DirectX-۱۰: چرا تنها برای ویستا و نه برای ایكس‌پی؟ و اصلا به چه علت؟
چندی پیش سایت IT انگلیسی به نام The Inquirer مطلبی را مطرح كرد كه محتوای زیر را در بر داشت: آن طور كه پیداست مایكروسافت به موازات DirectX۹.L تصمیم به ارائه DirectX-۱۰ برای ویندوز ایكس‌پی گرفته است. این مسئله موجب اجرا شدن بازیهای DirectX-۱۰ در ویندوز ایكس‌پی خواهد شد: بنا به گفته سایت در آخر هفته، به عنوان دلیل این كار، مطرح شده بود كه به علت دسترسی نداشتن همه كاربران به ویندوز ویستا طراحان بازی‌ها تصمیم گرفتند كه بازی‌ای خود را در ویندوز ایكس‌پی نیز قابل اجرا كنند.
البته خود پیغام نیز كمی مشكل داشت چرا كه در ویندوز ویستا، معماری درایوری كاملا جدیدی عرضه شده است كه توسط آنها امكان استفاده از DirectX-۱۰ و فواید مربوط به آن برای طراحی بازی‌ها بوجود آمده است و این دلیل اصلی به اعماق سیستم عامل رفته و راهی به ویندوزهای قدیمی‌تر ندارند. پس نتیجه می‌گیریم كه نسخه‌ای از DirectX-۱۰ برای ویندوز ایكس‌پی وجود نخواهد داشت. این امكان وجود دارد كه سایت انگلیسی گفته شده Direct X۹.L را اشتباه گرفته و به عنوان بخش گسترش یافته‌ای برای ویندوز ایكس پی در نظر گرفته است. البته قابل توجه است كه این سایت حرف خود را پس از فهمیدن این اشتباه تكذیب كرده و اعلام كرده است كه با DirectX۹.L بخشی از ویندوز ویستا بوده و DirectX-۱۰ نیز برای ایكس‌پی وجود نخواهد داشت.
● اطلاعات مربوط به DirectX-۱۰
بنا به گفته‌های مایكروسافت یكی از فواید DirectX-۱۰ این است كه گرافیكش حدودا ۸ برابر روانتر و سریعتر نسبت به DirectX۹ اجرا می‌شود. البته یادمان نرود كه حدودا چهار سال از اولین امكان پیدایش DirectX۹ می‌گذرد.
این مسئله با توجه به كنترل و ارتباط مستقیم كارت گرافیكی و توسط برداشتن محدودیت‌هایی كه در DirectX۹ به علت ساختار آن قابل رفع نبود امكان پذیر شده است. علاوه بر مطلب گفته شده DirectX-۱۰ امكان Geometric-shader و Shader Modell ۴.۰ را فراهم ساخته و در دورن خود مدیریتی برای Textureها فراهم ساخته است. از حافظه كارت گرافیكی بهتر استفاده شده و روندهای بسیاری می‌توانند در آن واحد به سی‌پی‌یو دسترسی پیدا كنند.
سی پی یو در DirectX-۱۰ فشاری را تحمل نمی‌كند و نمی‌تواند مشغول كارهای دیگر شود و سی‌پی‌یو بیشتر به كار اصلی كه برای او طراحی شده است می‌رسد: محاسبه گرافیك.
● نكته منفی نسل جدید DirectX:
برای استفاده از تمامی فواید موجود باید كارت‌های گرافیكی تهیه شوند كه DirectX-۱۰ را پشتیبانی كنند. اما از لحاظ ساختار و طرح DirectX-۱۰ برای طراحان این فایده را دارد كه هر كارت گرافیكی كه از DirectX-۱۰ پشتیبانی می‌كند همه كارها را باید بتواند انجام دهد و نه اینكه مانند DirectX-۰۹ احتیاجی به دقت در نوع كارت گرافیكی DirectX-۹ مثلا در چه نوع از Pixel-shader باشد.
DirectX-۱۰ به تنهایی دیگر با DirectX۹ سازگار نمی‌باشد. به همین دلیل هم در ویندوز ویستا هم DirectX-۱۰ و هم نوع تناسب یافته‌ای از DirectX۹ وجود دارد كه به نام DirectX۹.L یا DirectX۹.EX خوانده خواهد شد. حرف L مخففی از Longhorn بوده كه بخشی از اسم كد ویندوز ویستا می‌باشد. DirectX۹.L به محض اینكه بازیهای طراحی شده‌ای برای DirectX۹ و یا نسخه‌های قدیمی‌تر DirectX اجرا شوند، كنترل را به دست می‌گیرد.
● DirectX۹.L در ویستا:
DirectX۹.L یا DirectX۹.EX در ویستا به چه دردی می‌خورند؟ یكی از دلایل بسیار ساده است است كه بازیهای قدیمی‌تر قدرت اجرا داشته باشند. بنا به گفته‌های مایكروسافت و طراحان بازیهای DirectX۹ در ویستا كمی سریعتر كار می‌كنند كه البته Benchmarkها و پیش نسخه‌های ویستا این مسئله را هنوز بطور كامل تایید نمی‌كنند. البته این مسئله می‌تواند تا زمان نسخه نهایی ویستا تغییر پیدا كند.
یكی از مسائل دیگر این است كه ویستا از Open GL پشتیبانی نمی‌كند از لحاظ درایورها نیز در ویستا برای سخت‌افزار سرعت یافته OpenGL هنوز NVidia و ATI آماده نمی‌باشند.
DirectX۹.L علاوه بر مطالب گفته شده برای نمایش صفحه خارجی ویستا نیز لازم است. در ویندوز ایكس‌پی، سی‌پی‌یو در نمایش صفحه خارجی idle بود و در چنین حالتی حتی استفاده از گرانترین وسریعترین شتاب دهنده‌های ۳D، هیچ اثری نخواهد داشت. در كامپیوترهای مخصوص به بازی بیشتر اوقات در مقایسه با سی‌پی‌یو، یك GPU قویتر نصب می‌شود كه تاكنون كاری به جز در بازی‌ها انجام نداده است. با ویندوز ویستا این مسئله تغییر پیدا می‌كند و از فشار وارد بر سی‌پی‌یو به علت استفاده از GPU كاسته می‌شود این مسئله فوایدی را به دنبال دارد مثلا:
افكت‌های شیشه‌ای كه به همین دلیل هم نام AeroGlass را گرفته‌اند. برای این افكت‌ها GPU مسئول می‌باشد و نه سی‌پی‌یو. پس بیشتر افكت‌ها به جای فشار به كارایی سیستم به كارت گرافیكی فشار می‌آورند به گونه‌ای كه خاموش كردن این افكت‌ها تاثیر زیادی در كارایی سیستم بجا نمی‌گذارد. (البته در صورتی كه در سیستم یك كارت گرافیكی قدرتمند وجود داشته باشد).
این مسئله در مقایسه با ایكس‌پی فواید دیگری را به میان می‌آورد. برای مثال بر روی دسك‌تاپ عناصری كه پایه vector داشته باشند می‌توانند نشان داده شوند در حالی كه در زیر و یا روی آنها افكت‌هایی قرار گرفته و باعث تغییرات و تنوعی در دسك‌تاپ می‌شوند. این مسئله مثلا در ستون جدید موجود در ویندوز ویستا به كار می‌آید.
این ستون در نگاه اول بی روح و مرده به نظر می‌رسد اما هر عنصری درون این ستون بر پایه vector بوده و بدینوسیله می‌تواند بیش از اندازه مقیاس‌بندی شود. این افكت هنگامی نمایان می‌شود كه نگاهی به تنظیمات Gadgetها انداخته و یا یك Gadget را به دسك‌تاپ بیاورید.
● مثال دیگری برای DirectX۹.L:
هنگامی كه در Windows Media Player یك ویدیو در حال پخش است. پنجره می‌تواند در هر لحظه كه بخواهید جابجا شود ودر این زمان پخش ویدیو نیز به آسانی و بدون هیچ تاثیری به كار خود ادامه می‌دهد.
ویدیوی در حال پخش در حالت Flip۳D با نگه داشتن دكمه ویندوز و Tab در Alt-Tab-Switch و به عنوان Thumbnail در تسك‌بار به راحتی به كار خود ادامه می‌دهد. همینطور هم در زمانیكه Windows Media Player كوچك شده و نشانگر ماوس توسط گزینه WMP Taskbar تكان داده می‌شود.
گر چه در ویندوز ایكس‌پی، كارت گرافیك نمایش ویدیو را به عهده می‌گیرد اما عناصر موجود در صفحه اصلی به كندی با كارت گرافیك ارتباط برقراری می‌كنند و اینگونه باعث می‌شود كه هنگام كشیدن پنجره ویدیو به طرف افكت‌های آشنا، پنجره تغییر مكان یافته اما فیلم هنوز در جای اشتباه پخش می‌شود و یا اینكه پنجره در هنگام كشیدن دارای خطوط سفیدی می‌شود. این مشكلات با كمك دسك‌تاپ‌هایی كه توسط سخت‌افزارها سریعتر شده‌اند، تنها مربوط به گذشته‌اند.
در آینده امكان طراحی برنامه‌هایی وجود دارد كه از آنچه صفحه ۳D به ما نشان می‌دهد، كیفیتی بالاتر را ارائه كنند. نرم‌افزار Net Framework ۳.۰ برای اینكار به طراحان، APIهای مورد نیاز را ارائه می‌كند.
Net Framework ۳.۰ همان Net framework ۲.۰ می‌باشد. البته بخشی به نام WinFX به آن اضافه شده است كه دراین بخش Windows Presentation Foundation یا WPF كه برای ساخت صفحه نمایش و مولتی‌مدیا بكار می‌رود نیز دیده می‌شود.
▪ غیرممكن بودن DirectX۱۰ برای ویندوز ایكس‌پی و نگاهی به DirectX۱۰ برای ویستا:
هنوز محاسبه دقیقی از لحاظ زمانی برای عناوین كاملی از DirectX-۱۰ وجود ندارد. در این فاصله زمانی طراحان، بازیهای خود را هم برای DirectX۹ و هم برای DirectX۱۰ عرضه خواهند كرد به گونه‌ای كه حتی در ویندوز ایكس‌پی نیز قابل اجرا باشند. البته این كار كمی دردسر ساز است چرا كه Render-pathهای گوناگونی باید نوشته شوند.
تاكنون مایكروسافت تنها یك عنوان را با نام halo۲ معرفی كرده است كه تنها در ویندوز ویستا كار می‌كند و توضیح قانع كننده‌ای هنوز در این باره داده نشده است و اگر بخواهد اینگونه باشد كه فقط از سخت‌افزار DirectX-۱۰ پشتیبانی كند، میزان فروش كمی تغییر پیدا خواهد كرد. اینكه آیا ممكن است بازیی كه سالیان سال است در Xbox۱ برای علاقمندان وجود دارد به DirectX-۱۰ تبدیل شود جای شك دارد. برای چنین شكی بازیهای مدرن جوابگو خواهند بود.
تصاویر بازی‌هایی مانند Flight SimulatorX و Crysis در ویندوز ویستا/ DirectX۱۰ بسیار شفاف‌تر از اجرا در ویندوز ایكس‌پی خواهند بود. خودسازندگان Crysis اعلام كرده‌اند كه توسط Direct X۱۰ بازی آنها نه تنها زیباتر جلوه می‌كند بلكه خواسته‌های كمتری را نیز از سیستم می‌خواهد چرا كه كارت گرافیكی Direct X-۱۰ بیشتر كار را بر عهده می‌گیرد. البته هر دو بازی گفته شده در ایكس‌پی نیز اجرا می‌شوند. عموما اگر كار به چند سال نكشد، چند ماهی را حتما طول خواهد كشید تا از زمان پیدایش نسخه جدید DirectX بازی‌هایی نیز برای آن طراحی و به بازار عرضه شوند. به همین دلیل هم بازیهای مربوط به DirectX۱۰ در زودترین حالت در اواخر ۲۰۰۷ و اوایل ۲۰۰۸ عرضه خواهند شد.
به هر حال گرچه تصمیم در مورد استفاده از كدامین تكنولوژی در ساخت یك بازی به سرعت انجام می‌پذیرد اما ساخت آن زمان زیادی را در برخواهد گرفت. البته طراحان باید توجه داشته باشند كه در این میان زمان بیش از اندازه زیادی را نیز برای طراحی از بین نبرند. برای مثال بازی Duke Nukem forever كه در حقیقت قرار بود حدود ۱۰ سال پیش به بازار عرضه شود. اما از انجا كه كار طراحیش بیش از اندازه طول كشید، چند بار تكنولوژی ساخت آن تغییر كرده است و هنوز هم اطلاعات دقیقی در مورد وقت عرضه آن به بازار ارائه نمی‌شود.
▪ كامپیوترها قرار است با ویستا به یك پلاتفرم برای بازی تبدیل شوند:
هدف اصلی مایكروسافت با DirectX۱۰ علاقمندان به بازیهای كامپیوتری است و این هدف توسط ویندوز ویستا عملی خواهد شد. علاقمندان به بازیهای كامپیوتری جزو آن گروهی قرار می‌گیرند كه بیشتر اوقات در حال تغییرات بخش‌هایی از سخت‌افزاری باشند تا سیستم خود را بهتر كرده و بدینوسیله امكان بازیهای جدیدتر را پیدا كنند. پس با وجود چنین علاقمندانی به تنها مایكروسافت با ساخت Vista Ultimate بلكه شركتهای سازنده سخت‌افزار نیز به سود كافی خواهند رسید. بعضی از بازیهای جدید سودی می‌كنند كه حتی از سود فیلم‌های هالیوود نیز بیشتر است.
كامپیوترها قرار است با ویستا تبدیل به یك پلاتفرم برای بازی‌ها شوند. در این چهار چوب یك لوگو با نام Game for Windows نیز وجود دارد كه مدتی است بر روی جعبه‌های مربوط به بازیهای بسیاری را كه در ویندوز ویستا قابل اجرا هستند وجود دارد. از اولین نوع این بازی‌ها می‌توان Publisher:THQ) Company of Heroes و Flight Simulator X را نام برد. قابل توجه است كه همانگونه كه مجلات زیادی مختص به Xbox به بازار ارائه شد. ویندوز ویستا نیز قصد دارد مجله جداگانه‌ای را ارائه دهد كه در آن به عنوان یك پلاتفرم برای بازی در نظر گرفته شده است.
مترجم: وهاب حاجی باقری
علم الکترونیک و کامپیوتر
