خواص خوراكیها

كيسه كشيش Capsella bursa-pastoris
خانواده: چليپاييان Crucifera

مشخصات گياه شناسي:
برگهاي تحتاني و قاعده اي گياه دراز و عموما دندانه دار يا داراي بريدگيهاي عميق هستند. برگهاي فوقاني باريك و نيزه اي و بدون بريدگي يا دندانه مي باشند. گلهاي بسيار ريز و سفيد رنگ آن در گل آذينهاي خوشه متراكم قرار گرفته اند. مشخصه اصلي اين گياه ميوه هاي كوچك و مثلثي شكل آن است.

انتشار جغرافيايي:
در تمامي نقاط ايران در اطراف تهران استانهاي گيلان و آذربايجان و مناطق غرب كشور چون كردستان و كرمانشان اين گياه رويش دارد. اين گياه انتشار وسيعي در مزارع كشاورزي و حتي در داخل شهر در معابر و اماكن دارد.

تركيبات شيميايي:
تركيباتي چون تانن،‌اسيد بورساسيك كه نوعي آلكالوئيد است و كولين از مهمترين تركيابت شيميايي گياه به شمار مي روند.

قسمتهاي مورد استفاده:
گياه شكوفه دار خشك مورد استفاده دارويي است.

اثرات دارويي و روش استعمال:
1- قطع خونريزي: كيسه كشيش به عنوان داروي بند آورنده خون مصرف دارد. اين ويژگي به علت قابليت آن در انقباض عروق است. به همين جهت مصرف جوشانده ي آن متشكل از يك تا دو قاشق گياه خشك در يك ليتر آب به صورت خوراكي توصيه مي شود.

خرزهره Nerium oleander
خانواده: Aposcyanaceae

مشخصات گياه شناسي:
خرزهره درختچه اي زينتي است با برگهاي تقريبا سرنيزه اي شكل و دايمي كه اين برگها به شكل فراهم بر روي ساقه قرار مي گيرند. به عبارت بهتر در هر بند از ساقه چندين برگ مستقر است. گلها به رنگ سفيد يا صورتي بوده منظره ي بسيار جالبي دارند.

انتشار جغرافيايي:
محل اصلي رويش خرزهره در ايران مناطق غرب و جنوب غربي ايران يعني استانهاي كرمانشاه لرستان و فارس مي باشد. ولي اين درختچه ي زينتي در حال حاضر در بقيه نقاط كشور نيز پرورش داده مي شود.

تركيبات شيميايي:
برگ خرزهره حاوي گلوكوزيدهاي سيانوژنه همچون نريئين و نري آنتين بوده اين تركيبات در صورت تجزيه شدن تركيبات سيانوري آزاد كرده و باعث مسموميتهاي بسيار شديد و حتي مرگ مي گردند. از اين رو در مصرف خرزهره به عنوان گياه دارويي بايد حداكثر دقت و توجه به عمل آيد. دانه هاي خرزهره حاوي انواع اسيدهاي چرب از جمله اسيد استئاريك، اسيد پالميتيك، اسيد اولئيك و اسيد لينولئيك است.

قسمتهاي مورد استفاده:
1- درمان كچلي و بيماريهاي پوستي: به اين منظور مي توان هم از جوشانده ي برگ خرزهره در روغن و هم از خيسانده ي آن در آب استفاده كرد. البته در درمان اين عوارض پوستي بديهي است كه استعمال به صورت خارجي خواهد بود.
2- تقويت قلب و تنظيم ضربان قلب: به اين منظور عصاره خرزهره را در آب حل كرده و سپس آن را به شكل قرص هاي سيار كوچك 5/0 گرمي درآورده و روزانه به تعداد 2 تا 4 عدد از آن مصرف مي كنند.

گل ميناي چمني Bellis perennis
خانواده: Compositae

مشخصات گياه شناسي:
گياهي است كوچك و علفي كه در داخل چمنها و چمنزارهاي طبيعي رويش دارد. داراي برگهاي قاشقي تا بيضوي شكل مي باشد كه تماما قاعده اي اند و از اين رو ساقه كاملا عريان و فاقد برگ است. گلها سفيد يا صورتي رنگ مي باشند.

