آبزیان ( روش های نگهداری و پرورش و....)!!

در صورتی که غذادهی به صورت دستی انجام ميشود ميزان غذاي ماهي قزل آلا پس از محاسبه ، داخل سطل ريخته واز روي ديواره استخر توسط كارگر به داخل استخر پخش مي گردد.

طريقه محاسبه غذا بدين صورت است.

درصدغذادهي× بيوماس ماهي= ميزان كل غذا

· بيوماس ماهي از ضرب تعداد ماهي بر متوسط وزن ماهيان بدست مي آيد.

· درصد غذادهي با توجه به سايز ماهي ودماي آب وبراساس جدول غذادهي بدست مي آيد.

رده: Lamniformes
خانواده: Alopiidae
جنس: Alopias
گونه: vulpinus

طبقه بندی:

كوسه ماهی دم دراز سواحل امريكا در ابتدا توسط Bonnaterre در سال 1788 با نام Squalus vulpinis شرح داده شد و بعداً به اسم صحيحتر Alopias vulpinus توسط Bonaterre در سال 1788 تغيير كرد كه اشتقاق يافته از vulpes ( روباه صفت ) بود كه معنی روباه را در لاتين می داد. اسم های مشابه اين كوسه ماهی شامل:
توزيع جغرافيايی:

كوسه ماهی های دم دراز اقانوسی و گونه های ساحلی در مناطق گرمسيری و آب های سرد ملايم در سرار جهان ساكن شده اند ولی‌ بيشتر در آب های ملايم رايج و معمول اند. اين كوسه ماهی در اقيانوس اطلس از جزيره نيوفاولند تا كابا، در جنوب برزيل تا آرژانتين، از نروژ و جزيره بريتانيا تا قانا و ساحل Lvory كه شامل دريای مديترانه است وجود دارد. اگرچه در ميان سواحل بكر و دست نخورده اتلانتيك US نيز يافت می شوند.وجود اين كوسه ماهی در جنوب انگلستان بسيار نادر است. همچنين اين كوسه ماهی در مناطق Indo-pacific ، در جنوب آفريقا، تانزانيا، سومالی، Maldives ، مجمع الجزاير Chagos ، خليج آدن، پاكستان، هند، سرلانكا، ساماترا، ژاپن، جمهوری كره،استراليا، نيوزلند و New Caledonia يافت می شوند.
اين ماهی دارای چشم تخم مرغی شكل عمودی بزرگ است همراه با يك نوك V شكل در سر، يك پوزه دراز و تعداد دندان های معدود. همچنين يك انتهای آزاد تيز در باله ی پشتی وجود دارد كه اين باله قبل از منشا باله ی لگنی واقع شده است. كوسه ماهی دم دراز به كوسه ماهيان درنده شباهت دارد با اين تفاوت كه كوسه ماهی دم دراز سر باريكتر و پوزه ی كشيده تر دارد و باله ی سينه ای تقريباً مستقيم با انتهای پهن دارد.

رنگ كوسه ماهی دم دراز:

كوسه ماهیان دم دراز اغلب قهوه ای تيره و خاكستری مايل به سفيد هسنتد ولی غالباً كاملاً سياه هستند. اين كوسه ماهيان در سطح پايينی بدنشان سفيد هستند، ولی لكه هايی نزديك به باله ی پشتی و قسمت اصلی دم دارند كه اين رنگ سفيد به سمت باله ی سينه ای و سر نيز توسعه يافته است.

ساختمان د ندان ها:

كوسه ماهیان دم دراز دندان های كوچك شمشيری شكل با لبه های صاف شده دارند.حدود 20 دندان روی هر يك از آرواره های بالايی و 21 دندان روی آرواره های پايينی وجود دارند. دندان های هر دو آرواره مشابه اند و اين دندان ها بصورت فزاينده ای مورب و با حاشيه ی بيرونی مقعر هستند.

دندان های كوچك:

دندان های پوستی (Dermal ) اشتراك زيادی با هم دارند و خيلی كوچك هستند ( 2/0*21/.mm) اين دندان ها بصورت تيغه های افقی پهن و كوچك اند كه يك ساقه ی مناسب و بلندی دارد.

سايز، سن و رشد:

نرهای اين كوسه ماهی 5/10 فوت(cm 330) و ماده ها حدود 8/14-8/5 فوت (m450-260) بالغ می شوند. آنها هنگام تولد حدود 5 فوت (cm 150) طول دارند. اين كوسه ماهيان جوان در هر سال حدود 3/0 فوت (cm 10) در سال رشد می كنند.
اين كوسه ماهی در جوامع جزيره ای مثل جزيره Fannig و جزيره هاوايی نيز وجود دارد. در اقيانوس آرام شرقی اين كوسه ماهی در خارج از بريتانيای كلمبيا به سمت baja مركزی و جنوب يپاناما به سمت chile يافت می شوند.

محل سكونت:

كوسه ماهی دم دراز يك گونه آبزی ساكن شده در آب های ساحلی و اقيانوسی است. اين ماهی بطور طبيعی دور از ساحل مشاهده می شود اگرچه گاهی اوقات برای پيدا كردن غذا به سمت ساحل منحرف می شود. كوسه ماهی بالغ اغلب در بخش بالايی فلات قاره ای ساكن اند در صورتی كه در نوجوانی در ساحل خليج های كوچك و نزديك آب های ساحلی دريا زندگی می كنند. اين كوسه ماهی بيشتر روی سطح آب ديده می شود ولی در آب هايی با عمق حدود 1800 فوت (m 550) نيز ديده شده اند.گاهاً مشاهده شده است كه اين كوسه ماهی ها بيرون از آب می پرند. كوسه ماهيان دم دراز بعنوان گونه هايی با مهاجرت بالا در US مطرح شده اند.



بيولوژی (زيست شناسی)

خصوصيات بارز:
كوسه ماهيان دم دراز براحتی توسط Lobe بالايی دراز خود در باله ی دمی خود مشخص كننده هويت خود هستند. Lobe بالايی می تواند به بلندی بدن باشد و بصورت باريك و بلند و تازيانه وار ظاهر شود ، چشم اين كوسه ماهی نيز دارای سايز مناسبی است و باله ی پشتی اولی دارای انتهای تيز است و در جلو باله ی مخرجی قرار دارد. باله ی سينه ای اين ماهی داسی شكل است و با انتهای باريك است. قسمت های بالايی باله ی سينه ای توسط يك تكه وصله سفيد كه از منطقه ی شكمی به سمت جلو توسعه يافته است مشخص شده است.

بالاترين اندازه طول اين كوسه ماهی حدود 9/24 فوت (cm 760) و بالاترين وزن ثبت شده حدودًاً بالغ برlbs 750 (kg 340) گزارش شده است.

عادات غذايی:
ماهيان استخوانی حدود 97% از رژيم غذايی كوسه ماهيان دم دراز را تشكيل می دهند. آنها اغلب با ماهيان schooling (دسته ماهيان) مثل menhaden ، شاه ماهی، ماهی باريك اندام دراز منقار اقانوس اطلس، Sand Lance ، ماهی خال مخالی (استومری)، Blue Fish و
Butter Fish تغذيه می كنند و غذای معمول و رايج آنهاست. آنها همچنين از ماهيان استخانی و انواع سرپاوران تغذيه می كنند. اين كوسه ماهيان با احاطه كردن دسته های ماهيان آنها را با حركت تازيانه مانند دم هايشان حيرت زده می كنند اين عمل اغلب در گروه ها يا زوج ها مشاهده می شود.

تكثير:
كوسه ماهی دم دراز يك گونه ی تخم گذار زنده زا ست. به اين معنی كه بدون جفت ايجاد می شود. جنين ها توسط گروه كثيری از تخم ها در رحم تغذيه می كنند. تقريباً 2 تا 4 بچه در هر بارداری پرورش می يابند. سايز آنها غالباً در زمان تولد بين 5-7/3 فوت (cm 160-114) و
Lbs 13-11 (kg 5-6) است كه مستقيماً متناظر با سايز مادر است.
باله ی دمی در رويان درست متناسب با باله ی دمی در بزرگسالان است. آنها هر سال يكبار توليد مثل می كنند و آنها سعی در اين دارند كه در سراسر rang گونه ای خود تكثير داشته باشند.

انگل ها:
9 گونه از Copepods ها از جنس Nemesis ها انگل های كوسه ماهيان دم دراز هستند. اين انگل ها خود را به رشته های آبششی می چسبانند و می توانند باعث آسيب بافتی شوند. اين آسيب به رشته های آبششی می تواند باعث تنفس سخت در قسمت های مختلف آبشش شود.

تقاضای انسانی:
گوشت و باله های كوسه ماهی دم دراز ارزش تجاری خوبی‌ دارند. از اندام های داخلی اين ماهی برای تهيه ی چرم، روغن جگر و ويتامين استفاده می شود.
كوسه ماهی دم دراز صيد نامحدودی در قسمت هايی از سواحل تايوان،‌ برزيل، Uruguay ، USA و بقيه كشور ها دارد كه غالباً توسط longline ها و با قالب گيرهای USSR صيد می شوند. از ديگر مناطق مهم صيد اين ماهی قسمت های شمال غرب اقيانوس هند و شرق اقيانوس آرام است.
در جنوب كاليفرنيا برای صيد از تور بالاكش استفاده می شود و ذخائر آنها سريعاً رو به اتمام است. اين كوسه ماهيان اغلب توسط باله ی دمی خود به دام می افتند كه وقتی اين اتفاق رخ می دهد كوسه ماهی سراسيمه سعی می كند كه خود را از قلاب ماهيگيری برهاند كه در طی‌ اين حركت كوسه ماهی يك مقاومت پر تكاپو را متحمل می شود كه غالباً هم در رها سازی خود از تورهای ماهيگيری موفق است.


خطرهای انسانی:
كوسه ماهيان دم دراز بعنوان كوسه ماهيان بی خطر مطرح شده اند. زيرا اين گونه از كوسه ماهی بسيار ترسو بوده و نزديك شدن برای او سخت است و مشاهده شده كه اين كوسه های آرام هيچ گونه عمل پرخاشگری را انجام نمی دهند. اگرچه بايد احتياط لازم را در برخورد با آنها كرد زيرا آنها قبلاً به چند قايق حمله كرده اند.

نگهداری و حفظ منابع طبيعی:

كوسه ماهيان دم دراز به عنوان كوسه ماهيانی‌ كه مقدار آنها رو به كاهش است مطرح شده اند. اين كوسه ماهيان در سراسر جهان توسط اتحاديه ی IUCN حفاظت می شوند و در واحد های طبقه بندی جانوری بعنوان "داده های‌ دارای كمبود" تشخيص داده شده اند و اين تشخيص انقراض بر پايه ی توزيع آنها و وضعيت آنهاست. اين گونه ها در راه بازيافت و بهبود آب های خارج از محدوده ی ساحلی كاليفرنياست.
عوارض سنگينی برای مديريت برآورد شده و الان با نام گونه ی‌ "تقريباً تهديد كننده" در اين مناطق مطرح شده اند. IUCN يك نمايندگی اتحاديه ی جهانی سياستمدار حكومتی است و جريمه ای كه برای صيد آنها در نظر گرفته می شود برای نگهداری گونه ها مصرف می شود.
كوسه ماهی دم دراز يك گونه ی جهانی و توزيع شده با تعداد كم است كه متمركز كردن آنها يك امر آسيب پذير است زيرا باعث صيد پی در پی در دوره ی زمانی كوتاه می شود كه
نتيجه ی آن كمبود سريع داده هاست.

با نام انگليسي silver pomfret و نام علمي pampus argenteus كه در كويت زبيدي ناميده مي شود ، داراي ارزش غذايي بالايي است كه در سراسر جهان مشتريان فراواني دارد . اين ماهي همچنين داراي پراكندگي وسيعي در مناطق مختلف جهان از درياي شرق چين در آسياي جنوب شرقي و اقيانوس هند تا خليج فارس دارد . در سالهاي اخير به علت بهره برداري بيش از حد ذخاير اين گونه در آبهاي طبيعي ، كاهش شديدي در ذخاير آن در كويت و ساير مناطق جهان ايجاد گرديده است . عليرغم كاهش ايجاد شده در ذخاير طبيعي اين گونه و افزايش قيمت آن تحقيقات اندكي بر روي توسعه تكنولوژي هچري و پرورش اين گونه در سالهاي اخير انجام گرديده است .


