استان يزد را بهتر بشناسيم 29
ادامه » جشن ها و آیین هاي استان يزد
سيزده به در: مردم استان يزد در روز سيزدهم فروردين به سوي باغها، مراتع و سبزهزارها ميروند و به پخت و پز غذا و شادي و تفريح ميپردازند. دخترها در اين روز سبزه گره ميزنند و در دل آرزوي ازدواج ميكنند.روز سيزده به در براي عروسها و دختران طلبيده(شيرينيخورده) نيز روز بسيار خوشي است؛ زيرا، در اين روز مادرشوهر، خواهران شوهر و ساير اقوام داماد با دايره زنگي به خانه عروس رفته و او را براي گردش و در كردن نحسي روز سيزده، به باغ و سبزه ميبرند.
اعياد مذهبي: مردم استان يزد اعياد و جشنهاي مذهبي مانند عيد فطر، عيد قربان، عيد غدير خم، ميلاد حضرت محمد(ص)، نيمه شعبان و ... را گرامي داشته و آنها را به طرز باشكوهي برگزار ميكنند. برخي از مردم در روزهاي عيد فطر و قربان پس از خواندن نماز مخصوص اين روزها، به ديد و بازديد پرداخته و برخي ديگر به گورستان رفته و براي درگذشتگان فاتحه ميخوانند. مردم يزد عيد غدير را عيد «سادات» مينامند و به ديدار خانوادههاي سيد ميروند و اين روز را به آنان تبريك ميگويند. معمولاً بزرگان سادات در اين روز پول يا چيز ديگري را به عنوان عيدي به مهمانان ميدهند.
در نيمه شعبان، جشنهاي باشكوهي در سطح شهر برگزار ميشود. جوانان با آذينبندي و چراغاني كوچهها و خيابانها و تشكيل گروههاي نمياش خياباني، ساخت آبنما و شربتخانههاي موقت، مقدمات برگزاري روز جشن را آماده ميكنند. در روز نيمه شعبان، هزاران نفر از مردم يزد در خيابان حضرت مهدي(عج) تجمع ميكنند و به اين ترتيب انتظار خود را نسبت به ظهور حضرت مهدي(ع) نشان ميدهند. هنگام غروب آفتاب نيز با پخش شربت، شيريني و شير از يك ديگر پذيرايي ميكنند.
هم چنين بازاري «غلامعلي سياه» در نزديكي ميدان «اميرچقماق»، چهارراه «مهديه» و خيابان «مسجد جامع» نيز از جمله مكانهاي تجمع مردم در اين روزها هستند. البته ساير خيابانهاي شهر نيز در اين روزها مالامال از جمعيت ميشود.
مراسم عروسي: مراسم ازدواج و جشن عروسي در شهرها و روستاهاي مختلف استان يزد با اندكي تفاوت به يك ديگر شبيهاند. نخست خواهر و مادر پسر براي ديدن دختر به خانه آنها ميروند؛ اگر دختر را پسنديدند و دختر نيز موافقت كرد، هفته بعد با يك حلقه انگشتر، يك جفت كفش و يك جعبه شيرين دوباره به خانه آنها رفته و دختر را خواستگاري ميكنند. چند روز پس از خواستگاري، اقوام داماد همراه با روحاني (عاقد) به خانه عروس رفته و عروس را بر سر سفره مينشانند. در سفره عقد، بادام، گردو، فندق، فلفل سياه، زنجبيل، دارچين، نقل، نبات، عسل، روغن، نان، پنير و سبزي خوردن، ماست و ميوه ميگذارند.
در روز عقدكنان، عاقد از عروس «بله» را ميگيرد. سپس سفره سفيدي به نشانه سپيدبختي روي سر عروس ميگيرند و دو كله يا دو تكه قند را به هم ميسايند و ميخوانند:
شخصي كه قند ميسايد ميخواند: مسابم، مسابم
دخترها و زنان دسته جمعي ميپرسند: چيچي مسابي؟
ـ مهر محبت مسابم
ـ دخترها و زنان ميپرسند: براي كي؟
ـ برا عروس و دوماد. بعد از عروس و داماد از زن و شوهران جوان ديگر نيز اسم ميبرد.
