تحلیلی بر سری بایوشاک

اخطار: این مطلب حاوی اسپویلرهای داستانی سری بایوشاک می باشد.
برای دیدن تصاویر از پرو.ک.سی بهره ببرید.

سری بایوشاک همواره یکی از بحث برانگیزترین عنوانین سال های اخیر صنعت گیم بوده اند. یادم می آید در سال انتشار اولین BioShock تاپیکی در یکی از فروم های خارجی دیدم که این بازی را یک بازی ضدفاشیستی نامیده بود. در آن زمان چندان اهمیت نمیدادم. چند سال گذشت و کن لوین (خالق و طراح سری) با عنوان BioShock Infinite بازگشته بود. ولی اینبار بسیار بی مهاباتر ایده های مارکسیستی خود را به نمایش میگذاشت. بیائید به ایده ها که بصورت لایه لایه در جای جای بازی گنجانده شده نگاهی دقیقتر بیاندازیم:


1.مسئله وطن‌پرستی (Patriotism):
Cornelius Slate را بعنوان نمونه تیپیکال یک فرد نظامی که برای کشورش میجنگد می شناسیم. Slate که در جنگ Wounded Knee و Boxer Rebellion شرکت داشته است، (این دو جنگ بعنوان نمادهای تاریخی و مستند درباره‌ی جنایت و استثمار سفیدپوستان برعلیه نژادهای دیگر توسط لوین مورد استفاده قرار میگیرند.) در نهایت برعلیه رهبر کلمبیا Comstock شورش میکند. بدلیل اینکه Comstock افتخارات این دو جنگ را بنام خودش تمام کرده است. در مراحلی از بازی می بینیم Slate بعنوان کسیکه بطور افراطی دنبال افتخارات است Booker (و متعاقبا بازیباز را) مجبور میکند تا افرادش را قتل عام کند!! تا آنها بعنوان martyrـهای در راه کشورشان شناخته شوند. در نهایت Booker به خود Slate میرسد و بازیباز با این انتخاب مواجه است که او را به حال خود رها کرده یا تیر خلاص را به او بزند. اگر بازیباز گزینه اول را انتخاب کند Slate او را یک "مرد حلبی" خطاب میکند. بعنوان کسیکه احساس وطنپرستی و جنگجویی ندارد! دیگر بیش از این آقای لوین نمیتوانست افتخارات سربازانی که فداکارانه در راه کشورشان مبارزه میکنند را مسخره و مضحکه کرده باشد.


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
Slate در یک نمایش تئاترگونه موسوم به "تالار قهرمانان" بوکر را مجبور به قتل عام سوری سربازانش میکند.


2.مسئله سرمایه‌داری (Capitalism):
Jeremiah Fink ثروتمندترین و یکی از بانفوذترین افراد کلمبیا و همینطور موسس اَبَرشرکت Fink Manufacturing است. او بعنوان نماد انحصارطلبی و استثمارگر طبقه کارگر در بازی معرفی میشود. درحالیکه R. J. Pickwick مخترع اصلی Sky-Hook (وسیله قلاب هوایی در بازی) میباشد اما این Fink است که آنرا به تولید انبوه رسانده و در نتیجه امتیاز آن را به انحصار خود درمی‌آورد. تقریبا هر وسیله کاربردی در کلمبیا از Vigorـها گرفته تا Vending Machineـها همگی در کارخانه Fink ساخته و پرداخته میشوند. در محوطه اطراف این کارخانه محله ای برای اقامت کارگران کارخانه به نام Shantytowm وجود دارد و کارگران ساکن در آن اجاره های سنگین می‌پردازند. این یعنی حقوق پرداختی آنها دوباره به خود Fink بازمیگردد! کن لوین این محله را در اوج فقر و فلاکت نشان میدهد طوری که ساکنین در اثر گرسنگی به خوردن موشها و گدایی و دزدی روی آورده اند. در نهایت جنبش آنارشیستی-مارکسیستی Vox Populi (صدای خلق) به رهبری Daisy Fitzroy (یک زن سیاهپوست که هم نماد فمینیستی و هم نماد ضدنژادپرستی است) کارگران کارخانه را به شورش وا داشته و درنهایت Fink (نماد مرد سفیدپوست سرمایه‌دار) را سرنگون و به قتل میرسانند. جالب اینجاست که Booker بااینکه Fitzroy را هم یک فرد قدرت‌طلب دیگر از جنس Comstock میداند اما باز هم به او در جنبشش تا پایان راه کمک میکند! وحتی در یک دنیای موازی Booker بعنوان شهید Vox Populi معرفی میشود. دیگر بازیساز از این واضح تر چطور میتوانست گرایشات مارکسیستی خود را بیان کند. هرچند درنهایت Fitzroy بخاطر زیاده روی توسط الیزابت کشته میشود.