در ژوئن سال 1997 در يك تلاش مقدماتي براي توسعه هچري و تكنيكهاي پرورش لارو بخش آبزي پروري شيلات و اقيانوس شناسي موسسه تحقيقات علمي كويت براي اولين بار در جهان در پرورش لارو و توليد بچه ماهي حلوا سفيد در شرايط كشت در هچري به موفقيت هايي دست يافت كه با استفاده از تخم كشي از مولدين وحشي كه به وسيله تورهاي گوشگير سطحي صيد گرديده بودند ، تعداد 45 قطعه لارو بصورت موفقيت آميزي تا مرحله بچه ماهي نورس پرورش داده شدند0
متعاقب اين موفقيت كسب شده در مورد پرورش لارو در سال 1997 ، يك پروژه تحقيقاتي 5 ساله با بررسي امكانات فني كشت ماهي حلوا سفيد در كويت از آوريل 1998 آغاز گرديد . ازآن پس تاكنون اين پروژه توانست بطور موفقيت آميزي چندين هزار بچه ماهي انگشت قد ماهي حلوا سفيد را براي پرورش در نرسري و محيطهاي پرورشي توليد نمايد و تكنيك هاي پرورش لارو براي پرورش بازاري توسعه يافت0 در حال حاضر تلاشهاي مستمري براي توسعه مولدين پرورشي براي تكثير در شرايط كنترل شده پرورشي نيز در دست اقدام مي باشد.

عملكرد هچري :
منبع كنوني براي پرورش لارو استفاده از تخم هاي گرفته شده از مولدين وحشي است . نرها و ماده هاي كاملا رسيده در مدت ژوئن تا سپتامبر در آبهاي ساحلي كويت در اعماق حدود 5 تا 20 متر يافت مي شوند . آنها با تورهاي گوشگير سطح، در زمان جز ر و مدهاي بلند هنگام ماه نو و كامل در ساعات روز صيد مي گردند . در مدت دوره تخمريزي ، دامنه دماي سطحي آب دريا بينC º 33-28 و شوري بين 39-35 قسمت درهزار مي باشد .
پيك تخمريزي در ژوئن – جولاي ، هنگامي كه دماي آب در حدودC º 29-28 است ، مي باشد . ماده هاي كاملا رسيده با تخم هاي آزاد سيال و آبدار ، بين ساعت هاي 15 تا 18 در هنگام جزر يافت مي شوند0 در صيد با تور گوشگير ، نرهاي كاملا رسيده از نظر تعداد نسبت به ماده ها، به نسبت 5:1 بيشتر مي باشند0 نرها با يك شاخص گنادوسوماتيك( GSI) خيلي كمتري كه نسبت به ماده ها دارند، زودتر به رسيدگي جنسي مي رسند 0 مطالعات هم آوري و بافت شناسي نشان مي دهد كه مولدين با علائم نامشخصي كه دارند مي توانند حداقل شش بار از ژوئن تا آگوست با يك هم آوري نسبي 6/170 عدد تخم به ازائ هر گرم وزن بدن در هر بار ، تخمريزي نمايند . هم آوري مطلق براي يك ماهي ماده 500 گرمي حدود 350000 تخم مي باشد . بطور متوسط از هر عدد مولد رسيده حدود 40000 تا 60000 تخم سالم بر اساس اندازه و وضعيت تخمدان ها مي توان گرفت . در صد تخم هاي سالم بر اساس فصل / ماه صيد مي باشد بنابراين بالاترين درصد تخم هاي سالم مربوط به تخم هايي است كه در ماه ژوئن گرفته شده اند . تخم هاي لقاح يافته ، كروي، شفاف و شناور و قطري حدود 1/1 ميلي متر دارند . زمان تفريخ تخم ها 15 ساعت در دمايC º30-29 مي باشد و نسبت تفريخ بر اساس زمان و وضعيت جمع آوري تخم ها و معمولا بين 50-28 درصد مي باشد . لاروهاي تازه هچ شده داراي يك كيسه زرده بيضوي بزرگ و اندازه اي حدود 4/2 ميلي متر دارند .

پرورش لارو :
بهترين درجه حرارت براي پرورش لاروهاC º 29-27 درجه سانتي گراد و
شوري PPT 40-39 مي باشد . معمولا لاروهاي تازه تفريخ شده را در تراكم 120-30 قطعه لارو در ليتر ذخيره سازي مي كنند . با وجود اين ميزان ذخيره سازي 40-20 قطعه لارو در ليتر را بدون هيچ اختلاف معني داري در بقائ لارو در اين ميزان ذخيره سازي استفاده مي نمايند .
ميزان بقا در 12 روز بعد از تفريخ ، براي لاروهاي تغذيه شده با تركيبي از مخلوط چندگونه از ميكروآلگها شامل كلرلا ، ايزوكرسيس و نانوكلروپسيس با تراكم سلولي يك ميليون سلول در ميلي متر در آب محيط پرورش لاروها، به همراه روتيفرهاي غني سازي شده با مواد مغذي ، در مقايسه با استفاده از فقط يك گونه از آلگ ها ، بطور فابل ملاحظه اي بالاتر بوده است .
ابتدا لاروها را با روتيفر با تراكم 5 عدد روتيفر در ميلي متر تا روز ششم بعد از تفريخ ، تغذيه مي نمايند و سپس تراكم را به 15-10 عدد روتيفر در ميلي ليتر ، تا زمان اوج رفتار تغذيه اي شكارگري لاروها در روز هشتم ، افزايش مي يابد تا اينكه آنها را با ناپلي آرتمياي تازه هچ شده تغذيه نمايند .
لاروها بطور قابل ملاحظه اي بيشتر از روتيفرهايي كه محيط كشتشان با مخلوطي از چند گونه آلگ باشد در مقايسه با اينكه محيط كشت آنها فقط از يك آلگ باشد ، تغذيه مي كنند . علاوه بر آن چربي هاي امگا سه اساسي كه داراي اسيدهاي چرب غير اشباع با زنجيره بلند هستند در روتيفرهايي كه با مخلوطي از چند گونه آلگ ، همراه با مكمل هاي تجاري مانند Selco Super و
protein selco DHA تغذيه شده اند بطور قابل ملاحظه اي بيشتر است .
درخلال يك هفته از تغذيه با ناپلي آرتميا ، لاروها قادر به تغذيه با غذاهاي فرموله خميري مي باشند . لاروها همچنين به راحتي جهت تغذيه با غذاهاي خميري در سيني هاي آويزان شده در ستون آب عادت مي كنند .
در شرايط آزمايشي، بقاء تا مرحله بچه ماهي جوان 2/4% بوده است . پرورش لارو و توليد بچه ماهي با استفاده از تانك هاي فايبر گلاس گرد با ظرفيت يك تا چهار متر مكعب موجب بقائ بهتر لاروها در مقايسه با تانك هاي بزرگتر بوده است .
يكي از علل تلفات لاروها در هچري ناشي از رفتار لاروها در بلعيدن حباب هاي كوچك هوا در سطح آب است كه اين ناشي از رفتار ذاتي لاروهاي ماهي حلوا سفيد مبني بر مصرف مدوزها و ژله ماهي هاي كوچك است ، حبابهاي كوچك كه در ظاهر به شكل ژله ماهي هاي غير واقعي است توسط لاروها خورده شده و موجب شناور شدن و از دست دادن تعادل لاروها در ستون آب مي گردد . اين پديده در مرحله دوم پرورش لارو از روز 25 پرورش به بعد افزايش مي يابد. تلفات لاروها بر اثر بلعيدن حباب هاي هوا را با جايگزين كردن تكنيك هاي هوادهي مستقيم در تانك هاي پرورش لارو مي توان كاهش داد . تلفات لاروها بر اثر همجنس خواري در مقايسه با ساير گونه هاي ماهيان دريايي كمتر است . فقدان همجنس خواري و آمادگي پذيرش غذاي فرموله ، تكنيك هاي هچري را توسعه مي دهد و موجب اميدواري جهت توليد تجاري لارو مي باشد . مطالعات تحقيقات آتي براي بهبود پرورش لارو ، بر روي تغذيه و تكنيك هاي مديريت تانك براي افزايش توليد بچه ماهي خواهد بود .

كشت در محيط هاي پرورش :
تاريخ كشت ماهي حلوا سفيد در محيط هاي پرورشي در خشكي به سيستم كشت با استفاده از تانك هاي گرد با ظرفيت هاي متفاوت حتي بيش از 65 متر مكعب با جريان مداوم آب دريا بر مي گردد .
توليد غذاي تجاري مناسب براي استفاده در فاز پرورش نيز هنوز در دست اقدام مي باشد . بطور هم زمان ، بر اساس نتايج بدست آمده از تجربيات گوناگون ، يك غذاي نيمه مرطوب استفاده گرديده است ، غذا را در ظروف پلاستيكي كه در ستون آب آويزان است قرار مي دهند .
در آزمايشات انجام گرفته بين سالهاي 2003-1998 ، متوسط وزن حاصل شده براي ماهيان زير 50 گرم ، بيش از 34/.0 گرم در هر روز براي هر ماهي و 23/0 گرم در هر روز براي هر ماهي بالاي 50 گرم بوده است كه بدليل بهبود غذاهاي ساخته شده با افزودني هاي غذايي در سال 2004 ، ميزان رشد براي ماهيان زير 50 گرم ، به 62/0 گرم در هر روز براي هر ماهي و در سايزهاي بالاي 50 گرم ، به 32/1 گرم در هر روز براي هر ماهي افزايش يافته است .
در طول اين دوره نسبت رشد ويژه ( SGR ) برابر با 96/5% در هر روز براي هر ماهي در سايز زير 50 گرم و حدود 13/2% در هر روز براي هر ماهي بالاي سايز 50 گرم بوده است .
ميزان رشد در طول زمستان از نوامبر تا مارس در كويت هنگامي كه دماي آب به زير 13 درجه سانتي گراد مي رسد ، كاهش مي يابد . عملكرد رشد در اين ماهيان كه در تراكم هاي مختلف 60 ، 80 ، 100 و 120 قطعه در متر مكعب در روش كشت در تانك هاي با سيستم گردشي، ذخيره سازي شده اند نشان داد كه در تراكم ذخيره سازي 60 قطعه در متر مكعب ، بقائ بهتري را مي توان بدست آورد . عملكرد رشد ماهي حلوا سفيد در استخرهاي خاكي و قفس هاي دريايي تاكنون مورد بررسي قرار نگرفته است

توسعه مولدين پرورشي :
در طول مدت پرورش ماهياني كه رشد سريع تري داشتند را در تانك هاي جداگانه اي به منظور توسعه مولدين پرورشي نگهداري كردند . مطالعات بافت شناسي نشان مي دهد كه ماهي حلوا سفيد از
گونه هاي Gonochroistic مي باشد كه جنس هاي نر و ماده از هم جدا مي باشند0 مطالعات همچنين نشان مي دهد كه پروسه تفريق جنسيت براي نرها و ماده ها به ترتيب در سن 115 و 135 روز بعد از تفريخ كامل مي شود . در شرايط پرورش در تانك ، اندازه رشد كامل مولدين از 124 تا 832 گرم است0 ماهياني كه براي توسعه مولد سازي انتخاب شده بود ند رسيدگي گنادها در شرايط اسارت در آنها به سختي صورت مي گرفت ، چنانچه اولين نشانه وجود نرهاي كاملا رسيده براي توليد اسپرم در اندازه هاي 134 گرم وزن بدن و 17 سانتي متر طول چنگالي ( FL) مشاهده مي گرديد و ظهور ماده هاي رسيده در مولد سازي با مرحله 2 گنادها در اندازه 4/222 گرم وزن بدن و 5/19 سانتي متر طول چنگالي( FL) بود .
در مدت جولاي سال 2004 يك ماهي ماده 408 گرمي با مرحله چهار رسيدگي تخمدان مشاهده گرديد0 سرانجام مولدين نگهداري شده در تانك ها به Criptocarion آلوده شده و روند تخمريزي مولدين را در سال 2004 مختل نمود . بررسي هاي آتي در خصوص توسعه مولدين پرورشي از ماهيان توليد شده در هچري خواهد بود . به منظور دستيابي به تخمريزي مولدين نگهداري شده در كارگاه ، تلاش هايي جهت تزريق ماهيان با هورمون HCG صورت گرفت كه بر اثر تلفات ماهيان هيچ نتيجه اي حاصل نگرديد . پتانسيل مولدين پرورشي تحمل دستكاري و استرس تزريق را در مقايسه با مولدين وحشي ندارد و تكنيك هاي تخمريزي طبيعي مولدين در شرايط اسارت با استفاده از بهبود مديريت تانك پرورش و تغذيه هنوز در حال توسعه مي باشد .

