آبزیان ( روش های نگهداری و پرورش و....)!!

خانواده ماهی های طلایی

خانواده ماهی طلایی شامل گلدفیش کالیکو، بلک مور، لاین هد، دم چادری، چشم آسمانی، چشم بادبادکی ( بابل آیز ) و انواع دیگر می باشد.
خانواده ماهی طلایی بسیار متنوع و از انواع زیادی تشیکل شده است و بیشترین طرفداران این ماهیها در ژاپن و چین هستند. تکثیر انواع ماهیهای طلایی بسیار آُسان انجام می گیرد و تخمها از مقاومت بالایی برخوردار هستند. سرسختی و مقاومت و زیبایی این ماهی ها باعث شده است روز به روز طرفداران بیشتری پیدا کنند و هر روز کارشناسان پرورش ماهی با استفاده از علم ژنتیک و وراثت، نژادها و گونه های جدیدی را تولید می کنند. تا کنون حدود 100 نوع ماهی طلایی بوجود آمده است. که فقط چند گونه از آنها به ایران آورده شده اند که تمام آنها با موفقیت تکثیر و پرورش یافته اند، برای تکثیر ماهیهای طلایی روشهای متعددی وجود دارد که عبارتند از :

۱- روش مصنوعی
۲- روش نیمه مصنوعی
۳- روش طبیعی

مقاومت ماهیها طلایی در مقابل درجه حرارت آب زیاد است بطوریکه در زمستان در زیر لایه های یخ زمستانی در کف استخرها براحتی درجه حرارت پایین آب را تحمل می کنند. ماهیها خونسرد هستند و همین امر باعث می شود در هر درجه حرارتی فعالیت متناسب با آن داشته باشند در واقع در تابستان که درجه حرارت آب استخر حدود 30 درجه سانتی گراد است ماهی های طلایی بیشترین فعالیت خود را دارند و به غذا و اکسیژن خیلی زیادی احتیاج دارند و به سرعت هم رشد می کنند و از اواخر پاییز که درجه حرارت پایین می آید فعالیت آنها خیلی کم می شود و مصرف غذا و اکسیژن هم به حداقل می رسد و در زمستان به پایین ترین حد ممکن می رسد. معمولاً در زمستان از ذخیره غذایی بدنشان مصرف می کنند که همین موضوع باعث کم شدن وزن آنها می شود. بطوریکه اگر یک ماهی 200 گرم در اوایل پاییز وزن داشته باشد در آخر زمستان حدود 160 گرم وزن خواهد داشت و حدود 40 گرم از وزن آن کاسته می شود. در آکواریم، ماهی های طلایی خیلی زود با هر شرایطی تطبیق می کنند و هر نوع غذایی را بخوبی می خورند. حتی غذاهای پس مانده بقیه ماهیها را در کف از لابه لای ماسه ها می مکند و ذرات ریز غذا را می خورند.
تحرک و جنب و جوش این ماهیها زیاد است و در مقابل بیماریها و امراض پوستی مقاوم و خیلی بندرت بیمار می شود. از طرفی چون پرخور و پرتحرک هستند، بعضی اوقات آب آکواریم را کدر آلوده می سازند که در اینصورت هر هفته بهتر است مقداری از آب آنها را تعویض کنید. اکسیژن مصرفی گلدفیشها خیلی زیاد است و باید همیشه اکسیژن آب ماهیهای طلایی تأمین باشد.

روشهای تکثیر و پرورش ماهیهای طلایی

1- روش مصنوعی
در ایران برای اولین بار از روش مصنوعی در کارگاه پرورش ماهی در رشت توسط محمدرضا شیخیان با موفقیت انجام شده است. در روش مصنوعی باید حوضچه های مخصوصی برای مولدین آماده ساخت که دارای سیستم فیلتر و اکسیژن دهی و ورودی و خروجی آب مرتب باشد و بخوبی قابل کنترل و از قبل آماده و مجهز باشد.
در حوضچه های مخصوص ماهیهای نر از ماهی های ماده بطور جداگانه نگهداری می شوند. از قبل کلیه وسایل و آکواریم ها و ابزار کار آماده و مهیا می شود. در روش مصنوعی طریقه تخمگیری کاملاً بصورت مصنوعی انجام می شود. یعنی ماهی ها هرگز همدیگر را نمی بینند و یا تماسی با هم ندارند. ابتدا ماهیهای مولد باید وزن شوند و به ازای وزن هر ماهیها مقدار هورمون هیپوفیز یا هورمون HCG طبق دستور بصورت محلول درآید و با سرنگ مقدار لازم به هر ماهی تزریق شود. برای ماهی های ماده 24 ساعت قبل از تخم گیری فقط در یک نوبت میزان هورمون تزریق می شود ولی برای ماهی های نر بهتر است مقدار محاسبه شده هورمون در دو نوبت و بفاصله 12 ساعت تزریق شود. بعد از 24 ساعت ماهی های مولد آماده هستند ابتدا ماهی ماده را آزمایش می کنیم، اگر تخمها رسیدگی کامل پیدا کرده باشند برای تخمگیری با احتیاط و به آرامی از دو طرف پهلوی ماده با فشار ملایم تخمها به بیرون هدایت می شوند و داخل یک ظرف قرار می گیرند. سپس از دو عدد ماهی نر استفاده می کنیم و اسپرم گیری می شود. این عمل را گشن گیری یا تخمگیری به روش مصنوعی هم می گویند. حالا با ملایمت تخمها را با اسپرمها مخلوط می کنیم که بهتر است از یک پر استفاده شود تا تخمها صدمه نبینند. سپس تخمهای داخل ظرف را با محلول آب نمک 7/0 % شستشو می دهیم که معمولاً حدود پنج دقیقه باید شستشو را انجام دهیم و همانطور با ملایمت تخمها را با اسپرم نرها مخلوط می کنیم. تا تمام تخمها بخوبی بارور شوند. بعد از آن چون تخمها چسبندگی دارند و تا زمانیکه با آب نمک شستشو می دهیم این خاصیت چسبندگی کم است. حالا باید تخمهای بارور شده را به آکواریم هایی که از قبل آماده ساخته ایم منتقل سازیم. در هر آکواریم تعداد مشخصی بطور تقریبی تخم رها می سازیم، بعد داخل هر آکواریم یک شعله اکسیژن قرار داده می شود و مقداری داروی متیلن بلو با غلظت 1/0 % اضافه می شود تا از خرابی تخمها و شیوع و حمله قارچها جلوگیری بعمل آید. ماهیهای مولد بعد از پایان کار به حوضچه ها بر می گردند و برای نوبت بعدی بخوبی تغذیه و نگهداری می شوند.
تخمها درداخل آکواریم بعد از 48 ساعت باز می شوند و بتدریج لاروها به دیواره آکواریم می چسبند. لاروها همراه خودشان کیسه زرده دارند که تا سه روز از آن تغذیه می کنند و در این مدت به هیچ غذایی احتیاج ندارند. معمولاً از صبح روز چهارم لاروها اشتهای زیادی برای خوردن غذا دارند. نوزادان میگوی نمکی بهترین غذا برای آنها بحساب می آیند. لاروها هر چه بزرگتر می شوند باید مقدار غذا و محل نگهداری متناسب با آنها باشد و تمیزی آب لاروها و رقم بندی بچه های ماهی طلایی در هر 15 روز یک نوبت باید انجام شود. در روش مصنوعی نکات بسیار مهمی وجود دارد که حتماً باید مورد توجه قرار گیرد.
1- محل تزریق هورمون باید بین برانشی و باله پشتی و در وسط بدن ماهی بصورت عضلانی زده شود و حداکثر نیم سانتی متر سوزن سرنگ بداخل بدن ماهی وارد شود.
2- فاصله زمانی تزریق برای ماده ها نرها رعایت شود.
3- مقدار محلول هورمون باید دقیق محاسبه شود و برای هر ماهی به اندازه تعیین شده تزریق شود.
4- کلیه لوازم باید کاملاً تمیز، استریل و ضد عفونی باشند.
5- قبل از انجام تخمگیری ( گرفتن تخم و اسپرم ) حتماً از باروری و رسیدگی کامل تخمها و اسپرمها باید باید مطمئن بود.
6- اشخاص مبتدی از این روش استفاده نکنند.
7- حتماً از افراد آگاه، متخصص و کارشناس پرورش ماهی کمک بگیرید. بدلیل حساسیت و دقت لازم در موقع انجام و تشخیص باروری تخمها و اسپرم به تنهایی عملیات را انجام ندهید.



2- روش نیمه مصنوعی :
در این روش مانند روش مصنوعی تمام کارهای مربوط به تزریق هورمون هیپوفیز یا HCG به مولدین انجام می شود. به جای اینکه با روش مصنوعی تخمها و اسپرم گرفته شود. از اینجا به بعد را بصورت طبیعی ماهیها در کنار یکدیگر قرار می گیرند و بصورت طبیعی با تعقیب و گریز همدیگر و با فشارهایی که ماهیهای نر از دو طرف به پهلوی ماهی ماده وارد می آورند باعث می شوند ماهی ماده تخمهایش را رها سازد و همزمان نرها هم بصورت طبیعی و با میل خودشان اسپرمها را رها می سازند و در چندین نوبت تعقیب و گریز هر نوبت تعداد زیادی تخم رها می شود. معمولاً چند ساعت طول می کشد تا تخمگیری انجام شود. در این روش بهتر است ماهی های ماده و نر بصورت گروهی و به نسبت 5 به 7 در کنار هم قرار بگیرند چون نتیجه تخمگیری بهتر خواهد شد.
چنانچه در آکواریم تخمگیری صورت می گیرد بهتر است تعداد ماده یک عدد و تعداد نرها 2 عدد باشند. در روش نیمه مصنوعی چون نیمی از کار توسط ماهی ها باید انجام شود و چون ماهی ها هم علاقه شدیدی به خوردن تخمهایشان دارند بنابراین باید چاره کاری اندیشید تا تخمها از دسترس مولدین دور یا پنهان شوند. می توان ماهیها ی مولد را داخل قفس توری قرار داد و یا با انبوه گیاهان طبیعی یا مصنوعی آکواریم را پوشانید که تخمها در لابلای گیاهان استتار شوند و یا از چشمه های تور عبور کنند.
بعد از پایان تخم ریزی که معمولاً ماهیها دیگر میلی به تعقیب همدیگر نشان نمی دهند از آکواریم خارج شوند و به محل نگهداری انتقال داده شوند. در این روش معمولاً هر 15 روز یکبار می توانید از ماهی های تخمگیری کنید. در مدت 15 روز بهتر است ماهیهای ماده از نر جداگانه نگهداری شوند و با بهترین روش ممکن آنها را تغذیه نمایید.

3- روش طبیعی در آکواریم یا حوضچه

الف- روش قفس توری
ب- روش استتار

راحت ترین و ساده ترین طریقه تکثیر و پرورش ماهیهای طلایی روش طبیعی است. همانطور که گفته شد، بهتر است مولدین ماده و نر از همدیگر جدا نگهداری شوند و به بهترین شکل ممکن تغذیه شوند. آب سالم و اکسیژن کافی داشته باشند. ماهی های طلایی در آکواریم یا حوضچه می توانند تخمگیری نمایند. محل تخمگیری باید از قبل کاملاً آماده و مهیا باشد و درجه سختی آب هم بین 10 تا 15 درجه باشد. تعداد ماهی های مولد باید متناسب با آن باشد. مثلاً اگر در یک آکواریم 40 * 35 *70 سانتی متر قرار است تخمگیری انجام شود بهتر است از یک ماهی ماده و دو عدد ماهی نر استفاده شود. چنانچه در حوضچه 1*1*4 متر قرار است تخمگیری شود بهتر است از 10 عدد ماهی ماده و 14 عدد ماهی نر انتخاب و مورد استفاده قرار بگیرد. در محل تخمگیری هرگز به ماهیها غذا داده نمی شود چون غذا دادن علاوه بر اینکه آب را آلوده می سازد باعث فساد و خرابی تخمها نیز می شود و رشد قارچها را همراه خواهد داشت که خود قارچها هم باعث از بین رفتن بقیه تخمهای باقیمانده خواهند شد و در نتیجه غذا دادن در مکان تخمگیری مولدین باعث از بین رفتن تمام تخمها خواهد شد.

