چرا سایتی مثل Google نداریم؟
کارآفرینی دیجیتالی امروزه در روش های کسب و کار بیل گیتس ، رهبر مایکروسافت عینیت یافته است .
عبدالله شهريوری -کارآفرینی دیجیتالی (Digital Entrepreneurship) از مهم ترین زیر ساخت های اشتغال مولد در هزاره سوم تلقی شده است و کشورهای صنعتی جهان ، به کشورهای گروه هشت ، در این زمینه رفتار های سازمانی ارزنده ای در اختیار دارند.کارآفرینی دیجیتالی فرصتی برایاستفاده از نیروهای خلاق ، با کم ترین هزینه و حداکثر اثر بخشی در کسب و کار است .
کارآفرینی دیجیتالی امروزه در روش های کسب و کار بیل گیتس ، رهبر مایکروسافت عینیت یافته است .
روشی که گیتس جوان را به همراه همکارش ، ظرف دو دهه به ثروت مند ترین انسان کره زمین تبدیل کرد. مزیت رقابتی و پتانسیل ممتاز تولید در عرصه آی تی ، مولفه های اصلی رونق کسب و کار در این حوزه به شمار می رود.
کارآفرینی دیجیتالی اکنون به نوعی در مراکز آموزش عالی کشور در حال بررسی و آموزش اولیه است و امیدواریم زمینه های بروز واقعی ان در کسب و کار ایرانیان ، روز به روز افزایش یابد.
شرکت گوگل ، یکی دیگر از موفقان عرصه کارآفرینی دیجیتالی است. چرا ما در ایران شرکتی مانند گوگل نداریم ؟ شرکتی که با 2000 کارمند و گردش مالی چند میلیارد دلاری ، تنها از طریق
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
، بیش از 300 میلیون مخاطب در ماه دارد. پاسخ به این سوال را در 7 گزینه بررسی کرده ایم که در ادامه می خوانید.
آن جه مي توانيم به طور خلاصه از تجارب رفتار سازماني گوگل در اين صنعت ارائه کنيم به طور خلاصه عبارتند از :
1-تعريف واحد چشم انداز سازماني
گوگل از آغاز فعاليت تا کنون ، در قالب دکتريني که در چشم اندازه دراز مدتش تدوين کرده ، حرکت کرده است . چشم انداز ان ها همان طور که در متن اصلي ان آمده است :
Google's vision is to organize the world's information
and make it universally accessible and useful
سازماندهي اطلاعات جهان و فراهم کردن يک بستر جهان و مفيد براي دستيابي سريع و گسترده به اين حجم اطلاعات تو.ليدي در اينترنت است .
اهتمام و تعهد گوگل براي نيل به اين چشم انداز ، اکنون مورد توجه و ستايش رهبران صنعت گران عرصه ديجيتال شده است و بسيارند کساني که معتقدند ، اکنون گوگل با ايندکس 10 ميليارد صفحه وب و ارائه فناوري پيچيده در جست و جوي مطالب در وب و عرضه متنوع ان ها به کاربران ، به اين هدف والاي خود دست يافته است . اما رهبران گوگل ، بارها در مصاحبه هاي خود ، تصور اين که انان به نهايت به چشم انداز خود رسيده اند را رد کرده اند.
شايد افزايش سرمايه غول دنياي اينترنت در سال هاي اخير ، از اين رويکرد تلاش گر نشات گرفته باشد . بنابراين ، سرلوحه قراردادن کامل چشم انداز تعريف شده براي ارتقاي کسب و کار و اهداف در يک سازمان ديجيتال و استفاده از ابزارهاي لازم براي دستيابي به آن ، مهم ترين مسئله براي گوگل است . بالطبع ، هر سازماني که بخواهد در کشور ما نيز از تجارب گوگل براي خلق يک سازمان ديجيتالي موفق و موقر با چهره جهاني ، استفاده کند ، نا چار است ، چشم انداز مشخص و معيني را براي نيل به اهداف خود تدوين و تبيين کند.
حتي در بين شرکت هاي موفق ايراني در عرصه فناوري اطلاعات که يک دهه بيش تر از تولد آن ها نمي گذرد مثل شرکت آريا رسانه تدبير ، پارس آنلاين ، پرشين بلاگ و غيره ، که گردش مالي و موفقيت هاي ارزنده در دنياي آي تي ايران داشته اند ، چشم اندازي تدوين نشده است .