چشم انداز آينده :
بطور معمول ، تكنولوژي هاي توسعه كشت تجاري گونه هاي ماهيان دريايي جهت تحقيقات و توسعه چندين سال وقت نياز دارد . در مقايسه با برخي از گونه هاي تجاري مهم دريايي پرورشي ، تحقيقات بر روي ماهي حلوا سفيد نسبتا در مراحل متاخرتري قرار دارد و در مراحل اوليه توسعه به نظر مي رسد كه به هر حال پروسه هاي ارزشمندي به منظور كاربرد تجاري صورت گرفته است . براساس نتايجي كه اخيرا حاصل شده، به نظر مي رسد كه ماهي حلوا سفيد يك كانديد جالب براي آبزي پروري با پتانسيل خيلي بالايي از ارزش بازاري و تقاضا بخصوص در خاور ميانه و آسياي جنوب شرقي باشد.

:سالانه ماهي هاي آزاد شنوك _ بزرگ ترين ماهي هاي آزاد اقيانوس آرام _ اقيانوس را به قصد سفر به رودخانه هاي محل تولد خود ترك كرده و در خلاف جهت رودخانه به شنا مي كنند. اين ماهي هاي ۴ تا ۶ ساله معمولاً پس از رسيدن به رودخانه در آنجا تخم ريزي كرده و سپس مي ميرند. طبق جديدترين مطالعات صورت گرفته ماهي هاي ماده يكي از بزرگ ترين جمعيت هاي توليد مثل كننده ايالت واشنگتن تغيير جنيست داده و زندگي خود را به عنوان ماهي هاي نر آغاز مي كنند.

جيمز ناگلر (Nagler.J) زيست شناس تكويني از دانشگاه آيداهو مي گويد: «از نظر زيست شناسي اين مسئله كاملاً غيرعادي است.» نتايج حاصل از بررسي هاي ناگلر و هم تيمي هايش موجب نگراني تعدادي از دانشمندان علوم محيط زيستي شده و آنها را واداشته تا مسئله را مجدانه مورد پيگيري قرار دهند.

كلي مانكيتريك (Mankittrick.K) اكوتاكسيكولوژيست دانشگاه نيوبرانسويك مي گويد: «به هر جا كه نگاه مي كنيم مي بينيم كه تعداد ماهي هاي آزاد به شدت كم شده است.» او كه در حال حاضر مشغول همكاري با سازمان حفاظت از محيط زيست كاناداست مي گويد كشف تغيير جنسيت در ماهي هاي شنوك نر (Oncorhynchus tshawytcha) مي تواند به حل اين معما كه چرا ماهي هاي آزاد در وضعيت زيست محيطي بسيار بدي قرار گرفته اند كمك شاياني بكند.

ناگلر به هنگام بررسي غدد جنسي ماهي هاي آزاد بالغ كه سال گذشته صورت داد متوجه ۵۰ ماهي نر و ۵۰ ماهي ديگري شد كه ظاهراً ماده به نظر مي رسيدند. او بررسي هاي خود را به ۳ ايستگاه تخم ريزي ماهي هاي آزاد معطوف كرد: ايستگاه تخم ريزي اين ماهي ها در واشنگتن، آيداهو و خم رودخانه هنفورد ريش در نزديكي ريشلند واش. آخرين ايستگاه مورد مطالعه مهمترين مكان تخم ريزي پاييزه شنوك ها در رودخانه كلمبياست.

ناگلر، از باله كوچك اين ماهي ها نمونه هاي بافتي تهيه كرده و DNA اين نمونه ها را در جست وجوي مواد شيميايي مرتبط با كروموزوم Y جنس نر مورد آزمايش قرار داد. هدف ناگلر از مورد مطالعه قراردادن ماهي ها در ايستگاه هاي تخم ريزي تنها به اين دليل بود كه مي توانست جنسيت شنوك هاي بالغ را به راحتي تشخيص دهد.

نتايج آزمايش هاي ناگلر بر روي ماهي هاي نر كاملاً مثبت بود. علاوه بر اين، ۸۴ درصد از ماهي هاي ايستگاه تخم ريزي هنفورد ريش كه ظاهراً ماده به نظر مي رسيدند حاوي مواد شيميايي مرتبط با جنس نر بودند و اين در حالي است كه هيچ يك از ماده هايي كه در اين ايستگاه اقدام به تخم ريزي مي كنند حاوي چنين موادي نيستند. ناگلر و هم تيمي هايش در شماره ژانويه مجله Environment Health Perpectives اعلام كردند كه تعدادي از آلاينده ها قادرند جنسيت جنين يا نوزادان نر ماهي هاي شنوك را به ماهي هايي تغيير دهند كه ظاهراً نر هستند، اما در واقع همانند يك ماهي ماده عمل مي كنند. هر تخمك ماهي معمولاً حاوي يكي از ۲ كروموزم X مادر است. اسپرم نيز يا كروموزم X و يا كروموزوم Y پدر خود را داراست.

هنگامي كه مواد شيميايي كه عمل هورمون ها را تقليد مي كنند ماهي هاي نري را به وجود مي آورند كه از نظر كروموزومي نر بوده اما همانند يك ماده تخم ريزي مي كنند (SN:2/5/00,p.84) تعدادي از اين تخمك ها به جاي داشتن كروموزوم X داراي كروموزوم Y خواهند بود. اين مسئله باعث افزايش نابهنجاري و عدم تساوي خواهد شد چرا كه تمامي تخمك ها حاوي كروموزوم Y بوده و به دنبال لقاح با اسپرم حاوي كروموزوم X تمامي نوزادان حاصل نر خواهند شد. علاوه بر اين ممكن است برخي از نوزادان دو كورموزوم Y، يكي از پدر و يكي ديگر از مادر خود دريافت كنند و موجودي شوند كه نربرتر(Saper maie) ناميده مي شوند.در صورتي كه اين نرهاي برتر توليد مثل كنند تمامي نوزادان آنها نر خواهند شد _ بنابراين نسبت جنسيت در جمعيت به هم مي خورد. نهايتاً پس از مدتي تمامي ماهي ها نر شده و ديگر ماهي ماده اي وجود نخواهد داشت. اين سناريو مي تواند به خوبي كاهش جمعيت ماهي هاي آزاد را توضيح دهد.

علت واقعي تغيير جنسيت ماهي هاي شنوك نامشخص است. به گفته ناگلر، اگرچه نمي بايست نقش آفت كش هاي تقليدكننده هورمون استروژن را ناديده گرفت اما او تاكنون نتوانسته است به غلظت بالايي از اين ماده در رودخانه كلمبيا در نزديكي هنفورد ريش دست يابد. به گفته وي، فرضيه ديگر مي تواند كاهش روزانه دماي آب در نتيجه شبانه ريخته شدن آب هاي سرد سدهاي هيدروالكتريكي باشد. در تعدادي از گونه هاي ماهي، منجمله گونه هاي ديگر ماهي آزاد، تغييرات درجه حرارت موجب تغيير جنسيت آنها در بررسي هاي آزمايشگاهي شده است.به گفته ناگلر در صورتي كه آزادسازي ماهي ها تا چندين هفته (به منظور تثبيت جنسيت كامل آنها) به تعويق افتد در اين صورت ايستگاه هاي تخم ريزي خواهند توانست آنها را از شر چنين تأثيرات زيست محيطي محفوظ نگاه دارند.

اما به راستي چرا تمامي ماهي هاي نر هنفورد ريش تغيير جنسيت داده و ماده شدند؟ ناگلر مي گويد چنين چيزي عملاً در طبيعت ممكن است. در واقع يك ماهي متولد يافته مي تواند تمامي پيامدهاي حاصل از آنچه كه در محيط بر سر ماهي والد او آمده است را نشان دهد.

دان كمپتون (Campton.D) متخصص ژنتيك ماهي ها مي گويد: «اين گزارش به عنوان نخستين گزارش از تغيير جنسيت زيست محيطي ماهي هاي آزاد اقيانوس آرام، حاوي نكات علمي بسياري است.» مطالعات بسياري مورد نياز است تا اين نتيجه گيري را دقيقاً ثابت كند و مشخص كند آيا اين پديده يك اتفاق وابسته به فصل بوده يا خير؟ با اين وجود به اين نتايج مي بايست به عنوان علايم هشداردهنده اي نگريست چرا كه ممكن است اين خطر ساير ماهي ها را نيز تهديد كند.

ذخیره شدن ماهی بصورت تازه و زنده موجب مصرف اکسیژن می شود ودر حالیکه فساد شروع شده کاز های سمی تولید می نماید در یک محفظه بسته هوا بسرعت آلوده شده و موجب کمبود اکسیژن میگردد که این عامل منجر به مرگ ماهیان می شود که در این هوا تنفس می کنند.
این وضعیت در مواقعیکه ماهیان در مخازن بدون یخ ذخیره می گردد بیشتر ین خطر را دارد و همانند عملی است که در مجاری در ماهیگیری صنعتی رخ می دهد و نیز ماهیانی که پس از صید درکنار ساحل ریخته شده و سپس ذخیره می گردند نیز باچنین خطری مواجه هستند.
در این مقاله خطراتی را که ماهیان را تهدید میکند و میزان آلودگی و چگونگی بوجود آمدن آن و نیز میزان تاثیری که کارگران در هنگام کاربر روی کیفیت ماهی در ماهیگیری صنعتی ایجاد می کنند را شرح داده می شود.

خطرات در کجا بوجود می آید؟

از سالها پیش دریافته اند که یک محفظه بسته واقع در کرجیهای ماهیگیری که حامل ماهیان همراه یخ می باشد بعلت بسته بودن درب محفظه بمدت چند روز در طی حمل و نقل وارد نمودن محموله بطور سریع بداخل آب ایجاد خطر می نماید.
در اولین فرصت کارگران آماده میشوند تا بوسیله روشن نمودن شمع در مسیر تخلیه بار ، صیدهائی را که برای چک کردن د رنظر گرفته شده تخلیه نماید. اگر شعله خاموش گردد، نشانه عدم وجود اکسیژن کافی می باشد . امروزه پوشش که بر روی دریچه بارگیری قرار می گیرد را حداقل یک ساعت قبل از تخلیه باربر می دارند .در بعضی از بخشها در صورت نیاز برای تهویه محفظه ماهی هواکشهاو دمنده هایی تعبیه شده است .


در سالهای اخیر با طریقه درست چیدن و کم کردن تعداد ماهی و پایین آوردن مدت زمان حمل ماهیان کمک شده است که از بروز خطرات جدی در طول تخلیه ماهی جهت مصرف انسانی جلوگیری بعمل آید . کارگران که در اتاقکهای نگهداری ماهی و نیز در فروشگاه و کارخانه های گوشت ماهی مشغول بکار هستنداز سر گیجه رنج می برند و نیز دچار عدم هوشیاری و خفکی ناشی از سموم آن می گردند و در بعضی مواقع بیهوش گشته و در همان حال جان خود را از دست می دهند .این کارگران وقتی تلاش می کنند تا خود را از وضعیت که به آن دچار شده اند رهایی بخشنددر اثر حوادثی دیگر جان می سپارند .


