تاثير محروميت و محدوديت غذايي
تحقيقات ادره كل دارو و غذاي آمريكا بر روي موشها نشان داد كه محدود كردن ميزان غذاي موشها مقداري به عمر آنها مي افزايد. موشهاي آزمايشگاهي كه رژيم غذايي متعادلشان را دريافت كردند ده درصد بيشتر از موشهايي كه غذاي زياد دريافت كردند عمر كردند.همچنين اين موشها بيشتر از موشهايي كه تحت رژيم هاي سخت غذايي قرار داشتند عمر نمودند.
اين موشها داراي بدن و كبد و طحال و پروستاتي كوچكتر و طول بدن كمتري بودند اما اندازه كاسه سر و مغز و دستگاه توليد مثلي شان متعادل بود.
در اين گزارش به اين نكته اشاره شده است كه اكثر انسانها حتي هنگامي كه سير هستند به پرخوري ادامه ميدهند كه اين امر ميتواند برايشان خطرناك باشد. متناسب نمودن ميزان دريافت غذا ميتواند منجر به طول عمر بشود اما به اين نكته هم توجه داشته باشيد كه محدوديت غذايي در حدي كه بيش از ده درصد كمتر از نياز بدنمان غذا مصرف نماييم در طولاني مدت ميتواند منجر به از از دست دادن و اتمام منابع مواد مغذي بدنمان و نهايتا كاهش طول عمرمان گردد.
بهترين راه براي كاهش اشتها و نتيجتا جلوگيري از پرخوري كاهش دادن دريافت غذاهايي است كه منجر به افزايش زياد و سريع قند خون ميشوند، غذاهايي مانند فرآورده هاي نان و شيريني و كلوچه ها و غذاهايي كه به آنهات شكر افزوده شده است. استفاده از دو وعده سالاد در روز هم ميتواند ما را در اين امر ياري نمايد.
علت توقف روند كاهش وزن بعد از مدتي استفاده از رژيم
هنگامی که شما از رژیم غذایی کاهش وزن استفاده مینمایید در حقیقت با کاهش دادن حجم غذای مصرفی خود و به تبع آن با کاهش میزان انرژی دریافتی بدن را در حالتی از گرسنگی قرار میدهید. در چنین حالتی بدن به مدت چند وقت از ذخایر چربی خود استفاده مینماید. در چنین موقعی حالتی مانند قحطی بر بدن عارض میشود آنچه طبیعی است این است که بدن شما برای مقابله با این کسر انرژی سعی میکند که در مصرف انرژی صرفه جویی نماید.
بدن هر فرد در طول 24 ساعت مقداری انرژی صرف انجام فعالیت های حیاتی خود مینماید که این مقدار انرژی متابولیسم پایه شما نامیده میشود در حقیقت متابولیسم پایه مقدار انرژی است که بدن یک فرد در طول 24 ساعت و در حالت استراحت مصرف مینماید. یکی از کارهایی که یدن یک فرد برای مقابله با کمبود انرژی به کار میبندد کم کردن متابولیسم پایه است. نتیجه این است که مقداری از کمبود انرژی بدن جبران میشود و بدین ترتیب روند کاهش وزن کند میشود. بدن بعضی از افراد به قدری متابولیسم پایه را کاهش میدهد که حتی میتواند این روند را متوقف نماید. عارضه کاهش روند کاهش وزن مخصوصا هنگامی بیشتر دیده میشود که افراد از رژیم های غذایی نامعمول و نا متعارفی که توسط افراد غیر متخصص صادر میشود استفاده مینمایند.این دسته از افراد معمولا حس میکنند که درجه حرارت بدنشان در مقایسه با زمانی که تازه رژیم غذایی شان را استفاده نمده بودند کاهش یافته است. برای جبران این باید راههای زیر را بکار برد.
1. انجام حرکات ورزشی : البته دقت نمایید چنانچه در هنگان کاهش و یا توقف روند کاهش وزن ورزش هم میکنید باید میزان انجام حرکات ورزشی را افزایش دهید. دقت نمایید استحمام دقیقا پس از ورزش موجب میشود که بدن شما سرد شود و ورزش نتواند تاثیر مطلوب ود را بگذارد به همین دلیل حتما بین زمان انجام حرکات ورزشی و استحمام تان حداقل 6 ساعت فاصله بگذارید.2. استفاده از ادویه های تند و سس های تند و همچنین استفاده از لباس های زیر قرمز رنگ : البته شاید این قسمت از توصیه ها زیاد علمی به نظر نیاید اما من در مورد چند نفر توصیه نمودم و نتیجه هم گرفته اند
متين سبحاني
علت تجمع زياد چربي ها در ناحيه شكمي
در مورد چربي هاي زياد در قسمت رانها و پهلوها بايد بگويم كه به نظر ميرسد علت ازدياد بيش از حد چربي در اين ناحيه ها مصرف بيش از اندازه مواد غذايي حاوي قندهاي ساده باشد. مواد غذايي نظير نان و برنج و انواع شيريني ها و ....
