چند نكته در رابطه با مطالعه
آداب درس خواندن
ه طور سنتي، زمان امتحانات مدارس كه نزديك مي‌شود، همه به تكاپو مي‌افتند! دانش‌آموزان به دنبال كامل كردن جزوه‌ها، مرور در درس‌هاي مانده، در صورت نياز رفتن به كلاس‌هاي كمكي و... و والدين درصدد فراهم آوردن فضايي مناسب‌تر براي درس خواندن بچه‌ها. اما درس خواندن خود آداب و رسومي دارد . آداب و رسومي كه باعث بالا رفتن كيفيت آن مي‌شود و ضمناً، ضامن سلامتي نيز هست.
گرچه همه ما كمابيش با آنها آشناييم، اما يادآوري آن، آن هم از ديد متخصصان، خالي از لطف نيست. فاصله چشم تا كتاب، قوس طبيعي كمر، دماي اتاق، سروصدا و... از مهم‌ترين مواردي است كه در كار خواندن و نوشتن تأثير دارد . مطلب حاضر اين موارد را از ديد پزشكان مورد بررسي قرار داده است .
▪ دماسنج:
دماي ۲۰ درجه را بيشتر كارشناسان، مناسب‌ترين دما براي مطالعه مي‌دانند .
▪ ساعت:
پس از آنكه در مكان مطالعه قرار گرفتيد، فوراً مطالعه را شروع كنيد و به هيچ عنوان وقت را به بهانه انجام كارهاي ديگر تلف نكنيد .
▪ لباس:
هنگام مطالعه لباس راحت بپوشيد. لباسي كه نه زيادي زبر باشد و نه زيادي نرم، نه بسيار گشاد و نه بسيار تنگ.
▪ وضعيت بدن:
بهترين حالت براي مطالعه، حالت نشسته است و بعد از آن حالت ايستاده و بدترين حالت، حالت خوابيده يا درازكش است. مطالعه در حالت‌هايي نظير درازكش روي شكم، به پشت خوابيدن، در حال راه رفتن، تكيه زدن به ديوار و امثال اين‌ها به هيچ وجه توصيه نمي‌شود، چرا كه مطالعه‌كننده در چنين موقعيت‌هايي به سختي مي‌تواند تمركز حواس خود را حفظ كند .
▪ كمر:
هنگام مطالعه بايد قوس طبيعي ستون فقرات حفظ شود. مطالعه در حالت خميده به جلو، به ويژه براي يك مدت طولاني، با خطر ايجاد تغيير شكل در ستون فقرات و كمردرد همراه است. نگذاريد خم شدن كمر به شكل عادت درآيد .
▪ پا:
بهترين وضعيت پاها به هنگام مطالعه، وضعيتي است كه فشار كمتري روي عضلات پا وارد شود. به همين دليل توصيه مي‌شود كه در وضعيت ايده‌آل مطالعه ( كه همان وضعيت نشسته است)، ترجيحاً از يك صندلي راحت استفاده شود كه پاهاي مطالعه‌كننده روي آن راحت باشد و بتواند كمي هم به سمت جلو مايل شود. بهتر است در فواصل مطالعه كه به چشمتان استراحت مي‌دهيد، وضع نشستن خود را تغيير دهيد تا خون در پاهايتان حركت داشته باشد. رعايت آداب و رسوم خواندن و نوشتن، كيفيت آنها را بالا مي‌برد.استفاده هميشگي از چراغ مطالعه خوب نيست، زيرا نور موضعي چشم‌ها را خسته مي‌كند .
▪ صندلي:
از آنجا كه فرايند يادگيري يك فرآيند شرطي است، هر كسي مي‌تواند خودش را به محيط يا زماني خاص عادت بدهد و به اصطلاح، خودش را شرطي كند . عادت‌هاي تمركز هر شخص هم با اشخاص ديگر متفاوت است. صندلي مي‌تواند يكي از همين عادت‌هاي تمركزي باشد، به نحوي كه هر وقت روي صندلي مخصوصتان نشستيد، تمركزتان براي مطالعه و يادگيري افزايش پيدا كند. اما يادتان باشد كه صندلي تان نبايد خيلي هم راحت باشد، چرا كه صندلي‌هاي بسيار راحت باعث لميدن، چرت زدن و احساس خواب آلودگي مي‌شوند .
