بر اساس این نظریه ،"]زمین در ابتدای تشکیل ، دمای زیادی داشته و پس از آن مرتبا سرد شده و ضمن آن ، لایه بندی داخلی زمین بوجود آمده است. بدین ترتیب از آنجا که زمین دائما در حال انقباض است، لذا قسمتهای درونی آن تحت کشش و قسمتهای بیرونی ، یعنی پوسته تحت فشار قرار دارد و این "فشار باعث تشکیل کوههاو گسل‌ها در iپوسته زمین شده است
ین نظریه در سال 1847 توسط جیمز دانا James Dana در آمریکا در سال 1852 توسط بیومونت Beaumont در اروپا بطور مستقل از هم بیان شد. لتیلتون در سده بیستم احیای کننده این نظریه بود و بر مبنای برآوردهای وی شعاع زمین از زمان تشکیل تاکنون 300 تا 400 کیلومتر کاهش یافته است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
اساس این تئوری بر مبنای سرد شدن تدریجی زمین و انقباض آن است و آهنگ سرد شدن ، ساز و کاری برای کوهزایی محسوب می‌شود. از آنجایی که مشخصات پوسته در قاره‌ها و متفاوت است لذا در فصل مشترک این دو ، بیشترین احتمال چین خوردگی وجود دارد. بعد از اینکه اولین مرحله چین خوردگی به اتمام رسید، دوره آرامش شروع شده و در مرحله بعد باز هم ، فشار وارده بر پوسته به ایجاد چین خوردگیهای جدید شده است.
بر اساس برآورد لتیلتون تغییرات فازی در مرز هسته و گوشته در هر نوبت 70 کیلومتر از شعاع زمین کاسته است و این انقباض باعث کاهش مساحت سطح زمین و در نتیجه تشکیل رشته کوهها می‌شود. پریدهای انقباضی از هر 100 میلیون سال یکبار رخ می‌دهند و این فاصله زمانی با رخدادهای کوهزایی زمین تا حدودی سازگاری دارد.
ایرادهای تئوری انقباض زمین
بر اساس این تئوری می‌توان تشکیل رشته کوهها را در وسط سپرهای پایدار توجیه نمود، ولی این تئوری توضیحی برای مناطق زاینده و کششی و نیز جابجایی زیاد قاره‌ها ندارد. آهنگ سرد شدن زمین به حدی نیست تا جوابگوی کوتاه شدگیهای در مقیاس دهها کیلومتر را توجیه نماید و ضمنا توضیحی برای زونهای ریفتی ، پشته‌های میان اقیانوسی و گسلهای نرمال ندارد. به علاوه دلایل زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد زمین از مدتها پیش سردتر نشده است.
