آفت شناسي گیاهی

كنه دو نقطه‌اي يا كنه تار عنكبوتي (Two spotted mite)

Tetranychus urticae

(Acari: Tetranychidae)

بسيار پلي فاژ بوده و بيش از 150 گونه گياه مانند سيب، گلابي، گوجه، گيلاس، هلو، بادام، گل سرخ، توت فرنگي، لوبيا، باقلا، شبدر، يونجه، پنبه، گياهان زينتي، گياهان خانواده كدوئيان، ليپائيان، بادمجانيان و غيرو را مورد حمله قرار مي‌دهد. اين كنه با تنيدن تار سطح برگ‌هاي ميزبان را همراه با قشري مانند گرد و خاك مي‌پوشاند. در كشت‌هاي زير پلاستيك و گلخانه‌ها اين تارها روي گياهان زياد ديده مي‌شود. علائم خسارت به صورت لكه‌هاي خاكستري يا زرد در متن سبز برگها مشاهده مي‌شود. گاهي برگها در اثر از دست دادن شيره گياهي حول دمبرگ اصلي خميده مي‌شوند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]


زيست‌شناسي

اين كنه زمستان را به حالت ماده بالغ بارور در زير پوست درختان ميوه، بوته‌ها و گاهي داخل خاك، زير كاه و كلش و برگهاي افتاده به حالت دياپوز مي‌گذراند. كنه‌هاي زمستاني رنگ قرمز آجري دارند. در اوايل بهار رو علف‌هاي هرز تخمريزي مي‌كنند و سپس گياهان زراعي، زينتي و درختان ميوه را مورد حمله قرار مي‌دهند. هر كنه ماده 40 تا 80 عدد تخم مي‌گذارد. تخمها بسته به درجه حرارت پس از 12 تا 15 روز تفريخ مي‌شوند و پوره‌هاي كنه خرج مي‌شوند و پس از سه نوبت پوست عوض كردن كامل مي‌گردند. دوره زندگي يك نسل كامل كنه 15 تا 22 روز طول مي‌كشد. چندين نسل در سال دارد.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]



[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]




کنترل:

1. رعايت اصول به زراعي و از بين بردن علف‌هاي هرز

2. بنزوکسی میت(سیترازون) EC20% و 1 درهزار

3. پروپارژیت(اومایت) EC57% ،، ،، ،،

4. بروموپروپیلات(نئورون) EC25% ،، ،، ،،

5. فن پیروکسی میت(ارتوس) sc5% و 5/. در هزار


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

كرم خوشه‌خوار انگور

Lobesia botrana

(Lep: Tortricidae)

در ايران فقط روي انگور گزارش شده است. در بهار لاروهاي جوان نسل اول از جوانه‌هاي گل دهنده و غنچه تغذيه كرده و روي آنها را با تارهايي مي‌پوشانند. در برخي موارد نيز از جوانه‌هاي شاخه‌زا تغذيه كرده و در نتيجه سبب خشكيدن گلها و جوانه‌ها و ريزش آنها مي‌گردند. لاروهاي نسل دوم از گوشت غوره تغذيه مي‌نمايند. بر اثر تغذيه پوست غوره منظره خاكي رنگي پيدا نموده، چروك برداشته و ح به‌ها مي‌ريزند. لاروهاي نسل سوم از انگورهاي رسيده تغذيه مي‌كنند. ابتدا از گشت و سپس از پوست‌هاي رسيده مي‌خورند. محل فعاليت آفت بوسيله تارهايي روي خوشه مشخص مي‌باشد. خوشه‌هاي آلوده مورد حمله انواع قارچها قرار گرفته خسارت‌هاي ثانويه را بوجود مي‌آورند. لاروهاي نسل بعدي آفت حتي روي انگورهايي كه براي تهيه كشمش اختصاص داده مي‌شوند به انبار منتقل و در آنجا تا بهار سال آينده به سر مي‌برند. خسارت اين آفت در كشت ديم روي انگور به مراتب كمتر از انگور كشت آبي مي‌باشد و به همين جهت در اكثر مناطق ديم مبارزه با آفت معمول نمي‌باشد.



