كاشت و پرورش گياهان غير زينتي و زراعي

خصوصیات گیاهی: كتان از اولين گياهاني است كه اهلي شده و تاريخ كاشت آن به حدود 500 سال پيش در مصر مي رسد .

بزرك يا كتان با نام علمي Linum ustatissimum گياهي است يكساله از تيره كتان (Linaceae) كه بصورت بوته اي ايستاده رشد مي كند .

ريشه مستقيم بزرك و كتان نفوذ عمقي به داخل خاك نداشته و بيشتر در لايه فوقاني خاك پراكنده است .

ميوه بزرك و كتان بصورت كپسول يا غوزه كوچكي است .

سازگاری: بزرك و كتان محصولي است سرمادوست كه همانند گندم در بهار و نيز در پائيز ( بسته به سرماي زمستان ) كاشته مي شود . گياهچه سرماي زير صفر ( 4- تا 6- درجه سانتيگراد ) و بوته هاي استقرار يافته سرماي نسبتاً شديد ( تا 10- درجه سانتي گراد ) را بخوبي تحمل مي كند . اما گياه بعد از گلدهي به سرما حساس مي شود .

بزرک و کتان ماهیتا بلند روز می باشد.

کود شیمیایی: مقدار 45 الي 60 كيلوگرم ازت و 35 تا 45 كيلوگرم اكسيد فسفر براي هر هكتار زمين بزرك مناسب مي باشد .

توليد هر تن الياف به حدود 80 كيلوگرم ازت ، 70 كيلوگرم اكسيد پتاسيم و 40 كيلوگرم اكسيد فسفر نياز دارد .

تاریخ کاشت: تاريخ كاشت بزرك و كتان تحت تأثير دو عامل سرما و زمان توسعه علهاي هرز قرار دارد

کنترل علفهای هرز: كنترل علفهاي هرز بزرك و كتان با عمليات تهيه بستر ، تناوب زراعي با محصولات وجيني ، تراكم بالاي بوته و استفاده از علف كشها انجام مي شود . علف كشهائي مانند MCPA , Diallate , TCA , Diuron بصورت قبل از سبز شدن قابل استفاده است . علف كشهائي مانند DNOC , MCPA را مي توان براي كنترل علفهاي هرز مزرعه تا قبل از شروع رشد جوانه گلها استفاده نمود .

آفات و امراض: آفت اختصاصي بزرك با خسارت اقتصادي در ايران گزارش نشده است . از بيماريهاي مهم بزرك در ايران زنگ كتان است . عامل بيماري قارچي است به نام علمي Melampsora lini كه بخصوص در نواحي مرطوب خسارت زيادي وارد مي سازد . علائم اوليه بيماري بصورت لكه هاي نارنجي رنگي از اسپور قارچ بر روي ساقه ها ، برگها و گلها مي باش د. اين اسپورها توسط باد انتشار مي يابد . در اواخر فصل ، لكه هاي سياه رنگي در محل لكه هاي نارنجي پديدار مي شود . لكه هاي سياه در حقيقت اسپورهائي است كه همراه با بقاياي گياهي از سالي به سال ديگر انتقال مي يابد .

برداشت: بزرك را هنگامي برداشت مي كنند كه بيش از 75 درصد كپسولها رسيده باشد كپسول و دانه رسيده قهوه اي رنگ بوده و دانه در كپسول بحالت آزاد تكان مي خورد . بزرك را مي توان به كمباين غلات برداشت نمود .

خصوصیات گیاهی: كنف از گياهان ليفي است كه در نواحي گرم و مرطوب و اساساً براي استخراج فيبر نرم از پوست ساقه جهت تهيه اليافت كشت مي گردد ، هر چند كه دانه كنف نيز جهت روغن گيري قابل استفاده است .

كنف با نام علمي Hibiscus cannabinus L. گياهي است يكساله از تيره پنيرك (Malvaceae)

ميوه كنف بصورت كپسول است .

سازگاری: كنف از محصولات نواحي گرم و مرطوب است . به يخبندان حساب و به يك فصل رشد بدون يخبندان حداقل 200 روزه نياز دارد .

كنف ما هيتا گياهي كوتاه روز است ولي حساسيت آن به طول روز كمتر از لوبيا روغني است .

نياز كنف به آب زياد است .

كنف به شوري خاك نسبتاً مقاوم است .

تناوب زراعی: كنف از گياهاني است كه حاصلخيزي خاك را به شدت مورد استفاده قرار داده و خاك را ضعيف مي سازد .

از تناوبهاي مناسب كنف مي توان به تناوبهاي زير اشاره نمود :

شبدر ـ ذرت ـ كنف ـ آيش

شبدر ـ كنف ـ گندم

كنف ـ نخود يا لوبيا ـ ذرت يا برنج ـ آيش

کود شیمیایی: حدود 90 كيلو ازت ، 140 تا 180 كيلوگرم اكسيد فسفر و در صورت ضرورت 100 كيلوگرم اكسيد پتاسيم براي هر هكتار مناسب است . بهتر است ثلث تا نيمي از كل ازت را قبل از كاشت و بقيه را بصورت سرك و 1 تا 5/1 ماه بعد از سبز شدن به خاك داد .

تاریخ کاشت: حداقل حرارت براي جوانه زدن بذر كنف حدود 13 درجه سانتيگراد است .

عامل ديگري را كه مي بايستي در انتخاب تاريخ كاشت در نظر گرفت جلوگيري از برخورد تاريخ برداشت با هواي خشك در اول پائيز است .

آفات و امراض: آفتي اختصاصي براي كنف در ايران شناسائي نشده است . ولي بطور كلي آفات كنف با پنبه مشترك است .

خصوصیات گیاهی: نیشکر با نام علمی Saccharum Officinarum گیاه غول پیکری از تیره غلات (Gramineae) است که به صورت چند ساله برای برداشت ساقه حاوی قند آن تولید میشود . ساقه نیشکر دارای مغز است که قند در آن ذخیره می گردد ذخیره ساکارز بیشتر در قسمتهای مرکزی و پایین انجام می شود .

وجود عناصر معدی در شربت قند بر کریستاله شدن قند اثر نا مطلوب دارد .

سازگاری: نيشكر محصول مناطق حاره و نيمه حاره اي مي باشد . توليد نيشكر در آن نواحي كه ميانگين حرارت ماهيانه طي حداقل 8 ماه از سال حدود 20 درجه سانتيگراد يا بيشتر باشد امكان پذير است ، مشروط بر آنكه در هيچ ماهي از سال يخبندان وجود نداشته باشد . حرارتهاي حدود 20 درجة سانتيگراد درخاك براي رشد ريشه ها مناسب است و حرارتهاي كمتر از اين مقدار موجب محدوديت رشد ريشه مي گردد . حرارتهاي كمتر از 5 درجه سانتيگراد نيز ممكن است به برگها آسيب رساند .

حساسيت نيشكر به كمبود نور شديد است و پنجه زدن آن به مقدار زيادي نور نياز دارد .

مقاومت نشكر به خشكي در بعضي ارقام زياد است . با اين حال ، نيشكر به بالا بودن رطوبت خاك و محدوديت زهكشي نيز چندان حساس نمي باشد . نيشكر به شوري خاك نسبتاً مقاوم مي باشد .

کود شیمیایی: نياز نيشكر به عناصر غذائي زياد است . هر تن ساقه نيشكر برداشتي موجب خروج 45/0 تا 9/0 كيلوگرم ازت و همين مقدار اكسيد فسفر ، 8/1 تا 5 كيلوگرم اكسيد پتاسيم و 45/ تا 8/1 كيلوگرم كلسيم از خاك مي گردد .

نيشكر در تمام خاكها نسبت به ازت واكنش نشان مي دهد . زمان دادن كود ازته ، مقدار ازت در خاك و اثر آن بر قند در نيشكر مشابه چغندر قند است .

عكس العمل نيشكر به كود فسفره به نوع خاك بستگي دارد . معمولاً مقدار 400 تا 500 كيلوگرم اكسيد فسفر را قبل از كاشت به خاك مي دهند . عكس العمل نيشكر به پتاسيم نيز به خصوصيات خاك بستگي دارد . كمبود پتاسيم منجر به پيدايش ساقه هاي لاغر و نرم مي گردد و درصد قند را كاهش مي دهد . استفاده از كود پتاسيم در نواحي جنوبي ايران ضروري بنظر نمي رسد ، بخصوص اينكه با سوزاندن برگها در جريان برداشت مقداري از پتاسيم مصرفي به خاك برگشت داده مي شود .

کنترل علفهای هرز: رقابت علفهاي هرز در اوايل دوره رشد نيشكر اهميت دارد .

علف كشهاي قبل از سبز شدن مانند آترا زين مي تواند علفهاي هرز را بين 4 تا 12 هفته پس از كاشت ( بسته به شرايط ) كنترل نمايد . پس از هر برداشت نيز مي توان اين علف كش را بين رديفها پاشيد .

آفات و امراض: كرم ساقه خوار نيشكر و سوسك نيشكر دو آفت مهم نيشكر در ايران بشمار مي رود .

خسارت كرم ساقه خوار نيشكر (sesamia nonagrioides) توسط لاروها انجام مي شود كه صورتي رنگ بوده و طول آنها به 30 تا 35 ميلي متر مي رسد . لاروها ابتدا از پانشيم غلاف برگ تغذيه كرده و سپس به داخل ساقه نيشكر وارد شده و از بافت داخلي تغذيه مي كند . و باين طريق موجب خشكيدن جوانه انتهايي ساقه مي گردد . ظاهراً پارازيت هاي طبيعي جمعيت اين آفت رادر حد غير اقتصادي نگهداشته و سمپاشي ضرورت ندارد .

سوسك نيشكر يا سوسك ذرت با نام علمي Pentodon iniota يكي از آفات عمومي محصولات زراعي است كه به نيشكر نيز حمله مي كند . اين سوسك حشره اي است به رنگ بور متمايل به سياه و طول 20 تا 24 ميلي متر كه به قلمه و اندامهاي زيرزميني نيشكر خسارت وارد مي سازد . حشره كامل و لارو آن هر دو از مغز قلمه و ساقه در زير خاك تغذيه مي كند . براي مبارزه با اين آفت مي بايستي بقاياي گياهي آلوده و علفهاي هرز را زا خاك خارج و جمع آوري نمود .

كنترل شيميايي با پاشيدن حشره كشها قبل از شخم و با استفاده از طعمه مسموم امكان پذير مي باشد .

بيماريهاي سياهك ، موزائيك و بوته ميري آوندي نيشكر بطور پراكنده و موضعي در روي بعضي ارقام نيشكر در خوزستان مشاهده گرديده اند ، ولي در حال حاضر اهميت اقتصادي آنها زياد نيست . استفاده از ارقام مقاوم مهمترين راه مبارزه با اين بيماريهاست .

برداشت: نيشكر با خنك شدن هوا در اوايل پائيز شروع به رسيدن مي كند و مقدار زيادي مواد قندي در آن ذخيره مي شود .

در ايران ابتدا مزرعه را آتش مي زنند تا برگها بسوزد .در صورتيكه برگها بخوبي نسوزد ، مي توان ابتدا برگها را با علف كش گراماكسون خشكانيد و 5 تا 9 روز بعد مزرعه را آتش زد براي سمپاشي مي توان از هواپيما استفاده كرد . پس از سوزانيدن برگها نسبت به بريدن ساقه ها از نزديكي سطح خاك اقدام نموده و قسمت فوقاني ساقه را كه قند كمي دارد قطع مي كنند ( حدود 20 تا 30 سانتي متر فوقاني كه ميانگره ها بخوبي تشكيل نشده اند ) . ساقه ها را روي تريلرها بار نموده و كارخانه مي برند .

موارد استفاده: ساقه تازه نيشكر داراي 90 درصد عصاره است كه حاوي 12 تا 17 درصد ساكرز مي باشد . از هر تن ساقه تازه نيشكر حدود 85 تا 110 كيلوگرم قند استخراج مي گردد .

ملاس و تفاله دو محصول جنبي نيشكر است . از ملاس براي تهيه الكل و نيز تغذيه دام استفاده مي شود . از تفاله در تهيه كاغذ ، مقواي ساختماني و پوشهاي ديگر استفاده مي گردد . تفاله مي تواند بعنوان بستر مرغ و دام نيز مصرف شود .

نیشکر خصوصیات گیاهی: نیشکر با نام علمی Saccharum Officinarum گیاه غول پیکری از تیره غلات (Gramineae) است که به صورت چند ساله برای برداشت ساقه حاوی قند آن تولید میشود . ساقه نیشکر دارای مغز است که قند در آن ذخیره می گردد ذخیره ساکارز بیشتر در قسمتهای مرکزی و پایین انجام می شود .

وجود عناصر معدی در شربت قند بر کریستاله شدن قند اثر نا مطلوب دارد .

سازگاری: نيشكر محصول مناطق حاره و نيمه حاره اي مي باشد . توليد نيشكر در آن نواحي كه ميانگين حرارت ماهيانه طي حداقل 8 ماه از سال حدود 20 درجه سانتيگراد يا بيشتر باشد امكان پذير است ، مشروط بر آنكه در هيچ ماهي از سال يخبندان وجود نداشته باشد . حرارتهاي حدود 20 درجة سانتيگراد درخاك براي رشد ريشه ها مناسب است و حرارتهاي كمتر از اين مقدار موجب محدوديت رشد ريشه مي گردد . حرارتهاي كمتر از 5 درجه سانتيگراد نيز ممكن است به برگها آسيب رساند .

حساسيت نيشكر به كمبود نور شديد است و پنجه زدن آن به مقدار زيادي نور نياز دارد .

مقاومت نشكر به خشكي در بعضي ارقام زياد است . با اين حال ، نيشكر به بالا بودن رطوبت خاك و محدوديت زهكشي نيز چندان حساس نمي باشد . نيشكر به شوري خاك نسبتاً مقاوم مي باشد .

کود شیمیایی: نياز نيشكر به عناصر غذائي زياد است . هر تن ساقه نيشكر برداشتي موجب خروج 45/0 تا 9/0 كيلوگرم ازت و همين مقدار اكسيد فسفر ، 8/1 تا 5 كيلوگرم اكسيد پتاسيم و 45/ تا 8/1 كيلوگرم كلسيم از خاك مي گردد .

نيشكر در تمام خاكها نسبت به ازت واكنش نشان مي دهد . زمان دادن كود ازته ، مقدار ازت در خاك و اثر آن بر قند در نيشكر مشابه چغندر قند است .

عكس العمل نيشكر به كود فسفره به نوع خاك بستگي دارد . معمولاً مقدار 400 تا 500 كيلوگرم اكسيد فسفر را قبل از كاشت به خاك مي دهند . عكس العمل نيشكر به پتاسيم نيز به خصوصيات خاك بستگي دارد . كمبود پتاسيم منجر به پيدايش ساقه هاي لاغر و نرم مي گردد و درصد قند را كاهش مي دهد . استفاده از كود پتاسيم در نواحي جنوبي ايران ضروري بنظر نمي رسد ، بخصوص اينكه با سوزاندن برگها در جريان برداشت مقداري از پتاسيم مصرفي به خاك برگشت داده مي شود .

کنترل علفهای هرز: رقابت علفهاي هرز در اوايل دوره رشد نيشكر اهميت دارد .

علف كشهاي قبل از سبز شدن مانند آترا زين مي تواند علفهاي هرز را بين 4 تا 12 هفته پس از كاشت ( بسته به شرايط ) كنترل نمايد . پس از هر برداشت نيز مي توان اين علف كش را بين رديفها پاشيد .

آفات و امراض: كرم ساقه خوار نيشكر و سوسك نيشكر دو آفت مهم نيشكر در ايران بشمار مي رود .

خسارت كرم ساقه خوار نيشكر (sesamia nonagrioides) توسط لاروها انجام مي شود كه صورتي رنگ بوده و طول آنها به 30 تا 35 ميلي متر مي رسد . لاروها ابتدا از پانشيم غلاف برگ تغذيه كرده و سپس به داخل ساقه نيشكر وارد شده و از بافت داخلي تغذيه مي كند . و باين طريق موجب خشكيدن جوانه انتهايي ساقه مي گردد . ظاهراً پارازيت هاي طبيعي جمعيت اين آفت رادر حد غير اقتصادي نگهداشته و سمپاشي ضرورت ندارد .

سوسك نيشكر يا سوسك ذرت با نام علمي Pentodon iniota يكي از آفات عمومي محصولات زراعي است كه به نيشكر نيز حمله مي كند . اين سوسك حشره اي است به رنگ بور متمايل به سياه و طول 20 تا 24 ميلي متر كه به قلمه و اندامهاي زيرزميني نيشكر خسارت وارد مي سازد . حشره كامل و لارو آن هر دو از مغز قلمه و ساقه در زير خاك تغذيه مي كند . براي مبارزه با اين آفت مي بايستي بقاياي گياهي آلوده و علفهاي هرز را زا خاك خارج و جمع آوري نمود .

كنترل شيميايي با پاشيدن حشره كشها قبل از شخم و با استفاده از طعمه مسموم امكان پذير مي باشد .

بيماريهاي سياهك ، موزائيك و بوته ميري آوندي نيشكر بطور پراكنده و موضعي در روي بعضي ارقام نيشكر در خوزستان مشاهده گرديده اند ، ولي در حال حاضر اهميت اقتصادي آنها زياد نيست . استفاده از ارقام مقاوم مهمترين راه مبارزه با اين بيماريهاست .

برداشت: نيشكر با خنك شدن هوا در اوايل پائيز شروع به رسيدن مي كند و مقدار زيادي مواد قندي در آن ذخيره مي شود .

در ايران ابتدا مزرعه را آتش مي زنند تا برگها بسوزد .در صورتيكه برگها بخوبي نسوزد ، مي توان ابتدا برگها را با علف كش گراماكسون خشكانيد و 5 تا 9 روز بعد مزرعه را آتش زد براي سمپاشي مي توان از هواپيما استفاده كرد . پس از سوزانيدن برگها نسبت به بريدن ساقه ها از نزديكي سطح خاك اقدام نموده و قسمت فوقاني ساقه را كه قند كمي دارد قطع مي كنند ( حدود 20 تا 30 سانتي متر فوقاني كه ميانگره ها بخوبي تشكيل نشده اند ) . ساقه ها را روي تريلرها بار نموده و كارخانه مي برند .

موارد استفاده: ساقه تازه نيشكر داراي 90 درصد عصاره است كه حاوي 12 تا 17 درصد ساكرز مي باشد . از هر تن ساقه تازه نيشكر حدود 85 تا 110 كيلوگرم قند استخراج مي گردد .

ملاس و تفاله دو محصول جنبي نيشكر است . از ملاس براي تهيه الكل و نيز تغذيه دام استفاده مي شود . از تفاله در تهيه كاغذ ، مقواي ساختماني و پوشهاي ديگر استفاده مي گردد . تفاله مي تواند بعنوان بستر مرغ و دام نيز مصرف شود .

- در مناطق در مناطق مديترانه اي بعد از محصولات زمستانه غلات ، سيب زميني ، كلم مي توان زيره را كاشت . 2- خاكهاي قابل كشت زيره خاك رسي رسي شتي لومي رسي مي باشد . 3- بهترين زمان كاشت بين 18 آذرماه تا 10 ديماه مي باشد .قبل از كاشت زمين بايد كاملاً آماده باشد . علف كش سونالان يا تريفلان به ميزان lit/h5/2-2 به مدت 15-12 روز قبل از كاشت به خاك زده شود . كودهاي مورد نياز به صورت حيواني يا شيميايي است كه 15-10 براي حيواني و كود فسفاتر به ميزان 300-100 kg/h در موقع كاشت و كود ازته به ميزان kg/h 150-100 به صورت سرك در سه نقطه زيره در دمايc ْ‌8-6 جوانه مي زند . آبياري بعد از كاشت حتماً بايد به صورت سيفون باشد . 1تا 3 مرحله آبياري بسته به نوع بارندگي لازم دارد . بعد از كاشت ـ در فروردين در زمان گل كه اواسط ارديبهشت ميباشد . 4- آفات : شته سبز ، شته سياه، آگروتيس ، كرم غوزه: تريپس بيماري : بوته ميري كه شايع ترين نوع بيماري است . سوختگي زيره سبز ، سفيدك پودري بوته ميري : از اول فروردين تا اوايل ارديبهشت طوقه به رنگ قهوه اي درآمده و گياه كمي زرد و پژمرده مي شود و بوته به رنگ سبز خشك در مي آيد . آوندهاي گياه به رنگ قهوه اي ونكروز مي باشد . مبارزه بامحلول پاشي قارچ كشها سوختگي زيره : بروز لكه هاي قهوه اي مايل به قرمز به حالت زنگ زدگي از نوك برگ شروع و سپس بر روي ساقه هاي كوچك مشاهده ميشود مبارزه با محلول پاشي قارچ كشها به فاصله ده روز از هم . سفيدك پودري :لكه هاي سفيد در برگ و ساقه ها ، گياه ميوه نمي دهد ، محلول پاشي با قارچ كشها راه مبارزه است . اصولاً بيماريها در مرحله گلدهي ظاهر مي شود زيرا قبل از تشكيل گل گياه حساس نمي باشد . بيماريها در آب وهواي ابري و مرطوب تا حد زيادي پيشرفت مي كند ودر آب و هواي خشك اجازه تكثير ندارد . 5- ميزان بوته در هكتار 000/200/1 بوته مي باشد اگر قدرت جوانه زني بذر 90% باشد و وزن 1000 دانه سه گرم باشد مقدار بذر مصرفي در هكتار وزن استاندارد kg/h 4 = 3 × × 1,200,000

خصوصیات گیاهی: منداب بومي ايران كه از بلوچستان تا نواحي اطراف درياي خزر يافت مي شود از گونه Eruca sativa مي باشد . دو گو نه اس يكي B.napus يا كلزاي معمولي و ديگري B. compestris .

منداب ريشه مستقيم و توسعه يافته اي دارد كه به آن صفت مقاومت به خشكي مي دهد .

گلهاي سفيد يا زرد منداب با گل آذين خوشه اي در انتهاي ساقه ها مشاهده مي شود . لقاح بصورت دگرگشني انجام مي گيرد . ميوه منداب نيامي است .

سازگاری: منداب گياهي است سرما دوست و بلند روز كه همانند گندم داراي انواع پائيزه و بهاره است .

مقاومت منداب به خشكي تقريباً مشابه گندم بوده و توليد موفق آن در ديمكاري به حدود 400 ميلي متر آب نياز دارد . با اينحال به رطوبت زياد خاك نيز سازگاري ندارد .

توليد منداب در اغلب خاكها با اسيديته حدود خنثي امكان پذير است . منداب شوري متوسط خاك را بخوبي تحمل مي كند . بطور كلي ،‌قدرت توليدي منداب در خاكهاي فقير بيش از غلات است .

تاریخ کاشت: منداب مي تواند در حداقل حرارت 2 درجه سانتيگراد شروع به جوانه زدن نمايد .

تاريخ كاشت منداب در كشت پائيزه كمي قبل از گندم است .

آفات و امراض: مبارزه با اين حشره با يخ آب زمستانه براي از بين بردن تخمها در خاك و سمپاشي لاروها و حشرات بالغ با سموم فسفره يا كار با ماتها مي باشد .

برداشت: برداشت زماني است كه نيامها برنگ قهوه اي متمايل شده باشد .

موارد استفاده: روغن بعضي از انواع منداب داراي مقدار قابل توجهي ماده سمي اسيد اروسيك است.

تاريخچه

مسلماً اطلاعات مربوط به اثرات و خواص دارويي گياهان از زمان هاي بسيار دور به تدريج به دست آمده و سينه به سينه منتقل گشته است . بر طبق سنگ نوشته ها و شواهد ديگر به نظر مي رسد مصريان و چينيان در زمره اولين جمعيت هاي بشري بوده اند كه فراتر از 27 قرن قبل از ميلاد مسيح از گياهان به عنوان دارو استفاده مي كردند .

مردم يونان باستان خواص دارويي گياهان را به خوبي مي دانستند . بقراط حكيم بنيانگذار طب يونان قديم و شاگرد وي ارسطو براي استفاده از گياه در درمان بيماري ها ارزش زيادي قائل بودند . آنها علاوه بر استفاده از گياهان يونان از گياهان كشورهاي ديگر نيز استفاده مي كردند . بعد از اينان يكي از شاگردان ارسطو به نام تئوفراست مكتب درمان با گياه را بنيانگذاري كرد . يعني در درمان بيماري ها فقط از گياهان استفاده مي نمود. پس از آن ديوسكوريد در قرن اول ميلادي مجموعه اي از 600 گياه دارويي با ذكر خواص درماني هر يك را تهيه و به شكل كتابي درآورد كه اين كتاب بعدها سرآغاز بسياري از مطالعات علمي در زمينه گياهان مذكور گرديد بطوريكه مثلاً جالينوس پزشك معروف يوناني در كارهاي خود از كتاب ديوسكوريد استفاده كرد .

در قرون هشتم تا دهم ميلادي دانشمندان ايراني ، ابوعلي سينا ، محمد زكرياي رازي و ديگران به دانش درمان با گياه رونق زيادي دادند و كتابهاي چون قانون و الحادي را به رشته تحرير درآوردند . در قرن سيزدهم ابن بيطار مطالعات فراواني در مورد خواص دارويي گياهان انجام داد و خصوصيات بيش از 1400 گياه دارويي را در كتابي كه از خود به جاي گذاشته يادآور شد .

