موسیقی بانوان

کمی در مورد مرضیه

مرضیه نام هنری اشرف السادات مرتضایی خواننده ایرانی است.

او در سال ۱۹۲۶ در تهران بدنیا آمد. پدر و مادرش از یک خانواده هنردوست بودند و هنرمندانی از قبیل مجسمه ساز، نقاش و مینیاتوریست و موسیقیدان در فامیلش زیاد بودند. اما مادرش بود که بطور خاص او را تشویق به خواندن کرد و در همه دوران حیاتش ازاو پشتیبانی می‌کرد.

وی در مصاحبه‌ای درباره خود گفته است :

درزمانی که خانواده‌های ایرانی به ندرت فرزندان دخترشان را برای تحصیل علم میفرستادند پدرمن با وجودیکه یک فرد روحانی بود مرا تشویق به آموزش تحصیلات مرسوم زمان نمود. وقتیکه من آغاز به خواندن کردم خواننده شدن برای زنان خیلی غیر عادی بود و درعین حال یک خواننده در آن زمان باید هم دانش مدرسه‌ای میداشت و هم دانش کلاسیک موسیقی و هم چنین یک صدای خوب. در ضمن استادان موسیقی زیادی باید صدای اورا تائید می‌کردند و همچنین تئوری موسیقی راباید بخوبی میدانست. من سالهای زیادی را به آموختن در زیر نظر استادان بزرگ موسیقی ایرانی گذراندم پیش از اینکه شروع به خواندن کنم.

مرضیه در سال 1942 (1322 شمسی) به جهان موسیقی هنر وارد شد. اولین بار دریک تئاتر که نمایشنامه شیرین و فرهاد را اجرا می‌کرد (تئاتر باربد) در نقش شیرین بازی کرد .این نمایش 37 شب روی صحنه بود که برای او یک موققیت بزرگ و سریع به بار آورد و با استقبال زیاد مردم مواجه شد.

مرضیه بسرعت نظر استادان موسیقی را به خود جلب کرد و اولین زنی بود که توانست در برنامه گلهای رنگارنگ که برنامه‌ای بسیار سنگین و هنری بود آواز بخواند.[نیاز به ذکر منبع] مرضیه در حدود 1000 آواز دردوران شکوفایی هنریش خواند که در ارتقای موسیقی فارسی بسیار اثر گذار بود.[نیاز به ذکر منبع] مرضیه در سال 1373 از ایران به خارج کشور رفته و در فرانسه به تشویق دوستانش مریم و هدایت الله متین دفتری پناهندگی گرفت. اودر انجا به شورای ملی مقاومت ایران اعلام پیوستگی کرد و در سفرهای مختلف به کشورهای مختلف کنسرتهای زیادی داد.در این دوران او با هنرمندان معروف و شاعران و آهنگسازان و نوازندگان مشهوری چون محمد شمس و شاپور باستانسیر و عماد رام و محمد علی اصفهانی و اسماعیل وفا یغمایی و راس پاپل و حمید رضا طاهر زاده کارهای متعددی ارائه نوده است. از اثار معروف او در این دوره اپرای مثل مهتاب با شعر محمد علی اصفهانی و سرودهای زن کاوه میهن و سرود ارتش ازادی با شعرهای شاعر معروف تبعیدی اسماعیل وفا است که سالها عضو مجاهدین و عضو شورای مقاومت بود ولی بعدها از هر دو خارج شد . محمد علی اصفهانی هم مانند یغمایی عضو شورای ملی بود که او هم به دلائلی از آن استعفا داد.مرضیهدر حال حاضر در المان زندگی می کند.

نوشين عقيقي به همراه گروه «ياوران» در سالن خليج فارس فرهنگسراي نياوران براي مولاناي پارسي مي‌نوازد.



ياوران‌» در اين اجرا كه شنبه پنجم آبان برپا خواهد شد،پنج قطعه آهنگ از ساخته‌هاي نوشين عقيقي را خواهد نواخت كه چهار اثر آن بر اساس اشعار مولاناست.




بنا بر اين گزارش، تصنيف‌هاي «جان عاشق»، «اي عاشقان» و«بي تو به سر نمي‌شود» به همراه دكلمه شعر «بنماي رخ كه باغ و گلستانم آرزوست»، بر اساس اشعار مولانا و اجرا و شوق وصل كه شعر و آهنگش از ساخته‌هاي نوشين عقيقي است نواخته مي‌شود.




اجراي «ياوران» حسن ختام برنامه شبي با مولوي است كه به همت سازمان ملل متحد، فردا شنبه پنجم آبان از ساعت 17 تا 21 در سالن خليج فارس فرهنگسراي نياوران برپا مي‌شود.




عقيقي براي اين اجرا از 22 نوازنده بهره مي‌برد كه 13 نفرشان دف مي‌نوازند و 9 نفر ديگر ني، تنبور، قانون، كمانچه، ديوان، تنبك، تاس و رباب خواهند نواخت.




نوشين عقيقي كه با وجود ريتمي خاص در اشعار مولانا معتقد است چون ديگر آثارش در اين اجرا نيز بر اساس وزن‌هاي اشعار مولانا و رتيم مستتر در آن، اين قطعات را آماده اجرا نموده است.




گفتني است در برنامه شبي با مولانا علاوه بر اجراي گروه ياوران،الهي قمشه‌اي،‌جلال الدين كزازي،غلامرضا اعواني، نماينده مقيم سازمان ملل در ايران، نماينده يونسكو در ايران سخنراني مي‌نمايند. از احمد جلالي نماينده سابق ايران در يونسكو تقدير خواهد شد و مصطفي بادكوبه‌اي مثنوي خواني خواهد نمود.




ورود عموم براي حضور در اين برنامه آزاد و رايگان است.