زيست‌شناسي

اين آفت در منطقه شيراز (معتدله) داراي چهار نسل در سال مي‌باشد. ظهور اولين پروانه در اوايل فروردين و اوج پرواز نسل اول آفت در اواخر فرويدن تا اوايل ارديبهشت مي‌باشد. اوج پرواز نسل دوم تقريباً‌ در دهه سوم خرداد، اوج پرواز نسل سوم در اواخر تير تا اوايل مرداد و اوج پرواز نسل چهارم در اوايل شهريور مي‌باشد. در منطقه سوريان آباده (سردسير) آفت سه نسل در سال دارد. ظهور اولين پروانه در اوايل ارديبهشت، اوج پرواز نسل اول در اواسط تا اواخر ارديبهشت، اوج پرواز نسل دوم در اواسط تير و بالاخره اوج پراز نسل سوم در اواخر مرداد تا اوايل شهريور مي‌باشد. بيشترين خسارت مربوط به نسل سوم آفت است. بهترين زمان مبارزه بر عليه آفت يك هفته تا ده روز بعد از تشكيل اوج بروز نسل دوم مي‌باشد. دوره جنيني 8 تا 10 روز، دوره لاروي 17 تا 18 روز و چهار سن لاروي دارد. دوره شفيرگي 7 تا 8 روز و دوره نشو و نما براي يك نسل 32 تا 36 روز طول مي‌كشد. اين آفت در اطراف تهران سه نسل در سال دارد. زمستان را به صورت شفيره در پيله سفيد ابريشمي زير پوست ساقه مو و در زير برگهاي ريخته شده موستان مي‌گذراند. ماده‌ها تخمهاي خود را به صورت انفرادي روي بند خوشه‌ها و حبه‌ها قرار مي‌دهند.



کنترل:

1ـ انتخاب انواع موهايي كه خوشه متراكم ندارند.

2ـ احداث باغ به صورت رديفي و در روي داربست موازي، چون كرم خوشه خوار انگور اغلب به موستانهايي كه فاقد داربست بوده و موها به شكل گسترده روي زمين يا پشته‌ها باشند، حمله مي‌نمايد.

3ـ هرس هر ساله مو براي جلوگيري از تجمع شاخه‌هاي اضافي، سوزاندن علف‌هاي هرز و برگهاي خشك در پاييز، شخم عميق و استفاده از يخ آب زمستانه براي از بين بردن شفيره‌هاي زمستان گذران

کنترل شیمیایی:

نوبت اول سمپاشی در مرحله غنچه و قبل از باز شدن گلها. نوبت دوم زمان غوره و نوبت سوم در شروع آبدار شدن میوه

1. دیازینون WP40% و 1.5 درهزار

2. زولون EC35% ،، ،، ،،

3. تری کلروفن sp80% و 1.5 در هزار (دیپترکس)

4. دیازینون EC60% ،، ،، ،،

5. اتیون EC47% ،، ،، ،،

زنجره مـــو

Cicadatra ochreata

(Hom.: Cicadidae)


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

اين زنجره يكي از آفات مهم مو در ايران است. در تمام مناطق موكاري وجود دارد. علاوه بر مو به بسياري از گياهان ديگر مانند سنجد،‌ سيب، آلبالو، به، سپيدار، زبان گنجشك، نارون، ازگيل ژاپني، تبريزي، پسته، انار، گلابي و هلو صدمه مي‌زند.



نحوه خسارت

حشره بالغ بر روي سرشاخه‌هاي مو و ساير درختان ميزبان تخمريزي مي‌نمايد. بر اثر تخمريزي حشره قسمتي از بافت گياه از فعاليت باز مانده و در روي آن برآمدگي‌هايي بوجود مي‌آيد كه سبب شكنندگي سرشاخه مي‌شود. اين سرشاخه‌ها اغلب ضعيف و گاهي خشك مي‌شوند. پوره‌هاي آفت پس از خروج از تخم داخل خاك شده و روي ريشه‌هاي مو مستقر مي‌گردند. پس از استقرار براي تغذيه، خرطوم خود را در نسج ريشه فرو برده و به شدت شروع به تغذيه مي‌كنند. در موستانهايي كه اين آفت شيوع دارد پايه مو تدريجاً ضعيف گشته و سرانجام مي‌خشكد. پايه‌هاي آلوده اغلب رشد بسيار كم دارند، برگها زرد مي‌شود و ميوه‌ها بسيار كم و ريز هستند.