پيشرفت اروپائيان در استفاده از گياهان دارويي در قرن هفده و هجده ابعاد وسيعي يافت و از قرن نوزدهم كوشش هاي همه جانبه جهت استخراج مواد مؤثره از گياهان دارويي ، تعيين معيار معين براي تجويز و مصرف آن شروع شد . و اكنون با در دست داشتن نتايج آزمايش ها و تحقيقات بسيار با كمال اطمينان مي توان به تشريح علمي مزاياي موجود در مواد مؤثره گياهان دارويي در رابطه با انسان و حيوانات پرداخت.

جمع آوری و محصول برداری گياهان دارويی

نكات لازم در بهره برداري گياهان دارويي

تعداد گياهاني كه امروزه به عنوان گياه دارويي مورد استفاده قرار مي گيرد بسيار زياد است ولي تنها عده اي از اين گياهان در فارماكوپه ها و كتب دارويي به عنوان گونه دارويي يا افيسينال ( officinal) قلمداد مي شود و در بين اين تعداد تنها گياهاني كه داراي اثر درماني مهم هستند و يا مواد مؤثره خاصي دارند به علت مصارف زيادي كه دارند بطور انبوه پرورش داده مي شوند.

پرورش گونه هاي ديگر از اين گياهان كه دارويي نيستند، چون در طب عوام مورد توجه است معمول مي‌باشد .

بهره برداري از گياهان دارويي خودرو و همچنين پرورش آنها بايستي متناسب با ميزان احتياجات سالانه يك ناحيه صورت گيرد، زيرا اگر بيش از حد مورد نياز بهره برداري يا كشت شود، باعث مي شود به علت عدم مصرف در انبارها باقي بماند و در نتيجه غالب آنها كه حاوي اسانس مي باشند، خواص درماني خود را به خاطر از دست دادن اسانس از دست مي دهند و تنها مخارج بيهوده اي صرف تهيه آنها مي‌گردد.

بطور كلي در بهره برداري از گياهان خودرو اين نكات بايد مورد توجه قرار گيرد :

الف ـ مطابق قوانين حفظ محيط زيست از هر گونه گياهي بايد در هر منطقه تعداد قابل ملاحظه و مشخصي موجود باشد. يعني اگر تعداد پايه هاي يك گياه در ناحيه اي كم باشد با جمع آوري آن جز زيان نتيجه اي حاصل نخواهد شد و از گسترش آن جلوگيري خواهد شد.

ب ـ اگر مكان وسيع و مجهزي براي خشك كردن گياهان دارويي موجود نباشد هرگز نبايد اقدام به جمع آوري مقدار زيادي از گياهان گردد زيرا هميشه بعد از جمع آوري بايد مقدمات خشك كردن فراهم شود تا حداكثر استفاده را از گياهان به عمل آورد .

2 – بررسي و مطالعه گياهان منطقه بهره برداري

منظور از بررسي گياهان يك منطقه اين نيست كه تمامي گونه هاي گياهي موجود در آن ناحيه مورد مطالعه قرار بگيرد زيرا اين عمل مستلزم وقت زياد و دانش گياهشناسي است كه تنها از عهدة عده محدودي از گياهشناسان مجرب برمي آيد.

بنابراين اطلاعات گياهشناسي متخصصين مذكور بايد در حدي باشد كه تشخيص انواع دارويي از غير دارويي براي آنها ميسر باشد. در غير اينصورت ممكن است به جاي جمع آوري يك گونه دارويي گونه مشابه آن كه فاقد اثر درماني است يا حتي حاوي مواد سمي است جمع آوري شود

مواد متشكله اندامهاي يك گياه بسيار متفاوت است و تنها قسمتهاي بخصوصي از گياه براي تهيه دارو مورد استفاده قرار مي گيرد. بايد توجه داشت كه ميزان مواد مؤثر در اندامهاي گياه ثابت نيست و متناسب با كيفيت رشد گياه تغيير مي كند.. عوامل مهمي كه در ميزان مواد مؤثره و جمع آوري اندام دارويي مؤثر است عبارتند از:

1-3 ) زمان جمع آوري

جمع آوري گياهان دارويي در زماني كه گياه داراي حداكثر ميزان مواد مؤثره است بايد انجام گيرد زيرا ميزان مواد مؤثره گياه در طول سال و حتي در ساعات يك روز متغير است.

به عنوان مثال كورم سورنجان در پاييز فاقد مواد تلخ و عاري از كلشي سين است و در عوض داراي مقادير زيادي نشاسته مي باشد، در صورتي كه در فصل بهار و اوايل تابستان كورم گياه داراي مزه تلخ و حداكثر مقدار ماده مؤثره كلشي سين بوده و جهت رفع نقرس جمع آوري مي شود و يا در گياه بذر البنج ميزان آلكالوئيد آن در فصل زمستان كمتر از تابستان مي باشد و ميوه شوكران كه داراي 3 درصد آلكالوئيد كوني اين مي باشد كه در هنگام رسيدن ميوه مقدارآن به 1 درصد مي رسد.

در مورد اهميت ساعات مختلف روز در امر جمع آوري گياه، مي توان برگهاي گل انگشتانه را در نظر گرفت كه مقدار گليكوزيد آن در بعدازظهر بيشتر از صبح مي باشد و يا برگهاي بيد كه ميزان گليكوزيدهاي آن در روز بيشتر از ساعات شب مي باشد. مثال قابل توجه ديگر در مورد خانواده سيب زميني است كه ميزان آلكالوئيدهاي آنها در هنگام صبح بيش از بعدازظهر است.

نكته مهم در مورد گياهان اسانس دار اين است كه برداشت آنها بايد در صبح زود انجام گيرد يعني درست در زماني كه خورشيد از روي برگها شبنم ها را خشك مي‌كند چون در اين زمان ميزان اسانس بالا مي باشد. در صورتيكه در طي روز بر اثر نور خورشيد واكنش هاي شيميايي در گياه انجام مي گيرد و مقدار اسانس كم خواهد شد.

علاوه بر اين بايد سعي شود كه محصول برداري در يك روز صاف انجام گيرد

معمولاً به استثناي عده اي از گياهان كه محصول برداري آنها تابع شرايط خاصي مي باشد، بقيه اندام ها را در مواقع زير بهره برداري مي نمايند :

a ) ريشه

اندامهاي زيرزميني به خصوص ريشه و ريزوم ها را بطور كلي در اوخر پائيز (زمان استراحت گياه) محصول برداري مي نمايند. ولي بايد توجه داشت بهره برداري ريشه ها بر حسب گياه يكساله، دو ساله و چند ساله فرق مي‌كند:

ريشه و ريزوم گياهان يكساله : قبل از گل دادن گياه

ريشه و ريزوم گياهان دو ساله : بعد از پايان رشد و نمو سال اول (در پائيز و اواخر زمستان)

ريشه و ريزوم گياهان چند ساله يا دائمي هم در بهار قبل از رشد و نمو گياه و هم در پاييز بعد از پايان رشد و نمو گياه (در سال دوم به بعد)

در بهره برداري از ريشه گياهان همواره بايد توجه داشت كه انواع سخت و چوبي شده يا تيره رنگ و فاسد و توخالي جمع آوري نشود.

ريشه درختان و درختچه هاي دارويي را در پاييز يا زمستان از زمين خارج مي سازند.

معمولاً ريشه هايي كه پوست آنها مصرف دارويي دارد بايد زماني كه قسمت مركزي ريشه رشد كرده و سخت شده است بهره برداري شود. بعلاوه بايستي ريشه گياه در مرحله اي باشد كه پوست آن رشد قابل ملاحظه اي پيدا نموده باشد تا جداكردن آن از قسمت سخت و چوبي شده به راحتي مقدور گردد.

بنابراين اگر برداشت ريشه ها و ريزوم ها زودتر از موعد انجام گيرد ريشه ها و ريزوم ها، گوشتي و اسفنجي شكل بوده و در اثر خشك شدن به سرعت خرد شده و كيفيت خود را از دست مي دهند و اگر ديرتر جمع آوري شوند سخت و غير قابل استفاده خواهند شد.

b ) پوست

پوست گياهان دارويي را هم در بهار (قبل از شروع فعاليتهاي گياهي) و هم در پائيز برداشت مي‌كنند. معمولاً پوست ريشه و ساقه هاي نسبتاً مسن ارزش بيشتري دارند.

پوست ريشه و ساقه گياهان دارويي اگر داراي مواد رزيني باشد بايد در بهار (يعني هنگام شروع جريان شيره گياهي) از قسمت مياني (چوبي) جداسازي شوند.

C ) پياز

پيازها را در پائيز كمي پس از خاتمه گل دادن و ظاهر شدن ميوه جمع آوري مي‌نمايند.

d ) برگ

برگهاي گياهان علفي و يكساله را بايد خيلي زود و قبل از اينكه برگهاي آن پير شود چيد.

برگهاي گياهان دو ساله بايد در سال دوم برداشت شود.

بايد توجه كرد كه محصول برداري بايد در صبح و در هواي خشك و بدون شبنم انجام گيرد.

برگ درختان دارويي را از زمان ظاهر شدن گلها تا رسيدن كامل ميوه بايستي چيد.

برگ گياهان اسانس دار در زمان گل دادن چيده مي شود.

ساقه برگ دار گياهان علفي پس از رشد كامل برگها و كمي قبل از شكفته شدن گلها چيده مي‌شود.

برگهاي بدون اسانس در صورتيكه داراي پهنك و برگ باشند را كمي قبل از ظاهر شدن گلها مي‌چينند.

در مورد گياهاني كه در طول زمستان هم رشد مي‌كنند مي‌توان دو مرتبه محصول برداري كرد.

نكته مهم در مورد بعضي گياهان يكساله مثل ريحان و گاوزبان اينكه نبايد برگهاي آن را تا نزديك زمين محصول برداري نمود چون برگهاي پايين مجدداً رشد نموده لذا مي‌توان عمل محصول برداري را در طول تابستان چندين بار تكرار نمود.

e ) گل

قبل از باز شدن يعني در زمانيكه عمل آميزش در شرف انجام شدن است يا بلافاصله بعد از باز شدن در هنگام صبح بعد از تبخير شبنم چيده مي شود.

چند استثناء :

1 – بنفشه سه رنگ و بنفشه معطر بايد پس از شكفتن كامل گل و درشرايط خاص محصول برداري شود.

2 – در برخي گياهان مثل گل سرخ ، افسنطين ، انواع تمشك ، زالزالك به صورت غنچه يا شكفته برداشت مي شوند.

3 – سر شاخه گلدار برخي گياهان معطر و اسانس دار مثل آويشن، زوفا و ريحان وقتي گل در شرف شكفته شدن كامل مي باشد برداشت مي شود.

f ) ميوه

ميوه به دو صورت وجود دارد :

1 – آبدار : اگر به حالت تازه مصرف داشته باشد بايد بعد از رسيدن كامل برداشت شود.

2 – خشك : قبل از خارج شدن دانه برداشت مي شود.
و ميوه هاي اسانس دار (رازيانه ، انيسون ، زيره و …) بايد در پائيز به صورت كاملاً خشك برداشت شود به اينصورت كه سر شاخه ميوه دار را قطع كرده و بر روي پارچه تميزي تكان مي دهيم.

:.. ‏Ranunculus ficaria ..:

اين گياه به سبب قدرت درماني بيماري بواسير به نام علف بواسير شناخته شده است و حتي گياه پزشكان، امروزه نيز پماد و ضماد اين گياه را براي استعمال خارجي در درمان اين بيماري تجويز مي‌كنند .

زيستگاه طبيعي :
انجيرك يا علف بواسير گياهي بومي در اروپا، غرب آسيا و شمال آفريقا مي‌باشد و در مرغزارهاي مرطوب، در ميان بوته‌هاي پرچين و خار و بن‌دار، گودالها و نهرهاي آب به وفور يافت مي‌شود .

مشخصات ظاهري :
گياه با دوامي شبيه گل آلاله است برگهاي انجيرك سبز تيره براق هستند. گياه رد قسمتي كه از زمين بالا مي‌آيد، غلافدار و به شكل قلب است. از اوايل بهار گل‌هاي منفرد زرد رنگ ستاره‌اي شكل بر روي ساقه‌هاي بلند آن مي‌رويند. گل‌ها بين هشت تا ده گلبرگ دارند، اما آلاله تنها پنج گلبرگ دارد. گل‌ها پيش از بارش باران و يا در هواي ابري و مه‌آلود بسته مي‌شوند و در اثر گذشت زمان تغيير رنگ مي‌دهند و سفيد مي‌شوند .

این نوشته کوتاه، دربرگیرنده راهنمایی هایی درباره چگونگی انتخاب کودهای شیمیایی و رفع سردرگمی در اینباره می باشد.
نیتروژن ( Nitrogen (N - فسفر ( Phosphorus (P و(Potassium (K مواد غذایی یا مواد معدنی هستند که گیاهان برای رشد به مقدار زیادی احتیاج دارند. کودهای مصنوعی نیز بر این اساس معمولا ترکیبی هستند از این سه عنصرشیمیایی. البته باید یاد آور شد که گیاهان همچنین به مقدار زیادی کلسیم Calcium و گوگرد Sulphur احتیاج دارند ولی ازآنجا که این عناصر معمولا در خاک و یا در نمکی که در کود های مصنوعی بکار رفته موجود می باشند - به کاربرد این عناصر احتیاج چندانی نیست . چند نکته مهم قبل از اینکه به اصل مطلب بپردازیم:
به جز درختان میوه و گل های رز و گل های پرورشی- معمولا گیاهان با ساقه چوبی یا تنه چوبی کمتراز سبزیجات دربرابر مواد تقویتی واکنش نشان می دهند.
عنصر Nitrogen، مهمترین عامل رشد گیاهان است.
اکثر گیاهان قابل کشت و زراعت - مثل کلم - کدو - خیار-سیب زمینی و... به مقدار زیادی مواد تقویتی یا مواد معدنی احتیاج دارند.
مطالعه برچسب ها یا بسته محتویات کودهای شیمیایی بهترین راه برای انتخاب وتهیه آنهاست. محتوی کودهای شیمیایی همیشه به ترتیب و با نشانه های N% و P٪ و K٪ به روی ظرف و یا بسته کود نشان داده می شود. بطور نمونه 20:5:18 روی یک بسته کود بمعنی ۲۰٪ N و ۵٪ P و ۱۸٪ K می باشد. در بعضی از کشورها ممکن است که به جای P از P2O5 و به جای K از K2O استفاده شود.
سوال دیگر اینست که کدام کود شیمیایی می تواند برای کار ما مناسب باشد؟
جواب این سوال بستگی به دو عامل زیر دارد:
درصد مواد موجود معدنی در زمینی که ما می خواهیم آن را تقویت کنیم.
نوع گیاهی که ما می خواهیم پرورش داده یا کشت کنیم.
بطورمثال در بسیاری از مناطق خشک استرالیا - درصد زیادی پتاسیم در زمین موجود می باشد- بنابراین در این مناطق اصلا به K احتیاجی نیست و یا این نیاز خیلی محدود می باشد. برعکس در خیلی از مناطق استرالیا بطور طبیعی درصد کمی فسفر در زمین موجود است اما با توجه به اینکه سالیان دراز فسفر مصنوعی در این زمین ها بکار برده شده - ازنیاز شدید به فسفر نیز کاسته شده است. نکته مهم دیگر اینکه معمولا گیاهان به مقدار زیادی Nitrogen و به درصد نسبتا کمتری Potassium و به نسبت باز هم کمتری Phosphorus نیاز دارند. به بیانی دیگر مقدار مصرف N و P و K به نسبت ۵:۱:۴ می باشد.
و در آخر نکات زیر را بخاطر بسپاریم:
درخیلی از موارد استفاده از اکثر کودهای شیمیایی کم وبیش مفید و درست خواهد بود.
از مصرف زیاد P برای گیاهان حساس به فسفر بهتراست خودداری شود.
با اینکه گیاهانی که گل می دهند مقدار زیادی K مصرف می کنند- ولی افزایش درصد K در کود این گیاهان حتما به معنای افزایش بیشتر گل آنها نیست.
Nitrogen را هیچ وقت از یاد نبریم و درعین حال از زیاده روی در مصرف آن خودداری کنیم.

بررسی مراحل کاشت، داشت و برداشت کدوی تخم کاغذی
__________________________________________________ _______________________

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

چکیده:


در گذشته بصورت سنتی از دانه های کدوی تخم کاغذی برای دٿع کرم کدو استٿاده می شد . بعدها تحقیقات نشان داد که دانه های این گیاه و روغن حاصل از آن حاوی مواد مؤثره ارزشمندی مانند:

peponen,prostaliquid,gronfing است ،که نقش عمده ای در معالجه غده پروستات و مداوای سوزش مجاری ادرار و معالجه تصلب شرایین دارد. مصرٿ دانه های این گیاه باعث تقویت و مقاومت بدن در مقابل عوامل بیماریزا می شود . امروزه کدوی تخم کاغذی در صنایع داروسازی خیلی مهم است و در سطوح وسیعی در آلمان،اتریش،مجارستان و رومانی کشت می شود .


گیاه شناسی:



Cucurbita pepo var.striaca

کدوی تخم کاغذی ((pumpkin متعلق به تیره کدوییان گیاهی است ،علٿی،یکساله،با ساقه کرکدار و خزنده،ریشه محکم و برگهای پنج لبی که گلهای نر و ماده آن جدا از هم بر روی گیاه قرار می گیرند. گلها به رنگ زرد و پنج لبی می باشند.گلهای ماده کوتاهتر از گلهای نر می باشند. ابتدا گلهای نر به صورت دسته ای و سپس گلهای ماده به طور جداگانه ظاهر می شوند.میوه گوشت دار ،درشت و کروی شکل و یا کم و بیش کشیده است. میوه رسیده به رنگ زرد یا سبز زرذ می باشد. داخل هر میوه 400تا500 عدد دانه به رنگ سبز تیره یا زیتونی است. اطراٿ دانه ها را پوشش شٿاٿ و ظریٿی احاطه می کند. وزن هزار دانه آن 100تا300 گرم است.



اکولوژی:



گیاهی است روز بلند و دمای مورد نیاز برای جوانه زنی بذور12 درجه سانتیگراد ولی دمای مطلوب برای رویش 25تا35 درجه است. رویش این گیاه در دمای 14 درجه سانتیگراد متوقٿ می شود . برگها به شدت به سرما حساس است به طوری که در دمای 1تا2 درجه سانتیگراد گیاه دچار سرما زدگی شده و خشک می شوند. این گیاه قادر است خشکی را تحمل کند . در صورت خشکسالیهای طولانی مدت ریشه قادر به جذب رطوبت از اعماق خاک خواهد بود . دوره رویش این گیاه بسته به رقم و شرایط اقلیمی بین 120تا140 روز است.

کدوی تخم کاغذی برای رویش به خاک خاصی نیاز ندارد ولی خاک های با باٿت متوسط و غنی از مواد غذایی خاک های مناسبی برای کشت می باشد.

کشت در خاک های اسیدی و مناطق سرد مناسب نیست. همچنین در زمینهایی که سطح آب زیرزمینی آن بالاست نباید کشت شود. کدوی پوست کاغذی به اکثر علٿ کشها حساس است.



مواد و عناصر مورد نیاز:



30تا40 تن کود حیوانی کاملاً پوسیده نقش عمده در اٿزایش عملکرد دانه و مواد مؤثره گیاه دارد. اگر زمین از مئاد و عناصر غذایی تهی باشد در ٿصل پاییز به همراه کود حیوانی مقدار 120تا160 کیلوگرم کود اوره ،240تا300 کیلوگرم کود ٿسٿاته و 150تا180گیلوگرم کود پتاسه باید به خاک اضاٿه کرد.



تاریخ و ٿواصل کاشت:



در ٿصل پاییز پس از اٿزودن کود های حیوانی و شیمیایی به زمین شخم عمیقی زده می شود . ابتدای بهار زمین برای کشت بذر آماده می باشد.

هنگامیکه خطر سرمازدگی بر طرٿ شد می توان اقدام به کشت نمود . چون این گیاه به سرما حساس است از این رو بهتر است با تأخیر اقدام به کشت شود . زمان مناسب برای کاشت در یزد اوایل ٿروردین تا نیمه اول اردیبهشت ماه میباشد. بذرها به مقدار 6تا9 کیلوگرم، باید در ردیٿ هایی به ٿاصله 100تا150 سانتی متر کشت شود و ٿاصله بین دو بوته در روی ردیٿ 40تا50 سانتی متر است . بهتر است کشت به صورت جوی و پشته ای انجام شود و ضمناً بذرها به علت حساسیت گیاه به بوته میری ، در بالای پشته ها کشت می شوند.

چون دانه ها اٿقد پوشش هستند باید با قارچ کشهای مناسب ضدعٿونی گردند. در هر چاله 3تا5 بذر قرار گیرد.



داشت و نگهداری:


پس از سبز شدن بوته های ضعیٿ را تنک کرده و ٿقط یک بوته قوی نگه داری می شود. پس از کاشت آبیاری مناسب ضروری است و دوره آبیاری تا قبل از گلدهی 10-7 روز و بعد از آن هر6 روز یکبار در شرایط اقلیمی استان یزد می باشد. چون ساقه گیاه خزنده است و علٿ های هرز می توانند بر آنها غلبه کنند از این رو مبارزه با علٿ های هرز ضرورت دارد .

آٿات و بیماری ها:


این گیاه به برخی آٿات و بیماری ها حساس است . به سرعت به بیماری های ویروسی مبتلا می شود مبارزه با آٿات ناقل ویروس و همچنین خارج کردن و سوزاندن بوته های آلوده به ویروس نقش مهمی در کنترل ان دارد. از بیماریهای خطرناک کدو می توان از سٿیدک سطحی و دروغی نام برد. که برای مبارزه با سٿیدک سطحی که در آن سطح برگ از پوشش سٿید رنگ متمایل به خاکستری پوشیده می شود، از سموم کاراتان،آٿوگان و پودر های گوگرد وتابل به نسبت 3تا5 هزار و معمولاً با 2تا3 بار تکرار استٿاده می شود.

برای مبارزه با سٿیدک دروغی که در آن در سطح برگ لکه های زرد یا سٿید رنگی ظاهر می گردد که در پشت این لکه ها پوشش قارچی به رنگ سٿید متمایل به خاکستری مشاهده می شود، از قارچ کشهای دیتان،کوپروسان سوپر د، زینب، مانکوزب و ارتوسید استٿاده می شود.

بوته میری باعث مرگ ناگهانی و از بین رٿتن سریع بوته ها می گردد ، که از مواد قارچ کش نظیر سرزان یا تیرام استٿاده می شود.



برداشت محصول:



زمان برداشت گیاه به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد. میوه ها از اواسط مرداد ماه به تدریج می رسند . با رسیدن میوه ها برگ ها و ساقه ها خشک می گردند. هنگامیکه 70تا75 درصد میوه ها رسیدند آنها را باید جمع آوری کرد. پس از جمع آوری میوه ها آنها را شکسته و دانه های داخل آن را خارج می کنند. سپس آنها را در دمای مناسب 30تا35 درجه سانتیگراد خشک می کنند. رطوبت مجاز در دانه های خشک شده 12 درصد است. دانه های خشک شده را باید در کیسه های 40تا50 کیلویی بسته بندی و در مکان خنک و خشک نگه داری کرد.