ودر صورت بهوش آمدن مبتلا به بیماری چشمی و اثرات سوء دیگر خواهند شد. ماهی بدون یخ و نیز صورتهای دیگر از فساد انجمادی بسرعت اکسیژن هوا را مصرف کرده و به همان نسبت دی اکسید کربن و گاز های سمی دیگری تولید می کنند که استعشام آنها نیز صفر می باشد اگر اما بعد از اینکه اتاقکهای ماهی را تخلیه گردید، هنوز خطر وجود خواهد داشت زیرا هوای آلوده و سنگین هنوز در کف این اتاقکها که تهویه نیز صورت گرفته است وجود داردوبرای کسانیکه برای تمیز کردن به آنجا وارد می شوند خطرناک است.


برای مثال در یک سیستم تخلیه پمپی قبل از بارگیری بوسیله پمپ آب بداخل سیستم کشیده شده و به محفظه های خالی از ماهی در تانکهای ساحلی برای مصارف بعدی برگشت داده می شود . عمل باکتریائی که در آب کشیده شده بوسیله پمپ به همان طریقی که ماهیان را فاسد می کند هوارا آلوده می سازند.


و می توانند محیط محفظه های ماهی را آلوده کنند .بخشهای دیگر که در مجاور محفظه ماهی قرار دارند نیز در معرض خطر می باشند زیرا گازهای سمی از اتاقکهای حاوی ماهی به اتاقهای مجاور محفظه ماهی قرار دارند نیز در معرض خطر می باشند زیرا گازهای سمی از اتاقکهای حاوی ماهی به اتاقهای مجاور انتقال می یابند.
بنابر این مسئولیت دادن به افرادی که ممکن است به خواب روند در حالیکه ظرفها در حال خالی شدن می باشند ، خطرناک است مواردی دیده شده است که افرادی از پای درآمده اند و چندین ساعت پیدا نشده اندچه موقع هوا آلوده می شود؟


گازهای سمی در همه سطوح لزوما" مضر نیستند مردم می توانند برای مدت زمان طولانی غلظت پایین سموم را تحمل نمایند. با دانستن حد استانه می توان تمهیداتی برای تشخیص غلظت مواد سمی که بوسیله هوا منتقل می شوند در نظر گرفت تا بتوان برای ۸ ساعت در روز بدون اثر سوء تاثیر آن را تحمل نمود محدوده آستانه می تواند راهنمای خوبی باشد .


اما بعضی از اشخاص بدلیل سن کم و یا عدم سلامت و یا موقعیتهایی که در آن قرار می گیرند در آستانه بسیار پایینی نیز احساس ناراحتی و بیماری می کنند. بررسی هوا اندوخته شده در طی چند روز وجود گازهایی از قبیل دی اکسید کربن ، سولفید هیدروژن و آمونیاک در غلظت بالا را نشان می دهند که ارتباط مستقیم با کمبود اکسیژن دارد جدول زیر محدوده آستانه این گازهاونیز درصدی که زندگی را دچار خطر می نماید را نشان میدهد.


حتی وقتیکه میزان گازهای سمی موجود در هوا از حد آستانه نیز پایین تر باشد کمبود اکسیژن می تواند موجب مرگ در اثر خفگی شود هوایی که کمتر از ۱۸ درصد اکسیژن داشته باشد ناسالم است. >

توصیه های ایمنی

چیدن ماهیان صنعتی در دریا

برای جلوگیری از جابجایی ماهیان که در کنار هم بصورت لایه لایه چیده می شوند باید بوسیله تخلیه حفاظت شوند ۰ گوشت ماهی در اثر جابجایی تخریب شده و فاسد می گردد و بدین ترتیب گازهای سمی تولید میکند وقتی کارگران در محفظه های ماهی مشغول کار هستند باید یک نفر در مسیر پایین فرستادن بار حاضر باشد تا در هنگام خطر ، دیگران را خبر کند در این موقع اولین کمکی که افراد می توانند انجام دهند تنفس دهان به دهان است .
برروی عرشه کشتی در نزدیکی مسیر دریچه تخلیه بار باید محلی برای این منظور وجود داشته باشد وقتی فردی برای بیرون آوردن فرد بیهوش داخل محفظه ماهی می شود دیگر اعضاء باید در محل دریچه بارگیری باشندودر مکانی که برای حفاظت در نظر گرفته شده باید از حوادث و اتقاقات بیشتر پرهیز گردد.


در بندر گاه زمانیکه صید در ظروف وجود دارد افراد نباید بخواب روند و ارتباط با ساحل تا زمانیکه محفظه ماهی خالی گرددو تهویه صورت گیرد باید برقرار باشد چند ساعت قبل از شروع تخلیه دریچه های محفظه ماهی باید برداشته شود و در ضمن قبل از تخلیه و نیز درطی تخلیه به منظور پیشگیری از فاسد شدن محموله کشتی باید تهویه صورت گیرد تخلیه بعضی از صید ها ممکن است سبب آزاد شدن ناگهانی گازهای سمی شود.


زمانی که کارگران در محفظه ماهی مشغول کار هستند فردی باید مراقب دریچه تخلیه بار باشدزمانیکه یک کارگری احساس خستگی کند می بایست از ادامه کار دست بردارد و تخلیه باید متوقف گردد تا زمانی که محفظه ماهی بخوبی تهویه شود محلی را در روی عرشه جهت استراحت و مراقبت از افراد آسیب دیده در نظر گرفته شده که این محل باید در نزدیکی دریچه تخلیه بار باشد تا از حوادث دیگر در طی کار جلوگیری شود به کارگرانی که برای تخلیه در نظر گرفته می شوند باید کمک شود واگر کسی بیمار ومصدوم شد باید سریعا" تحت درمان قرار گیرد لوازمی که برای تجزیه هوای آلوده بکار می رود باید در دسترس بوده اگر چه کنترل اصلی می توانددر طی تخلیه صورت پذیردوهر حادثه ای می تواند بسرعت بررسی و مورد تحقیق قرار گیرد.

در کارخانه های گوشت ماهی

توصیه ایمنی برای کارکردن در محفظه های ماهی عموما" در فروشگاهها عرضه گوشت ماهی و کارخانه ها قابل اجرا است فساد ماهی در قسمت داخلی و سطحی رخ می دهد وجود حشرات و عدم تهویه سالن موجب بروز خطرات ناشی از ایجاد گازهایی در فضای اطراف می شود.
بطور کلی تمام امور که با صید و فرآوری و عملیات آن در ماهیگیری صنعتی ارتباط دارد باید با آگاهی از خطرات آن و احتیاطی که نیاز است صورت گیرد ماهیگیران و کارگران ساحلی باید بدانند که مرز بین خفگی و احساس آن بسیار اندک است احتیاطهای ایمنی باید در همه مواقع به منظور جلوگیری از حوادث جدی در نظر گرفته شود.
بهترین راه برای کم کردن خطر پایین آوردن ضایعات و آلودگی هواست پایین آوردن درجه حرارت صید بوسیله یخ و آب سرد شده دریا در ماهیگیری صنعتی کمک می کند که ماهیان برای مصارف انسانی کم خطر تر شوند و در عین حال باید بتوانند از ایجاد بوی ناراحت کننده و ضخم کاسته و از تراوش مواد بین بافتی به خارج جلوگیری بعمل آید.

ماهیان خاویاری که استروژن نامیده می شوند و از خانواده تاس ماهیان، از جمله گونه های آب زی کم نظیری هستند که از قدمتی چند صد میلیون ساله که به عصر ژوراسیک باز می گردد بر خوردارند و از این رو ماهیان خاویار را فسیلهای زنده جهان می نامند که همراه با تکاملی فیلوژنی تا به امروز باز مانده اند .


اهیان خاویاری که استروژن نامیده می شوند و از خانواده تاس ماهیان، از جمله گونه های آب زی کم نظیری هستند که از قدمتی چند صد میلیون ساله که به عصر ژوراسیک باز می گردد بر خوردارند و از این رو ماهیان خاویار را فسیلهای زنده جهان می نامند که همراه با تکاملی فیلوژنی تا به امروز باز مانده اند . از منظر تعدد گونه ها به ۲۷ گونه و زیر گونه در جهان تقسیم می شوند که از این تعداد ۵ گونه در دریای خزر زندگی می کنند ،دریایی که خود به تنهایی ۹۳ درصد ذخایر ماهیان خاویاری جهان را در خود جای داده است.
اما ارزش ماهیان خاویاری نه به جهت استفاده از گوشت انان که به واسطه تخم انان که به خاویار یا مروارید سیاه مشهور است ،می باشد . خاویار خود به تنهایی به عنوان اشرافی ترین صبحانه جهان محسوب می گردد بسیاری آن را به شکل خام و یا همراه با تخم مرغ و اغشته به زرده ان میل می کنند و گروهی نیز به اندازه نوک قاشقی از ان را همراه با سبزیجات معطر یا قطعه کوچکی از نان و کره می خورند و بوی تند ماهی مانند ان و طعم شورش را بسیار دوست می دارند و انرا بسیار پر کالری و انرژی زا می دانند و این چنین نیز هست .
خاویار انواع گوناگونی دارد چون خاویار طلایی و سرخ و سیاه که البته در این میان خاویار سیاه از ازرشی قابل توجه بر خوردار است. ۵ گونه از ماهیان خاویاری ممتاز جهان نیز در این دریا میزیند که به ترتیب کیفیت عبارتند از « فیل ماهی» -«قره برون یا ماهی خاویاری ایران »- «ماهی خاویاری گلد(چالباش) یا روس»- «ماهی شیپ »-« ماهی ازون برون»، . فیل ماهی بزرگترین ماهی ابهای داخلی است که از نقطه نظر کیفیت خاویار رتبه اول را به خود اختصاص داده است نام دیگر ان بلوگا است و نمونه هایی از انها با وزنی در حدود۱۴۰۰کیلوگرم و سنی بیش از ۱۰۰ سال صید شده است .
هر ۲ یا ۳ سال یک بار تخم ریزی می کند و بین ۱۴ و ۱۷ سالگی بالغ می شود و به واسطه بهترین خاویار، رتبه گرانترین ماهی و خاویار جهان را دارا ست . از قامتی معادل یک و نیم متر تا بیش از چهار متر بر خوردار است ، رکورد صید ان در ایران ۶۲۰ کیلوگرم بوده است.
قره برون یا تاس ماهی ایران در حال حاضر گونه ای مستقل محسوب می شود ،چرا که تا قبل از این انرا زیر گونه ای از ماهی روس می دانستند .
در لفظ به معنای بینی سیاه است که از رتبه دوم ارزش بر خوردار است . در حال حاضر به واسطه تکثیر مصنوعی از نقطه نظر تعدد از گونه روس پیشی گرفته است . از گونه روسی بزرگتر می باشد و کیفیت خاویاری برتر از وی را نیز دارا می باشد از نظر ظاهری تا حدی شبیه به هم می باشند گرچه رنگی تیره تر همراه با رنگ دانه های سفید رنگ که تا بینی وی ادامه پیدا کرده وی را از نظر ظاهری از تاس ماهی روس جدا می کند . وزنی معادل ۶۰ تا ۱۳۰ کیلوگرم دارد و طولی معادل ۱متر تا بیش از ۲متر که در فاصله ۱۲ تا ۱۴ سالگی بالغ می گردد.
تاس ماهی روس یا چالباش در زمره گونه هایی است که در تمامی نقاط دریای خزر یافت می شود و خاویار ان را نیز به اصطلاح طلایی می نامند که از رتبه سوم ارزش بر خوردار است و در فاصله ۱۲ تا ۱۶ سالگی به سن تخم دهی میرسد و بالغ می شود . از طولی معادل ۱ تا ۲ متر بر خوردار است و وزنی معادل ۶۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم.
ماهی خاویار شیپ معمولا ماهی مهاجری است که به واسطه تخم ریزی به سواحل ایران می اید و در رودخانه های ابریز دریای خزر تخم گذاری می کند . از عمری معادل ۳۰ سال بر خوردار است ، سبک وزن است و از تعدد کمی هم بهره می برد ،از نقطه نظر ارزش در رتبه چهارم قرار دارد . با طولی بیش از ۱ متر و وزنی سبک ، در فاصله ده سلگی تا ۱۴ سالگی بالغ می گردد و به سن تخم دهی می رسد .
ماهی اوزون برون (دراکول) کوچکترین ماهی خاویار دریای خزر می باشد که در ایران به اشتباه کلیه ماهیان خاویاری را به نام وی اوزون برون می نامند .از نقطه نظر کیفی در رتبه اخر قرار دارد چرا که از خاویار ریزتر و ارزانتری بهره می برد . از نظر تکثیر مصنوعی با مشکلاتی مواجه است و تعداد ان نیز در شرایط طبیعی رو به کاهش می رود .در ترجمه نام وی بینی دراز است.در فاصله ۸تا۱۲ سالگی بالغ می شود . از قامتی معادل ۱ تا ۱.۵متر بهره می برد و وزنی سبکتر در قیاس با دیگر ماهیان این خانواده در دریای خزر.
همانگونه که خاویار سیاه در ایران و جنوب روسیه شناخته شده تر است، خاویار سرخ در سیبری و خاور دور طرفداران بیشتری دارد .گرچه خاویار سرخ از خاویار سیاه ارزانتر است اما طعم و ارزش غذایی آن دست کمی از خاویار سیاه ندارد. در ایران کرانه های شرقی دریای خزر بویژه سواحل بندر ترکمن( از حسنقلی تا میانکاله) مهمترین محل صید میاهیان خاویاری می باشد که به تنهایی نیمی از خاویار ایران در آنجا استحصال می شود.
خاویار سرخ یا سیاه را می‌توان در تمامی فروشگاههای مواد غذایی روسیه خریداری کرد. در اغذیه فروشیها چند دانه خاویار سرخ بر روی برشی از نان با یک برگ جعفری سرو می‌شود. البته علاقمندان واقعی خاویار، آن را سرد و با یک قاشق کوچک و بدون نان میل می‌کنند .طعم خاویار که ترکیبی از بوی تند ماهی و شوری نمک است، ممکن است برای بسیاری اصلاً خوشایند نباشد. واژه خاویار واژه‌ای فارسی و دگرگون‌شدهٔ واژهٔ خاگ‌آور (به معنی تخم‌آور) است.

