محمد ابراهیم باستانی پاریزی درگذشت
دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی از مورخان سرشناس ایران درگذشت.
باستانی پاریزی، نویسنده و مورخ کرمانی و استاد تمام وقت دانشگاه تهران از سال ۱۳۳۸ تا ۱۳۸۷، با مداد روز پنجم فروردین ماه به دلیل نارسایی کبد، در سن ۸۹ سالگی در بیمارستان مهر تهران گذشت.
باستانی پاریزی با نخستین کتاب خود با عنوان «پیغمبر دزدان» یا «نبی السارقین» در سال ۱۳۲۴به شهرت دست یافت. این کتاب در طول بیش از ۶۰ سال بیش از ۱۶ بار تجدید چاپ شد.
مجموعه آثار ادبی و تاریخی استاد باستانی پاریزی از ۷۰ عنوان متجاوز است.
پیکر محمد ابراهیم باستانی پاریزی، پنجشنبه گذشته (۹ فروردین/ ۲۹ مارس) از مقابل دانشکده ادبیات دانشگاه تهران تشییع شد.
معرفی :
محمدابراهیم باستانی پاریزی (زاده ۳ دی ۱۳۰۴ در پاریز – درگذشته ۵ فروردین ۱۳۹۳ در تهران) تاریخ‌دان، نویسنده، پژوهشگر، شاعر، موسیقی‌پژوه و استاد بازنشستهٔ دانشگاه تهران بود.
پاریزی پس از پایان تحصیلاتش در سال ۱۳۳۰ به کرمان بازگشت و تا سال ۱۳۳۷ دبیر دبیرستان‌های این شهر بود. وی در سال ۱۳۳۷ با پذیرفته شدن در آزمون دکترای تاریخ دانشگاه تهران دوباره به تهران بازگشت. پایان نامه دکترای باستانی پاریزی، درباره "ابن اثیر"، ادیب، مورخ و دانشمند قرن ششم هجری بود.
زندگی:
در پاریز، از توابع شهرستان سیرجان در استان کرمان متولد شد. وی تا پایان تحصیلات ششم ابتدایی در پاریز تحصیل کرد و در عین حال از محضر پدر خود مرحوم حاج آخوند پاریزی هم بهره می‌برد.
پس از پایان تحصیلات ابتدایی و دو سال ترک تحصیل اجباری، در سال ۱۳۲۰ تحصیلات خود را در دانشسرای مقدماتی کرمان ادامه داد و پس از اخذ دیپلم در سال ۱۳۲۵ برای ادامهٔ تحصیل به تهران آمد و در سال ۱۳۲۶ در دانشگاه تهران در رشتهٔ تاریخ تحصیلات خود را پی گرفت.
برای دانشجوی جوان کرمانی، زندگی در تهران دهه ۱۳۲۰ با اقامت در خوابگاه دانشجویی آغاز شد. باستانی پاریزی به گواه خاطراتش از نخستین ساکنان کوی دانشگاه تهران (واقع در امیرآباد شمالی) است. شعری نیز در این باره دارد که یک بیت آن این است:
| فاش می‌گویم و از گفته خود دلشادم |
|
ساکن ساده‌دل کوی امیر آبادم |
در ۱۳۳۰ از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و برای انجام تعهد دبیری به کرمان بازگشت. در همین ایام با همسرش، حبیبه حایری ازدواج کرد و تا سال ۱۳۳۷ خورشیدی که در آزمون دکتری تاریخ پذیرفته شد، در کرمان ماند.
باستانی پاریزی دورهٔ دکترای تاریخ را هم در دانشگاه تهران گذراند و با ارائهٔ پایان‌نامه‌ای دربارهٔ ابن اثیر دانشنامهٔ دکترای خود را دریافت کرد.
وی کار خود را در دانشگاه تهران از سال ۱۳۳۸ با مدیریت مجله داخلی دانشکده ادبیات شروع کرد و تا سال ۱۳۸۷ استاد تمام‌وقت آن دانشگاه بوده و رابطهٔ تنگاتنگی با این دانشگاه داشته‌است.
وی یک پسر به نام حمید و یک دختر به نام حمیده دارد. تابستان‌ها را نزد دخترش در تورنتو و زمستان‌ها را نزد پسرش در تهران سپری می‌کرد.