نام رایج گیاه :pyrethrum’اسم لاتین:pyrethrum cinerariaefolium خانواده گیاه : asteraceae
پیرتر گیاهی است با خاصیت حشره کشی، به طور طبیعی که موارد استعمال آن هم درمنزل وهم در کشاورزی معمول میباشد .ماده حشره کشی این گیاه از سر شاخه های گل خشک شده دریافت میشود .ازسال 1950 فرآوری این گیاه تنها متمرکز به کنیا بود ولی اکنون پرورش آن به استرالیا نیز گسترش یافته است.این گیاه به طور معمول به دلیل خاصیت حشره کشی خوسش پرورش می یابد وماده موثره آن pyrethrin در سر شاخه های گیاه یافت میشود .این گیاه در اکثر کشورها یافت میشود بویژه در کنیا و تانزانیا و اکوادر و رواندا که به طوریکه برآورد شده هرساله تولیدات این گیاه 34/2میلیون پوند محصولات این کشور ما به خود نسبت داده است.خرمن سر شاخه ها به دو طریق است : هم به صورت کار دستی و هم به صورت مکانیزه که نوع دوم یعنی در مقیاس مکانیزه کارآیی کاملتری داشته و از کاردستی می کاهد
آرایش گیاه:inflorescence
پیرتر گیاهی است علفی و باریک و پایا به قد 12 – 30 اینچ و هم چنین قسمت مرکزی گل که به رنگ زرد میباشد از پهنا 2/11 اینچ میباشد.این گیاه در مناطق معتدل با درجه بارندگی 45 تا 50 اینچ پرورش می یابد. برای کاشت این گیاه ابتدا بذرها را در خزانه میکارند و ان وقت بعد از گذشت 4 ماه یعنی زمانی که دارای گیاه به 4 تا 5 اینچ رسید انرا در زمین اصلی میکارند. در 4 ماه بعد خرمن سر شاخه های باز شروع میشود. بعد از 3 سال محصول دهی به تدریج بهره گیاه کاهش می یابد. ماکزیمم بهره کشت و کاشت این گیاه در فصل دوم گرفته می شود.هر گل آذین آن شامل 18 تا 22 گل سفید است و به صورت مجتمع در مرکز به رنگ زرد که شامل 40 تا 100 گل لوله ای کوتاه با جنسیت نروماده میباشد. گلهای پیرتر زیاد مورد توجه زنبورهای عسل نیستند تنها گرده ها را دریافت کرده و در امر گرده افشانی شرکت دارند.البته دانشمندان دریافته اند که زنبورها محصولات را افزایش میدهند. خرمن زمانی شروع میشود که روی هر ساقه یا سرشاخه 3 یا 4 گل کاملا باز وجود داشته باشد.شرایط گرده افشانی: pollination requirement در مورد پیرتر شرایط گرده افشانی به وضوح شناخته نشده است اما طی اظهاراتی پیرتر دارای خود حاصلخیزی بالایی است و همچنان که گرده ها از گلی به گل دیگر میروند که تشکیل بذرهایی با قدرت ماندگاری بالایی میدهند..Krolla بحثی داشته راجع به تست مقاله ای پرورش گیاهان در قفسه هایی با حظور زنبورها و بدون حظور آنها در محیطهای باز. او گزارش کرد نشانه ای قوی حاکی از این است که پرورش پیرتر در حطور حشرات گرده افشان به طور گسترده افزایش می یابد. گزارش سازمان ملل متحد اظهاز داشت که پیرتر یک گیاه دگر لقاح بوده و جشرات مداخله گر در امر گرده افشانی از مهمترین آنها زنبورها ودیگر hymenoptera بوده اند.Brewer اظهارداشت که گرده های خود گیاه نمی توانند پذیرنده سطح کلاله باشند زیرا وقتی گرده ها از بساک خارج می شوند سر کلاله بسته می شود و از اجازه ورود گرده به داخل خامه جلوگیری میکند .نتیجه تست در چگونگی بذر های پیرتر بدین نحو بوده : خود لقاحی بدون حضور زنبورها 1-0 % در حضور زنبورها 7/1 _7/2 میباشد و دگر لقاحی بدون حضور زنبورها 2/5_3/8 % و در حضور زنبورها 7/17_7/37 % می باشد .توجه :Pyrethrum یک حشره کش گیاهی است که از گلهای داوودی و دالماسیا اغلب کمتر از گلهای داوودی ایرانی و گیاهانی مه در اروپای شرقی و Caucasus کشف شده تولید شده البته در حال حاضر گل داوودی و الماسیا که به صورت تجاری است لیشتر در مناطق کوهستانی کنیا وتونس و اکادور کشت شده است.
کشت : pyrethrumشرح و انتخاب گونه ها: انتخاب خزانه ها و دانه ها و گیاهان برای تولید کنندگان دانه کانادایی اغلب به گونه های تزیینی گل داوودی ایرانی که حاوی pyretyhrin کمتر از دالماسیا می باشد محدود شده متا سفانه این گونه های برای ظهورشان به جای عصاره pyrethrin انتخاب شده اند .به طور ایده ال گونه هایی از قبیل آنهایی که در کنیی کشت شده اند بهتر هستند و باید جستجو شوند و این گونه ها در سطحهای بالاتر توسعه یافته اند. گل داوودی ایرانی شبیه گل مروارید و گلهای قرمز و صورتی و سفید که تولید میشوند میباشد . گل داوودی دالماسیا بیشتر شبیه گل مروارید است این گلها مخصوصا سفید یا مرکز زرد رنگ با تعداد زیادی ساقه های کاملا سفت کلشته میشوند. گونه های دیگراز قبیل chrysanthemum balsatita و c.marshalli مواد حشره کش را شامل میشود . شرایط مناسب :کشت تجاری گل داوودی دالماسیا در ارتفاعات بین 1600و3000 متر انجام میشود.زیرا pyrethrin با ارتفاعات افزایش می یابد در صورتی که تولید گل در ارتفاعات پایین تر از 1600 متر کاهش می یابد . به راستی که رشد آن در آب و هوای نیمه خشک با زمستانهای سرد و با بارش باران در حدود 1200 میلی متر و 2 یا 3 ماه فصل خشک میباشد . تکثیر :گیاهان میتوانند با تکثیر قسمتی از خود گیاه یا دانه ها تکثیر شوند . خیلی اسان تر است که کشت گل داوودی را با فراهم کردن گیاهان از خزانه یا از همنوع خود شروع کنیم اگر چه هر وقت گیاهان برای یکسال استفاده شده اند . برای سالهای بعد هم میتوانند استفاده شوند . ریشه گیاه میتواند در پاییز یا بهار موقعی که جوانه های جدید ظاهر شوند تقسیم شوند . دانه ها باید استریل شوند . دانه ها در 2 یا 4 هفته جوانه می زنند. درجه حرارت واقعی برای جوانه زدن در حدود 20 – 22 است . دانه ها را می توانیم مستقیما در اگوست بکاریم یا آنها را چند سانتی متری در زمین نرم و خشک مخفی کنیم . گیاهان در ردیفهای با فاصله 30 تا 59 سانتی متری جدا از هم یا 35 تا 40 سانتی متر در سراسر ردیف جوانه میزنند . توجه: گلهای داوودی باید خیلی خوب وجین شوند برای اینکه آنها برای مبارزه خیلی حساس هستند . برداشت : زمان برداشت برای بدست آوردن بیشترین سطح pyrethrin در گلها مهم است. برداشت باید در مدت زمانهای گرم و خشک انجام شوند. در واقع گلها باید برای رشد کامل حتی در میان روز پنجم و نهم از شروع شکوفایی برداشت شده باشند . گلها در مرکز گیاه شامل pyrethrin بیشتر از بیرون است .

ساقه برنج راست ، استوانه‌ای و جز در قسمتی که گره‌ها وجود دارند تو خالی است. ارتفاع ساقه به 60 تا 200 سانتیمتر می‌رسد. برنج علاوه بر ساقه اصلی ، 4 تا 5 ساقه فرعی دارد. برگهای برنج به صورت متناوب در دو ردیف در دو طرف ساقه قرار گرفته‌اند. برگ برنج دارای غلاف ، پهنک ، زبانک و گوشوارک است. همچنین برنج مانند گندم ، دارای گل آذین خوشه‌ای می‌باشد که دانه‌ها در آن قرار می‌گیرند.
برخلاف سنبلچه‌های گندم و جو و ذرت که فشرده و نزدیک به هم هستند، سنبلچه‌های برنج به صورت غیر فشرده روی محورهای اصلی و فرعی گل آذین قرار می‌گیرد. میوه برنج دارای غلافی سفید رنگ ، قهوه‌ای ، کهربایی ، قرمز یا بنفش است که این میوه را به همراه غلاف آن ، شلتوک می‌نامند. برای قابل استفاده شدن برنج برای انسان ، باید شلتوک را پوست کنند، پيشينه برنج در ايران | کشت برنج در ايران:پيشينه برنج در ايران | کشت برنج در ايران
موطن اصلي برنج آسياي جنوب شرقي است . به عقيده ب- م- ژوکوفسکي، هند و چين و اندونزي موطن اصلي برنج است.
شلتوک از هند و برمه ( ميانمار ) به تدريج به ساير نقاط جهان راه يافته است . کشت برنج که امروزه جزء لاينفک حيات ميليونها مردم در سراسر جهان است، درچين و هند سابقه اي هفت هزار ساله دارد و پس از آن کشورهاي تايلند، فيليپين، ژاپن، ويتنام، کره شمالي وجنوبي، مالزي و تايوان نيز در آسياي جنوب شرقي به اين مجموعه اضافه شده اند. در حال حاضر 90 درصد برنج دنيا در چين، هندوستان، ژاپن، کره، جنوب شرقي آسيا و جزاير مجاور اقيانوس آرام ( قاره آسيا ) و 10 در صد بقيه در ديگر قاره ها کشت مي شود.
کشت برنج در آسياي مرکزي در حدود قرن هفتم پيش از ميلاد رواج داشته است . برنج کاري از کشورهاي جنوبي تر آسيا که درآنها زراعت غلات رواج داشته، از حدود هزاره ششم تا پنجم قبل از ميلاد شروع و سپس به آسياي مرکزي آمد. درنيمه دوم هزاره سوم و ابتداي هزاره دوم، سطح زير کشت برنج افزايشي چشمگير يافت. باستان شناسان معتقدند که در اين دوره در اثر ادغام دو فرهنگ، تمدني شهر نشين در جنوب آسياي مرکزي به وجود آمد، اين دو فرهنگ شامل سومر و ايلام (عيلام ) در غرب و تمدنهاي باستاني دشت رود سند در جنوب بودند. بدون شک پيوند با هند به زراعت برنج آبي در آسياي مرکزي کمک کرد. براي تعيين تاريخ دقيق اين دوره هنوز شواهد باستان شناختي کافي به دست نيامده است .با ايجاد کانالها در دوره سلسله هخامنشي ( قرن ششم تاچهارم قبل از ميلاد ) که بر بخش وسيعي از آسياي مرکز ي تسلط داشت، توسعه کشاورزي تسريع شد و گندم، جو، ارزن و محصولات متعدد ديگري ازجمله انگور و احتمالاً برنج توليد مي شده است و درزمان پيشروي اسکندر به سوي هند (327 ق.م ) برنجکاري در باکتريا ( بلخ ) رواج داشت. کشت برنج درخاور ميانه، بابل و سوريه در قرن سوم تا دوم پيش از ميلاد و درمصر و اسپانيا در قرن هشتم ميلادي صورت گرفته است . اگر چه آقاي نقي بهرامي عقيده دارد که « شلتوک براي اولين بار در دوره پادشاهي خسرو انوشيروان ( 531 تا 579 ميلادي ) از هندوستان به ايران آورده شده است »، ليکن اي ،پ ،پتروشفسکي مورخ شهير روسي در بحث از تاريخ برنج معتقد است که «تاريخ کشت و گسترش برنج در ايران به طور کامل معين نشده است، اما کشت برنج درمقياس محدود، در پايان دوره ساسانيان (236 تا 651 ميلادي) و گسترش وسيع آن از قرن 10 ميلادي به بعد صورت گرفته است» .
پيشينه برنج درايران
بر اساس نظر لائوفر، کشت برنج درايران پس از تسلط اعراب به ايران، رونق گرفته است، به نظر وي، در دوره ساسانيان برنجکاري وجود نداشته است. م.و.پيگوليوسکايا با توجه به اسناد مکتوب، کشت برنج درايران را به دوره ساسانيان منتسب مي داند. پروفسور ام - جي - ميسون نيز در بحث از تاريخ گسترش شلتوک درکشورهاي خاورميانه مي نويسد که :کشت برنج در ايران از اوايل قرن اول ميلادي شروع شده است. اگر چه شلتوک در ايران، اوايل قرن اول ميلادي کشت مي شد، ليکن کشت و گسترش آن درسطح وسيع، به احتمال زياد از قرن 6 تا 7 ميلادي آغاز شده است.
کشت برنج در ايران
بيشترين کشت برنج در ايران در سه استان شمالي کشور گيلان، مازندران و گلستان که اطراف درياي خزر قرار دارند با 71 در صد سطح زير کشت از کل کشور انجام مي گيرد، و از مراکز عمده کشت و توليد برنج به حساب مي آيند. تنوع ارقام محلي و اصلاح شده آنها در اين استانها بسيار زياد است و کليه ارقام درشش گروه تقسيم شده اند. برنج دانه بلند مرغوب، دانه بلند پر محصول، دانه متوسط مرغوب، دانه متوسط پرمحصول، دانه کوتاه مرغوب ودانه کوتاه پر محصول.
به جز نواحي نيمه بياباني کوهپايه اي جنوب البرز، نواحي شرقي کرمان، حوزه اصفهان، سيرجان و نواحي بياباني داخلي و کناره جنوب، در ساير نواحي کشور نيز کشت برنج انجام مي گيرد. بنابراين علاوه بر استانهاي گيلان، مازندران و گلستان، در سه استان خوزستان، فارس و اصفهان نيز برنج کشت مي شود که کثرت ارقام محلي و اصلاح شده نيز در اين سه استان زياد است. پس از اين شش استان، يازده استان ديگر کشور نيز به کشت برنج اشتغال دارند که جمعاً 7/6 درصد از سطح زير کشت کل کشور را به خود اختصاص داده اند ولي تنوع ارقام در اين استانها قابل توجه نيست و بيشتر از يک يا دو رقم در آنجا کشت نمي شود. در ايران حدود 30 تا 40 سال قبل، برنج در بين خانوارهاي متوسط و کم درآمد، به عنوان غذايي گرانقيمت محسوب وبيشتر در ميهماني ها و عيدها مصرف مي شد. اما امروزه با تغيير فرهنگ غذايي، برنج نقشي اساسي درتأمين غذاي مردم کشور داشته وبه غذايي همگاني و ملي تبديل شده است. تهيه انواع پلوها همراه با خورشت، پلوهاي مخلوط، شيريني هاي برنجي، فرني، نان برنجي، رشته خوشکار، آرد برنج، شير برنج، نوعي آش کدو، حلواي برنجي، کوفته برنجي، شله زرد و غيره بيان از مصرف متنوع برنج درکشور داردبا عمود كردن برگ ساقه برنج، مي‌توان محصول را بيشتر كرد :پژوهشگران ژاپني دانشگاه توكيو با استفاده از يك فناوري كه سبب عمود شدن برگهاي ساقه برنج شد، توانستند كه محصول آن را به اندازه قابل توجهي بيشتر كنند.

برپايه گزارش علمي روزنامه ماينيچي ، با استفاده از عمود كردن برگهاي ساقه برنج، برگهاي پاييني ساقه هم بيشتر از نور خورشيد بهره برده وبه‌همين دليل بدون آنكه نياز به افزايش دادن اندازه كود باشد، محصول برنج بيشتر مي‌شود.
براساس اين گزارش، ساكاموتو يكي از پژوهشگران دانشگاه توكيو دراين‌باره گفت كه در اثر تغييراتي كه بگونه تصادفي در يك ساقه برنج انجام شده، آنان متوجه شده‌اند كه برگهاي آن بگونه عمودي رشد مي‌كنند.
به گفته‌وي، پژوهشگران ژاپني پس از بررسي ژن اين ساقه برنج متوجه شده‌اند كه فعاليت يك نوع ازآنزيم‌هايي كه سازنده يك گونه هورمون گياهي به نام براسينوترويد مي‌باشد، دچار دگرگوني شده است.
پژوهشگران ژاپني با استفاده از فناوري ژني اقدام به پرورش آزمايشي اين گونه ساقه برنج كردند كه نتيجه‌آن نشان داده كه محصول برنج نسبت به روشهاي كنوني ‪۳۰‬درصد بيشتر مي‌شود.
اين دستاورد پژوهشگران ژاپني قرار است درمجله علمي نيچير بايكو تكنولوژي منتشر شود.

ی (Camellia sinensis) یکی از نوشیدنیهای عمده و ساده درجهان بالاخص در کشور ما می‌باشد. مصرف سرانه چای در کشور حدود 7/1 کیلوگرم بوده و حدود 6/1 برابر مصرف سرانه دنیاست که این امر بازگو کننده گرایش فوق العاده مردم ایران به مصرف چای می باشد ...

خاکهای مناسب پرورش و نیاز غذایی بوته چای :
چای گیاهی دائمی با محصولی برگی و اسیدی پسند است و در PHحدود 5/5-5/4 رشد بهتری دارد. چون چاي نیاز فراواني به AlوMn دارد لذا در خاکهای اسیدی بهتر رشد مي‌كند. چای خاکهای سبک و سرشار از مواد آلی را ترجیح می دهد و به رطوبت خاک نیاز فراوان دارد و در عین حال نفوذپذیری خاک و زهکشی مناسب حائز اهمیت است. در خاکهای زیر کشت چای سطح آب زیر زمینی باید پایینتر از cm90 باشد و چنانچه بارندگی زیاد و خاک خیلی سنگین باشد محدودیت کشت پیش می آید. بافت ایده آل برای پرورش چای لوم شنی تا لوم می باشد .
عناصر غذایی اصلی : { ازت ، فسفر ، پتاسیم }
ازت: یکی از مهمترین عناصر تشکیل دهنده کلروفیل، اسیدهای آمینه، پروتئین ها، پرتوپلاسم، هورمونها و ویتامین ها می باشد. محصول برداشت شده چای حدود 4الی5 درصد ازت براساس ماده خشک را شامل می شود. هنگامی که مقدار ازت موجود در برگها کمتر از 3 د رصد در ماده خشک چای باشد، علائم کمبود ظاهر می شود و این کمبود رشد همه جانبه گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد. ونتیجه آن کوتاه شدن دوره رشد سريع، زردی عمومی برگها، کوچکتر و کوتاه شدن میان گره ها و در کل بد شکل شدن بوته ها ی چای و خزان عمومی گیاه می باشد. با توجه به مقدار مواد آلی و هوموس خاکهای چای و براي رفع كمبود ازت باغهای چای استعمال کودهای ازتی ضروری می باشد. گیاهان چای قادر به استفاده از هر دو یون نیترات و آمونیوم ( NH4+) می باشند ولی یون آمونیوم را ترجیح می دهند. در خاکهایی با PH 5الی 6 سولفات آمونیوم (SOA) بهترین منبع ازت در مقایسه با نیترات آمونیوم و اوره برای چای می باشد زیرا سولفات آمونیوم نه تنها آمونیوم و سولفات را برای تغذیه چای فراهم می سازد بلکه مواد غذایی را نیز از ذخایر خاک آزاد می سازد. نیترات آمونیوم که هم محتوی ازت آمونیوم و هم ازت نیترات می باشد بهترین منبع ازت برای مصرف زمستانه مزارع چای در صورت رعایت تقسیط تشخیص داده شده است. اوره ارزانترین منبع ازت بوده و قسمت بیشتر ازت سالانه در شرایط رطوبی به صورت آمونیوم و نیترات در اختیار گیاه قرار داده می شود. استعمال اوره در هوای سرد و یا در ارتفاعات زیاد، سبب تولید علایم مسمومیت بواسطه تجمع نیتریت می شود که در اثر نیتریفیکاسیون کند بوجود می آید. برای راندمان بهتر ، توصیه می شود که از کل ازت مصرفی، حدود 20 درصد به شکل سولفات آمونیوم برای استعمال در اوایل بهار ، 65 درصد به شکل اوره برای استفاده بین ماههای اردیبهشت تا مهر برای اجتناب از آبشويي و 15 درصد باقیمانده به شکل نیترات آمونیوم برای استفاده در اوایل زمستان در نظر گرفته شود.
فسفر: یکی از عناصر ضروری که در خاکهای اسیدی با محدودیت جذب توسط گیاه مواجه می‌شود و نقش مهمی در تشکیل چوب و ریشه های جدید و تشکیل ATP ایفا می کند. فسفر برای تقسیم سلولی و رشد ضروری بوده و بدون فسفر کافی، محصول چای به سطح عملکرد اقتصادی نمی رسد. به طور متوسط مقدار فسفر در شاخساره‌های تازه چای حدود 18/. درصد تا 34/0 درصد ماده خشک می باشد و مقدار فسفر کمتر از 18/0 درصد برای چای حد بحرانی (کمبود) می‌باشد.
کمبود فسفر با تیره تر شدن برگهای بالغ پایینی بوته و از بین رفتن شفافیت برگها مشخص می‌شود. بر اثر کمبود فسفر ساقه ها باریک، میان گره ها کوتاه‌تر و تشکیل ریشه ها کاهش می یابد. کمبود این عنصر منجر به کاهش برگهای بوته و حتی مرگ سر شاخه ها می شود. در مناطق چاي خیز توصیه می شود فسفر در عمق 15-25 سانتی متری خاک در حفره هایی که با دیلم در کنار بوته های چای ایجاد می شود قرار داده شود. برای رفع نیاز فسفر باغهای چای، استعمال خاکی فسفر بهتر است هر دو سال یکبار انجام شود .
پتاسیم : بعد از ازت مهمترین ماده غذایی برای بوته چای می باشد. پتاسیم نقش مهمی را در نگهداری آب، تقسیم سلولی، رشد بوته چای و تشکیل ساختارهای دیواره و اسکلت گیاهان جوان بازی می کند. اهمیت پتاسیم در شرایطی که درجه حرارت پایین و فصل خشک طولانی باشد بیشتر محسوس و قابل توجه است. چای خشک به طور متوسط دارای 5/1 تا 2 درصد پتاسیم خشک می باشد. در مراحل اولیه کمبود پتاسیم، کاهش تدریجی در محصول مشاهده می شود. در مراحل پیشرفته تر، علایم به شرح ذیل مشهود است:
الف) نکروز حاشیه ای در برگهای بالغ ،
ب)خزان بی موقع و باقیماندن برگهای جوان در نوک شاخساره ،
ج)رشد چوب و سر شاخه های باریک و
د) سرانجام مرگ بوته‌ها
در اکثر باغهای قدیمی خزان، تضعیف برگها و افزایش رنگ قرمز بوته ها بیشتر از علایم دیگر مشاهده می شود که عامل اصلی آن کمبود پتاسیم تشخیص داده شده است. تقسیط کودهای پتاسه به طور معنی داری عملکرد بوته چای را بالا می برد- مصرف پتاسیم عملکرد چای سیاه را 16-5 درصد افزایش می دهد و بعلت افزایش مقدار پلی فنلها در چای سیاه کیفیت آن را بهبود می بخشد. از کودهای پتاسه، سولفات پتاسیم در افزایش رشد رویشی مزرعه چای موثرتر است.
عناصر غذایی ثانوی: { کلسیم ، منیزیم ، گوگرد }
کلسیم : در اقتصاد آب گیاه، سنتز پروتئین ها، خنثی کردن اسیدهای داخل گیاه، توسعه مناسب ریشه‌ها، جذب ازت و رشد مریستمهای انتهایی موثر می باشد. مقدار متوسط ونرمال کلسیم موجود در شاخساره های تازه حدود 3/0 -9/0 درصد ماده خشک گزارش شده است .
کمبود کلسیم بوسیله برگهای پیر شکننده و با برگهای جوان پوشیده از نواحی رنگ پریده در کناره‌های پهنک که بعدا" به رنگ قهوه ای تیره در می آید مشخص می شود. از سوی دیگر زیادی کلسیم در خاکها از سرعت رشد می کاهد. در اثر کمبود کلسیم برگهای جوان زرد شده و به طرف داخل لوله می شوند و نوک و حاشیه برگها در اکثر حالات سیاه سوخته شده و در نهایت بوته برگهایش را از دست می دهد. برای تغذیه بهینه کلسیمPH 5/4 – 5/5 مناسب می باشد. آهک دهی فقط برای باغهای چای بالغ که برداشت منظم دارند قابل توصیه است و برای زمینهای واکاری شده و باغهای چای جوان قابل توصیه نمی باشد.
منیزیم : از نظر رشد اقتصادی گیاهان چای بعد از ازت و پتاسیم در درجه سوم اهمیت قرار دارد. تنها ماده تشکیل دهنده ملکول کلروفیل که فتوسنتز را کنترل می کند و در انتقال قندها موثر می باشد. اضافه کردن منیزیم به همراه پتاسیم به باغات چای باعث افزایش 18-10% عملکرد چای سیاه می‌شود. کمبود منیزیم با ریزش بی موقع برگ دربوته های مبتلا و زردی برگهای پیر و تشکیل موزائیک با رنگ قهوه ای - زرد مشخص می شود و در بین رگبرگها شکلV معکوس دیده می شود. مقدار منیزیم در خاکهای پرورش چای عموما" پا یین تر از حد متوسط می باشد و برای حفظ باروری پایدار، کافی نبوده که با مصرف آهک دولومیتی نیاز بوته چای به منیزیم نیز تا حدود زیادی بر طرف می شود. همچنین استفاده از سولفات منیزیم یا سولفات پتاسیم منیزیم به صورت محلول پاشی یا مصرف خاکی نیز در باغهای چای توصیه می شود .
گوگرد : یک ماده حیاتی برای بوته های چای است. کمبود گوگرد به نام زردی چای (Tea Yellows) معروف و مشهودترین علامت آن شبکه ای شدن رگبرگها در برگهای جوان می‌باشد به طوری که حاشیه برگها زرد رنگ شده و رگبرگها به طور برجسته به رنگ سبز تیره و در مراحل پیشرفته تر میان گره ها کوتاهتر شده و رشد جوانه های جانبی به صورت شاخه های کوچک و سرانجام بوته خالی از برگ شده و به تدریج سر خشکیدگی شاخه ها و عاقبت مرگ کل بوته ها پیش می آید واز منابع کودی گوگرد سولفات آمونیوم در دسترس می‌باشد.
ریز مغذیها : { روی ، مس ، آلومینیوم }
روی : روي تنها ریز مغذی است که کمبود آن در بیشتر خاکهای پرورش چای گسترش وسیعی دارد و مصرف آن برای حفظ باروری بالای چای لازم است. روی به جذب ازت و فسفر توسط گیاهان کمک می کند. علایم کمبود زمانی مشاهده می شود که مقدار روی در برگها کمتر از 10ppm در ماده خشک باشد. کمبود روی با میان گره های خیلی کوتاه، برگهای داسی شکل و کلروز و شاخساره های جانبی کوتاه (روزت) مشخص می شود. ریشه بوته های مبتلا اغلب کم بوده و بر روی عملکرد اثر منفی دارد. محلولپاشی بهترین روش مصرف روی برای چای می باشد و روی محلولپاشی شده بر روی شاخه و برگ در عرض 24 ساعت جذب شده و ثابت شده در 8 ساعت اول حداکثر جذب صورت می‌گیرد در حالیکه 3 هفته برای جذب کامل روی مصرف شده در خاک وقت لازم است. همچنین استعمال روی بصورت محلولپاشی در خزانه باعث تقویت رشد گیاهان جوان می شود . مصرف روی برای باغ هرس شده خیلی خطرناک است و باید با دقت زیادی انجام شود .اولین مصرف روی بایستی در طول دوره بهبود بوته های هرس شده و مصرف نوبت دوم آن در مرحله هرس سرزني انجام شود. براساس آزمایشات انجام شده محلول یک درصد سولفات روی برای محلولپاشی بهتر است و مناسبترین زمان مصرف آن اوایل صبح می باشد .
مس : اهمیت بسزایی در مرغوبیت چای دارد به طوری که با دخالت در عمل تخمیر برگ سبز چای مستقیما" در طعم ورنگ آن اثر می گذارد.هر گاه میزان مس به کمتر از ppm15 تقلیل یابد از مرغوبیت چای کاسته می شود. زیرا مس فعال کننده پلی فنل اکسیداز است که در عمل تخمیر اثر مستقیم دارد. در بوته های مبتلا به کمبود مس، نوک برگها زرد شده و رگبرگ اصلی بد شکل می‌شود و به سرعت دچار آفات مختلف می گردند. از بین ریز مغذی ها مس بیش از هر عنصر دیگری در فرآیند تعرق موثر می باشد. بوته های مبتلا ، مقاومت در برابر خشکی، حرارت، سرما و یخبندان را از دست می دهند. از سولفات مس برای محلولپاشی بوته های چای استفاده می کنند .
آلومینیوم : موجب جذب بهتر فسفر در گیاه می شود و بیشتر بدین سبب چای را گیاهی آلومینیوم دوست می نامند. غلظت آلومینیوم محلول در خاک با كاهشpH خاک بالا می رود و رشد چای به علت تشکیل فسفات آلومینیوم بهتر صورت می گیرد. در برخی از مناطق مسمومیت ناشی از Al دیده می‌شود. ولی بوته های چای جزو مقاومترین گیاهان در خاکهای اسیدی به زیادی Al می باشد و تا غلظت PPM700 راتحمل می کنند.
دیگر ریزمغذیها :آهن و منگنز به مقدار فراوانی در خاکهای اسیدی قابل دسترس هستند. به طوریکه کمبود آنها ناممکن بوده و مسمومیت ناشی از آنها نیز نادراست. کمبود آهن در باغهای چای به صورت زردی عمومی برگها ظاهر می شود. اماغلظت منگنز با بالا رفتن سن برگها، زیاد می شود و کمبود آن بیشتر در خاکهای شدیدا" اسیدی دیده می شود و کمبود آن با برگهای بالغ شکننده مشخص می شود .