الف- روش قفس توری
در این روش قفس توری داخل مکان تخمگیری آکواریم یا حوضچه قرار می گیرد. ( معمولاً قفس متناسب با مکان تخمگیری ساخته می شود ) چشمه های تور باید آنقدر درشت باشند که تخمها براحتی از آن عبور کنند. بطوریکه ماهیهای مولد از آن چشمها نتوانند به بیرون از قفس توری بیایند. بهتر است ماهیهای ماده را در ساعت 12 ظهر داخل قفس قرار دهید تا فرصت داشته باشند با محیط انس بگیرند و در آنجا با آرامش احساس امنیت کنند و در واقع محل را انتخاب و مورد پسند قرار بدهند. بعد از 3 الی 4 ساعت نرها به داخل قفس گذاشته می شوند. بهتر است چند شاخه گیاه طبیعی یا مصنوعی داخل قفس قرار بگیرد تا برای ماهیها محیط طبیعی تر جلوه کند و به امنیت و آرامش ماهیها بیشتر کمک کند. ضمناً گیاهان می توانند محرک و راه انداز خوبی برای تخم ریزی باشند. یادآوری می شود در مکان تخم گیری هرگز غذا داده نشود. محل تخم گیری آکواریم یا حوضچه باید دارای آب با سختی مناسب بین 10 تا 15 درجه DH از قبل آماده شده باشد و در همان بعدازظهر نرها را در قفس قرار دهید. ماهیهای نر خودشان را به ماده ها معرفی می کنند و با حرکت نزدیک و چسبیده و آنها تمایل به تخمگیری یا بی میلی خودشان را ابراز می کنند و بهتر است بصورت طبیعی نور کم و به تاریکی شب ختم شود و هرگز آنشب روشنایی را نباید روشن کنید تا ماهیها بتوانند شب را در آرامش استراحت کنند تا فردا در سپیده دم صبح ابتدای روشن شدن هوا، ماهیهای نر با تعقیب ماهیهای ماده به تخمریزی بپردازند. هر ماهی ماده که اعلام آمادگی کند با دو عدد ماهی نر و گاهی هم بیشتر عمل تخمریزی را شروع می کنند.
ماده ها و نرهای دیگر یکی بعد از دیگری به جمع آنها می پیوندند و طولی نمی کشد که تمام ماهیها تعقیب و گریز را شروع می کنند و تخمها بصورت انبوه پاشیده می شوند و به آرامی به کف و دیواره ها می چسبند.
بعضی ماهیها تخم خوره های حرفه ایی هستند که بر می گردند و تعدادی تخم را قبل از اینکه توری عبور کنند می خورند. که این مسئله اصلاً مهم نیست. چون آنقدر تخم زیاد می ریزند که خوردن تعدادی از آنها هیچ اثری نخواهد داشت. بلکه باعث تشویق و علاقه مندی آنها خواهد شد که در نوبت بعدی بخوبی تخمگیری با تمایل شدیدتری انجام می دهند. چون بصورت غریزی متوجه می شوند سهمی از آن تخمها نصیب خودشان خواهد شد. در هر صورت هیچ گونه مزاحمتی یا ممانعتی از ادامه تخم ریزی نباید صورت بگیرد. معمولاً تخم ریزی حدود 5 ساعت ادامه خواهد داشت و در پایان سطح آب کف می زند و آب کدر و شیری رنگ می شود. دیده شده است، بعضی از ماهیهای ضعیف تر بر اثر فشار زیاد تلف شده اند و گاهی آنقدر صدمه می بینند که بیمار می شوند و هرگز در آینده برای تکثیر مناسب نخواهند بود که در این صورت بهتر از اینگونه ماهیها را از دور خارج کنید.
با مشاهده تخمها و با ساکت و آرام شدن ماهیها باید با حوصله آنها را از آنجا خارج کنید و با حوصله و آرامش کارهای لازم را در کمال خونسردی و با دقت تمام انجام دهید.
1- ماهی های ماده را از ماهیهای نر جدا کنید و هر گروه را به محل خودشان انتقال دهید و مکان نگهداری مولدین باید از قبل آماده شده باشد.
2- در صورتیکه آب خیلی شیری و ابری رنگ شده است بهتر است مقداری از آب را با آب مناسب که همان شرایط را دارد تعویض کنید. می توانید از یک فیلتر برقی کمک بگیرید و چند ساعت فیلتر داخل آب کار کند تا آب را شفاف و زلال کند.
3- مقداری داروی متیلن بلو به آکواریم تخمها اضافه کنید. معمولاً ( 1/0 % ) رنگ آب باید آبی آسمانی شود بنابراین بهتر است دارو را قطره قطره اضافه کنید و رنگ آب زیاد آبی پررنگ نشود دارو باعث جلوگیری از رشد و حمله قارچها به تخمها خواهد شد.
4- اکسیژن آب تخمها باید کافی باشد. معمولاً دو روز طول خواهد کشید تخمها باز شوند و روز سم لاروها به دیواره و وسایل داخل آب می چسبند. در این مرحله بهتر است قفس توری از آنجا خارج شود. مواظب باشید لاروها چسبیده به قفس تور با تکانهای آرام رها شوند معمولاً تا روز ششم ( یعنی سه روز بعد از چسبیده شدن ) لاروها هیچگونه غذایی نمی خواهند. در این سه روز لاروها زیر شکمشان کیسه زرده ایی دارند که از آن تغذیه می کنند و احتیاج به هیچ غذایی نخواهند داشت.
صبح روز چهارم ( سعی صبح روز هفتم از زمان تخم ریزی) که لاروها چهار روز عمر دارند کاملاً شنای آزاد پیدا کرده اند و کیسه زرده آنها هم کامل جذب بدنشان شده است. از اینجا به بعد لاروها احتیاج به غذا دارند که اهمیت بسیار زیادی دارد. باید روزانه چهار نوبت به لاروها غذا داد. بهترین غذای زنده در این مرحله نوزادان میگوی نمکی هستند که از قبل باید تدارک دیده باشید. لاروها خیلی پرخور و با اشتها هستند و خیلی سریع رشد می کنند بطوریکه رشد روزانه آنها را با چشم می توان مشاهده کرد بعد از چند روز لاروها باید به مکان جدید و بزرگتر که از قبل آماده شده است انتقال داده شوند. بطور متوسط برای هر متر مربع سطح آب باید 500 عدد لارو ماهی در نظر گرفت. ارتفاع آب باید 30 سانتیمتر باشد ولی چنانچه در حوضچه پرورش ماهی رها شده اند در مدت یکماه ارتفاع بتدریج بالاتر می آید و در آخر یکماه به یک متر خواهد رسید. اکسیژن، فیلتر، نور و تغذیه مناسب همواره باید مورد توجه باشد. بسیار دیده شده است بر اثر آلودگی آب، کمبود اکسیژن محلول در آب تعداد زیادی از لاروها در روزهای اول تلف شده اند.
در پروش ماهی طلایی یک مشکل بزرگ که تعداد بچه ماهی ها را کم می کند، هم جنس خواری بچه گلدفیش های بزرگتر است. بین آنها خیلی زود اختلاف اندازه بوجود می آید و آنهایی که بزرگترند بچه ماهیهای کوچکتر را خیلی راحت می خورند. بهمین منظور بهتر است هر 15 روز یک نوبت بچه ماهی ها را رقم بندی کنیم و آنهایی که هم اندازه هستند یعنی بزرگترها با همدیگر و کوچکترها هم با همدیگر نگه داری کنیم.
بعضی اوقات 500 عدد لارو ماهی طلایی در مدت 15 روز آنچنان تفاوت اندازه پیدا می کنند که به 3 اندازه رشد می کنند. یعنی حدوداً هر 170 عدد به یک اندازه رشد می کنند. که معمولاً بزرگ متوسط و ریز هستند. آنها که بزرگ و درشت تر شده اند ( به آنها شاه تخم یا شاه ماهی می گویند) در صورتیکه مخلوط با بقیه باشند و رقم بندی نشوند شروع به خوردن کوچکترها و ریزها خواهند کرد و همین رویه ادامه پیدا می کند تا اینکه حداکثر 100 عدد خیلی بزرگترها باقی خواهند ماند و معمولاً سه ماه که بگذرد دیگر اندازه ها بزرگ شده و همدیگر را کاری نخواهند داشت. عمل رقم بندی و اندازه کردن بچه ماهی های طلایی معمولاً باید تا شش ماهگی ادامه پیدا کند. در موقع رقم بندی اکثر پرورش دهندگان، ماهیها را از نظر رنگ، نژاد، گونه از نظر باله ها و چشم طبقه بندی و جدا می کنند. مثلاً بچه ماهیهایی که دارای دم خراب و فقط یک دم دارند و اصطلاحاً به آنها تک دم گفته می شوند در همان ابتدای کار از ردیف پرورش خارج می کنند چون ارزش اقتصادی ندارند و بعد از چند ماه زحمت، بچه ماهیهای زشت و بی قواره ایی پرورش یافته است. اغلب کارگاه های پرورش ماهی دقت لازم را در مورد این مسائل دارند.

ب- روش استتار گیاهی
در روش استتار گیاهی محلی که قرار است در آنجا تخمگیری صورت گیرد. داخل آکواریم یا حوضچه را با انبوه گیاهان طبیعی و مصنوعی کف و بالا را بطور کامل پوشش می دهند. تا تخمها در لابه لای آن استار شود. در مدتی که مولدین سرگرم تخمریزی هستند تعداد کمی از تخم ها خورده می شود. پس از اتمام کار تخمریزی مولدین شروع به خوردن تخمها می نمایند. بنابراین باید مراقبت لازم انجام شود تا در پایان تخم ریزی مولدین از آنجا خارج شوند و همانند روش قبل بقیه مسائل را انجام داد. روش سنتی که در ایران رایج است و بیشتر برای ماهی قرمز هفت سین شب عید انجام می دادند بدین صورت است. در استخرهای پرورش ماهی قرمز ابتدا کف استخر را با انواع جاروهای کوهی و یا خارهای کوهی بصورت بسته بندی درست می کنند و در سرتاسر کف استخر چیده می شود و برای هر استخر 10 عدد ماهی ماده و 14 عدد ماهی نر قرار می دهند و معمولاً در اوایل بهار اینکار انجام می شود و در طی سال فقط روزانه مقداری نان خشک روی سطح آب می اندازند تا ماهیها را به سطح آب بیاورد و نور آفتاب آنها را قرمز کند و در پایان سال اوایل اسفند تمام استخر را خالی می کنند، ماهیهای تولید شده را بفروش می رسانند و تعداد ماهی مادر را دوباره به استخر رها می کنند و مجدداً برای سال بعد بهمین روش کار را ادامه می دهند که در این روش نتیجه تکثیر و پرورش در پایین ترین حد ممکن خواهد بود. البته روش سنتی اصلاً قابل قبول نیست و هیچکدام از اصول تکثیر و پرورش در آن رعایت نمی شود و به نسبت تخم ریزی که انجام می شود، تعداد لاروها در پایان سال بسیار پایین است. در واقع در پایین ترین حد ممکن تولید خواهد شد. چنانچه از روش قفس توری استفاده شود درصد بیشتری تولید خواهد شد.

روش تشخیص جنسیت ماهی های طلایی
ماهیهای طلایی معمولاً بعد از یکسال به سن بلوغ می رسند و در آن موقع قابل تشخیص جنسیت هستند. ماهی نر معمولاً زودتر بالغ می شود. سن بلوغ در ماهی های طلایی برای ماده ها یکسال است و برای نرها معمولاً بعد از نه ماهگی بالغ خواهند شد. ماهیها ی بالغ براحتی قابل تشخیص جنسیت هستند.

ماهی نر :
1- لبه باله های آبششی جلو در ماهی های نر :
اولاً : ضخیم تر است.
دوماً : بصورت دندانه دندانه است.
سوماً: بر روی هر برآمدگی که بصورت دانه دانه و زبر است، یک نقطه سفید رنگ برآمده وجود دارد.
2- بر روی سطح آبشش یا برانشی ماهی نر همان نقاط سفید برآمده وجود دارد.
3- معمولاً گلدفیشهای ماده دارای شکم های بزرگتر و گنده ایی هستند در حالیکه نرها دارای شکل ظاهری دراز و کشیده و لاغرتر هستند.
4- درماهی نر زیر شکم قسمت خروجی لوله بیضه های نر در انتهای متصل به بدن شکل آن زوکی شبیه به نوک قلم نی سر شده است.

ماهی ماده :
1- ماهیهای ماده دارای باله های نازک و ظریفتر و لبه باله های آبششی خیلی نازک و ظریف است و هیچگونه برآمدگی و نقطه سفید بر روی آن وجود ندارد.
2- روی سطح برانشی هم هیچگونه برآمدگی و نقطه سفید وجود ندارد.
3- تمام گلدفیشهای ماده دارای شکمی چاق، گنده و بزرگ هستند و از روی شکل ظاهری آنها با نگاه آول قابل تشخیص هستند.
4- در زیر شکم قسمت خروجی لوله تخمدان در انتهایی که متصل به بدن می شود شکل آن گرد و شبیه به تخم که از آن خارج می شود است.

ایجاد چرخه آکواریم، بدون نیاز به ماهی

متن زير ترجمه مقاله ايست که توسط Shawna McGregor نوشته شده است:

متن مقاله :

وقتی که یک آکواریم جدید را نصب می کنید، مهمترین مرحله ای که قابل بحث است معروف به چرخه و سیکل آکواریم می باشد. اولین دوره ( که حدود 4 الی 6 هفته طول می کشد )، زمانی است که کلونی باکتریهای مفید شروع به رشد می کنند و به پروسه تجزیه مواد زائد تولید شده بوسیله آبزیان، کمک می نمایند. در طول چرخه آکواریم، سموم - بیشتر آمونیاک و نیتریت - به میزان بالایی افزایش می یابند تا زمانی که کلونی باکترهای مفید به حد کافی برای تجزیه آنها رشد کنند. از هنگامی که وجود زباله ها و مواد دفعی ماهی ها به عنوان نقطه آغازین چرخه آکواریم به حساب می آمد، بطور سنتی چرخه را به این نحو آغاز می کردند که تعدادی ماهی مقاوم و قوی (مانندZebra Danios) را به آکواریم می افزودند و اجازه می دادند که مواد دفعی آنها چرخه آکواریم را برقرار کنند. این متد براستی مؤثر است، هرچند که این سموم حتی برای ماهی های مقاوم هم بسیار استرس زا هستند. آمونیاک سمی است بسیار قوی و اثر آن بر روی دستگاه تنفس ماهی ها را می توان با اثر شامپویی که به چشم انسان وارد می شود مقایسه کرد - می سوزاند! - حتی بدتر از این، سبب پایداری آسیب بافتهایی می شود که در تنفس ماهی نقش دارند. این آسیب ها بقدری جدی هستند که ممکن است باعث مرگ ماهیها شوند و حتی اگر برخی از آنها بتوانند این وضعیت را تحمل کنند، طول عمر آنها بسیار کاهش خواهد یافت و اغلب بجای اینکه 3 تا 10 سال عمر مفید داشته باشند، ظرف چند ماه می میرند. در بسیاری از موارد، مردم برای شروع کار و در آکواریمی که تازه آنرا به کار انداخته اند برخی از ماهیانی را انتخاب می کنند که اصلاً تمایلی به قرار گرفتن در چنین محیط به اصطلاح صفر کیلومتری را ندارند. آنها این ماهی ها را می خرند فقط به خاطر اینکه کسی به آنها گفته این ماهی ها برای شروع چرخه خوب هستند؛ اگر واقعاً اینطور باشد!!!

در سالهای اخیر، اکنون که اطلاعات بیشتری در مورد شیمی و بیولوژی ماهی های آکواریمی دریافتیم، به این تشخیص رسیده ایم که تنها عامل لازم برای انجام شدن چرخه ابتدایی، مواد دفعی ماهی ها نیست، بلکه خود آمونیاک است. بنابراین به این نکته می رسیم که از خود درباره ضرورت قرار دادن ماهی های ضعیفمان در معرض عذاب و شکنجه ای که در بالا شرح آن رفت، سؤال کنیم. خوشحالم از این که باید بگویم جواب اینست: واقعاً ضرورتی ندارد.

