-
احساس یا درک واقعیت؟
گاهی جملاتی ادبی یا نسبتا علمی می شنویم یا می خوانیم که با احساسات ما جور در می آید ، اما واقعیت علمی و عقلانی آن چیز دیگری است!
در زیر به چند مثال اشاره می کنیم.
احساس : ما نوشابه را با نی می مکیم!
عقل (علم) : این ما نیستیم که نوشابه را بالا می کشیم. ما با عمل مکیدن از فشار هوای درون نی کم می کنیم. درنتیجه فشار هوای محیط، نوشابه را به درون نی و دهان ما هل می دهد. بنابراین اگر روزی بر روی ماه پا گذاشتید، سعی نکنید با نی نوشابه بنوشید!
احساس : آب در حال جوش تخم مرغ را در چند دقیقه آب پز می کند.
عقل (علم) : این دمای آب است که پختن سریع تخم مرغ را تعیین می کند نه جوشیدن آن! دمای جوشیدن آب در کنار دریا ۱۰۰ درجه است، اما هر چه به ارتفاعات صعود کنید، به خاطر کاهش فشار هوا، آب در دمای کمتری به جوش می آید. تقریبا هر کیلومتر افزایش ارتفاع ، دمای جوش را ۳ درجه کاهش می دهد. در یک خلا نسبی دمای جوش آب تا ۳۷ درجه نیز پایین می آید. آیا در این دما می توان تخم مرغ را آب پز کرد؟ اگر اینطور بود که تخم مرغها در زیر مرغ آب پز می شدند، نه جوجه؟
احساس : لباس ما را گرم می کند!
عقل (علم) : گرما از بدن ماست! لباس فقط از هدر رفتن گرمای بدن جلوگیری می کند. لباس نقش عایق حرارتی را بازی می کند. بنابراین حتی برای سرد نگهداشتن یک خوراکی نیز می توان از عایق حرارتی و لباس استفاده کرد.
احساس : همانطور که برای گرم کردن هر چیزی آن را روی گرما می گذاریم، برای خنک کردن نیز باید آن را روی یخ یا منبع سرما بگذاریم.
عقل (علم) :به هیچ وجه! گرما به سمت بالا می رود. پس جمله اول درست است. اما سرما به سمت پایین می رود(چرا؟) پس باید یخ یا منبع سرمایی را بر روی چیزی که قرار است خنک شود، قرار داد.
احساس : باد از هر طرف بوزد، قایق باد بانی در همان جهت می تواند حرکت کند!
عقل (علم) : قایق باد بانی حتی در خلاف جهت باد نیز می تواند حرکت کند. [۱]
احساس : سفر با هواپیما ترسناک و خطرناک است، چون در هوا معلق است و هیچ تکیه گاهی ندارد!
عقل (علم) :ریسک سانحه هواپیما بسیار کمتر از خودروست. به طوریکه خطر مرگ در سفر با خودرو از حدود ۱۰۰ تا ۳۰۰ برابر در کشورهای مختلف بیشتر از هواپیماست. این مقدار برای ایران حدود ۲۵۰ می باشد.[۲]
احساس : ترشحات داخل گوش کثیف است و باید با گوش پاک کن تمیز شود!
عقل (علم) : این ترشحات بخشی از سیستم ایمنی گوش است. گوش پاک کن ممکن است باعث آسیب رسانی به اعضای داخلی گوش شود. البته می توان رطوبت گوش را پس از شنا یا حمام با دستمال کاغذی نرم به آرامی خشک نمود.[۳]
احساس : اگر سانحه ای در هواپیما رخ داد و ماسکهای اکسیژن آویزان شدند، ابتدا به سرعت به فکر کودک یا افراد مسن بوده و به آنها برای استفاده سریع از ماسک کمک کنید.
عقل (علم) : برعکس، ابتدا به سرعت ماسک خود را استفاده کرده و سپس به کمک کودکان و بزرگسالان بشتابید (چرا؟)
احساس : چای در استکان ضخیم تر دیرتر سرد می شود! چون شیشه شبیه لباس، عایق حرارتی است و هر چه ضخیم تر باشد، از انتقال حرارت به محیط بیشتر جلوگیری می کند.
عقل (علم) : برعکس! هر چه استکان نازک تر باشد، چای در آن دیرتر سرد می شود. ضخامت بیشتر به معنای استفاده بیشتر از شیشه است و شیشه، گرمای چای را به خود جذب می کند! اگر چه شیشه تا حدودی عایق حرارتی است، اما اختلاف دما ی زیاد، این مقاومت را در هم شکسته و گرمای چای در کل استکان پخش می شود. البته شکی نیست که حرارت چای در استکان نازک تر، زودتر به محیط می رسد و می تواند سریع تر در محیط تلف شود. اما محیط چیست؟ هوا. هوا نسبت به گرما عایق تر است یا شیشه؟ نیازی به رفرنس نیست. اگر انگشت خود را به استکان بچسبانید، داغی آن را حس می کنید، اما حتی به فاصله چند میلی متر از بدنه استکان، گرمایی حس نمی شود. این یعنی …!
احساس : هوای مرطوب سنگین تر است، همانطور که یک پوشاک مرطوب سنگین تر می شود!
عقل (علم) : برعکس! بخار آب سبک تر از هواست، چون جرم مولی آب ۱۸ و برای هوا ۲۹ است. در شرایط نرمال تقریبا هر ۲۲ لیتر هوا ۲۹ گرم وزن دارد، در حالیکه برای بخار آب این مقدار ۱۸ گرم است. نتیجه اینکه هر چقدر هوا مرطوب تر باشد، سبک تر می شود. به بیان دیگر هوای خشک سنگین تر است!
احساس : در یک کوهستان برفی ، با خوردن برفمی توان تشنگی را رفع کرد!
عقل (علم) : به هیچ وجه! تجربه نشان داده که در اینگونه مواقع، خوردن برف شما را تشنه تر می کند! در واقع این کار باعث کاهش دمای بدن شده و در نتیجه بدن برای جبران آن انرژی بیشتری صرف می کند که باعث تشنگی بیشتر می شود. کوهنوردان حرفه ای این موضوع را به خوبی می دانند و اگر آب نداشته باشند، برف را ذوب کرده و می نوشند. اما اگر وسیله گرمایی نداشته باشند، می دانند که خوردن برف ، وضعیت را بدتر می کند! حتی در مواقع بحرانی که آب در دسترس نیست، در مقدار و نوع خوراک نیز باید خیلی دقیق عمل کرد. عمل هضم غذا نیز انرژی زیادی از بدن گرفته و تشنگی را بیشتر می کند. یادمان باشد که آدمی زمان بیشتری در مقابل گرسنگی نسبت به تشنگی دوام می آورد.[۴]
نویسنده: احمد مصدر/ سایت بیگ بنگ
1-فیزیک برای سرگرمی ، پرلمان یاکوف ، ترجمه احسان قوام زاده
۲- Transportation safety in the United States , cbc , aviationnews
۳- parsiteb , Earwax
۴- crosscitychurch
