نحوه شناسایی و بهره برداری از مواد اولیه معدنخاک های رسوبی، اصولاً در دشت ها تشکیل و تجمع می کن. هر کجا منطقه کوهستانی باشد و در آن منطقه کوهستانی، سنگ های آذرین، پگماتیت ها، فلدسپات، کوارتز، بازالت، آندزیت و غیره باشد، در پایین دست این منطقه کوهستانی و در آبرفت ها و دشت های منطقه، خاک های رسی حاصل از تجزیه سنگ های آذرین ممکن است وجود داشته باشد. هر کجا که توده های شیل و ماسه سنگ شیلی باشد در دشت های منطقه مربوطه رس تشکیل می شود.
شناسایی از طریق نقشه های زمین شناسیسازمان زمین شناسی کشور ما از حدود یک قرن پیش نقشه های با مقیاس 1/100000 و غیره را از نقاط مختلف ایران، به صورت نسبتاً مناسبی تهیه کرده است. در این نقشه ها مناطق مورد مطالعه با مشخصه دوره های مختلف زمین و تعیین عمق زیر لایه ها، چگونگی چین خوردگی ها را تا عمق 2500 متری و 3000 متری سطح تعیین نموده است. از این نقشه ها می توانیم مناطقی را که بیرون زدگی طبقات شیل دار و یا طبقات سنگ های آذرین دارند مشخص کنیم و در اطراف آن نواحی، به دنبال خاک های رسی و شیل های مناسب و یا در آجر های مهندسی، فلدپاست، تالک، بنتونیت و مواد آرژیلی که ممکن است مقادیری مواد آهکی هم داشته باشند بگردیم؛ در پی جویی این گونه خاکها 5 وسیله داریم: بیل، کلنگ، چکش زمین شناسی، ظرف محتوی اسید کلریک مجهز به قطره چکان و لیوان آزمایشگاهی. هنگامی که بخواهیم نمونه برداری کنیم ابتدا به وسیله بیل و یا کلنگ یک چاله به عمق چند دسی متر حفر می کنیم شکل(1-2) و نمونه ای از خاک را به مقدار چند گرم به طور اتفاقی برداشته و در لیوان می ریزیم و به آن جوهر نمک اضافه می کنیم. خاک های رسی خالص در جوهر نمک می جوشد و خاک های رسی آهک دار در جوهر نمک کمی می جوشد و حاصل آن پس از چند ثانیه از جوش باز می ایستد و یک دوغابی از مواد می دهد که جسمیت دارد.