روند رشد در چرخه آکواریم روشی است که به (Fishless Cycling) یعنی چرخه فاقد ماهی معروف است. این روش بیشتر از روش سنتی، انسانی بنظر می رسد چرا که - همانطور که از نامش پیداست - در آن از ماهی استفاده نمی شود. انجام آن بسیار ساده است و من چرخه آکواریم های بسیاری را به این روش برقرار کردم و از نتایج آن بسیار راضی و خشنودم. چرخه آکواریم در زمان طبیعی خودش انجام می شود و شما واقعاً نمی توانید آن پروسه را به اجبار بوجود آورید. اگرچه من در تجربیاتم روش برقراری چرخه بدون وجود ماهی را بسیار سریعتر از روش سنتی یافتم. آکواریم 100 لیتری من که چرخه آن با روش سنتی برقرار شده بود شش هفته کامل طول کشید. در حالی که با این متد به نتایج زیر دست یافتم:

آکواریم 40 لیتری (10گالن ) - بدون گیاه هفت روز
آکواریم 70 لیتری (18گالن )- گیاهدار 2 هفته
آکواریم 23 لیتری ( 6 گالن )- گیاهدار 10 روز
آکواریم 23 لیتری ( 6 گالن ) - بدون گیاه 3 هفته

این متد چطور کار می کند ؟
تنها به دو چیز احتیاج دارید: منبعی از آمونیاک و کیت آزمایش برای ترکیبات نیتروژن.
شما یک کیت برای آزمایش آمونیاک نیاز دارید و یکی برای نیتریت. داشتن یک کیت برای نیترات نیز می تواند بخوبی کمک کننده باشد، اما من دریافتم که همان دو کیت اول برای ایجاد این چرخه مهمتر و کافی است. ( دقت کنید که دو اسم نیتریت و نیترات با وجود شباهت زیادی که به هم دارند، دو فاکتور متفاوت می باشند که نقش آنها در چرخه نیتروژن و آسیبی که به ماهی ها وارد می کنند کاملاً متفاوت است. ) این کیت های آزمایش را در بازار و نیز از فروشگاه های اینترنتی می توان خریداری کرد یا از فروشگاه های ماهی و یا حتی از سوپرمارکت های زنجیره ای تهیه کرد. ( بستگی به محل زندگی شما دارد )
بسیار خوب است که یک پیمانه درجه بندی شده برای اندازه گیری مقدار آمونیاکی که اضافه می کنید داشته باشید و همینطور تمام وسایلی که در نهایت برای تعویض آب به آنها نیاز دارید. برخی از مردم، مانند خود من، ترجیح می دهند برای انجام این چرخه از محصولات تجاری استفاده کنند و برخی نیز فکر می کنند که این محصولات فقط عامل هدر دادن پول است. اینها همه عقاید شخصی است و شما بطور قطع می توانید چرخه را بدون استفاده از باکتری های بسته بندی شده در بطری های تجاری هم ایجاد کنید چرا که آنها همه جا هستند، حتی بطور معلق در هوا.
اگر شما یک آکواریم دیگر که قبلاً نصب شده باشد در دسترس خود دارید، استفاده از شن های آن می تواند در ایجاد چرخه بسیار کمک کننده باشد.این شن ها را در داخل یک جوراب یا جوراب شلواری قرار دهید و سر آنرا گره بزنید، سپس آنرا ته آکواریم جدیدی که بکار انداختید بگذارید تا اینکه بخوبی با باکتریهای عالی بذرپاشی شود. همچنین مقداری آب تمیز از آکواریم قدیمی به آکوراریم جدید اضافه کنید که به ایجاد چرخه کمک می نماید. حقه دیگری که می توانید بکار ببرید این است که فیلتر آکواریم جدید را برای یک هفته در آکواریم قدیمی قرار دهید و بعد به آکواریم جدید منتقل نمایید. یا اینکه بسادگی لوازم فیلتر جدید را برای یک هفته در آکواریم قدیمی قرار دهید و بعد آنرا در فیلتر مناسب قرار داده و قبل از شروع چرخه در آکواریم جدید بگذارید.اگر هم که این آکواریم جدید اولین آکواریم شماست و دسترسی به آکواریم قدیمی نیز ندارید، اصلاً نگران نباشید، چرا که باز هم می توانید از روش چرخه بدون ماهی استفاده کنید.
بسیار خوب، دکوراسیون را قرار دادید و آکواریم را پر نمودید، فیلتر هم بخوبی بکار خود مشغول است. دمای آب را به اندازه 30 تا 32 درجه بالا ببرید . این عمل به سرعت چرخه کمک می نماید. اما نیاز نیست که شما صبر کنید تا دما به این حد برسد و بعد آمونیاک را اضافه کنید . این کار را بعد از پر کردن آکواریم ، هر زمان که خواستید می توانید انجام دهید. اگر می خواهید که یک آکواریم محتوی گیاه داشته باشید، حتماً در طول چرخه این گیاهان را اضافه کنید ( برعکس ماهی ها، گیاهان مقادیر کم آمونیاک را دوست دارند) اما در اینصورت دما را به 25 تا 27 درجه کاهش دهید چرا که بیشتر گیاهان آب گرم را دوست ندارند.
کیت آزمایش آمونیاک خود را آماده کنید. مقداری آمونیاک اضافه نمایید. با مقدارکم شروع کنید. فقط دو قاشق چایخوری برای یک آکواریم کوچک ( حدود 40 لیتر آب ) و نصف فنجان برای آکواریم های بزرگ ( حدود 200 لیتر ). حدود یک ساعت صبر کنید و اجازه بدهید که آمونیاک منتشر شود و بگردش درآید. حال آزمایش کنید. هدف شما باید قرائت رنج آمونیاک در حدود 3 تا 5 میلی گرم بر لیتر(یا ppm) باشد. اگر قرائت آمونیاک صفر بود.مقدار بیشتری به آب اضافه کنید نه خیلی زیاد؛ به هر صورت شما یک ماده شیمیایی سمی را به کار می برید. اجازه بدهید که آکواریم به کار خود ادامه دهد. دوباره آزمایش کنید. به همین روش آنقدر این اضافه کردن آمونیاک و تست کردن را ادامه دهید تا اینکه به هدف تعیین شده برسید. برای اینکار ممکن است بخواهید که از محصولات تجاری استفاده کنید. فراموش نکنید که باکتریهای تجاری در بطری ها و به فرم آمونیاک غیر سمی وجود دارند و اگر از آنها استفاده می کنید قرائت آمونیاک شما بالاتر از حدی خواهد رفت که در هنگام استفاده نکردن از این محصولات شاهد هستید. شما ممکن است رنج آمونیاک را بالاتر از 6 ppm (parts per million( مشاهده کنید که برای ماهی ها بسیار سمی است اما تا زمانی که از ماهی در چرخه استفاده نمی کنید نیازی به نگرانی در این زمینه نیست.
بلافاصله پس از اینکه به رنج بالای آمونیاک دست یافتید، اضافه کردن آنرا قطع کنید و حالا زمانی است که باید در انجام آزمایش و اندازه گیری مقدار آن صبور باشید. اجازه دهید همه چیز روند خود را طی کند و به آزمایش آب ادامه دهید. روزی یکبار مناسب است و یا یک روز در میان. بعد از چند روز می توانید آزمایش مقدار نیتریت را مثل آمونیاک شروع کنید. اگر مقادیری از نیتریت را مشاهده نکردید،مسئله ای نیست. این مسئله نیاز به زمان دارد. هنوز تعویض آب را انجام ندهید و باز هم اجازه بدهید که همه چیز روال خود را دنبال کند. وقتی میزان آمونیاک شروع به کاهش کرد باید بتوانید مقادیری از نیتریت را اندازه گیری کنید. وقتی که مقدار آمونیاک به صفر کاهش یافت، دوباره شروع کنید به اضافه کردن روزانه مقدار کمی از آن. فقط حدود یک قاشق چایخوری.
هر وقت دیدید که میزان نیتریت شما به ماکسیسم خود رسیده و شروع به کاهش کرد، بدانید که تقریباً کارتان تمام شده است. در تجربیاتی که من داشتم چرخه آکواریم سه تا چهار روز بعد از این زمان کامل شد. اما این زمان برای افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد. زمانی که میزان نیتریت و آمونیاک به صفر رسید چرخه آکواریم شما کامل شده است. حالا زمان آن است که مقدار زیادی از آب آکواریم را تعویض کنید ( در حدود 50 تا 80 درصد ). لوازم فیلتر خود را تعویض نکنید و در حین تعویض آب شن های کف آکواریم را نیز تمیز ننمایید. آکواریم را دوباره با آب مناسب پر کنید و دمای آن را تا حدی که برای ماهی انتخاب شده نیاز است پایین بیاورید. اجازه دهید که چند ساعت یا برای تمام مدت شب، همه چیز روال خود را طی کند . دوباره میزان آمونیاک و نیتریت را چک کنید و اگرمیزان هر دوی آنها هنوز صفر بود، چرخه آکواریم به خوبی انجام شده و آماده پذیرش ماهی می باشد.

پرورش ماهی بس دریائی
1.نام علمی: Lateolabrax Japonicus
2.نام معمولی (رایج): بس دریایی خال دار

3.اکولوژی:
ماهی بس دریایی متعلق به جنس Lateolabrax ، زیر رده percoidei، رده پرسیفرم ها (perciforms) و کلاس Actinopterygi است. پراکنش این گونه از غرب تا جنوب سواحل Korean ونزوئلا است. البته در ژاپن، بعضی قسمتهای چین و تایوان نیز یافت می شود. با اینکه بچه مایهان انگشت قد در سوحل زندگی می کنند اما مهاجرتهای متفاوتی دارند.

4.پرورش:
L. japonicus گوشتخوار بوده و نسبتا سریع رشد می نماید (حدود بیشتر از 300 میلی متر در طول بدن در طی 2 سال و حدود 600 میلی متر در طی 3 تا 4 سال). این ماهی حتی در آبهایی که دمایشان کمتر از 10 درجه سانتی گراد است، بسیار پرخور می باشند.

L. japonicus وحشی چنانچه در اسارت پرورش یابد ( در حالت مصنوعی ) در طی اکتبر و دسامبر بالغ می گردد. زمان بلوغ و تخم ریزی در مکانهای سرپوشیده پرورشی مشروط به تیمار هورمونی و چرخه نوری محیط است. تیمار هورمونی به دو طریق تزریق بوسیله سرنگ و خوردن بوسیله پلتهای غذایی که به آنها هورمون افزوده شده انجام می گیرد.

در مورد ماهیان مولد که برای تخم ریزی در پاییز و زمستان مهاجرت می کنند، آبهای لب شور سواحل یا مصب رودخانه ها هدف اصلی است. صید این ماهیان (مولد) بوسیله تورهای ماهیگیری انجام می شود و تخم گذاری آنها بسرعت صورت می گیرد. اخیرا هر ساله از مهاجرت این ماهیان کاسته شده و یافتن ماهیان مولد دشوارتر شده است. نسبت مورد نیاز برای تخم گذاری 1 ماده به 2 نر می باشد.

دوره تخم گذاری از اکتبر تا دسامبر (حدود 30 روز) بوده و در طی این دروه تخم گذاری فقط یکبار انجام می شود (دوره اصلی تخم گذاری در ماهیان بس دریایی در کشور کره از اواخر اکتبر تا اوایل نوامبر و در ماهیان بس دریایی خلیج Bohai از آگوست تا نوامبر است). دمای مناسب آب برای تخم گذاری 16 الی 19 درجه سانتی گراد بوده و ماهیان مولد 50 الی 80 سانتی متری حدود 2 تا 15 میلیون تخم می گذارند. در مورد عملیات تکثیر باید گفت که بهترین نتیجه از یک تکثیر خشک (حاصل از تخم کشی 1 ماده به 4 تا 5 نر) حاصل می شود.

دوره هچ شده تخم ها بسته به دمای آب بوده و در دمای حدود 18 الی 20 درجه سانتی گراد در مدت 54 ساعت و در دمای 16 الی 17 درجه سانتی گراد حدود 60 ساعت به طول می انجامد.
اندازه ماهیان تازه هچ شده حدود 5/3 الی 6/3 میلی متر بوده و بعد از 2 تا 3 روز کیسه زرده جذب و دهان باز می گردد و این نقطه آغازین تغذیه انگشت قدها خواهد بود. در این زمان و بعد از 20 روز از هچ شدن، بچه ماهیان با روتیفر مخلوط با آرتمیا تغذیه می شوند. اندازه انگشت قدها حدود 10 میلی متر بوده و بهتر است غذای مخلوط شده حدود 30 روز بعد از هچ شدن استفاده شود.

میزان رشد ماهیان بس دریایی جوان به ترتیب حدود 2/9 میلی متر در طول بعد از 30 روز، 4/21 میلی متر بعد از 60 روز، 2/42 میلی متر بعد از 90 روز و 8/65 میلی متر بعد از 130 روز خواهد بود.
آنها اغلب بعد از 30 تا 40 روز به دلایلی چون دفرمه بودن یا دلایل غیر طبیعی دیگر بصورت انبوه یا دست جمعی می میرند.

همچنین ممکن است در 60 روز به دلیل کم شدن انرژی حاصل از تغذیه غذای مخلوط که احتیاچ به یک مراقبت و رسیدگی دقیق و منطقی دارد بصورت دسته جمعی بمیرند.

حاصل شدن موفقیت در تولید بچه ماهیان بستگی به تامین منبع کافی مواد مغذی برای انگشت قدها، مدیریت کیفیت آب و کنترل دمای آب در طی دوره زمستان دارد.

پرورش L. japonicus عموما در قفسها یا خاکریزها انجام می شود. البته اخیرا روشهایی جهت پرورش این گونه در آبهای شیرین داخلی نیز توسعه یافته است.

در مورد روشهای اصولی پرورش باید ذکر کرد که تغذیه در دمای آب حدود 30- 10 درجه سانتی گراد فعال می باشد. اما در دمای کمتر از 10 درجه سانتی گراد کاهش می یابد. تعداد دفعات مناسب جهت غذادهی 1 تا 2 بار در هر روز است. ظرفیت پرورش به میزان 75 – 500 قطعه ماهی بس 15 سانتی متری در هر قفس یک تنی است و در طول یک سال پرورش در قفس هر کدام می توانند به وزن 400 تا 500 گرم برسند. اخیرا پرورش این گونه در آبهای شیرین 10 درصد افزایش در میزان رشد را در مقایسه با پرورش در قفس نشان داده است.

گزارشهاي بسیاری از دفرمه شدن انگشت قدها در طول دوره هچ شدن تخمها و رشد لاروها وجود دارد. البته هیچ بیماری خاصی برای این دوره گزارش نشده است. در این راستا روشهای ممانعت از استفاده فرمالین یا آنتی بیوتیکها شناخته شده است که در بسیاری از فعالیتهای پرورش در این دوره کابرد دارد

پرورش تیلاپیا
شناسایی
تیلاپیا عضو خانواده cichlidae بوده و دارای مشخصه های زیر می باشد.:
- باله پشتی بلند دارند.
- باله ها خارهای تیز داند.
- باله سینه ای و لگن نزدیک به سر هستند.
تیلاپیاها بومی آفریقا و خاورمیانه می باشند. آنها اصولا از طریق معرفی برای پرورش مصنوعی در نقاط مختلف پراکنده شده اند و اخیرا در همه قاره های گرمسیری یافت می شوند. امروزه تیلاپیا به یکی از مشهورترین ماهیان برای پرورش در سراسر دنیا تبدیل شده و در آفریقا، اروپا، سراسر اقیانوس آرام، چین، اسرائیل، آمریکا و دریای کرائیب پرورش می یابد.

