-
صنایع دستی استان سمنان
از ویژگی‌های شاخص استان سمنان، وجود تنوع اقلیمی و آب و هوایی در این منطقه از کشور است. به سبب این شرایط محیطی، تفاوت‌هایی در فرهنگ و آداب‌ورسوم مردم این استان به وجود آمده است. به‌تبع این تنوع فرهنگی، انواع گوناگونی از رشته های صنایع دستی در استان سمنان را شاهد هستیم. مردم این منطقه، با الهام از طبیعت بکر کویر و مناطق کوهستانی، آثاری منحصربه‌فرد را تولید کرده‌اند. در میان صنایع دستی این استان، سفال، نمد و گلیم از جایگاه ممتازی برخوردارند. در ادامه به‌منظور آشنایی با انواع رشته های صنایع دستی استان سمنان ، به مهم‌ترین آن‌ها اشاره‌ای خواهیم داشت:سفالگری
یکی از رشته های صنایع دستی استان سمنان که قدمتی دیرینه در این منطقه دارد، سفالگری است. طبق یافته‌های باستان شناسان، پیشینه این هنر ارزشمند به شش هزار سال قبل بازمی‌گردد. همچنین این یافته‌ها، موید آن است که سفالگری در منطقه تپه حصار در نزدیکی شهر دامغان رونق بسیاری داشته است. قدمت طولانی این حرفه در استان سمنان را می‌توان به دلیل خاک مرغوب و اقلیم کویری این خطه دانست. در حال حاضر نیز صنعت سفالگری در استان سمنان رواج بسیار دارد. در بین کارگاه های این استان، سفالگری قان بیگی شاهرود از شهرت بیشتری برخوردار است.سرامیک سازی
سرامیک به‌عنوان ترکیبی از مواد آلی، در درجه حرارت بالا تولید می‌شود. این محصول دارای کاربردهای فراوانی است. هنرمندان در این رشته از صنایع دستی، طرح‌ها و نقوش زیبای سنتی را بر روی سرامیک حک می‌کنند. این تولیدات مصارف بسیاری در تزئینات منازل و … دارد.کاشی هفت رنگ یا لعاب دار نیز یکی دیگر از صنایع دستی استان سمنان است. این هنر زیبا در چند سال اخیر در این منطقه رونق بسیار یافته است. طرح‌های به‌کاررفته در این کاشی ها، شامل نقوش هندسی، اسلیمی، ترکیبی و نقش برجسته است.قلمکاری
قلمکاری یا چیتگری به چاپ سنتی روی پارچه های بافته شده، اطلاق می‌شود. درگذشته چاپ قلمکار با استفاده از قلم مو و صرفا بر روی پارچه های ابریشمی و پشمی انجام می‌شد. امروزه هنرمندان قلمکار، این چاپ سنتی را بر روی انواع پارچه های متقال، کرباس، کتان و … حک می‌کنند. درگذشته استفاده از قلم مو در چاپ قلمکار سبب کندی در تولید آن شده بود. بدین سبب با افزایش تقاضای پارچه قلمکار، استفاده از قلم مو برای چاپ روی پارچه، منسوخ شد. هنرمندان برای افزایش تولید و عرضه این محصولات، به استفاده از قالب های چوبی روی آوردند. هر یک از این قالب‌ها، دارای نقوش و طرح‌های خاصی بوده و برای یک رنگ کاربرد دارد.نقوش پارچه های قلمکار درگذشته شامل گل و بوته و اسلیمی بوده است. در دوران حکومت قاجاریه، تصاویر عشاق، مناظر تاریخی، حیوانات و … نیز بر روی پارچه های قلمکار استفاده می‌شد. از دیرباز دو شهر سمنان و دامغان در تولید این رشته هنری زبانزد بودند. متاسفانه با تاسیس اولین کارخانه ریسندگی در سمنان این هنر اصیل، رونق و اعتبار خود را از دست داد. از انواع پارچه های قلمکار می‌توان به‌عنوان بقچه، سجاده، رومیزی، سفره و … اشاره کرد.نمد مالی