بعد با نخ و سوزن پارچه سفيدي را ميدوزند (البته انتهاي اين نخ گره ندارن و اين عمل نشانهاي از دوختن است نه دوختن واقعي) و ميخوانند:
ـ چيچي ميدوزي؟
ـ مهر و محبت ميدوزم.
ـ برا كي ميدوزي؟
ـ برا عروس و دوماد.
به اين مراسم پيش از آمدن داماد نزد عروس «روس كردن» ميگويند. آن گاه داماد را كنار عروس، رو به روي آيينه مينشانند. داماد براي ديدن عروس رونما ميدهد و خويشاوندان عروس و داماد به آن دو رونما ميدهند. مادرزن حلقه انگشتر را به دست داماد ميكند و داماد هم به دست عروس حلقه ميگذارد. سپس يكي از نزديكان عروس، ظرف آبي آورده و انگشت شست پاي عروس و داماد را درون تشت با آن آب ميشويد و داماد مشتي پول درون آب ميريزد. آب را درون راهرو ريخته و پول را به عنوان شگون برميدارند. رقص، آواز، شادي و عربونه زدن ساعتها ادامه مييابد. حال اگر داماد بخواهد عروس را به خانه خود ببرد، همه با ساز و آواز به راه ميافتند و ميخوانند:
عاروس قشنگه بله
اين كوچه تنگه بله
دست به زلفش نكنيد مرواري بنده بله
سر عاروس گل بريزيد
سر دوماد اشرفي
هنگام بردن عروس، سر هر كوچه يكي از نزديكان دامان پيش ميآيد و با گفتن جملههايي نظير «عروسخانم خوش آمدي»، «كوچه و محله ما را روشن كردي»، پا اندازي نظير يك قطعه طلا يا سفرهاي تفريحي و يا سراندازي مانند سفرهاي زيارتي مثل حج يا سفر به مشهد مقدس را به عروس تقديم ميكند.
معمولاً در همان شب يا شب پيش از عقد، سيني ميبرند. بدين ترتيب كه برنج، روغن،قند، پارچه و ديگر لوازم را داخل سينيهاي بزرگ گذاشته، روي آنها را با پارچههاي رنگي زيبا پوشانده و سينيها را روي سر گذاشته و به خانه عروس ميبرند. (اين رسم امروزه بيش تر در روستاها برگزار ميشود).
دو روز بعد، ساير اقوام عروش و داماد، لوازمي مثل ظرف و وسايل خانه را به رسم پيش كش به حجله داماد ميبرند. به اين پيش كشها «جاخالي» ميگويند. در مرحله بعد خانواده عروس و داماد هر يك به نوبت عروس و داماد را به خانه خود دعوت كرده و مهماني ميدهند. به اين مهمانيها «پاگشا» ميگويند.
جشنهاي زرتشتيان: جشنهايي كه امروزه زرتشتيان يزد برگزار ميكنند، همان جشنهاي ايران باستان است. زرتشتيان در هر ماه، هنگامي كه نام روز و ماه با هم يكي ميشد، جشن برگزار ميكردند و آن جشن را به نام همان ماه ميناميدند. اين جشنها عبارت اند از: فروردينگاه،ارديبهشتگاه ، خوردادگان،تيرگان،مردادگ ن، شهريورگان، آبانگان، آذرگان، ديگان، بهمنگان و اسفندگان. از اين ميان جشن نوروزگان (فروردينگاه) و جشنهاي مهرگان و سده از همه مهمتر است.
