارو هستند.
▪ لواتیراستام: این دارو دفع کلیوی داشته و نیم عمر ۷ تا ۸ ساعته دارد. گیجی، تهاجم، بی قراری و اضطراب از جمله عوارض احتمالی هستند.
▪ اکس کاربازپین: این دارو دفع کبدی و کلیوی دارد. هیپوناترمی، ضعف، سردرد، آتاکسی و بثورات پوستی از جمله عوارض این دارو هستند.
از دیگر داروهای جدید ضدصرع می توان به پرگابالین، روفینامیاد، تیاگابین، توپیرامات و زونیزاماید اشاره کرد.هم اکنون داروهای متعددی در زمینه درمان صرع در دست تولید هستند که می توان آنها را در درمان صرع راجعه جایگزین داروهای قدیمی تر کرد. برخی از این داروها ساخته شده اند تا فعالیت داروهای ضدصرع موجود را بهبود ببخشند. از جمله این داروها می توان بریوازاستام (آنالوگ لوتیراستام)، والروسمید (آنالوگ والپروئات)، لیکاربازپین (آنالوگ اکس کاربازپین) و فلوئوروفلبامات (آنالوگ فلبامات) را نام برد.
دو داروی «لاکوزاماید» و «روفیناماید» اخیرا از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا مورد تایید قرار گرفته اند. لاکوزاماید به عنوان داروی همراه برای درمان صرع پارشیال در بیماران بالای ۱۷ سال مورد تایید قرار گرفته است. این دارو به دو شکل خوراکی و تزریقی موجود است. روفیناماید، یک مشتق تری آزول است که به عنوان درمان همراه در تشنج های مرتبط با نشانگان لنوکس گاستوس در بزرگسالان و کودکان بالای ۴ سال تجویز می شود. این دارو به شکل قرص برای مصرف خوراکی به بازار آمده است.
در مطالعات انجام شده، هر دو داروی مذکور در مقایسه با دارونما فواصل دفعات تشنج را در بیماران افزایش داده اند و شایع ترین عوارض احتمالی ناشی از مصرف آنها گیجی، تهوع و سردرد بوده است.