خودكار، كتاب و وسايل مورد نياز: عادت كنيد تمام آنچه را كه براي مطالعه نياز داريد، از ابتدا فراهم كنيد و هر كار متفرقه‌اي كه داريد قبل از مطالعه انجام دهيد و پس از اين كه نشستيد، فوراً شروع كنيد به مطالعه .
▪ تنفس:
در جايي كه مطالعه مي‌كنيد، حتماً بايد هوا به خوبي جريان داشته باشد و تنفس در آن محيط، راحت صورت گيرد .
▪ چشم:
نور متوسط، براي مطالعه مناسب‌تر است. نور اطراف و قسمت‌هايي كه در زاويه ديد چشم‌ها هستند بايد يكنواخت باشد. پس استفاده هميشگي از چراغ مطالعه خوب نيست، زيرا نوري كه فقط روي كتاب مي‌افتد، باعث خستگي چشم مي‌شود. نور لامپ‌هاي مهتابي به خاطر اينكه نوسان دارد، براي مطالعه مناسب نيست. بهترين فاصله كتاب تا چشم نيز حداقل ۳۰ سانتيمتر است .
▪ سر:
ممكن است حواس‌پرتي شما ناشي از گرسنگي و تشنگي شديد، بي‌خوابي، خستگي يا علل دروني ديگر باشد. در چنين موقعيتي هرگز مطالعه نكنيد .
▪ گوش:
محرك‌هاي محيطي از قبيل صداي راديو، تلويزيون، تلفن و... باعث حواس‌پرتي مي‌شوند. آنها را از موقعيت مطالعه خود حذف كنيد. ذهن نمي‌تواند در يك آن بر دو موضوع تمركز داشته باشد. گوش كردن به موسيقي همزمان با مطالعه يعني حواس پرتي .
منبع: خلاقيت / بيتوته
مقدمات و شرايط لازم براي آغاز مطالعه
آيا تا كنون دقت كرده‌ايد كه هر جلسه‌ي مطالعه‌ي شما چگونه شروع مي‌شود؟
شايد كمتر دقت كرده باشيد كه يكي از نقطه ضعف‌هاي اساسي بيشتر دانش‌آموزان به نحوه‌ي آغاز مطالعه باز مي‌گردد.
مطالعه بدون كسب آمادگي‌هاي لازم، مانند شنا كردن بدون يادگيري مهارت‌هاي شنا است. كسي كه بي‌مقدمه وارد مطالعه شود، علاوه بر اين كه چيز زيادي ياد نخواهدگرفت، زمان زيادي را هم از دست خواهدداد.
مكان مطالعه
دانش‌آموزان در خصوص مكان مطالعه عادت‌هاي متفاوتي دارند. مطالعه در منزل، پارك و كتابخانه‌هاي عمومي از رايج‌ترين مكان‌هاي مطالعه محسوب مي‌شوند. آن چه در اين باره بايد بدانيد اين است كه محيط و مكان مطالعه علاوه برداشتن شرايطي چون سكوت و آرامش، بايد تا حد امكان ثابت و بدون تنوع باشد. اگر واقعاٌ مي‌خواهيد با تمركز مطالعه نماييد بايد سعي كنيد كه خود را به محيط يكنواخت و ثابت عادت دهيد. بنا بر اين فضاهاي عمومي مانند پارك، براي يك مطالعه‌ي جدّي، مكان مناسبي محسوب نمي‌شود. تغييرات مكرر در دكور اتاق و يا مكان مطالعه نيز چون مخلّ تمركز مي‌شوند توصيه نمي‌گردد.بعضي‌ها دوست دارند موقع مطالعه كسان ديگري مانند دوستان دور و برشان باشند. اگر هدف از اين كار مطالعه‌ي گروهي و رفع اشكال باشد خوب است، اما در هر حال، بايد زمان‌هايي براي مطالعه‌ي فردي -به صورت تنها- در نظر گرفته شود.
اگر مي‌توانيد -و امكانات لازم را داريد- بهترين مكان براي مطالعه‌ي توأم با تمركز، منزل خودتان و البته يك اتاق مشخص است و اگر علي‌رغم فراهم بودن امكانات و شرايط وهمكاري اعضاي خانواده، باز دوست داريد كه در فضاهاي ديگري مطالعه نماييد، احتمالا بايد در نيّت جدّي خود براي درس خواندن شك كنيد.