ماهی قرمز کوچک یا Goldfish
ماهی قرمز کوچک یا همان ماهی طلایی (Goldfish) از معمول ترین ماهی هایی است که در منزل می توان از آنها نگهداری کرد. این حیوان کوچک خانگی که بسیار جذاب و دوست داشتنی می باشد در صورت مراقب مناسب می تواند تا چند سال در کنار ما در منزل زندگی کند.
اما متاسفانه بخاطر قیمت ارزان آن اغلب بهای لازم به آن داده نمی شود و در شرایط نامناسب نگهداری می شود و بیش از چند ماه عمر نمی کند. باید دانست که قیمت ارزان این ماهی های زیبا نباید با ارازن بودن جان این موجودات زیبا اشتباه گرفته شود. لذا لازم است برای فراهم آوردن شرایط مناسب زندگی آنها مواردی را رعایت کنیم.
ظرف نگهداری
اولین موضوعی که می تواند بعنوان یک عامل مهم در عمر بیشتر ماهی موثر باشد محل زندگی آن است. ظروفی که در آنها ماهی فروخته میشود اغلب کوچک می باشد و نباید اشتباه کرد و ماهی ها را در همان ظروف کوچک نگاه داشت. ماهی ها به اکسیژن موجود در آب احتیاج دارند و این اکسیژن از طریق سطح هوایی که با آب در تماس است وارد آب می شود. هرچه سطح مقطع بالای تنگ کوچکتر باشد اکسیژن کمتری می تواند وارد آب شود. پس سعی کنید تا آنجا که ممکن است از ظروف کوچک برای نگهداری ماهی ها استفاده نکنید.
آب
از آنجایی که ماهی در تمام طول عمر خود در آب می باشد لذا لازم است آبی که برای زندگی آن انتخاب می کنیم دارای شرایط مناسب زندگی باشد. معمولا” استفاده از آب شهری مشکل خاصی برای ماهی های قرمز ایجاد نمی کند. اما قبل از کنار گذاشتن آب برای ظرف ماهی، بگذارید یک دقیقه آب از شیر بیرون برود این باعث می شود برخی مواد شیمایی که احتمالا” در لوله رسوب کرده اند بیرون روند. برای اطمینان از خارج شدن موادی مانند کلر باید قبل از عوض کردن آب ماهی ها، بگذارید که آب بمدت یک شبانه روز در ظرف بماند. همچنین این عمل باعث می شود که آب دمای محیط را گرفته و تغییر آن برای ماهی ها خطری در بر نداشته باشد.
هرگز نباید اجازه دهید که آب ظرف ماهی ها کثیف شود، اینکار می تواند باعث بیماری، کوتاهی عمر و در نهایت مرگ آنها شود. برای تعویض آب هرگز آب را یک دفعه عوض نکنید، با آرامش کامل نیمی از آب ظرف را خالی کرده و سپس کم کم آب برداشته شده از ظرف را با آبی که از روز قبل نگه داشته اید جایگزین کنید. در هر صورت باید سعی کنید که کمترین استرس را به ماهی های کوچک منتقل کنید. شما باید در طول هفته یک یا دو بار آب ظرف ماهی ها را به اینصورت عوض کنید.
غذا
ماهی های قرمز کوچک حیوانات بسیار سخت جانی هستند و هر چیزی را می خورند. لذا به راحتی می توانید در شرایطی که غذای مناسب در دسترس ندارید از خرده های نان، شیرینی و … به مقدار کم بعنوان غذا به آنها بدهید. اما اگر در نگهداری آنها مبتدی هستید به شما پیشنهاد می شود از غذاهای آماده آنها که ارزان قیمت هم می باشد تهیه کنید. فقط مطمئن باشید که غذایی را که می خرید مربوط به Goldfish می باشد. ماهی های نیز مانند انسان به پروتئین، ویتامین و … برای رشد و زندگی نیاز دارند.
در ارتباط با غذا دادن باید دقت کنید که دادن زیاد غذا به آنها و ماندن آنها در ظرف باعث آلودگی آب شده و برای ماهی ها خطراتی به همراه خواهد داشت. سعی کنید به مقدار بسیار بسیار کم در سه نوبت غذایی همانند خودتان به آنها غذا دهید، مقدار آن باید بگونه ای باشد که اضافه غذا در آب نماند.
دمای محیط
بهترین دما برای زندگی این ماهی ها از حدود 10 تا 25 درجه سانتیگراد می باشد. دمای محیط هرگز نباید دفعتا” تغییر کند، تغییر تدریجی و ملایم دمای محیط یا آب برای آنها قابل تحمل می باشد.
نور
ماهی های قرمز کوچک نیز همانند سایر حیوانات یا گیاهان احتیاج به نور خورشید دارند. محل نگهداری آنها باید به گونه ای باشد که تغییر روز و شب در آن احساس شود. هرگز آنها در زیر نور آفتاب مستقیم و شدید قرار ندهید.
سایر شرایط
ریختن شن یا ماسه کف ظرف می تواند حس بودن در منزل را برای این ماهی ها بیشتر کند. دقت کنید که بیش از دو یا سه سانتیمر ارتفاع ماسه کف ظرف نباشد چرا که در غیر اینصورت می تواند محیط خوبی برای رشد خزه و باکتری ها باشد. همچنین باید از ماسه ایی استفاده کنید که لبه های تیز نداشته باشد تا باعث زخمی شدن ماهی ها نشود. در این رابطه هرگز از ماسه های رنگ شده استفاده نکنید.
بررسی رفتار
حداقل روزی دو نوبت یک دقیقه ای به رفتار ماهی های خود توجه کنید. به این ترتیب می توانید حرکت های غیر معمول آنها تشخیص دهید، در صورت بروز مشکل در رفتار آنها اگر علاقمند باشید می توانید از متخصصین نگهداری ماهی برای درمان آنها مشورت بگیرید. اما مطمئن باشید اگر موارد بالا را رعایت کنید مشکل خاصی برای آنها پیش نخواهد آمد.

ماهی سوف (Zander) همچنان قسمتی از معمای این گونه است كه بارها در سرتاسر جهان مورد آزار واقع شده و پایان زننده ای از لحاظ سیاست بهره برداری در انتظار اوست. در اروپا سوف یك ماهی ورزشی است و قدر آن دانسته شده است. چنانكه یك خوردنی عالی است. بسیاری از خصوصیات ماهی های سوف حاجی طرخان (Perch) و Ruffe را داراست. یك سوف صید شده منحصر به فرد باید حداقل بیش از 10 سال سن و وزنی بالغ بر 4500 گرم داشته باشد.هر چند تعداد زیادی از آنها کوچک هستند اما بیشتر ماهیگیران با صید سوفهایی به وزن 3 تا 5 کیلوگرم خوشحال می شوند. البته تروفه های بالای 8 كیلوگرم به تعداد كم در سرتاسر جهان یافت می شوند. مثلأ آخرین ركورد صید سوف در انگلستان ، وزنی معادل 8780 گرم داشته است و در ایران اینجانب آخرین رکوردی که از ماهی سوف با مدرک مشاهده کردم به وزن 6 کیلوگرم و بطول 97 سانتمتر بوده است و در یاچه سد 15 خرداد صید شده است


مشخصات عمومی :

ماهی سوف گونه ای از ماهی با نام علمی Lucioperca است . ماهی سوف بزرگترین عضو خانواده گسترده (Percidae) (ماهیان باله خاردار خوردنی آبهای شیرین) است. این ماهی به وزنی معادل 20 کیلوگرم و به طولی بیش از 100 سانتیمتر می رسد. نام عمومی ماهی سوف در اروپا Pike-Perch می باشد كه شاید سرچشمه آن شباهت ظاهری این ماهی با اردك ماهی است. اما حقیقت این است كه آنها هیچ پیوندی با یكدیگر ندارند. سوف آنچه كه بعضی‌ها باور دارند نمی‌باشد. اردك ماهی و سوف دو گونه متفاوت می‌باشند. اما از لحاظ شكل ظاهری جزء یك دسته هستند. ماهی سوف ساكن بومی اروپای شرقی و آسیای مركزی است. یك گونه محلی در شرق اروپا بیش از گسترش این ماهی در غرب اروپا وجود داشته كه خویشاوندی نزدیكی با ماهی سوف داشته است كه آن نوعی اردك ماهی با نام چشم مات Walleye بوده است كه اغلب با یكدیگر اشتباه می شوند والبته بسیاری نیز از این اشتباه سود اقتصادی برده‌اند. مثلأ در سال 2004 میلادی تعدادی از رستورانهای میناپولیس واقع در شرق میناسوتای آمریکا ماهی سوف وارد کرده بودند و آن را بجای وابسته نزدیکش Walleye برای مردم سرو کرده بودند. این بخاطر آن است که مزه این دو ماهی کاملأ شبیه به یکدیگر است. لازم بذكر است كه زیستگاه اصلی Walleye در كانادا و آمریكا است.

آنها در قسمتهای كم عمق نسبتأ كوچك و نزدیكی كف در قسمتهای مركزی و پست مسیر رودخانه زندگی می‌كنند. آنها برتریشان را در مكانهای ماسه‌ای وزیر تخته سنگها و مخفیگاههای مناسب آشكار می‌كنند و در هر كجای ممكن روزشان را سپری می‌كنند. آنها آبهای شور و مخازن آب (استخرها) را تحمل می‌كنند. فعالیت اصلی آنها در نزدیكی غروب و صبح زود می‌باشد.

مشخصات ظاهری :

پشت آنها معمولأ برنگ خاكستری یا قهوه‌ای با خالهای مشكی در نوارهای تیره است. كوچكتر بودن این نوارها نسبت به سوف حاجی طرخان به خوبی مشخص می‌باشد. این نوارها در ماهیان جوانتر واضحتر هستند در صورتیكه با رسیدن به سن بلوغ كاملأ ناپدید می‌شود. پهلوهای ماهیهای جوانتر نقره‌ای است در صورتیكه ماهیهای مسن تر رنگ طلایی مایل به سبز دارند. سطح زیرین (شكم) و بالهای پایینی به رنگ سفید می‌باشد. اگرچه در بعضی از اوقات به مقدار بسیار كم متمایل به آبی است.باله های پشتی مخصوصأ باله خاردار بعد از سن بلوغ خالهایی مشكی را با پشت زمینه زرد و خاكستری حمل می‌نماید. دم نیز دارای لكه های خاكستری است.