مقدمه :



برنج يكي از گياهان مخصوص كاشت در نواحي مرطوب استوايي و مناطق نسبتا“ گرم و معتدل است و در مناطقي كه بارندگي ساليانه حدود 1000 ميليمتر است ، بخوبي از خودسازگاري نشان داده ومحصول مناسبي از نظر كميت و كيفيت توليد ميكند .

از نظر عرض جغرافيايي در بيشتر نقاط دنيا ، از استوا تا 45 درجه شمالي و تا 45 درجه جنوبي رشد ميكند . ارتفاع از سطح دريا ، تاثير چنداني بر رشد برنج ندارد . در هندوستان اين گياه تا ارتفاع 3000 متري و در ايران از سطح دريا تا ارتفاع 1400 متري كشت و رشد ميكند ليكن اكثر مناطق كشت برنج در ارتفاع كمتر از 600 متري واقع شده اند .

برنج گياهي است كه داراي تنوع ژنتيكي و توان سازگاري بالايي است واريته هاي برنج محلي در ايران از لحاظ طول و اندازه ، دوران رشد و ساير خصوصيات بصورت زير طبقه بندي ميشوند :



1- برنجهاي گروه صدري

از مرغوبترين برنجهاي محلي هستند . اين گروه داراي شلتوك بلند و باريك بوده و دانه هاي نسبتا“ بلندي دارند ، طول دانه بيش از 7 ميليمتر است دوران رشد اين گروه از 150 تا 160 روز متغير بوده و در مقابل آفات و بيماريها و ورس بسيار حساس مي باشند مقاومت اين برنجها نسبت به كم آبي پايين بوده و عملكرد شان نسبت به انواع ديگر كمتر است .



2- برنجهاي گروه چمپ

اين گروه داراي انواع زودرس و ديررس ميباشند . طول دوره رشد برنجهاي اين گروه از 120 تا 130 روز و طول دانه بين 5 تا 7 ميليمتر متغير است ، كه در انواع زودرس طول دانه بيشتر است سازگاري برنجهاي گروه چمپ در مقابل آفات و بيماريها و كم آبي نسبت به گروه صدري بيشتر است .



3- برنجهاي گروه گرده

اين گروه عملكرد بيشتري نسبت به صدري و چمپ داشته ولي ارزش تجارتي و خصوصيات پخت و طعم كمتري دارد . ارقام گرده داراي مقاومت زيادي در برابر آفات و كم آبي ميباشند .

متخصصان و پژوهشگران اصلاح نبات برنج كشور ،سالهاي نسبتا“ زيادي است كه براي تهيه ارقام جديد برنج كه از كميت وكيفيت خوبي برخوردار بوده و همچنين در برابر حمله آفات و بيماريهاي مختلف قارچي مقاومت كافي داشته باشند و در برابر و رس و سرما نيز كاملا“ مقاوم باشند ، فعاليت دارد كه ، در نتيجه واريته هاي اصلاح شده اي تهيه گرديده اند ، كه در طبقه بندي ديررس و ميان رس و زودرس جاي ميگيرند .

اداره تحقيقات هواشناسي كشاورزي رشت واقع در موسسه تحقيقات برنج كشور در استان گيلان با مشخصات عرض جغرافيايي 12/37 درجه شمالي و طول جغرافيايي 38/49 درجه شرقي و ارتفاع 7/36 متر از سطح متوسط دريا وميزان متوسط بارندگي ساليانه 1400 ميليمتر ، شرايط اقليمي موثر بر سه واريته خزر و سپيد رود و بينام اصلاح شده را تحت بررسي ومطالعه قرار داده است :

واريته خزر با عملكرد 7800 تن شلتوك برنج در هكتار در طبقه ديررس قرار گرفته است . اين واريته داراي بوته هاي بلند بوده و در مقابل آفات و بيماريها مقاومت بيشتري دارد ، اگر چه كيفيت پخت آن نسبت به واريته هاي گروه صدري پايين ميباشد .

واريته سپيد رود نيز با عملكرد حدود 5 تن شلتوك برنج در هكتار جزو ارقام اصلاح شده است كه در طبقه بندي ديررس قرار گرفته است از نظر كيفيت پخت و ارزش غذايي پايين بوده ولي در مقابل آفات و بيماريها داراي مقاومت مناسبي است .

واريته بينام جز ارقام ميان رس است . اين واريته در مقايسه با خزر و سپيد رود در مقابل آفات و بيماريها مقاومت كمتري دارد ولي كيفيت پخت و ارزش غذايي آن بيشتر ميباشد .

از ارقام زودرس به واريته حسني مي توان اشاره كرد .


شرايط اقليمي مناسب براي كشت برنج

مهمترين مسئله در زندگي برنج گرما است ، زيرا برنج بيشتر از ساير غلات به حرارت نيازمند است ، بطوريكه در طول دوره زندگي به حدود 4000 كالري گرما نيازمند است ( 1400 تا 1500 درجه روز ) متوسط دماي مورد نياز برنج حدود 33 درجه سانتيگراد است . كه اين عدد در مورد ارقام زودرس كمتر ودر مورد ارقام ديررس بيشتر است .هر گاه متوسط دماي محيط از 40 درجه سانتيگراد تجاوز كند ، باعث اختلال دررشد ريشه گياه ميشود .















مراحل مختلف فنولوژيكي رشد برنج در ارتباط با عوامل اقليمي



1- مرحله جوانه زدن

حداقل دما براي جوانه زدن واريته هاي مختلف برنج متفاوت است . اپتيمم دما براي جوانه زدن بذر 25 تا 35 درجه سانتيگراد ميباشد . حداقل دما براي جوانه زدن بذر 12 درجه سانتيگراد است .( مرحله جوانه زدن تا سه برگي شدن در زير پلاستيك و در شرايط كنترل شده ميباشد ) . زمان انتقال نشاء به زمين اصلي از مهمترين فاكتورهاي حياتي برنج بشمار مي آيد ، زيرا پس از انتقال نشاء به زمين اصلي ، گياه جوان نسبت به سرماي ديررس بهاره ( سرمايي كه دماي حداقل محيط كشت را به كمتر از 10 درجه سانتيگراد ( صفر بيولوژيك برنج ) برساند ) حساس است در بررسيهاي انجام شده در اداره تحقيقات هواشناسي كشاورزي ر شت ، زمان مناسب براي انتقال نشاء به زمين اصلي با احتمال 75% براي منطقه رشت تاريخ 19 ارديبهشت برآورد شده است . تعيين اين زمان در ساير نقاط بر نج خيز استان كه داراي اطلاعات مورد نياز باشند ، در دست مطالعه مي باشد تا به كشاورزان عزيز جهت كاهش خسارات ناشي از سرمازدگي و واكاري كمك نمايد .



2- مرحله پنجه زدن

اين مرحله در صورت وجود شرايط مناسب ، 16 تا 22 روز پس از انتقال به درون زمين اصلي صورت ميگيرد . در اين مرحله ، دماي آب پاي بوته ، در پنجه زني بسيار موثر است . بطوريكه اپتيمم دما براي مرحله پنجه زني 32 درجه سانتيگراد بوده و در كمتر از 19 درجه عمل پنجه زني كاملا“ متوقف ميشود .دوران پنجه زني با توجه به حساسيت نوع برنج در برابر دما و مدت تابش آفتاب 30 تا 50 روز است و نخستين ساقه ها در پايان اين دوره ظاهر ميگردند .



3- رشد ساقه

رشد ساقه تا اندازه زيادي به عوامل جوي و عمق آب پاي بوته و مواد غذايي در دسترس بستگي دارد . بهترين دما براي رشد ساقه 25 تا 35 درجه سانتيگراد بوده و دماهاي بالاتر از 40 درجه سانتيگراد وكمتر از 15 درجه سانتيگراد ، سبب تاخير يا توقف در رشد ساقه ميشود . دماي 15 تا 18 درجه طي مرحله طويل شدن ميان گره ، از طول ساقه ميكاهد . كه ممكن است باعث گردد تا خوشه كاملا“ از غلاف برگ خارج نشده و در نتيجه قسمتهاي خارج نشده اكثرا“پوك و بسختي خرمن ميشوند حرارت زياد آب ( حدود 35 تا 37 درجه سانتيگراد ) سبب كوتاهي ساقه وخوشه ميشود .


4- تشكيل خوشه

برنج در مرحله تشكيل جوانه اوليه خوشه به آساني تحت تاثير دماهاي پايين قرار ميگيرد . استقرار دماي پايين ميتواند از تشكيل خوشه جلوگيري و سبب كاهش عملكرد گياه شود . حرارت پايين آب پاي بوته ( 13 تا 21 درجه سانتيگراد ) طي مراحل افتراق خوشه و تكامل آن ممكن است منجر به تغييرات فيزيولوژيكي و مرفولوژيكي در گياه برنج گردد از جمله تقليل دانه در خوشه و بالا بودن درصد پوكي ‌، وجود دانه هاي گرده ناقص و ناتواني دانه گرده در جوانه زدن بر روي كلاله و ……


5- ظهور خوشه

در اين مرحله برنج در برابر دماي هوا و آب پاي بوته و نيز عمقي كه آب كشتزار را مي پوشاند ، بسيار حساس است . بهترين دما براي ظهور خوشه 25 تا 35 درجه سانتيگراد است و در دماي كمتر از 20 درجه سانتيگراد از رشد طبيعي گياه جلوگيري ميشود . حرارت كمتر از 15 درجه سانتيگراد سبب پژمرده شدن و خشك شدن برگهاي تحتاني گياه و در هنگام پيدايش خوشه سبب تغيير شكل سنبلكها ميگردد با آغاز مرحله تشكيل خوشه نياز آبي گياه به حداكثر ميرسد .


6- گل دادن

اين مرحله با توجه به باروري گياه و دگرگوني عوامل جوي ، معمولا“ 2 تا 3 ماه پس از كشت آغاز ميشود بازشدن نخستين گلها بيشتر وابسته به دماي آب و هوا است . براي گل دادن اين گياه دماي هوا معمولا“ بايد بيشتر از 20 درجه سانتيگراد باشد . بهترين دما براي اين مرحله 25 تا 35 درجه سانتيگراد است . در كتابهاي مرجع اشاره شده است كه عمل لقاح در كمتر از 15 درجه سانتيگراد صورت نميگيرد و چنانچه در اين مرحله و يا در دانه بستن ، دماي هوا و آب به كمتر از 15 درجه برسد ، بسياري از گلها تلقيح نشده و دانه نخواهد بست و دانه هاي تشكيل شده نيز چروك خورده و نامرغوب خواهدشد . ولي در بررسيهاي انجام يافته در اداره تحقيقات هواشناسي كشاورزي رشت بر روي ارقام در دست مطالعه ، مشخص شده است كه در ارقام سپيد رود و بينام و خزر دماي كمتر از 17 درجه سانتيگراد نيز تاثير نامطلوبي بر عمل تلقيح دارد . بارندگي در اين مرحله موجب عدم لقاح و پوكي دانه ميشود و در صورت تداوم بارندگي خسارت وارده تا 70% عملكرد محصول را شامل ميشود .








7- دانه بستن و رسيدن دانه

مرحله پر شدن دانه و رسيدن آن نياز به دماي بيش از 20 درجه سانتيگراد دارد . بهترين دما براي رسيدن دانه بيشتر انواع برنج 25 تا 35 درجه سانتيگراد است .ميزان دماي آب پاي بوته مورد نياز براي اين مرحله 23 تا 25 درجه سانتيگراد است وكاهش دما به كمتر از 17 درجه سانتيگراد در اين مرحله سبب ميشود تا درصد بزرگي از دانه ها پر نشده و مقدار محصول كاهش يابد .

هواي سرد و باراني در مرحله رسيدن محصول برنج ، مانع عمليات برداشت آن شده و سبب ميشود كه بوته هاي برنج بخوابد و به گلها بچسبد كه در نتيجه دانه ها ريزش كرده و يا رنگ برنج تغيير ميكند ، كه عملا“ باعث ايجاد خسارت ميشود .

بررسيهاي انجام يافته در اداره تحقيقات هواشناسي كشاورزي رشت نشان مي دهد كه تاريخ شروع بارشهاي سنگين در آخر فصل زراعي برنج ، 20 شهريور ماه است . حال با توجه به دو فاكتور محدود كننده ( سرماي ديررس بهاره و بارشهاي سنگين آخر فصل زراعي ) زمان مناسب براي كشت برنج بطوريكه به اين دو عامل برخورد نكند ، 125 روز است بنابراين در منطقه رشت و نقاط هم اقليم مشابه ، كشت ارقامي كه طول دوره رشد آنان بيش از زمان بطول انجامد با مشكلات ناشي از شرايط نامساعد جوي برخورد خواهد نمود .


مهمترين علفهاي هرز در شاليزارهاي برنج

اين علفها شامل سوروف ، اويار سلام ، قاشق واش ، تير كمان آبي ، بندواش ، سل واش و …….. ميباشند كه هزينه مبارزه با اين علفها بخش اعظمي از اقتصاد كشاورزي برنج را شامل ميگردد .


مهمترين آفات برنج در ايران

از مهمترين آفات برنج كه ساليانه خسارات هنگفتي را بر جاي مي گذارد كرم ساقه برنج ( Chilo Suppressalis ) مي باشد . اين آفت ، حشره اي است كه براي اولين بار در سال 1351 در مزارع تنكابن و رامسر طغيان كرد و در مدت كوتاهي با افزايش جمعيت و ايجاد خسارت اقتصادي شديد نظر همگان را جلب نمود .

كرم ساقه خوار برنج كه بعنوان يكي از خطرناكترين آفات برنج در دنيا بشمار مي آيد ، در زمستان بصورت لار و كامل در داخل ساقه هاي خشك برنج و يا علفهاي هرز اطراف مزرعه بسر مي برد و در حدود اوايل ارديبهشت ، هنگاميكه حداقل دماي هوا ، 10 درجه سانتيگراد باشد ، شفيره ها در داخل ساقه هاي باقيمانده برنج سال قبل و يا علفهاي هرز مزرعه ، در اطراف سوراخهاي ايجاد شده توسط لاروها ، تشكيل ميگردد .

در حدود بيستم ارديبهشت ماه ، اولين پروانه ها ظاهر ميشوند كه در اواسط خرداد به حداكثر خود مي رسند . عمر پروانه ها ، حداكثر يك هفته است و در اين مدت بطور متوسط 230 عدد تخم توسط هر پروانه گذرانده ميشود . تفريخ تخمها در دماي حداقل 10 تا 12 درجه سانتيگراد بمدت 5 تا 11 روز بسته به دماي محيط انجام مي گيرد . اين كرم در طول سال 2 تا 3 نسل دارد و از زمان نشاء كاري تا هنگام برداشت برنج در مزارع فعاليت زيستي دارد . خسارات وارده طي نسلهاي دوم و سوم بيشتر است .

امروزه با كرم ساقه خوار برنج به سه طريق ، زراعي ، شيميايي وبيولوژيك مبارزه ميشود از راههاي اساسي براي مبارزه با اين ‌آفت ، ايجاد شبكه مراقبت و پيش آگاهي با استفاده از اطلاعات جوي است كه كمتر مورد توجه قرار گرفته است ، در صورتيكه ثابت شده است ، مراحل سيكل دگرديسي اين‌‌ آفت ، همبستگي بالايي را با دما و ساير پارامترهاي جوي دارد .

در مبارزه بيولوژيك ، از زنبور تريكو گراما براي پارازيته كردن تخم پروانه ساقه خوار برنج استفاده ميشود كه نحوه و زمان فعاليت اين زنبور نيز تابعي از شرايط جوي بويژه دما مي باشد .

ساير آفات برنج شامل شب پره يك نقطه اي برنج ، سرخوطومي برنج ، زنجره برنج ، كرم برگخوار برنج ومگس خزانه برنج مي باشند .


مهمترين بيماريهاي برنج

از مهمترين بيماريهاي برنج ، به بلاست برنج ( Blast ) اشاره ميگردد كه معمولا“ بعلت انتشار وسيع و تاثير مخربش در شرايط مناسب ، بيماري اصلي برنج بشمار مي آيد كه به عملكرد محصول خسارت قابل توجهي وارد مي سازد .

علايم اوليه بيماري بلاست بستگي به شرايط اقليمي دارد . در نواحي معتدل كه دوران بارانهاي ريز و يا بارندگي خفيف طولاني مي باشد ، بلاست برنج در مرحله پنجه زدن شديد بوده و اغلب بوته ها مي ميرند .

بررسيهاي اوليه انجام شده در اداره تحقيقات هواشناسي كشاورزي رشت گوياي اين مطلب مي باشد كه چنانچه 5 روز متوالي رطوبت نسبي هوا از 70% بيشتر و دما بين 25 تا 35 درجه سانتيگراد و ابرناكي بيشتر از 8/6 باشد ، شرايط مساعدي براي طغيان اين بيماري فراهم ميگردد . بهترين متد مبارزه با اين بيماري ايجاد سيستم پيش آگاهي است كه نقش ادارات تحقيقات هواشناسي كشور در مناطق كشت اين محصول در اين سيستم كاملا“ شاخص است .

ساير بيماريهاي برنج شامل : لك قهوه اي برنج ، بيماري پوسيدگي طوقه ، بيماري سوختگي غلاف برگ ، بيماري پوسيدگي ساقه ، سياهك برنج در درجات بعدي اهميت مي باشند .

آرتيشو ( کنگر فرنگی ) Artichoke

نام علمی Cynara scolymus

خانواده Astraceae

كليات گياه شناسي

آرتیشو گیاه بومی مناطق مرکزی مدیترانه است ولی در حال حاضر در بیشتر نقاط معتدل دنیا کشت یم شود .
رومی ها در حدود 2000 سال پیش این گیاه را پرورش می دادند و بعنوان سبزی در سالاد استفاده می كردند .

آرتیشو در قرن شانزدهم در انگلستان و فرانسه برده شد و سپس در قرن نوزدهم در آمریکا کشت شد . اکنون کالیفرنیا و سواحل اقیانوس آرام مرکز کشت آرتیشو می باشد .

کلمه Artichoke از کلمه ایتالیایی Articicco مشتق شده که بمعنی میوه کاج می باشد و آرتیشو هم مانند میوه کاج است .

آرتیشو برای رشد احتیاج به آب و باران فراوان درد .

آرتیشو گیاهای است چند ساله درای ساقه ای راست که ارتفاع آن بحدود یک متر می رسد . برگهای آن پهن و دراز مانند برگهای کاهو است که برنگ سبز تیره است . در انتهای ساقه میوه آن که بشکل میوه کاج یا سیب فلس در است مشاهده می شود .گلبرگهای آن ضخیم و گوشتی بوده و انتهای گلبرگها ضخیم تراست که مصرف خوراکی درد .

برای خرید آرتیشو دقت کنید که برگها با نشده و سفت و سبز باشد . هنگامیکه برگهای آرتیشو قهوه ای است نشان دهنده کهنه بودن آن می باشد .

فصل آرتیشو معمولا ماههای فرودرين و دريبهشت ( آپریل و می )است .

تركيبات شيميايي:
برگهای خوردنی آرتیشو درای اینولین ، اینولاز و ماده ای تلخ بنام سینارین Cynarine می باشد .

سینارین خاصی زیاد کننده ترشحات صفرارا درد و علت صفرا بری آرتیشو داشتن این ماده است .

در صد گرم آرتیشو پخته مواد زیر موجود است :

انرژی 14 کالری

پروتئین 1/5 گرم

آب 86 گرم

مواد چرب 0/1 گرم

مواد نشاسته ای 5 گرم

کلسیم 22 میلی گرم

فسفر 40 میلی گرم

آهن 0/6 میلی گرم

سدیم 30 میلی گرم

پتاسیم 0 25 میلی گرم

ویتامین آ 40 واحد بين المللي

ویتامین ب 1 0/04 ميلي گرم

ویتامین ب 2 0/02 میلی گرم

ویتامین ب 3 0/6 میلی گرم

ویتامین ث 5/2 میلی گرم

خواص داروئي:
آرتیشو از نظر طب قدیم ایران گرم و کمی خشک است . قسمت مورد استفاده آرتیشو برگها و قسمت سوط آن است که بنام قلب آرتیشو معروق می باشد . آرتیشو :

1) کبد را تمیز و اعمال کبد را تنظیم می کند .

2)ترشح صفرا را افزایش می دهد .

3) از جمع شده چربی در کبد جلوگیری می کند و آنهایی که کبد چرب دارند بهتر است از آرتیشو استفاده کنند

4) یرقان مزمن را درمان می کند .

5) تقویت کننده بدن است .

6) موجب دفع ادرار می شود .

7) تب بر است .

8) در درمان رماتیسم موثر است .

9) یبوست های ناشی از عدم صفرا را درمان می کند.

10) در درمان ورم روده موثر است .

11) باعث دفع سنگهای کیسه صفرا می شود .

12) نیروی جنسی را افزایش می دهد .

13) کلیه و مثانه را گرم می کند .

14) گاز و نفخ معده و روده را از بین می برد .

15) باعث هضم غذا می شود .

16) بیماریهای کبدی را درمان یم کند .

17) کلسترول خون را پائین می آورد .

18) داروی لاغری است و کسانیکه می خواهند وزن کم کنند و لاغر شوند می توانند هر روز آرتیشو بخورند .

19) سرگیجه را برطرف می کند .

20) آنهائیکه گوششان زنگ می زند اگر آرتیشو را بخورند آنرا برطرف می کند .

21) مبتلایان به بیماری قند می توانند با خوردن آرتیشو قند خود را تنظیم کنند .

22) در درمان میگرن موثر است .

23) در برطرف كردن بیماری آسم اثر مفید درد .

24) نقرس را برطرف می کند .

25) آرتیشو رگها را تمیز كرده و تصلب شرائین را درمان می کند .

26) در برطرف كردن اگزمت موثر است .

27) در درمان اکثر بیماریهای پوستی اثر مفید درد .

28) سموم بدن را دفع می کند .

29) زخم های ریه و روده را درمان می کند .

30) برای جلوگیری از ریزش مو ار برگهای آرتیشو ضماد تهیه كرده و به سر بمالید .

31) برای برطرف كردن بوی بد زیر بغل عصاره برگ آرتیشو را به زیر بغل بمالید .

32) عصاره آرتیشو را اگر به بدن بمالید خارش را برطرف می کند .

33) برای رفع آب آوردن بدن از جوشانده آرتیشو بمقدر سه فنجان در روز استفاده کنید .

طرز استفاده:
به مبحث نسخه پيچي گياهان دارويي براي بيماري مورد نظر مراجعه نماييد

مضرات :
آرتیشو چون گرم است ممکن است در بعضی از اشخاص تولید سودا کند لذا بهتر است با سرکه خورده شود ضمنا طعم آرتیشو را دوست ندارند . اینگونه اشخاص اگر بخواهند از مزایای آرتیشو استفاده کننده تنطور قرص یا کپسول آرتیشو مصرف نمایند .

مارچوبه

مارچوبه Asparagus

نام علمی Asparagus officinalis

خانواده Asparaginaceae


كليات گياه شناسي

مارچوبه گياهي است علفي و چند ساله كه ارتفاع آن تا چند متر مي رسد و داراي شاخه هاي نسبتا چوبي و صاف مي باشد .

مارچوبه بصورت وحشي در اكثر نقاط دنيا مي رويد برگهاي آن فلسي شكل بوده كه از كنار آنها شاخه هايي باريك و دراز و سبز رنگ بصورت دسته هاي 3 تا 8 تائي خارج مي شود .