زيست‌شناسي

زنجره‌هاي كامل از اوايل تابستان به بعد در موستانها ديده مي‌شوند. پس از خروج از جلد شفيرگي معمولاً پروازهاي كوتاه مي‌كنند. پس از 5 تا 7 روز جفتگيري كرده و يكي دو روز بعد تخمگذاري مي‌نمايند. تخمها در دو رديف به طور مورب داخل شاخه‌هاي چوبي نشده در طرفين شياري كه حشره با تخمريز خود مي‌سازد قرار داده و روي ‌آنها را با ترشحات بدن مي‌پوشاند. دوره رشد جنيني حدود يك ماه است. دوره زندگي حشرات كامل در طبيعت 11 تا 12 روز مي‌باشد. تعداد متوسط تخم در يك زنجره ماده حدود 30 تا 35 عدد مي‌باشد. پوره‌ها پس از خروج از تخم به زمين افتاده داخل خاك مي‌شوند. پوره‌ها در كنار ريشه‌ها اتاقكي از گل براي خود ساخته از شيره گياهي مي‌ماند. پوره‌ها دوست دارند در شرايط كاملاً مرطوب زندگي كنند. دوران پورگي اين آفت حدود چهار سال است. پوره‌هاي سن چهارم پس از پايان دوره تغذيه از خاك خارج شده و از تنه درختان يا قطعات سنگ و غيره بالا رفته تبديل به مرحله‌اي كه اصطلاحاً شفيره نا ميده مي‌شود، مي‌گردند. بعد از طي مرحله شفيرگي جلد آنها با يك شكاف طولي از هم باز شده و حشره كامل بالدار از آن خارج مي‌گردند. خاكهاي رسي و سنگين براي فعاليت پوره‌ها مناسب‌تر است و اين آفت در چنين خاكهايي خسارت بيشتري ايجاد مي‌كند. طول دوره يك نسل ممكن است 4 تا 5 سال طول بكشد.



کنترل:

1ـ استفاده از زمين‌هاي شني، ازدياد آبياري و تقويت زمين بوسيله كودهاي حيواني شيميايي

2ـ پيوند واريته‌هاي مرغوب روي پايه‌هاي مقاوم

3ـ بيل زدن پاي درخت و سوزانيدن علف‌هاي هرز باغات و اطراف آنها

4ـ هرس سرشاخه‌هاي آلوده به تخمريزي زنجره‌ها در بهار و سوزانيدن آنها

5ـ آب تخت نمودن باغات

کنترل شیمیایی:

از سموم دیازینون و مالاتیون به روش سمپاشی پای بوته ها علیه پوره های داخل خاک، سمپاشی سطح خاک در موقع خروج شفیره ها، همچنین سمپاشی درختان استفاده می کنیم

كرم‌هاي شاخدار مو

Theretra alecta

Pergesa elpenor

Celerio lineata

(Lep: Sphingidae

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]


اطلاق كلمه شاخدار به اين آفت به علت وجود زائده كم و بيش بلنديست كه نزديك به انتهاي شكم لاروها در سطح پشتي ديده مي‌شود و به نظر مي‌رسد كه نوعي وسيله دفاع باشد.

