1 پيوست (پيوستها)
[جامعه شناسی / جوانان و اوقات فراغت مجازی]
جوانان و اوقات فراغت مجازي
مقدمه
اينترنت عرصة مهمي را براي تحقيقات اجتماعي و آزمودن نظريه‌هاي مربوط به اشاعة تکنولوژي و اثرات رسانه‌ها فراهم ساخته‌است. بخشي از اين جاذبه به واسطة قابليت ادغام شيوه‌هاي ارتباطي و صورت محتواي ارتباط است. جاذبه‌هاي ديگر مربوط به اثرات و کارکردهاي اجتماعي اين رسانه و محيط‌هاي مختلف آن براي افراد و اجتماعات محل زيست آنها و به‌ويژه براي جوانان به‌عنوان پيشگامان نوآوري و مصرف اين رسانة جديد مي‌باشند.
طولاني شدن دورة جواني و نوجواني، رواج شيوه‌هاي جديد رفتار اجتماعي براي‌پر کردن فضاي زندگي، فردي‌شدن و كم‌رنگ‌شدن شکاف‌هاي متداول اجتماعي، اهميت يافتن سبك زندگي و «سياست زندگي» براي جوانان، از هم پاشيدگي شبکه‌هاي سنتي همسايگي و نوسازي شهري از جملة زمينه‌هاي اصلي هستند که شرايط جديدي را پيش روي جوانان قرار داده‌اند. آنچه در کنار اين روندها و متاثر از رشد رسانه‌هاي جديد قابل ذکر است اهميت بيش از پيش حفظ و تنوع در اوقات فراغت براي جوانان است. اولين نسل آشنا با کامپيوتر و تکنولوژي‌هاي ارتباطي را بايد نسل فعلي دانست. بسياري از آنان مي‌توانند با طيفي از نرم افزارهاي کامپيوتري کار کنند و به‌راحتي آن را بفهمند. اين تحولات تکنولوژيک علاوه بر تأثير بر ذوق، سليقه و نياز ارتباطي آنها، گذراندن اوقات فراغت آنها را نيز تحت تأثير قرار داده‌است. دو فرآيند «رسانه‌اي‌شدن » ( mediatisation) و «خانگي شدن»(domestification) توصيف‌کنندة گذران بخش عمده‌اي از فراغت جوانان در جوامع مدرن است. جوانان فراغت خود را بيش ازپيش در خلوت سپري مي‌کنند و براي سرگرم شدن به طور فزاينده‌اي به رسانه‌هاي جديد متکي هستند.
ارتباطات باواسطة کامپيوتر (CMC)، «فرهنگ فراغت» و «اجتماع فراغت» را نيز تحت‌الشعاع قرارداده‌است. شبکه‌هاي کامپيوتري جهان فرهنگ‌هاي جديدي را در ده سال گذشته پديد آورده‌اند كه تأثيرات شگرفي را در تعاملات و روابط اجتماعي برجاي گذارده است. (رين گولد، 1994: 4)چت‌روم‌ها (chat rooms) يا ميدان‌هاي چندکاربردی (multi-user-dungeons) به‌عنوان يکي از پرطرفدارترين «ميدان‌هاي» اينترنتي شرايط جديدي را پيرامون کاربران خود قرار داده و مرزهاي تازه‌اي را در شکل‌گيري خرده‌فرهنگ‌ها، ارزش‌ها و هويت جوانان پديد آورده‌اند.
گمنامي، سرعت ارتباطات و سيال بودن آن پيامدهاي گسترده‌اي را در روابط جنسيتي و الگوهاي ارتباطي و دوست‌يابي جوانان بر جاي مي‌گذارد. تداخل طبقه با جنسيت و جغرافيا مي‌تواند فضاي آزادکننده‌اي را براي دسته‌اي از جوانان پديد آورده و مرزبندي‌هاي رايج جنسيتي و اجتماعي را در فرهنگ جوانان کمرنگ سازد. ارتباطات اينترنتي در محيط‌هاي چت، ضمن آنکه تقويت‌کنندة روابط غير وابسته به زمان و مکان گرديده است، به محملي براي جستجو و ارضاي کنجکاوي‌هاي جوانان نيز تبديل شده‌است.
علاوه بر اين، فضاي مجازي و ديجيتال اينترنت صورت‌هاي جديد مشارکت‌هاي اظهاري و عاطفي را جايگزين صورت‌هاي متداول مشارکت سياسي و اجتماعي در عرصه‌هاي «حقيقي» جامعه ساخته‌است (نگاه کنيد به سيورلا، 2000). در وجه منفي، استدلال بر اين است كه سرگرمي‌هاي مجازي اينترنتي عموماًًٍَْْ به تقليل سرماية اجتماعي، انزوا و بريدگي از مشارکت‌هاي محسوس و عيني (کرات و همکاران، 1998 ؛ ناي واربرينگ، 2000)، تغيير روابط از اجتماعات و گروه‌هاي آشنا به اجتماعات شبکه‌اي (مافلوسي، 1996 ؛ ولمن، 2001)، سوگيري جوانان به سوي آموزش موزاييکي (راشکوف، 1996) و نيز قطعه‌قطعه‌شدن افراطي (hypersegmentation) سليقه‌ها و خرده‌فرهنگ‌ها و در نتيجه توده‌وارسازي (massification) (شيلز، 1963 ؛ نيومن، 1991) مي‌انجامد.
در ادامه، چهارچوب‌هاي مفهومي و نظري رايجي را که از منظر جامعه‌شناسي و يا روان‌شناسي اجتماعي به بررسي تأثيرات ICTs و به‌ويژه اينترنت بر جوانان و فراغت آنها پرداخته‌اند، به اختصار مرور کرده و آثار تواناساز و يا محدودکنندة محيط‌هاي مجازي در چت روم‌ها را مورد بحث قرارخواهيم داد.
زمينة تحقيق
نگاه جامعه‌شناختي به پديدة اينترنت در پي بررسي تأثيرات اجتماعي آن بر روابط اجتماعي و تجزيه و تحليل عوامل نهادي، سياسي و اقتصادي است كه رفتار كاربران را تحت تأثير قرارمي‌دهد. اين نگاه، چنان‌كه در مقدمة بحث بدان اشاره شد، به طيفي از اثرات اجتماعي تكنولوژي‌هاي جديد اطلاعاتي و ارتباطاتي بر روابط و تعلقات اجتماعي، شكل‌دهي يك معناي عمومي جديد براي ارتباط، صورت‌هاي جديد مشاركت‌هاي اجتماعي و بازانديشي و تغيير در هويت‌هاي خودساخته تأكيد دارد.
فرمت word
prozheha.ir
