دموکراسی کارگری و دموکراسی بورژوایی
« دموکراسی برای اقلیت ناچیز، دموکراسی برای ثروتمندان- چنین است دموکراتیسم جامعۀ سرمایه داری. اگر مکانیسم دموکراسی سرمایه داری را از نزدیک بررسی کنیم، در همه جا، خواه در “جزئیات”، به اصطلاح خُرد و ریزهای حق انتخاب (شرط اقامت در محل، مستثنی کردن زنان و غیره)، خواه در طرز کار نهادهای انتخابی، خواه از نظر موانع عملی موجود در راه حق گردهمایی (بناها و تالارهای عمومی برای “بینوایان” نیست!) و خواه به سبب سازمان صرفاً سرمایه داری مطبوعات یومیه و غیره و غیره، دموکراتیسم را در محدودیت می بینیم. این محدودیت ها و حق کشی ها و حذف کردن ها و موانعی که برای تهیدستان ایجاد می شود، به ویژه به نظر کسانی که خود هیچ گاه روی احتیاج ندیده و با زندگی توده های متعلق به طبقات ستمکش از نزدیک آشنا نبوده اند- کوچک و ناچیز می آید (و نُه دهم و شاید نود و نُه صدم مقاله نویسان و سیاست پردازان بورژوامشرب از این زمره اند)، ولی این محدودیت ها در مجموع تهیدستان را از سیاست و از شرکت فعال در دموکراسی محروم می کند و برکنار می دارد.
مارکس این ماهیت دموکراسی سرمایه داری را به نحو درخشانی دریافته بود که ضمن تحلیل تجربۀ کمون گفت: هرچند سال یکبار به ستمکشان اجازه می دهند تصمیم بگیرند که از میان طبقۀ ستمگر چه کسی در پارلمان نماینده و سرکوبکنندۀ آنان باشد! »
حق تکثیر: آزاد