جشن نوروز زرتشتيان: زرتشتيان در شب قبل از نوروز، زماني كه تاريكي آخرين شب سال رنگ ميبازد، بر بام خانههاي خود آتش ميافروزند و فرداي آن روز با گستردن سفره هفتسين و چيدن خواركيهايي كه از قبل آماده كردهاند، جشن نوروز را آغاز ميكنند. يكي از اين خوردنيها، پالوده مرواريد است كه از اوايل زمستان براي تهيه گندم و نشاسته آن دست به كار ميشوند. ششه يا سبزه از ضروريترين لوازم سفره هفتسين است. از پنجه كوچك (20 تا 24 اسفند) زنان با همكاري هم، به تهيه خوراكيهاي سنتي مانند نان، شير، كماج شيرين، نان پيهپياز،حلواي سن، حلواي شكر ميپردازند. هم چنين آش هفتدونار يا ججه (gaga) را از هفت نوع غلات و حبوبات تهيه ميكنند و درمراسم مذهبي خاص خود مصرف ميكنند.
جشن مهرگان: جشن مهرگان به مناسبت پيروزي ايرانيان بر «ضحاك» ستمگر به رهبري «كاوه آهنگر» بر پا شد. ايرانيان به شكرانه اين پيروزي كه در روز «مهر» (دهم) ماه مهر روي داد، جشني بزرگ برپا كردند. اين جشن شش روز به طول ميانجامد. در برخي از روستاها جشن مهرگان با ساز و شادماني نيز همراه است و در روز پنجم جشن، گروهي از جوانان در محل آدريان يا سرچشمه قنات جمع شده و به شادماني ميپردازند.
جشن سده:
ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد
نرم افزار موبايل - نقشه يزد
براي دانلود نرم افزار موبايل - نقشه يزد به اينجا بريد:
کد:
http://www.yazdchto.ir/SC.php?type=component_sections&id=29&t2=DT&sid=62
نقشه بزرگ و دو رو شهر يزد
براي دريافت نقشه بزرگ و دو رو شهر يزد به اينجا بريد:
کد:
http://www.yazdchto.ir/SC.php?type=component_sections&id=29&t2=DT&sid=63
استان يزد را بهتر بشناسيم 30
ادامه جشن ها و آیین هاي استان يزد
جشن سده: جشن سده همان جشن پيدايش آتش است كه از عهد باستان تاكنون رواج داشته است. چون اين جشن را در صدمين روز زمستان برگزار ميكنند، آن را جشن «سده» مينامند. ايرانيان باستان، سال را به دو فصل تابستان بزرگ هفت ماهه و زمستان بزرگ پنج ماهه تقسيم ميكردند. چون از روز اول آبان كه زمستان بزرگ آغاز ميشود تا دهم بهمن كه روز برگزاري اين جشن است صد روز ميگذرد، اين جشن را سده ناميدهاند.
جشن گاهانبار: در آيين زرتشت اعتقاد بر اين است كه «اهورامزدا» جهان مادي را در شش مرتبه آفريد و آن را «شش گاهانبار» ميگويند و با زمزمه سرودي آن را جشن ميگيرند و خدا را ستايش ميكنند. مراسم هر «گاهانبار» به مدت پنج روز ادامه مييابد. گاهانبارها را جشنهاي فصلي نيز مينامند، زيرا به طبيعت و كشاورزي مربوط است و نشان دهندهي شش مرحله آفرينش آسمان، آب، زمين، گياهان، جانوران و انسان است. جشنهاي گاهانبار جزو جشنهاي مذهبي زرتشتيان محسوب ميشود. در بامداد روز اول هر گاهانبار، در آدريان يا آتش ورهرام هر شهر، موبدان و مردم گرد هم ميآيند و سرودهاي اوستا را ميخوانند. پس از آن، «لرك» ـ مخلوطي از هفت ميوه خشك ـ پخش ميكنند. «لرك» را روي چادري پهن آن را با دانه انار و چند شاخه درخت مورد تزيين ميكنند.