چون يک کارمند ، هنگام ورود به يک سازمان بايد بداند تعهد و اهتمام او به کار و آفرآيندهاي کاري ، در جهت نيل به چه اهداف کلان و خرد سازمان است . دکترين امادگي رزم در فرآيندهاي ديجيتالي ! ، امري است که تدوين آن مهم ترين وظايف رهبران سازمانهاي ديجيتالي جوان ايراني است و تجربه گوگل ، نهادهاي ارزشي خوبي براي انان تصوير کرده است .
2-تعيين ماموريت هاي غير متمرکز
چشم انداز واقعيت نگري که براي سازمان در نظر گرفته مي شود ، بايد با تدوين ساختار سازماني مديران و فرآيندهاي کاري و در حقيقت ، تبيين ماموريت واحدهاي جهت نيل به اهداف سازماني ، مسير را روشن کند.
البته برخي از زبر ساخت هاي کاري ، در حين فرآيند تدوين و ارائه مي شوند. مثل سيستم هاي فروش و تبليغات در کشوري خاص ! اما ماموريت واحد ها ، همواره بر اساس وحدت رهبري در سازمان و انطباق بر شاخص هاي اثر گذار رهيافت هاي مديريت غير متمرکز فرآيندهاي شغلي در سازمان مقابل تفسير مي باشد .تجارب گوگل ، اين برداشت را براي ما خلق کرده است که همواره ماموريت هاي غيرمتمرکزي که در سازمان هاي ديجيتالي تعريف و تبيين مي شود ، از هماهنگي ، سازماندهي و ضريب موفقيت بيش تري به نسبت ماموريت هاي متمرکز ارجاعي به واحدي خاص ، برخوردار مي شود . چرا که ارجاع تک بعدي حجم انتظارت سازمان بر يک واحد ، فشار کاري زيادي و کاهش سطح تعهد به چشم انداز در سازمان را از سوي کارکنان به دنبال خواهد داشت .
3-استخدام و به کار گيري منابع انساني خلاق و نوآور
به کاري گيري منابع انساني خلاق و آگاه به فرآيندهاي شغلي در قالب فرصت هاي شغلي تعريف شده در سازمان ، از ديگر ابزارهاي ارزنده براي توسعه کسب و کار در کشور است .
شيوه هاي نويني که در فرآيند به کار گيري افراد در سازمان هاي ديجيتالي طي مي شود ، تجربه هاي زيادي را به دنبال دارد. براي خلق يک سازمان ديجيتالي ،بايد با ابزارهاي آي تي مدار به استخدام و جذب و انتخاب افراد اقدام کرد. اين رهيافت ، مديريت خوبي را براي رهبران در ايجاد بانک اطلاعاتي از نخبگان جامعه فراهم مي کند و ان ها را در اگاهي بر پتانسيل هاي جامعه براي فراخواني احتمالي افراد نخبه و آگاه ، کمک مي کند.
سازمان هاي ديجيتالي بر اساس نقش و خصيصه هايي که دراختيار دارند ، کارآفريني خوب و کم هزينه اي را پديدار مي کنند. چرا که براي بسياري از کارمندان ، يک ميز و رايانه و مختصات ديگر کافي است تا بر اساس ماموريت سازماني کار کنند و نيازمند بيل و چکش و لوازم صنعتي و فني و. . . ديگر نيستند.
همه چيز به کمک آي تي و براي آي تي در جهت توسعه کسب و کار امکان فراهم شدن دارد. مايکروسافت ، گوگل و خيلي از سازمان هاي ديجيتالي ديگر ، فقط فروشنده دانش و اطلاعات هستند و بس ! گنج سازمان هاي ديجيتالي موفق ، در شيوه ها و هنرهاي به کارگيري نهاده هاي توليد در عرصه آي تي است که اساس موفقيت هاي روز افزون انان را تدار مي بيند. سازمان هاي ديجيتالي ايران براي نيل به تجارب گوگل ، بايد توانايي مديريت منابع و هنر توسعه فرآيندهاي کسب و کار در عرصه ديجيتال را داشته باشند. هيچ گاه ، صنعت گران بي دانش ، بي اطلاع و ناآگاه ، عمر طولاني در اين عرصه نوين را نخواهند داشت . پس براي هنرمند شدن در اين عرصه ، بايد از ابزارهاي آن اطلاع داشت . دوره هاي آموزشي مختلفي را طي نمود (مثل MBA – CCNA-MCSE - PROJECT MANAGEMENT – ICT DEVELOPMENT ) بر اصول مديريت در سازمان هاي سنتي اگاهي کامل داشت . بازاريابي را بلد بود.
