شکست پروژه رایانه ملی

شرکت گسترش انفورماتیک ایران تعدیل گسترده نیروی انسانی خود را آغاز کرد.
به گزارش عصر ارتباط این غول نیمه‌دولتی IT ایران که شاخه رایانه‌ای سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران به حساب می‌آید در پی شکست تجاری سنگین پروژه ”کلونایزر“ موسوم به کامپیوتر ملی از ابتدای ماه گذشته دست به اخراج نزدیک به ۵۰ تن از کارکنان خود زده است. با توجه به جمعیت ۲۸۰ نفری کل این شرکت بدون احتساب شرکت‌های اقماری‌اش، اخراج دسته‌جمعی این کارمندان که بنا به اخباری حتی تا پایان سال جاری نیز به صورت پلکانی ادامه خواهد یافت را همانگونه که مسئولان این شرکت اعلام کرده‌اند، می‌توان نشانه‌ای بارز از کمبود مالی دانست. سرنوشتی مرسوم ولی همچنان مزموم که در پایان بزرگترین طرح سخت‌افزاری تاریخ ایران حکایت از روابطی پیچیده و ناکارآمد در مدیریت گسترش انفورماتیک ایران دارد.

فساد یا اشتباه
پروژه کلونایزر که در آغاز تحت عنوان طرح رایانه ملی کلنگ خورد در حقیقت ادامه موفقیت‌های سست یک دهه اخیر پس از خوردوی ملی، سیستم عامل ملی و ... در نهایت رایانه ملی بود. این طرح با ۱۵ میلیارد تومان سرمایه اولیه که ۱۱ میلیارد آن مستقیماً از طریق وام‌های دولتی تأمین شده و به لطف روابط قوی با سازمان گسترش و نوسازی به‌صورت وام‌های بلاعوض یا کم‌بهره از آسمان نازل شده بود، کار خود را در کارخانه‌ای در کیلومتر ۲۵ جاده رزقان نزدیکی شیراز آغاز کند.
این آغاز با تبدیل شدن هویت مهدی کاشانی - مدیر عامل شرکت شگرف و مدیر پروژه - که عنوان مخترع کلونایزر را هم یدک می‌کشید با یک راز همراه بود. او که در گفتگوهای پراکنده در کمال تعجب ادعا کرده است زمانی رئیس هیئت‌مدیره بزرگترین شرکت ساختمان‌سازی ایرلند بوده ظاهراً طی دوره‌های آموزش نیروهایش به کشف پروژه ”کلون“ نایل می‌شود که در حال حاضر به‌صورت مشترک با یک شرکت ایرلندی در حال انجام است. او موفق شد نمونه‌های دستگاه‌های کلونایزر را با نه ماه تأخیر در رسانه‌ها به نمایش بگذارد. علی‌رغم پوشش خبری عظیم این واقعه در رسانه‌هائی چون صدا و سیما، وعده تولید ۲۰ هزار دستگاه از کلونایزر در سال اول محقق نشد تا در نهایت در نیمه اول سال جاری سرانجام روانه بازار شود از همان ابتدای طرح مواردی همچون تأخیر یک ساله در تحویل پروژه - استخدام پسر وزیر سابق صنایع در شرکت شگرف - برخورد خصمانه گسترش انفورماتیک با رسانه‌های مستقل، ظن ناکارآمدی پروژه را افزایش داد تا سرانجام از شهریور امسال کلونایزر رسماً به پیشخوان چند فروشگاهی که خود گسترش انفورماتیک صاحب آن بود آمد؛ با یک سال تأخیر.

انحراف تجاری
در سیر پوشش خبری پروژه یک ساله کلونایزر حقیقی که هیچ‌گاه باز گفته نشد تغییر هویت این پروژه از ”رایانه ملی“ به رایانه ”ارگونومیک“ بود؛ فرآیندی که طی آن پروژه‌ای با ۱۱ میلیارد تومان وام دولتی ظرف شش ماه به اذعان خود کاشانی تبدیل به پروژه‌ای برای افراد دیریادگیر و ناتوان ذهنی شد و در طی همان زمان وزن رایانه قابل حمل ایرانی به چهارده کیلو رسید و نرم‌افزار صاحب کپی‌رایت آن تبدیل به یک پوسته (Shell) ابتدائی روی ویندوز Xp شد. بهائی نزدیک به دو میلیون تومان برای چنین دستگاهی که صرف‌نظر از بحث‌های فنی قرار بود رایانه ملی باشد، خود جای بحث فراوان دارد ولی هنوز پرسش اولیه درباره آنکه آیا واقعاً در بستر تشنه جوانان IT طرحی حاصلخیزتر از کلونایزر برای افراد دیریادگیر و میانسال، وجود نداشت که میلیاردها تومان وام دولتی صرف آن شود.

