آشنايي با يك سنتور خوب

بيشتر علاقه مندان به ساز سنتور كه اميدوارانه تلاش خود را در راستاي پيشرفت همه جانبه چه در زمينه ي نوازندگي و چه در كامل كردن معلومات موسيقي خود انجام مي دهند، معمولا بعد از گذشت حدود دو، سه يا چهار سال احساس نياز به يك ساز بهتر، باعث ترغيب آنها براي تهيه ي يك ساز خوب مي شود. اين عنوان مقاله را با اين هدف شروع به نوشتن كردم كه راهنمايي باشد براي آنها، جهت شناختن ويژگيهاي يك ساز خوب و سعي كردم تا حدي به مسائل حاشيه اي اين موضوع نيز بپردازم تا برخي از سوالات بي شماري كه هنرجويان سنتور دارند پاسخ داده شود تا بلكه كمي از سردرگمي نجات يابند و البته روشن است بررسيهاي ذيل از ديدگاه يك نوازنده مي باشد كه ممكن است با ديد يك سازنده اندكي متفاوت باشد (چرا كه اكثر سازندگان بيشتر سازهاي خود را در نوع خود خوب مي دانند!)


نا گفته نماند تا زماني كه يك هنرجو به آن مقدار از توانايي لازم، جهت كارشناسي فني ساز نرسيده است، صلاح آن است براي خريد يك ساز خوب با استاد خود مشورت كند يا از اساتيد فن، تاييد ساز خريداري شده ي خود را بگيرد.
به اين دليل كه هنوز تعريف "كيفيت سازهاي ايراني" (مثل خيلي چيزهاي ديگر) به درستي معلوم نيست و استانداردي براي آن مشخص و تعريف نشده است، بنابراين مطالبي كه منوط به ويژگيهاي يك سنتور خوب در اين سلسله مقاله به نظر دوستان ميرسد نمي تواند صد در صد صحيح باشد ولي اميدوارم آنقدر باشد تا در حد و توانايي خودشان به تدريج و با تمرين و توجه به اين موارد، تفاوت سازهاي خوب، معمولي و بد براي آنها تا اندازه اي قابل درك و مقايسه باشد.

هنگامي كه شما نزد سازنده اي مي رويد براي خريد ساز، اينگونه باب است كه سازنده از تمام سازهاي خودش تعريف مي كند و حتي اگر سازي مشقي نيز باشد اغلب مي گويند "نسبت به يك ساز مشقي قيمتي ندارد و يا كيفيت خوبي دارد" حال اينكه قيمت ساز مشقي چقدر است را حتا حدودا هم نمي توان گفت، چه بسا ساز مشقي از هشتاد هزار تومان مي توان سراغ گرفت تا سيصد هزار تومان كه در "اغلب اوقات" اين دو، از لحاظ كيفي تفاوت چنداني هم، با هم ندارند!
شايد يكي از دلايلي كه سازندگان براي قيمت بالاي سازهاي مشقي خود دارند اين است كه مي گويند "چوب و مواد بكار رفته داراي مرغوبيت بالايي هستند"، گر چه صداي ساز تناسبي با قيمت آن ندارد و اينجا سوالي كه پيش مي آيد اين است كه چرا بايد سازندگان، مواد مرغوب را براي ساز مشقي به كار ببرند؟ اگر قرار نبوده است كه سازي براي صدادهي با كيفيت بالا مهندسي و ساخته شود، آيا اين استفاده بي مورد باعث از دست دادن منابع موجود براي ساختن سازهاي درجه ي يك نيست؟
آيا براي يك هنرجو در وحله اول كيفيت مواد بكار رفته در ساز براي او اهميت دارد يا كيفيت صداي آن؟ طبيعي است هنرجو هزينه اي كه براي خريد ساز مي كند براي به دست آوردن صداي مطلوب است، نه براي خريد چوب خوب يا خركهاي شيك و مرغوب و نه سيمهاي به اصطلاح درجه يك!
واقعيتي كه متاسفانه با آن روبرو هستيم اين است كه، تا به حال رخ نداده يا من نديده ام كه سازنده اي كه قصد دارد كلا سازهاي حرفه اي بسازد بتواند از مجموعه سازهايي كه هدف ساخت آنها، بوجود آمدن سنتور درجه يك است از هر ده سنتور مثلا هشت تاي آن واقعا با كيفيت صدايي بالا باشند. معمولا هميشه چند ساز از هر ده سازي كه مي خواهند درجه يك باشد واقعا درجه يك در بيايد به نظر مي رسد امري نسبتا تصادفي است.
البته به هيچ عنوان منكر شناخت و زحمات سازندگان سنتور نيستم، چه بسا طي دو سه سال اخير سازهاي مشقي واقعا خوبي ساخته شده است و به نظر ميرسد بطور كل در زمينه ي سنتور سازي پيشرفتي حاصل شده باشد ولي تجربه نشان داده كه سازنده اي كه توان ساخت سنتور درجه يك را دارد وقتي عزم را جزم مي كند كه يك سنتور عالي بسازد، قابل پيش بيني نيست كه ماحصل كار واقعا هماني شود كه مي بايد يا مي خواهد باشد؛ چه بسا گاهي اتفاق افتاده كه ماحصل كار خيلي بهتر از چيزي شده كه حتي خود سازنده انتظار داشته (كه متاسفانه اكثر سازندگان خود اين را تشخيص نمي دهند!) و گاهي نيز ساز با كيفيت متوسط يا اصلا ضعيفي از كار در مي آيد.
گاهي سه سنتور كه پشت هم ساخته مي شوند همگي عالي هستند (به نسبه) و انتظار مي رود مابقي نيز با همان كيفيت باشند ولي مثلا چهار سنتور بعدي داراي كيفيتي متوسط از آب در مي آيند.
نكته داراي اهميت ديگر اينكه با توجه به سبكهاي مختلف نوازندگي و گسترده بودن تنوع قطعات حتي اگر يك سنتور خيلي خوب و درجه يك هم باشد ممكن است براي نوازندگي مثلا در فلان سبك مناسب نباشد كه با توجه به اين موضوع قيمت و كيفيت سنتورهاي خوب از ديد سبكهاي مختلف، تعاريف متفاوتي خواهد داشت. البته اين موضوع در ديگر سازها به شدت بيشتري نيز وجود دارد ولي اين مشكل تمام سازهاي ايراني است چرا كه در سازهاي غربي اين مشكل از طريق استاندارد كردن تمام انواع موجود سازها حل شده و تنها نكته اي كه باقيمانده و حل شدني نيست سليقه ي اساتيد در مورد "صداي منحصر به فرد" هر ساز است.
در شماره بعدي اجمالا به نكاتي مي پردازيم كه هنرجوياني كه در اوايل كار هستند با توسل به آن، تا حدودي بتواند ساز خوب را از بد تشخيص دهند البته تكرار اين نكته ضروري است كه باز هم احتمال خطاي يك هنرجو ي كم تجربه به نسبت بالاست بنابراين گرفتن تاييد از يك استاد، هميشه براي او الزامي است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]