باستانی پاریزی صبح روز سه شنبه پنجم فروردین ۱۳۹۳ پس از یک ماه بیماری کبد در بیمارستان مهر تهران دیده از جهان فرو بستند.
شوق نویسندگی وی در دوران کودکی و نوجوانی در پاریز و با خواندن نشریاتی مانند حبل‌المتین، آینده و مهر برانگیخته شد.
باستانی، اولین نوشته‌های خود را در سال‌های ترک تحصیل اجباری (۱۳۱۸ و ۱۳۱۹) در قالب روزنامه‌ای به نام باستان و مجله‌ای به نام ندای پاریز نوشت، که خود در پاریز منتشر می‌کرد و دو یا سه مشترک داشت.
اولین نوشتهٔ او در جراید آن زمان، مقاله‌ای بود با عنوان «تقصیر با مردان است نه زنان» که در سال ۱۳۲۱ در مجلهٔ بیداری کرمان چاپ شد. پس از آن به عنوان نویسنده یا مترجم از زبان‌های عربی و فرانسه مقالات بی‌شماری در روزنامه‌ها و مجلاتی مانند کیهان، اطلاعات، خواندنی‌ها، یغما، راهنمای‌کتاب، آینده، کلک و بخارا چاپ کرده‌است.
اولین کتاب باستانی پاریزی پیغمبر دزدان نام دارد که شرح نامه‌های طنزگونهٔ شیخ محمدحسن زیدآبادی است و برای اولین بار در سال ۱۳۲۴ در کرمان چاپ شده‌است. این کتاب تا کنون به چاپ شانزدهم رسیده‌است. وی تاکنون بیش از شصت عنوان کتاب تألیف و یا ترجمه کرده‌است. کتاب‌های باستانی پاریزی برخی شامل مجموعهٔ برگزیده‌ای از مقالات وی هستند که به صورت کتاب جمع‌آوری شده‌اند و برخی از ابتدا به عنوان کتاب نوشته شده‌اند.
از میان نوشته‌های او، هفت کتاب با عنوان «سبعهٔ ثمانیه» متمایز است که همگی در نام خود عدد هفت را دارند، مانند خاتون هفت قلعه و آسیای هفت سنگ. بعداً ًکتاب هشتمی با عنوان هشت‌الهفت به این مجموعهٔ هفت‌تایی اضافه شده‌است.
به جز کتب و مقالات، باستانی پاریزی دستی در شعر داشت و اولین شعر خود را در کودکی در روستای پاریز و در آرزوی باران سروده‌است. منتخبی از شعرهای خود را در سال ۱۳۲۷ در کتابی به نام «یادبود من» به چاپ رسانده‌است. از جمله یکی از غزل‌هایش با مطلع «یاد آن شب که صبا بر سر ما گل می‌ریخت» توسط مرحوم بنان در یادبود مرحوم صبا خوانده شده‌است. این غرل به این شرح است:
| یاد آن شب که صبا بر سر ما گل می‌ریخت |
|
بر سر ما ز در و بام و هوا گل می‌ریخت |
| سر به دامان منت بود وز شاخ بادام |
|
بر رخ چون گلت آرام صبا گل می‌ریخت |
| خاطرت هست آن شب همه شب تا دم صبح |
|
گل جدا، شاخه جدا، باد جدا گل می‌ریخت |
| نسترن خم شده، لعل لب تو می بوسید |
|
خضر گویی به لب آب بقا گل می‌ریخت |
| زلف تو غرقه به گل بود و هر آنگاه که من |
|
می‌زدم دست بدان زلف دو تا گل می‌ریخت |
| تو فرو دوخته دیده به مه و باد صبا |
|
چون عروس چمنت بر سر و پا گل می‌ریخت |
| گیتی آن شب اگر از شادی ما شاد نبود |
|
راستی تا سحر از شاخه چرا گل می‌ریخت؟ |
| شادی عشرت ما باغ گل افشان شده بود |
|
که به پای تو ومن از همه جا گل می‌ریخت |
وی با دانشنامه "ایرانیکا" نیز همکاری داشت و از جمله متون مربوط به برخی دانشمندان ایرانی را برای این دائرةالمعارف تهیه می‌کرد.
"خبر درگذشت: دویچه وله و دیگر خبرگزاری ها"
"معرفی: ویکی پدیا و دیگر منابع"
"تصویر: امیر حسین باستانی برای بی بی سـی"