موسیقی زنان ناشنیده !!!

درود بر شما

متنی که می خوانید نوشته شده توسط رافایلا اویلبرگ در سال 2008 ؛ که به بررسی حضور و سبب حضور نداشتن زنان در عرصه موسیقی پرداخته است و بوسیله پریسا رضایی ترجمه شده است .

در میان همه حوزه‌هایی که جهان زنانه را تشکیل می‌دهد ، به موسیقی ساخته زنان می‌رسیم : نداهایی ناشنیده مانده‌اند ، نداهایی از سر شادی ، شکایت ، آسوده دلی ، خشم و . . .
موسیقیدانان زن آن عده‌ای هستند که خاموش نمانده‌اند ، بلکه به صدای خود طنین بخشیده‌اند ، ضرب اهنگ‌هایی ایجاد کرده‌اند و با آلات موسیقی ، اصواتی ساخته‌اند که نمی‌توان آنها را ناشنیده گرفت . شاید برخی زنان موسیقی را به عمد به عنوان ابزاری بیانی به کار بسته‌اند ، زیرا موسیقی مرزهای زبان مرد محور ما را زیر پا می‌گذارد . شاید موسیقی بهتر از آنچه از کلام بر می آید ، قادر به انتقال دادن بلاواسطه احساسات است .

موسیقی زنانه بی‌تاثیر نیز نبوده است . طنین موسیقی ، به گوش می‌آید . تصنیف موسیقی نیز فقط به معنای تولید اصوات عاری از زمان نیست . موسیقی همواره پیوندی با فرهنگ داشته و فقط در چهارچوب فضای اجتماعی که در آن قرار دارد به شکل یک کل قابل درک است . به این ترتیب ، موسیقی که گوش‌های ما می‌شنوند ، همواره موسیقی است که در نظام پدر سالارانه پدید آمده است . حتی آسمانی‌ترین نواها نیز به دست انسان‌هایی پدیدار شده‌اند که تحت تاثیر ساختارهای اجتماعی بوده‌اند که در آن می‌زیسته‌اند .

هر زمانه و فرهنگی شیوه‌های بیان موسیقایی خاص خودش را دارد : کتاب محمد عتیق درباره زنان الهیات شناس و موسیقیدان ، از زنان آوازه خوان حرفه‌ای و زنانی حکایت می‌کند که ترانه‌های شکوه آمیز یا فاتحانه سر می‌دهند . چرا فقط ترانه مشهور میریام نیست که شاهدی بر زنان موسیقی سرا در اسراییل کهن به شمار می‌آید و جنبه سیاسی موسیقی را بر ما آشکار می‌کند .
در قرون وسطی با ویژگی مسیحی آن ، زنانی که موسیقی پرداز بودند ، گوش شنوایی نمی‌یافتند . فردی مانند هلیده گاردفون بینگن یک استثنا محسوب می‌شد . در همه فرهنگ‌ها ما شاهد آن هستیم که موسیقی در آیین‌های دینی بسترهای خاص یافته است .

محروم ساختن زنان از موسیقی کلیسایی بخشی از تحقیر زنان از جنبه تبلیغات دینی بود . از این روست که ارگ کلیسایی که در آیین عبادی مسیحی بیشترین کاربرد را دارد ، ابزاری در سیطره مردان به شمار می‌رفت .
زنان ارگ نواز تازه بعدها آهسته آهسته راه خود را به درون موسیقی کلیسایی و کلاسیک گشودند .
در کارگا‌ه های طبل نوازی کریستینه برایت باخ ، از مادران روحانی ، به زنان این امکان داده شد که در فضای روحانی به موسیقی بپردازند .کوبیدن بر طبل تاثیری درمانی داشت : مردم صدای زنان را می‌شنیدند و فضا با صدای آنان پر ‌می‌شد .اما آیا به کار بستن قوای درمانگر صدا نیز که قدیمی‌ترین آلت موسیقی بشر است ، به گونه‌ای درمانی عمل می‌شود . زنان در جلسات درمانی کارین وینن با خواندن ترانه‌های دسته جمعی ، قابلیت پیونددهنده موسیقی را تجربه و تاثیر درمان بخش به اصطلاح (ترانه‌های قدرت) را احساس می‌کنند .

تصنفات هلنه لیمبان ، متولد۱۷۹۷، تقریبآ ناشنیده می‌مانند .کاملیا دسوزا ، موسیقیدان که خود نوازنده ویلن سل نیز هست ، به دنبال ردپای این هنرمند زن بوده است که تصنیفات وی ترکیب‌آوایی فوق‌العاده‌ای را نشان می‌دهند . اما زنان در تاریخ موسیقی مغرب زمین ، فقط به عنوان شخصیت‌هایی موسیقی پرداز ظاهر نمی‌شوند . آنان در اداره سالن‌های موسیقی موسوم به تالارهای موسیقی جهان در قرن ۱۸و۱۹ فعالانه شرکت می‌جستند . بسیاری از این تالارها برخاسته از اندیشه‌های برابر خواهی از سوی زنان بودند و آگاهانه خود را در گسترده‌ای مجزا از جهان استیلا یافته مردان قرار می‌دادند . با این حال امروزه فقط زنان مصنفی که تحت حمایت از تالارها بوده و از این راه محبوبیت یافته‌اند ، به شهرت رسیده‌اند . از زنان دارای استعدادهای موسیقی نقش الهه گان هنر و موسیقی را برای مردان مصنف ایفا می‌کردند و الهام بخش آنان بودند .
در بررسی موسیقی زنانه این نکته را نیز می‌یابیم که زنان در عرصه بازار فروش موسیقی نیز پیشرفت‌هایی داشته‌اند

Rafaela Eulberg
sAcrAt