چشم :

طراحی چشمها و دندانهایشان به گونه ای است كه تعداد كمی از قربانیان اجازه فرار خواهند یافت. چشمان نسبتأ بزرگی نسبت به اردك ماهی دارند كه ظاهر شیشه مانند عجیب دارد زیرا در پشت مردمك چشمشان یك ماده منعكس كننده وجود دارد كه در هنگام شب میزان حساسیتشان را در نور ضعیف افزایش می‌دهد و به آنها كمك می نماید تا بیشترین بهره را در شرایط نور ضعیف ببرند و بدین خاطر اغلب شبانه به تغذیه می پردازند. در مكانی كه نور شدید وجود دارد ماهی سوف یافت نمی‌شود لذا اختلاف زیادی از لحاظ محل سكونت با ماهی‌های دیگر دارند.

دندان :

در سالهای اولیه زندگیشان چهار دندان جلویشان رشد می نماید كه با آنها به ربودن طعمه هایشان اقدام می كنند و قبل از هوشیاری طعمه هایشان ، آنها را می بلعند و به جیره غذایشان كه مقدار كمی از منابع غذایی فراوان موجود می باشد وفق می‌یابند. از آرواره های غار مانند نسبتأ كوچكی نسبت به اردك ماهی برخورداراست اما دندانهای آنها جبران این سایز را می‌نمایند. در جلوی آرواره های بالایی و پایینی دو جفت دندان نیش مانند یافت می‌شود. آنها در آرواره های فوقانی وتحتانی در تورفتگی هایی گنجانده شده‌اند.كه بوسیله آنها شكار را سوراخ و زخمی می‌نمایندكه وارد كردن این ضربه جراحت كشنده ای به دنبال خواهد داشت و سپس آن را نگه می‌دارند.


تغذیه :

ماهی سوف در سالهای اولیه زندگی یك نمونه خوب از یك ماهی درنده ومتفاوت از اردك ماهی در هوش می باشد چراكه او تمایل دارد تا در دسته های متراكم و دسته های تجمع یافته به شكار بپردازد تا در آن انبوه و تجمع ، یك دسته از ماهیان را در جای كم عمق احاطه و به آنها حمله نمایند. وقتی كه آنها به وزنی بیش از 4500 گرم می‌رسند به نظر می‌آید كه گوشه گیر می‌شوند و طعمه های عاقلانه و در دسترس را انتخاب می كنند كه این می تواند مبین بخشی از هوش این ماهی باشد. آنها بسیار سرسخت به شكار هستند. این عمل به اكوسیستم كمك می نماید چراكه با از پا درآوردن ماهیهای رشد نیافته و ضعیف ، معیوب و مریض اجازه میدهند تا ماهیان سالم رشد نمایند. همچنین همانند اردك ماهی تمایل دارند تا نمونه های بزرگ و جالب اینكه اغلب از انواع خودشان را از پای درآورند مخصوصأ ماهی هایی با وزن بیش از 500 گرم.

جیره غذایی ماهی سوف تا اندازه زیادی به غذای در دسترس او بستگی دارد. هر گونه ای از ماهی ،‌ شكار بسیار خوبی برای آرواره های دنداندار ماهی سوف می‌باشد حتی نوع خودش. آنها علاقمند به نمونه های كوچكتر هستند مخصوصأ ماهیهای قنات ،‌ دهان گشاد رودخانه‌ای ،‌ هم خویشان و Ruffe . آنها ماهیهای كوچكتر را ترجیح می‌دهند غیر از آنكاری كه اردك ماهی انجام می‌دهد و طعمه هایشان را از طرف دو یا طرفین ماهی دنبال می‌كنند و گیر می‌اندازند و بدین روش صید می‌نمایند. آنها طعمه را از قسمت سر یا دم می‌بلعند. نمی‌چرخند آن روشی است كه اردك ماهی انجام می‌دهد. هر ماهی را كه نمی‌توانند ببلعند از دهان خارج می‌كنند. آنگاه با پیوستن گرهی از همنوعان به هم لاشه را تكه تكه می‌نمایند. ماهی سوف میگوهای آب شیرین را نیز می‌خورد. شكاری كه گاهی از اوقات فرار می‌كند بواسطه زخمهایی كه برداشته می‌میرد و بعضی‌ها بغلط بیان می‌كنند كه صوف از روی حماقت كشته است.

ماهی سوف رجحان و كامیابی بهتری در آبهای رنگی (مانند آبهای كدر و یا وجود گیاهان فراوان در آب) دارند خصوصأ آبهای روان. دلیل این مدعا وجود گیاهان فراوان در دریاچه سد 15 خرداد در ایران و دریاچه Norfolk و Cambridge در كشور انگلستان می باشد. با وجود كارایی فراوان در شكار دارای دوام و طاقت نمی باشند و مد دریا ، دما و آبهایی كه حجم اكسیژنشان كم است را دوست ندارند.


تخم ریزی :

در ماههای مارس (فروردین) و آوریل (اردیبهشت) وقتیكه دمای آب به 12 تا 14 درجه سانتیگراد می‌رسد ماهیهای نر و ماده تداركات تخم ریزی را فراهم می‌كنند. ماهیهای ماده در مدت سه سال و ماهیهای نر ظرف یكسال بالغ می‌شوند. ماهی سوف تخمهای زرد كمرنگ خود را بصورت انبوه بر روی گیاهان ، ماسه و سنگها می‌ریزد. زمانیكه موقعیت تخم‌ریزی مناسبی را می‌یابد آنجا خانه اوست و بیدرنگ در آنجا تخم‌ریزی می‌كنند. ماده‌ها بین000/100 تا 000/850/1 تخم می‌گذارند. قطر این تخمها در حدود 1.6 میلیمتر است. تخمها چسبناك هستند و در كف آب به یكدیگر می‌چسبند. همچنین برروی گیاهان آبزی كه بوسیله ماهی نر تمیز شده است تخم ریزی می‌كنند. ماهی نر از تخمهای ته نشین شده پاسداری می‌نماید و آنها را جابجا میكند تا تخمها بعد از 10 – 5 روز به بچه ماهی تبدیل شوند سپس از محتویات درون كیسه ها تغذیه می كنند تا رشد نمایند. بعد از آن از انواع خودشان ، تخم حشرات كوچك و تخم یا نوزادان ماهی های دیگر تغذیه می نمایند. پس از شروع به شنا از موجودات زنده پلنگتونی تغذیه می‌كنند. این روش را پس از اینكه به طولی در حدود 3 تا 5 سانتیمتر رسیدند به روش تغذیه از شكار عوض می‌نمایند. در ابتدا آنها به شكار تخم ماهی آنگاه انواع بچه ماهی می‌پردازند. آنها قادر نیستند تا طعمه های بزرگ را ببلعند چراكه آنها گلویی كوچك دارند. این یك واقعیت است كه ماهی سوف گونه های با ارزش اقتصادی را كمتر شكار می‌كند و غذای آنها از تبدیل خود ، به خودشان فراهم می‌شود لذا گوشتی بسیار لذیذ دارند و برای بخشی از ماهیگیران (خصوصأ ماهیگیران غیر ورزشی و سودجو كه به هر وسیله ممكن مانند دام ، سم وغیره به نابودی نسل این ماهی زیبا با ارزش غذایی فراوان می‌كوشند) سود فراوانی را بهمراه دارد. جالب است بدانیم كه در اروپا هر ساله بیش از 000/10 تن ماهی سوف صید می‌شود.

تولِيد مثل انواع گورامي ها

تولِيد مثل در انواع گورامي ها و ساِير لابِيرانت دارها تا حدودِي مشابه است ولِي گاهِي ممکن است برخِي از گونه ها خصوصيات جزيي داشته باشند همه اِين ماهي ها براِي تخم رِيزِي اقدام بساختن لانه هاِي خاصِي از حباب هوا مي نماِيند .ساختن لانه حبابِي در تخصص ماهِي نر است و براِي ساختن آن ماهِي مرتبا بسطح آب آمده و مقدارِي هوا با خود به داخل آب مي برد .پس از آن حبابهاِي کوچک هوا در داخل دهان ماهِي نر با لاِيه اِي از بزاق دهان آغشته شده و به سطح آب رها مي گردد .حباب هاِي هوا در مجموع شباهت زِيادِي به کف صابون در روِي آب دارد ولِي حباب هاِي حاصل ازآن بسِيار کوچک مي باشند .اندازه حبابها از ِيک ماش بزرگ تجاوز نمي نماِيد .ماهِي از گِياهان سطح آب براِي نگهدارِي و اسکان دادن حبابها استفاده مي نماِيد .گاهِي نِيز ممکن است حباب هاِي هوا زِير گِياهان داخل آکوآريوم و بخصوص زِير برگهاِي پهن قرار داده شوند .
ساختن لانه حبابِي توسط ماهِي نر نشان از آمادگِي تولِيد مثلِي است و اگر در آکوآريوم ماهِي ماده از جنس او وجود ندارد ، بايد بلافاصله اقدام به تهِيه جفت براِي او نمود .به اِين منظور بايد آکوآريوم بزرگ و پر گِياه براِي اِينکار اختصاص ِيابد .ماهِي نر هنگام انتخاب جفت و ِيا اظهار تماِيل به ماهِي ماده موجود در آکوآريوم ، ابتدا باله هاِي خود را تا حداکثر ممکن گسترده کرده و به طرف ماهِي ماده مي رود .اگر ماهِي ماده نِيز همين عکس العمل را نشان دهد انتخاب جفت انجام گردِيده است .

ماهِي نر بسِيار کم حوصله است و اگر بعد از ساختن لانه حبابِي و راندن جفت خود بطرف آن براِي تخمرِيزِي ، ماهِي ماده آمادگِي تخم رِيزِي را نداشته باشد ، جنگ و منازعه را با آن شروع کرده و با ضرباتِي که با سر به طرفِين بدن او وارد مي کند و نِيز با پاره کردن باله هاِيش ممکن است او را بکشد .

در اوايل شروع نزاع بهتر است ضمن مواظبت دقِيق به آنها فرصت بِيشترِي داده شود چون ممکن است تغِيِير عقِيده داده و سر عقل بِياِيند .در غِير اِين صورت و ادامه نزاع بايد ماهِي نر را از آکوآريوم خارج نمود .چند ساعت بعد بايد مجددا ماهِي نر را داخل آکوآريوم ماده قرار داد .اگر منازعه با ز هم شروع شود بايد بهمان منوال دو سه بار دِيگر اِينکار را ادامه داد تا سرانجام تخم رِيزِي انجام شود .در غِير اِينصورت بايد نسبت به تعوِيض ماهِي نر اقدام نمود .

اگر انتخاب انجام گِيرد ، ماهِي نر پس از ساختن لانه حبابِي جفت خود را بزِير آن برده و بدن خود را خم کرده و هلال وار به دور ماهِي ماده مي چسبد. در اِينموقع هر دو ماهِي به آرامي و بدو ن شنا کردن بکف آکوآريوم افتاده و ماهِي ماده تعدادِي تخم از خود خارج مي کند که بلافاصله توسط ماهِي نر بارور مي گردند .پس از آن ماهِي نر جفت خود را رها کرده و تخمها را در دهان با حباب هوا و بزاق آغشته کرده و به زِير لانه حبابِي مي فرستد .اِين عمل چندِين بار و براِي مدت ِيکساعت ِيا بِيشتر ادامه مي يابد تا وقتِي که تمام تخمها که معمولا 300 تا 500 عدد هستند رِيخته شوند .پس از تمام شدن کار تخم رِيزِي ، ماهِي نر بلافاصله ماهِي ماده را به دورترِين نقطه آکوآريوم از لانه حبابِي تبعِيد کرده و حفاظت و مراقبت از تخمها را خود بعهده مي گِيرد .در اِين موقع بخصوص در آکوآريومهاِي کوچکتر از 60 لِيتر ، بهتر است بلافاصله ماهِي ماده از آکوآريوم خارج شود ، در غِير اِينصورت دخالت وِي در امر مراقبت از تخمها ممکن است باعث مرگ او مي شود .