این رشته از صنایع دستی استان سمنان نیز سابقه و پیشینه‌ای طولانی در این منطقه دارد. شیوه تولید نمد در این ناحیه از کشور تقریبا مشابه استان‌های دیگر است. به‌طور متداول نمد از پشم تولید شده و در اثر ایجاد رطوبت و فشار از تراکم الیاف پشم حاصل می‌شود. به‌طورکلی تولیدات نمد استان سمنان سه نوع کاربرد دارد. دسته اول تولیداتی هستند که به‌عنوان زیرانداز یا کف پوش از آن استفاده می‌کنند. نوع دوم محصولات نمدی به‌عنوان پوشاک کاربرد دارد. دسته سوم این تولیدات برای چهارپایان و به‌طور مثال زین اسب استفاده می‌شود. از بین تولیدات نمدی استان سمنان، آن دسته از محصولاتی که برای پوشش استفاده می‌شود، قدمت دیرینه‌ای دارد. به‌طور مثال نمد دوش یا چوغا از نمونه‌های بسیار قدیمی نمد در این منطقه است. طرح‌هایی که در نمد های سمنان به کار می‌رود، شامل نقش چهار گوش خورشید، چهارگوش بند رومی، گرد ستاره ای، تخم مرغی یا ترنجی و … می‌شود. هم اکنون تولید نمد در این استان توسط تعداد محدودی از نمد مالان در شهرهای سمنان و شاهرود انجام می‌شود.گلیم بافی
یکی از هنرهای اصیل این استان گلیم بافی است و سابقه‌ای بیشتر از قالی بافی در کشور ما دارد. بافت گلیم معمولا بر روی دارهای افقی و عمودی انجام می‌شود و روش بافت آن از قالی آسان‌تر است. برای تولید این دستبافته معمولا از نخ پنبه‌ای و نخ پشمی الوان برای بافت تار و پود استفاده می‌شود. در برخی از مناطق روستایی استان سمنان، نخ پشمی برای تار و پود گلیم به کار می‌رود. در روستاهای اطراف گرمسار و روستای تردین از توابع شهرستان کالپوش این نوع بافت وجود دارد. گلیم های بافته شده در هر منطقه از استان ویژگی‌های متمایزی داشته و قابل تشخیص و تمایز است.جاجیم بافی
یکی دیگر از صنایع دستی استان سمنان جاجیم بافی است که کاربرد زیادی در زندگی مردم این منطقه دارد. زنان سمنانی از جاجیم نازک به‌عنوان چادر استفاده می‌کنند. همچنین جاجیم کمی ضخیم به‌عنوان رو انداز و پتو و جاجیم کلفت تر به‌عنوان چادر صحرایی کاربرد دارد. انواع جاجیم تولیدشده در این استان جاجیم پشمی، پشم و پنبه، ابریشم و پنبه و ابریشمی است.منسوجات سنتی
منسوجات سنتی از دیرباز در استان سمنان رونق بسیار داشته است. این محصولات شامل پرده های سنتی، حوله و شال گردن، پارچه متقال زیر ساخت قلمکار و … می‌شود. همچنین تولیداتی نظیر پلاس، چادر شب، چوخا و … از دیگر محصولات دستباف محسوب می‌شود. این نوع محصولات غالبا توسط عشایر و روستاییان استان سمنان تولید می‌شود. از مراکز عمده تولید منسوجات سنتی می‌توان به شهر سمنان، سرخه و روستاهای شهرستان دامغان و بسطام اشاره کرد.دیگر صنایع دستی استان سمنان عبارتند از معرق چوب، منبت چوب، چادر شب بافی، کرباس بافی، کلیج بافی، چاقو سازی، برگ بافی، چلنگری، حمام سری، حجم سازی، چهل تکه دوزی و ساخت ساز سنتی.