انتشار جغرافيايي:
در بيشتر نقاط كشور در داخل چمنزارهاي طبيعي و مصنوعي مي توان اين گياه را مشاهده نمود.

تركيبات شيميايي:
انواع تانن ها برخي اسيدهاي آلي همچون اسيداگساليك، اسيد وينيك و اينولين كه يك نوع پلي ساكاريد است و لعاب و مواد رزيني عمده ترين تركيبات شيميايي اين گياه به شمار مي آيند.

اثرات دارويي و طرز استعمال:
1- رفع خون مردگيهاي زير پوستي: جوشانده ي برگ اين گياه به شكل كمپرس در موضع باعث رفع خونمردگيها مي شود. به همين منظور البته از برگهاي له شده ي گياه به شكل ضماد نيز مي توان استفاده نمود.
2- درمان بيماريهاي تنفسي: دم كرده ي برگ گل مينا از قديم در درمان عوارض برخي ناراحتيهاي تنفسي همچون آسم، ‌برونشيت و ... به كار مي رفته است. مصرف روزانه 3 فنجان از دم كرده ي آن در فاصله ي بين دو وعده ي غذايي علايم اين ناراحتيها از جمله سرفه و اخلاط خوني را دفع مي كند.
3- درمان يبوست: مصرف برگهاي تازه گياه مي تواند مخاط روده را نرم كرده اثر ملين داشته باشد.

گلابي، ميوه‌اي است كه گونه‌هايي مختلف با طعم متفاوت دارد. اين ميوه حاوي ويتامين اي و ث و همچنين داراي كلسيم، آهن، منيزيم و روي است. چون گلابي ميوه‌اي آبدار است، در زيبايي پوست بسيار مفيد است. يكي از خواص گلابي خاصيت ملين بودن آن است و دانه‌هاي ريزي كه در موقع خوردن گلابي احساس مي‌كنيد، براي دفع مواد زائد مفيد مي‌باشند.

البته افرادي كه يبوست دارند سعي كنند بلافاصله پس از خوردن 1 تا 2 عدد گلابي آن را با يك ليوان آب ولرم همراه كنند كه خاصيت ملين بودن آن قوي‌تر شود.

گلابي ميوه‌اي است براي تقويت افراد ضعيف و همچنين بسيار مفيد براي آنهايي كه در دوران نقاهت هستند. آب گلابي و آب به را اگر با هم مخلوط كنيد و بنوشيد تقويت كننده بسيار خوبي خواهد شد. مصرف گلابي ترشح بزاق دهان را زياد مي‌كند، در نتيجه باعث تسهيل عمل در دستگاه هاضمه مي‌شود.

تانن و املاح پتاسيم كه در گلابي وجود دارد اسيداوريك را به هر اندازه و مقداري كه باشد حل مي‌كند، به همين جهت افراد مبتلا به رماتيسم، نقرس و آرتروز مي‌توانند از گلابي بهره زياد ببرند.

فشار خون يكي ديگر از ناراحتي‌هايي است كه خوردن گلابي به آن كمك بسيار مي‌كند و تصفيه كننده خون نيز است. فيبر موجود در گلابي لاينين (Linin) نام دارد كه غير قابل حل بوده و براي كاهش كلسترول موثر است.

در يك عدد گلابي متوسط حدود 4 گرم فيبر وجود دارد. بنابراين اگر دو عدد گلابي در روز خورده شود در حدود 32 درصد فيبر مورد نياز روزانه بدن انسان تامين مي‌شود. توجه شود كه قسمت عمده فيبر گلابي در پوست و بلافاصله زير پوست آن قرار دارد و اگر با پوست خورده شود از تمام فيبر آن استفاده مي‌شود.

ماده مهم ديگري كه در گلابي موجود است عنصر بور (بوران Boron) است كه به بالا بردن جذب كلسيم و در نتيجه جلوگيري از پوكي استخوان بخصوص براي زنان در دوران يائسگي بسيار كمك مي‌كند.