رده بندی
تا اواخر سال 1970 تمامی تیلاپیاها فقط در یک جنس (دسته) به نام Tilapia طبقه بندی می شوند. اما اخیرا بیشتر زیست شناسان بر طبق رفتار تخم ریزی آنها را در سه دسته Tilapia، Saratherodon و Oreochromis طبقه بندی کرده اند.
گونه های تیلاپیا در کف بستر استخر لانه سازی کرده و از تخم و بچه هایشان در لانه ها مواظبت می کنند. آنها دارای اندامهای درشت و خارهای آبششی کمی بوده و اصولا علفخوار و میکروفیتوپلانکتون خوار هستند. از جمله Tilapia zilli، Tilapia rendalli گونه های Sarotherodon تخم ها و لاروهای خود را در دهان تیلاپیای نر گذاشته و نگهداری می کنند. آنها دندانهای ریز و خارهای زیادی داشته و همه چیز خوار هستند. از جمله sarotherodon galilaeus.
جنس oreochromis بهترین گونه ها را برای آبزی پروری شامل می شوند. آنها عادات غذایی مشابه به گونه های sarotherodon دارند. تخم ها و بچه ماهیان انگشت قد این جسن در داخل دهان ماده هایشان رشد می کنند. از جمله Oreochromis niloticus و Oreochromis mossambieus البته همه زیست شناسان این طبقه بندی را نپذیرفته اند.

دلایل انتخاب تیلاپیا برای پرورش
فاکتورهای زیر دلایل سادگی پرورش تیلاپیا هستند:
1) مقاومت بالا در برابر بیماریها و در آبهای دارای کیفیت پایین
2) سازگاری و عادابته شدن با شرایط متنوع زیست محیطی
3) قابلیت تبدیل ضایعات کشاورزی – دامی و آلی به پروتئین با کیفیت بالا
4) میزان رشد بالا
5) رشد آسان و سریع در پرورش متراکم
چرخه زندگی تیلاپیای نیل به صورت زیر می باشد:
1. نرها آشیانه سازی کرده (یا یک ناحیه از کف تانک یا سرح دارای روزنه های ریز از تور قفس را تحت قلمرو خود قرار می دهند) و با رفتار عاشقانه ماده های بالغ را به داخل لانه جذب می کنند.
2. ماده ها تخم را در داخل آشیانه یعنی محلی که می توانند با نرها لقاح یابند رها کرده و بلافاصله آنها را به داخل دهان می کشند.
3. نرها جذب ماده ها را به درون آشیانه ادامه می دهند تا زمانیکه ماده های تخم ریزی کرده برای گذراندن دوره رشد تخم هایشان از لانه خارج و دور شوند.
4. تخم ها بعد از پنج روز در دهان ماده ها هچ می شوند (بستگی به دمای هوا دارد) و بچه ماهیان تازه هچ شده تا زمانیکه کیسه زرده شان جذب شود در دهان باقی می مانند.
5. سرانجام بچه ماهیان نورس برای بدست آوردن غذا به خارج از دهان شنا می کنند. اما به محض روبرو شدن با علائم خطر دوباره به درون دهان برمی گردند.
6. به محض اینکه بچه ماهیان نورس به حد کافی رشد کردند (به اندازه دهان مادر شدند) همگی مستقل شده و به سمت آبهای گرم و پناهگاهها از جمله لبه های استخر شنا می کنند.
7. تخم های ماده ها به محض اینکه گروه قبلی نوزادشان رشد یابند دوباره مستعد رویش و لقاح می شوند. یعنی بعد از یک دوره استراحت حدود 4 هفتگی دوباره به تخم می رسند.
نکات قابل ملاحظه ای در این زمینه وجود دارد.
• در مورد اغلب گونه های Oreochromis برای رسیدن به قابلیت تخم ریزی لازم است دمای آب به بالای 32 درجه سانتی گراد برسد، چنانچه دما در تمام طول سال بالای 22 درجه سانتی گراد باشد تخم ریزی ادامه می یابد و در صورتیکه به زیر 22 درجه نزول یابد تخم ریزی بصورت فصلی انجام خواهد شد.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ماهي تيلاپيا

• نرها نقشی در مسئولیت نگهداری و مراقبت از بچه ها ندارند و می توانند در یک زمان با تعداد متعددی از ماده ها در کار تکثیر شرکت کنند. بنابراین نسبت جنسی در یک تخم ریزی در استخر می تواند حتی بیشتر از 7 ماده به 1 نر باشد.
• اندازه دهان ماده می تواند تعداد بچه ماهیان نورس حاصل از تخم ریزی را تخمین بزند. ماده های بزرگتر تعداد تخم بیشتری می گذارند. بطور کلی تعداد بچه ماهیان نورس حاصل شده می تواند بین 100 تا 500 قطعه باشد.
• تخم ها نسبتا بزرگ هستند و بچه ماهیان نورس بزرگتی نیز تولید می شود که در اولین تغذیه نیاز به غذای زنده ندارند.
• حذف تخم ها یا بچه ماهیانی که زودتر از موقع مورد نظر رسیده اند از میان سایرین، میزان فرآوری را افزایش می دهد.
• در شرایط نامطلوب گونه هایی چون oreochromis mossambicus می توانند در اندازه کوچک (10 گرمی) حدود 4 تا 6 ماه بعد از هچ شدن به بلوغ جنسی برسند. این مطلب منجر به افزایش بیش از حد جمعیت ماهیان کوچک و غیر قابل فروش در استخر می شود.
• در یک جمعیت بالغ تیلاپیا، ماده ها مرتبا توانایی تکثیر مجدد را دارند و در طی این دوره توانایی غذاخودن را ندارند. به این معنی که نسبت رشد نرها خیلی بیشتر از ماده ها می باشد.

روشهای پرورش
تیلاپیا در سالهای 1950 و 1960 به عنوان یک ماهی شگفت انگیز به بسیاری از کشورها معرفی شد. اما به دلیل حاصل شن تجربیات بد حاصل از تخم ریزی زیاد آن در استخرها و حاصل شدن ماهیان ریز و کم ارزش هنگام صید، بسیاری از پرورش دهندگان از پرورش آن منصرف شده و آن را یک ماهی هرز نامیدند.
این تصور علی رغم این حقیقت که روشها و تکنیکهای دام پروری در بیش از 20 سال گذشته تحول عظیمی در پرورش تیلاپیا ایجاد کرده اند و آن را به یکی از مهم ترین ماهیان استخوانی قابل پرورش در جهان تبدیل کرده اند، هنوز در بعضی لحاظ باقی است.
چهار شیوه ذخیره سازی و هچ کردن بیش از سایرین موجب بوجود آمدن این تغییر بودند:
• ذخیره سازی گونه های خوب مانند oreochromis niloticus به جای orechromis mossambicus
• دستکاری جنسی بچه ماهیان جوان
• دورگه گیری یا هیبریداسیون
• تغییر هورمون جنسی
شیوه های ذخیره سازی
آسان ترین راه برای بهبود عملکرد، انتخاب بهترین گونه تیلاپیا است.
O. mossambicus اولین گونه تیلاپیا است که در سراسر جهان پراکندگی دارد. اما بیشترین خصوصیات نامطلوب را نیز داراست. تخمهایشان دارای اندازه بسیار کوچک هستند، به سختی رشد کرده و سایز قابل فروش بازاری (g 100+) می رسد.
O.mossambicus به O.niloticus یکی از دلایل اصلی تولید شگفت انگیز در کشورهایی چون تایوان و فیلیپین است.

دستکاری جنسی جوانها
تفاوتهای بارز و آشکاری بین جنسهای نر و ماده در گونه های تیلاپیا وجود دارد. از جمله این تفاوتها شکل اندام تناسلی، ریخت شناسی باله ها و رنگ بالغ ها می باشد. تشخیص جنسی ماهیان بزرگ نسبت به ماهیان کوچک راحت تر است. بصورتیکه اندام تناسلی آنها کاملا قابل رویت است. کارگران ماهر و زبردست در هچری ها می توانند بیش از 95 درصد جمعیت نر را به 5 تا 7 سانتی متر برسانند. این مسئله به استفاده از ذره بین و نیز ابزار رنگ کننده (جوهر، مالاشیت گرین و ... ) برای علامت گذاری و مشخص کردن اندام تناسلی کمک می کند.
دستکاری جنسی نیازمند یک سری تجهیزات پیشرفته نوزادگاهی برای پرورش بچه ماهیان نورس تا مرحله تولید بچه ماهیان انگشت قد پیشرفته که قادر به فعالیت جنسی در وزن حدود 20 گرمی باشند، دارد. ماهیان دارای این سایز قادر به مقاومت در ماقبل استرسها، دستکاریها و شکارچیان هستند. اما به هر حال این روش یک فعالیت نسبتا کم راندمان برای تولید جمعیت تمام نر است. بطوریکه نیمی از ماهیان غیر قابل قبول هستند. ماده های بدرد نخور را می توان فروخت یا به مصرف خوراکی رساند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] تيلاپياي موزامبيكي


دورگه گیری (هیبریداسیون)
ژنتیک تیلاپیا بسیار پیچیده می باشد. دروگه گیری بین گونه ای ممکن است گاهی اوقات به تولید بچه هایی با نسبت جنسی متفاوت (بیشتر نر نسبت به ماده یا بیشتر ماده نسبت به نر) بیانجامد. بیش از 25 ترکیب هیبریدی متفاوت از تیلاپیاها تولید 80% نر را نشان می دهد. (این یک اتفاق دلخواه برای پرورش دهندگان است. زیرا نرها نسبت به ماده ها سریعتر رشد می کنند).
اصولات از دورگه گیری استفاده تجاری نمی شود. زیرا بجز نسبت جنسی حاصل مطلب زیاد دیگری در مورد خصوصیات دورگه های متولد شده هنوز کشف نشده است.
O.hornorum تنها گونه شناخته شده ای است که در اثر ترکیب شدن با O.niloticus یاO.mossambicus جمعیت تمام نر تولید می کند.
ماده O.niloticus و نر O.aureus جمعیت دورگه های 80 تا 90 درصدی نر تولید می کنند که قدرت رشد را از O.niloticus و تحمل در برابر سرما را از O.aureus به ارث برده اند.

تغییر هورمونهای جنسی

این روش یک شیوه موثلر گران قیمت برای تولید جمعیت تمام نر (100% نر) است. در این روش به یک تانک یا قفس توری کوچک نیاز است تا بچه ماهیان در مرحله جذب کیسه زرده یا اولین تغذیه در آن جمع شوند.
(چنانچه یک هفته از این مرحله بگذرد بچه ماهیان نورس بصورت ماهیان ماده منتشر و رها سازی می شوند).
بچه ماهیان نورس درون تانک باید از غذاهای حاوی هورمونهای تغییر دهنده جنسیت تغذیه شوند. غذا باید بلافاصله توسط بچها ماهیان نورس خورده شود. در این صورت آنها دارای شرایط مناسب خواهند شد.
در ادامه به روش آماده سازی غذاهای حوی هورمونهای جنسی اشاره شده است.
1. مخلوط کردن 30 تا 70 میلی گرم هورمون (میتل یا اتی نیل تستسترون در 700 میلی لیتر اتانول 95%)
2. افزودن 700 میلی لیتر هورمون حلال به هر کیلوگرم از غذای مناسب مورد نظر
3. به خوبی مخلوط و خشک کردن
4. افزودن مکمل ها
5. قرار دادن در فریزر یا جای خنک (در صورتی که غذا بلافاصله مصرف نشود).
6. خوردن غذا به میزان 10- 30% از وزن بدن در روز، به دفعات حداقل 4 بار در روز و به مدت 21 تا 28 روز این کار ادامه یابد.
افزایش تولید تخم تیلاپیا
اگرچه تکثیر (تخم گذاری) تیلاپیا به طور کثیری در استخرهای بدون مدیریت و غیر قابل کنترل انجام می گیرد. اما فرآوری پایین آن به این معناست که پرورش این ماهی برای تبدیل بچه ماهیان نورس به بچه ماهیان انگشت قد نیاز به سرمایه گذاری دارد. سیستم هایی که برای این کار استفاده می شوند شامل استخرها، تانکها و قفسهای توری کوچک هستند. سیستم های تکثیر این ماهی وابسته به رفتار طبیعی آن است. متاسفانه ماده های گربه ماهی یا کپور هر کدام تولید تخم نسبتا کمی می کنند و برای باروری و تکثیر مصنوعی مناسب نیستند.