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
Fink که میزبان مراسم روز استقلال کلمبیا هم هست. در این صحنه نمایش، بازیباز با این انتخاب مواجه است که توپ را به سمت Fink یا زن و مردی که بدلیل ازدواجِ نامتعارفِ بین‌ِنژادی تقبیح و تنبیه شده اند پرتاب کند. اگر بازیباز گزینه اول را انتخاب کند در ادامه بازی به او یک Gear جایزه خواهد داد!


3.مسئله تبلیغات یا شست‌و‌شوی‌مغزی (Propaganda):
در اینجا بازی بیشترین گرایش ضدسفیدپوستانه‌ی خود را نشان میدهد. در این بازی Founding Fatherـهای (پدران موسسِ) ایالات متحده یعنی جورج واشنگتن، توماس جفرسون و بنجامین فراکلین مورد سوءاستفاده Comstock برای تبلیغات قرار میگیرند. اما در واقع میتوان دریافت که لوین برای بیان نظرات مخالف خود بر ضد American Exceptionalism (موفق تر و برتر دانستن جامعه آمریکا بر دیگر جوامع زمین) از آنها استفاده میکند. مثل هایی در این رابطه:


[SPOILER] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [/SPOILER]
کله بی‌مغز جورج واشنگتن بر سر موجودی بنام وطن‌پرست موتورلیزه. کنایه ای به وطن‌پرستی افراطی و بدون فکر سفیدپوستان توسط بازیساز.


[SPOILER] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [/SPOILER]
جورج واشنگتن در حال سروری بر دیگر جوامع از جمله آفریقایی، آسیایی، مکزیکی و ...


[SPOILER] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [/SPOILER]
یکی از چندین و چند پوسترهای تبلیغاتی کلمبیا با مضمون ضدمهاجرتی: "خود را مسلح کنید! برعلیه خارجی ها و آنارشیست ها. از کلمبیا حفاظت کنید!"


[SPOILER] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [/SPOILER]
دوک و دیمویت نمایش‌های تبلیغاتی برای کودکان کلمبیا هستند. همینطور میتوان DeWitt=Dimwit دانست. نمونه ای از نمایش‌ها:
"تو دوک هستی یا دیمویت؟ دوک هر یکشنبه اسلحه پدرشو بدون اینکه ازش بخوان تمیز میکنه. دیمویت هر بعدازظهر به موشها شلیک میکنه و اسلحه پدرشو همونطور کثیف میذاره سر جاش. یادتون باشه دخترا و پسرا. یه دیمویت نباشید!" [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]


[SPOILER] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [/SPOILER]
در این پوستر دوک سفیدپوست در حال شلیک به یهودی آنارشیست زمانی که دیمویت در سر پست نگهبانی خوابش برده است. (می بینیم کن لوین بازیساز خود یک یهودی است و در بازی BioShock Infinite با استفاده از تبلیغ معکوس ایده های خود را بیان میکند.)


[SPOILER] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [/SPOILER]
ما [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] را نه تنها بعنوان یک سیاستمدار و موسس ایالات متحده بلکه مخترع و فیزیکدان می شناسیم. آقای Marlowe در پوستر بالا نیز یکی از موسسین کلمبیاست که اختراعش (کلاغ های مهاجم) را دست دارد. آیا مارلو کنایه ای از فرانکلین و آیا کلمبیا کنایه ای از آمریکا نیست؟ پاسخ واضح است!