همچنين از آنجا كه طبق معمول موادي كه براي استخوان‌ها مفيدند، براي مغز نيز نافع‌اند، گلابي هم از اين امر مستثني نيست و از ميوه‌هايي است كه براي حافظه و تمركز نيز مفيد است. در هر گلابي متوسط حدود" 0.3" ميلي‌گرم عنصر بور وجود دارد و اگر "5" وعده در روز از ميوه‌ها و سبزي‌هايي مانند گلابي خورده شود به طور تقريبي مقدار بور مورد نياز بدن انسان تامين مي‌شود. هر صد گرم گلابي از لحاظ تغذيه‌اي داراي "60" كيلوكالري، نيم گرم پروتئين، نيم گرم چربي،" 14" گرم گلوسيد، يك و نيم گرم فيبر و "130" ميلي‌گرم پتاسيم است.

بلوط Oak Bark گز علفي (شيره بلوط)

نام علمی Quercus

كليات گياه شناسي

بلوط درخت بومي در مناطق معتدله است و در ايران در جنگهاي كردستان ،‌لرستان و كهكلويه مي رويد . ارتفاع اين درخت در بعضي نواحي تا 50 متر و قطر تنه آن به 3 متر نيز مي رسد . برگهاي درخت بلوط پنجه اي و مانند انگشتان دست مي باشد . ميوه درخت بلوط كه به نام بلوط معروف است مانند فندق بوده و در پياله اي جاي مي گيرد .
تركيبات شيميايي:
پوست و برگ درخت بلوط داراي تانن ، قند ، اسيد گاليك ، اسيد ماليك ، كوئرسين Quercine ، موسيلاژ ، پكتين ،‌رزين و روغن است .
خواص داروئي:

بلوط از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است .

خواص ميوه بلوط
ميوه بلوط از قديم الايام مورد مصرف بوده و از آن به عنوان غذا استفاده مي كرده اند . حتي اگر آنرا خشك و در كرده و با در گندم مخلوط مي كنند و از آن نان تهيه مي نمايند .
مي توان بلوط را بوداده و سپس آنرا در كرده و از آن چائي تهيه كرد . مقدر مصرف آن يك قاشق چايخوري در يك ليوان آب جوش مي باشد . اين دم كرده را مي توان براي مورد زير بكار برد .

1- بواسير را برطرف مي كند .
2-اسهال ساده و اسهال خوني را رفع مي كند .
3-درد معده و گاز معده را برطرف مي كند .
4-براي رفع كم خوني موثر است .
5-نرمي استخوان را درمان مي كند .
6- براي تقويت عمومي بدن موثر است .
7-براي معالجه اسهال اطفال ،‌در بلوط را با كاكائو مخلوط كرده و دم كرده آنرا به اطفال مي دهند .

خواص درخت بلوط
براي استفاده از پوست درخت بلوط يم توان آنرا در كرده و با عسل مخلوط كنيد و يا اينكه يك قاشق در آنرا در يك ليوان آبجوش ريخته و به مدت 10 دقيقه دم كنيد .
1- خونريزيها را متوقف مي سازد .
2-درمان كننده بواسير خوني است .
3-خاصيت ضد عفوني درد .
4
مصارف خارجي پوست درخت بلوط
براي استفاده خارجي از جوشانده پوست درخت استفاده مي شود . بدين منظور بايد 15 گرم پوست درخت را در يك ليتر آب جوش ريخته و بگذاريد به آرامي بجوشد تا حجم آن به دو سوم تقليل يابد .
از اين جوشانده مي توان بعنوان كمپرس استفاده كرد و يا آنرا در وان حمام ريخته ودر آن ساتراحت نمود .
1)خون مدرگي را درمان مي كند .
2)اگزما را از بين مي برد.
3)براي درمان بيماريهاي پوستي در وان حمام كه در آن جوشانده پوست درخت بلوط را ريخته ايد به مدت يكربع ساعت استراحت كنيد .
4)اگر واريس دريد اين قسمتها را با جوشانده پوست بلوط كمپرس كنيد .