سیستم های تکثیر

1) استخرهای بدون مدیریت و غیر قابل کنترل شایع ترین سیستم های مورد استفاده جهت تفریخ تیلاپیا هستند. این استخرها نیاز به مدیریت اندکی داشته و تولیدات آنها نیز کم است.
(1تا 2 بچه ماهی نورس در هر مترمربع در ماه یا 5 بچه ماهی نورس به ازاری هر ماده در ماه)
2) استخرهای قابل کنترل معمولا دارای طراحی و مدیریت پیشرفته هستند. این استخرها به صورتی ساخته می شوند که می توانند از عمیق ترین نقطه به طور کامل تخلیه شوند. در این سیستم ها پررورش دهنده بر کیفیت آب، کود دهی، مدیریت، غذادهی (استفاده از غذاهای مکمل) مؤثر است. ماهیان 100 تا 200 گرمی به میزان 1 تا 3 ماهی در متر مربع و با نسبت جنسی 1 نر به 3 ماده برای تولید گونه های خالص یا 1:1 برای دورگه گیری ذخیره سازی می شوند. آنها باید تا 15 بچه ماهی نورس در هر متر مربع در ماه یا 100- 35 بچه ماهی نورس به ازاری هر ماده در ماه تولید کنند. تولیدات می تواند با افزایش تعداد ماهیان درشت تر در استخرهای بزرگتر، افزایش دفعات صید و استفاده از روشهای متفاوت برای جمع آوری بچه ماهیان نورس افزایش یابد.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] تيلاپياي خالدار

چنانچه مولدین 1 تا 5/1 کیلوگرمی استفاده شده و بچه ماهیان نورس هر 17 تا 19 روز جمع آوری و برداشت شوند، تولید تا 45 بچه ماهی نورس در هر متر مربع در ماه یا 380 بچه ماهی نورس به ازای هر ماده در ماه افزایش می یابد. همچنین بهتر است بچه ماهیان نورس بطور روزانه توسط یک تور دستی از لبه های استخر (در طول) جمع آوری شوند تا برای مولدین آشفتگی بودجود نیامده و بچه ماهیان نورس آسیب نبینند.
3) قفسهای توری کوچک (hapa) معمولا از نایلون مناسب، پشه بندهای پلاستیکی یا تورهای کتانی ساخته می شوند. این قفسها به سادگی قابل کنترل هستند. زیرا بچه ماهیان نورس نمی توانند فرار کنند و لذا برداشت آنها به سادگی انجام می شود.اندازه آنها 1 تا 40 متر مربع و عمق آنها 1 تا 2 متر بوده و بر روی میله هایی آویزان هستند. همچنین به شکل مربع یا مستطیل ساخته می شوند.
این قفسها دارای طرحهای طرحهای پیچیده ای هستند. بعضی ها دارای محیطی جهت جدا کردن مولدها از بچه ماهیان نورس می باشند.
2 نفر به راحتی می توانند یک قفس 40 متری را صید نمایند. ظرفیت معمول برای ذخیره سازی مولدین 7- 2 ماهی در هر متر مربع است (نسبت جنس نر به ماده 1:2 تا 1:7 می باشد ). میزان تولید بچه ماهی نورس، 150 قطعه در متر مربع در ماه یا 50 قطعه به ازای هر ماده در ماه تا بیش از 880 قطعه در هر متر مربع در ماه یا 400- 300 قطعه به ازای هر ماده در ماه می باشد. اصلی ترین راه برای افزایش تولید، تمیز کردن و صید بچه ماهیان نورس بصورت منسظم و پی در پی است.
4) تانکهای هچری که به راحتی مدیریت می شوند اما نسبتا هزینه ساخت آنها گران است. این تانکها به چندین قسمت به نام واحدهای تخم ریزی و واحدهای پرورش بچه ماهی نورس تقسیم می شوند. واحدهای تکثیر معمولا تانکهای گردی به قطر 1 تا 6 متر بوده که حاوی 5/0 تا 7/0 متر آب هستند. (در این واحدها به هیچ گونه زیرسازی نیازی نیست). ماهیان مولد 100 تا 200 گرمی در یک تا پنج متر مربع آب به نسبت جنسی 1 نر به 2 تا 7 ماده (از رژیم غذایی شامل 30 تا 40 درصد پروتئین به نسبت 1 تا 2% وزن بدن در روز تغذیه می شوند) ذخیره سازی می شوند.
تولید بچه ماهی نورس با تکرار صید بچه ماهیان بصورت دستی (توسط تورهای گود) و بررسی وضعیت ماده ها به حداکثر می رسد.
چنانچه تخم ها هر 5 روز یکبار یا تخمها و بچه ماهی تبدیل می شوند و این مستلزم آن است که تخم های هچ نشده و بچه ماهیان نورس دارای کیسه زرده تا زمانیکه دارای توانایی غذا خوردن شوند درون یک سیستم انکوباتور مصنوعی نگهداری گردند.
سیستمهای انکوباتور به صورتی طراحی شده اند که تخمها را در یک سری حرکات ملایم نگهداری کنند. زیرا حرکات شدید و آشفتگی ها منجر به بروز آسیبهای مکانیکی در تخمها می شود.
3 نوع سیستم اصلی انکوباتور در این روش پرورش استفاده می شود.


سیستم های پرورش تیلاپیا

استخرها:
انواع متنوعی از استخرها برای پرورش تیلاپیا استفاده می شوند. رایج ترین اما بی حاصل ترین نوع این استخرها آنهایی هستند که ورودی پایین، تخم گذاری بدون کنترل و صید بی قاعده داشته و محصولات عموما بین 500 تا 2000 کیلوگرم در هکتار در سال از ماهیان غیر هم سایز است.
قدم فراتر بعدی استخرهای کوددهی شده با تکثیر کنترل نشده و صید با قاعده است، محصول بین 3000- 5000 کیلوگرم در هکتار در سال از ماهیان غیر هم سایز است. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] تيلاپياي شكم قرمز

برای بدست آمدن محصولات بیشتر نیاز به سرمایه گذاری کلان تر در دوره مدیریت و ذخیره سازی است. چنانچه ماهیان تک جنسی ذخیره سازی شده و کوددهی و غذادهی بصورت منظم انجام شود، می توان محصولات را تا 800 کیلوگرم در هکتار در سال (از نوع ماهیان هم اندازه) افزایش داد.
افزایش محصول را می توان با استفاده از یک جنس از ماهیانف غذادهی مکمل و تعویض منظم و مرتب آب بدست آورد. این کار باعث تولید kg/ha 15000 در سال (ماهیان هم اندازه) می شود.اکنون پرورش تیلاپیا در استخرهای چند گونه ای همراه با کپور، گربه ماهی یا میگوی آب شیرین (ماکروبراکیوم) نیز رایج شده است. مزیت اصلی استفاده از استخرها رشد سریع و راحت ماهی از طریق کوددهی استخر و حاصل خیزی خاک است. این روش از چندین معایب نیز برخوردار است:
ساخت استخرها گران تمام می شود. استخرها نیاز به فضا (محیط) زیادی دارند، فقط در مکانهایی که خاک مناسب دارند می توان این استخرها را ساخت و نیاز به آب فراوان جهت جبران آب از دست رفته از طریق تراوش و تبخیر است. ماهیان این استخرها به راحتی شکار و یا دزدیده می شوند و در هنگام صید اندازه های متفاوتی دارند.

قفسها

پرورش تیلاپیا در قفس با مشکل تخم ریزی بیش از حد روبرو نیست. زیرا تخم ها از بین شبکه های قفس به بیرون سقوط می کنند. دیگر مزیت اصلی قفس این است که لازم نیست پرورش دهند در مکانی که قفس واقع شده صاحب و مالک آب باشد.
دو نوع اصلی قفسهای کوچک و کم تراکم که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند در کانالها یا دریاچه های فقیر از نظر مواد مغذی واقع می شوند. این قفسها را می توان از تور یا گاهی اوقات از بامبو یا سایر مواد و تجهیزات قابل دسترس در محل ساخت. ماهیان در این قفسها از مواد مغذی موجود در آب پیرامونشان استفاده کرده ولی به هر حال با غذاهای مکمل نیز تغذیه می شوند.حداکثر میزانی که می توان برداشت نمود بطور ماکزیمم kg/m3 10 می باشد.
در حال حاضر پرورش تیلاپیا در قفسهای متراکم نیز بسیار رایج شده است. چندین پروژه بزرگ تجاری اخیرا در آفریقا آغاز گردیده است . ماهیان در نسبتهای بیشتر ذخیره سازی گردیده و از غذاهای مکمل تغذیه می شوند.
میزان محصول به طور نمونه حدود kg/m3 25 است. حداکثر ظرفیت با توجه به اکسیژن قابل دسترس محدود می شود.
پرورش در قفس نیازمند سرمایه گذاری کمتری نسبت به پرورش در استخر یا تانک است. همچنین احتیاجی به جریان دادن یا پمپ کردن آب به درون سیستم نیست. عیب اصلی در این روش حساسیت بالا و قرار گرفتن در معرض دزدیده شدن و آسیبهای دشمنان است.

تانکهای متراکم

پرورش در تانکهای متراکم با مشکلاتی چون تکثیر و تخم ریزی بیش از حد روبرو نمی باشد. زیرا فضا برای قلمرو طلبی و لانه سازی نرها وجود ندارد. این سیستم نیاز به یک منبع آب ثابت و یا پمپ دارد. بنابراین در مناطقی که منبع جریان آب کافی و غنی یا نیروی تامین کننده فشار برای پمپ کردن آب را نداشته باشند، ساخت این تانکها مشکل است
مصرف آب بستگی به سیستم مدیریت دارد. اما بطور قابل ملاحظه ای کمتر از میزان مصرف آب برای تولید میزان مشابه محصول در استخرها است. همچنین از مساحت کمتری نیز استفاده می شود. حداکثر میزان ذخیره سازی در تانکها (در جاهائیکه آب هر 2- 1 ساعت یکبار تعویض می شود) حدود 50- 25 kg/m3 است. این میزان با استفاده از سیستمهای هوادهی تا kg/m3 70 و با اکسیژن دهی به بیش از kg/m3 150 افزایش می یابد.
حفظ امنیت در این تانکها بسیار آسان است. زیرا کل تولیدات در یک محوطه کوچک محاظفت شده تجمع می یابند.

فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی در پرورش ماهیان دریایی
در یک مفهوم کلی ، کیفیت آب ، بوسیله متغیرهای فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی که برای هر استفاده خاص روی مطلوبیت آب اثری می گذارند ، تعیین می شود .

در پرورش ماهی ، کیفیت آب به این صورت تعریف شده است :
مطلوبیت آب برای بقا و رشد ماهی و معمولاً این مطلوبیت تحت تاثیر چند متغیر است ( 6 ) . حال تامین کیفیت و کمیت مناسب آب یکی از الزامات اولیه برای انتخاب مکان و برای مدیریت تولید آبزی پروری می باشد ( 7 ) . برای کمک به پرورش دهنده ماهی و آگاهی او از ویژگیهای کیفی آب مورد پرورش ماهی هدفهای زیر در این پروژه دنبال می شود :

1- تعادل ماهی در آب
2- منابع تامین آب
3 – مقدار آب
4 – فاکتورهای فیزیکی آب
5 – فاکتورهای شیمیایی آب

بعلت اینکه ماهی بطور کامل وابسته به سطوح بالائی آب برای تنفس ، تغذیه ، رشد ، دفع مواد زائد ، نگهداری تعادل نمک موجود در بدن ، و تولید مثل می باشد پس دانستن ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آب در موفقیت آبزی پروری نقشی بسیار حیاتی دارد . برای رسیدن به میزان رشد مطلوب ، آب ، موفقیت یا شکست یک پروژه آبزی پروری را تعیین می کند

آشنايي با ماهي زينتي بادكنكي-
ماهي puffer ( بادكنكي) از اعضاي خانواده Tetraodontidae است كه بطور گسترده و در هر گونه شرايط آبي در جهان يافت مي شود. ماهيان بادكنكي از نظر شكل ظاهري از ساير گونه هاي زينتي متفاوت هستند. ماهيان بادكنكي نام خود را به دليل داشتن قدرت دفاعي در برابر تهديدات شكارچي از طريق متورم شدن بدنشان, گرفته اند. آنها با عنوان ماهي بالوني يا بادي نيز شناخته شده اند. به دليل توانايي آنها به باد كردن بدنشان, همانند توپ گلف با بدني بزرگ و بدون مقياس و طرح خاصي در داخل حوضچه هايشان شناور مي شوند و اغلب روي سطح بدنشان خارهايي است كه تا ماهي باد نشود قابل مشاهده نيستند.
بر خلاف ساير ماهي ها، بادكنكي هاباله هاي لگني ندارند و بجاي استفاده از باله هاي دمي كه يك اندام اصلي براي شنا است، آنها از باله هاي سينه اي شفاف به همراه باله هاي پشتي و مخرجي كمك مي گيرد. چشمان ماهيان بادكنكي قادر به حركت به طور مستقل از يكديگر بوده كه ديد دو چشمي را مقدور مي سازد.

ماهيان بادكنكي طول عمر بالايي حتي در شرايط اسارات دارند و نگهداري آنها نسبتاً آسان است. آنها به راحتي مي توانند خودشان را با نوسانات شرايط آب وفق بدهند ( در طول مدت زمانيكه شرايط آب تغيير مي يابد) تعداد كمي از واريته هاي بادكنكي ها براي تكثير به آب شيرين مهاجرت مي كنند اگر چه از اصل دريايي هستند. اين ماهيان با وجود گوشتخوار بودن به غذاي آماده نيز به سرعت سازگاري پيدا مي كنند. آنها ترجيحاً از نرم تنان, ميگو و krill تغذيه مي كنند.

بادكنكي ها در مقابل بيماريها و عفونتها بسيار حساس هستند. آنها با داشتن خارهاي گزنده در مقابل ساير ماهيان بادكنكي و ماهيان ديگري كه آنها را نگه داشته و تكه تكه آنها را مي خورند, به زحمت مي توانند از خود حفاظت كنند. با وجود اين ماهيان بادكنكي كوتوله يا كوتاه قد در مقايسه با ساير بادكنكي ها كمتر گزنده هستند. فقط تعداد كمي از اين گونه ها در تجارت گونه هاي آكواريومي طرفدار دارند. اگر چه بيش از 150 گونه از اين ماهيان شناخته شده اند اما اغلب آنها در محيط هاي آب لب شور و شيرين يافت مي شوند. ماهيان بادكنكي آب شيرين شامل گونه هاي زير مي باشد: Carinotetraodon lorteti , C. salivator, Monotetrus travancoricus, Chonerhinos amabilis, C. nefastus, C. modestus, C. remotus,C. asellus, Colomesus asellus و C. psittacus .

بعضي از ماهيان بادكنكي متعلق به گونه هاي Tetraodon هستند كه گونه هاي لب شور مي باشند در حاليكه ساير گونه ها بطور كل مربوط به آب شيرين هستند و تعداد كمي حد واسط هر دو آب شيرين و لب شور قرار مي گيرند. ماهي Monotetrus travancoricus كه نام رايج آن Malabar يا ماهي بادكنكي كوتوله است، بومي كشور هند است و به عنوان كوچكترين ماهي بادكنكي در تجارت اين ماهيان شناخته شده است. اين ماهي با حداكثر اندازه 5 / 2 سانتيمتر در حال حاضر به عنوان گونه آب شيرين مورد علاقه دوستداران آكواريوم مي باشد. آنها از غذاهاي گوشتي كوچك تغذيه مي كنند و علاقه اي به غذاهاي گياهي ندارند.

ماهي T. fluuiatilus با نام رايج بادكنكي Ceylon بومي كشورهاي سري لانكا, هند, بنگلادش, ميانمار و برونئي است. آنها در بين گونه هاي تجاري ماهيان رايجي هستند و داراي باله هاي گزنده, خارهاي مشخصي در دوران بزرگسالي هستند. غذاي آنها شامل سخت پوستان كوچك, كرمها, نرم تنان, جلبكها و خرده ريزه ها در حيات وحش مي باشد.

Tetraodon Biocellatus با نام ماهي بادكنكي ( شكل &) يا بادكنكي eye spot بومي كشورهاي هندوچين, مالزي و اندونزي هستند. اينها در اصل گونه هاي لب شور بوده و پرخاشگر هستند. فاكتورهاي مناسب آنها شامل PH بين 5 / 6 تا 5 / 7 و سختي آب 12 - 5 است. اندازه اين گونه بطور معمول كمي بيش از 5 سانتي متر است.

T. leiurus با نام رايج بادكنكي نشانه يا بادكنكي دو خال يك puffer آسيايي است. اين ماهي مي تواند هر گونه شرايط آب, شيرين تا لب شور با PH=7 و سختي آب 12 را تحمل كند. اين ماهي پرخاشگر و داراي باله گزنده است.