بعلت زيبا بودن اين گياه را بصورت تزئيني در باغچه ها مي كارند مار چوبه را در اوائل پائيز مي چينند .

اين گياه از قديم الايام مورد استفاده بشر بوده است و حتي در اهرام ثلاثه مصر نقاشي هايي وجود دارد كه مارچوبه را نشان مي دهد .

مارچوبه را مي توان بصورت مختلف مصرف كرد . بايد مارچوبه را با كمي آب و حرارات كم در ظرف هاي ضد زنگ پخت و تقريبا نيمه خام آنرا برداشت . آب مارچوبه را دور نريزيد و از آن براي سوپ استفاده كنيد زيرا داراي ويتامين و املاح مي باشد . وقتيكه مارچوبه مي خريد دقت كنيد تازه باشد .

شاخه هاي مارچوبه تازه راست و نرم بوده و نوك آن نبايد باز شده باشد و اگر فلسهاي نوك آن باز باشد نشانه اين است كه گياه مدت زيادي مانده و كهنه شده است .

تركيبات شيميايي:
مارچوبه داراي آسپاراژين ف كوني فرين ، اينوزيت ، تانن ، اسدي گاليك ، آسپاراگوز ، و اسيد سوكسي نيك مي باشد دانه آن داراي 15 درصد مواد روغني مي باشد اين روغن زرد مايل به قرمز است .

درصد مواد موجود در مارچوبه بصورت زير است

آب 90 گرم

پروتئين 2/5 گرم

چربي 0/2 گرم

مواد نشاسته اي 4/2 گرم

كلسيم 22 ميلي گرم

فسفر 60 ميلي گرم

آهن 1/1 ميلي گرم

سديم 2 ميلي گرم

پتاسيم 275 ميلي گرم

ويتامين آ 900 واحد

ويتامين ب 1 0/2 ميلي گرم

ويتامين ب 2 0/2 ميلي گرم

ويتامين ب 3 1/5 ميلي گرم

ويتامين ث 35 ميلي گرم

خواص داروئي:
از نظرطب قديم ايران مارچوبه گرم و خشك است بنابراين آنهايي كه سرد مزاج هستند بايد آنرا با عسل بخورند و آنهايي كه گرم مزاج هستند بايد آنرا با سركه بخورند .

مارچوبه گياهي است ادرار آور و داراي خواص زيادي است

1)خوردن آن ديد چشم را تقويت مي كند

2)براي تقويت نيروي جنسي مفيد است

3)ضعف مثانه را برطرف مي كند

4)براي تقويت قلب مفيد است

5)ملين است و يبوست را برطرف مي كند

6)تب بر است

7)مارچوبه بعلت داشتن كلروفيل خونساز است و كسانيكه كم خون هستند بايد از آن استفاده كنند .

8)مارچوبه به ساختن گلبولهاي قرمز خون كمك مي كند

طرز استفاده:
براي نگاهدري مارچوبه آنرا در پارچه هاي مرطوب ببنديد و در يخچال قرار دهيد زيرا گرما و خشكي آنرا از بين ميبرد

مارچوبه را نيز مي توان در سالاد ريخت و يا از آن سوپ تهيه كرد .

مورد ديگر استفاده از مارچوبه غير از پختن آن بصورت دم كرده آن است

دم كرده مارچوبه را به اين صورت تهيه كنيد :

چند شاخه مارچوبه را در داخل يك ليتر آبجوش بريزيد و مقدري هم رازيانه و جعفري به آن اضافه كنيد و بگذاريد مدت پنج دقيقه دم بكشد . از اين دم كرده بمقدر دو تا سه فنجان در روز براي تسكين و آرامش قلب استفاده كنيد .

مضرات :
مارچوبه را نبايد آنهايي كه مبتلا به ورم مجاري ادرار هستند و يا اشخاص عصبي مصرف كنند . مارچوبه همچنين براي مبتلايان به رماتيسم و سنگ كليه خوب نيست

بابا آدم
بابا آدم Burdock

نام علمی Arctium lappa

خانواده Iridaceae


كليات گياه شناسي

بابا آدم كه فيل گوش و آراقيطون نيز ناميده مي شود گياهي است علفي و دوساله ذكه ارتفاع ساقه آن تا 1/5 متر مي رسد . اين گياه بحالت وحشي در دشت ها و نواحي معتدل و مرطوب و سايه در اروپا و آسيا مي رويد . ساقه آن كه شبيه پوست مار است پوشيده از كركهاي خشن و زبر مي باشد . برگهاي آن بسيار بزرگ و پهن بحالت افتاده بر روي ساقه قرار درد .

رنگ برگها در قسمت چسبيده به ساقه سبز كم رنگ و هر چه بطرف انتهاي برگ نزديك تر مي شويم تيره تر مي شود .

ريشه گياه دراز ف دوكي شكل و مانند هويج بضخامت انگشت دست بوده وداراي مقدر زيادي كربنات پتاسيم و نيترات پتاسيم است . پوست ريشه بابا آدم قهوه لي ، مغز آن سفيد و طعم آن كمي شيرين است ولي بوي تهوع آوري درد .

ميوه آن پس از رسيدن بصورت فندقه اي با 3 يا 4 سطح و برنگ زرد حنايي ظاهر مي شود .

در انتهاي ميوه تارهاي زرد رنگي وجود دارد كه در موقع عبور گوسفندان و جانوران به پشم هاي آنها مي چسبد و موجب پخش تخم اين گياه به مناطق ديگر مي شود .

بابا آدم در بعضي از نقاط ايران بحالت وحشي مي رويد . از ريشه اين گياه استفاده طبي بعمل مي آيد پساز خارج كردن ريشه بابا آدم از خاك آنرا بخوبي شسته و به قطعات كوچك سه سانتيمتري تقسيم كرده و در اثر حرارت خورشيد يا در كوره هاي مخصوصي خشك مي كنند .

تركيبات شيميايي:
ريشه بابا آدم داراي ماده اي بنام اينولين Inulin ، روغن فرار ، تانن ، رزين ، قند ، آهن ، كلسيم و ويتامين C مي باشد . دانه بابا آدم داراي روغني است برنگ زرد و طعم تلخ اسيد لينولئيك و اسيد اولئيك است .

خواص داروئي:
از نظر طب قديم ايران ريشه بابا آدم سرد و خشك است .

1) بهترين تصفيه كننده خون است و خون را تميز كرده و سموم را از بدن خارج مي كند .

2)جوشهاي صورت و كورك را برطرف مي كند .

3)ادرار آور و معرق است .

4)سيستم لنف بدن را تميز مي كند .

5)بيماريهاي پوستي نظير اگزما ، گل مژه و زخم ها را برطرف مي كند .

6)تورم را از بين ميبرد .

7) تقويت كننده بدن است .

8)جوشانده برگهاي بابا آدم را در معالجه سرگيجه و رماتيسم بكار مي برند .

9)براي تنظيم قند خون و معالجه بيماري قند از جوشانده برگهاي بابا آدم بمقدر سه فنجان در روز استفاده كنيد

10)براي معالجه سرخك ، برگهاي بابا آدم را با كمي شكر بجوشانيد و به مريض بدهيد .

11)جوشانده تخم بابا آدم ضد عفوني كننده است .

12)تخم بابا آدم ضد كرم معده و روده است .

13)در ناراحتي هاي ريوي و گلو درد از جوشانده تخم بابا آدم استفاده كنيد .

14)در معالجه ذات الريه بكار مي رود .

15)ريشه بابا آدم در برطرف كردن سرمخوردگي موثر است .

16)تب حاصل از بيماري مخملك را برطرف مي كند.

17)در معالجه يبوست موثر است .

18)بعنوان ضد سم در هنگام نيش زدن جانوران سمي استفاده مي شود.

19) براي معالجه كچلي برگ بابا آدم را دم كرده و روي پوست سر بماليد .

20)براي معالجه زخم ها و التيام جراحات ، جوشانده برگ بابا آدم را با مقدر مساوي روغن زيتون مخلوط كرده و روي زخم ها و جراحات بماليد .

21) ريشه بابا آدم علاج كم خوني و رنگ پريدگي است زيرا داراي مقدر زيادي آهن است .

22)براي معالجه رماتيسم و آرتروز مفيد است .

23) نقرس را برطرف مي كند .

24)در معالجه بيماريهاي عفوني موثر است .

25)درد سياتيك را آرام مي كند .

26)در برطرف كردن كمر درد موثر است .

27)آب آوردن بدن را درمان مي كند .

28) هضم غذا را تسريع مي كند .

29)ورم كليه را دفع مي كند .

30)آنهائيكه ميل زيادي بخوردن شيريني و شكر دارند اگر صبح ناشتا از دم كرده اين گياه بنوشيد بزودي اين عادت رفع خواهد شد .

31)كسانيكه ميخواهند قهوه را ترك كنند مي توانند ريشه بابا آدم را با مقدر اين مخلوط را حتي مي توان از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها ابتياع كرد.

32)كهير را برطرف مي كند.

33)ريشه بابا آدم را له كرده و يا بجوشانيد و آنرا روي كورك و يا اگزما بماليد تا آنرا برطرف كند .

34) براي جلوگيري از ريزش مو و تقويت آن جوشانده غليظ ريشه بابا آدم را به سر ماليد .

35)براي برطرف كردن سوزش و درد گزيدگي زنبور با حشرات برگ بابا آدم را له كرده و به محل گزيدگي بماليد .

در صورت پيدا نكردن ، گياه بابا آدم مي توانيد تنطور آنرا از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها خريدري كنيد . مقدر مصرف تنطور آن 10-20 قطره و سه بار در روز است

طرز استفاده:
دم كرده ريشه بابا آدم : مقدر 50 گرم ريشه بابا آدم را در يك ليتر آب جوش ريخته و بمدت 20 دقيقه دم كنيد .

جوشانده ريشه بابا آدم : مقدر 80 گرم ريشه بابا آدم را در يك ليتر آب جوش ريخته و بگذاريد بمدت 10 دقيقه بآرامي بجوشد .

تنطور بابا آدم : اين تنطور را مي توان از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها Store خريدري كنيد .

دم كرده ريشه بابا آدم و شيرين بيان : 30 گرم ريشه باباآدم را با مقدر مساوي آن شيرين بيان در يك ليتر آب جوش ريخته و بمدت نيم ساعت دم كنيد . اين دم كرده تصفيه كننده خون است . براي اين منظور از اين دم كرده بمقدر سه فنجان در روز بنوشيد .

خارخسک:Tribulus terrestris

نام انگليسي:Caltrops

گياهشناسي

گياهي است علفي، داراي ساقه اي خوابيده در سطح زمين و پوشيده از كرك است. برگ و ساقه هاي جوان آن را تارهاي ظريف ابريشمي مي پوشاند. برگهاي آن متقابل و مرکب از برگچه هاي کوچک و ريز مي باشند که به تعداد 6-3 زوج، در طرفين دمبرگ اصلي جاي دارند.زائده واقع در زير برگ آن داراي ظاهر نوک تيز و پوشيده از تار مي باشد. گلهاي آن در محور ساقه و يا در کناره برگها به وضع منفرد و به رنگ زرد روشن ظاهر مي شوند. ميوه اش مدور، شامل 5 قسمت جدا شدني و خاردار است.
خواص درماني وموارد مصرف

ريشه وميوه گياه اثر مقوي و اشتها آور دارد و در دفع سنگ کليه و مثانه و ناراحتيهاي مجاري ادرار استفاده مي شود. براي ريشه ، ميوه وخاکستر برگ آن اثر مقوي باه قائل هستند و امروزه در اروپا داروهايي با خواص دارويي ذكر شده از ميوه آن تهيه مي شود.


پراکنش

در اکثر نقاط جهان ديده مي شود در غالب نواحي خشک شمال ايران داده مي شود.

نيازهاي اکولوژيکي

به عنوان علف هرز بوده و مقاومت زيادي به کم آبي دارد.

پيش از اين از تناوب در ادبيات روم نام برده شده و به تمدن هاي بزرگ انساني در آفريقا و آسيا از زمان قرون وسطي تا قرن بيستم باز مي گردد.

تناوب 3 ساله با تجربه ي كشاورزان در اروپا با تناوب چاودار يا گندم پاييزه با جو دوسر بهاره يا جو كاشته مي شد، در قسمت سوم خاك را براي استراحت خالي مي گذاشتند.

واقعيت اين است كه تناوب مناسب خاك ، ترميم يا بازگشت حالصخيزي خاك را براي مصرف انسان است.

تناوب چهار محصوله توسط كشاورزان Flemish يعني در منطقه ي Waasland در اوايل قرن 16 ميلادي پيشقدم شد.

يستم ( گندم ،جو،شلغم،شبدر) با محصولات علوفه اي و علفي كه به چهارپايان اجازه ي چرا اطراف زمين را مي داد ، شروع مي شد.

تناوب چهار محصولي كليد توسعه ي انقلاب كشاورزي انگليس بود.(قرن 18 ميلادي)

به هر حال زيان هاي سيستم تك كشتي از ديدگاه كشاورزي پايدار آشكار شد.

هدف و روش ها:

تناوب زراعي از كاهش حاصلخيزي خاك اجتناب مي كند ، مثل رشد محولات يكسان كه مكررا در يك مكان عاقبت خاك را از مواد غذايي متنوع خالي مي كنند.

يك محصول كه خاك را از يك نوع ماده ي غذايي خالي مي كند ، در فصل زراعي بعد با يك محصول غير همسان كه مواد غذايي را بر مي گرداند يا نسبتي از مواد غاذيي را بر مي گرداند كاشته مي شود ، مثل :برنج با پنبه.

با تناوب زراعي كشاورزان مي توانند زمين هايشان را تحت توليد پيوسته نگه دارند، بدون احتياج به رها كردن يا آيش و بدن احتياج به كودهاي مصنوعي كه هر دو روش گران است.

بقولات ، گياهاني از خانواده ي Fabaceae روي ريشه هايشان غده هايي دارند كه نيتروژن را تثبيت مي كند.

اين مي تواند يك سيستم كشاورزي خوب از تناوب آنها با غلات و ساير گياهاني كه نيتروژن نياز دارند باشد.

يك سيستم تناوب محصولات مدرن معمول تناوب سويا و ذرت است.

تناوب زراعي اغلب براي كنترل آفات و بيماري هايي كه مي توانند پايدار باشند در خاك استفاده مي ود. گياهاني كه از نظر taxonomy در يك خانواده هستند آفات و بيماريهاي يكساني دارند.

با تغيير مرتب موقعيت گياه ، چرخه ي آفت شكسته مي شود يا محدود مي گردد.

براي مثال نماتد مولد گره ي ريشه يكي از مشكلات جدي براي گياهاني است كه در آب و هواي خاكهاي شني هستند.

نماتد مي تواند چندين خسارت باي حاصلخيزي گياهان ايجاد كند با بريدن قطري از ريشه ي گياه.

كشت محصولاتي كه ميزبان نماتد گره ي ريشه نيستند براي يك فصل در حد بسيار بالا تعداد نماتدهاي خاك را كاهش مي دهد ، بدين ترتيب امكان رشد گونه هاي حساس در فصل بعد بدون احتياج به ضد عفوني و تدخين خاك به وجود مي آيد.

اغلب كنترل علف هاي هرزي كه شبيه به توليدات گياهي هستند بسيار مكل است و ممكن است محصولات نهايي را آلوده كند.

براي مثال ergot نوعي علف هرز است كه تفكيك آن از گندم هاي خرمن شده بسيار مشكل است.

يك نوع محصول متفاوت اجازه ي حذف علفهاي هرز را مي دهد و چرخه ي ergot را مي شكند.

كنترل آفات بدون استفاده از سموم سنتتيك يك اصل از كشاوزي ارگانيك است.

يك تاير كلي تناوب اين است كه آن مخلوط از محصولات جغرافياي ات كه مي تواند گسترش آفات و بيماريها را طي فصل رويش كم كند.

محصولات مختلف اغلب مي توانند تاثير آب و هواي بدرا براي كشاورزان به طور اختصاصي كاهش مي دهد.

انتخاب و ترتتيب تناوب زراعي به طبيعت خاك ، اقليم و ميزان رطوبت و بارندگي بستگي دارد كه اينها با هم نوع گياهي كه مي تواند كشت شود را تعيين مي كنند.

جنبه هاي مهم ديگر كشاورزي مثل بازار يابي محصولات و اقتصاد متغير بايد مورد توجه قرار بگيرند ، وقتي كه يك تناوب زراعي انتخاب مي شود.

با استفاده از ارقام مقاوم جو مانند افضل، كوير، دشت و ماكويي بيماري لكه قهوه‌اي توري جو كنترل مي‌شود،
لكه قهوه‌اي توري جو با نام علمي Pyrenophora Teres از بيماري‌هاي رايج در مناطق كشت جو است، اين بيماري در مناطقي كه رطوبت و بارندگي زياد است، اهميت دارد. وجود رطوبت به مدت 5 تا 15 ساعت پيش از آلودگي شرايط مناسبي را براي فعاليت قارچ عامل بيماري فراهم مي‌كند. دماي مطلوب براي آلودگي 15-25 درجه سانتي‌گراد است.
قارچ عامل بيماري علاوه بر جو به گندم و جو وحشي نيز خسارت مي‌زند.
نام لكه توري به دليل علائم كاملاً مشخص شبكه‌مانندي كه روي برگ‌ها و حتي روي پوشش بذر به‌وجود مي‌آيد، به اين بيماري داده شده است. علائم بيماري به‌صورت لكه‌هاي رنگ‌پريده كشيده شبيه لكه قهوه‌اي معمولي است، پس از مدتي لكه‌ها كشيده‌تر شده و اطراف آنها روشن و در وسط قهوه‌اي خواهد بود. ميزان محصول و وزن دانه (وزن 1000 دانه) در گياهان مبتلا به لكه قهوه‌اي توري كاهش مي‌يابد. در مزارعي كه به شدت آلوده‌اند و ارقام زراععي حساسي در آنها كاشته شده است ميزان خسارت ممكن است به 100 درصد برسد، ولي دامنه خسارت بين 10 تا 40 درصد متغير است.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

گروه بندي گياهان زراعي




[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

گياهان زراعي بسيار متنوع بوده ،به صورت هاي مختلفي مصرف گشته و در عمليات زراعي نيز تفاوت هاي زيادي با يكديگر دارند. با اين حال ،كياهان زراعي مختلف داراي وجوه اشتراك زيادي مي باشند. به طور كلي گياهان زراعي را مي توان به صورت هاي مختلفي از جمله بر اساس خصوصيات گياهشناسي و تكاملي ، هدف توليد و مورد مصرف ، طول عمر گياه ، نيازهاي محيطي و شرايط مطلوب رشد، عمليات زراعي و غيره گروه بندي نمود. محصولات زراعي به دليل دارا بودن خصوصيات مختلف و چند هدفي بودن توليد ممكن است در دو يا چند گروه مختلف قرار گيرند.

طبقه بندي علمي گياهان
نام گياهان مختلف از يك مكان به مكان ديگر متفاوت بوده و يا گاهي گياهان كاملا متفاوتي به يك اسم ناميده مي شوند. مثلا انواع گندم باي افراد غير متخصص مفهوم گندم را دارد، اما گندم معمولي كه براي تهيه نان استفاده مي شود از گندم دوروم كه براي تهيه ماكاروني مصرف مي شود تفاوت هاي ژنتيكي و همچنين مصرفي زادي دارد. توليد نان خوب از گندم دوروم و توليد ماكاروني خوب از گندم نان امكان پذير نيست. براي آن كه افراد متخصص يكديگر را درك نمايند و دقيقا بدانند در باره ي چه گياها صحبت مي كنند، گياهان را به روشي موسوم به سيستم طبقه بندي علمي نامگذاري كرده اند.اين روش كه دقيقترين روش ها است توسط لينه(Carolous Linnaeus) بنيان گذاري شده است و به همين نام هم معروف مي باشد.در اين روش موجودات را بر اساس خصوصيات ريخت شناسي ، تكاملي و ژنتيكي در هفت طبقه قرار مي دهند. ترتيب طبقات عبارتند از :
1- سلسله(Kingdom)
2- بخش(Division)
3- رده يا طبقه(Class)
4- راسته(Order)
5- تيره يا خانواده(Family)
6- جنس(Genus)
7- گونه(Species)

گياهان زراعي به رده ي نهاندانگان تعلق دارند. هر گونه ي گياهي مجموعه اي از گياهان را در بر مي گيرد كه از نظر خصوصيات ظاهري شباهت هاي زيادي با يكديگر داشته و بتوانند به سهولت و بدون اتخاذ تكنيك هاي خاص مانند انتقال جنين و غيره با يكديگر لقاح يافته و توليد بذر نمايندع به طوري كه بذر حاصل بتواند سبز ليد مثل مجدد انجام پذير باشد. مجموعه اي از گونه هاي كه در بعضي خصوصيات مشنرك هستند يك جنس گياهي را تشكيل مي دهند.
در طبقه بندي علمي ، هر گياه را با اسم گونه و جنس آن مشخص مي سازند.به همين جهت اين سيستم نامگذاري را دو اسمي نيز گويند. مثلا نام علمي گندم نان Triticum aestivum مي باشد. Triticum مشخص جنس و aestivum مشخص گونه گندم نان است.

گروه بندي گياهان زراعي بر اساس هدف توليد و مورد مصرف:
در اين گروه بندي نوع محصول توليد شده و نحوه ي مصرف آن مورد نظر است و چون يك محصول با اهداف مختلفي توليد ميشود ممكن است در چند گروه قرار گيرد.
1- غلات: گياهاني از تيره ي غلات هستند كه به منظور توليد دانه كشت ميگردند. دانه ي حاصله عمدتا به مصرف تغذيه انسان يا دام مي رسد مثل گندم، جو ... دانهي اين گياهان از نظر نشاسته غني و از لحاظ پرتئين نسبتا فقير مي باشد.
2- حبوبات: گياهاني از تيره ي بقولات هستند كه براي توليد دانه كشت مي شوند. دانه ي حاصله عمدتا به مصرف انسان مي رسد مثل لوبيا، نخود و .... دانه هاي حبوبات از نظر پرتئين غني مي باشند.
3- گياهان روغني: گياهاني از تيره هاي مختلف هستند كه جهت روغن گيري از دانه ي توليدي كشت مي شوند مثل پنبه، كتان ، لوبياي روغني و ....
4- گياهاعلوفه اي: گياهاني از تيره هاي مختلف هستند كه جهت استفاده از قسمت هاي هوايي ( به صورت تازه ،خشك و يا سيلو شده) در تغذيه ي دام كشت مي گردند. مانند ذرت علوفه اي ، علف سودان و....
5- گياهان ريشه اي: گياهاني از تيره هاي مختلف هستند كه براي استفاده از ريشه ي غده اي آنها كشت مي گردند، مانند چغندر، شلغم و ....
6- گياهان ليفي: گياهاني از تيره هاي مختلف هستند كه براي استفاده از الياف آنها كشت مي گردند. اين الياف ممكن است از پوست دانه منشاء يافته (مانند پنبه) و يا از فيبرهاي مستجات آوند آبكشي اوليه تشكيل يلفته با شند (مانند كتان و كنف)
7- گياهان غذه اي : گياهاني از تيره هاي مختلف هستند كه براي استفاده از ساقه ضخيم شده و زيرزميني آنها كشت مي گردند مانند سيب زميني معمولي.
8- گياهان قندي: گياهاني از تيره هاي مختلف هستند كه براي قندگيري از عصاره ي شيرين آنها كشت مي گردند مثل نيشكر و چغندر قند.
9- گياهان دارويي: گياهاني از تيره هاي مختلف هستند كه به منظور استفاده از مواد مخدر آنها و يا تهيه ادويه كشت مي شوند مانند توتون ، قهوه، چاي و .....

گروه بندي بر اساس مورد مصرف خاص:
اين گروه بندي بر اساس اهداف توليدي و يا زراعي خاص انجام شده است:
1- گياهان با مصرف پوششي يا كود سبز
2- گياهان جهت كشت جانش
3- گياهان با مصرف قصيلي( علوفه ي تر)
4- گياهان با مصرف سيلويي
5- گياهان همراه
6- گياهان مكمل

گروه بندي بر اساس عكس العمل به طول روز:
در اين گروه بندي چگونگي عكس العگياه نسبت به طول روز(طول شب) در رابطه با تبديل مريستم رويشي به جوانه ي گل مورد نظر است. در اين گروه بندي گياهان را به دو گروه روز بلند و روز كوتاه تقسيم مي كنند و اگر نسبت به طول روز عكس ال عملي نداشته باشند بي تفاوت ناميده مي شوند. بسياري از ارقام اصلاح شده ي گياهان زراعي عكس العمل زيادي به طول روز ندارند و بي تاوت مي باشند. علاوه بر طول روز عواملي مانند بالايي حرار، كمبود ازت و رطوبت خاك، افزايش سن گياه و ذخيره ي غذايي آن در تسريع انتقال از مرحله ي رويشي به مرحله ي زايشي نقش دارد.

گروه بندي بر اساس طول دوره ي رشد:
هر گاه جمعيت بزرگي از ارقام يك گو نه مورد توجه قرار مي گيرد، مشاهده مي شود كه بعضي بسيار زود و بعضي بسيار دير به گل رفته و سيكل حياتي خود را تكميل مي كنند. لذا ارقام يك گياه ممكن است بر اسا س تعداد روز از سبز شدن تا رسيدگي به گروه هاي زودرس و ميان رس و ديررس تقسيم نمود.