گز علفي
در اثر نيش زدن حشره اي مخصوص به برگ و يا شاخه هاي درخت بلوط ماده اي به بيرون تراوش مي كند كه در اثر مجاورت با هوا سفت شده و به صورت دانه هايي به قطر 2 سانتيمتر بر روي ساقه و يا برگ ظاهر مي شود . براي استفاده از گز شاخه هاي درخت را تكان مي دهند تا دانه هاي گز به زمين بريزد . البته اين دانه ها مخلوط با برگ و پوسته درخت است كه بايد تميز شود .
گز علفي از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است . براي استفاده طبي از گز علفي مي توان آنرا با عسل مخلوط كرد و يا جوشانده آنرا تهيه نمود .( 50 گرم در يك ليتر آب جوش )

خواص گز علفي
1)قابض است .
2 ) خونريزيها را متوقف مي سازد .
3)مقوي معده است .
4)تقويت كننده دستگاه تنفسي است .
5)سينه را نرم و صدا را صاف مي كند .
6)سرفه ها را برطرف مي كند .
7)تنگي نفس را درمان مي كند..

تخم كتان FLAX SEED

نام علمی Linum usitatissimum

كليات گياه شناسي
امروزه گياه كتان در منطقه وسيعي از اروپا و آُيا مي رويد . ازاين گياه استفاده هاي زيادي بعمل مي آيد . از الياف آن براي يافتن پارچه استفاده مي شود . پارچه كتان براي البسه مخصوصا در تابستان نوعي مناسب بشمار مي رود .
كتان گياهي است كه از قدي الايام شناخته شده و بكار ميرفته است . حتي پرورش آن در مصر در حدود پنج قرن قبل از ميلاد مسيح معمول بوده است .
تركيبات شيميايي:
از دانه هاي كتان در اثر فشار و بدون حرارت دادن روغني بدست مي آيد كه به روغن كتان ( براي اينكه با روغن برزك اشتباه نشود) ناميده مي شود .
خواص داروئي:
روغن تخم كتان علاوه بر داشتن Omega-3 داراي ويتامين E نيز مي باشد و حتي اگر بمقدر بيش از احتياج ( يك قاشق چايخوري در روز ) مصرف شود عوارض جانبي نخواهد داشت .
خاصيت مهم ديگر روغن كتان اثر ضد تورم آن مي باشد . ميگرنهاي دردناك را شفا مي دهد.
مطالعات جديد نشان داده است كه روغن تخم كتان حتي مي تواند مصونيت بدن را در مقابل بيماريها بالا ببرد . استفاده از اين روغن از سرطان جلوگيري مي كند .
تخم كتان بعلت داشتن موسيلاژ زياد نرم كننده بسيار خوبي است و در رفع يبوست مي توان از آن استفاده كرد . بدين منظور بايد تخم كتان را روي زبان ريخت و با مقدري آب آنرا بدون جويدن بلعيد و يا مي توان تخم كتان را در آب خيس كرده و صبح ناشتا خورد .
دم كرده تخم كتان نيز معجزه گر است . دم كرده آن علاج بيماريهاي مجاري ادرار ، زخم معده و وروم روده ، يبوست ، ورم مثانه ، سنگ كليه ،‌سرفه ، دردهاي پريود و حتي مرض قند مي باشد .
مي توان تخم كتان را با مقداير آب جوشانيد و سپس جوشانده آنرا در داخل وان حمام ريخت و در آن دراز كشيد . خارش پوست را فورا از بين مي برد .

طرز استفاده:
روغن تخم كتان بنام Flax Seed Oil ناميده مي شود و مي توان آن را از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها خريدري كرد كه البته در يخچال نگهدري شود و بايد دقت كرد كه تاريخ مصرف آن نگذشته باشد .
مضرات :
مضرات خاصي براي آن بيان نشده است .

اين گياه از خانواده گل مينا يا مركبات است. گلبرگهاي اين گياه قرمز و ارغواني رنگ است كه به عنوان طعم دهنده غذا استفاده مي شود.
از كلاله و گلبرگ اين گياه به عنوان يك رنگ گياهي استفاده مي شود. گياه مقاومي است و استفاده خوراكي براي دام ندارد و ظهور اين گياه در هر منطقه اي نشان دهنده تخريب اين خاك در منطقه است.
فصل گل دهي آن از خرداد ماه تا تيرماه است