گونه اول پروانه نسبتاً بزرگ به رنگ آجري تيره بوده داراي بالهاي پهن با نوارهاي رنگين است. گونه دوم حدود 70 ميليمتر، زيتوني رنگ بوده و روي بالهاي جلويي دو خط مورب تيره در نيمه انتهاي بال ديده مي‌شود. در بالهاي عقبي يك نوار پهن سياه در قاعده ديده مي‌شود. در روي شكم سه نوار تيره ديده مي‌شود كه يكي در وسط و دو تاي ديگر در طرفين قرار دارند. گونه سوم با بالهاي باز حدد 60 ميليمتر، رنگ بالهاي جلويي سبز مايل به بلوطي با نوارهاي سفيد مواج و طولي است. روي بندهاي اوليه شكم نوارهاي عرضي متناوب تيره روشن قرار دارد كه در مجموع منظره شطرنجي به پشت شكم مي‌دهد.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]


زيست‌شناسي

هر سه گونه زمستان را به صورت شفيره‌هاي لخت در پناهگاهها و يا زير خاك به سر مي‌برند. در بهار با گرم شدن هوا حشرات كامل ظاهر مي‌شوند. حشرات كامل غروب پروازند و قبل از تخمريزي مدت قابل توجهي بايد تغذيه كنند. حشرات ماه تخمهاي خود را به طور انفرادي در زير برگها قرا رمي‌دهند. تعداد تخم هر حشره ماده حدود 50 تا 100 ذكر شده است. اين تخم به فاصله 10 تا 15 روز باز مي‌شوند. لاروها پس از خروج از تخم از پارانشيم برگ شروع به تغذيه مي‌كنند. لاروها در سنين بالا تغذيه شديد دارند و بيشتر در شب‌ها فعاليت مي‌كنند. وجود اين حشرات به علت فضولات فراواني كه زير بوته‌هاي مو ريخته شده و نيز از روي برگهاي خورده شده مشخص مي‌شود.

اين حشرات در شرايط آب و هوايي مختلف تا سه نسل ايجاد مي‌كنند ولي به علت اندام درشت، جمعيت اين حشرات به خوبي تحت كنترل قرار دارد.


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

كنه نمدي مو

Eriophyes = Colomerus vitis

(Acari.: Eriophyidae)

اين كنه به برگها حمله نموده و در پشت برگها گالهايي مسطح و به صورت نمد ايجاد مي‌كند. رنگ اين قشر نمدي ابتدا سفيد كثيف است اما به تدريج تغيير رنگ داده و به رنگ قرمز مايل به قهوه‌اي تبديل مي‌گردد. در سطح فوقاني برگ درست در طرف مقابل كنه نمدي، برآمدگي بوجود مي‌آيد و به پهنگ برگ ناصافي مي‌دهد. زمستان به صورت كنه كا مل زير پوست جوانه‌ها به سر مي‌رد. در شرايط مساعد 7 نسل در سال دارد.

شته مو يا فيلوكسراي مو

Phylloxera vitifoliae

(Hom.: Phylloxeridae)

اين حشره يكي از مهمترين و معروف‌ترين آفات مو در جهان است. در سال 1860 از آمريكا وارد كشورهاي اروپاي غربي گرديد و به سرعت انتشار يافت. موهاي معمولي Vitis vinifera به اين آفت بسيار حساس مي‌باشند. يكي از بهترين راههاي مبارزه با اين آفت استفاده از ارقام مقاوم مي‌باشد. بدين منظور موهاي معمولي را بر روي پايه‌هاي مو آ‌مريكايي Vitis americanna پيوند مي‌زنند. خوشبختانه اين آفت در ايران وجود نداشته و جزء آفات قرنطينه خارجي است


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

شته سبز و شته خالدار گردو

Chromaphis Juglandicola (Green walnut aphid)

Callipterus Juglandis(Dusty-veined aphid)

Hom:Aphididae

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

شته سبز با جثه كوچكتر و رنگ سبز يكنواخت در سطح زيرين برگها پراكنده است در حالي كه شته خالدار با جثه درشت‌تر و لكه‌هاي نواري تيره در پشت، در سطح فوقاني برگ در طول رگبرگ مياني به طور رديفي تغذيه مي‌كند. در طول بهار و تابستان ماده‌هاي كامل معمولاً بالدارند و روي بالهاي شته خالدار لكه‌هاي مشخص تيره در طول رگبالها و در پشت بدن پوره‌ها لكه‌هاي نواري تيره ديده مي‌شود. اين لكه‌ها در پوره‌هاي شته سبز خيلي كوچك بوده و يا اصلاً وجود ندارند. زمستان گذراني به صورت تخم روي شاخه‌ها انجام مي‌شود. تعداد نسل بستگي به درجه حرارت دارد.