T. lineatus با نام بادكنكي fahaka يا بادكنكي نيل، بومي رودخانه هاي نيل، حوزه آبريز چاد، ولتاي نيجر، گامبيا و سنگال در جنوب افريقا است. آنها به puffer خطي نيز معروفند. آنها به شرايط آب شيرين و لب شور سازش دارند و فاكتورهاي آب براي اين ماهي PH=7 و سختي آب 10 مي باشد. اندازه اين ماهي 35 سانتي متر است.

T. mbu- ماهي بادكنكي غول پيكر آب شيرين با نام mub puffer بومي آفريقا بوده و بطور وسيعي در درياچه Tanganyika و رودخانه Congo basin گسترش يافته است. اين گونه يكي از بزرگترين ماهيان بادكنكي آب شيرين است و به عنوان puffer واقعي آب شيرين به حساب مي آيد. شرايط آب شامل PH متوسط با درجه حرارت 24 تا 26 درجه سانتيگراد است. حداكثر اندازه اين گونه 75 سانتيمتر است.

T. nigroviridis- ماهي بادكنكي خال سبز به دليل داشتن رنگ سبز زمردي كه موجب كنتراست زيبا با خالهاي سياه شده است، بومي نواحي گرمسيري كشورهاي آسياي شرقي شامل نواحي ساحلي هندوچين و فيليپين تا هند مي شود. آنها در آبهاي شيرين و لب شور يافت مي شوند و ماهي رايج درتجارت گونه هاي آكواريومي است. حداكثر اندازه اين گونه 15 سانتي متر است. اين ماهيان پرخاشگر بوده و اغلب به تنهايي نگهداري مي شوند. شرايط آب متوسط سخت با PH=8 تا 5 / 8 , سختي آب 9 و درجه حرارت 24 تا 28 درجه سانتيگراد مي باشد.

گلاس فيش يا ماهيان شيشه اي
مقدمه

گلاس فيش يا ماهيان شيشه اي متعلق به خانواده Chandidae يا Ambassidae شامل همه ماهياني است كه داراي بدن شفاف مي باشند . آنها بومي آسيا به خصوص پاكستان ، هند ، نپال ، بنگلادش ، ميانمار و تايلند بوده و تا اندازه 9-8 سانتي متري رشد مي كنند . بدن ماهي بسيار كوچك بوده و داراي نقاط سياه و قرمز بر روي فلس ها است . نخاع ماهي از ميان بدن آن قابل مشاهده مي باشد . اين ماهيان به آرامي در آبها ، چشمه هاي تميز ، كانالها ، استخرها و در شاليزارها شنا مي كنند . آنها شناگرهاي ماهري در سطح مياني آكواريم ها بوده و در اسارت در صورت ايجاد شرايط مناسب آب ، در سلامت كامل خواهند بود .
كيفيت پايدار آب ، درجه حرارت و سطوح PH از شرايط زيستي اين ماهيان مي باشد . دماي آب بين 30 – 26 درجه و PH 8/6 و 7 مناسب است . بعضي از گونه هاي گلاس فيش در آبهاي لب شور نيز زندگي مي كنند . ماهيان اهلي زندگي گروهي را ترجيح مي دهند . تمايل آنها به گاز گرفتن باله هاي ساير ماهيان به خصوص اگر محل زندگي به اندازه كافي بزرگ نباشد ، زياد است . در محيط وحشي آنها گوشتخوار بوده و به همين دليل به غذاي گوشتي تحت شرايط آكواريوم علاقمندند .
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] Parambassis_gulliveri</FONT />


با وجود اينكه گيلاس فيش هاي وحشي تقريبا شفاف هستند ولي اغلب به منظور تجارت ، مواد رنگي غيرسمي به دليل ايجاد رنگ هاي نئون درخشان به ماهي تزريق مي شود كه دوام رنگ تا 4-3 ماه مي باشد . عمليات رنگ كردن موجب استرس ماهي شده و مستعد بيماري مي شوند و نيز تزريقات منجر به تلفات شديد ماهي مي گردد . بررسي اخير در كشور انگلستان نشان مي دهد كه بالغ بر 40% گلاس فيش هاي رنگي به ويروس لنفوسيت ها معروف به قارچهاي پنبه اي مبتلا مي شوند .
آنها با تتراها ، بارب ها ، راس بوراس ، ماهي رنگين كمان ، live bearers ، گورامي و كت فيش سازگار هستند . بيماري مرسوم آنها پوسيدگي باله ها و آلودگي پوستي است . 4 گونه از اين ماهيان شامل : Chanda ranga , C lala , C nama & C baculis عموما" براي تجارت در نظر گرفته مي شوند .
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] Parambassis_ranga</FONT />


گونه Chanda ranga معرف به گلاس فيش هندي يا گلاس perch هندي داراي بدني فشرده از پهلو ، گاهي اوقات داراي اشكال تخم مرغي مي باشد . پيشاني ماهي برجسته ، پشت ماهي كماني شكل داراي 2 باله مجزا به اضافه يك باله بلند مخرجي است . بدن شفاف ماهي در بازتاب نور به رنگ كهربايي مايل به سبز رنگين كماني مشاهده مي شود . باله ها شفاف هستند . رنگ بدن بستگي به محل زندگي ماهي دارد . آنها تحت شرايط نورهاي فرابنقش يا در آكواريوم هاي مدرن داراي لايه هاي تاريك با بهترين رنگ قابل مشاهده اند . حداكثر اندازه قابل دسترسي 9 سانتي متر است . آنها به آب با شرايط PH بين 5/8 – 7 و دماي بين 30- 28 درجه نياز دارند و اضافه كردن 5/1 – 1 % نمك به آب ايده آل است .نرها داراي رنگ زرد بيشتري هستند و در فصل تخم ريزي ، رنگ آبي رنگين كماني در حاشيه باله هاي پشتي ديده مي شود .
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] Parambassis_rangaGrpVert</FONT />


C lala معروف به گلاس فيش هندي در نواحي خليج دهانه رودخانه ها كشور هند ، تايلند و ميانمار يافت مي شوند . ماده ها برخلاف نرها داراي رنگ آبي در حاشيه باله هاي پشتي و مخرجي نمي باشند . اين ماهيها در دنياي وحش در گروههاي بزرگ ديده مي شوند به همين دليل بهتر است به صورت گروهي در آكواريوم نگهداري شوند . سختي متوسط آب با PH بيش از خنثي ( 5/7 – 2/7 ) و دماي آب بين 26 – 24 درجه ( 25 درجه ايده آل است ) براي اين گونه مناسب است . آنها غذاي زنده را به جاي غذاهاي پولكي و پلت ترجيح مي دهند . اين گونه در آكواريوم حاوي گياهان آبي به دليل شرايط مناسب آب تكثير مي يابد .
C nama معروف به glass-perchlet دراز يا گلاس فيش هندي بومي خليج دهانه رودخانه ها در شبه قاره هند مي باشند . در تجارت ، بيشتر گونه هاي اين ماهي را با رنگهاي فلورسنت رنگ مي كنند . سختي متوسط آب با PH كمي بيش از خنثي براي آنها مناسب است . دماي آب مي تواند بين 28 – 26 درجه باشد اما در هر صورت آنها در محيط هاي سردتر يا گرم تر بخوبي سازش مي يابند . به دليل لب شور بودن اين ماهي ، آب با شوري پايين براي آنها مناسب است . نرها داراي باله هاي كمي بلندتر و رنگ هاي روشنتري مي باشند . اين نوع ماهي در شرايط اسارت تكثير مي يابد .
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] Parambassis_rangaLymph</FONT />


C baculis با عنوان گلاس فيش Burmese كوچكترين آنها در بين گلاس فيش ها است . آنها صلح جو اما خجالتي بوده و محل هاي آفتابي را ترجيح مي دهند . كمي شوري آب با PH 7 و دماي 27-24 درجه براي آنها مناسب است . آنها شناگرهاي سطوح مياني آب و گوشتخوارند . تغذيه با غذاهاي پولكي براي آنها مشكل است . حداكثر اندازه آنها 4 سانتي متر است.

نویسنده : سيد هادی علوي سرباز سازندگي جهاد سرايان در ساعت 19:18 روز جمعه، 12 آبان، 1385

آماده سازي استخرهاي پرورش ميگو
مقدمه:
آماده سازي صحيح استخرهاي پرورش ميگو ؛ شرط لازم براي پرورش موفقيت آميز ميگو در آنها مي باشد. آماده سازي شامل عمليات مختلفي است كه بايستي براي استخرهاي پرورشي نوساز وهمچنين بهره برداري شده در دوره قبلي پرورش، انجام پذيرد. هدف از آماده سازي، مهيا نمودن بسترتميز و همچنين ايجاد كيفيت پا يدارومطلوب در آب استخرهاي پرورشي است.

كاهش رسوبات آلي تجمع يافته در استخر:

مواد باقي مانده در كف استخرهاي پرورشي ناشي از پس مانده هاي مواد غذايي و آلي تجمع يافته (در كف استخر) به سامانه پرورشي وتركيب يا بافت خاك استخرمرتبط است . مواد آلي باقيمانده به شكل خاك سياه يا رسوبات سياه رنگ، داراي بوي تند ي هستند كه ناشي از حضور هيدروژن سولفوره در آن است. هيدروژن سولفوره گازي سمي است كه شديدا بر ميگو اثر گذار است بنابراين ، رسوبات را بايستي قبل از ذخيره سازي جمع آوري يا با انجام عملياتي اقدام به تجزيه آنها نمود.

زهكشي ؛ خشك كردن و عمليات پس از آن:

در استخرهايي كه مواد باقي مانده حاصل از پرورش ميگو چندان قابل توجه و چشمگير نيست، مي توان از طريق خشك كردن استخر اقدام به جمع آوري مواد زايد در آن نمود، به طوري كه سطح كف استخر در اثر خشك كردن بايستي ترك ويا اصطلاحا سله بسته وسپس به جمع آوري و خروج مواد باقي مانده از طريق تراشيدن اقدام نمود .
براي استخرهايي كه تجمع موادزايد باقي مانده در كف آنها قابل توجه وزياد باشد با استفاده از وسايل مكانيزه (ماشين آلات ؛بلدوزر) و ابزار مخصوص اقدام به جمع آوري مواد زايد باقي مانده مي نمايند. همچنين بعد از خشك كردن استخرها مي توان با استفاده از وسايلي نظير تراكتورهاي كوچك باغباني ؛ تراكتورهاي ديگر و غيره اقدام به شخم زدن كف استخر به عمق 5 سانتيمتر كرد كه هدف آن نيز افزايش فعاليت هاي ميكروبي طبيعي استخر و انجام عمل اكسيداسيون در آن است .

يكي از معايب شخم زدن در استخرها افزايش مواد جامد معلق در آن پس از آبگيري مي باشد، بنابر اين فشرده سازي خاك كف استخر ( كمپاكت ) بايستي در دستور كار قرار گيرد. علاوه بر آن برداشت خاك كف استخر موجب مي شود كه زهكشي استخر دچار اشكال شود همچنين امتداد طول دوره پرورش نيز موجب افزايش بار مواد الي در كف استخر و نهايتاً نقصان و به هم ريختگي پايداري فاكتورهاي كيفي آب استخر خواهد شد.

بر اثر خشك كردن كف استخر مواد زايد باقي مانده در كف استخر بايد تغيير رنگ داده و به رنگ روشن برگردد و شكل خاك سالم را به خود بگيرد ولي ممكن است مواد آلي در خاك هنوز وجود داشته و مشكلاتي را در دوره بعدي پرورش ايجاد نمايد .

در صورتي كه امكان خشك كردن كف استخر بر اثر آفتاب خوردگي فراهم نباشد از طريق شستشو مي توان اقدام به كاهش بار مواد آالي تجمع يافته در استخر كرد، بنابر اين كار شستشوي استخر بايستي به دقت صورت گيرد تا از نفوذ باقي مانده مواد آلي در داخل خاك ( خاكهاي شني ) جلوگيري شود .

يكي از معايب شستشو ،ورود مواد آلي به محيط زيست طبيعي بوده و از مزاياي اين روش در مناطق با خاكهاي اسيد سولفاته آن است كه در اثر خشك كردن، خروج مواد امكان پذير نبوده و امكان اكسيداسيون در آن نيز فراهم نمي شود كه با روش شستشو، مواد اسيدي به همراه مواد زايد به آساني خارج مي شوند .

توصيه مي شود ميزان pH ، پتانسيل RedOX و ميزان كربن آلي خاك استخر بعد از برداشت محصول و قبل از آبگيري استخر مورد كنترل و اندازه گيري قرار گيرد . براي اين كار در يك استخر يك هكتاري چهار نقطه را مشخص و اقدام به نمونه گيري از اين نقاط مي كنيم . علاوه بر آنها مي توان كيفيت خاك استخر را در همان نقاط اندازه گيري كرد.

تسطيح كف استخر :

در زمان آماده سازي استخرهاي پرورش ميگو كار تسطيح نيز بايستي صورت پذيرد زيرا بر اثر به كار گيري هواده ها در زمان پرورش و همچنين برداشت خاك سياه در زمان آماده سازي ، سطوح ناهموار در سطح استخر ايجاد شده و شيب مناسب استخر را از قسمت ورودي به خروجي به هم زده و در نهايت كار زهكشي استخر و يا تخليه آب در زمان بر اشت محصول دچار اشكال مي شود . بنابر اين لازم است در زمان آماده سازي استخر و قبل از آبگيري و شروع مجدد پرورش، كار تسطيح استخر به منظور كاهش بار مشكلات در زمان برداشت محصول به خوبي صورت گيرد .

تعمير سازه هاي ورودي و خروجي استخر و توريها :

در زمان آماده سازي استخرهاي پرورش ميگو و قبل از آبگيري استخرها براي شروع مجدد سيكل پرورش بايستي سازه هاي ورودي و خروجي استخرها ، توريها ، شاندورها و لوله ها به دقت مورد بررسي قرار گرفته و در صورت نقص در آنها ،اقدام به بازسازي آن نمود . توريهاي مورد استفاده در قسمتهاي ورودي آب نقش مهمي در جلوگيري از ورود موجودات ناخواسته به استخر در زمان آبگيري دارند . بنابر اين لازم است به منظور پيشگيري از ورود شكارچيان و موجودات هرز، توريهاي سالم نصب شده و در زمان آبگيري نيز بايستي به طور مرتب اين توريها تميز شده و از گرفتگي و پارگي شان جلوگيري نمود .

تعمير دايك ها :

در زمان آماده سازي استخر بايستي ديواره هاي استخر به خوبي مورد بررسي قرار گرفته تا در صورت نفوذ و تراوش آب از ديواره ها اقدام به تعمير و اصلاح آن براي جلوگيري از نفوذ آب انجام پذيرد .