موسير
اين گياه گونه هاي بسيار زياد و استفاده هاي خوراكي دارد. ريشه و پياز گياه بعد از انجام يكسري اقدامات خاص مورد استفاده قرار مي گيرد. بدين صورت كه آنها را به شكل رشته هاي بسيار نازك در آورده و در مسير آب سرد قرار مي دهند تا تلخي كه در پياز آن هست از بين برود، آنرا در آفتاب خشك مي كنند تا به عنوان چاشني غذايي مصرف شود.
عمدتاً مناطق رويش اين گياه در غرب ايران، كوهستانها و مناطق برف گير مي باشد و فصل رويش اين گياه از اواسط فروردين ماه تا پايان خرداد ماه است.
اين گياه به صورت محلي به عنوان مُليّن، خلط آور و آرامش بخش استفاده مي شود.

جوشير صمغي است كه از گياهي به همين نام گرفته مي شود.
اين گياه يكي از داروهايي است كه براي بيماريهاي كليوي استفاده مي شود. ادرار آور است و حتي در مواردي بند آمده ها را باز مي كند و قطره قطره ادرار كردن كه از مشكلات مجاري ادراري است توسط اين گياه قابل درمان است و بطور كلي باز كننده ي مجاري ادرار مي باشد.
مقوي سيستم دستگاه عصبي است. براي سرد مجازها، داروي خوبي است كه در رابطه با لقوه و رعشه استفاده مي شود.
از سرشاخه هاي اين گياه به صورت سبزيهاي خوراكي استفاده مي شود. از كوبيده ي برگ و عصاره آنها براي درمان دندان درد استفاده مي شود.
از عصاره ريشه آن استفاده هاي صنعتي مي شود مثل تهيه مواد آرايشي يا تهيه مُسكِن.
اين گياه مثل بعضي از گياهان، گياهي سمي است بنابراين مقدار مصرف، زمان مصرف و دوره درماني آن بايد توسط پزشك تعيين شود.
اين گياه را همراه مرزن جوش استفاده مي كنند زيرا مرزن جوش عوارضي را كه اين گياه مي تواند بوجود آورد تعديل كرده يا كاهش مي دهد.
اين گياه اصولاً در ارتفاعات رويش دارد و داراي گلهاي زرد با ساقه هاي بلند است.

اين گياه نه تنها گل زيبايي است بلكه خواص درماني متعددي نيز دارد. اين گياه گل اشك نيز ناميده مي شود و اين به خاطر اين است كه مقداري شبنم در بين اين گلها جمع مي شود و بعد از گل به پائين مي چكد.
عمر اين گياه بسيار كوتاه است. از اوايل ارديبهشت ماه گل دهي اين گياه شروع مي شود و در فصل بارش تمام مي شود.
خواص دارويي اين گياه اصولاً در پياز اين گياه است. پياز اين گياه داروي مؤثري براي دردهاي رماتيسمي و دردهاي مفصلي و پاك كننده دستگاه كبدي است. البته اين گياه جزء داروهاي سمي است و مصرف آن بايد زير نظر پزشك باشد.

گياه اورس
محل رويش اين گياه در ارتفاعات بيش از ۲٥٠٠ متر و كوهستانهاي صعب العبور مي باشد و بيشتر در جنگلهاي غرب كشور وجود دارد. درختي بسيار مقاوم و سازگار با هر نوع آب و هوايي است و داراي برگهاي سوزني شكل مي باشد و بسيار بوی زننده اي دارد.
مصرف دارويي آن به صورت محلي، استفاده از صمغ اين گياه براي ناراحتيهاي پوستي است. اين گياه تنها گونه اي است كه با شرايط سخت قادر به ادامه حيات است و حافظ خاك نقاط مرتفع است.

گياه بادام وحشي
اين گياه داراي انواع گوناگون مي باشد. اهميت بوته هاي اين گياه بيشتر در محافظت از خاك مي باشد و در مناطقي كه حاصلخيز نيست و امكان فرسايش خاك بيشتر است اين گونه ها مي توانند به راحتي به عنوان گونه هاي پيشآهنگ مستقر شوند.
دانه ها و ميوه هاي اين گياه مصرف خوراكي دارد. نوع ديگر استفاده از اين گياه استفاده از روغن آن است كه به عنوان مُليّن و شستشو دهنده دستگاه گوارش مصرف دارد. همچنين ماليدن آن به محل درد به صورت موضعي استفاده دارد.

