آموزش تئــوری عکاسـی

در عکسبردارى شرايط مختلف، براى نتيجه‌گيرى بهتر، استفاده از وسايلى ضرورت مى‌يابد که بسيار متعدد و متنوع هستند.
آفتابگير حلقه‌اى است از جنس پلاستيک يا فلز که بر روى عدسى بسته مى‌شود و از تابش پرتوهاى مزاحم به سطح خارجى عدسى جلوگيرى مى‌کند.

دکلانشور
زمانى که عکاسى با سرعت کمتر از ۳۰/۱ ثانيه گرفته شود براى جلوگيرى از تأثير لرزش دست، دوربين را روى سه‌پايه سوار مى‌کنيم و از يک دکلانشور بلند و نرم بمنظور اطمينان بيشتر استفاده مى‌کنيم. براى مصارف عادي، يک دکلانشور ۲۵ سانتى‌مترى کفايت مى‌کند، ولى براى موارد خاص از دکلانشورهاى تا چندين متر نيز مى‌توان بهره برد. دکلانشور بلند سيمى است در ميان يک غلاف فنري.

سه‌پايه
در سرعت‌هاى کمتر از ۳۰/۱ ثانيه دوربين را بايد روى سه‌پايه سوار کرد. مخصوصاً اگر اسلايد گرفته شود. سه‌پايه بايد محکم، سبک و قدرت نگهدارى متناسب با وزن دوربين را داشته باشد.

اغلب مردم عکاسى را وسيلهٔ ثبت لحظه‌ها مى‌دانند؛ اما برخى عکاسان آن‌‌را به مثابهٔ يک ابزار هنرى بى‌نظير يافتند که مى‌تواند در خدمت بيان هنرى قرار گيرد. از اين‌رو عکاسى چيزى وراى ثبت موضوع مى‌تواند باشد. در آغاز اغلب عکاسان از هنرهاى نقاشى و مجسمه‌سازى دوران خود تقليد مى‌کردند. بعدها عکاسى گرايش‌ها و شاخه‌هاى متعددى پيدا کرد و هنرمندان هر شاخه به‌طور تخصصى به کار پرداختند؛ مثل عکاسان مستند، عکاسان هنري، تبليغاتي، زيرآب و ... .


تبليغاتى

شاخه‌اى است از عکاسى که در آن عکس‌هايى براى تبليغ، رونق دادن به فروش، ارائه خدمات و آگاه کردن مردم گرفته مى‌شود. قبل از اختراع چاپ ماشيني، عکس به‌وسيله هنرمند طراحى مى‌شد تا آماده چاب در روزنامه‌ها و مطبوعات شود. پس از اختراع فيلم رنگي، مدت‌ها طول کشيد تا چاپ مکانيکى عکس‌هاى رنگى در سطح گسترده امکان‌پذير شود.


با پيشرفت در زمينهٔ تکنولوژى چاپ عکس، تقاضا براى عکس‌هاى تبليغاتى افزايش يافت و چاپ در سطح انبوه، موجب کاهش هزينه شد. امروزه شاهد تنوع و کثرت پوسترها، بروشورهاى تبليغاتي، بيل بوردها و عکس‌هاى تبليغاتى در روزنامه‌ها و مجلات هستيم. اين تبليغات در عرصهٔ تلويزيونى نيز در همين مجموعه قرار دارد.


هنرى

عکاسى هنرى هنر نشانه‌سازى يا هنر طراحى نور است که تاريخ پربارى دارد. خصوصاً در انگلستان که عکاسى در واقع ادامهٔ فعاليت پيشگامانى نظير ”بليام هنرى فوکس تالبوت“، اچ. پى رابينسون، اسکار گوستاوريجلند، جوليا مارگارت کامرون و ... بوده است و از دوربين‌ براى خلق اثرى هنرى بهره گرفته شده است.


از مهم‌ترين اصول درک يک اثر هنرى داشتن تجربهٔ شخصى و دريافت محتوا از طريق شکل ظاهرى قوى و جذاب و توجه به اثر است. قدرت انتقال مفاهيم بدون کلام، در عکس يک رويداد هنرى منحصر به‌فرد را بيان مى‌کند.


در نيمهٔ دوم قرن بيستم، روش‌هاى زيبايى‌شناسى به شکل‌هاى گوناگون ادامه يافت که شامل نمايش دقيق و عيني، عکاسى مستقيم، عکاسى مطبوعات براساس علائق شخصي، پيکتوراليسم نو و ... مى‌باشد.

فتوژورناليسم (روزنامه‌اى)

عبارت فتوژورناليسم اولين بار در سال ۱۹۲۴ م توسط فرانک لوترمرت، رئيس دانشگاه ميسورى به‌کار گرفته شد. فتوژورناليسم يعنى اتحاد کلامى لغت و تصوير براى ايجاد يک ارتباط قوى و مؤثر. گرچه روزنامه‌نگاران با استفاده از دوربين عکاسي، تصوير را براى بيان بيشتر گزارش، ارائه مى‌دهند. اما امروزه عکس‌هايى در اين موضوع تهيه مى‌شود که نياز به همراهى بيش از اندازهٔ متن و يا زيرنويس ندارد. بلکه لازم است پنج اصل معروف ”چه کسي، چه وقت، کجا، چرا و چگونه“ در آنها مراعات شود.


زير آب

عکاسى زيرآب کليه‌ٔ تلاش‌هايى است که در جهت عکسبردارى (حتى فيلم‌برداري) در زير آب صورت مى‌گيرد. از عکسبردارى در استخر معمولى با کمک دوربين ضد آب گرفته تا عکس‌هاى حقيقى و علمى که با دستگاه کنترل از راه دور از اعماق درياها گرفته مى‌شود.


در دههٔ ۱۹۰۰ جک ويليامسون، روزنامه‌نگار، عکاس و نويسندهٔ امريکايي، وسيله‌اى اختراع کرد که سينماتوگرافى از زير آب را عملى ساخت. اين وسيله در ساختن اولين فيلم سينمايى تجارى به نام بيست هزار فرسنگ زير دريا استفاده شد.


قبل از اختراع اين دستگاه از دوربين‌هاى ساده درون جعبه‌هاى ضد آب و يا در مراحل بعدى از دوربين‌هاى ضد آب استفاده مى‌شد.


در سال ۱۹۲۷ مجله جغرافياى ملي، اولين عکس‌هاى رنگى زير آب را منتشر کرد. اين عکس‌ها توسط دکتر ويليام لانگلى و چارلز مارتين تهيه شدند.


پيشرفت دستگاه تنفس غواصى در سال ۱۹۴۳ عکاسان را از حمل وسائل سنگين و دست‌وپاگير رهايى داد و انگيزهٔ عکاسان براى ساخت و طراحى وسايل بهتر عکاسى زيرآب بيشتر شد.



هوايى

پيش از بکارگيرى گيرنده‌هاى تصوير ديجيتال، جمع‌آورى تصاوير هوايى از هواپيماها و سکوهاى فضايي، از مواد و محصولات عکاسى با کيفيت بالا و قدرت تفکيک بسيار عالى استفاده مى‌شد.



پيشرفت‌هاى اخير در تصويرسازى هوايى برپايه انتقال سريع تصاوير استوار شده‌اند. گيرنده‌هاى دقيقى تصاوير ديجيتال را در لحظهٔ گرفته شدن، به زمين مخابره مى‌کنند و نحوهٔ عملکرد، کاربردها، استفاده‌هاى تصويرسازى هوايى را دچار تغييرات فراوانى کرده است. البته هنوز در مواقع ضرورى از دوربين‌ها و فيلم‌هاى قابل ظهور و چاپ استفاده مى‌شود.


از موارد استفاده و کاربردهاى تجارى تصويرسازى هوايى مى‌توان، برنامه‌ريزى شهرى و ناحيه‌اي، جنگل‌داري، مطالعات محيط‌ زيست و طبيعت، بررسى جمعيت، توليد محصولات کشاورزي، زمين‌شناسي، کشف منابع طبيعى و ... را نام برد.

● پرتره از آغاز اختراع عكاسی تاكنون تغییرات فراوانی پیدا كرده است. برای گرفتن یك پرتره خوب باید موارد زیر را مد نظر داشته باشید:
۱- صورت و خصوصیات صورت مدل را تجزیه و تحلیل كرده و بهترین حالت صورت را برای عكاسی درنظر بگیرید. برای این كار مدل را بررسی كنید، اول با او صحبت كرده تا بتوانید بهترین حالتی كه معایب او به نظر نرسد را انتخاب كنید. به عنوان مثال اگر كسی دارای چانه چاق می‌باشد نباید سر خود را به پایین بیاورد.
۲- یكی از مهمترین وسایلی كه برای عكسبرداری پرتره مورد نیاز است استفاده از عدسی‌های خاص پرتره می‌باشد كه ویژگی‌ نرم‌كردن تصویر را دارا می‌باشند. این ویژگی را نباید با واضح نبودن عكس به دلیل نامیزان بودن عدسی اشتباه گرفت. این عدسی‌ها خطوط چهره مثل چین و چروك را محو می‌كنند. البته لازم به توضیح است كه گاهی اوقات عكاس پرتره ممكن است بخواهد به عمد، چین و چروك پوست را بیشتر هم نشان بدهد.
عدسی‌های نرم‌كننده قابل كنترل بوده و می‌توان شدت نرمش را كنترل كرد. این عدسی ها بیشتر در دوربین‌های قطع بزرگ قابل استفاده می‌باشند. اگر از دوربین‌های قطع كوچك استفاده می‌كنید برای اعمال این ویژگی از شیشه‌های مخصوصی استفاده كنید كه مانند فیلتر بر روی عدسی بسته می‌شوند و با شكست نور نرمی را ایجاد می‌كنند. به این شیشه‌ها ((فیلتر نرم‌كننده)) یا پخش كننده می‌گویند.
۳- گرفتن پرتره در فاصله نزدیك باعث اعوجاج و كج‌شكلی می‌شود. لذا نباید بیشتر از ۵/۱ متر به مدل نزدیك شد. بنابراین باید از عدسی‌هایی استفاده كنید كه فاصلهٔ كانونی بلندتری دارند تا بدون نزدیك‌شدن به مدل، ‌نمای درشتی از چهره‌اش بردارید. بهترین لنز برای عكاسی پرتره، لنزی است كه فاصله كانونی آن دو برابر فاصله كانونی لنز نرمال ‌باشد. به عنوان مثال در یك دوربین ۳۵ میلیمتری، یك عدسی با فاصلهٔ كانونی ۸۵ تا ۱۳۵ میلی‌متر برای پرتره مناسب است.
۴- نوع و اندازه دوربین برای عكاسان حرفه‌ای كه عكس را روتوش می‌كنند بسیار مهم است. در كادرهای كوچك مانند دوربینهای ۱۳۵ امكان روتوش نگاتیو براحتی وجود ندارد. همچنین هنگام استفاده از دوربینهای دیجیتال، هرچه رزولوشن سنسور بیشتر باشد، برای عكاسی پرتره مناسبتر است.
۵- زمینه باید متناسب با موضوع باشد.
۶- دوربین باید در جایی تعبیه شود كه بتواند مناسب‌ترین زاویه‌ها را دارا باشد.
۷- فاصله طوری تنظیم شود و دیافراگم تا جایی بسته شود كه نقاط اصلی موضوع كه مد نظر عكاس است، در داخل میدان وضوح واقع شود.
۸- سوژه نباید تا آماده‌ شدن عکاس تکان بخورد. در زمان‌های قدیم كه حساسیت شیشه‌های عكاسی كم بود از آلاتی برای نگهداری و ثابت نگه‌داشتن موضوع استفاده می‌كردند. باید دقت كرد كه سوژه با تكان‌خورد از میدان وضوح خارج نشود. در صورت استفاده از دوربین‌های انعكاسی سوژه دائماً در منظره یاب دیده می‌شود و تغییر وضوح آن مشخص است.
۹- نورسنجی از مواردی است كه دقت بسیار زیادی را می‌خواهد. نور باید به قدر كافی به فیلم بتابد. اگر موضوع نمی‌تواند بی‌حركت باشد بهتر است با دیافراگم بازتری عكس گرفت تا با سرعت عكسبرداری بالا از تكان‌‌خوردگی موضوع جلوگیری شود؛ مانند پرترهٔ كودكان.
۱۰- نور بی‌شك از مهمترین مسئله‌ای است كه عكاس با آن روبروست.
● به‌طور كلی دو نوع نور وجود دارد.
۱- نور عمومی كه همه‌جای مدل را در روشنایی لطیف قرار می‌دهد.
۲- نور اختصاصی كه فقط به نقاط لازم تابانده می‌شود.
نور عمومی به تنهایی موضوع را تخت و مسطح نشان می‌دهد. بهتر است نور اختصاصی برای القای عمق و بُعد استفاده ‌شود. می‌توان به وسیلهٔ كاغذ یا پارچهٔ سفید سایه‌ها و انعكاس‌های دلخواه را به وجود آورد. قابل ذكر است كه در عكاسی سیاه و سفید تلفیق دو نور مصنوعی و نور طبیعی مانعی ندارد. اما در عكاسی رنگی به علت تأثیرات آبی و زرد موجود در این نورها باید نورسنجی بسیار دقیقی انجام شود و از یك نوع نور (مصنوعی یا طبیعی با كلوین یكسان) استفاده شود.
● نورپردازی پرتره:
۱- نور روبرو: تصویری كاملاً مسطح و بی‌عمق ایجاد می‌كند.
۲- نور مایل: برجستگی‌ها را بهتر نشان می‌دهد ولی قسمتی ازچهره در تاریكی است.
۳- نور مماس: برای برخی از حالت‌های چهره در وضع نور مایل می‌توان چنان پیش رفت تا نیمی از صورت را روشن كند و با آن مماس شود.
۴- نور پایین: از پایین به موضوع می‌تابد و حالت خاصی را به چهره می‌بخشد كه بیشتر برای ایجاد جلوه های ویژه نوری كاربرد دارد. در این حالت سوژه كمی ترسناك بنظر می رسد..
● شرایط موضوع:
▪ صورت گرد یا چاغ: سوژه را نسبت به دوربین در حالت سه چهارم ‌رخ قرار دهید، از نورپردازی كوتاه استفاده نمایید، زاویه دوربین را كمی بالا ببرید.
▪ صورت لاغر: سوژه را تمام رخ قرار دهید.
▪ صورت پرچین: از نورپردازی مات و روبرو استفاده نمایید.
▪ صورت لك‌دار یا با اثر سوختگی: نواحی دارای مشكل را در سایه قرار دهید یا موقعیت سوژه را طوری قرار دهید كه مشكل در عكس دیده نشود.
▪ بینی بزرگ: كمی چانه را بالا ببرید، لنز دوربین را در راستای بینی قرار دهید.
▪ بینی كوچك: لنز دوربین را نسبت به بینی با زاویه نگه دارید.
▪ فك مستطیلی: از حالت سه چهارم ‌رخ استفاده كنید، زاویه دوربین را بالاتر ببرید.
▪ غبغب: گردن را بكشید، سر سوژه را به طرف دوربین كج كنید.
▪ چشم‌های غیر هم اندازه: چشم بزرگتر را نزدیك به دوربین و چشم دیگر را در سایه قرار دهید.
▪ چشم‌های گودافتاده: نور را روبروی چشم‌ها بتابانید.
▪ پلك‌زدن: عكس را بلافاصله بعد از یك پلك‌زدن بگیرید.
▪ گوش بزرگ: موقعیت سوژه سه چهارم ‌رخ، فقط یك گوش را نشان دهید. گوش دیگر را در سایه قرار دهید، با عینكی با فریم خالی عكس بگیرید، عینك را در موقعیت دور از نورها قرار دهید، ارتفاع نور را زیاد كرده و یا از بازتاب سقف استفاده نمایید.
▪ موی تیره: بررسی كنید كه پس‌زمینه در موها محو نمی‌شود، از نور جداگانه مخصوص موها استفاده كنید تا موها برق بزند.
▪ موقعیت مردان: بالای سر را به طرف شانه دورتر متمایل كنید.
▪ موقعیت زنان: بالای سر را به طرف شانه نزدیك‌تر متمایل نمایید.( البته برای زنان از هر دوی این موقعیت‌ها می‌توان استفاده نمود.)
● در مورد دستها:
▪ هیچگاه نواحی صاف دست را نشان ندهید، لبه‌های انگشتان را نشان دهید.
▪ انگشتان نباید در مقابل لنز قرار گیرند.
▪ انگشتان را در تمام مفاصل كمی خم كنید.
▪ دست مردان بهتر است بسته‌تر و دست زنان بازتر باشد.
▪ انگشتان را در هم نپیچید.
▪ سر را در حالت تكیه داده به مشت قرار ندهید.
● گرفتن عكس گروهی:
▪ به عنوان یك قاعدهٔ كلی، در عكس باید طیف یكنواختی در گروه دیده شود، هم از لحاظ شرایط فیزیكی گروه و هم شرایط بصری.
▪ تمام افراد گروه بهتر است دارای طیف یكنواختی از رنگها باشند، طیف گرم یا سرد.
▪ افرادی كه رنگهای روشن و درخشان پوشیده‌اند باید در میانه گروه قرار گیرند.
▪ مردان را كمی بلندتر از زنان قرار دهید.
▪ ارتفاع قدها را به صورت منظم و به ترتیب تنظیم كنید.
▪ یكبار افراد گروه را بر اساس ارتباطشان با یكدیگر قرار داده و بار دیگر مردان را در یك سمت و زنان را در سمت دیگر كادر قرار دهید.
▪ استقرار باز به عكسی می‌گویند كه بین افراد فاصلهٔ فیزیكی یا بصر باشد. استقرار بسته به عكسی گفته می‌شود كه بعضی از قسمت افراد در عكس روی هم بیفتد و فاصلهٔ بصری بین آنها نباشد. با تركیب استقرار باز و بسته در گروههای بزرگ می‌توان عكسهای جالبی گرفت.
● ژست مخصوص زوجها
▪ ژست روبه‌روی هم: افراد روبروی هم قرار می‌گیرند یا همدیگر را لمس می‌كنند.
▪ ژست رو به دوربین: در این حالت دو نفر به صورت پشت سر هم با زاویه‌ای رو به دوربین به صورتی كه جلوی بدنشان دیده شود می‌ایستند و به روبرو نگاه می‌كنند.
▪ برای ایجاد صمیمت فاصله بین سرها را كم كنید.
▪ فضای اطراف زوجها را در كادر، زیاد بگیرید.
● پیشنهاداتی برای نورپردازی
▪ حالت تصویر را با نورپردازی هماهنگ نمائید.
▪ نورپردازی بالا (High key): القای شادی. در این حالت اكثر قسمتهای تصویر و سوژه روشن است.
▪ نورپردازی كم (Low key): القای غم و حالت درام. در این حالت كنتراست نورپردازی بالا می باشد.
● نورپردازی Lowkey
▪ مثالی برای نحوهٔ نورپردازی بالا :
▪ میزان نور اصلی و نورپركننده را به هم نزدیك كنید (نسبت ۱:۱ یا حداكثر ۱:۲
▪ لباس روشن، زمینهٔ روشن.
▪ بدون سایه.
▪ نور را بر اساس مركز زمینه تنظیم كرده و نور زمینه را یك گام بالاتر از نور اصلی قرار دهید.
▪ سوژه باید در میانه راه بین زمینه تا دوربین قرار گیرد.
▪ نور اصلی باید از دو منبع چتری با قدرت مساوی و در حالت تركیبی باشد.
● با توجه به مطالب گفته شده:
الف- اگر از یك لامپ استفاده كنید جزییات چهره مشخص می‌باشد و با كمك صفحات منعكس‌كننده یا نور یك پنجره می‌توان سایه‌های شدید را ملایم كرد.
ب- در پرتره با دو لامپ در صورتی كه از یك صفحه منعكس‌كننده استفاده كنید می‌توانید تصویری با عمق و برجستگی ایجاد كنید. مهم ایجاد تعادل بین این دو نور می‌باشد. نباید نورها با هم مساوی باشند بلكه یكی بر دیگری برتری داشته باشد.
ج- در پرتره با سه لامپ، یك نور را نور اصلی، یك نور را نور پر كننده و نور سوم را از بالا

بی شك شب یكی از جالبترین سوژه های طبیعت برای عكاسان به شمار می رود در هنگام شب می توانیم از ماه ستارگان ،رعد وبرق و…عكس بیاندازیم. وسایلی كه در برای عكاسی در هنگام شب نیازداریم به شرح زیر است :
۱- سه پایه
۲- دكلانشور یا ریموت كنترل (برای جلوگیری ازلرزش دست )
۳- نورگیر لنز : نورهای جانبی واقع در خارج از كادر باعث كاهش شفافیت تصویرمی شوند برای جلوگیری از آن، از نورگیر لنز استفاده می كنیم.
۴- چراغ قوهٔ جیبی: برای خواندن نوشته های ریز روی بدنهٔ دوربین و لنز.
۵- ساعت ثانیه شمار :برای سنجش زمان نوردهی.
۶- چشمی ورزشی :ازآنجا كه در دوربین های بازتابی (رفلكس) در لحظهٔ عكاسی، آینهٔ رفلكس حركت كرده و مسیر دید چشمی را می بندد در نتیجه عكاس قادر نیست موضوع را رویت كند ،ازاین نظر بعضی از دوربین ها مجهز به دریچه یا چشمی جدا گانه برای تنظیم ورویت كادر هستند. با این چشمی ها كه به ویزور ورزشی معروفند می توان موضوعات متحرك و همچنین فضای تاریك را روشنتر و راحت تر رویت نموده و عكاسی كرد.
۷- لنز با قدرت نوری زیاد(لنز سریع): در بیشتر مواقع برای به دست آوردن عمق میدان زیاد، نیاز به دیافراگم های بسته می باشد اما با وجود این، همراه داشتن لنزی با قدرت نوری زیاد در شب، در اكثر مواقع یك امتیاز محسوب می شود، زیرا درجایی كه كم نور بوده و شما می خواهید حتی المقدور با زمان نوردهی كوتاهتری كاركنید وجود چنین لنزی به شما كمك می كند.
۸- سرپوش یا كلاه: می توانید این وسیله را به عنوان سرپوش جلوی لنزی دوربین بگیرید و لحظاتی مانع از برخورد نور بر فیلم شوید. این عمل مانع از تابش نور شدید، مثل نور اتومبیل ها در هنگام عبور از كناردوربین می شود .
● نورسنجی درشب
۱ - سه یا چهار بار سطوح روشن كادر مورد نظر خود را نورسنجی كرده و سپس حد میانگین را انتخاب كنید.
۲ - منبع نور از را از فاصله نزدیك نورسنجی نكنید . دراین صورت با عدد حاصل از نورسنج، عكسی با حداقل روشنایی به دست می آید درنظر داشته باشید كه شدت نور به تناسب توان دو مقدار فاصله كاهش می یابد .
۳ - وقتی نورخیلی ضعیف است و نورسنج توانایی اندازه گیری نور را ندارد و شما می خواهید از انجام نورسنجی مكرر صرف نظر كنید و یا علیرغم نورسنجی، بر رقم به دست آمده اطمینان ندارید، باید شدت نور را تخمین بزنید .
● تغییرات رنگ
۱ - نوردادن طولانی مدت، موجب تغییر رنگ شده ، ماهیت موضوع را تغییر می دهد .
۲ - به كمك فیلتر می توان تغییرات رنگ نور را كنترل كرد .بهتر است به تناسب ضریب فیلتر ، دیافراگم را باز كرد .
● عكاسی واقعی شب در زمان مغرب
برای تهیهٔ عكسهای واقعی شب بهتر است مرحله میانی و به خصوص مرحله پایانی زمان مغرب را برای عكاسی انتخاب كنید .
در این مواقع هنوز به خاطر وجود باقیمانده نور خورشید در آسمان، عكسهایی با روشنایی ملایم به دست می آیند. البته عكسها تاریكتر از آنچه در واقعیت به چشم دیده می شوند خواهند بود و همین امر موجب بروز ویژگی عكس شب می گردد با وجود این ، عكاس می تواند هنوز به هر مقدار كه مایل باشد به فیلم نور كمتری بدهد.
در عكاسی شب باید حتی المقدور منابع نور مصنوعی متعددی روشن باشند ، درغیر اینصورت نمی توان عكاسی با حال و هوای واقعی شب گرفت و تصویر ، تخت و رنگ پریده به نظر می رسد.
برای عكاسی شب درمرحله پایانی مغرب ، نوردهی كوتاهتری پیشنهاد می شود.
● عكاسی ماه
▪ محل و زمان بالا آمدن ماه را تعیین و سر وقت درمحل عكاسی حاضر شوید. گاهی همه چیز برای عكاسی آماده است، اما هنوز خبری از ماه نیست.
▪ اگر وضعیت هوا همراهی كند، می توان عكسهای استثنایی تهیه كرد. برای مثال ، درمرحله میانی زمان مغرب، نور ماه مخالف نور آبی آسمان بوده و با درخشش خود مخالف نور منظرهٔ رو به تاریكی است . نور آغازین زرد یا نارنجی ماه ، به تدریج به رنگ نقره ای روشن تبدیل می شود.
▪ برای عكاسی از قرص كامل ماه دیافراگم ۸/۲-۲ و زمان نوردهی ۱۲۵/۱ پیشنهاد می شود.
▪ برای نشان دادن جابجایی ماه دیافراگم ۱۱-۸ و ۱۶-۱۱ و زمان نوردهی ۱ یا ۲ دقیقه پیشنهاد می شود.
درآمدن ماه درمرحلهٔ پایانی زمان مغرب ، ماهیت شب را القاء می كند . مرز ساختمانها و مرز مناظر ضعیفتر می شوند ماه و نور چراغهای مصنوعی قویتر نقاط ثقل تصویر را تشكیل می دهند .
▪ برای عكاسی واضح و یا تا حدودی واضح ازماه ، حداكثر زمان نوردهی ۵ الی ۱۰ ثانیه كافی است ( با فاصله كانونی متوسط ) ماه با توجه به حركت آهسته خود ، درزمانی كوتاه به اندازهٔ قابل توجهی جابه جا می شود ، درحدود ۲ دقیقه طول می كشد تا به اندازهٔ قطر خودش جابجا شود .
▪ وقتی موضوع اصلی هم به بیش از ۵ الی ۱۰ ثانیه نور نیاز نداشته باشد می توان ماه را واضح عكاسی كرد. در مواقعی كه بخواهید تصویر ماه را توام با تصویر خیابانهای روشن ،همراه با آذین بندی شب در اعیاد و مراسم و یا بناهای روشن عكاسی كنید، می توانید با زمان نوردهی فوق كار كنید.
● چگونه ماه را پایین بیاوریم:
۱ - انتخاب یك موضوع مناسب و پیش بینی محلی دركادر برای ماه: منظرهٔ مورد دلخواه خود را عكاسی كنید و محلی را دركادر برای ماه آماده بگذارید تا با عكاسی دوباره بر روی همان كادر ( فریم ) ماه را به آنجا منتقل كنید . تصویر را برحسب موضوع انتخابی نور دهید.
۲ - آماده سازی دوربین برای پایین آوردن ماه: در دوربین هایی كه گرفتن چند عكس روی یك كادر امكان پذیر نیست، مجبورید برای گرفتن منظرهٔ انتخابی اول، دوربین را روی نوردهی طولانی (b) تنظیم كنید و بعد از آن جلو لنز را تا نوردهی بعدی بپوشانید.
۳ - حال دوربین را به سوی ماه بگیرید و ماه را در محل پیش بینی شده تنظیم كنید. درصورت امكان ماه را روی یكی از نقاط طلایی قرار دهید. یك لنز تله ، قرص ماه را با جلوه و زیبایی خاصی قابل رویت می سازد.
۴ - با دوبار نوردادن به فیلم ماه به درون منظره كشیده می شود. از طریق پوشاندن و باز كردن جلوی لنز و نور دادن مجدد و یا با گرفتن دومین تصویر، قرص ماه را در روی همان فریم قبلی كه منظره را گرفته اید ثبت خواهید كرد. به خاطر نور نسبتاً زیاد ماه ، زمان نوردهی كوتاه (مثلا ۳۰/۱) با دیافراگم باز كافی است. با انجام این عمل ، تصویر ماه به سادگی در زمینه سیاه آسمان و بر فراز منظره به دست می آید.
۵ - اگر بخواهیم از ابرها هم در كنار ماه عكاسی كنیم به زمان نوردهی ۲/۱ تا ۲ ثانیه نیاز داریم. چنین زمانی ابرها را روشن كرده و حالت طبیعی به آسمان می بخشد. هنگامی كه تكه ای ابر قسمتی از ماه را پوشانده باشد یا تكه هایی از ابر اطراف ماه را پوشش دهند تصویر جلوهٔ بیشتری پیدا می كند .
● ماه گرفتگی
قرص ماه را به طور متوالی با پوشاندن جلوی لنز ( لنز نرمال ) بر روی فیلم ثبت كنید .می توانید یك بار هم قرص ماه را با لنز تله عكاسی كنید و آن را بر روی ماه های قبلی ثبت كنید.می توان با استفاده از فیلترهای رنگی ماه را به رنگهای مختلف درآورد .
● عكاسی از ستاره های آسمان
دوربین را روی سه پایه بگذارید ، دریچه شاتر را باز نگه دارید. چون سرعت پایین است و دریچه شاتر مدتی باز می ماند، به علت حركت كره زمین نور ستاره ها تبدیل به خطوط می شود. برای اینكه خطوط و زمینه آسمان یكنواخت نباشد می توانید لحظاتی مقوایی سیاه را جلوی لنز گرفته و مجددا بردارید تا خطوط به صورت مقطع یا نقطه چین شود . اگراینكار را در زمینه تیره و سیاه آسمان انجام دهید عكس شما تصویر تمام سیاهی است با خطوط سفید پس بهتر است قسمتی از پیش زمینه عكستان را به درختان و یا ساختمان ها اختصاص دهید تا عكس زیبایی داشته باشید فراموش نكنید كه زمین هر ساعت ۱۵ درجه گردش می كند یعنی یك درجه درهر چهار دقیقه و با حساسیت Asa۱۰۰ می توانید دیافراگم را روی ۸ قرارداده ومدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه نوردهی را انجام دهید .
● رعد وبرق درشب
▪ سر وقت درمحل مناسبی كه ازپیش تعیین كرده اید حاضر شوید تا شانس به شما یاری دهد . جای مناسب و مطمئنی برای خود انتخاب كنید . دوربین را برروی سه پایه و نورگیر را برروی لنز نصب كنید . فاصله را روی بینهایت و دیافراگم را روی ۶/۵ قرار دهید زمان نوردهی را B انتخاب كنید. دوربین را به طرف محل احتمالی برق زدن كادربندی كرده ، شاتر را باز كنید . لنز باید هر چند وقت به خاطر خشك بودن بازبینی شود .
▪ شاتر را باز كنید .استفاده از دكلانشور پیشنهاد می شود . منتظر بمانید تا برقی درمحدودهٔ كادر به وقوع بپیوندد .
زمان دقیق نوردهی یا بازبودن شاتر بستگی به تعداد ، قدرت و نوع برق زدن دارد . یك برق زدن قوی و گسترده برای یك عكاسی موفقیت آمیز كافی است . برق زدن بیش از دو یا سه بار‌، تصویر را نه چندان گیرا و به خصوص با دیافراگم باز بیش از حد روشن می سازد .
▪ در اینجا موفقیت درعكاسی ، به انتخاب محل عكاسی و منظرهٔ روبه رو بستگی دارد . آب در پیش زمینه وانعكاس نور و برق زدگی از سطح آن به گیرایی تصویر می افزاید . هم چنین نمای ضد نور كوهستانها برج ، شهر ، روستا را انتخاب كنید عكاسی ازمحل مرتفع ترجیح داده می شود .
شب بهترین موقع برای گرفتن عکسهایی با طیف رنگ گسترده میباشد.
وقتی که خورشید به کار روزانه خود پایان میدهد، کار شما شروع میشود. ممکن است شما به شیفت شب عادت نداشته باشید و ترجیح بدهید که جلوی تلویزیون دراز بکشید و استراحت کنید، اما بلند شوید و بیرون بروید، موقع که هوا تاریک میشود دنیای دیگری در عکاسی بوجود می آید.
در شب، دنیا دستخوش یک تغییر بصری میشود. چراغ های خیابان ها، علائم نئونی و نور خانه ها، جهایی که در روز مکانهای معمولی و مصنوعی بودند در شب به مشعلی با هزاران رنگ تبدیل میشوند.

انتخابهای بسیاری دارید! چراغهای سوسو کننده ای یک آسمان خراش تا یک منظره ای مهتابی. این بستگی به سلیقه و موقعیت شما دارد. اگر شما تا حالا تلاشی برای عکاسی در شب نکرده اید، خوب الان بهترین موقع است! و اگر شما یک حرفه ای هستید، دیگه نیازی به توضیح اضافه نیست: شب زمان مناسب برای گرفتن عکس های بی نظیر میباشد.
● تجهیزات
در شب شما نیاز به دوربینی دارید که قابلیت نوردهی بالا (Long Exposure) را داشته باشد. البته بسیار از دوربین های دیجیتال معمولی دارای محدود زمانی برای اینکار هستند، اما برای برخی از مناظر شما احتیاج به چیزی فراتر از آن دارید. و آن شاتر سرعت ‘B’ است. در بسیاری از دوربین های SLR موجود است و این امکان را به شما میدهد که شاتر را برای هر زمانی که میخواهید نگه دارید. یکی از لوازمی حتمی که شما به آن احتیاج دارید سه پایه است. وقتی دوربین در جایی محکم قرار گرفت شما میتوانید از سرعت های شاتر طولانی استفاده کنید بدون آنکه در عکس خود لرزه ای مشاهده کنید. سه پایه های محکم و سنگین تر برای این کار مناسب ترند. کابل و یا کنترل بی سیم این قابلیت را به شما میدهده که بدون لرزه شاتر را فشار دهید. (در دوربینهای دیجیتال معمولی هم میتوانید از Self-Timer دوربین استفاده کنید.) لنزهای استاندار برای اکثر مواقع کافی هستند ولی استفاده از لنزهای Wide-Angle و یا Telephoto برای عکسهای Panorama مورد نیاز هستند.
عکاسی از یک آتش بازی بهترین موقع برای تمرین مهارت های شما در عکاسی شب است و می توانید عکاسهای بی نظیری از آتش بازی بگیرید. اگر برای مشاهده به مکان عمومی می روید، هرچه زودتر به آنجا بروید تا بتوانید محل مناسبی را که دید بهتری دارد انتخاب کنید. اگر نمیدانید دقیقاً کجا بایستید میتوانید با یکم پرس و جو محل مناسبی را پیدا کنید.
اگر هرچه نزدیک تر به موضوع باشید شما پرسپکتیو بهتری نسبت به ایستادن در نقاط دورتر را دارید. و شما همچنین این شانس را دارید که مردم در مقابل دید شما نباشند و یا به سه پایه شما ضربه نزنند. دقت کنید وقت تلف کردن است اگر میخواهید دوربین را با دست در نقطه بالاتر نگه دارید. پس به یا داشته باشید که سه پایه را حتماً به همراه ببرید. همچنین موقع استفاده از ISO با سرعت ۴۰۰ و یا ۸۰۰ بدون سه پایه چیز ارزنده ای بدست نمی آورید، برای اینکه هر دسته از گلوله های پرتاب شده چند ثانیه زمان برای پخش شدن در آسمان احتیاج دارند.
یک شلیک آتش بازی برای ایجاد یک عکس جالب کافی نیست، شما به تعداد بیشتری نیاز دارید پس تعداد زیادی عکس بگیرید و بعداً آنها را در خانه با یکدیگر ترکیب خواهیم کرد. برای اینکار باید رنگ آسمان مشکی با آبی تیره باشد. معمولاً این به معناست که دریچه دیافراگم خود را روی f/۱۱ یا f/۱۶ و با سرعت ISO ۱۰۰ و برای حدود ۴ تا ۸ ثانیه نوردهی انجام گیرد. (البته عکس های اولیه خود را روی دوربین مرور کنید تا دچار overexposure یا به قول معروف عکس شما نسوزد.)
حد زوم لنز هم بستگی به محیط دارد. لنزهای wide میتوانند مردم، آب و یا ساختمانها را نیز در پایین عکس نمایش دهند که حس تفاوت مقیاس جذابیت خاصی به عکس شما میبخشد. ولی همچنین گرفتن چند عکس با استفاده از لنز Tele برای نشان دادن و تمرکز به روی رنگهای آتش بازی خالی از لطف نیست.
در زمانی که کار را شروع میکنید زیاد عجول برای گرفتن عکس نباشید. از درون چشمی و یا LCD نگاه کنید و مطمئن شوید موقعیت دوربین درست میباشد.
بهترین زمان برای عکاسی از ساختمانها در موقع گرگ و میش است. زمانی که مقدار رنگ آبی در آسمان دید میشود.
● شهر شب:
آتش بازی یکبار در سال اتفاق می افتد ولی خوشحال باشید که شما میتوانید عکس های زیبای در تمام شب های سال از شهر خود بگیرید.
اگر در جایی زندگی میکنید که ساختمانهای زیادی دارد پس تمام چیزی را که میخواهید فراهم شده است. شهرها معمولاً در شب ها هم زنده هستند با چراغ های داخل خان ها که نورشان به بیرون منعکس میشود و با چراغ های خیابان که شب ها روشن میشوند و شهرها تبدیل به آشوبی از رنگها میشوند.
سخترین مسئله در گرفتن عکس در شب محاسبه مدت زمان نوردهی است. برای همین تعدادی سوژه متداول در اینجا آمده تا به شما کمک کند. فقط دقت کنید که اینها فقط نقطه شروع کار هستند و همه عکس های با ISO ۱۰۰ گرفته شده اند.
۱. ساختمانها با آسمان آبی ۱۵/۱ ثانیه با ۵.۶/f
۲. ساختمانها در برابر آسمان تیره ۴ ثانیه با ۵.۶/f
۳. چرخ و فلک ۴/۱ ثانیه با ۵.۶/f
۴. ساختمانها با نور زیاد ۴/۱ ثانیه با ۵.۶/f
۵. ساختمان ۱ ثانیه با ۴/f
۶. علامتهای نئون ۴/۱ ثانیه با ۴/f
۷. ساختمانها و خیابان ۱ ثانیه با ۵.۶/f
۸. دنباله های چراغهای اتومبیلها ۸ ثانیه با ۸/f
۹. آتش بازی ۸ ثانیه با ۱۱/f
منتظر نشوید تا هوا کاملاً تاریک بشه، چون آن وقت خیلی دیر شده – آسمان کاملاً تاریک میشود و عکس های شما مرده به نظر میرسند – در حقیقت بهترین موقع برای گرفتن عکس های شب در موقع گرگ و میش است، درست بعد از غروب آفتاب، موقعی که هنوز آسمان رنگی هم دارد.
شما همچنین باید White Balance را هم تنظیم کنید. زیبایی عکس های شب به انواع گوناگون رنگ ها و تشعششهای رنگی است، اما WB اتوماتیک سطح نرمال شده ای از این رنگها را ضبط میکند و عکس شما از لحاظ رنگ بسیار ملایم و معمولی خواهد شد. بیشتر اوقات بهترین انتخاب برای WB مد Daylight (روز) است.
یک عکس از آتش بازی زیاد جذاب نیست. سعی کنید عکس های متفاوت بگیرید و بعد آنها را روی هم بگذارید.
● در پایان:
یک از مشکلات در مواقع عکاسی با استفاده از نور ماه این است که عکس شما با آنچه با چشمانتان میبیند یکسان نمیباشد. این بدان علت است که سیستم بینایی ما در موقع تاریک به ترتیب دیگری عمل میکند. در طول روز ما دنیا را رنگی می بینیم، برای اینکار از مخروط شبکیه خود استفاده میکنید. ولی شبکیه حساسیت خود را از دست می دهد موقعی که نور به اندازه کافی نباشد. به همین علت با همه چیز را به صورت خاکستری میبینیم. دوربین های دیجیتال به طور حتم رنگها را ثبت میکنند و مهم نیست که نور به چه اندازه باشد، به همین خاطر نتیجه دارای رنگهای قوی تر و پر رنگ تر خواهد بود، نه آن خاکستری که شما انتظار دارید.

هر موضوعى مى‌تواند تصويرى ايجاد کند با ترکيبى مناسب و زيبا؛ به‌شرط آن‌که وقت کافى صرف آن گردد. کمپوزيسيون تصوير يک هنر حقيقى است و عوامل بسيارى در اين کار دخالت دارند که هر يک به‌ تنهايى مى‌تواند در شرايط خاص باعث موفقيت يک تصوير شود.



وحدت موضوع

در هر تصوير يک موضوع اصلى وجود دارد که عناصر ديگر تابع موضوع اصلى و در جهت ارتقاء اهميت عنصر اصلى عمل مى‌کنند. در شرايط مختلف، تصوير داراى درجه دوم و تابع است که هر يک مى‌تواند موضوع اصلى براى تصويرى ديگر باشد؛ اما در خدمت موضوع اصلى خواهد کرد.


ترکيب کردن يک عکس يعنى قرار دادن عناصر تابع در رابطه با موضوع اصلى به‌گونه‌اى که موضوع اصلى هميشه برترى خود را حفظ کند. با اين همه برجسب نوع تصويرى که قرار است تهيه شود مسائلى را بايد در نظر گرفت. در يک طبيعت بيجان با تغيير محل اجزاى تصوير و گردآورى آنها به اشکال گوناگون مى‌توان به ترکيب‌هاى جالبى دست يافت. با ايجاد سايه‌روشن‌هاى حساب شده نيز هميشه امکان دستيابى به يک شکل هماهنگ وجود دارد.


پلان‌بندى و احساس بُعد

در هر تصوير پلان‌هاى مختلف مى‌توان بوجود آورد. اين کار را مى‌توان به وسيلهٔ نقطهٔ ديد و پرسپکتيو، عمق ميدان و نور ايجاد کرد که در موفقيت يک تصوير بسيار مؤثر است. به اين ترتيب عدسى دوربين احساس عمق و بُعد را در نظر بيننده به‌وجود مى‌آورد. پلان اول در کمپوزيسيون اهميت زيادى دارد. مخصوصاً در عکاسى از منظره موضوعى که بدون پلان اول مرکز توجه قابل دقتى ندارد، معمولاً با قرار دادن پلان اول در آن به يک اثر هنرى تبديل مى‌شود.




عدم تقارن

محل قرار گرفتن موضوع اصلى اهميت بسيار زيادى دارد و باعث توفيق يک تصوير يا برعکس عدم موفقيت آن خواهد شد. در هر تصوير نواحى برترى وجود دارد که چشم درست دارد در آن‌جاها آرام بگيرد. معمولاً اين نقاط برتر در تقاطع خطوط فرضى قرار دارد که تصوير را از عرض و طول به سه قسمت مساوى تقسيم مى‌کند.


وقتى موضوع بر روى يکى از اين چهار نقطهٔ قوى قرار گيرد يک کمپوزيسيون نامتقارن ايجاد خواهد شد. اگر در عکاسى از يک منظره خط افق در وسط تصوير قرار گيرد همهٔ عناصر بالا و پايين اين خط داراى ارزش مساوى خواهند شد و در اين صورت منظور موردنظر عکاس نامعلوم خواهد ماند. در کمپوزيسيون نامتقارن، براساس استفاده از يک نقطهٔ قوي، موضوع داراى ارزش و اهميت خواهد بود و چشم بيننده پس از حرکت در تمام بخش‌هاى تصوير، روى موضوع اصلى متمرکز خواهدشد.


هماهنگى

ارتباط بين اجزاى مختلف يک تصوير بايد به‌گونه‌اى هماهنگ صورت بگيرد. اين هماهنگى شامل هماهنگى در موضوع، هماهنگى در خطوط، هماهنگى در رنگ‌ها و هماهنگى ارزش‌ها و توده‌ها باشد. هماهنگى موضوعى مثل دريا، آسمان، ساحل و ... هماهنگى خطوط مثل ابرهاى کشيده، ساحل و ... ؛ هماهنگى رنگ‌ها مثل گل‌هاى شقايق ميان گندم‌ها و هماهنگى ارزش‌ها و توده‌ها مثل رشته‌کوه‌ها.


نظم و ترتيب

آن‌چه ما را در شکل دادن به کمپوزيسيون بيشتر عکس‌ها راهنمايى مى‌کند، نظمو ترتيب است. موضوع اصلى با کمک نظم و ترتيب ارزش کامل خود را نشان مى‌دهد. در يک تصوير نبايد از عناصر زيادى استفاده شود و بايد تنها عناصر لازم و مثبت انتخاب شوند. وجود عناصر زياد در يک تصوير، باعث بى‌نظمى و آشفتگى خواهد شد. گاه مى‌توان با بزرگ‌تر نشان دادن موضوعاصلى و ايجاد عکس ساده، تمرکز بر موضوع را ايجاد نمود.


اصل نظم در مورد زمينه نيز بايد رعايت شود. در شروع کار بهتر است زمينه‌هاى ساده مانند آسمان، دريا، برف، ديوار و غيره استفاده شود. با گذشت زمان و اندوختن تجربه مى‌توان از زمينه‌هاى مختلف براى ايجاد محيط مناسب استفاده کرد. براساس اصل نظم نبايد در يک تصوير چندين مرکز توجه با ارزش يکسان وجود داشته باشد؛ زيرا موجب سرگردانى نگاه بيننده خواهد شد. البته در اکثر موارد نقطهٔ توجه دومى وجود دارد که در واقع موجب تأکيد بيشتر بر ارزش‌هاى موضوع اصلى مى‌شود.


به‌طورکلى بايد تصديق کنيم که اگر عکسى خوب ترکيب نشده باشد و عناصر آن خوب انتخاب نشده باشند و در محل صحيح خود قرار نگرفته باشند، براى بيننده خوشايند نخواهد بود.

به جان خودم واقعاٌ عالي بود !!!!!!
راستي من دوربين چي بخرم پول هم به اندازه كافي دارم بطور حرفه اي عكاسي مي كنم ولي اگه دست كسي دادم بتونه باهاش كار كنه!!!
راستي عسل بانو خانوم يه نمونه از عكس هاي كه خودت گرفتي ميشه نشون بدي!!!

عزیزم من خودم عکسی نگرفتم... خودم به عکاسی علاقه دارم و از این مطالب استفاده می کنم
خیلی خوشحالم که مورد توجهت قرار گرفته..
بازم مطلب هست

ممنون

asalbanoo عالی بود.
خسته نباشی. مرسی

@Y a z d a n
اگه میخواین کس دیگه ای هم بتونه با دوربینتون کار کنه، قطعا دوربینهای نیمه حرفه ای تهیه کنید.

خیلی متشکرم مطالب مفید و کاربردی بود.