گروه بندي بر اساس حرارت مطلوب رشد:
اين گروه بندي بر اساس شرايط حرارتي مناسب رشد محصول انجام شده و در نتيجه نشانگر بخشي از سال است كه محصول در آن رشد مطلوبي انجام مي دهد. اين قسمت بندي مطلق نبوده و و گياهان زيادي در حد فاصل دو گروه قرار مي گيرند.
1- گياهان سرمادوست: اين گياهان بهترين رشد خود را در هواي خنك (حدود 15 تا 25 درجه سانتي گراد) انجام مي دهند در هواي گرم ( بيش از 30 درجه سانتي گراد) آسيب مي بينند و ماهيتا روز بلند مي باشند مانند گندم، جو، سيب زميني، نخود و.............
2- گياهان گرمادوست: اين گياهان بهترين رشد خود را در هواي نسبتا گرم (حدود 20 تا 30 درجه سانتي گراد) داشته و رشد آنها در هواي خنك بسيار كند مي باشد.اين گياهان روز كوتاه بوده و شامل گياهاني مثل لوبياي چشم بلبلي، ماش، ذرت و .....

گروه بندي بر اساس طول عمر:
اساس اين گروه بندي طول دوره ي معمول رشد محصول بر حسب سال زراعي و تاريخ كاشت معمول براي برداشت محصول اقتصادي مي باشد.در گروه بندي بر اساس طول عمر گياه كروه هاي يكساله،چندساله و دوساله قرار مي گيرند. حداكثر طول رشد گياهان يكساله كمتر از يك سال زراعي ، دوساله بيش از يك سال زراعي و معمولا سه فصل زراعي و چندساله بيش از دو وغالبا چند سال زراعي طول مي كشد.

گروه بندي بر اساس عمليات زراعي:
در اين گروه بندي امكان انجام عمليات وجين در بين رديف هاي كاشت مورد نظر است:
1-گياهان وجيني: حجم رويشي هر بوته زياد بوده و معمولا با فاصله رديف بيش از 40 سانتي متر كشت مي شوند مانند سيب زميني ، پنبه و....
2-گياهان غير وجيني: حجم رويشي هر بوته كم است و در نتيجه گياه با تراكم زياد و به صورت پراكنده يا با فاصله ي رديفهاي كمتر از 40 سانتي متر كشت مي شوند مانند گندم ، جو و.......

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

موطن اصلی وقدمت كاشت:

موطن اصلی این درخت از آمریكای جنوبی ویرزیل می باشدكه پس ازكشف آمریكا توسط پرتقالیها به سایر نقاط دنیا برده شد. امروزه كشور هندوستان بزرگترین تولید كنندهٔ این محصول بوده وجنوب غربی این كشور ازمراكز عمدهٔ كاشت می باشد.
مقاومت درختچهٔ كاشو نسبت به كم آبی بیشتر از درخت انبه است، اما درمقابل سرما حساستر از انبه می باشد.
● ارزش غذایی میوه:

تركیب شیمیایی این میوه بدین قرار است كه:
▪ گلوكز یا لوولز ۹%-۷%
▪ اسید تانیك ۰.۵درصد(این ماده باعث گس شدن طعم میوه می شود)
▪ مواد معدنی ۱۲%
▪ مغز دركاشو علاوه بر طعم مطبوعی كه دارد، ۱۵%پروتئین و ۴۰%چربی هم دارد.

● شرایط آب وهوایی ومحیط كاشت:

همان طوری كه ذكر گردید كاشو بومی مناطق گرمسیری است وطبعا درمناطقی كه دارای اینگونه آب وهوا باشد رشد خوبی دارد. درخت در بدترین وكم عمق ترین خاكها رویش دارد ومحصول میدهد ولی خاكهای عمیق ولیمونی باعث افزایش باردهی ورشد بهتر درخت میگردد.


● میوهٔ كاشو:

میوهٔ حقیقی دراین درخت محتوی مغز یعنی قسمت خوراكی میوه می باشد. میوه دارای قسمتی لوبیایی شكل، ودرانتها نسبتا طویل ومتورم است كه در داخل این برآمدگی مغز یا قسمت خوراكی میوه قرار دارد كه پس ازرسیدن كامل میوه و برداشت بایستی مغزمیوه را برای عرضه به بازار از پوست آن جدا بنمایند.

سه تاچهار هفته پس ازباز شدن گل وتشكیل میوه یعنی تلقیح گلهای ماده دم گل شروع به رشد كرده و۳-۲ ماه بعد كه میوهٔ حقیقی كاملا رسید رشد دم میوه نیز به حداكثر رسیده جسمی نرم وگوشتی با طعم كمی ترش كه بسیار معطراست تولید می كند. این شبه میوه یا دم گل متورم وبرای تهیهٔ یك نوع شراب ویا مصرف به صورت تازه خوری به عنوان میوه مورد استفاده قرار میگیرد. درموقع رسیدن كامل، قطر دم میوه به۵-۴ وطول آن به۱۰-۵ سانتیمتر می رسد ورنگ آن صورتی یا زرد می گردد.

مغز بادام هندی كه دارای مقدار زیادی چربی می باشد خیلی زود تند وفاسد می گردد یعنی چربی آن درمجاورت اكسیژن هوا اكسید می شود. برای حمل این محصول به نقاط دوردست باید آنها را درجعبه های فلزی قابل نفوذبه هوا قراردهندوپس از پركردن جعبهٔاول هوای داخل آنرا خارج نموده و به جای آن گاز دی اكسید كربن وارد كرده ودرجعبه را مسدودنمایند، بدین طریق می توان مغز كاشو راتا دو سال بدون اینكه فاسد شود، نگاهداری كرد.

● ازدیاد درخت كاشو:

این درخت گرمسیری همیشه سبز حساس، كه عمدتا درهندوستان پرورش داده می شود، معمولا با بذر تكثیر گردیده وبرای انجام این عمل ۳-۲ عدد بذر، مستقیما درباغ كاشته می شود(به علت اینكه انتقال نهالهای جوان توام با اشكالاتی است از كشت آن درخزانه صرف نظر می نمایند). بعد از رویش بذور یك عدد ازآنها را نگهداشته وبقیه راحذف می نمایند.
با اینكه بذرهای درخت هیچ نوع ركود بذری ندارند، اما بذور راباید باقرار دادن درآب، ازنظر وجود جنین مورد آزمایش قرار داد(بذور غوطه ور حذف می شوند). جوانه زنی درمدت ۲۰-۱۵ روز صورت می گیرد.
همانطوری كه گفته شد نهالها قدرت انتقال ندارند وبه همین جهت درحالتی كه بخواهیم آنها را بعد از رویش به زمین اصلی انتقال داده ونسبت به كاشتشان اقدام كنیم، ازگلدان های توربی استفاده می نمائیم؛ بدین صورت كه بذور را درگلدانهای توربی كاشته ودر زمان انتقال توام با گلدان، گیاهان جوان را هم در زمین اصلی می كاریم. بنابراین گلدان با نهالها در داخل خاك قرار می گیرد، وبه مرور پوسیده واز بین می رود.

● كاشت درخت:
این درخت در دورهٔ جوانی رشد سریعی دارد ولی طول عمر آن كم است وحدود بیست سال زندگی می كند، درحالی كه درخت انبه وپسته كه با بادام هندی در یك خانواده قرار دارند تا یكصد سال عمر می كنند.
بیشتر محصول كاشو از درختانی كه درنامرغوب ترین اراضی وبطور وحشی وخودرو سبز شده اند، جمع آوری می گردد. منتها باغهای كاشته شده هم نسبتا زیاد است ودرختی كه درزمین مرغوب كاشته شده ومورد مراقبت قرار می گیرد، محصول بیشتری می دهد.
فاصلهٔ كاشت درخت كاشو درباغات دیم واراضی نامرغوب درحدود ۱۸متر درهر جهت، ودر اراضی زراعتی حاصلخیز با آبیاری،۱۲-۱۰متر می باشد.
ـ نكتــه:
نیاز درخت كاشو نسبت به گرده افشانی زیاد بوده، ومیزان دگرگشنی درآن كم است.







کشاورز تنها

توت فرنگی میوه ای نسبتا جدید است که تا 250-300 سال قبل به این شکل امروزی وجودنداشت و بیشتر موارد استفاده دارویی داشته است. در قرن چهاردهم در فرانسه توت فرنگیهای وحشی از جنگل به زمین زراعتی منتقل شد و از آن به عنوان یک گیاه اهلی استفادهگردید. در جنگلهای شمال ایران توت فرنگی وحشی بطور فراوان یافت می شود. بنظر می رسدکه اولین رقم اصلاح شده در زمان صدارت اتابک اعظم از فرانسه به ایران آمد و به ناماتابکی خوانده شد.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

مشخصات گیاه شناسی و ارقام موجود توت فرنگی: توتفرنگی از جنس فراگاریا (Fragaria) و گونه رژا (Resea) بوده که امروزه از گونه های شیلنسیس (Chilensis) و ویرجینیا (Virginia) و هیبرید بینایندو یعنی اناناس (ananasae) استفاده زراعی میگردد.
عموما گیاهانی علفی باساقه های رونده یا استولون هستند.برگها مشتمل بر سهبرگچه خشن و کرک دار برنگ سبز تیره بوده که در برخی از ارقام شفاف می باشند. ساختمان گل شامل 5 گلبرگ سفید که در قسمت تحتانی خود به یک زائده کوچک متصل است،کاسه گل شامل 5 کاسبرگ سبز رنگ بوده که در قسمت تحتانی تقریبا به یکدیگر جوش خوردهمی باشند. تعداد کاسبرگها در برخی از ارقام زراعتی ممکن است بیش از 5 عدد باشد. پرچمها به تعداد 20 عدد یا کمی بیشتر یا کمتر است. مادگی به تعداد زیاد و بصورتمارپیچی بر روی نهنج قرار گرفته است و در مجموع و همراه با نهنج فرم نسبتا کشیده ایرا تشکیل می دهد. مادگی از فندقه های جدا از یکدیگر که هر کدام دارای تخمدان با شکلراست و کوتاه می باشد تشکیل شده است. در هر تخمدان یک تخمک وجود دارد و در واقع بذربه تعداد فندقه ها تولید می شود. گل در واقع دو چنسه و پس از تلقیح گلبرگها ریزشکرده و نهنج بتدریج رشد و گوشتی شکل می گیرد و میوه بمرور زمان آبدار شده و از حالتاسیدی به قندی تبدیل می شود. اگر لقاح ناقص باشد تعداد فندقه ها محدود و چه بساتقارن میوه حفظ نمی شود.
ارقام توت فرنگی به گروه ارقام بهاره یعنی بوته هایی کهدر سال یکبار میوه می دهند و ارقام چهار فصله که در سال بیش از یکبار میوه می دهند،تقسیم می گردند. مهمترین ارقام بهاره عبارتند از گورلا، آلیسو، تیوگو، رد گانتلت،اسیتا، کاتس کیل، فرسناارقام چهار فصله: این ارقام بسیار قوی الرشد و خزندهبوده و از اواخر اردیبهشت تا اواخر تابستان و گاهی اوایل پاییز میوه می دهند. میوهها ریز و به تعداد زیادتری در هر بوته تولید می شوند. ارقام چهار فصله مانند: استرا، هومی جنتو می باشد.
ازدیاد توت فرنگی: ازدیاد بطریق جنسی و غیر جنسی صورتمی گیرد.
الف) ازدیاد جنسی:ازدیاد توت فرنگیبوسیله بذر مخصوص ارقامی است که طبیعتا تولید ساقه رونده نمی کنند و یا ارقامی کهساقه های رونده کمی دارند و همچنین جهت تولید ارقام جدید از روش ازدیاد بذریاستفاده می شود.
ب) ازدیاد غیر جنسی: در ازدیاد غیرجنسی که تقسیم بوته خوانده می شود بوته هایی را که خوب رشد کرده و قوی هستند پس ازخارج کردن از زمین به چند بوته کوچکتر که هر کدام دارای مقداری ریشه می باشند تقسیمکرده و سپس آنها را در محل اصلی نشاء می کنند. در این روش باید از بوته های سالمپایه های مادری استفاده گردد. روش ازدیاد از طریق ساقه های رونده بدین صورت میباشند که پس از ریشه دار شدن ساقه های رونده در تابستان از بوته مادری جدا و در محلسایه نشاء کرده و سپس در فصل پاییز بوته های انتخابی را به زمین اصلی انتقال میدهند.
شرایط خاک و شرایط محیطی رشد توت فرنگی:توتفرنگی گیاهی است که در خاکهای مختلف تقریبا سازگار است با این وجود خاکهای عمیق نرمبا بافت شنی رسی را ترجیح می دهد. بهترین PH مناسب برای توت فرنگی 5/5 تا 5/6 می باشد. اگر میزان آهک خاک از حدمجاز بیشتر باشد عارضه کلروز یا زرد شدن برگها بروز خواهد کرد. از لحاظ آب و هوا درشرایط مرطوب و شرایط نسبتا گرم محصول دهی مناسب خواهد داشت. در شرایط گرم و مرطوبباید آب کافی در اختیار گیاه قرار گیرد و همچنین ارقام مقاوم به گرما انتخاب گردد. در ارتفاع 400 تا 800 متری از سطح دریا می تواند رشد مناسبی داشته باشد. نیمه مقاومبه سرما بدون پوشش کاه و کلش می تواند تا 5- درجه سانتی گراد را تحمل نماید ولی باپوشش ویژه تا -18 درجه سانتی گراد را متحمل است. از نظر نیاز سرمایی جزء گیاهان کمنیاز به سرما تقسیم بندی می شود بطوریکه در 200 تا 400 ساعت دمای کمتر از 7 درجهسانتی گراد نیاز سرمایی و ناچیز آن منتفی می گردد. سطحی بودن ریشه ها که معمولا تاعمق 15 تا 20 سانتی متری خاک توزیع می گردد گیاه را حساس به کم آبی می کند. جهتتولید محصول بهاره باید از ارقامی استفاده گردد که طالب روزهای کوتاه و نیاز دماییپائین تری باشند تا گل انگیزی و محصول دهی آنها بخوبی انجامگیرد.
در ارقام 4 فصله روزکوتاهی یا روز بلندی و همچنین پائین بودن و بالا بودن درجه حرارت زیاد مطرح نیست واین گروه از توت فرنگیها معمولا در شرایط مختلف براحتی گل می دهند.
پیش رس کردن توت فرنگی:توت فرنگی طبیعتا از میوه های نوبرانه و ازاولین میوه های است که در بهار به بازار عرضه می شود. در حالت معمولی و در مناطقمعتدل زمان برداشت میوه در اواخر اردیبهشت ماه تا اوایل تیر است ولی امروزه با فنآوری های خاصی می توان زمان رسیدن میوه را به جلو انداخت. به عبارت دیگر می توان بااستفاده از وسائل و امکانات امروزی اقدام به پیش رس کردن و تولید توت فرنگی خارج ازفصل نمود و عرضه توت فرنگی را مدت طولانی تری ادامه داد . البته هزینه های اضافی کهبرای پیش رس کردن ایجاد می شود به علت قیمت بیشتری که محصول نوبرانه دارد جبرانخواهد شد.
پیش رس کردن توت فرنگی در گلخانه:مطمئنترین وسیله برای پیش رس کردن استفاده از گلخانه است. مشکل استفاده از گلخانه دردرجه اول هزینه سنگین احداث گلخانه و نیاز به تخصص و تجربه کافی برای کشت توت فرنگیدر گلخانه است.
برای این منظور می توان نشاء توت فرنگی راابتدا اواسط تیرماه تا اوایل شهریور در خزانه انتظار کشت کرد و 5-7 کیلوگرم در هرصدمتر مربع از کودهای کامل ازت - فسفر - پتاس به نسبت 17 - 12 - 12 به عنوان کودپایه به زمین خزانه دارد. پس از تولید ریشه های قوی در نشا بوته ها شروع به ایجادساقه های رونده می نمایند. با سرد شدن هوا بوته ها تحت تاثیر نور و درجه حرارتپائین قرار گرفته و گل در آنها تشکیل می شود. در آبان و آذر بوته ها را به گلخانهحمل کرده و در بستر کاشت به فاصله 30 تا 25 سانتی متر کشت مینمایند.
در گلخانه نیز مقدار 5-3کیلوگرم کود کامل شیمیایی در 100 متر مربع به بستر داده می شود. درجه حرارت گلخانهرا ابتدا روی 8 - 12 درجه سانتی گراد تنظیم کرده و با افزایش شدت نور درجه حرارت رانیز زیاد می کنند و به 15 - 20 درجه سانتی گراد می رسانند. البته می توان درجهحرارت را به 8 درجه سانتی گراد کاهش داد. بلافاصله پس از کاشت بایستی به اندازهکافی آبیاری نمود. در آبیاری توت فرنگی گلخانه ای باید دقت شود که زمین بطوریکنواخت مرطوب گردد. به منظور جلوگیری از خطر پوسیدگی میوه در اثر رطوبت زیاد بایدگلخانه را به موقع تهویه کرد و بوسیله حرارت خشک رطوبت زیادی را کاهش داد. برایانجام عمل گرده افشانی و تلقیح بهتر گلهای توت فرنگی در گلخانه می توان برای هر 1000 متر مربع سطح زیر کشت یک کندوی زنبور عسل در گلخانه قرار داد.

منبع:سیروس بیدریغ،عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان

مهم ترين مسئله اي كه امروزه توليد سيب را در كشور با مشكل مواجه كرده،‌ علاوه بر پايين بودن عملكرد، كيفيت نامناسب بسياري از آنها براي انبارداري و يا صادرات است كه علت آن به كمبود يا عدم تعادل عناصر غذايي در درخت و نبود آن در ميوه بر مي گردد و در اغلب موارد سوء مديريت در ساير سطوح نيز آن را تشديد نموده است.

كلسيم از جمله عناصري است كه در طول مدت تازه ماندن ميوه سيب نقش بسزايي دارد و كمبود آن باعث بروز عوارض فيزيولوژيكي نظير لكه تلخي (Bitter pit)، چوب پنبه اي (Cork Spot)، لهيدگي
(Internal Breakdown)، چروكيدگي ناشي از كاهش بيش از حد آب (Shriveling)، آردي شدن سيب (Mealy Breakdown)، آبگيزيدگي (Watercocre)، و Scald مي شود.

برخي محققين محلولپاشي كلسيم در طول فصل رشد و زمان هاي متفاوت را مورد بررسي قرار داده و آثار آن در كاهش بيماري هاي فيزيولوژيك ناشي از كمبود كلسيم را گزارش نموده اند.

محققين ديگري غوطه وري ميوه را در محلول حاوي كلسيم بعد از برداشت توصيه نموده اند. اما آنچه در اين قمت نياز به تحقيق بيشتر دارد مقايسه منابع مختلف كلسيم شامل كلرور كلسيم و نيترات كلسيم در ارقام مختلف و ميزان اثر بخشي آنها در زمان هاي مختلف و تعداد دفعات محلولپاشي بر روي كيفيت است تا دوام كلسيم بعد از زمان نگهداري در سردخانه نيز تسري پيدا كند.

تحقيقاتي نيز بر روي تركيب ساير عناصر غذايي و نسبت آنها در ميوه و ارتباط آن با خصوصيات كيفي صورت گرفته است. در تحقيقي كه بر روي رابطه بين غلظت عناصر غذايي در ميوه سيب و ميزان لهيدگي آن در انبار انجام شده،‌ گزارش كرده اند كه اين بيماري با درصد‌ آب، ازت، كلسيم، منيزيم، پتاسيم، آهن
و ... رابطه دارد. (Aaese and Drake, 1993Aaese and Drake, 1993) نسبت هاي ازت به كلسيم (N/ca) و پتاسيم به كلسيم (K/ca) در اين ارتباط عامل مهمي به شمار مي رود.

شهابي و ملكوتي (1379) در بررسي هاي خود به اين نتيجه رسيدند كه با افزايش مصرف ازت و آب،‌خصوصيات كيفي ميوه (در نتيجه پايين بودن غلظت كلسيم) كاهش مي يابد.

عدم توجه به مسايل كيفي كه امكان انبارداري را تحت الشعاع خود قرار مي دهد باعث متضرر شدن باغداران، انباركنندگان و صادركنندگان ميوه مي شود و چه بسا ممكن است در آينده اي نه چندان دور با طرح معيارها يا استانداردهاي كيفيتي ديگر ما قادر به صادرات محصولات كشاورزي خود به دليل عدم تطابق با استانداردهاي اعلام شده نباشيم.

عدم پيش بيني راهكارهاي مناسب جهت دسترسي به استانداردها،‌ امر صادرات ميوه به ويژه سيب را دچار اختلال و باعث ايجاد بحران در مسايل اقتصادي كشور خواهد گرديد. در طول 20 سال گذشته كل توليدات كشاورزي كشور به سه برابر (از 19 ميليون تن به 60 ميليون تن) افزايش يافت كه بيشترين افزايش، در ده سال اخير (علي رغم خشكسالي 7 سال از 12 سال) بوده است.

لازم به ذكر است كه يكي از اهداف برنامه هاي سوم و چهارم توسعه (86 ـ 1379)، افزايش توليدات كشاورزي كشور از 60 ميليون تن به 120 ميليون تن در سال مي باشد.

انتظار ما اين است كه اگر يافته هاي تحقيقاتي در مورد مصرف متعادل كودها به ويژه محلولپاشي كلرور كلسيم در باغ هاي ميوه و گل هاي زينتي در سطح كشور همگاني شود، علاوه بر اينكه بيش از 25 درصد افزايش عملكرد خواهيم داشت،‌ به دنبال آن بهبود كيفيت محصولات كشاورزي نيز تحقق خواهد يافت. چه يكي از مشكلات اصلي صادرات محصولات باغي در كشور ما ،‌ پايين بودن كيفيت اين محصولات علي الخصوص از نظر خاصيت انبارداري و كمي ارزش غذايي آنها مي باشد.

وقتي صحبت از ضرورت محلولپاشي كلسيم در بسياري از محصولات باغي جهت افزايش كيفيت و تازه ماندن آنها در طول مدت نگهداري مي شود بلافاصله اين توهم به وجود مي آيد كه به دليل آهكي بودن خاك ها غلظت كلسيم در محلول خاك بالا بوده و در اغلب موارد حتي غلظت اين ماده در برگ نيز در حد مطلوب و يا بيشتر باشد (حدود؛ 5/1 درصد). و البته نتايج تجزيه خاك و تجزيه برگ نيز مؤيد آن است. لكن آنچه در اين ارتباط از نظر دور مانده است وضعيت خاص و فيزيولوژيكي كلسيم پس از جذب توسط گياه از نقطه نظر تحرك و انتقال آن در آوندها و در نهايت به ميوه است.

حركت كلسيم در گياه بسيار كند بوده و فقط توسط آوندهاي چوبي انتقال مي يابد حال آن كه اثري از آن در اوندهاي آبكش و شيرده پرورده مشاهده نمي شود. بنابراين ميوه نياز كلسيمي خود را تنها از طريق آوندهاي چوبي تأمين مقدار لازم آن براي ميوه ها نبوده و در نتيجه ميوه ها با كمبود كلسيم مواجه
مي شوند و اين امر باعث ظهور عوارض فيزيولوژيكي ناشي از كمبود كلسيم در ميوه در طول فصل رشد و عمدتاً پس از برداشت و در طول مدت نگهداري و يا انبارداري خواهد شد.

كمبود كلسيم در شرايط بالا بودن درجه حرارت محيط و نتيجتاً‌ افزايش شدت تعرق از سطح برگ ها، مصرف بيش از حد ازت، درشت بودن ميوه ها و آبياري بي رويه و يا تنش خشكي، تشديد مي شود. از آنجا كه در شرايط مديريتي معمولاً‌ اين مشكلات به طور خواسته و يا ناخواسته به وجود مي آيد بنابراين استفاده از محلولپاشي كلسيم جهت تعديل و يا تخفيف اثر عوامل فوق بر كيفيت ميوه ها ضروري است.

نقش كلسيم در سلامتي انسان

كلسيم يكي از عناصر معدني مهم موردنياز انسان بوده و نياز روزانه بدن انسان از محدوده يك گرم در روز نيز تجاوز مي نمايد. وزارت بهداشت آمريكا نياز روزانه كلسيم افراد بالاي 50 سال را 3/1 گرم اعلام نموده كه اين مقادير براي خانم هاي باردار و شيرده 25 درصد افزايش مي يابد. ملكوتي و طباطبايي (1377) به نقل از منابع متعدد، كمبود كلسيم در انسان را عامل بسياري از بيماري ها من جمله پوكي استخوان، پوسيدگي دندان،‌ دردمفاصل و .... مي دانند. كلسيم و فسفر براي داشتن استخوان بندي مناسب و
دندان هاي سالم با همديگر همكاري مي كنند.

براي سلامت عروق قلب نيز كلسيم و منيزيم با هم مشاركت دارند. تقريباً‌ تمام كلسيم بدن در استخوان ها و دندان ها تجمع مي يابد . 20 درصد كلسيم بدن، همه ساله دوباره سازي مي شود. علت اساسي ميل به خواب در انسان بعد از صرف ماست و دوغ، وجود اسيد لاكتيك و كلسيم فراوان در آنها مي باشد كه باعث آرامش اعصاب گرديده و در نتيجه ميل به خواب پيش مي آيد.