كليد: براي مطالعه‌ي جدّي و توام با تمركز، يك فضاي ثابت و يكنواخت بهترين مكان است.
هدفمندي مطالعه
اين موضوع را از زواياي مختلف مي‌توان مورد بحث قرار داد. يك بُعد مهم هدفمندي به نيّات و ايده‌آل و انگيزه‌هاي شما برمي‌گردد. بُعد ديگر آن به آرامش ذهني و نظم رفتاري شما مربوط است. يكي ديگر از ابعاد آن اين است كه شما چه قدر مهارت‌ها و ظرافت‌هاي لازم در برنامه‌ريزي و به خصوص پيش‌بيني تغييرات به خرج دهيد. يعني اين كه اگر قسمتي از برنامه‌ي شما اجرا نشد و يا طولاني شدن يك برنامه منجر به اختلال در برنامه‌هاي ديگر شد چه طرح‌هاي هدفمندي را پيش‌بيني كرده‌باشيد.
اگر چه درخصوص هر يك از ابعاد در قسمت‌هاي بعدي صحبت خواهيم كرد، اما براي اين كه در اين قسمت هم به نتيجه‌اي رسيده‌باشيم به اين نكته اشاره مي‌كنيم كه هدفمندي در مطالعه يعني داشتن يك ذهنيت روشن و شفاف درباره‌ي اهداف برنامه‌ها و پيش‌بيني‌هاي لازم. به عبارت ديگر با يك ذهن ابهام‌گرا و پيچيده و سردرگم نمي‌توان مطالعه‌اي موفق داشت. اگر از پس خود بر نمي‌آييد به مشاور مراجعه كنيد.
كليد: بايد به طور شفاف بدانيد كه چه در مغز شما مي‌گذرد و چه مي‌خواهيد بكنيد.
آغاز هشيارانه
ما در اين جا براي بيداري و هشياري تعاريف متفاوتي رادرنظر مي‌گيريم. هشياري يعني داشتن يك آگاهي ارادي و به عبارت بهتر يعني بيداري آگاهانه.
بسياري از دانش‌آموزان براي ورود به مطالعه بيدار هستند ولي هشياري لازم را ندارند. شايد براي شما پيش آمده كه مطالعه‌ي درسي را شروع كرده‌ايد، اما بعد از گذشتن دقايقي تازه متوجه شده‌ايد كه اصلاٌ نمي‌دانيد چه مي‌كنيد! دچار حواس‌پرتي مي‌شويد و يا مطالب را خوب درك نمي‌كنيد.
مطالعه‌ي شما وقتي هشيارانه است كه شما از لحظه‌ي شروع مطالعه -و بعد در لحظه لحظه‌ي ادامه‌ي آن- بدانيد كه داريد چه مي‌كنيد و كاملاٌ كنترل ارادي بر رفتار خود داشته‌باشيد. چگونه مي‌توان مطالعه را هشيارانه آغاز كرد؟
وضو بگيريد، نيت كنيد، براي يكي دو دقيقه چشمان خود را ببنديد و افكارتان را بر روي كاري كه مي‌خواهيد انجام دهيد متمركز سازيد.
يك تذكر آمرانه و جلب توجه كننده به خودتان بدهيد. مثلاً با صداي بلند به خود دستور بدهيد كه من در اين لحظه با آمادگي كامل مي‌خواهم مطالعه‌ي اين قسمت از كتاب را شروع كنم.
يك علامت يا رمز به خصوص را براي خود تعيين كنيد و…
كليد: تمرين خودآگاهي و تقويت هشياري، كيفيت آغاز و ادامه‌ي مطالعه را افزايش خواهد داد.
نتيجه‌گيري:
براي مطالعه‌ي جدّي و توام با تمركز، يك فضاي ثابت و يك نواخت بهترين مكان است.
بايد به طور شفاف بدانيد كه چه در مغز شما مي‌گذرد و چه مي‌خواهيد بكنيد.
تمرين خودآگاهي و تقويت هشياري، كيفيت آغاز و ادامه‌ي مطالعه را افزايش خواهد داد.
منبع: classkonkoor.com / بيتوته