کنترل:
زنبور پارازيتويئد شته سبز گردو

Trioxys pallidus (Hym.: Aphidiidae)

زنبور پارازيتوئيد شته خالدار گردو

Praon sp. (Hym.: Braconidae)

در صورت نیاز به مبارزه شیمیایی:

1. تیومتون(اکاتین) EC60% و 1در هزار

2. اکسی دیمتون متیل EC25% و 1 درهزار

3. پیریمیکارب(پریمور) Df50% و 5/. درهزار

شپشك توت

Pseudaulacaspis pentagona

(Hom: Diaspididae)

در سال 1344 سازمان صنايع نوغاني تعداد نهال توت از نوع كوكوزو (ژاپوني) براي پرورش كرم ابريشم از ايتاليا وارد نمود. با اينكه در گواهي بهداشت كشور مبدا عدم آلودگي به اين آفت قيد شده بود، ولي پس از انتقال نهالها به كسما، طاهر گوراب و لنگرود گيلان، آلودگي اين نهال‌ها به شپشك توت به وسيله كارشناسان قرنطينه تشخيص و براي اولين بار انتشار آن در ايران اعلام گرديد. در حال حاضر در استانهاي گيلان مازندران و دشت مغان روي ميزبانهاي متفاوتي نظير توت،‌هلو، گردو، كيوي و گياهان غير مثمره زيادي فعاليت دارد. شپشك مزبور جزء آفات قرنطينه داخلي است. به شاخه و ساقه درختان ميزبان حمله كرده و به هيچ وجه روي برگ ديده نمي‌شود. داراي 3 نسل در سال بوده و زمستان را به صورت پوره سن سه مي‌گذراند.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

کنترل تلفیقی:
1. کنترل بیولوژیک

Encarsia berlesi (Hymenoptera: Brachoneidae)بصورت اختصاصی فعالیت می کند.

Aphytis proclia (Hymenoptera: Aphelinidae)

گونه اول پارازيتوئيد داخلي ولي گونه دوم پارازيتويد خارجي مي‌باشد. گونه اول علاوه بر ماده‌ها، پوره‌هاي سنين اوليه حشرات نر را نيز مورد حمله قرار مي‌دهد. ولي گونه دوم فقط سن كامل ماده‌ها را مورد حمله قرار مي‌دهد.

2. هرس درختان آلوده

3. تنه بر کردن درختان از قسمتهای پایین انشعاب

پروانه برگخوار انجير

Ocnerogvia amanda

(Lep: Lymantriidae)

لارو اين پرانه در استان‌هاي فارس، مركزي و شمال كشور به شدت روي درختان انجير فعاليت داشته و از برگها تغذيه مي‌نمايند و اهميت آن زياد است.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

زيست‌شناسي

زمستان را به صورت لاروهاي سنين بالا در زير سنگها و پناهگاههاي اطراف درختان آلوده مي‌گذراند. لاروهاي زمستان گذران در طول اين دوره فعاليت چنداني نداشته ولي با برداشتن سنگهاي پناهگاه و تحريك آنها شروع به حركت مي‌كنند. اين لاروها از اواسط اسفندماه حالت پيش شفيرگي به خود گرفته و در حالي كه پيله نازك تور مانند بدور خود مي‌تنند بدون حركت باقي مانده و در اواخر اسفندماه تبديل به شفيره مي‌شوند. با گرم شدن هوا از اواسط فروردين ماه پروانه‌ها به تدريج شروع به خارج شدن مي‌نمايند و پس از جفت‌گيري ماده‌ها تخهاي خود را به صورت دسته‌اي در سطح برگ يا پشت آن مي‌گذارند. دوره جنيني تخم 6 تا 8 روز مي‌باشد. حشره داراي 5 سن لاروي است. طول دوره لاروي در شرايط آزمايشگاه (18 تا 23 درجه سانتيگراد و رطوبت نسبي 58 درصد) 28 روز است. پس از اين مدت لارو در سطح برگ در حالي كه پيله نازك خاكستري رنگي مي‌تند حالت پيش شفيرگي به خود گرفته و ظرف يك تا دو روز تبديل به شفيره مي‌گردد. اين آفت در شرايط آب و هوايي آب سرد خفر داراي سه نسل كال و در برخي سالها 4 نسل در سال مي‌باشد.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