نقش كلسيم در گياهان

همان گونه كه قبلاً‌ نيز گفته شد علي رغم آنكه خاك هاي زراعي كشور ما آهكي بوده و كلسيم يكي از فراوان ترين عناصر پوسته (6.3 درصد) را تشكيل مي دهد، ولي به دلايل متعدد من جمله حركت بسيار كند و دشوار در درون گياه مشكلاتي را براي درختان ميوه مخصوصاً‌ ميوه هايي كه انبارداري مي شوند و نيز برخي از محصولات زراعي مانند توت فرنگي، گوجه فرنگي،‌هندوانه و .... ايجاد كرده است. چه در گياهان زينتي (بريده)، سبزي ها، توت فرنگي،‌درختان ميوه و بعضي صيفي جات نظير هندوانه و
گوجه فرنگي نياز كلسيم ميوه ها حداكثر منتقل گردد. براي انتقال كلسيم به طرف ميوه بايستي شرايط مديريتي و تغذيه اي مناسبي برقرار باشد. زيرا در گيلاه زيادي ازت، آب، پتاسيم و ... باعث اختلال در جذب كلسيم به ميزان كافي توسط ميوه مي گردند.

در گياه بخشي از كلسيم به عنوان ماده ساختماني به شدت پيوند خورده و قسمت ديگر در ديواره سلول ها و سطح خارجي غشاي پلاسمايي به صورت قابل تبادل موجود مي باشد.

از طرف ديگر مقدار زيادي از كلسيم نيز ممكن است در واكوئل ها محصور شده و به همين دليل غلظت آن در سيتوزول خيلي پائين مي باشد. بدين علت كلسيم در آوندهاي ابكش و از طريق سيمپلاست نمي تواند حركت كند.

سئوال مهم اين است كه چرا علي رغم آهكي بودن اكثر خاك هاي زراعي ايران، برخي محصولات كشاورزي از قبيل هندوانه،‌گوحه فرنگي و صيفي جات عوارض فيزيولوژيكي ناشي از كمبود كلسيم را نشان مي دهند؟ در پاسخ به اين ستوال، علت را مي توان چنين توضيح داد كه حركت كلسيم در درون گياهان بسيار كند بوده و به دليل محصور شدن آن در واكوئل ها و غلظت پايين در سيتوزول حركت آن در درون گياه فقطاز طريق آوندهاي چوبي امكان پذير مي باشد (Marschner, 1995). كلسيم جذب شده به اين طريق در برگ ها تجمع يافته و به هنگام تجزيه برگي نيز، غلظت كلسيم در برگ ها در حد كفايت باشد ولي در تابستان كه هوا گرم تر مي شود و ميوه نيز درشت تر و نياز بيشتري به كلسيم دارد،‌ تبخير از سطح برگ به مراتب بيشتر از سطح ميوه ها بوده و به همين دليل آن مقدار كمي از كلسيم كه توسط آوندهاي چوبي به ميوه مي رسيد نيز كاهش يافته و علي رغم بالابودن غلظت كلسيم در برگ ها (حتي بالاتر از غلظت بحراني و يا حد كفايت) ميوه دچار كمبود كلسيم مي شود.

غلظت كلسيم در برخي از گياهان حتي اگر به ده درصد وزن خشك نيز برسد، علائم مسموميت ايجاد
نمي نمايد.

در سيب وگلابي به خاطر نگهداري آنها به مدت طولاني تر، تاثير مقدار كلسيم ميوه درحفظ كيفيت آن در طول انبارداري نمايان تر است.

به دليل نقش كلسيم د راستحكام ديواره سلولي، ميوه هايي كه تجمع كلسيم در آنها بيشتر است، قابليت و طول عمر انبارداري در آنها افزايش مي يابد و در كشور ما يكي از علل مهم پايين بودن كيفيت ميوه و
گل هاي بريده و در نتيجه پائين بودن خاصيت انبارداري آنها، كمي غلظت كلسيم در آنها مي باشد.

مصرف كودهاي ازته فراوان و هرس شديد تاثير مضاعفي بر كمبود كلسيم مي گذارند. نسبت ازت به كلسيم (N/Ca) در ميوه بايستي در حدود 10 باشد و زماني كه اين نسبت برقررا باشد تقريباً‌ هيچ عارضه اي مخصوصاً‌ عوارض فيزيولوژييك (لكه تلخ،‌آردي شدن، پوكيدگي، اسكالد، آبكيزيدگي و .....) مطرح نمي باشد. ولي وقتي اين نسبت به بيشتر از 20 افزايش يابد (حتي با كلسيم برابر در هر دو نسبت) عوارض فيزيولوژيكي مشاهده مي گردد.

بين مقدار ازت برگ و ميوه ارتباط مستقيم وجود دارد . زيادي ازت حتي در آفت كيفيتي و رنگ پذيري نامناسب نيز بسيار موثر مي باشد اگر درصد ازت در برگ سيب از سه درصد تجاوز نمايد، به ازاء هر دو دهم درصد افزايش، از خاصيت رنگ پذيري سيب ها كاسته مي شود و نيز آزمايش ها نشان داده است كه هر چه درصد آب در ميوه سيب از حد طبيعي (84 درصد در سيب) فراتر رود، كيفيت و خاصيت انبارداري آن به مقدار قابل توجهي كاهش خواهد يافت.

آنچه در زير آمده است مربوط به تحقيقي در ارتباط با اثر محلولپاشي كلسيم برخصوصيات كيفي سيب قرمز لبناني در منطق سميرم اصفهان است.

با توجه به وظايف مهم كلسيم در گياه به خصوص عمل آن در پايداري ساختمان ديواره سلولي و پايداري غشاء سلولي، اين عنصر عوارض فيزيولوژيكي نظير نرم شدن گوشت، آردي شدن و لكه تلخي سيب دارد. به منظور افزايش كلسيم ميوه و پيشگيري از عوارض فيزيولوژيكي ناشي از كمبود كلسيم، بهبود كيفيت و افزايش طول عمر انبارداري، آزمايشي با غلظت هاي مختلف كلرور كلسيم در زمان هاي متفاوت در قالب طرح آماري بلوك هاي كامل تصادفي در چهار تكرار بر روي 28 اصله درخت سيب قرمز از نوع پايه بذري با اندازه يكسان در منطقه سميرم در سال 1377 انجام گرفت.

تيمارهاي اعمال شده شامل تركيبي از دو غلظت از دو غلظت نيم و يك درصد كلرور كلسيم و سه حالت محلولپاشي (دو، چهار و شش نوبت) بود. در پايان فصل رشد و در زمان برداشت از تيمارهاي مختلف از ميوه نمونه برداري شد و قبل از انباركردن ميوه ها ، سفتي بافت، درصدمواد جامد محلول (TSS)، اسيديته (PH) و ميزان عناصر غذايي اندازه گيري شد. سپس مابقي به سرد خانه منتقل شده و در دما و رطوبت مناسب به مدت 160 روز نگهداري شدند.

در طي اين مدت به فواصل 45 روز نمونه برداري از تيمارها انجام و پس از انتقال به آزمايشگاه از نظر خصوصيات فوق (به جز عناصر غذايي) موردارزيابي مجدد قرار گرفتند. نتايج حاصله نشان داد كه سفتي بافت ميوه ها قبل از انبارداري در تيمارهاي محلولپاشي شده نسبت به شاهد افزايش يافته و در بعضي تيمارها اين اثر معني دار بود.

بيشترين اثر مربوط به تيمار محلولپاشي شده با غلظت يك درصد در شش نوبت (تيمار هفتم) و به ميزان 5/11 درصد افزايش نسبت به شاهد بوده است و اين تفاوت در سفتي بافت تا 130 روز پس از انبارداري مشهود بود. لكن بعد از 160 روز انبارداري تفاوت معني داري بين تيمارها از نظر سفتي بافت مشاهده نگرديد. كليه تيمارها از نظر تاثير بر اسيديته و درصدمواد جامد محلول تاثير معني داري را نشان ندادند. لكن با افزايش مدت انبارداري در كليه تيمارها TSS و PH افزايش و اسيديته كاهش يافت.

از ميان عناصر غذايي، محلولپاشي كلرور كلسيم به ميزان قابل توجهي باعث افزايش ميزان كلسيم ميوه در كليه تيمارها نسبه به شاهد شده و در تيمار هفتم اين نسبت به تيمار شاهد، 65 درصد بود.

محلولپاشي كلسيم تاثيري برغلظت ساير عناصر در ميوه سيب نداشت. لذا به منظور افزايش ميزان كلسيم ميوه و جلوگيري از عوارض غلظت نيم تا يك درصد كلرور كلسيم، يك ماه بعد از گلدهي كامل (Full bloom) و به فواصل زماني سه تا چهار هفته توصيه مي شود. انجام تحقيق بيشتر براي طولاني تر نمودن اثر بخشي كلرور كلسيم در سفتي بافت ميوه سيب قرمز پيشنهاد مي گردد.



مهندس محبوب آقازاده

سیب زمینی متعلق به خانواده Solanacea می باشد که بیش از ۹۰ جنس و ۲۸۰۰ گونه در این تیره وجود دارد. اگرچه گیاهان این خانواده در سراسر جهان یافت می شوند، ولی بطور عمده در نواحی گرمسیری آمریکای لاتین پراکنده هستند. جنس گیاه سیب زمینی Solanum است که این جنس تقریباً دارای ۲۰۰۰ گونه می باشد.

● طبقه بندی گیاهشناسی
سیب زمینی Solanum tuberosum گیاهی دولپه ای یک ساله و علفی است که به علت تکثیر از طریق غده ظرفیت بالقوه چند ساله بودن را نیز دارد.
سیب زمینی متعلق به خانواده Solanacea می باشد که بیش از ۹۰ جنس و ۲۸۰۰ گونه در این تیره وجود دارد. اگرچه گیاهان این خانواده در سراسر جهان یافت می شوند، ولی بطور عمده در نواحی گرمسیری آمریکای لاتین پراکنده هستند. جنس گیاه سیب زمینی Solanum است که این جنس تقریباً دارای ۲۰۰۰ گونه می باشد. سیب زمینی متعلق به قسمت Tuberarium می باشد که شامل ۱۸۰ گونه وحشی و زراعی است که تولید غده می کنند.
اکثر ارقام تجاری سیب زمینی تتراپلوئید هستند (۴۸ = ۲n = ۴x) که به زیر گروه های tuberosum و andigena تقسیم می شود.
رده بندی دیگری هم وجود دارد که بر اساس آن دیپلوئید ها و تریپلوئید های معینی در محدوده گونه S.tuberosum قرار می گیرند. سیب زمینی های زراعی دیپلوئید (۲۴ = ۲n = ۲x) به دو گروه اصلی تعلق دارند: S.stenotomum ، با غده های دارای دوره خواب و S.phureja با غده هایی بدون دوره خوابِ کاملاً مشخص، S.stenotomum تیپ تباری به حساب می آید و از طریق مضاعف شدن کروموزومی به، تیپ های آندیژین تبدیل می شود.
تریپلوئید های زراعی (۳۶ = ۲n = ۳x) در گروه S. × chaucha احتمالاً هیبرید هایی هستند که بطور طبیعی از تلاقی Andigena و Stenotomum یا Ohureja بوجود می آیند.
گونه تریپلوئید دیگر، S. × juzepczukii ، بسیار متحمل به یخبندان است و ممکن است از دو رگ گیری طبیعی بین گونه وحشی S.acaule (یک تتراپلوئید) و S.stenotomum دیپلوئید ایجاد شده باشد.
یک پنتاپلوئید، S.× curtilobum (۶۰ = ۲n = ۵x)، که تصور می رود از دورگ گیری طبیعی بین S.acaule و S.andigena بدست آمده باشد، به علت توانایی تحمل سرما در مناطق مرتفع آند کاشته می شود. این تیپ سیب زمینی طعم تلخی دارد، اما برای درست کردن نوعی غذا به نام شونو مناسب است.
تیپ هگزاپلوئید S.demissum (۷۲ = ۲n= ۶x ) به عنوان منبع ارقام مقاوم در برابر بادزدگی مورد استفاده قرار می گیرد.
● گیاهشناسی
▪ ریشه
گیاهان حاصل از بذر حقیقی، ریشه اصلی ظریفی تولید می کنند که بعداً بصورت افشان در می آید. گیاهانی که از غده های بذری بوجود می آیند سیستمی از ریشه های جانبی افشان دارند که معمولاً بصورت گروه های سه تایی بر روی گره های ساقه زیرزمینی بوجود می آیند. ریشه های جانبی در نواحی پریسیکل ریشه ها و در مریستم های ساقه های زیر زمینی، نزدیک به صفحه گرهی، پدید می آیند. تقسیم سلولی در پریسیکل باعث ایجاد پریموردیوم ریشه می شود که با فشار مکانیکی یا احتمالاً با فعالیت آنزیمی مسیر خود را از طریق کورتکس طی می کند. محل خروج ریشه ها اساساً زخمهای باز هستند و محلهای آلودگی را برای عوامل بیماریزا فراهم می کنند. در سیب زمینی ریشه می تواند تا عمق ۶۰ سانتیمتری توسعه پیدا کند، با این حال ریشه ها توانایی زیادی برای نفوذ در لایه های خاک ندارند.
▪ غده
غده بخشی توسعه یافته و متورم از ساقه زیر زمینی است که استولون(۲) یا ریزوم(۳) نامیده می شود. رشد غده حدوداً ۳۰ تا ۶۰ روز پس از کاشت در پائین ترین گره استولون های رویده شده، درست پس از قلاب انتهایی استولون های منفرد، آغاز می شود. تاریکی، دمای مساعد و رطوبت کافی غده دهی را تحریک می کند. غده دهی در پاسخ به کوتاه شدن طول روز و دمای پائین شب آغاز می گردد. زمانیکه غده ها شکل می گیرند مواد (کینین ها) سریعتر تولید می شوند. از دیگر فاکتور های غده دهی تمرکز نشاسته بحرانی است که بوسیله استولون تشخیص داده میشود. در کل، رشد و گسترش غده به وجود شاخ و برگ کافی برای تولید مواد لازم، آبیاری مناسب و مواد معدنی وابسته است. چنانچه شروع غده دهی پیش از بوجود آمدن برگ های کافی اتفاق بیافتد غده های کوچکتری بوجود خواهند آمد. به محض آنکه شکل گیری غده آغاز شود رشد ارگانهای دیگر کند می شود و غده ها به مریستم های غالب و سینک هایی برای جذب مواد آلی تبدیل می شوند. وجود اسید جیبرلیک (GA) رشد غده را پس از آغاز به دلیل جلوگیری از تجمع نشاسته متوقف می کند. عوامل کند کننده رشد گیاه می توانند شکل گیری غده را تسریع بخشند و نیز تولید یا فعالیت اسید جیبرلیک را متوقف کنند. غده دهی می تواند بوسیله آبیاری زود هنگام یا استفاده از کود های نیتروژن دار به تأخیر بیافتد اما میزان کلی رشد و مدت آن را افزایش می دهد زیرا اندازه قسمت هوایی گیاه و پایداری آن را افزایش می دهد. معمولاً غده هایی که بوسیله کوتاهترین استولون ها تولید می شود بیشترین وزن را دارا هستند.
گیاه ممکن است در ابتدا ۲۰ تا ۳۰ غده کوچک تولید کند، اما تنها ۵ تا ۱۵ غده به مرحله بلوغ کامل می رسند، چرا که گیاهان در حال رشد از مواد ذخیره شده در این غده ها استفاده می کنند. تعداد غده هایی که به مرحله بلوغ می رسند به رطوبت و مواد غذایی موجود در خاک بستگی دارد.
وقتی انتهای استولون بصورت غده شروع به تورم می کند، پوست (پریدرم) توسعه می یابد. لایه سلولی که مستقیماً زیر اپیدرم است به کامبیوم چوب پنبه ساز تغییر پیدا می کند. در قسمت خارجی، کامبیوم چوب پنبه ساز تولید سلولهای چوب پنبه ای می کند. پریدرم یک غده بالغ از ۵ تا ۱۵ لایه سلولی تشکیل شده است. کامبیوم چوب پنبه ساز و سلولهای چوب پنبه ای روی یکدیگر پریدرم نامیده می شوند. هرگاه لایه پریدرم حاوی رنگیزه های قرمز باشد سیب زمینی قرمز رنگ خواهد بود. در زمان بلوغ، کامبیوم چوب پنبه ساز فعالیت خود را متوقف ساخته، دیواره های سلولی آن و پوست غده ضخیم تر می شوند.
بخش های مختلفی در غده وجود دارد شامل، لایه چوب پنبه ای بیرونی (پریدرم)، پارانشیم ذخیره کننده درونی، پارانشیم ذخیره کننده بیرونی و حلقه آوندی. همه بافت ها به تک تک چشم ها متصل هستند. فاصله بین پوست و حلقه آوندی حدوداً نیم سانتی متر است، ولی پوست و حلقه آوندی در محل چشمها و در محل اتصال استولون کم و بیش در تماس نزدیک هستند.
در واکنش به زخم شدن غده، بافتی چوب پنبه ای با نام سوبرین در مدت یک روز شکل می گیرد. برای تشکیل این لایه در اطراف محل زخم شده از نشاسته ذخیره شده استفاده می شود، در نتیجه محتوی نشاسته غده کاهش می یابد. این عمل لایه ای مقاوم در برابر ورود عوامل بیماریزای قارچی و باکتریایی بوجود می آورد.
تعداد چشم در یک غده بطور قابل ملاحظه ای بسته به عواملی چون واریته، اندازه غده و شرایط رشد متغییر است. این چشمها مانند جوانه های کناری روی ساقه، یک مارپیچ مخصوص حول غده بوجود می آورند. غلاف دربرگیرنده جوانه ها در چشم، یک برگ کوچک است. چشم، در واقع کنار یک برگ روی بخشی از یک ساقه واقع شده است. در بسیاری از موارد، جوانه اصلی در بخش میانی چشم قرار می گیرد و در هر طرف آن جوانـه ای دیگر وجود دارد که غالباً این جوانه ها بخوبی توسط گوشت غده تفکیک شده اند و بصورت مثلث در کنار هم قرار گرفته اند. (این امر در جوانه زدن غده بذری نقش مهمی را ایفاء می کند). در هنگام رشد غده، چشمها در حالت خواب هستند.
▪ گل
گلها، پنج قسمت به رنگهای مختلف با خامه و کلاله ساده و تخمدان دو خانه ای دارند. گرده، اصولاً با باد انتقال می یابد. خودگشنی، طبیعی است. دگرگوشنی نسبتاً نادر است و در صورت وقوع، احتمالاً حشرات در آن دخالت دارند. دیپلوئید ها ، با استثناهایی بسیار اندک، خود ناسازگار هستند.
▪ میوه
میوه ها گرد تا تخم مرغی (به قطر cm ۳-۱ یا بیشتر) به رنگ سبز، زرد مایل به سبز یا قهوه ای، و در هنگام رسیدن، قرمز تا بنفش هستند. میوه ها دو خانه ای، با بیش از ۳۰۰-۲۰۰ بذر هستند. به علت چند عامل عقیم ساز، ممکن است حتی در صورت تشکیل میوه، بذری وجود نداشته باشد. میوه این گیاه به علت دارا بودن ماده سولانین سمی می باشد. دانه موجود در این میوه ها می توانند گیاه تازه ای تولید کنند اما گیاهان تولید شده به این روش تفاوتهای زیادی با گیاه والد خواهند داشت و در ضمن برای تشکیل غده کامل زمان بسیار بیشتری احتیاج است.
▪ ساقه
زمانی که از قطعه های بذری جوانه می زند چندین ساقه از یک قطعه بذری رشد می کند. این مسئله زمانیکه تراکم ساقه بسیار بالا باشد می تواند باعث بی نظمی های فیزولوژیکی در رشد غده ها، مانند سبز شدگی غده گردد.
در مراحل اولیه، رشد ساقه بصورت عمودی می باشد، ارتفاع ساقه به cm ۱۵۰-۶۰ می رسد. تراکم ساقه ها همچنین بر ارتفاع ساقه تأثیر می گذارد، با افزایش تراکم ارتفاع ساقه ها افزایش می یابد و در این حالت تعداد ساقه های جانبی بسیار کمتر می شود و پتانسیل فتوسنتز به شدت کاهش می یابد.
ساقه معمولاً سبز است، اما می تواند قرمز تا ارغوانی، زاویه دار و غیر چوبی باشد. با وجود این در اواخر فصل رشد، قسمتهای تحتانی می توانند نسبتاً چوبی شوند.
▪ برگ
انواع برگ در میان بسیاری از گونه ها و ارقام زراعی تفاوت بسیار دارند. روزنه ها در سطح زیرین برگ ها بسیار زیاد هستند و انواع مختلف کرک بر روی قسمت هوایی وجود دارد. شاخه های فرعی از جوانه های محوری برگ بوجود می آیند.
بطور کلی الگوی برگ دهی در گیاه سیب زمینی مرکبِ پر مانند می باشد، همراه با ۱۲-۷ برگچه بیضی شکل متناوب، بهمراهِ یک برگچه انتهایی. حاشیه برگ ها مضرس یا صاف می باشد. در فواصل این برگچه ها نیز برگچه های کوچکتری جای دارد که بدان ظاهر مشخص می دهد بطوریکه وجود آنها سبب می شود این گیاه بسهولت از گونه های دیگر Solanum تشخیص داده شود. میزان شکل گیری این برگچه ها تعیین کننده پتانسیل عملکرد یک رقم می باشد .
● فرآیند غده زایی
غده زایی دومین مرحله نموی گیاه سیبزمینی به شمار میرود. شروع غده زایی و رشد متعاقب غده ها در سیب زمینی در نتیجه مجموعه ای از تغییرات بیوشیمیایی و مورفولوژیکی صورت می گیرد که در سطح و زیر خاک اتفاق می افتد.
پیش از این پژوهشگران فرآیند غده زایی را به کربوهیدرات های اضافی نسبت می دادند و برای تحقیقات خود از نسبت C/N کمک می گرفتند. دانشمندی به نام ویلزینک در دهه نود نشان داد که عامل ایجاد کننده غده زایی غلظت متابولیت های حاصل از فتوسنتز ، به خصوص نسبت کربوهیدرات به پروتئین بود. این تئوری بعد ها توسط دانشمندان دیگر نیز تایید شد.
غده ها از رشد میانگره انتهایی استلون بوجود می آیند و مکانیزمی که برای آن پیشنهاد شده است به شرح زیر است:

۱) رشد طولی استولون متوقف می شود و تغییراتی در این مرحله در رشد شعاعی و محوری سلول های استلون توسط تقسیم سلولی اعمال می شود.
۲) اولین علامت بیو شیمیایی خود را نشان می دهد و آن رسوب یافتن نشاسته می باشد که ناشی از تجمع گلیکوپروتئین پاتاتین در غده ها می باشد.
۳) با تشکیل بافت مریستمی در ناحیه تشکیل غده تقسیم سلولی در سلول ها آغاز شده و این تقسیمات تا ابتدای مرحله بلوغ ادامه می یابد.
غده زایی یک فرایند بسیار پیچیده است و این بدان دلیل است که عوامل محیطی، ژنتیکی و بیوشیمیایی در آن دخیل بوده اثرات متقابل و گاها گمراه کننده ای دارند.
● تاثیر عوامل ژنتیکی بر غده زایی
ثابت شده است که عوامل وراثتی مهمترین نقش را در میزان و سرعت غده زایی و همچنین کیفیت و کمیت هر غده ایفا می کنند. به هر حال رقمی که پتانسیل ژنتیکی آن تولید ۵ غده است با مساعد شدن همه شرایط نیز بیش از این غده تولید نخواهد کرد.
دانشمندان علم اصلاح نباتات نشان داده اند که معمولا بوته هایی که غده های کمتری تولید می کنند وزن و کیفیت غده های بهتری دارند. البته این قضیه در مورد ارقام تراریخته کنونی صدق نمی کند.
● تاثیر شاخص سطح برگ بر غده زایی
شاخص سطح برگ مهم ترین فاکتوری بود که برای مطالعه غده زایی توجه دانشمندان دهه ۸۰ را به خود جلب کرده بود. تا آن زمان تصور این بود که تنها شاخص سطح برگ در زمان و میزان غده زایی موثر است. البته ادعای آنان بیراه هم نبود ولی امروزه با کشف بیش از ۲۰ فاکتور کوچک و بزرگ همچنان تمام زوایای امر شناخته نشده است. نمودار زیر نشان می دهد با نزدیک شدن به شاخص سطح برگ مطلوب غده زایی آغاز شده است.
● اثر مواد معدنی ماکرو بر غده زایی
▪ نیتروژن۱
نیتروژن کافی در حضور P و K به میزان کافی، مریستم های انتهایی و جانبی را تحریک و از اینرو نمو برگ را افزایش می دهد. نیتروژن کافی باید در طی رشد سریع گیاه و غده سازی وجود داشته باشد. با رشد گیاه، نیاز به نیتروژن افزایش می یابد، زیرا نیتروژن از برگ های تحتانی به برگ های فوقانی می رسد و مقدار زیادی از آن در نهایت به غده ها انتقال می یابد. مقدار ازت لازم برای زراعت سیب زمینی بسته به هدف از محصول و خاک از ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار متغیر است. مصرف بیش از حد ازت، رشد شاخ و برگ را تحریک کرده و تشکیل غده را به تأخیر می اندازد. زراعتی که ازت بیشتری دریافت کرده، دیرتر از زراعتی که مقدار کمتری ازت دریافت کرده است، می رسد. اگر گیاه قبل از اتمام فصل رشد موجود، می رسد بدان معناست که مقدار مصرف ازت را باید افزایش داد. گیاهانی که دچار کمبود نیتروژن هستند غالباً کلروزی و دارای رشد آهسته راست هستند و برگ هایی کوچک، راست و به رنگ سبز روشن دارند.