اصول روانشناسي و ارتباطات با کارکنان را دانست و در راستاي اهداف سازماني ، توانايي استخدام افراد زبده را دراختيار داشت.
مديريت منابع انساني HRM را بايد تا حدي درک کرد و از تيم هاي مشاوره و کارشناسان با تجربه استفاده نمود. جايگاه هر فرد در سازمان بايد مشخص باشد تا حتي اگر افراد به حضور در تيم هاي مختلف علاقمندند ، همواره جايگاه فردي فرصت هاي شغلي در سازمان از قبل تعيين شده باشد و پاسخ گويي براي نيازهاي مشتريات سازمان ، موجود باشد.
4-استفاده از پتانسيل ها و بسترهاي ديجيتالي موجود در کشور براي گسترش کسب و کار در صنعت ديجيتال ، بايد پتانسيل کشوري از همه جهات فراهم شود.
در کشوري که ضعف هاي زير حاکم باشد ، هيچ گاه سازمان هاي ديجيتالي موفق رشد و بارور نخواهند شد :
*نبود چشم انداز جامع ملي در گسترش صنعت ديجيتال و زير ساخت هاي فناوري اطلاعات
*فقدان يک دولت الکترونيک قدرتمند و فراگير در عرصه هاي مختلف علمي ، آموزشي و فرهنگي جامعه
*ضعف امور بانکداري الکترونيکي و نهادهاي مبتني بر ظرفيت سازي در گسترش زيرساخت هاي مربوطه
*فقدان کارت هاي اعتباري و الکترونيکي ملي
*نبود زير ساخت هاي جامع و هوشمند در اتصال به شبکه هاي اعتباري جهاني مثل Master Card
*فقدان قوانين در گسترش آي تي در جامعه و محدوديت در اجراي قوانين مربوط به حوزه آي تي
*فقدان رفتار سازماني روشن در گسترش مباني تجارت الکترونيک در جامعه
*ضعف سازمان هاي آموزشي و تربيت نخبگان در عرصه فعاليت هاي سازمان هاي ديجيتالي
*نبود برنامه کلان براي حمايت مادي از طرح ها و ايده هاي کسب و کار بخش خصوصي
*نبود ظرفيت هاي حقوقي ، قضايي و فني براي تعامل سازمان هاي ديجتالي داخي با نمونه هاي جهاني
با ايجاد بندهاي 10 گانه فوق الذکر ، پتانسيل سازي کشوري براي گسترش کسب و کار ديجيتالي فراهم مي شود و مقدمه اي براي موفقيت در اين راه قلمداد مي شود. براي ايجاد سازمان هاي ديجيتالي موفق مثل گوگل ، دولت ايران بايد زير ساخت هاي قانوني ، فني و اجرايي لازم را فراهم کند.
در کشوري که هنوز 8 ميليون نفر بي سواد ، زير 10 ميليون نفر کاربر اينترنت ، گراني اينترنت براي سبد اکثر خانوارهاي کشور و هم چنين ، سرعت پائين دسترسي به اينترنت موجود است ، انتظارات بايد مبتني بر توانمندي اجرايي و قانوني در کشور باشد .
به اين مسائل بايد قانون مداري را نيز اضافه کرد. متاسفانه در کشور ما کپي رايت به معناي واقعي رعايت نمي شود . ما در حالي که قصد گسترش مباني آي تي درکشور و توسعه صادرات در صنف آي تي کشور را داريم که دنياي ديجيتال ، به دليل عدم رعايت کپي رايت نرم افزار ها و سيستم هاي ديجيتالي در کشور ، ايران را تهديد بزرگ براي گسترش صنعيت ديجيتال در جهان مي داند. با وجود آن که ميليون ها نسخه سيستم عامل هاي ويندوز و يونيکس و لينوکس ر کشور استفاده مي شود ، اما زير يک هزار درصد ان ها قانوني و با پرداخت ارزش حقيقي آن ها ، نصب و استفاده مي شوند. خيلي از برنامه هاي صنعتي و گرافيکي ديگر در کشور نيز چنين حکمي دارند.
پس ، استقرار سازمان هايي مثل گوگل در ايران ، اهتمامي جامع را مي طلبد که بتواند خرده سيستم هاي مورد نياز حيات سازمان هاي ديجيتالي را مثل اکسيژن براي تنفس سيستم تنفس آدمي ، فراهم و در دسترس قرار دهند.
5-اهتمام به سرآمدي در صنعت ديجيتال
اهتمام به سرآمدي در صنعت ديجيتال و تعهد به گسترش چند بعدي پتانسيل هاي توسعه کسب و کار ، خود عاملي موثر در خلق سازمان هايي مانند گوگل است . قرار گرفتن در کلاس خلق يک سازمان ديجيتالي با اشل جهاني ،خود گام برداشتن در آفرينش اين سازمان است .
براي بسياري از سازمان هاي ديجيتالي موفق جهان ، اهتمام به سرآمدي و تعهد به پشتکار و اعتماد به نفس در خلق سازماني موثر و کارگشا ، به اندازه تهيه راه حل هايي براي حل مسائل سازماني ، مهم تصور مي شود. براي سازمان هاي ديجيتالي ايران نيز بايد چنين اهتمامي متصور باشد . اهتمام به سرآمدي به پرسش هاي زير پاسخ مي دهد :
*با چه پتانسيل هايي مي توان گوي سبقت را از سازمان هاي سنتي در بستر ديجيتال ، ربود؟
*چه ميزان از ابزارهاي لازم براي توسعه کسب و کار را مي توان بدون خريد ، توليد و به کار گرفت ؟
*چه گونه مي توان به تحليل نقاظ قوت و ضعف نهاده هاي کاري ديگر سازمان ها ، براي سازمان خود پرداخت؟
*سازمان در کدام حوزه هاي صنعت ، توانايي خلق توان افزايي ديجيتالي را خواهد داشت ؟
*براي ارتقاي بهره وري و ارزش افزوده مداوم تا حجمي خاص ، نهاده هاي توليدي و طراحي سازمان چگونه آرايش شوند؟
چنين پرسش هايي ، پاسخ هايي هدفمند و کارگشا را مي طلبند که بي شک ، در خلق سازمان هايي مثل گوگل بسيار موثر خواهند بود.
6-استفاده از حمايت هاي مادي و معنوي سازمان هاي دولتي و مراکز دانشگاهي
گوگل از اغاز فعاليت ، دانشگاهي بوده است . استفاده از پتانسيل هاي دانشگاهي و اهتمام دانشگاه ها و مراکز آموزش عالي کشور به گسترش سازمان هاي ديجيتالي ، امر مهمي است که بايد به آن اعتقاد داشت .
دانشکاه ها بايد از پروژه هاي دانشگاهي حمايت قاطع تري کرده و در قالب مدل هاي صنعت و دانشگاه که در اول مقاله به آن اشاره شد ، جهت ظرفيت سازي و تلاش بهينه براي گسترش سازمان هاي ديجيتالي اقدام کنند. ايجاد تيم هاي دانشجويي در دانشگاه ها ،مخصوصا در دانشکده هاي فناوري اطلاعات ، رايانه ، مديريت ، هنر و مهندسي ، و تبيين پروژه هاي مختلف در راستاي اهداف جامع دانشگاه براي توسعه زير ساخت هاي فناوري اطلاعات در کشور ، و هدايت ان ها توسط اساتيد دانشگاه و حتي مسئولان دولتي و صنعتي کشور ، گام نخست براي دخالت دادن دانشگاه در خلق و سرمايه گذاري در سازمان هاي ديجيتالي موفق مثل گوگل ، مايکروسافت ، اپل ، لينوکس و امثالهم است .
پشتوانه سازمان هاي ديجيتالي بايد فکر و دانش و توليد اطلاعات در کنار هدايت هاي مادي و معنوي مراکز اموزش عالي کشور باشد تا ارزش و گستره فعاليت ان ها ، بيش تر به چشم بيايد و اثر بخش باشد.