راه كم كردن اين چربي ها هم استفاده از يك رژيم غذايي كم كالري و حاوي مقادير زياد مواد غذايي فيبردار نظير سبزي ها و ميوه ها و غلات و حبوبات پوست گيري نشده و محدود كردن ميزان استفاده از مواد غذايي داراي قند هاي ساده مانند قند و شكر و انواع سس ها و ... ميباشد.
در اين ميان به تحقيقات نشان داده است كه حركات ورزشي ائروبيك تاثير بيشتري در از بين رفتن اينگونه چاقي ها دارد. پس در انتخاب روش ورزشي تان سعي كنيد از ورزشهاي متداوم اما كم فشار كه موجب فعاليت شديد و تعريق نشود استفاده نماييد. مثلا پياده روي را بر دويدن ترجيح دهيد.
به نظر من استفاده از ورزش و رژيم غذايي به عنوان دو پاي نيرومند ميتواند شما را به قله سلامتي برساند. دراين ميان اگر گاهي فكر كرديد كه اين دو پا نميتوانند شما را به اين قله برسانند استفاده از عصايي به نام «مكمل هاي رژيمي» ميتواند مفيد باشد . ال – كارنيتين نيز از همين دسته است . تحقيقات نشان داده است كه استفاده از اين مكملها ميتواند در شرايطي مفيد باشد البته مشروط بر اينكه تحت نظر كارشناس و متخصص تغذيه و يك پزشك اين كار را انجام دهيد .
البته راههاي ديگري هم در اين زمينه وجود دارد يكي از اين راهها عمل جراحي و برداشتن چربي هاي موجود در اين ناحيه ميباشد . اما عمل جراحي در واقع پرهزينه ترين و سخت ترين و خطرناك ترين روش است و در آخرين مرحله و پس از اينكه تمام راهها يعني رژيم غذايي و ورزش و مكمل هاي رژيمي را آزمايش نموديد و نتيجه اي نگرفتيد توصيه ميگردد.
« تغذيه در بيماران دچار افزايش چربي خون ( هيپرليپيدمي ) »
متخصص بيماريهاي غدد مترشحه داخلي
افزايش چربي خون همراه با بيماريهايي مانند کم کاري تيروييد، بعضي از بيماريهاي کبدي و کليوي ، بيماريهاي قند( ديابت) ، نارسايي مزمن کليه، چاقي، بعضي از عفونتها ، اعتياد به الکل ، ايدز و ... ديده مي شود.
همچنين افزايش چربي خون ممکن است علامت بيماري ديگري نبوده و بيمار به صورت اوليه دچار آن شود. براي تشخيص بالا بودن چربي خون، اندازه گيري دو نوع چربي خوني يعني کلسترول و تري گليسيريد انجام مي شود. در اين ميان معمولا افزايش کلسترول به عنوان عامل بيماري زاي جديدتري مطرح مي شود.
کلسترول انواع مختلفي دارد. افزايش کلسترول با تراکم پايين ( LDL ) منجر به عوارض عروقي به صورت تصلب شرايين ( اترواسکروز) در عروق مختلف مي شود که مي تواند باعث سکته هاي قلبي و مغزي شود. از طرف ديگر افزايش کلسترول با تراکم بالا ( HDL ) بر خلاف افزايش LDL عمل کرده و منجر به جلوگيري از عوارض ذکر شده مي گردد.
با توجه به وجود انواع مختلف هيپرليپيدمي، بيماران حتما بايد به توصيه هاي دارويي و تغذيه اي پزشک معالج خود توجه دقيق داشته باشند، چون هر کد
ام از اين انواع، درمان دارويي و رژيم غذايي خاص خود را نياز دارد.
رعايت نکات زير به همه بيماران دچار افزايش چربي خون توصيه مي شود. بهتر است بدانيم افراد سالم نيز با رعايت اين نکات از احتمال هيپرليپيدمي تا حد زيادي مصون خواهند بود و همه افراد خانواده مي توانند از رژيم غذايي ضد افزايش چربي خون سود ببرند:
1- انجام ورزش به صورت منظم، حداقل هفته اي سه روز، در کنترل وزن و متعادل نگه داشتن چربي ها خون اثر واضحي دارد. بهترين ورزش پياده روي ، دوچرخه سواري و شنا است.