تبخِير آب تا حدودِي باعث شکسته شدن برخِي از حبابهاِي هوا مي گردد .اگر چه ماهِي نر به سرعت با ساختن حبابهاِي تازه کمبود آنها را جبران مي کند ، با وجود اِين حتما در آکوآريوم بايد کاملا بسته باشد تا از خراب شدن حبابها جلوگِيرِي شود .براِي اِين منظور کافِي است که روِي آکوآريوم با شِيشه پوشِيده شود .

لانه حبابِي بطور ميانگِين 8 ×8 سانتِيمتر است و ضخامت آن ِيک سانتِيمتر ِيا کمي بِيشتر مي باشد .پس از قرار گرفتن تخمها در زِير لانه حبابِي ، ماهِي نر تعداد دِيگرِي حباب هوا تولِيد کرده و زِير تخمها قرار مي دهد .تخمها را با دقت زِياد مي توان بِين حبابهاِي هوا مشاهده نمود .

حرارت لازم براِي تخم رِيزِي آنها بِين 25 تا 28 درجه سانتِيگراد است .در اِين حرارت لاروها معمولا دو روز پس از لقاح از تخم خارج مي شوند .لاروها ابتدا شکل بچه قورباغه را ( قبل از دگردِيسِي ) دارند و داخل حبابهاِي هوا مي مانند .

اگر نوزادِي از داخل حبابها بداخل آب بِيفتد ، ماهِي نر بلافاصله آن را تعقِيب کرده و با حباب هوايي که به دور او درست مي کند ، وِي را بداخل لانه حبابِي متصاعد مي سازد .سه روز بعد کم کم حبابهاِي هوا شروع به خراب شدن کرده و نوزادها که در اِين حالت قسمت عمده کِيسه زرده آنها جذب گردِيده است به طور دسته جمعِي شروع به شنا مي نماِيند .اگر ِيکِي از بچه ها از گروه خارج شود بلافاصله توسط ماهِي نر به گله بچه ها بازگشت داده مي شود .سه هفته بعد از تولد که بچه ها مي توانند از خود مراقبت نماِيند ، ماهِي نر دِيگر کار خود را خاتمه ِيافته مي داند و بچه ها را بحال خود وا مي گذارد ، و چون مي داند که بچه ها دِيگر مي توانند از خود دفاع نماِيند ، گاهِي شروع به خوردن آنها مي کند .بنابراِين اگر ماهِي نر تاکنون از آکوآريوم خارج نشده است بايد بلافاصله اقدام به خارج کردن وِي نمود .

در تکثِير و پرورش اِين ماهِي ها چند نکته مهم وجود دارد که بايد مورد توجه و دقت قرار گِيرند .اکثرا تازه واردها ممکن است در آکوآريوم خود حتِي اقدام به تکثِير ماهِي بنماِيند ولِي پس از اِينکه سن بچه ماهي ها به 15 تا 30 روز برسد تمام و ِيا عده زِيادِي از آنها خواهند مرد .دلِيل اصلِي آن را فقط مي توان در دو کلمه مختصر نمود : تغذِيه بد .بچه اِين ماهي ها احتِياج زِيادِي به غذاِي زنده ميکروسکوپي دارند و اگر آکوآريوم بسِيار کوچک و تميز باشد ، غذاِي کافِي براِي آنها تولِيد نمي شود .براِي پرورش بچه ماهي ها حجم آکوآريوم بايد حداقل 60 لِيتر باشد .عمق آب داخل آن بايد بِين 15 تا 20 سانتِيمتر بوده و به اندازه کافِي گِياه در آن کاشته شود .در کف آن بايد کمي لاِيه ماسه به ضخامت 1 تا 2 سانتِيمتر رِيخته شود .آب آکوآريوم حتما بايد کهنه باشد تا غذاِي کافِي تولِيد نماِيد .اگر مقدارِي گِياه مرده و در حال پلاسِيدن در آکوآريوم باشد نه تنها مضر نِيست بلکه از نظر تولِيد غذا بسِيار مناسب نِيز مي باشد .

اگر نمي توان در آکوآريوم و ِيا مخزن دِيگرِي اقدام به پرورش انفوزوئرها نمود - که رِيزترِين مواد غذايي زنده مي باشند - ،مي توان پس از تخم رِيزِي مقدار کمي کاهوِي له شده و مقدار خِيلِي کمي غذاِي ماهِي که به صورت پودر در آمده است در داخل آب رِيخت تا در داخل آکوآريوم انفوزوئرها که غذاِي اصلِي بچه ماهي ها است تولِيد شوند .در مراحل اولِيه رشد و نمو بهتر است روزِي دو سه بار و هر بار دو سه لِيوان آب سبز محتوِي فِيتوپلانکتن به آکوآريوم ها اضافه نمود .دافنِي رِيز بايد موقعِي به آنها داد که قدرت گرفتن و خوردن آنها را داشته باشند .حداقل تا ِيک ماهگِي بايد روِي آکوآريوم با شِيشه پوشِيده باشد زِيرا نوزادها بشدت در مقابل تغِيِيرات درجه حرارت و خشک شدن کم مقاومت هستند .در هفته سوم عمرشان لابِيرانت ها تشکِيل مي شوند واز اِين پس قدرت مقاومت آنها بِيشتر خواهد شد .اگر در اِين مدت سطح آب کثِيف شده ِيا لاِيه اِي از چربِي و مواد دِيگر روِي آن را بپوشاند ، بايد با تماس دادن ِيک ورق روزنامه با سطح آب ، مواد اضافِي روِي آنرا برداشت نمود .

براِي تولِيد و پرورش تجاری و زِياد آن مي توان در استخرهاِي کوچک که داراِي لاله آبِي هستند اقدام به تکثِير آنها نمود .اگر تغِيِيرا ت درجه حرارت بِين 16 تا 32 درجه سانتِيگراد بِيشتر نباشد ماهي ها بخوبِي تولِيد مثل خواهند نمود .در ِيک حوضچه کوچک با ابعاد 2×2 متر حتِي اگر دو جفت نر و ماده گذاشته شوند ، معمولا رقابتِي با ِيکدِيگر انجام نخواهند داد .در چنِين شرايطي مواد غذايي ميکروسکوپي به اندازه کافِي تولِيد خواهد شد و مصر ف گاهگاهِي دافنِي رِيز مفِيد خواهد بود .هرگز نباِيد ماهِي جنگجو ِيا بتا را در استخرهاِي کوچک تکثِير نمود .

طبِيعتا اِين ماهي ها گوشتخوارند و در شرايط طبِيعِي غذاِي اصلِي آنها را سخت پوستان کوچک تامين مي نماِيند .اگر چه اِين ماهي ها سرِيعا به خوردن غذاهاِي مصنوعِي عادت مي نماِيند ، اما با وجود اِين بايد گاهگاهِي غذاِي زنده مانند کرم خاکِي خرد شده ، دافنِي ها، تکه هاِي کوچک گوشت بدون چربِي ، ماهِي و ِيا ميگو به آنها داد .

نکته مهم :
براِي تکثِير اِين ماهي ها بهتر است مقدارِي گِياه شناور در سطح آب قرار گِيرد تا لانه حبابِي بِين آنها ساخته شود .اگر گِياه شناورِي روِي آب وجود نداشته باشد ماهِي نر تقرِيبا تمام گِياهان رِيشه دار داخل آکوآريوم را خراب کرده و بر روِي آب مي برد .


تمام گوارامیها برای تکثیر و پرورش شرایط یکسان و مساوی دارند.

چنانچه شما بتوانید یک نوع آن را با موفقیت تکثیر و پرورش دهید از بقیه گونه های دیگر گوارامیها براحتی خواهید توانست تخمگیری بعمل آورید و براحتی آنها را پرورش دهید.

در ابتدا بایستی گوارامیهای ماده و نر قبل از تخمگیری 15 روز بطور جداگانه نگهداری شوند تا علاوه بر علاقه و میل بیشتر تعداد تخم زیادتری را در موقع تخمریزی رها سازند.

ترتیب و رعایت انجام کارهای لازم برای تکثیر گوارامیها دارای اهمیت زیادی است. چنانچه بموقع آن کارها انجام نگیرد نتیجه تکثیر خراب خواهد شد.

باید همزمان با آماده ساختن ماهیهای مولد برای انجام تخمریزی پیش بینی لازم را برای تهیه غذای لاروهای گوارامیها صورت بگیرد و از قبل اقدامات لازم را انجام داد و برای آنها غذا تهیه کرد.

لاروهای گوارامی در ابتدا خیلی ریز هستند و غذای خیلی ریزتری احتیاج دارند. معمولا نوزادان میگو را تا یکهفته بعد از شنای آزاد نمی توانند صید کنند و بخورند زیرا برایشان بزرگ است و اگر بی غذا بمانند تمام آنها تلف خواهند شد.

بنابراین باید موجودات زنده خیلی ریزتری را مانند انفوزئرها و فیتوپلانکتنها را تولید کرد. تا لاروهای گوارامی بعد از آنکه کیسه زرده زیر شکمشان را جذب کردند و دارای شنا آزاد شدند، بتوانند آنها را بعنوان اولین غذا استفاده نمایند.

ابتدا آکواریومی که ارتفاع آب آن 15 سانتیمتر باشد را با آب که دارای سختی 6 تا 8 درجه Dh و دمای مناسب 27 درجه سلسیوس باشد، مهیا و آماده می سازیم.

برای جلوگیری از مزاحمتهای احتمالی دور آکواریوم پوشیده می شود که از بیرون برایشان مزاحمت ایجاد نشود و داخل آکواریوم شن یا ماسه و شعله اکسیژن قرار داده نمی شود. گوارامیها قادرند از سطح آب اکسیژن بگیرند و باید در محیطی آرام و ساکت و بدور از مزاحمتهای دیگران و بدون تلاتم آب تخمریزی کنند.

چند شاخه گیاه طبیعی یا مصنوعی در روی سطح آب قرار دهید.

از آنجائیکه گوارامیهای نر خیلی زیاد علاقه به تخمها و نوزادان دارند با شتاب و عجله می خواهند صاحب نوزاد شوند و این عجله و شتاب در مواقعی که ماهی ماده آمادگی نداشته باشد اختلاف بوجود می آید و ماهی نر شروع به زدن و کندن دم و باله های ماهی ماده می کند. اگر ماهی ماده همچنان بی میل و بی رغبت به تخمریزی باشد، آنچنان ضربات شدیدی را خواهد خورد که گاهی منجر به تلف شدن ماهی ماده خواهد شد.

وجود چند شاخه گیاه طبیعی و مصنوعی پناهگاهی برای ماهی ماده خواهد بود که بتواند رد لابلای آنها پنهان و مخفی شود. و بتدریج ماهی ماده آماده خواهد شد و با گذشت چند ساعت اعلام آمادگی برای تخمریزی خواهد کرد. و بدون ناراحتی و درگیری و با بدن سالم و شاداب به کنار ماهی نر خواهد آمد و با راهنمایی ماهی نر به قسمت لانه هوایی هدایت می شود. و در آنجا آرام باقی می ماند و در چندین مرحله با ماهی نر تخمریزی می کنند.

بنابراین نحوه تخمریزی و مراحل انجام کارها بترتیب اهمیت بشرح زیر است.

1- آکواریوم محل تخمریزی باید دارای آبی با سختی بین 6 تا 8 درجه Dh و دمای 27 درجه سلسیوس باشد. ارتفاع آب حداکثر 15 سانتیمتر و دور آکواریوم پوشیده شود.

اکسیژن داخل آکواریوم قرار نمی گیرد چون باعث تلاتم آب خواهد شد و گوارامیها محیط آرام و ساکت را دوست دارند. هیچگونه شن و یا ماسه در کف قرار ندهید و هرگز برای آنها مزاحمت ایجاد نکنید. چند شاخه گیاه داخل آکواریوم قرار دهید تا علاوه بر اینکه محیط طبیعی برای ماهیها ایجاد می شود، ماهی ماده بتواند در لابلای آن رد مواقع ضروری پنهان شود. با ایجاد چنین محیطی حالا می توانید ماهی نر را بداخل آکواریوم بگذارید.