4.مسئله آرمان‌شهر (Utopia):
هم Rapture و هم Columbia نمادهای شکست انسانها در برپایی آرمانشهرهایشان است. و آنطور که الیزابت در پایان BioShock Infinite نشان میدهد بی نهایت فانوس دریایی و در نتیجه بی نهایت مرد و شهر وجود دارند. و همه آنها محکوم به شکست!
در رپچر Frank Fontaine و در کلمبیا Comstock بعنوان افراد فاشیست که در نهایت در آتش قدرت‌طلبی خود خواهند سوخت. سوالی که پیش می‌آید اینست آقای لوین پس چه راه حلی را پیشنهاد میدهد؟! درحالیکه انسان قرن بیستم را درمانده از تمام نظام های کمونیستی شرق و امپریالیستی غرب و همینطور مذهب های شرق و غرب به امید آرمانشهر خود به رپچر و کلمبیا میفرستد (و صدالبته تنها انسان پیشگام و خیرخواه در زمینه Andrew Ryan یهودی است!) که آنهم بدلیل ذات قدرت‌طلب انسان و بخصوص انسان سفیدپوست‌ همیشه محکوم به شکست است و این وسط هیچ آلترناتیوی وجود ندارد! آقای لوین عملا ما را به سوختن و ساختن با شرایط فعلی جهانی و بدون تلاش برای پیشرفت و برپایی یک راه حل جدید، یک آرمان‌شهر جدید وامی‌گذارد! اما چقدر این شبیه‌سازهای ضد آرمانشهری و ضد فاشیستی لوین به واقعیت نزدیک هستند؟


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
اگر آنطور که لوین ادعا میکند همه رهبران قدرتمند جوامع مثل Frank Fontaine و Comstock سرنوشتی جز تباهی و فساد ندارند پس با مثال هایی مانند کوروش کبیر، پتر کبیر، سزار، ناپلئون و... را چگونه توجیه میکند؟!


5. گاف‌ها و تناقضات (Guffs and Paradoxes):
BioShock Infinite را میتوان سرشار از تناقضات منطقی دانست. بازیساز با یکی کردن DeWitt و Comstock مقداری بار مارکسیستی اثر تعدیل میکند اما از طرف دیگر کلی سوال و پارادوکس در برابر بازیباز قرار میدهد. اینکه چگونه Dewitt میتواند در یک دنیا همزمان شهید و زنده باشد، یا توسط خود جوانش (DeWitt) خود پیرش (Comstock) را بقتل برساند چیزی است که باید لوین پاسخگو باشد. اما میتوان حدس زد که ایده های کوآنتومی Tearـها (شکاف‌هایی که الیزابت در فضا-زمان ایجاد میکند) و دنیاهای موازی اش را از چه کسی قرض گرفته باشد:
[SPOILER] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [/SPOILER]
تصویر بالا اینشتین (فیزیکدان یهودی) را در [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] نشان میدهد.


[SPOILER] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [/SPOILER]
در یکی از DLCـهای BioShock Infinite بوکر و الیزابت درجه حرارت سیستم تهویه را داغ میکنند تا دخترک Sally را مجبور به خروج از دریچه تهویه کنند. اما آیا این نمونه کودک آزاری در یک بازی ویدئویی نیست؟
در بایوشاک Rapture نیز کودکان تبدیل به هیولاهایی بنام Little Sister میشوند که قابلیت کشته شدن توسط بازیباز را دارند.


[SPOILER] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [/SPOILER]
همینطور در این بازی که ادعای ضد نژادپرستی دارد بوکر هر دو طرف درگیر در جبهه _ Comstock و Daisy Fitzroy را _ از یک جنس و Welsher خطاب میکند. Welsher یک اصطلاح در زبان انگلیسی و در رابطه با مردم کشور ولز بمعنی "فرد معامله‌گر" است.


[SPOILER] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [/SPOILER]
بانوی اول کلمبیا Lady Comstock در آرامگاه خود. در یکی از مراحل میانه‌ی بازی، الیزابت (که هنوز خود را دختر او میداند) تصمیم به نبش قبر و بریدن دست جسد مادرش جهت باز کردن قفل امنیتی یک درب، میگیرد! چنین عمل شرم‌آوری را چگونه میتوان از یک شخصیت مثبت و بی گناه بازی توجیه کرد؟


از تناقضات مضمونی که بگذریم به گیمپلی بازی میرسیم که فاقد بالانس و تعادل لازم است. اگرچه باید لوین را بخاطر نوآوری‌هایش ستود اما اینهمه قابلیت دادن به بازیباز او را Overpowered و در نتیجه بازی را آسان کرده است. کمک های چپ و راست الیزابت از یک سو و Vigorـهای آتش و یخ و کلاغ از طرف دیگر. بخاطر همین مهمات در این بازی محدود شده تا لااقل کمی به چالش آن اضافه شود.


(ادامه دارد...)