سنگ سنگین
گذشته از پروژه کلونایزر گسترش انفورماتیک را می‌توان از نمونه‌های نسبتاً موفق شرکت‌های دولتی دانست که با تکیه بر روابط گسترده دولتی و استفاده از ابزارهای نامرئی بخش عمده‌ای از خریدهای دولتی در زمینه IT را نصیب خود کرده است؛ تثبیت این شرکت در نقش پیمانکار سخت‌افزاری بخش قابل توجهی از دولت، اگرچه سودآوری فراوانی را برایش به ارمغان آورده است ولی تأسیس شرکت‌های مشابه در همین زمینه کار یتوسط مدیران میان‌رده و حتی عالی‌رتبه آن بخش قابل توجهی از این خریدها را فقط به عنوان گسترش انفورماتیک جذب کرده است که در نهایت سود آن نه به حساب‌های گسترش انفورماتیک بلکه به حساب‌های مدیران دوشغله آن واریز شود؛ جریان غیررسمی که آسیب‌پذیری مالی این شرکت متمول را به‌خوبی توضیح می‌دهد در بخش بردهای هوشمند (Digi meno) هم رقابت عجیب این شرکت با یک شرکت خصوصی کوچک موسوم به ”برنس“ باعث شد مدیران برنس دست به خودکشی در بازار این محصول با کاهش وحشتناک قیمت‌ها بزنند که در نهایت این محصول را عملاً از سوددهی برای گسترش انفورماتیک ساقط کرده است تا در نهایت کیوسک‌های شهری سهند و لپ‌تاپ‌های ایسوس به‌عنوان تنها حوزه سودآور فعالیت گسترش انفورماتیک جا خوش کنند. بنابراین نقش شرکت شگرف در به‌وجود آوردن وضعیت مالی فعلی برای گسترش انفورماتیک انکارناشدنی است. شگرف اگرچه در کنار چهار شرکت دیگر (ITNT، داده گستر عصرنویس، گاتا و گاما) جزء واحدهای اقماری گسترش انفورماتیک است ولی با استخدام ۲۵۰ کارمند و کارگر عملاً از خود گسترش انفورماتیک پیشی گرفته است. ولی این تمام فشارهای مالی شگرف به مجموعه گسترش انفورماتیک نیست. در ابتدای سال جاری از آنجا که زمزمه‌های تجاری نبودن محصول این پروژه ۱۵ میلیاردی به گوش می‌رسید گسترش انفورماتیک معادل ۵/۱ میلیارد تومان از دستگاه‌های کلونایزر را از شگرف که به هر حال جزء شرکت‌های زیردست گسترش انفورماتیک است، خرید. فرآیندی که طی آن هزار و پانصد دستگاه کامپیوتر کلونایزر خاک خوردن خود در انبارهای شیراز و تهران را آغاز کردند و تراز مالی گسترش انفورماتیک به قهقرا رفت. این خرید داخلی که تاکنون حداکثر ۱۰۰ دستگاه فروش داشته است را می‌توان زمینه‌ساز شروع تسویه حساب‌های گسترش انفورماتیک با ده‌ها تن از کارکنانش یا جابه‌جائی آنها دانست که جدا از به هدر رفتن بودجه‌های دولتی، امکان درگیری این شرکت با وزارت کار را هم دیر یا زود فراهم خواهد کرد. آخرین اخبار رسیده از کلونایزر همچنان از جوسازی‌های گسترش انفورماتیک برای اثبات جهانی بودن محصولش حکایت دارد طبق این اخبار که هفته گذشته روی سایت این شرکت آمد و به چند نشریه دیگر هم فکس شد گسترش موفق شده است با یک شرکت برزیلی برای قرارداد مونتاژ یکصد هزار دستگاه کلونایزر قرارداد ببندد. جز چند نام غریبه دیگر چون ”ایران فردا“ که هنوز هویت آن معلوم نیست واقعاً صادرات فناوری رایانه ملی به یک کشور دیگر آن هم وقتی هنوز این محصول در خود ایران به تولید انبوه نرسیده است واقعاً جای سؤال دارد. برای یادآوری بد نیست به خاطر بیاورید گسترش انفورماتیک ایارن همان شرکتی است که در ماجرای خرید لپ‌تاپ‌های روزنامه‌نگاران پس از یک سال تأخیر، باز کردن یک قرارداد LC مشکوک و ایجاد فضای بسته مطبوعاتی در نهایت موجب شد آخرین و تنها هدیه سید محمد خاتمی به بزرگترین صنف طرفدارش ناکام باقی بماند. در پایان مجموعه و مدیریت عصر ارتباط آمادگی خود برای دریافت هرگونه اظهارنظر رسمی از سوی مسئولان گسترش انفورماتیک در این خصوص را اعلام می‌کند که به شفاف‌سازی این جریان کمک فراوانی خواهد کرد
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]