پتانسيل يا OX Red :

پتانسيل Redox نشان دهنده تغييرات تدريجي كيفيت خاك مي باشد . بنابر اين كنترل اين عامل قبل از شروع اولين سيكل توليد بايتسي مد نظر قرار گيرد . پتانسيل Red ox به وسيله يك ميله خاص و ويژه و با واحد mv اندازه گيري شده و آن نشان دهند ه آن است كه چه ميزان كيفيت خاك استخر به واسطه تخليه اكسيژني كاسته شده است . ميزان پتانسيل رد اكس در عمق 50 سانتي متري خاك ستخر بايستي بين 400 تا 500 mv باشد. وقتي كه خاك استخر كاهش كيفي پيدا مي كند تجمع خاك سياه به آساني قابل مشاهده و اين عامل به واسطه بوي بد هيدروژن سولفوره مضاعف مي شود .

مواد آلي :
ميزان مواد آلي استخر بايد كمتر از 5/3 در هزار باشد .

آهك پاشي استخر :
آهك پاشي استخر معمولا" پس از تميز كردن كف استخر انجام مي شود . براي اين كار ابتدا استخر را به ميزان خيلي كمي آبگيري و در آن وضعيت مي گذارند . در صورتي كه پ هاش خاك استخر خيلي پايين باشد اين عمل چندين بار تكراروتخليه مي شود بنابراين ميزان مصرف آهك در استخر پس از آخرين شستشو در بين استخر هاي مختلف متفاوت مي باشد . آهك پاشي استخر به منظور ايجاد پ هاش مطلوب براي خاك استخر و قليائيت ان صورت مي گيرد . در زمان خشك كردن استخر ،ميزان مصرف آهك بايستي به حداقل ممكن رسيده و آهك مورد نياز بايستي در طول دوره توليد نيز مورد استفاده قرار گيرد .
در صورت استفاده همگام آهك با كلر، ميزان كارائي هيپوكلريد كلسيم كه براي حذف شكارچي هاي نقب زن ، جلبكهاي رشته اي نامطلوب كف زي نظير لوموت استفاده ميشود، كاهش مي دهد، . لازم است در هنگام آهك پاشي از وسايلي نظير ، پيش بند ، چكمه ، ماسك ، دستكش استفاده كنيم .
هنگامي كه قليائيت و پ هاش آب بالا باشد ( پ هاش بيش از 8 و قليائيت به بيش از 80 ميلي گرم در ليتر ) استفاده از آهك ضروري نيست .
آهك هيدراته، فقط در زماني كه پ هاش خاك استخر كمتر از 5 باشد استفاده شده و لازم است آهك را در تمامي سطوح كف استخرپخش نموده و در نقاطي كه مواد زايد تجمع يافته زياد است ميزان بيشتري در آن نواحي پخش شود .

آهك كشاورزي : ( Caco3 )

آهك كشاورزي مورد استفاده در آبزي پروري بايستي پودري و ميزان كربنات آن بيش از 75 درصد باشد . هدف اصلي استفاده از اين آهك افزايش ظرفيت بافري آب استخر پرورش ميگو مي باشد . براي اطمينان از كيفيت آهك كشاورزي لازم است محلول 10 درصد آن تهيه پ هاش آن مورد سنجش قرار گيرد در صورتي كه پ هاش محلول 10 درصد آماده ،9 باشد آهك خوبي تلقي مي شود .

2- دولوميت ( Mgca(co3 ):

يك نوع ديگر از سنگ آهك است كه علاوه بر كلسيم داراي منيزيوم نيز مي باشد . همانند آهك كشاورزي اين آهك نيز باعث افزايش ظرفيت بافري آب استخر مي شود و محلول آماده10 درصد آن، بايستي داراي پ هاش بين 9تا10 باشد .

آهك هيدراته ( Ca(oH)2 ) :

اين آهك براي افزايش پ هاش خاك استخر استفاده مي شود . ومحلول 10 درصد آن بايستي داراي پ هاش 11 باشد .


ميزان آهك مورد استفاده و توصيه شده در زمان آماده سازي استخر :

پ هاش خاك آهك كشاورزي مورد نياز آهك هيدراته
(كيلوگرم/هكتار) (كيلوگرم/هكتار)
بيش از 6 كمتر از1000 كمتراز 500
بين 5تا6 كمتراز 2000 كمتر از1000
كمتر از 5 كمتراز3000 كمتراز 1500


پ هاش چيست (تعريف پ هاش)

پ هاش خاك يا فعل و انفعاال (كنش و واكنش ) خاك يك شاخصي از اسيديته و يا قلياييت خاك بوده و بصورت واحد پ هاش اندازه گيري مي شود . پ هاش خاك در واقع بصورت منفي لگاريتم غلظت يون هيدروژن تعريف ميشود . مقياس پ هاش از صفر تا 14 مي باشد كه پ هاش 7 ،نقطه خنثي آن مي باشد .


هر چه قدر ميزان يون هيدروژن در خاك افزايش يابد پ هاش خاك كاهش يافته وبه طرف اسيدي مي رود . پ هاش خاك وقتي كه به طرف صفر حركت كند نشان دهنده افزايش اسيديته خاك و هر چه پ هاش از عدد 7 به طرف 14 برود به معناي افزايش قليا ييت يا با زي خا ك استخر مي باشد .

اندازي گيري پ هاش خاك :

اندازه گيري پ هاش خاك بر اساس ويژگي ها و معيارهايي كه به كار گرفته مي شود به آساني قابل اندازه گيري است . دقيق ترين روش اندازه گيري پ هاش خاك استفاده از دستگاه پ هاش متر مي باشد وروش دوم براي اندازه گيري پ هاش خاك كه روشي ساده و آسان ولي بادقت كمتر از روش اول است، استفاده از شاخص هاي رنگي مي باشد .


بسياري از رنگها با افزايش و يا كاهش پ هاش خاك ،تغيير رنگ داده و با اين روش مي توان به برآورد پ هاش خاك اقدام نمود . براي تهيه پ هاش خاك نمونه ها در رنگ آغشته شده و براي مدت چند دقيقه باقي و تغييرات رنگ آن برررسي مي شود . با اين روش مي توان به اهداف مورد نظر دسترسي پيدا كرد . ممكن است پ هاش خاك از يك نقطه به نقطه ديگر تغييرات قابل توجهي داشته باشد . به همين منظور براي تعيين پ هاش خاك استخر ، چندين نقطه در يك استخر انتخاب و نمونه گيري و سپس نمونه ها را جمع آوري و پس از مخلوط و آماده نمودن آن، اقدام به تعيين پ هاش متوسط خاك مي شود .
پ هاش خاك بايستي در نقاط ثابت كف استخر براي مقايسه اطلاعات جمع آوري شده و همچنين ارزيابي كيفيت خاك كف استخر صورت گيرد . براي دو نقطه تعيين شده در سه مقطع ( سطح ، يك سانتي متري عمق ، دو سانتي متري عمق خاك ) پ هاش اندازه گيري مي شود .

كنترل موجودات ناخواسته :

توصيه مي شود كه در استخرها تمام موجودات ناخواسته از جمله ( خرچنگها ، ماهيها ) قبل از آبگيري استخر حذف شوند . براي حذف ناخواسته ها و شكارچيان استخر با استفاده از مواد ذيل مي توان اقدام نمود :


1 - روتنون : اين ماده براي كشتن ماهيها خيلي موثر است ولي قيمت آن بالا مي باشد . ميزان مصرف آن 5/1 تا 2/1 ميلي گرم در ليتر براي حجم كوچك و حجم بالاي آب به ترتيب ميباشد .


2- هيپوكلريد كلسيم 65% :
اين ماده براي كشتن تمام موجودات باقي مانده در چاله ها خيلي موثر است . ميزان مصرف آن 10 تا 300 ميلي گرم در ليتر است و لازم است حجم آب مورداستفاده به درستي برآورد و محاسبه شود .


3- تفاله تخم چاي :
تفاله تخم چاي براي از بين بردن ماهيهاي هرز وارده به آب استخر كاربرد دارد. اين ماده يك هفته قبل از ذخيره سازي بچه ميگو و پس از آبگيري آن استعمال مي شود . ميزان مصرف آن 12 ميلي گرم در ليتر بوده كه پس از تعيين وزن مورد نياز آن را در آب خيسانده و سپس در سرتاسر استخر پخش مي نمايند . اين ماده علاوه بر كشتن ماهي هاي هرز خاصيت غني سازي استخر را نيز دارد .

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
همه ما داستانهاي ترسناك خيالي در مورد نگه داري و پرورش Discus شنيده ايم. فرض كنيم كه آنها بسيار حساس و مستعد مبتلا شدن به بيماراهاي مختلفي هستند ،? مراقبت ويژه نياز دارند ، از مخفي گاه خود به ندرت خارج ميشوند ، در مورد غذا مشكل پسند هستند و و و. آيا شما واقعا فكر ميكنيد همه اينها گناه Discus است كه چنين آفريده شده؟

اجازه دهيد طبق تجربيات شخصي خودم به شما بگويم كه اين ماهي چقدر ظريف طبع و حساس است. اين ماهي ممكن است در معرض هرگونه ناملايمتي قرار بگيرد. حتي قبل از رسيدن آن به كشور مقصد كه ميتواند روي آن تاثير منفي نيز بگذارد. ماهي پس از گرفته شدن از زيستگاه طبيعي اش در پلاستيك هايي قرار ميگيرد كه فقط حدود 2 اينچ (5 سانتيمتر) آب دارد. اين مقدار آب براي آنست كه از بيرون پريدن ماهي جلوگيري شود و بيشترين سطح ممكن براي ميزان هوا نسبت به حجم آب است،? به منظور جابجايي گازها فراهم شود. اين آب كه حجم آن بين 2/1 تا 1 گالون (2 تا 4 ليتر) است بايد چند بار در روز تعويض شود ولي به ماهي ها غذا داده? نميشود. اين روند? معمولا حداقل يك هفته يا بيشتر طول ميكشد تا زماني كه به محل نگه داري موقت برسند. در آنجا آنها را در قفسهايي كه در آب رودخانه قرار دارند نگه داري ميكنند تا وقتي كه قايقي اتفاقا آنها را خريداري كرده و به كشتي‌‌هاي باري ديگري منتقل كند و اين به اين معناست كه ماهيهاي بيچاره باز بايد چندين روز بدون غذا در پلاستيك بسر برند. در كشتي معمولا آنها را در حوضچه هاي سيماني قرار ميدهند تا هنگامي كه به كشور مقصد مانند آمريكا ، آلمان يا ژاپن منتقل شده و بدست عمده فروشها برسند. عمده فروشها معمولا Discus را در آبي نگه ميدارند كه براي آن مناسب نيست. در چنين شرايطي آنها سپس به فروشگاههاي آكواريم يا فروشنده هاي جزء منتقل ميشوند. غذاي مناسب؟ نه خير ، از غذاي آنچناني خبري نيست! استرس؟ تا دلتان بخواهد!


حالا ماهي بدست شما رسيده در شرايطي كه بشدت تحت فشار روحي بوده كه ممكن است حتي به بيماري هاي انگلي يا باكتريايي منجر شود و به شما مي‌‌گويند كه اين ماهي بسيار لطيف و حساس است! اين واقيت كه ماهي هنوز زنده است نشان دهنده استقامت و پايداري آنست. اكنون با وضعيت موجود شما چگونه ميتوانيد بيشترين كمك را به آن بكنيد؟ بايد بدنبال كدام ويژگيها در يك ماهي باشيد قبل از اينكه آنرا خريداري كنيد؟ چه بايد بكنيد وقتي ماهي را به خانه خود منتقل كرديد؟

بايد قبل از خريد Discus خود يا هر ماهي ديگر موارد زير را مورد نظر خود داشته باشيد:

1. به دنبال ماهي باشيد كه وقتي به تانك آب نزديك ميشويد براي غذا خوردن به شما نزديك شود.

2. آيا پيشاني ماهي به اندازه پهناي چشمها است؟ ديسكوسي را كه پيشاني باريكي دارد انتخاب نكنيد چراكه آنها معمولا مبتلا به انگلهاي داخلي ميباشند.

?3. اگر مدفوع شفاف ، دراز و رشته مانندي بدنبال ماهي مشاهده كرديد هيچ ماهي از آن تانك نخريد. اين هم ميتواند نسان دهنده انگل‌ها يا باكتري‌هاي دروني ماهي باشد.

4. ماهي را نخريد كه از ديگر ماهيها دوري گزيده و به گوشه ها پناه ميبرد.

5. ماهي را انتخاب نكنيد كه داراي رنگي تيره و/ يا چشمهاي برجسته است.

6.مطمئن شويد كه در خط سر يا خطهاي پهلوهاي ماهي جراحتي وجود ندارد. گاه از اين جراحات ماده چركيني تراوش ميكند.

7. دم? و باز دم ماهي را بررسي كنيد. آيا يكنواخت است؟ آبششها بايد تقريبا در هر ثانيه يك بار باز يا بسته شوند.
بسيار مهم: اگر حتي يكي از ماهيهاي يك ظرف سريع تنفس ميكنند يا تنها از يك آبشش استفاده ميكنند از آن هيچ ماهي نخريد. اين عارضه از انگل فلاك آبشش ناشي ميشود كه از مقاوم ترين ، رايج ترين و كشنده ترين انگلهاي Discus ميباشد.???


8. درجه حرارت مخزن آب را چك كنيد. بايد بين 84 تا 86 درجه فارنهايت باشد (29 تا 30 درجه سانتيگراد). اگر دماي آب 5 يا 6 درجه كمتر است ممكن است ماهي سرما خرده و مستعد ابتلا به انگل "Ich" شده باشد. نگاه كنيد كه لكه كوچك سفيد نمك مانندي روي بدن ماهي وجود نداشته باشد.

9. از صاحب فروشگاه در مورد غذايي كه به Discus ميدهد سوال كنيد. با اينحال بهتر است خودتان نگاه كنيد كه در حال خوردن چه چيزي هستند. من شخصا اگر ببينم كه به آنها كرماهي بسته بندي شده يا كرمهاي سياه داده ميشود (كه در آمريكا ، كاليفرنيا معمول است) در مورد خريد آنها شك خواهم كرد مگر اينكه شما به عمل خود آگاهي داشته باشيد. علي الخصوص غذاي "Tubifex" بسيار خطرناك است. براي من فرقي نميكند حتي اگر آنها را شسته باشند يا در آب جاري نگه داشته باشند و يا مواد ضدعفوني كننده زده باشند. اين كرمها از گندابهاي تصويه نشده بدست مي آيند. آنها نه تنها همه نوع باكتري مضر براي ماهيها را به همراه دارند بلكه شامل كرمهاي چسبنده نيز ميشوند. از آنها دوري كنيد!