گاهانبارها عبارت اند از:
گاهانبار يوزرم (از دهم تا چهاردهم ارديبهشتماه، آفرينش آسمان)
گاهانبار ميديوشهمگاه (Medio shahem)(از هشتم تا دوازدهم تيرماه، آفرينش آب)
گاهانبار پيته شهمگاه(paete shahem) (از بيستويكم تا بيستوپنجم شهريورماه،آفرينش زمين)
گاهانبار اياثرمگاه (Yathrwm) (از بيستم تا بيستوپنجم مهرماه، آفرينش گياهان)
گاهانبار ميدياريمگاه (Maeiarem) از دهم تا چهاردهم ديماه، آفرينش جانوران)
گاهانبار همسپت ميديمگاه (Hamas Path Meadem) از بيستم تا بيستوچهارم اسفندماه، آفرينش انسان)
جشن هيرومبا: هيرومبا جشني است شبيه آتشافروزي جشن سده كه هر سال در روستاي «شريفآباد» اردكان برگزار ميشود. تاريخ برگزاري اين جشن با گاهشماري بدون كبيسه، هفته آخر ماه فروردين است. زرتشتيان شريفآباد براي تهيه هيزم آتش هيرومبا به نيايشگاه «پير هريشت» ميروند. آنها زماني حركت ميكنند كه پيش از غروب آفتاب به پير هريشت برسند. آنها اسباب و اثاثيه خود را با وانت يا الاغ ميبرند و شب در همان جا اقامت ميكنند. سپيدهدم روز بعد، مردان و جوانان پس از نيايش به صحرا ميروند و بوتههاي خار را براي آتش هيرومبا جمعآوري ميكنند. بانواني كه در پير هريشت ماندهاند، ناشتايي تهيه كرده و آن را به صحرا ميفرستند. پس از آن كه هيزم آماده شد، مردان به پير هريشت برميگردند و مراسم چوبزني انجام ميشود. مراسم چوبزني اين گونه برگزار ميشود:
كساني را كه براي اولينبار در مراسم جمعآوري هيزم شركت كردهاند يا در آن سال صاحب فرزند شدهاند، بر سر دست بلند ميكنند و با شادي و سرور به او چوب ميزنند. بستگان اين شخص بايد كله قندي تقديم كنند تا او رها شود. با اين كله قند شربت درست ميكنند و آن را مينوشند.
به هنگام عصر، هيزمها را با وانت يا الاغ به شريفآباد ميبرند و در ميدان كنار آدريان انباشته ميسازند. سپس آتش ميافروزند و مراسم مذهبي را گرداگرد آتش برگزار ميكنند.
بامداد روز بعد، زنان شريفآبادي به محل آتش هيرومبا ميآيند. خاكسترها را كنار ميزنند. گلولههاي سرخ آتش را در آتشدان گذاشته، به خانه خود ميبرند. در خانه با چوب سندل، كندر دود كرده و آن را دور خانه ميچرخانند، آن گاه خارج ميشوند و به سوي آدريان شريفآباد بازميگردند و آتش را به آتشبند (مسيول نگهباني از آتش) ميسپارند. جشن هيرومبا در گذشته در روستاي «مزرعه گلانتر» برگزار ميشد.
اين مراسم با اندك تفاوت در روستاهاي «اللهآباد» و «نرسيآباد» به نام «هيبدوگ» و در روستاي «خرمشاه» به نام «شاخشاخ دربن» برگزار ميشود.
مراسم سدرهپوشي: هنگامي كه دختر يا پسر به سن سدرهپوشي ميرسد (سن تكليف، هفت تا ده سالگي) مراسم جشني از طرف والدين او برپا ميشود. در اين مراسم كه بيش تر افرادفاميل در آن حضور دارند، سفره رنگيني پهن ميكنند و آن را با انواع نقل و شيريني، خشكبار و يك مجمر آتش ميآرايند. سپس دختر يا پسر كه قبلاً حمام كرده، سدره ميپوشد و بر سر سفره حاضر ميشود. در اين موقع، موبد در حين خواندن دعاي «اورمزد» بند بلند و باريكي را كه به «گشتي» معروف است، به پشت كمر سدرهپوش ميبندد و در پايان مراسم نقل و شيريني تعارف ميكنند.
مراسم عروسي در ميان زرتشتيان: ...
ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد