کیکاووس یاکیده

کشتی های عاشق
سوت می کشند

مردانِ عاشق
آه.

طعمشان یکی است!

__________________

هر شب که می خواهم بخوابم
می گویم
صبح که آمدی با شاخه ای گل سرخ
وانمود می کنم
هیچ دل تنگ نبوده ام
صبح که بیدار می شوم
می گویم
شب، با چمدانی بزرگ می آید
و دیگر
نمی رود.

__________________

از ستاره ها بادبادک ساختم
یا
از بادبادک ها ستاره...
نمی دانم!
چشمانِ تو پُر از بادبادک و ستاره بود.

__________________

های بانو
خواب دیدم
در کوچه ها
رازهایم را می فروشند
لبخند می خرند
راست است که می گویند
لبخند
در خواب شگون ندارد؟!

پیچکِ نگاهم
دزدانه تا پشتِ پنجره ی
اتاق ِ تو
بالا آمده
به کجا خیره شده ای!
باران که بگیرد
تمام پنجره پر از پیچک خواهد بود.

__________________________

آن دم
که دریا و آسمان
گم شود
پرواز، خواهم آموخت
پیش از آن که چشمانِ تو
دوباره باز شود

__________________________


آویخته ام
از جایی که نمی دانم چیست
آویخته ام
از جایی تا بیداری
یا خواب
یا آب
تنها فریادی، فاصله است.


در آغاز ِ عشق
شاید
ایستاده ام!
بانو!

__________________________

آسمانی ِ من...
در گِل نشسته
دستی که پیمانه ی گونه هایت بود
دریایی بیاور

آدم ها
قطارها
روی ریل حرکت می کنند
عاشق می شوند
فاجعه آغار می شود

____________________

های بانو
شوخی نکن
چشمِ خسته، بسته می شود

قلب خسته
می ایستد.

____________________

چقدر دزدیدنِ نگاه
از چشمانِ تو
لذت بخش است.
گویی
تیله ای
از چشمم به دلم می اُفتد.

بانو!
با مردی که تیله های
بسیار دارد
می آیی؟َ

(به نقل از روزنامه شرق، 19/2/1385)

مشخصات كتاب:

بانو و آخرين كولى سايه فروش» مجموعه شعرى است كه تا هم اكنون سه بار از سوى انتشارات كاروان تجديد چاپ شده است. مجموعه شعرى از كيكاوس ياكيده كه حاوى شعرهايى است با خصوصيت كوتاه بودن كه ظرف چند سال گذشته از شاخصه هاى شعر در ادبيات معاصر شده است. شعرهاى كوتاه «بانو و...» از نوع شعرهايى است كه در آنها خواننده جدى شعر با خصوصيت هايى مواجه مى شود كه شايد به تكرار با آنها روبه رو نشده باشد. ياكيده شاعرى است كه شعرهايش مى گويند كه با لحظه هاى زندگى پيوند داشته و در آنها تا مى توانسته با ذهن و زبانى شاعرانه نفس كشيده است. شايد يكى از دلايلى كه موجب شد تا بخواهم نظرى بر اين مجموعه شعر نظرى داشته باشم اين بود كه شعرهاى ياكيده با زندگى او گره خورده و صميميت در شعرها بود كه موجب شد تا به سمت آنها كشيده شوم.


•كوتاهى، كشف، ذهنيت
شعر كوتاه، امروزه در حيطه شعر جدى به عنوان يك سبك محسوب مى شود و كاربردها و كاركردهاى خاص خود را داراست. قصد پرداختن به چگونگى شعر كوتاه را در اين مجال ندارم ولى اعتقاد دارم كه شعر كوتاه به دليل اينكه با توجه به كوتاه بودنش مى تواند حجم بزرگى از مفاهيم را در خود جاى دهد و همچنين توانايى به سرعت انتقال دادن انديشه و احساس را دارد، مى تواند موفق تر از شعر بلند در جوامع امروز باشد. ياكيده چه آگاهانه و چه ناآگاهانه در اين مجموعه به سمت شعر كوتاه رفته و در اين باب موفق بوده است. كوتاهى شعرهاى ياكيده با مفاهيم مكشوف و ظرفيت هاى شعرهاى وى گره خورده است. منظور بر اين است كه شايد كشف هاى شاعرانه و فرم ذهنى شاعر مجموعه شعر «بانو و...» اصلاً توانايى اينكه بتوانند به شعر بلند مبدل شوند، نداشته باشند. زيرا ذهنيت شاعرانه ياكيده درگير كشف لحظه هايى از زندگى بوده كه فقط در كوتاه بودنشان مى توانستند به اثر بودن برسند. اما كشف بى شك از مهمترين شاخصه هاى شعر كوتاه است. شعر كوتاه در كشف انديشه، اتفاق و لحظه هاى ناب است كه به لذت شاعرانه دست پيدا مى كند. ياكيده توانسته كه با انطباق ذهنيت خود براى كاشفى با لحظه ها به شاخصه دست پيدا كند و اين در صورتى است كه شاعر قادر است تا حجم بزرگ اشغال شده ذهنيتش را در كوتاه بودن شعرش پياده كند.
پابرهنه تا كجا دويده اى؟/ كه اين همه/ گل شكفته است؟
يكى از شعرهايى كه تمامى عناصر ذكر شده را در خود دارد همين شعر ياد شده است. اين شعر در كوتاهى خود ذهنيتى را دارد كه داراى حجم زيادى است. پابرهنه دويدن تا بى نهايت ذهن شاعر اتفاقى است كه در همان ابتداى شعر ايجاد درگيرى مى كند. همچنين در كنار اين درگيرى، كشفى است كه در قسمت بعدى شعر ميسر مى شود. شكفتن گل از جاى پاى برهنه به سبب دويدن كشف است كه در نهايت موجب لذت شعر مى شود.


•زبان و تصوير
در شعر كوتاه زبان وظيفه سنگينى به عهده دارد. زيرا ذهنيت و كشف هاى شاعر از صافى زبان است كه عبور مى كنند و به شعريت مى رسند. زبان در شعر كوتاه نمى تواند دچار كاركردهاى بازى وار زبانى شوند و سادگى زبان از ويژگى هاى شعر كوتاه است. كيكاوس ياكيده به اين اصل رسيده و توانسته با به كارگيرى زبانى ساده كه در آن واژه ها به طرق مختلف مورد استفاده قرار گرفته اند، به شعرى برسد كه داراى زيبايى هايى است.
از ستاره ها بادبادك ساختم/ يا از بادبادك ها ستاره/ نمى دانم/ چشمان تو پر از بادبادك و ستاره است.
زبان در شعرهاى ياكيده در خدمت تصويرسازى است. زبان مى خواهد به تصوير برسد و تصوير مى خواهد در بستر زبان جارى باشد. تصوير از ديگر شاخصه هاى شعر كوتاه است. تصوير در خود ذهنيت و كشفيات ذهن شاعر را جاى مى دهد. از آنجا كه ذكر شد كه زندگى ياكيده با شعر گره خورده، پس نمى توان شعرش را با توجه به اينكه در حوزه شعر كوتاه هم بررسى مى شود خالى از تصوير در نظر گرفت. تصوير شعرهاى مجموعه شعر «بانو و...» داراى دو حالت هستند: درونى و بيرونى. شاعر گاه به پستوهاى درونيت خويش سرك مى كشد و گاه به جهان بيرون از ذهن خود هدايت مى شود. اما آنچه كه مهم است اين مى باشد كه او به دقت و ظرافت به عمق تصاوير نفوذ مى كند.
صخره/ دردى است كه زمين مى زايد/ تا به آب هاى شور دريا/ مرهمش گذارد.
اما نكته مهم ديگرى كه نسبت به شعرهاى ياكيده مى خواهم اشاره كنم، استفاده از واژه هاى نمادين با كاركردهاى گوناگون است. مثل درخت كه در بسيارى از شعرهاى او نقش داشته است. اين مهم يكى از ويژگى هاى زبان شعر كوتاه است. ياكيده از اين شاخصه استفاده كرده و توانسته آن را از ويژگى هاى شعر خود كند.


•نقش واژه بانو
همانطور كه از اسم مجموعه پيداست، واژه «بانو» در بسيارى از شعرهاى «بانو و...» مورد استفاده قرار گرفته و نقش محورى اين مجموعه شعر را ايفا كرده است. براى شاعر «بانو» كلمه اى است كه بيشترين حجم ذهنيت او را اشغال كرده است. ياكيده با بانو به سمت خواسته هاى خود مى رود و آنها را در كنار بانو به نمايش مى گذارد. بى گمان يكى از نقش هاى حائز اهميت بودن بانو نمادينى او براى شخصيت زن است. زن كه در تقابل با جنسيت شاعر قرار مى گيرد و مركزيت آرزوهاى او مى شود. شعرهايى كه در آنها ياكيده از واژه بانو استفاده كرده شعرهايى هستند كه در آنها وجه احساس پررنگ تر از ديگر وجوه شعر است. پشت واژه بانو احساساتى از شاعر نهفته است كه موجب صميميت شعرها شده است. ياكيده به خوبى توانسته از واژه بانو كار بكشد. مجموعه با شعرى براى بانو شروع مى شود و در انتها با اين شعر براى بانو به اتمام مى رسد:
هاى بانو/ بانو/ بانو/ بانوجان/.../ بگذريم...

مرا ببخش

که پنداشتم

شادی پرواز پرستو‌ها

از شوق ِ حضور ِ تو‌ست

آن‌ها بهار را

با تو اشتباه گرفته می‌گیرند

آخر کوچک‌اند.

کوچکم.

تمام ِ پروانه‌ها قاصدک بودند.

به هر قاصدکی

راز ِ چشمان ِ تو را گفتم

پروانه شد.

تمام ِ پروانه‌ها

ادای چشمان ِ تو را

در می‌آورند

چون، بغض مرا دوست دارند.

بیا حواسمان را پرت کنیم
مال هرکس دورتر افتاد عاشق‌تر است

اول خودم

حواسم را بده تا پرت کنم

انتظار بارانی را می کشم
که پلک بر هم بگذارم
باریده است !

بانو !
به تماشای باران ستاره ها
بی چتر
بیا.

با عینک هم
خیال تو را
تار میبینم.


گویی فصل موسیقی ظهور تو
آغاز شده است...

فاصله ی ساقه تا شکوفه

فاصله ی خیال تو
با من

فریادی است
که
با مرگ خاموش میشود.