2- وزن ايده آل حفظ شود و در صورت وجود چاقي، کاهش وزن اکيدا توصيه مي شود.
3-از مصرف الکل و سيگار به شدي پرهيز شود.
4- توصيه مي شود از رژيم غذايي حاوي کم ترين ميزان چربي استفاده شود. به خصوص بايد از مواد غذايي حاوي کلسترول و چربي هاي اشباع شده پرهيز نمود. از شير و فرآورده هاي لبني کم چرب و يا بدون چرب استفاده شود . از مصرف کره و خامه خودداري شود. هر گونه چربي گوشت قرمز و همچنين پوست مرغ قبل از پخت جدا شده و دور ريخته شود. از تخم مرغ به صورت محدود استفاده شود. حتي الامکان از سرخ کردن مواد غذايي خودداري شده و مواد غذايي به صورت آب پز و کبابي ، تنوري ( فر) ته
يه شود.
مصرف گوشت ماهي با توجه به وجود چربي هاي مفيد در آن توصيه مي شود. البته بايد توجه داشت که ماهي نيز بهتر است سرخ نشود.
سبزيجات و ميوه هايي که حاوي چربي ناچيزي هستند مي توانند به صورت آزادانه مورد مصرف قرار گيرند.
مصرف مغزها ( گردو، آجيل) و روغن زيتون مي تواند موجب اثر مفيدي در کاهش LDL ( چربي با تراکم پايين ) شود. البته بايد توجه داشته باشيد که مصرف زياد و بي رويه اين مواد مي تواند باعث چاقي شود.
مصرف روغن ماهي نباتي جامد باعث افزايش LDL و کاهش HDL شده و بهتر است تا حد امکان از مصرف آن خودداري شود. بر خلاف آن کره هاي گياهي ( مارگارين) حاوي استانول ( Stanol ) باعث کاهش LDL مي شود .
برنامه غذايي که جهت تغذيه افراد جامعه در امريکا توصيه شده به صورت زير است:
کليه افراد بالاي 2 سال بايد 30% از کالري مورد نياز روزانه خود را از چربي تامين نمايند و کمتر از 10% کالاري روزانه از چربي هاي اشباع به دست آيد. همچنين ميزان مصرف روزانه روزانه کلسترول بايد کمتر از 300 ميلي گرم باشد.
در زماني که پرهيز غذايي براي درمان افزايش چربي خون مورد نظر است بايد ضمن تامين 30% کالري روزانه از چربي ، کمتر از 75 کالري از چربي هاي اشباع به دست آمده و روزانه کمتر از 200 ميلي گرم کلسترول مصرف شود.
جهت برنامه ريزي رژيم غذايي مي توانيد به جداول کالري و محتواي چربي انواع مختلف غذاها در فصل اول مراجعه نماييد.
«رژيم غذايي در بيماريهاي کيسه صفرا وبعد از عمل جراحي کيسه صفرا »
کار کيسه صفرا در انسان انباشتن و تغليظ صفرا است تا به هضم چربي کمک نمايد.
وقتي که چربي وارد اثني عشر مي شود باعث تحريک و ترشح هورمون Cholecystokinin توسط مخاط روده مي شود. هورمون مذکور از راه خون وارد کيسه صفرا شده و باعث انقباض آن مي شود که در نتيجه صفراي غليظ شده وارد مجراي کلدوک و بعد به روده کوچک وارد مي شود که وجود آن براي امو لسيفيکسا سيون ( ذره – ذره شدن) ( Emulsification ) چربي هاي مورد نياز است. قطع شدن جريان صفرا که بيماريهاي کيسه صفرا به وجود مي آيد مي تواند باعث اختلال هضم چربي ها شود .
در حدود 5 تا 10 درصد از افراد بالغ دچار بيماريهاي کيسه صفرا مي شوند التهاب و عفونت کيسه صفرا را کولسيستيت ( Cholecystitis ) و به وجود آمدن سنگ کيسه صفرا کوله ليتياز ( Cholelithiasis ) مي نامند تشکيل سنگ کيسه صفرا وقتي رخ مي دهد که کلسترول ، رنگ دانه هاي صفراوي ، املاح صفراوي، کلسيم و مواد ديگر در کيسه صفرا رسوب مي کنند. علت اصلي تشکيل سنگ کيسه صفرا نامعلوم است. رکود ، عفونت و اختلال متابوليک و يا تغييرات شيميايي به نظر مي رسد نقش داشته باشند. نشانه ها و علائم باليني ( Symptoms ) در بيماريهاي کيسه صفرا : درصد بالايي از ناراحتي هاي کيسه صفرا بدون علامت و ( Silent ) خاموش هستند.