صندوق فرصت هاي گسترش اشتغال زايي در ايران در کنار ارگان هايي مثل بانک توسعه صادرات ايران ، شواري عالي انفورماتيک ، شوراي عالي فناوري اطلاعات ، اتاق بازرگاني و صنايع و معادن ايران و دفتر فناوري هاي نوين رياست جمهوري ، در کنار دفاتر تحقيقاتي دانشگاهي کشور ، بايد بتوانند از پروژه هاي مولد و موثر و کارآفرين در خلق سازمان هاي ديجيتالي و آفرينش الگوهاي کارآفريني ديجيتالي ، حمايت کنند. فراموش نکنيم که 10 سال پيش ، استانفورد با 10 ميليون دلار از پروژه فوق ليسانس رهبران گوگل حمايت کرد . و نه با وام کم بهره چند ميليون توماني که اکنون در کشور مرسوم است !؟!؟!
7-استفاده از هنر مديريت و کارآفريني نوين در عرصه ديجيتالي در گسترش مباني کسب و کار در صنعت ديجيتال
براي کاسبي در صنعت ديجيتال و. خلق سازمان هاي ديجيتالي موفق و موثر ، بايد راه کسب و کار را دانست و المان هاي اثرگذار را تا حد امکان ، قبل از شروع به کار دانست و بر آن ها اشرافي اجمالي داشت .
هنوز آماري در دست نيست که تا چه اندازه ، افرادي که به دنبال خلق کسب و کارهايي در دنياي ديجيتاليدر کشور مي روند ، به حداقل اصول هايي در توليد ، کسب و کار و مديريت و هنر ارتباطات ، بهره مند هستند. اما ، آماري که در اوايل سال 85 از سوي سازمان فني و حرفه اي کشور منتشر شد ، نشان مي دهد که بيش از 85 درصد از متقاضيان اشتغال در کشور ، از حداقل هاي علمي و عملي براي اشتغال آفريني و حتي استخدام در يک سازمان ، برخوردار نيستند.
مشخص است که ضعف منابع انساني مقتدر و اگاه ، در آفريني سازمان هاي ديجيتالي يک مسئله راهبردي و فوق العاده حساس است .
دولت و دانشگاه ها بايد برنامه اي براي پرورش و تربيت افراد در اين عرصه در اختيار داشته باشند. قطعا سطوح تربيت و آموزش کساني که قصد دارند در اين زمينه فرآيند : رهبري ، مديريت واحدها ، کاربري فرصت هاي شغلي و مسائل ديگر را در اختيار داشته باشند ، با هم متفاوت است . فراهم کرن اين فرصت هاي آموزشي در سطوح مختلف ، نياز مهمي است که بايد به ان توجه کرد.
درکشوري مثل آمريکا ، مراکز زيادي براي آموزش و تربيت افراد براي خلق و مديريت و گسترش فرآيندهاي کسب و کار در سازمان هاي ديجيتالي وجود دارد که اين امر ، بستر را براي موفقيت سازمان هاي ديجيتالي فراهم مي کند.
اهتمامي که اکنون درکشور در جهت توسعه ضريب نفوذ آي تي در جامعه و فراهم کردن بسترهايي براي تعريف دوره هاي جديد در سطح کارشناسي ارشد براي توسعه اموري چون بازاريابي ، مديرتي کارآفريني ، تجارت الکترونيک و امثالهم پديد آمده است ، رويکرد خوب و جواني که اکنون درحال شکل گيري است اگر خواهان سازمان هاي يمثل گوگل هستيم ، بايد از همه جهات ، متريال لازم را فراهم کنيم و در اين راه هم دولت نقش دارد ، هم صنعت نقش دارد ، هم دانشگاه رسالت دارد و همه افراد علاقمند به حضور در اين حوزه ، بايد اهتمام جدي به خرج بدهند.
سخن آخر
به هر حال ، مديريت در سازمان هاي ديجيتالي ، فرآيندها و زير ساخت هاي متنوع و پيچيده اي را طلب مي کند که آموزش فراگير و مداوم ، حمايت هاي قانوني گسترده در قالب پروتکل ها و کنوانسيون هاي بين المللي از فعالان اين صنعت و درک پتانسل زايي گسترده و فراگير اين سازمان ها در همه ابعاد سازندگي در کشور ، بايد مورد توجه مسئولان قرار بگيرد.
اميد است اين مقاله ، مقدمه اي براي فهم بيش تر فاکتورهاي رهبري در کارآفريني سازمان هاي ديجيتالي در کشور باشد تا به زودي ، شاهد ارتقاي سطح GNP و رونق صادرات از طريق سازمان هاي ديجيتال باشيم.