گياه گل پروانه (گل ارغواني)
اين گل انواع مختلفي دارد و زيستگاه آن در دشت و كمي هم در ارتفاعات متوسط و پايين است. بوي عطر خوبي دارد و نوش خوبي براي زنبور عسل است.
كاربرد درماني آن در موارد ناراحتيهاي تنفسي به خصوص سرفه و برونشيت و آسم و حتي از نوع ناراحتيهاي تنگي نفس مي باشد و بازدهي آن بسيار عالي است.
در خارج از دم كرده و جوشانده ی اين گياه براي شستشو استفاده مي شود.
اين گياه مي تواند جراحات و زخمهاي سطحي را درمان كند و به خاطر ماده خوشبو و نعناع مانندي كه مُنتل هست و در آن وجود دارد در موارد سوختگي از اين گياه استفاده مي شود.
نوع ديگر گل ارغواني از نظر درماني همان خواص را دارد ولي از نظر ظاهر متفاوت است. اين گل ضمن اينكه گلهاي قرمز و ارغواني رنگي دارد درون آن گلهاي آبي رنگي هم مشاهده مي شود كه اين گلهاي آبي رنگ از داخل گلهاي قرمز رنگ بيرون مي آيد.

اين گياه به خاطر ظرافت و عطرش به صورت اهلي در خانه ها پرورش پيدا مي كند.
گل نسترن از دسته گلهايي است كه موارد درماني متعددي دارد. خود گل نسترن در عوارض پوستي مورد استفاده قرار مي گيرد. از روغن دانه اين گياه به عنوان شاداب كننده پوست و تقويت كننده پياز مو استفاده مي شود. هم گل اين گياه و هم دانه آن منبع ويتامين C است.
ثمر اين گل بعد از ريختنش به صورت گرد و قرمز رنگ پيدا مي شود كه اصولاً كاربرد دارويي دارد و بيشتر به صورت دم كرده از آن استفاده مي شود. همچنين باعث تقويت سيستم دفاعي بدن مي شود.
گل دهي اين گياه از اواسط ارديبهشت شروع مي شود و تا آخر پائيز ادامه دارد. نحوه استفاده صحيح از آن بدين گونه است كه بعد از چيدن، گلها بايد در جاي مناسبي خشك شوند تا بو، عطر و خاصيت دارويي آن از بين نرود و اگر قرار است كه بعد از ريختن گلبرگها از دانه اين گياه استفاده شود بايد ناخالصي هاي آن را از بين برد و بصورت خالص مورد استفاده قرار داد.

گياه مريم گلي
گياه مريم گلي گياهي با قدمت بسيار طولاني است و در حدود ۱٠٠٠ سال پيش به وجود اين گياه پي برده و از آن استفاده مي كرده اند از جمله ابوعلي سينا در كتابهاي خود به اين گياه اشاره كرده و خواص آن را برشمرده و تأكيد بر مصرف آن كرده است.
اين گياه ضد درد، آرامش بخش و براي كاهش قند خون استفاده مي شود. اين گياه در تمام مناطق معتدله رويش دارد. گلهاي سفيد زيبايي مي دهد، بصورت خوشه اي است و جزء گياهان معطر و خوشبو است كه طعم بسيار تلخي دارد.
اين گياه آرام بخش و مقوي اعصاب است. همچنين يك داروي ضد عفوني كننده بسيار قوي است. اگر از جوشانده اين گياه بصورت قرقره استفاده شود، جوشهاي داخل دهان و بعضاً آفت دهان را درمان مي كند.
همچنين براي زخمهايي كه بر اثر واريس به وجود مي آيد بسيار مؤثر است.
در آنژيم و انواع گلو درد نيز از اين گياه استفاده مي شود. از جوشانده اين گياه براي ضماد و جوشهاي بدن استفاده مي شود. جوشانده غليظ اين گياه اگر با آب مخلوط شود براي دردهاي مفصلي، رماتيسم و حتي راشيتيسم كودكان بسيار مفيد و مؤثر است.