در زماني که عفونت و يا مسدود شدن کيسه صفرا توسط سنگ در
مجراي ( Cystic ) ( درد هاي کوليکي شديد در صورت انقباض کيسه صفرا پيش مي آيد- هضم و جذب غذاهاي چرب باعث ناراحت شدن Discomfort ) بيمار و اختلال در هضم و جذب Imgaired Digestion چربي ها به علت مختل شدن ترشح صفروي به وجود مي آيد.
در بعضي از بيماران به دلائل نامعلوم تحملشان نسبت به بعضي از سبزيجات ( Legumes ) – خربزه و ميوه هايي مانند توت ( Berries ) کم مي شود.
در کليه سيستيت هاي حاد – شکم درد – نفخ شکم، حالت تهوع، استفراغ و تب نيز مي تواند از علائم باشد.
براي رژيم غذايي بيماران کيسه صفرا اصل اين است که ناراحتي بيمار را با دادن غذاهاي کم چرب به حداقل برسانيم. از لحاظ کالري اکثر بيماران کيسه صفراوي وزن بالاتر از طبيعي داشته و رژيم کم کالري توصيه مي شود.
Serles et al در سال 1970 ثابت کردند بيماراني که کالري بالا از هر نوع غذا بگيرند باعث زياد شدن ترشح کلسترول در صفرا و تشکيل بيشتر سنگ صفراوي مي شوند. با کم کردن غذاهاي کم چرب و Carbohydrates مي توان بيماران را تا اندازه اي راحت نگه داشت .
رژيم غذاهاي کم چربي براي بيماران کيسه صفراوي
1-غذاهايي که مي توان از آن استفاده کرد، عبارتند از:
شير کم چربي- قهوه و چاي و آب ميوه و نان – Cereals ، Cornflakes ( برشتوک ) پنير کم چرب- تخم مرغ هفته اي سه عدد چربي هاي گياهي و انواع ميوه جاتي که بيمار بتواند آنها را تحمل کند. گوشت ها اعم از گوسفند و گوساله و مرغ ويا ماهي ها سرخ شده نباشد و به صورت آب پز يا کباب
و يا بريان شده مي توان مورد استفاده قرار داد.
سوپ هاي صاف شده و ادويه جات از قبيل نمک، فلفل، ادويه به حد اعتدال شيريني جات همه رقم از قبيل مربا- ژله- مارمالات و شکر آزاد است.
سبزيجات از قبيل هويج – سيب زميني – کلم و غيره همه نوع در صورت تحمل موقعي که بدون اضافه کردن کره و يا خامه آب پز شده باشند.
ميوه جات همه نوع در صورت تحمل بيمار مي تواند مصرف شود.
2-غذاهايي که ميبايد پرهيز شود.
شير چرب -بستني که از شير پر چربي درست شده باشد- کيک ها و شيريني هايي که خامه و چربي داشته باشند.
تخم مرغ نيم رو و چربي هاي حيواني و چربي هايي مانند خامه و سس سالاد .
از گوشت هايي که به صورت کنسرو شده پرچربي و يا گوشت هاي چرب – سوسيس- کالباس مي بايد پرهيز شود.
سوپ هايي که با خامه و شير چرب درست شده اند، شيريني هايي از قبيل شکلات ها و غيره همچنين در صورتي که بيماران نتوانند ادويه جات را تحمل نمايند بهتر است پرهيز گردد از ميوه جات اوکادو( Avocado ) –سيب کال و ميوه هاي توتي (Berries ) را ممکن است بيماران تحمل ننمايند به طور کلي بايد از غذاهاي سرخ شده: آجيل – زيتون- شورها ( از قبيل خيار شور) ذرت بوداده و چاشني ها ( Relishes ) پرهيز به عمل آورد .
بعد از عمل جراحي کيسه صفرا و بيرون آوردن کيسه صفرا بيماران پس از مدت کوتاهي که از غذاهاي کم چربي استفاده نمودند مي توانند رژيم غذايي خود را تغيير داده و هر نوع غذايي را آزادانه مصرف نمايند.
ناگفته نماند که ممکن است به بعضي ها غذاهايي از قبيل شير- سوسيس- کالباس و غيره حساسيت داشته و هضم اين غذاهاي برايشان مشکل باشد در اين صورت بهتر است از خوردن غذاهايي را که نمي توانند تحمل نمايند پرهيز نمايند.
دکتر حشمت الله کلباسي
متخصص بيماريهاي دستگاه گوارش