ازت بیش از اندازه نیز بویژه اگر باعث شود که گیاه قبل از رسیدگی طبیعی برداشت شود، ممکن است موجب کاهش مقدار ماده خشک، افزایش میزان پوکی غده، افزایش مقدار قندهای احیایی و افزایش نیترات شود. فراوانی ازت خاک در اواخر دوره رشد در نواحی که دوران رسیدگی غدد با هوای گرم روبروست (میانگین دمای شبانه روزی هوا بیش از ۲۵°C ) بسیار نا مطلوب است. در این شرایط، رشد رویشی تداوم یافته و رشد ثانویه در غدد مشاهده می گردد.
▪ فسفر۲
فسفر در مراحل اولیه رشد گیاه و سپس در غده سازی ضروری است. کمبود فسفر در اوایل فصل رشد، سبب تأخیر رشد قسمتهای انتهایی شده و بوته ها کوچک، دوکی شکل و قدری سفت می شوند. چون ممکن است فسفر میزان آلودگی ویروسی را کاهش دهد، میزان نسبتاً زیادی فسفر به زراعت سیب زمینی داده می شود. میزان مصرف فسفر اغلب ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار است ولی در خاکهای تثبیت کننده فسفر به مقدار بسیار بیشتری فسفر نیاز است. کمبود فسفر در انواع خاکها رخ می دهد: خاکهای آهکی، پیت (توربی) ، خاکهای سبک با میزان فسفر اولیه پایین و خاکهای سنگینی که فسفر در آنها تثبیت می شود.
▪ پتاسیم۳
پتاسیم برای رشد طبیعی گیاه ضروری است و در گیاه تحرک بسیار دارد. ظهور زود رس شاخ و برگ که به شکلی غیر عادی سبز تیره، سبز آبی فام و براق است، علامت قابل اطمینان کمبود پتاسیم است. همچنین وقتی که کمبود پتاسیم شدید است نمو ریشه ها ضعیف و استولون ها کوتاه می شوند. اندازه غده و بازده محصول کاهش می یابد. در خاکهای سبک، ماسه ای و توربی که به آسانی شسته می شوند، کمبود پتاسیم بسیار متداول است. پتاسیم قابل تبادل باید بیش از kg/ha ۲۰۰ در cm ۲۰ بالایی خاک باشد.
در استفاده از کود های شیمیایی باید توجه کرد که ترکیب شیمیایی این مواد نیز نقشی حساس را ایفا می کنند، به عنوان مثال استفاده از سولفات پتاسیم نسبت به استفاده از کلرید پتاسیم باعث مشکلات کمتری در کیفیت غده می گردد. همچنین ممکن است با آهک دهی به خاک به دلیل رقابتی که بین K+ و Ca+ برای جذب توسط ریشه صورت گیرد، علائم کمبود پتاسیم در گیاه مشاهده گردد.
▪ کود دهی ۴
سیب زمینی به مصرف کود های دامی و شیمیایی بخوبی واکنش نشان می دهد. بکار گیری کود دامی نه تنها باعث تأمین مقادیری ازت، فسفر و پتاسیم می شود، بلکه باعث بهبود ویژگیهای بستر بذر و حفظ رطوبت خاک نیز می شود. هوموس ساختمان خاکهای سنگین را بهبود می بخشد، در حالیکه قدرت نگهداری رطوبت را در خاکهای سبک افزایش می دهد. همچنین به کار گیری رژیم منگنز و کلسیم نیز به غده زایی کمک کرده است(ماتسورا و همکاران ۱۹۹۳).
● دما
در دما های بالا میزان تنفس از مقدار فتوسنتز بالاتر می رود، این مسئله باعث کندی جذب نشاسته در رأس استولون می شود. در دما های پائین تر غلظت کربوهیدرات انتقال یافته به رأس استولون افزایش می یابد. بطور کلی بیشترین مقدار محصول هنگامی حاصل می شود که میانگین دمای روزانه °C ۲۱ باشد. تحقیقات ونت ۱ در سال ۱۹۵۷ نشان داد که در دمای پائین شب، هورمون های القاء غده دهی در برگ ها تولید می شوند و به رأس استولون انتقال می یابند و نیز در این شرایط تنفس به کندی صورت می گیرد که این خود باعث افزایش ذخیره سازی نشاسته در غده می شود.
اگرچه سیب زمینی محصول فصول خنک سال می باشد، ولی این گیاه نسبت به سرمای شدید و یخبندان به شدت حساس است و در دمای °C ۲- غده یخ می زند و کاملاً از رشد باز می ایستد.
میزان رشد جوانه ها از غده های بذری به دمای خاک بستگی دارد. رشد جوانه ها در دمای °C۶ بسیار کند اتفاق می افتد، این رشد در دمای °C ۹ به آهستگی صورت می گیرد و تقریباً در °C ۱۸ بالاترین میزان خود را خواهد داشت.(آگوستو و همکاران ۲۰۰۶(
دمای مناسب خاک برای تولید غده °C ۱۹ – ۱۶ می باشد. چنانچه دمای خاک به بیش از °C ۲۰ برسد رشد غده کاهش پیدا خواهد کرد و دما های بیش از °C ۳۰ باعث توقف رشد غده ها خواهد شد. بطور کلی تعداد غده های تولید شده در دما های پائین تر نسبت به دما های بالاتر بیشتر است، چراکه دماهای بالاتر باعث رشد بیشتر غده ها و افزایش حجم آنها می شود.
در فصول رشدی که دمای هوا بیش از ۳۰ روز بیش از ۳۵ باشد رشد غده (عملکرد) و کیفیت محصول به شدت کاهش می یابد.
● تراکم کاشت ۴
تراکم بوته بر کل عملکرد و متوسط اندازه غده اثر می گذارد. با افزایش تراکم بوته، عملکرد بالا می رود، ولی متوسط اندازه غده کاهش می یابد. افزایش عملکرد در تراکم بالاتر بوته به دلایل زیر است.
▪ زمین زودتر از برگهای سبز پوشیده می شود ( در زمان زود تری از فصل رشد نور بیشتری جذب شده و برای آسیمیلاسیون مورد استفاده قرار می گیرد).
▪ انشعابات جانبی کمتری بوجود می آید.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
▪ رشد غده زود تر شروع می شود.
برای تولید غده های کوچک تراکم بوته بالاتری مورد نیاز است. البته، در تراکم بوته پائین نیز امکان تولید غده های کوچک وجود دارد، ولی در این حالت محصول را باید زمانی برداشت کرد که هنوز نرسیده است، در نتیجه کل عملکرد پائین خواهد بود. متوسط اندازه غده مورد نظر عمده ترین عامل تعیین کننده تراکم بوته مورد نیاز است.
باید توجه داشت که مینی تیوبر های بزرگتر را مدت طولانی تری می توان نگهداری کرد.
● خاک
گیاه سیب زمینی قادر است در طیف وسیعی از انواع خاک با موفقیت رشد کند ولی در خاکهای شنی لومی، سیلتی لومی، تورب و هوموسی موفقیت بیشتری دارد. خاک باید سست، ترد، عمیق و زهکشی شده باشد و ذخیره خوبی نیز از مواد آلی داشته باشد. خاک های رسی با داشتن زهکش ضعیف باعث تولید غده های بد شکل خواهند شد، همچنین خاک های شنی به سرعت آب خود را از دست خواهند داد و در نتیجه باعث مرگ زود هنگام گیاه می شوند. pH مناسب خاک برای رشد سیب زمینی ۵ تا ۵/۶ می باشد. اما در صورت لزوم برای کاهش میزان بیماری زخم شدگی در پوست غده ها، pH را خاک می توان تا ۵ – ۸/۴ کاهش داد.
سله بستن سطح خاک نیز می تواند اثرات نامطلوبی در بر داشته باشد، چراکه در سرمای بهار هنگامی که جوانه زنی به آهستگی صورت می گیرد بارش های شدید باران در این فصل می تواند خلل و فرج سطح خاک را مسدود کند و به همین دلیل جوانه ها قادر به خروج از خاک نیستند. در این شرایط سله شکنی برای خروج جوانه ها از خاک ضرورت دارد.
● شدت نور
در شدتهای کمتر نور رشد شاخ و برگ تحریک می شود و رشد غده به تأخیر می افتد اما در شدتهای بالاتر نور، غده دهی زودتر آغاز می شود، غده های تولید شده وزن خشک بالاتری خواهند داشت و عملکرد تولید بالاتر است. اما در شدت های بسیار بالای نور، گیاه زودتر از بین می رود و به همین دلیل وزن غده ها کاهش می یابد. از اینرو اختلاف شدت نور در مناطق مرتفع و پست ممکن است بر رشد مؤثر باشد.
مِنزِل ۳ در سال ۱۹۸۵ گزارش داد که میزان غده دهی در شدتهای بیشتر نور افزایش می یابد. به نظر می رسد شدت بالای تابش نور خورشید باعث افزایش غلظت کربوهیدراتها در رأس استولون می شود.
● طول روز (فتوپریود)
طول روز تأثیر قابل ملاحظه ای بر نحوه رشد سیب زمینی می گذارد. تحت شرایط روز کوتاه، تشکیل غده زود تر آغاز شده، استولونها کوتاه و شاخ و برگ کوچک می مانند و نیز تعداد غده ها افزایش می یابد، ولی تحت شرایط روز های بلند تشکیل غده دیر تر آغاز شده، استولونها طویلتر و رشد شاخ و برگ زیاد تر است.
تفاوت بین ارقام در تولید غده می تواند به علت اختلاف در فتوپریود بحرانی آنها باشد. فتوپریودی که از فتوپریود بحرانی کوتاه تر باشد باعث تحریک غده دهی می شود. بنابراین ارقام زودرس مناطق معتدل با داشتن فتوپریود بحرانی طولانی در روشنایی متوالی تولید غده می کنند، اما آن دسته از ژنوتیپهایی که فتوپریود بحرانی کوتاه تر دارند، هنگامی تولید غده می کنند که در رژیم ۱۲ ساعت روشنایی قرار گیرند.(آگوستو وهمکاران ۲۰۰۶(
چون دما نیز بر تشکیل غده مؤثر است و از آنجایی که اثر متقابلی بین دما و طول روز وجود دارد، بنابراین بهتر است از لغت ترموفتوپریود به جای فتوپریود استفاده شود. در رابطه دما و طول روز اغلب پدیده های زیر ملاحظه می شود.
▪ طول روز کوتاه و دما های پایین عموماً تشکیل غده را تحریک می کنند (دما های پایین شب مؤثرتر از دما های پایین روز است).
▪ در دما های معتدل و پایین، طول روز اثر به مراتب بیشتری بر زمان تشکیل غده دارد و تأثیر بر واریته های دیر رس بیشتر از واریته های زود رس است.
▪ تحت شرایط طول روز بلند، دما های بالا تا حدود زیادی تشکیل غده را محدود می سازند.
▪ تحت شرایط طول روز های کوتاه و دما های زیاد، پیدایش و توسعه غده در واریته های زود رس به طور قابل توجهی زود تر از واریته های دیر رس انجام می شود.
▪ در دمای بالا تشکیل غده تحت شرایط روز های کوتاه زودتر از شرایط روز های بلند آغاز می شود، این موضوع تولید سیب زمینی در کشور های گرمسیری را که در آنها روز ها کوتاه هستند، میسر می سازد. روز های کوتاه جبران دمای بالا را می کند.
بررسی عملکرد سیب زمینی از طریق تأثیر نور و دما بر غده های بذری قبل از کشت نشان می دهد که قرار دادن غده ‌های بذری سیب زمینی تحت رژیم نور و دمای مناسب موجب افزایش نسبی عملکرد شده و مهمتر از همه موجب فزایش مقاومت گیاه در مقابل بیماریها، آفات و بی آبی و حتی یخبندانهای سطحی بهاری می شود.
● رطوبت
گیاه سیب زمینی به خشکی حساس بوده و به وجود رطوبت کافی در خاک طی تمام دوره رشد نیازمند می باشد. بالاترین دوره حساسیت به خشکی زمانی است که غده در حال رشد سریع است.
بعد از کاشت باید غده بذری در محیط مرطوب قرار گرفته و نیشها نیز باید توسط خاک مرطوب احاطه شده باشند تا رشد نیش و سبز شدن به خوبی انجام شود. از اینرو معمولاً اولین آبیاری سیب زمینی را قبل از کاشت انجام می دهند. بطور کلی آبیاری قبل از کاشت سه فایده مهم دارد:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
۱) خاک تا زمان کاشت رطوبت بسیاری را از دست می دهد و در نتیجه سریعتر گرم می شود. حرارت بالای خاک سبب تسریع در سبز شدن محصول می گردد.
۲) سبب می شود که خاک خرد شده و بدون کلوخه و مرطوب در اطراف غده بذری قرار بگیرد.
۳) جوانه زدن بذر علفهای هرز را قبل از سبز شدن محصول تحریک نموده و کنترل آنها را تسهیل می کند.
مقدار زیاد آب می تواند موجب کمبود اکسیژن و پوسیدگی غده های بذری شود. در بعضی از خاک ها که به فشردگی حساس هستند، باران یا آبیاری بارانی شدید می تواند موجب فشردگی خاک یا مسدود شدن منافذ خاک شود به گونه ای که سبز شدن به تأخیر می افتد. بدین ترتیب، تأمین آب بعد از کاشت و قبل از سبز شدن از نظر سبز شدن یکنواخت و تعداد ساقه هایی که بوجود خواهند آمد، بسیار مهم است.
وقتی دمای خاک بالا باشد نیز می توان از آب برای کاهش دما استفاده کرد، ولی در این حالت باید مقادیر اندکی آب به دفعات و از طریق آبیاری بارانی مصرف شود. با این عمل می توان دمای خاک را ۱۰ – ۵ درجه سانتیگراد کاهش داد.
میزان زیاد آب در طول دوره سبز شدن تا شروع رشد غده دهی به تولید یک سیستم ریشه ای سطحی منجر خواهد شد. بنابراین، آبیاری بیش از حد در این دوره زیانبار است، آبیاری باید متناسب با توسعه شاخ و برگ و سیستم ریشه ای باشد.
در مرحله رشد غده، گیاه برای دستیابی به عملکرد بالا به مقدار زیادی آب نیاز دارد. حصول عملکرد مطلوب تنها در صورتی امکان پذیر است که غلظت CO۲ در بافت برگ در اثر مقاومت روزنه ای کاهش نیابد.
کمبود آب می تواند بطور مستقیم و غیر مستقیم بر میزان آسیمیلاسیون خالص اثر بگذارد. اثر غیر مستقیم از طریق تسریع پیری برگ صورت می گیرد. در ضمن، پیر شدن زود هنگام برگ دوره رشد را کوتاه می کند. بنابراین، یک دوره خشکی می تواند مجموع نور دریافت شده توسط گیاه و راندمان استفاده از این نور برای تولید ماده خشک را کاهش دهد. کمبود آب نه تنها عملکرد غده، بلکه کیفیت آن را نیز کاهش می دهد. بطور کلی برای رسیدن به حد مطلوب عملکرد در گیاه سیب زمینی رطوبت خاک باید بطور یکنواخت بین ۶۰ تا ۷۰ درصد ظرفیت زراعی تأمین گردد. تأمین نامنظم آب به رشد نامنظم غده منتهی خواهد شد، که ممکن است موجب تشکیل غده های بد شکل و ایجاد ترک بر روی غده ها گردد.
دوره های شدید خشکی توأم با دمای بالا، بویژه اوایل دوره رشد غده که خاک بطور کامل از شاخ برگ پوشیده نیست، می تواند موجب رشد ثانویه شود. تأمین آب بر مقدار ماده خشک غده نیز اثر می گذارد. میزان آبی که برای رشد مطلوب گیاه لازم است تا حدودی باعث کاهش درصد ماده خشک غده می شود، بویژه اگر مقدار زیادی آب در اواخر این دوره داده شود. اما مقدار ماده خشک غده توسط عوامل متعددی کنترل می شود که با یکدیگر اثر متقابل دارند، به گونه ای که پیش بینی اثر یک عامل به تنهایی مشکل است. (کینگ و لاو ۲۰۰۴(
میزان آب مورد نیاز سیب زمینی بسته به میزان کود مصرفی، نوع خاک، دما، وزش باد، تراکم بوته و ساقه، روش های زراعی و همچنین طول دوره رشد بستگی دارد. سیب زمینی به آب نسبتاً زیادی نیاز دارد. در زمینهای رسی فاصله بیـن دو آبیاری باید بیشتر و در خاکـهای شنی کمتر در نظر گرفـته شود. در زمینهای شنـی هر ۷ – ۶ روز یک مرتبه و در خاکهای رسی هر ۱۲ – ۱۰ روز یکبار باید مزرعه آبیاری شود. بطور کلی با توجه به شرایط آب و هوائی و بافت خاک، هر هکتار در طول دوره رشد به ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیمتر که معادل ۰۰۰/۱۰ تا ۰۰۰/۱۳ متر مکعب آب است نیاز دارد.
● نقش هورمون های گیاهی بر غده زایی
▪ اکسین:
مشخص شده است که وقتی ریشه های سیب زمینی در مجاورت CO۲ قرار گرفت میزان IAA(StIAA ) در آن افزایش یافت و غده زایی نسبتا تحریک شد (کلوسترمن و همکاران ۲۰۰۶). همچنین در منابع ذکر شده است که ۲-۴-D که علف کشی از خانواده اکسین هاست غده زایی را تحریک نمود.
▪ سایتوکینین:
گزارشاتی وجود داشته است که نشان می دهد در شرایط شدید غده زایی مقادیر بالایی از این هورمون در برگها، ریشه ها و غده ها یافت شده و کینین موجود از نوع زآتین گزارش شده است(ارتکا و همکاران ۱۹۸۰) .با این حال دلیل مشخصی برای شرکت زآتین در تحریک غده زایی وجود ندارد.
در مطالعات درون شیشه گزارش شده است که استعمال خارجی سایتوکینین غده زایی را تحریک کرد. (کاستل ۱۹۹۱) با این حال گزارشاتی نیز در دست است که این هورمون را بی اثر دانسته است(سیمکو ۱۹۹۳)
▪ جیبرلین:
مشخص شده است که جیبرلین بر غده زایی اثر منفی دارد . استدلالی که غالبا ارائه می شود این است که این هورمون از تجمع نشاسته در استولون جلوگیری می کند. گزارشاتی نیز در مورد اثر مثبت جیبرلین بر غده زایی ارائه شده است که این امر بعید به نظر می رسد.
استعمال خارجی جیبرلین نیز از میزان غده زایی کاسته است. در مطالعه ای با استعمال خارجی GA۳ بر روی برگ سیب زمینی مشاهده شد که غده زایی به میزان قابل توجهی کاهش نشان داد. همچنین این تاثیر برای GA۱,GA۴,GA۷,GA۹ نیز دیده شد.(وارینگ و کومار ۱۹۷۴)
▪ اتیلن:
اتیلن در برخی از گیاهان مانند کوکب مستقیما باعث غده زایی می شود(بیران و همکاران ۱۹۷۲( ولی در مورد سیب زمینی چنین چیزی گزارش نشده است.
مطالعه دیگری که توسط استکانت (۱۹۷۲) انجام شد نشان داد آلار ، اترل و ACCکه از نظر ساختمانی مشابه اتیلن بوده و یا پیش ماده تولید آن به شمار می روند به صورت استعمال خارجی ، غده زایی تحریک شده با کومارین را تسریع کردند.
▪ آبسیزیک اسید:
مطالعاتی که از سال ۱۹۶۰ تا کنون بر اثرات ABA بر غده زایی سیب زمینی صورت گرفته است به کرات نشان می دهد که این هورمون غده زایی را تحریک می کند.
به نظر میرسد جذب نیتروژن و نسبت درون زای ABA/GA در روند غده زایی تعیین کننده باشد:
۱) افزایش جذب ازت باعث کاهش نسبی ABAوافزایش GAو کاهش نسبت کسر ABA/GA شده لزا از غده زایی جلوگیری می شود.
۲) قطع جذب ازت و کاهش سطح آن در اندام های گیاه منجر به افزایش ABA و کسر ABA/GA شده نتیجتاً غده زایی تحریک می شود.(ژین زو و همکاران ۱۹۹۸)
دیگر مواد تنظیم کننده رشد: مشخص شده است که استعمال خارجی اسید سالیسیلیک در هر دو حالت کشت درون شیشه و مزرعه ، غده زایی را تحریک کرد. این توانایی بیشتر زمانی بروز می کند که اسید جازمونیک وجود ندارد. ولی به هر حال ثابت شده که این هورمون مسئول غده زایی در شرایط طبیعی نیست.
مشخص شده است که استعمال خارجی موادی از جمله اسید بنزوئیک، کومارین(استکانت ۱۹۷۲( و CCC غده زایی را به میزان چشمگیری افزایش دادند. تئوری که برای این امر پیشنهاد می شود این است که این مواد سطح هورمون جیبرلین را کاهش می دهند. (ژین زو و همکاران ۱۹۹۸) .
● مناطق کشت سیب زمینی در ایران
سیب زمینی تقریباً در تمام استانهای ایران، از مناطق بیابانی تا مناطق مرطوب کرانه دریای خزر کشت می شود، ولی سه ناحیه عمده تولید سیب زمینی در کشور عبارتند از:
۱) منطقه البرز:
این منطقه از آذربایجان شرقی در شمال غربی کشور تا خراسان در شمال شرقی امتداد دارد. اردبیل، زنجان و گرگان از مراکز عمده تولید سیب زمینی در این ناحیه می باشند.
۲) منطقه زاگرس:
این منطقه از قسمت غربی حوزه البرز به طرف جنوب شرقی تا مرکز ایران امتداد دارد. مراکز عمده تولید سیب زمینی در این ناحیه، همدان، اراک، فریدن و اصفهان می باشد.
تولید سیب زمینی در مناطق مرتفع، بطور کلی در ارتفاع بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ متر از سطح دریا انجام می شود. بیش از۹۰% سطح زیر کشت سیب زمینی در کشور متعلق به این مناطق می باشد. بخشی از تولید سیب زمینی متعلق به نواحی خشک و کم ارتفاع جنوب ایران بویژه استانهای فارس، هرمزگان، خوزستان و قسمتی از سیستان و بلوچستان می باشد.(سالنامه وزارت کشاورزی ۱۳۸۳)
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
۳- Rhizome
۶- Suberin
۱- Nitrogen
۲- Phosphor
۳- Potassium
۴- Fertilization
۳- Menzel
۴- Plant density


فهرست منابع
۱- خواجه پور.محمد رضا- ۱۳۸۵-گیاهان صنعتی-جهاد دانشگاهی اصفهان- ۴۳۳_۴۳۶
۲- ارتکا ار.ان-ترجمه فتحی ق. ، الف.اسماعیل پور-۱۳۷۹-مواد تنظیم کننده رشد گیاهی-جهاد دانشگاهی مشهد-۱۹۶_۲۰۴
۳- Rastovski.A&A.Vanes-۱۹۸۷-storage of potatoes-Pudoc Wageningen- chap.۵,۲۱
۴- Li.H.paul-۱۹۸۵-potato physiology-Academic Press Florida-chap.۴,۵,۶,۸,۹
۵- Jeffrey C. Suttle and Julie F. Hultstrand-۱۹۹۴-Role of Endogenous Abscisic Acid inPotato Microtuber Dormancy-Plant Physiol. (۱۹۹۴) ۱۰۵: ۸۹۱-۸۹۶
۶- STALLKNECHT G. F-۱۹۷۲-Coumarin-induced Tuber Formation on Excised Shoots of Solanum tuberosum L. Cultured in Vitro-Plant Physiol. (۱۹۷۲) ۵۰, ۴۱۲-۴۱۳
۷- Xin Xu, Andre´ A.M. van Lammeren, Evert Vermeer, and Dick Vreugdenhil-۱۹۹۸-The Role of Gibberellin, Abscisic Acid, and Sucrose in the Regulation of Potato Tuber Formation in Vitro-Plant Physiol. (۱۹۹۸) ۱۱۷: ۵۷۵–۵۸۴
۸- MARTIN M. WILLIAMS, II and RICK A. BOYDSTON-۲۰۰۲-Effect of Shoot Removal During Tuberization on Volunteer Potato(Solanum tuberosum) Tuber Production-Weed Technology. ۲۰۰۲. Volume ۱۶:۶۱۷–۶۱۹
۹- Streck.N.A et al-۲۰۰۶-Simulating the development of field grown potato(Solanum tuberosum L.)-AGMET-۳۶۳۳; No of Pages ۱۱
۱۰- Patel.N, T.B.S. Rajput-۲۰۰۶-Effect of drip tape placement depth and irrigation level on yield of potato-AGWAT-۲۳۷۰; No of Pages ۱۵
۱۱- Haase.T , C. Sch¨uler, J. He-۲۰۰۶-The effect of different N and K sources on tuber nutrient uptake, total and graded yield of potatoes (Solanum tuberosum L.) for processing-EURAGR-۲۴۶۶۶; No. of Pages ۱۱
۱۲- Kloosterman.B, R.G.F. Visser, C.W.B. Bachem-۲۰۰۶-Isolation and characterization of a novel potato Auxin/Indole-۳-Acetic Acid family member (StIAA۲) that is involved in petiole hyponasty and shoot morphogenesis-Plant Physiology and Biochemistry
۱۳- Gale E. Kleinkopf, Tina L. Brandt, and Nora Olsen-۲۰۰۶-PHYSIOLOGY OF TUBER BULKING- unpublished data.
سمینار درس فیزیولوژی تکمیلی
زیر نظر استاد ارجمند
دکتر احمد نظامی
ترجمه،تهیه و تدوین
امیر استادی جعفری
الیاس رضاییان‌زاده
مقالات ارسالی به آفتاب