تفکر نقادانه راهی برای تصمیم گیری بهتر

تفکر نقادانه

تفکر نقادانه ،تفکر منطقی در مورد تصمیمی است که قرار است گرفته شود.
این مهارت به ما می آموزد که :
هر حرف و صحبتی را بدون فکر قبول نکنیم. بلکه بیایم ابتدا درست یا غلط بودن آن را بسنجیم، که اگر پیامد آن کار یا بیان آن صحبت، منفی است از انجام آن کار یا بیان آن صحبت منصرف شویم.
لازمه ی این که فرد در موقعیت های مختلف بتواند نقادانه فکر کند این است که:

• به دنبال اطلاعات، تحلیل و بررسی آنها باشد.
• هر مطلبی را بدون دلیل یا چشم بسته نپذیرد.
• برای پذیرفتن یک مطلب، به دنبال شواهد د دلایل واقعی و قانع کننده باشد.
• باید بتواند واقعیت ها را از حدسیات جدا کند.

کاربرد مهارت تفکر نقادانه

1. از بین پیشنهادهای فراوانی که به ما می شود، پیشنهادهای سالم را از پیشنهادهای ناسالم تشخیص دهیم.
2. اطلاعات لازم و ضروری برای یک تصمیم گیری منطقی را جمع آوری کنیم.
3. باعث می شود که خود را محدود به حدسیات و گمان نکنیم و به دنبال واقعیت ها باشیم.
4. قبل از انجام کاری و یا بیان گفته ای، در مورد آن و پیامدهایش فکر کنیم.
5. و در نهایت، از بسیاری از آسیب های روانی و اجتماعی پیشگیری میکند.

مراحل تفکر نقادانه

برای اینکه راجع به مساله ای نقادانه فکر کنیم، نیاز هست که مراحل زیر را طی کنید:

• به پیشنهاد ها و درخواست هایی که به شما می شود، دقت کنید:

فوری عمل نکنید، به خودتان فرصت دهید و راجع به آن پیشنهاد خوب فکر کنید.

• اگر در مورد پیشنهادی که به شما داده شد، ابهامی وجود دارد حتما سوال کنید و اطلاعات خود را کامل کنید:

هیچوقت، در زمانی که دانش و اطلاعات کافی ندارید یا هنوز مساله کاملا برایتان روشن نیست، تصمیم نگیرید و اقدام نکنید.

• فقط از یک زاویه به مساله نگاه نکنید:

سعی کنید، ذهنتان را باز بگذارید و موضوع را از زوایای دیگری نیز مورد بررسی قرار دهید.
باورها، تحلیل ها و فرض های دیگران را هم در نظر بگیرید.

• ارزیابی کنید:

حالا باید، باورها و تحلیل ها و نظرات دیگر افراد را راجع به مساله ارزیابی کنید.

• در جستجوی دلایل و شواهدی باشید که صحبت های فرد پیشنهاد دهنده را تایید یا رد کند:

هم به دنبال اطلاعاتی باشید که حرف طرف مقابلتان را تایید کند و هم اطلاعاتی که آنها را رد کند. بعد از جمع آوری هر دو دسته ی اطلاعات، حالا آنها را به دقت مورد بررسی قرار دهید.

• سعی کنید انعطاف پذیر باشید:

به یک فکر یا باور خاص، وابسته نباشید. بلکه به آن چیزی که در اثر تفکر، بررسی و جستجو رسیده اید، اولویت دهید. بعضی از انسانها به یک نوع طرز فکر، گرایش بیشتری دارند و سعی می کنند همیشه بر همان اساس و چهارچوب تصمیم بگیرند به این حالت، خشکی ذهن گفته میشود. که درست، نقطه مقابل تفکر نقادانه است.

• از روش " اگر ... آن وقت ... " استفاده کنید:

این روش به شما کمک میکند قبل از آنکه کاری را انجام دهید، بتوانید نتیجه کار خود را پیش بینی کنید.

• براساس نتایجی که از شواهد واقعی به دست آورده اید، تصمیم بگیرید و عمل کنید:

اگر مراحل را به درستی طی کرده اید و به نتیجه رسیده اید، تردید نکنید.
حالا بر اساس تفکر خود، عمل کنید.
نکات مهم در نقادانه فکر کردن!

• تفکر نقادانه به معنای بی احترامی به افراد دیگر نیست!

یعنی اگر روش شما با خواسته دیگران یکی نیست، بهترین کاری که می توانید انجام دهید، این است که:
1.عصبانی نشوید.
2.محترمانه و به آرامی با طرف مقابلتان صحبت کنید.
3.نظر خود را شفاف و بدون هر گونه پرخاشگری بیان کنید.
4.به طرف مقابل، اجازه صحبت دهید و دیدگاه های او را هم در نظر بگیرید.
5.در صورتی که دیدگاهتان همچنان متفاوت بود به دنبال راه حل سوم باشید. در اینجا، مهارت تفکر خلاق میتواند به شما کمک کند.
6.در صورتی که مشکل همچنان باقی بود از مهارت حل مساله استفاده کنید.

• در تفکر نقادانه، باید به دنبال اطلاعات واقعی باشیم نه منفی بافی.

باید بدانیم که هر نوع خوش بینی نمی تواند درست و هر نوع بدبینی ای نمی تواند اشتباه باشد. درست آن است که به دنبال واقعیت ها باشیم، نه خوش بینی بی دلیل و نه بدبینی بی دلیل.
مقالات مرتبط :
مهارت تفکر خلاق
مهارت حل مساله
مهارت تصمیم گیری