ماهی نر شروع به ساختن لانه هوایی می کند و با بزاق دهانش از سطح آب هوا می گیرد و بصورت حبابهای بلوری شفاف در سطح آب بصورت لانه هوایی به خانه سازی می پردازد. بیشتر دوست دارد در بین گیاهان باشد. اگر گیاهان برگ دار پهن استفاده شود، در زیر برگ گیاه لانه هوایی ایجاد می کند. و سر پناه مناسبی برایش خواهد بود. و مکان مناسبی برای تخمها و لاروها در چند روز اول است.

2- بعد از گذشت 24 ساعت حالا نوبت به معرفی ماهی ماده خواهد بود. بآرامی ماهی ماده را داخل آکواریوم قرار دهید. دقت کنید، کوچکترین ضربه ای به بدن ماهی ماده باعث صدمه جدی و یا اینکه احتمالا از شدت درد و ضربه وارده به بدنش تخمریزی را به تأخیر می اندازد که در این فاصله چون حوصله ماهی نر کم است امکان ضربه زدن شدید به ماهی ماده زیادتر می شود و ممکن است ماهی ماده تلف شود. بنابراین با حوصله و بآرامی ماهی ماده را در کنار ماهی نر قرار دهید. با اضافه شدن ماهی ماده به آکواریوم، حرکات زیبا و دیدنی ماهی نر شروع خواهد شد. بطوریکه رقصهای زیبا و با ایجاد حرکاتی موزون که بهمراه این حالت، آبششها را باد می کند و ژست مخصوصی می گیرد و با گاردهای زیبا به دور و اطراف ماهی ماده می چرخد و همراه رقص، ماهی ماده را به آغوش می گیرد و به زیر لانه هوایی که ساخته است می برد و خیلی زود خانه اش را تکمیل تر و بزرگتر می کند. سپس ماهی ماده را دعوت به تخمریزی در محل لانه هوایی می کند. اگر ماهی ماده آماده باشد در همان ساعات نخست اعلام خواهد کرد و برای تخمریزی به زیر لانه هوایی می رود و خیلی آرام می ایستد و تخمریزی شروع می شود. و چندین ساعت تخمریزی طول می کشد و در هر نوبت تخمها در داخل لانه هوایی چیده می شود چنانچه ماهی ماده به هر دلیلی آماده نباشد و از کنار ماهی نر فرار کند و به طرف دیگری برود. این عمل باعث عصبانیت ماهی نر خواهد شد. ماهی نر دوباره دنبال او می رود و از او دعوت بعمل می آورد و چنانچه با بی میلی و فرار ماهی ماده روبرو شود. شروع به زدن ماهی ماده می کند. ماهی ماده که احساس خطر می کند سعی در مخفی و پنهان شدن دارد. در این مرحله وجود گیاهان بکمک او خواهند بود و او در لابلای آنها دور از ماهی نر ساعتی را پنهان می شود. این تعقیب و گریزها و ضربه زدنها ساعتها ادامه خواهد داشت. و در مواقع عصبانیت ماهی نر در هر دفعه با حمله تکه ایی از باله یا دم و یا از بدن ماهی ماده را کنده و با بی رحمی تمام با او رفتار می کند. اگر ماهی ماده نتواند بخوبی خود را مخفی کند، خیلی زود بد شکل و بد قیافه و بی حال و پژمرده و نیمه جان می شود و چنانچه اوضاع بهمین صورت پیش برود تلف خواهد شد. بنابراین باید مراقب باشید قبل از آنکه ماهی ماده به این وضع دچار شود، چندین شاخه گیاه حتما در آکواریوم قرار دهید. و در صورتیکه تشخیص دادید ماهی ماده آمادگی تخمریزی ندارد او را سریعا از آنجا خارج کنید.

چنانچه ماهی ماده اعلام آمادگی نماید در نهایت حداکثر بین 24 الی 48 ساعت جفت تخمریزی خواهند کرد و پس از پایان تخمریزی ماهی ماده را به آکواریومی که از قبل آماده کرده اید و دارای آب سالم و تمیز و آماده دارد منتقل کنید و مقداری داروی متیلن آبی به آب اضافه کنید تا زخمهای ماهی ماده عفونی نشوند و سپس ماهی ماده را با غذاهای زنده برای مرحله بعدی که باید 15 روز آینده باشد آماده نمائید. خیلی زود قسمتهای کند شده بدن ماهی ماده ترمیم خواهد شد و بحالت اول بر می گردد و بنابراین همه نگرانیها پایان خواهد یافت. مسئولیت و مراقبت از تخمها بعهده ماهی نر خواهد بود. بنابراین ماهی نر در آکواریوم باقی می ماند و شما می توانید تخمها را در داخل لانه هوایی مشاهده نمائید که بصورت دانه های ریز و مانند شکر سفید رنگ است.

ماهی نر از تخمها مراقبت می کند و گاهی که در اثر ترکیدن حبابهای هوایی بعضی از تخمها به پایین می افتند سریعا ماهی نر با دهان برداشته و آنها را مجددا به داخل لانه هوایی بر می گرداند. ماهی نر مرتب این عمل را تکرار می کند و بخوبی تخمها را تمیز می کند و برایشان حبابهای جدید می سازد و از آنها بخوبی مراقبت بعمل می آورد. تا اینکه تخمها بعد از 36 ساعت باز خواهند شد. همچنان نر فعالیت می کند و تمام لاروهای تازه بدنیا آمده را تمیز می کند و دوباره به حبابهای هوایی بداخل لانه بر می گرداند. از زمانیکه تخمها تبدیل به لارو می شوند. حداکثر تا سه روز ماهی نر در کنار لاروها باقی می ماند بعد از آن بهتر است ماهی نر را برداشته و لاروها را به تنهایی نگهداری کنید. در این سه روز که ماهی نر از آنها مراقبت می کند هیچگونه غذایی احتیاج ندارند و از کیسه زرده ایی که در زیر شکمشان دارند تغذیه می کنند. از این مرحله به بعد چون لاروها قد می کشند و قادرند بخوبی شنا کنند و به تمام نقاط دیگر آکواریوم می روند و از فرمان پدر اطاعت نمی کنند و در نهایت ماهی پدر عصبانی می شود و آنهایی که از لانه دور می شوند با عصبانیت می خورد، پس برای محافظت از بچه ها بهتر است ماهی نر را در روز چهارم بردارید.

از روز سوم معمولا لاروها قادرند شنای آزاد داشته باشند و می توانند موجودات ریز زنده را صید کنند و بخورند. بهترین این موجودات ریز زنده در این مرحله برای لاروها می تواند آمفوزئرها و فیتوپلانکتنها باشد. که برای این منظور همانطوریکه قبلا گفته شد بایستی از یکهفته قبل برایشان تدارک دیده و پرورش داده باشید.

حالا باید از ظرفی که در آن کشت و پرورش آمفوزئر و فیتوپلانکتن داده اید یک لیوان از آن آب را بردارید و در تمام سطح آکواریوم لاروها بآرامی پخش کنید. تا لاروهای گوارامی خیلی زود بتوانند در تمام نقاط آکواریوم براحتی آن موجودات زنده ریز را که همراه آن آب به آکواریومشان وارد شده است بخوبی صید کنند و آنها را بعنوان غذا بخورند. روزانه چهار نوبت باید بدین ترتیب به آنها غذا بدهید و معمولا تا پنج روز غذای آنها بدین روال خواهد بود. رنگ آب آنها سبز خواهد شد که مناسبترین آب برای رشد لاروهای گوارامی همان آب سبز است.

بعد از گذشت پنج روز لاروها کمی بزرگتر شده اند و حالا قادر خواهند بود که از نوزادان میگوی نمکی که تازه از تخم باز شده اند و ریز هستند تغذیه بعمل آورند. (دقت کنید نباید از نوزادان میگو که در 24 ساعت یا بیشتر از تخم در آمده اند استفاده کنید زیرا نوزادان میگو بصورت میکرونی رشد می کنند که البته اندازه رشد آنها را با چشم نمی توانید مقایسه کنید. و در این مرحله لاروها قادر به خوردن آنها هستند.) نوزادان میگو در مدت 24 ساعت بعد از باز شدن رشد می کنند و قد می کشند که بزرگ بودن آنها باعث خواهد شد لاروهای گوارامی قادر بخوردن آنها نباشند ولی نوزادان میگوی تازه از تخم درآمده ریز هستند و لاروهای گوارامی زرد می زند و کاملا شکم لاروها توپ و برآمده می شود و شما می توانید تشخیص دهید که آیا آنها غذا خورده اند یا خیر؟ چنانچه مشاهده نمودید که شکم لاروها خالی است باید مجددا به آنها آمفوزئر و فیتوپلانکتن بدهید و در روزهای بعد مجددا نوزادان میگو را امتحان کنید. چنانچه تعداد لاروهای گوارامی زیاد هستند، بهتر است آنها را به محیط بزرگتری که از قبل مهیا و آماده ساخته اید انتقال دهید و در آنجا با رعایت تمام اصول صحیح و با حفظ و کنترل زنجیره های مراقبتهای ویژه پرورش دهید.

دیده شده است که یک جفت گوارامی حدود دو هزار عدد تخم گذاشته است و تمام آنها تبدیل به لارو شده اند ولی بدلیل عدم رعایت اصول مربوط به تغذیه و در واقع گرسنگی تمام آنها تلف شده اند. اهمیت پرورش آمفوزئرها و فیتوپلانکتنهای گیاهی و استفاده در تغذیه در مراحل اولیه زندگی لاروها آنقدر مهم است که نتیجه تکثیر را بطور کلی عوض می کند و سپس بعد از گذشت پنج روز لاروها چون قد می کشند و بزرگتر می شوند قادرند بخوبی از نوزادان میگو تازه بدنیا آمده بخوبی تغذیه کنند و با سرعت رشد خواهند کرد. مشکل نگهداری لاروها اساسا تا 15 روز اول زندگیشان است. مسئله مهم دیگر گوارامیها اختلاف اندازه آنها است. که خیلی زود ریز و درشت خواهند شد یعنی تمام لاروها به یک اندازه رشد نخواهند کرد بعضی ها که بهتر غذا خورده اند سریعتر رشد می کنند و بزرگتر می شود و بهمین ترتیب بین اندازه آنها اختلاف زیادی به چشم می خورد. و این خطری است که چنانچه گرسنگی ببینند. بزرگترها به کوچکترها حمله می کنند و آنها را طعمه قرار می دهند و در بین آنها عادت همجنس خواری پیش خواهد آمد که روزانه تعداد زیادی از آنها توسط هم نوعانشان از بین خواهند رفت و روز به روز تعداد آنها کمتر خواهد شد. که چاره کار تغذیه مناسب است و باید در هر 15 روز یکبار آنها را رقم بندی کرد. یعنی بزرگترها را جدا و با همدیگر نگهداری کنیم و کوچکترها را هم با همدیگر نگهداری کنیم و تمام اصول و برنامه غذایی آنها را بدقت انجام دهیم و طبق و یک برنامه مرتب و منظم هر 15 روز یکبار آنها را رقم بندی کنیم. برای این منظور می توانید از تورهایی که چشمه های متفاوت دارند به اندازه مورد نیاز درست کنید و ماهیها را داخل آن تورها قرار دهید آنهایی که کوچکترند از چشمه های تور بخوبی عبور می کنند و بزرگترها در داخل تور باقی می مانند و با زحمت کمتری آنها رقم بندی خواهند شد. چنانچه این اقدامات را انجام دهید تعداد زیادی از لاروها به ثمر خواهند رسید. باید توجه داشته باشید! بهترین راندمان و درصد موفقیت زمانی است که از ابتدای تخمریزی تا عرضه به بازار فقط 3% درصد خطا داشته باشید (یعنی از هر 100 عدد لارو فقط 3 عدد آن از مرحله تخمریزی تا فروش تلفات بدهید) چنانچه بیشتر از 3% خطا دارید و تلفات می دهید باید برگردید و بدقت از اول تا آخر تمام برنامه کارتان را مرور کنید و نواقص آنرا برطرف سازید. و در هر قسمت که اشکال دارید باید سریعا برای رفع آن اقدام نمائید تا از تلفات بیشتر لاروها جلوگیری بعمل آید.