کنترل:

1ـ تخم‌هاي اين آفت داراي پارازيتوئيدهاي گوناگوني مي‌باشد:

Trichogramma embryophagum (Hym.: Trichogrammatidae)

Anastatus sp. (Hym.: Eupelmidae)

Oocncyrtus sp. (Hym.: Encyrtidae)

2ـ لاروهاي اين آفت همزمان با غروب آفتاب از پناهگاههاي خود خارج شده، به طرف درختان حركت كرده. از آنها بالا رفته و شروع به تغذيه مي‌نمايند. خروج از پناهگاهها و ركت به اطراف درختان از هنگام غروب شروع و تا يك ساعت بعد از آن وقتي كه هوا كاملاً تاريك شد ادامه دارد. تغذيه لاروها در ساعات اول شب بسيار زياد ولي اين ميزان با گذشت شب رو به كاهش مي‌گذارد. در آخرين ساعت تاريكي شب، لاروها شروع به پايين آمدن از درختان نموده و به طرف پناهگاهها راه مي‌افتند، لذا مي‌توان اقداماتي نظير:

الف‌ـ پيچيدن گوني و مقوا بدون استفاده يا با استفاده از سموم بدور شاخه‌هاي آلوده

ب‌ـ استفاده از سموم دور شاخه‌هاي آلوده

ج‌ـ استفاده از سموم به صورت پودرپاشي دور طوقه

د‌ـ سم‌پاشي زير درختان و پيچيدن پلاستيك در اطراف تنه درختان آلوده را انجام داده كه از بين آنها استفاده از سموم به صورت پودرپاشي دور طوقه و بستن پلاستيك به دليل تأثير بيشتر و عدم نياز به آب و سم پاش بهتر از بقيه روشهاست.

کنترل شیمیایی:

برای کنترل بید انجیر(Simaethis nemorana) ودیگر برگخواران از سم زیر استفاده میکنیم.

دیفلوبنزورون(دیمیلین) Wp25% و 3/. گرم درلیتـــر

شپشك ستاره‌اي انجير Ceroplastes rusci

اين شپشك براي اولين بار در ايران روي شاخه هاي انجير در استهبان فارس مشاهده شد. همچنین این شپشک توسط مهندس اولادحسینی در تاریخ 5شهریور1384 در حومه شهرستان جهرم(تنگاب) روی انجیروحشی مشاهده وعکسهای مربوطه توسط ایشان گرفته شده است. شكل خارجي اين شپشك مدور و نيم كروي مي‌باشد. بدن آن از هشت صفحه منظم احاطه شده كه در وسط هر يك از آنها لكه سفيد رنگي مشاهده مي‌گردد، نر داراي بدن قرمز و دو بال سفيد رنگ مي‌باشد.

کنترل:
1ـ برگهاي خزان شده به دليل آلودگي به پوره‌هاي نسل زمستان گذران بوسيله دام چرانده شده و در اوايل بهار زمين باغ شخم زده شود.

2ـ در اواخر زمستان سرشاخه‌هاي آلوده به آفت را مي‌توان قطع و سپس معدوم نمود.

3ـ مبارزه شيميايي به دليل فعاليت زنبور بلاستوفاگا و نقش ارزنده دشمنان طبيعي (زنبورهاي خانواده Encyrtidae) توصيه نمي‌شود.

[img] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [/img]


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]