اخطار – ديسكوسهاي آسياي جنوب شرقي در اكثر موارد بيشتر با كرمهاي "Tubifex" تغذيه ميشوند. بين مراقبت آنها و نگهداري از ديگر ماهيهايي كه به تور افتاده‌اند فرقي وجود ندارد بنابراين مبتلا به اكثر بيماريهاي ذكر شده ميباشند درحاليكه در مورد خريد ديسكوسي كه در آمريكاي شمالي يا آلمان پرورش داده شده با خيال راحت تري ميتوانيد تصميم بگيريد. البته اينها معمولا گرانتر هستند (ولي ارزش پولي را كه ميدهيد دارند).
كارهاي انگشت شماري هستند كه با انجام دادن آنها ميتوانيد درصد مواجه شدن با مشكلات احتمالي را كم كنيد و در عوض كمك كنيد تا ديسكوسهاي شما به خانه جديد خود خو بگيرند.

روشهای تعیین سن ماهیان
1- فلس

تکنیک های جمع آوری ، تمیز کردن، آماده سازی فلس ها:

از آنجایی که فلسها نسبت به ساختارهای سخت دیگر در بدن ماهیان کثیرالانتشارترند بیشتر از سایر قسمتهای بدن برای تعیین سن استفاده می شوند از طرف دیگر فلسها راحت تر جمع آوری و قرائت می شوند.
معمولاً برای تهیه فلس جهت تعیین سن از فلسهای ناحیه میانی و جانبی بدن استفاده می شود. اکثراً از ناحیه میانی بدن و زیر باله پشتی و بالای خط جانبی به جهت اینکه دارای فلسهای متقارن و بزرگ، با خطوط منظم و مشخص است استفاده می شود. برای مطالعه سن از روی فلسها باید فلسها از قسمتهای مختلف بدن جدا شود و نتایج بدست آمده از آنها باهم تطبیق داده شود تا بتوان مناسب ترین منطقه را برای برداشتن فلس تعیین کرد. از آنجایی که ممکن است اندازه و مورفولوژی فلسها با هم متفاوت باشد باید از چندین فلس برای این کار استفاده کرد زیرا برای مثال ممکن است یک خط سالیانه از یک فصل بطور مشکوک ظاهر شود ولی در فلس دیگر واضح باشد. بعلاوه چون امکان تجدید فلسهای از دست رفته وجود دارد، ممکن است فلسهای جدید که خطوط سالیانه متفاوتی دارند جایگزین شده باشند.

پس از کنار زدن مکوس و مواد زائد روی فلسها با فشار در جهت دم ماهی به کمک انبر با حرکتی سریع و محکم فلسها جدا می شوند. فلسها را در پاکتهای کاغذی مخصوصی که حاوی اطلاعات بیومتریک ماهی است قرار می دهند. روی فلسها نباید موادی باقی مانده باشد. همچنین فلسها نبایستی به هم چسبیده باشند. اگر نیاز به تمیز کردن فلسها باشد می توان از آب گرم یا محلول پتاس سوز اور یا چند بار شستشو با الکل 95 درصد و یا موادی که پس از شستشو با آب برطرف می شوند استفاده کرد.
جهت آماده سازی فلسها روشهای مختلفی وجود دارد:
1- تهیه کپی های مثبت یا منفی با استفاده از ورقهای نرم سلولوئیدی
2- قرار دادن فلسها در سطحی بین شیشه و اسلاید و فشردن آنها توسط باندهای شیشه ای وخشک کردن آنها
3- استفاده از ورقهای دوبل پلاستیکی برای ایجاد اثرات فلس برروی آنها بدون استفاده از گرما، فشار و مواد شیمیایی
استفاده از اثرات فلس نسبت به روشهای فوق جهت تعیین سن مزایایی دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- این علائم روشن هستند حتی اگر فلس اصلی چنین شرایطی نداشته باشد.
2- اثرات فلس بزرگتر بوده و بوسیله نور عبوری دیده می شوند.
3- امکان مطالعه چندین فلس بطور همزمان وجود دارد.
معمولاً روی فلسها یک سری خطوطی دیده می شود که که از مرکز فلس بطرف لبه کشیده می شود که به آنها کانالهای شعاعی (Radius) گفته می شود که باعث انعطاف پذیری آنها بخصوص در فلسهای ضخیم می شود. اصولاً روی فلسها دوایر متحدالمرکزی وجوددارد که هرساله در نتیجه تغییر آهنگ رشد ایجاد می شوند. در فصول سرد سال به علت کاهش سرعت رشد این خطوط به هم فشرده تراست که باعث می شوند در مطالعه فلسها یکسری نواحی روشن و تیره بصورت متناوب دیده شود(پرافکنده حقیقی،1376). یک منطقه تیره به همراه یک منطقه روشن معرف یک سال از عمر ماهی است. البته روی فلسها یکسری خطوط دیگری هم به چشم می خورد که نسبت به حلقه های سالیانه وضوح کمتری دارند که به آنها حلقه های اضافی گفته می شود این حلقه ها در نتیجه تغییرات غیر دوره ای در رشد ماهی در طول سال بوجود می آیند مانند تغییر در تراکم مواد غذایی.

برای تعیین سن معمولاً از دو نوع فلس شانه های(کتنوئید) و دایره ای(سیکلوئید) استفاده می شود که بخش مورد مطالعه در هر دو فلس قسمت قدامی فلس است.

2- اتولیت

ماهیان فاقد گوش خارجی و میانی بوده و تنها دارای گوش داخلی هستند که به نام لابیرنت (Labyrinth) خوانده می شود که بجز عمل شنوایی در اعمال تعادلی نیز دخالت دارند. بخش تحتانی گوش داخلی دارای سه حفره است که درون آنها سنگریزه های شنوایی یا اتولیتها قرار دارند. جنس اتولیت ها از کربنات کلسیم بوده و همانند فلس ماهیان دارای تزئینات دایره ای هستند که معرف سن ماهی است.
گوش داخلی دارای سه جفت اتولیت به نامهای Sagita, Lapillus, Asteriscus مي باشد. در مطالعات اتولیت از Sagita که بزرگترین سنگریزه شنوایی است استفاده می شد ولی جدیداً هر سه جفت اتولیت در شمارش و مطالعه علائم مربوط به سن مورد استفاده قرار می گیرند.

طرح والگوی شکل گیری حلقه ها روی اتولیت همانند ساختارهای دیگری است که برای تعیین سن استفاده می شوند به این معنی که به موازات رشد ماهی این اعضا هم رشد کرده و با تغییر آهنگ رشد یکسری خطوط و حلقه هایی روی آنها تشکیل می شود که در تعیین سن کاربرد دارند. رشد جسمی ماهی و رشد اتولیتها همانند زنجیر به هم مرتبط می باشد. اتولیتها اولین ساختارهای آهکی هستند که در مراحل جنینی تشکیل می شوند این ساختارها در تمام طول حیات ماهی بدون تغییر باقی می مانند البته ممکن است در شرایط نامناسب بازجذب شوند. اتولیتها حکم جعبه سیاه هواپیما را دارند که حاوی اطلاعات گذشته ماهی است بخصوص به مطالعه مراحل حیات اولیه ماهی کمک شایانی می نماید. اتولیتها حاوی اطلاعات روزانه ماهی می باشند. علائم روزانه روی اتولیت بصورت نوارهای روشن و تیره مشخص شده است که اصطلاحاً آنها را DGI (Daily Grow Increament) می نامند. مناطق روشن معمولاً پهن تر از نوارهای تیره هستند. مناطق روشن مربوط به دوره روشنایی روزانه با درجه حرارت بالای آب می باشد که اصطلاحاً ناحیه «برتری کلسیم» هم خوانده می شود. مناطق تیره مربوط به رژیم شبانه یا سردی آب است که به ناحیه «برتری ماتریکس» معروف است.

رشد اتولیتها در ارتباط با متابولیسم داخلی کلسیم و تولید اسید آمینه بوده و اولین علائم رشد معمولاً بعد از جذب کیسه زرده بر روی آنها ظاهر می شود. ناحیه مربوط به رشد سریع پهن تر بوده و علائم و تزئینات روی آن به خوبی مشخص هستند ولی در دوره رشد کند میکروکریستالها با فاصله کمتر و فشرده تر قرار می گیرند. چنانچه مطالعه علائم روزانه مورد نظر باشد بهتراست که از ماهیان جوانتر برای اینکار استفاده شود. مهمترین فاکتور در شکل گیری علائم روزانه عبارتند از درجه حرارت آب، نور، دسترسی به غذا و PH که از این میان مهمترین نقش را حرارت ایفا می کند به گونه ای که در ماهیانی که در درجه حرارت نسبتاً ثابتی نگهداری می شوند تشخیص دو ناحیه روی اتولیت مشکل است. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] محل های مختلف تهیه فلس در گونه های مختلف ماهی


3- خارها و شعاع باله ها

در ماهیان استخوانی بدون فلس که اتولیتهای مناسبی هم برای تعیین سن ندارند بایستی از ساختارهای دیگر بدن جهت تعیین سن استفاده کرد. در Cat fish برای این کار معمولاٌ از بین خارهای سینه ای و مهره ها این انتخاب صورت می گیرد. اما خارهای سینه ای نسبت به مهره ها ارجحیت دارند چرا که جمع آوری آنها نیاز به کشتن ماهی ندارد همچنین جمع اوری آنها در آزمایشگاه سریع تر بوده و حلقه های اشتباه کمتری در برشهای آن وجود دارد. البته ممکن است سن کمتر از سن واقعی تخمین زده شود. تنها عیب استفاده از خارهای سینه ای این است که در ماهیان مسن تر ممکن است حلقه ها تیره و تار شوند. برای بعضی از ماهیان از قبیل Suchers وSturgeon بهترین ساختمان برای تعیین سن شعاع باله می باشد.

دو روش برای جدا کردن خارها (چپ یا راست) به کار می رود. اولین روش پیچاندن همزمان و شل کردن خارهاست که در محل مفصل به طرف دم ماهی صورت می گیرد. دومین روش بدین شکل است که ماهیان بزرگ خار را با انبردست (در ماهیان کوچک بوسیله انبرکهای مخصوص) محکم گرفته و بطرف بیرون می کشیم تا بندها شل شوند. خارهای چپ را مطابق با حرکت عقره های ساعت و خارهای راست را مخالف حرکت عقربه های ساعت می چرخانیم. در مورد ماهیان بزرگ ممکن است بریدن عضلات دور خارها لازم باشد. بایستی خارها را قبل از نگهداری در پاکت در هوای آزاد خشک کرد. برای تهیه شعاع باله آنرا درست زیر محل مفصل به کمک قیچی یا انبر جدا می کنیم. بافتهای غشایی اضافی را با خراشیدن از آن دور می سازیم. سپس برای پاک کردن باقیمانده بافتها از مواد تمیز کننده خانگی استفاده کرده آنها را در هوای آزاد خشک کرده و نگهداری می کنیم.

برش و آماده سازی خارها و شعاع باله ها:

برای برش تیغه ها تعیین محل مناسب که دربرگیرنده حلقه های سالانه باشد مشکل است. ضخامت برشها به فاکتورهای زیادی بستگی دارد اما بطور معمول نازک ترین برشها بهترین دید را خواهند داشت. شعاع باله ها معمولاً در انتهای شیار پائینی برش داده می شوند. برشها را می توان روی لامهای شیشه ای یا پلاستیکی نگهداری کرد و به مطالعه آنها پرداخت.

به غیر از فلس، اتولیت و شعاع باله ها دیگر بخشهای اسکلتی بدن ماهی مانند ستون فقرات، سرپوش آبششی حتی مهره ها برای تعیین سن بکار می روند. تمام این ساختارها دارای حلقه های رشد هستند زیرا رسوب متفاوت نمکهای کلسیم و تعدادی از حلقه ها را دارند که به سن ماهی ارتباط دارد. به هر حال مطالعه این قسمت های اسکلتی معمولاً در حالت تازه عملی تر است.

با استفاده از کلیه اندامهای سخت ذکر شده و پاره ای محاسبات می توان سن ماهی را تعیین کرد برای این کار از روشهای بسامد طولی و ترکیب سن وکلیدهای طولی- سنی استفاده کرده و در نهایت رشد و سن را بطور قطعی تخمین می زنند.

در روش بسامد طولی اصول روش اینست که طولهای ماهی از یک سن به شکل یک توزیع طبیعی منجر می شوند. اطلاعات نمونه برای تمام جمعیت گونه مورد مطالعه در یک کاغذ نمودار کشیده می شود و از طریق ترسیم طولهای احتمالی در سنهای مختلف، رشد متوسط در یکسال مطالعه می شود. البته این روش فقط برای گونه هایی که یک تخمریزی محدود فصلی دارند قابل استفاده است.

ترکیب یا تناسب مختلف گروههای سنی در نمونه بدس آمده یا در جمعیت یک ترکیب سنی نامیده می شود. ترکیب سنی معمولاً بوسیله محاسبه تمام گونه های یک صید محاسبه می شود.

ممکن است رشد افزایش در اندازه یا همراه با افزایش سن تعریف شده باشد. افزایش در اندازه یا وزن در طول فواصل زمانی متوالی اندازه گیری شده هنگامیکه بعد (طول یا وزن) یک ماهی بخصوص رسم می شود در برابر زمان(سن)، نمودار، یک طرح نموداری منحنی رشد را نشان می دهد. رشد قطعی میانگین کل رشد در هر سن می باشد و معمولاً برای هر گروه سنی ترسیم می شود. از سوی دیگر رشد ویژه، افزایش رشد در هر فاصله زمانی است و دلالت بر درصد رشد در شروع فاصله زمانی دارد. در حقیقت از تقسیم اختلاف لگاریتم طول ثانویه و اولیه به تفاوت مدت زمان تغییر طول ثانویه و اولیه رشد ویژه قابل محاسبه خواهد بود.

پیشینه پردازی

پیشینه پردازی روشی برای برآورد اندازه ماهی در سنین پائین تر می باشد.در این روش وجود یک ارتباط متناسب بین طول ماهی و مقدار افزایش اندازه ساختمانهای مورد بررسی مورد نظر می باشد. برای این کار برشهایی را از شعاع باله ها و خارها تهیه می کنند که بطورکامل حلقه ها را نشان دهد. برای اندازه گیری قطر یا شعاع هر حلقه از مرکز تا لبه بیرونی هر حلقه بلندترین محور انتخاب می شود. دو روش مناسب در این زمینه تکنیکهای متقارن و رگرسیون هستند.

تهیه و تنظیم:
سارا صحیحی بنیس